Sri Lanka Demokratik Sosyalist Cumhuriyeti

Sri Lanka veya resmî adıyla Sri Lanka Demokratik Sosyalist Cumhuriyeti (Seylanca: ශ්‍රී ලංකා, Tamilce: இலங்கை) Güney Asya'da, Hindistan'ın 31 kilometre güneyinde ve Hint Okyanusu'nda bulunan bir ada ülkesidir. 1972 yılından önce Seylan olarak bilinirdi. Hint Okyanusu'nun İncisi olarak da adlandırılan ülkede yaklaşık 21 milyon kişi yaşamaktadır.

Sri Lanka Sri Lanka ශ්‍රී ලංකා இலங்கை Sri Lanka Demokratik Sosyalist Cumhuriyeti ශ්‍රී ලංකා ප්‍රජාතාන්ත්‍රික සමාජවාදී ජනරජය இலங்கை ஜனநாயக சமத்துவ குடியரசு
Bayrak Arma
Millî marş Annemiz Sri Lanka
Başkent ve en büyük şehir	Kolombo 6°54′K 79°54′D / 6.900°K 79.900°D / 6.900; 79.900
Resmî dil(ler)	Seylanca, Tamilce
Etnik gruplar (2001)	%73,9 Sinhalalar, %12,6 Tamiller, %7,4 , %5,2 , %0,5 diğerleri.
Resmî din	Theravada Budizmi
Demonim
Hükûmet	Üniter yarı başkanlık cumhuriyeti
• Cumhurbaşkanı Anura Kumara Dissanayake •
• Dominyon 4 Şubat 1948 • Cumhuriyet 22 Mayıs 1972
• Su (%)	4,4
Nüfus
• 2019 tahminî	21.803.000
• 2012 sayımı	20.277.597
• Yoğunluk	327/km^2 (35.)
GSYİH (SAGP)	2020 tahminî
• Toplam	287,671 milyar $ (54.)
• Kişi başına	13.114 $ (91.)
GSYİH (nominal)	2020 tahminî
• Toplam	81,120 milyar $ (66.)
• Kişi başına	3.698 $ (113.)
Gini (2016)	39.8 orta
İGE (2019)	0.782 yüksek · 72.
Para birimi	Sri Lanka rupisi (LKR)
Zaman dilimi	UTC+5:30 ()
Trafik akışı	sol
Telefon kodu
İnternet alan adı	.lk

Tarihçe

Hükûmet güçleri ve Tamil Eelam Özgürlük Kaplanları (diğer adıyla Tamil Kaplanları) arasında gerçekleşen iç savaş 1983 yılından beri sürmekteydi. Tamil Kaplanları'nın adanın kuzeyinde ve doğusunda Tamil Eelam adında bağımsız bir devlet kurma mücadelesi 2009 yılında hükûmet güçlerinin zaferiyle sonuçlanmıştır.

Coğrafya

Sri Lanka Köppen iklim haritası

Sri Lanka Güney Asya bölgesinin güney kısmında yer alan ve etrafı Hint Okyanusu'yla çevrili bir ada ülkesidir. Ülke, Hindistan'dan ve Palk Boğazı ile ayrılmıştır. Yüzölçümü 65.610 km² olan ülkenin toplam sahil şeridi uzunluğu 1.340 kilometredir.

2,524 metre yüksekliğinde olan dağı ülkenin en yüksek zirvesidir. Doğal kaynakları arasında kireç taşı, grafit, mineral kumlar, cevherler, fosfatlar, kil ve hidro enerji yer alır. Ülkede gerçekleşen doğal afetlerden başta gelenleri kasırga ve hortumlardır. , erozyon, kaçak avcılık ve kentleşmenin etkisiyle tehlike altında olan , madencilik ve artan çevre kirliliğiyle sahillerin bozulması, sanayi atıkları ve akıntılarıyla kirlenen tatlı su kaynakları, artıkların yok edilmesi ve Kolombo'da hava kirliliği ülkenin çevre sorunlarını oluşturan unsurlar arasında yer alır.

İklim

Sri Lanka'nın kuzey ve güneydoğu bölgelerinde (Aw), güneybatısındaki dağlık bölgelerde ise tropikal yağmur ormanı (Af) ve tropikal muson iklimleri (Am) gözlemlenir. Aralık ve Mart ayları arasında tropikal ve kuzeydoğu muson yağmurlarının etkisi altında kalan iklimi, Haziran ve Ekim ayları arasında da güneybatı muson yağmurlarının etkisi altında kalmaktadır.

Demografi

Ülkenin nüfusu 2016 verilerine göre 21.203.000 kişidir. Etnik açıdan ülkenin %74,9'u Sinhala, %11,2'si Sri Lankalı Tamil, %9,2 Sri Lanka Müslümanı, %4,2'si ise Hint Tamilidir. Geriye kalan %0,5 diğer gruplara mensuptur. Budistler toplumun %70,2'sini, Hindular %12,6'sını, Müslümanlar %9,7'sini, Hristiyanlar %7,2'sini, diğerleri ise %1'ini oluşturur. Seylanca %74 konuşur oranıyla ülkedeki baskın dildir, Tamilce ise %18'lik bir azınlıkça konuşulur. Diğer dilleri konuşan oranı %8'dir.

Yönetimi

Sri Lanka'nın illeri

Resmi adı	Sri Lanka Demokratik Sosyalist Cumhuriyeti
Kısa adı	Sri Lanka
Yerel resmi adı	Shri Lamka Prajatantrika Samajaya di Janarajaya / Ilankai Jananayaka Choshalichak Kutiyarachu
Yerel kısa adı	Shri Lamka / Ilankai
Eski adı	Serendib, Seylan
Yönetim biçimi	Cumhuriyet
İdari bölümler	9 il: , , , , , , , Uva,

Kaynak: CIA World Factbook

Ulaşım ve taşımacılık

Demiryolları	1,449 km (2007)
Karayolları	97,907 km (2008)
Su yolları	160 km (2008)
Boru hatları	Ham petrol ve petrol ürünleri: 62 km (1987)
Limanları	Kolombo, Galle, Jaffna, Trincomalee
Hava alanları	18 (2010)

Kaynak: CIA World Factbook

Ekonomi

Harvard Atlas of Economic Complexity 10 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.'den ürünlere göre Sri Lanka ihracatları(2017)

Uluslararası Para Fonu'na göre satın alma gücü paritesi açısından Sri Lanka'nın GSYİH'sı kişi başına düşen gelir açısından Güney Asya bölgesindeki en yüksek ikinci ülkedir. 19. ve 20. yüzyıllarda Sri Lanka, tarçın, kauçuk ve üretimi ve ihracatıyla ünlü bir tarım ekonomisi oldu. İngiliz yönetimi altındaki , adanın bir ticaret merkezi olarak stratejik önemini artırdı. 1948'den 1977'ye kadar sosyalizm, hükûmetin ekonomik politikalarını güçlü bir şekilde etkiledi. Sömürge plantasyonları dağıtıldı, sanayiler kamulaştırıldı ve bir refah devleti kuruldu. 1977'de özelleştirme, kuralsızlaştırma ve özel girişimin teşvik edilmesini içeren serbest piyasa ekonomisi ülkeye getirildi.

Kolombo'daki . Fotoğrafta , Ceylon Bankası ve Galadhari Oteli de görülmektedir.

Çay, kauçuk, kahve, şeker ve diğer emtiaların üretimi ve ihracatı önemini korurken, sanayileşme gıda işleme, tekstil, telekomünikasyon ve finansın önemini artırdı. Ülkenin ana ekonomik sektörleri turizm, çay ihracatı, giyim, pirinç üretimi ve diğer tarım ürünleridir. Bu ekonomik sektörlere ek olarak, özellikle Orta Doğu'daki denizaşırı istihdam, dövize önemli ölçüde katkıda bulunmaktadır.

2010 itibarıyla, hizmet sektörü GSYİH'nın %60'ını, sanayi sektörü %28'ini ve tarım sektörü %12'sini oluşturmaktadır. Özel sektör ekonominin yüzde 85'ini oluşturur.Çin, Hindistan ve ABD, Sri Lanka'nın en büyük ticaret ortaklarıdır. Batı Eyaleti GSYİH'nın %45.1'ini, Güney Eyaleti ve Merkez Eyalet'in ise sırasıyla %10.7 ve %10'unu oluşturduğu iller arasında ekonomik farklılıklar bulunur. Savaşın bitmesiyle birlikte, Kuzey Eyaleti 2010 yılında %22.9'luk rekor bir GSYİH büyüme bildirdi.

Sri Lanka'nın en çok bilinen ihracatı ve ISO pestisit kalıntıları açısından dünyanın en temiz çayı olarak kabul ediliyor. Sri Lanka aynı zamanda dünyanın en büyük 2. çay ihracatçısıdır.

Sri Lanka'nın kişi başına düşen geliri 2005'ten 2011'e iki katına çıktı. Aynı dönemde, yoksulluk %15.2'den %7.6'ya, işsizlik oranı %7.2'den %4.9'a düştü, 'nın piyasa değeri dört katına çıktı ve bütçe açığı ikiye katlandı. Sri Lanka'daki hanelerin %90'ından fazlası elektrikle donatılmıştır; Nüfusun %87'sinin güvenli içme suyuna erişimi vardır; ve %39'unun boru şebekeli suyu vardır.

2010'da 0.36'lık bir Gini katsayısı ile gösterilen gelir eşitsizliği de son yıllarda düştü.

Dünya Ekonomik Forumu tarafından yayınlanan 2011 , Sri Lanka'nın ekonomisini faktör odaklı aşamadan verimlilik odaklı aşamaya geçiş olarak tanımladı ve küresel rekabet gücünde 52. sırada yer aldı. Ayrıca, ankete katılan 142 ülke arasında Sri Lanka, sağlık ve ilköğretimde 45., iş gelişmişliğinde 32., inovasyonda 42. ve mal piyasası verimliliğinde 41. sırada yer aldı. 2016'da Sri Lanka, 'nde 5. sırada yer aldı ve toplumunda yüksek düzeyde memnuniyet ve hayırsever davranışlar kaydetti. 2010'da The New York Times Sri Lanka'yı ziyaret edilecek 31 yer listesinin başına koydu., 2018 itibarıyla Sri Lanka'yı olarak sınıflandırır.Sri Lanka sıralaması 0.750 endeksle İnsani Gelişme Endeksi (İGE) açısından diğer Güney Asya ülkelerinin oldukça üzerindedir.

2016'ya gelindiğinde, altyapısı Uluslararası Para Fonu (IMF) tarafından kurtarılması gereken neredeyse iflas noktasına kadar gelmiş ülkenin borcu arttı. IMF, Sri Lanka'nın ekonomisini iyileştirmeye yönelik bir dizi kriter sağlamasının ardından Nisan 2016'da 1.5 milyar ABD Doları tutarında bir kurtarma kredisi sağlamayı kabul etti. 2016'nın dördüncü çeyreği itibarıyla borcun 64.9 milyar dolar olduğu tahmin ediliyordu. Geçmişte devlete ait kuruluşlar tarafından ek borç yapılmıştı ve bunun en az 9.5 milyar dolar olduğu söyleniyordu. 2015 yılının başından bu yana iç borç %12, dış borç ise %25 arttı. Kasım 2016'da IMF, ilk ödemenin başlangıçta planlanan 150 milyon ABD$'ından, yani tam 162.6 milyon ABD$'ından (119.894 milyon SDR) daha fazla olduğunu bildirdi. Ajansın ilk dilim için yaptığı değerlendirme, geleceğe yönelik ihtiyatlı bir iyimserlikti. Program kapsamında Sri Lanka hükûmeti, IMF'nin dördüncü gözden geçirmesinde belirttiği yeni bir İç Gelir Yasası ve otomatik bir yakıt fiyatlandırma formülü uyguladı. 2018'de Çin, 2019'dan 2021'e kadar olan dış borç geri ödemelerindeki ani artışlarla başa çıkmak için Sri Lanka'yı 1,25 milyar dolarlık bir krediyle kurtarmayı kabul etti.

Eylül 2021'de Sri Lanka büyük bir ekonomik kriz ilan etti. Merkez Bankası Başkanı krizin ortasında istifa etti. Parlamento, kriz nedeniyle "gıda istifini" yasaklamak amacıyla acil durum düzenlemeleri ilan etti.

Ekonomiye döviz girdisi sağlayan turizm, COVID salgını sırasında çöktü.

Dış bağlantılar

• Sri Lanka hükûmeti resmi web sitesi22 Temmuz 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Sri Lanka Cumhurbaşkanlığı 25 Ağustos 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Sri Lanka Savunma Bakanlığı13 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Sri Lanka Merkez Bankası3 Ağustos 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Kaynakça

1. ^ ^{a b c d e} .
2. ^ "2018 Report on International Religious Freedom: Sri Lanka". United States Department of State. 11 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2022. 
3. ^ Department of Economic and Social Affairs Population Division (2009). "World Population Prospects, Table A.1" (PDF). 2008 revision. United Nations. 18 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 12 Mart 2009. 
4. ^ "Census.gov". 13 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2010. 
5. ^ ^{a b} "Report for Selected Countries and Subjects". www.imf.org. 29 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2021. 
6. ^ "Human Development Report 2016. Human development index trends: Table G" (PDF). The United Nations. 12 Haziran 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2009. 
7. ^ ^{a b c} "CIA World Factbook". 25 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2007. 
8. ^ Fernando, Maxwell. "Echoes of a Plantation Economy". historyofceylontea.com. 17 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
9. ^ "The Strategic Importance of Sri Lanka to Australia". asiapacificdefencereporter.com. 7 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 July 2014. 
10. ^ "Sri Lanka – an Overview". . 16 Mart 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
11. ^ ^{a b c d} "Annual Report 2010" (PDF). Ministry of Finance – Sri Lanka. 2011. 1 Aralık 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2014. 
12. ^ "Country Partnership Strategy" (PDF). Asian Development Bank. 2008. s. 1. 15 Kasım 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2014. 
13. ^ "Sri Lanka's Top Trading Partners". Lakshman Kadiragamar Institute. 2018. 17 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2018. 
14. ^ "Western Province share of national GDP falling: CB". Sunday Times. 17 Temmuz 2011. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2021. 
15. ^ "Sri Lanka's Northern province has recorded the highest GDP growth rate of 22.9 per cent last year". . 18 Temmuz 2011. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2021. 
16. ^ "Sri Lanka Tea Board". worldteanews.com. 29 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. ^[]
17. ^ "Per capita income has doubled". tops.lk. 2011. 20 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
18. ^ "Inequality drops with poverty" (PDF). Department of Census and Statistics. s. 3. 27 Haziran 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2014. 
19. ^ Schwab, Klaus (2011). The Global Competitiveness Report 2011–2012 (PDF). World Economic Forum. ss. 326-327. 1 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Temmuz 2014. 
20. ^ "CAF world giving index 2016" (PDF). cafonline.org. Charities aid foundation. 25 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2019. 
21. ^ "The 31 Places to Go in 2010". The New York Times. 24 Ocak 2010. 19 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2021. 
22. ^ "A Closer Look at Indices Country Classifications – Indexology® Blog | S&P Dow Jones Indices". 11 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
23. ^ Shaffer, Leslie (2 Mayıs 2016). "Why Sri Lanka's economic outlook is looking less rosy". CNBC. 3 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2017. While the government is aiming to raise its low revenue collection, partly through an increase in the value-added tax rate ... the country has a spotty record on tax collection. 
24. ^ Shepard, Wade (30 Eylül 2016). "Sri Lanka's Debt Crisis Is So Bad The Government Doesn't Even Know How Much Money It Owes". Forbes. 1 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2017. "We still don't know the exact total debt number," Sri Lanka's prime minister admitted to parliament earlier this month. 
25. ^ "IMF Completes First Review of the Extended Arrangement Under the EFF with Sri Lanka and Approves US$162.6 Million Disbursement". IMF. IMF. 18 Kasım 2016. 20 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2017. [IMF] completed the first review of Sri Lanka's economic performance under the program supported by a three-year extended arrangement under the Extended Fund Facility (EFF) arrangement. 
26. ^ "Sri Lanka : 2018 Article IV Consultation and the Fourth Review Under the Extended Arrangement Under the Extended Fund Facility-Press Release; Staff Report; and Statement by the Executive Director for Sri Lanka". IMF (İngilizce). 25 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2018. 
27. ^ "China on track to bail out Sri Lanka with US$1.25bn in 2018". economynext.com (İngilizce). 5 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2018. 
28. ^ "Covid: Sri Lanka in economic emergency as food prices soar". BBC News. 1 Eylül 2021. 1 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2021. 
29. ^ Ondaatjie, Anusha (10 Eylül 2021). "Sri Lanka Central Bank Chief Steps Down Amid Reserves Crisis". Bloomberg. 10 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2021. 
30. ^ "Sri Lanka parliament approves state of emergency - Food News". Al Jazeera. 7 Eylül 2021. 7 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2021. 
31. ^ "Sri Lanka parliament passes emergency regulations to seize food stocks, warehouses". 6 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
32. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; The New York Times 2021sri isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )