Bu madde aşırı derecede uzundur. Lütfen görüşlerinizi bildirin ve maddenin veya ayrı maddeler halinde alt başlıklara yardımcı olun. Lütfen görüşlerinizi belirtiniz. |
Yenikaş, Akdeniz Bölgesi, Mersin ili Aydıncık ilçesine bağlı bir mahalledir.
Yenikaş | |
---|---|
Mersin | |
Ülke | Türkiye |
İl | Mersin |
İlçe | Aydıncık |
Coğrafi bölge | Akdeniz Bölgesi |
Rakım | 8 m |
Nüfus (2007)Türkiye İstatistik Kurumu | 1.137 |
Zaman dilimi | (TSİ) |
İl alan kodu | 0324 |
İl plaka kodu | 33 |
Posta kodu | 33713 |
Resmî site Aydıncık Web Sitesi |
Coğrafi konum, yerleşim, nüfus ve yönetim
Coğrafi konum
Yenikaş, Mersin ili Aydıncık ilçesine bağlı bir mahalledir. Köy; deniz kıyısında Toros Dağları'nın kıyıyı seyreden kolunun denize bakan yamaçları ile üzerindeki düzlüklere kurulmuştur. D-400 Akdeniz sahil Yolu, mahallenin Soğuksu merkez mahallesinin içinden geçmektedir. Köy; bağlı olduğu Aydıncık merkeze 8, komşu ilçe Bozyazı'ya ise 37 km. uzaklıktadır.
Yenikaş mahallesi; kuzeyde Duruhan, doğuda Karaseki mahallesi ve Aydıncık Atatürk Mahallesi, batıda Karadere ve Pembecik mahallesi, güneyde ise Akdeniz ile çevrilidir.
Yerleşim
Yenikaş mahallesinin kuruluş tarihi tam olarak bilinmemektedir. Yenikaş Köyü; 1920'lı yıllarda, kuşaktan kuşağa aktarılan bilgilere göre, Aydıncık'ın Soğuksu kesiminde, Gülnar ilcesine bağlı Yeniyörük mahallesinden ayrılarak kurulur. Yenikaş, kuruluşundan 11 Aralık 2011 tarihine kadar, merkez mahallesi Soğuksu olmak üzere, Örendüzü, Hasancık, Kuyugediği, Yağırat ve Karadere mahallelerinden oluşmaktadır. Köy halkı, 11 Aralık 2011'de, yalnızca mahallenin merkez mahallesi Soğuksu'nun Aydıncık ilçe merkezine bağlı bir mahalle olarak katılıp katılmama konusunda halk oylamasına gider. Köy halkı; yapılan halk oylamasında Örendüzü, Hasancık, Kuyugediği ve Yağırat mahallesi Yenikaş mahallesinin mahalleleri olarak kalmak kaydı ile, yalnızca Soğuksu mahallesinin Aydıncık ilçe merkezine Soguksu mahallesi olarak bağlanmayı oy çokluğu ile kabul eder.
Merkez mahalle Soğuksu'da, önceleri kuru tarım yapılır. 1957 yılında, bir araç motoruna santrafuj takılmak suretiyle Soğuksu Çayı'nın suyu deniz seviyesinden 35 m. yukarıya pompalanır. Böylece, Soğuksu arazisinin bir kısmında kuru tarımdan sulu tarım geçilir. Sulu tarıma geçilince, Soğuksu'ya Yenikas'in diğer mahallerden göç başlar. Göç nedeni ile Soguksu mahallesi, 2000'li yılların başlarından itibaren Soğuksu'nun batı kesiminde yer alan Çaltılı ile doğu kesiminde yer alan Mandıra'ya doğru genişlemeye başlar.
Soğuksu'da sebze yetiştiriciliği dönemi, sonbahar mevsiminin eylül ayında başlar, yaz mevsiminin haziran ayı başlarında son bulur. Soğuksu mahallesi halkının bir kısmı, sebze yetiştiriciliği dönemi sona erdiğinde Suğuksu'da kalırken, bir kısmı Yenikaş'ın Örendüzü, Kuyugediği, Hasancık ve Yağırat mahallesine, bir kısmı komşu köy Pembecik mahallesinin Karagöl yaylasına, bir kısmı da Gülnar ilçesinin Akçayayla (Oluk) yaylasına göçerler. Mahallenin bu yaylalarında çoğu ailenin birer yayla evi vardır. Bu nedenle, halkın bir kısmı, bütün yaz boyu sözü edilen bu yaylaların sulak kesimlerinde, ya açık alanda ya da plastik örtü altı seralarda sebze yetiştiriciliği yaparlarken, bir kısmı da elma, şeftali, kayısı, erik, kiraz vb. meyve yetiştiriciliği, kurak kesimlerinde ise üzüm, badem, incir, armut vb. kuraklığa dayanıklı meyve yetiştiriciliği yapmaktadırlar.
Alt ve üst yapı
Soğuksu, 11 Aralık 2011 yılında Aydıncık merkeze bir mahallesi olarak bağlanmadan önce, Yenikaş mahallesinin merkez mahallesidir. Soğuksu'da oturan halk, 1987 yılında telefona, 1990'da elektriğe, 1996'da şebeke içme suyuna kavuşur. Mahallenin Hasancık ve Yağırat mahallesi ise, elektriğe 1990'da, telefona 1987'de, şebeke içme suyuna 2011 yılında kavuşur. Önceleri, mahallenin Örendüzü ve Kuyugedigi mahallesinde oturanlar, geçimlerini kuru tarım ve küçükbaş hayvancılık yaparak sağlıyorlardı. 1960'li yıllarda Soguksu'da sulu tarım baslayınca, Örendüzü ve Kuyugediği'nde yaşayanlar, Soğuksu'ya göçüp yerleşirler. Kışları Soguksu'da yaşayan Örendüzü ve Kuyugediği mahallesi insanları, yazları, Soğuksu'dan Yenikaş'in Örendüzü ve Kuyugediği mahallerine, burada bulunan zeytin, badem ve üzüm bağlarının bakımı ve meyve hasadı için çıkarlar. Mahallenin bu iki mahallesi henüz elektrik ve su şebekesine kavuşmamıştır.
Nüfus ve yönetim
Yenikaş'ın 2007 yılında yapılan nüfus sayımına göre nüfusu (Soğuksu Aydıncık'ın bir mahallesi olmazdan önce) 1137'dir. Köy nüfusu, 2000'li yılların başlarından itibaren Aydıncık ve Gülnar'ın kırsal kesimlerindeki köylerinden göç alarak hızla artar. Ayrıca, Taşeli yöresinin iç kesimlerinden kıyı kesimlerine doğru bir göç hareketi de görülür. Taşeli'nin kırsal kesimlerden kıyı kesimlerine doğru olan bu göçlerin nedeni, Taşeli'nin kıyı kesimlerinde yaşam koşullarının kırsal kesimlerine göre daha az maliyetli ve daha kolay olmasından kaynaklanmaktadır.
Nüfusun yıllara göre dağılımı
1980 | 1985 | 1990 | 1997 | 2007 | 2010 | |
---|---|---|---|---|---|---|
Nüfus | ... | ... | 1 251 | 989 | 1 137 | 1 310 |
Ort. Artış / Azalış (Binde) | ... | ... | ... | (-) 12.99 | (+) 14.05 | (+) 15.21 |
Hane Sayısı | ... | ... | 350 | 356 | 366 | 390 |
Coğrafi yapı
Soğuksu'da doğa, değişik biçimlere girerek görsel güzellikler sergilemiştir. Öyle ki, Orta Toroslar’ın kıyıyı izleyen kolu, Soğuksu semtinde denize doğru usulca yanaşarak Boyninice Yarımadası'nı; deniz ise Boynince yarımadasının doğusunda yer alan Mandıra ve Kesme Koyağı'nın içlerine doğru sokularak Soğuksu Koyu'nu oluşturmuştur. Mandıra ve Kesme Koyağı'nın birleşme yeri yakınında doğan Soğuksu Çayı, aynı isimle anılan Soğuksu Deresi'nde yaklaşık 200 metre kadar bir yolculuk yaptıktan sonra deniz ile buluşur. Soğuksu Çayının çevresi yaz aylarında, gündüzleyin Soğuksu Çayı'nın suyunu denize boşalttığı Soğuksu Koyu'nun kıyısından kuzeye doğru esen deniz meltemi, geceleyin ise kuzeyden denize doğru esen kara meltemi oluşur. Koyakta oluşan bu hava akımı, sıcak yaz aylarında, Soğuksu Koyu'nu bir nebze serinletir. Soğuksu Çayı dere yatağında akarken, yatağının kenarında bulunan alüvyonlu yeşil alandaki büyük ve gür yapraklı ağaçlar, bu koya ayrı bir güzellik katmıştır. Örneğin; burada aile veya arkadaş gruplarıyla gezmek, piknik yapmak; gür yapraklı ağaçların altında oturup söyleşmek, bir şeyler yiyip içmek, eğlence yapmak gibi birçok etkinlik yapılmaktadır. Soğuksu mahallesinde, Soğuksu'dan yukarıya, Örendüzü, Kuyugediği, Hasancık ve Yağırat semtlerine doğru çıkıldıkça, maki ve diğer tür fundaların yanı sıra meşe, kara çam, yaban armutu, alıç vb.ağaçlar yer alır.
Taşeli Bölgesi'nin kıyı kesiminde yer alan Aydıncık'ta, yazları sıcak ve kurak, kışları ise ılık ve yağışlı geçen Akdeniz İklimi hüküm sürer. Yağış; gerek merkez ilçede gerekse Yenikaş mahallesinin kıyıya yakın kesimlerinde yağmur, yukarı kesimlerinde ise yağmur veya yağmur ve/veya kar yağışı şeklinde gerçekleşmektedir. Sıcaklık; Soğuksu'da oldukça yüksek ancak Soğuksu'nun yukarısında yer alan Yenikaş'ın Örendüzü, Hasancık ve Yağırat mahallerine doğru çıkıldıkça, kıyı bölgesine göre gündüzleri pek değişmese de geceleri biraz düşmektedir. Bu mahallelerde hava, Soğuksu'ya göre çok sıcak ve nemli olmamaktadır. Aydıncık'ta kış mevsimi, kıyı kesiminde genellilkle ılık ve yağmurlu, yüksek (yayla) kesiminde ise yağmurlu ve/veya kar yağışlı geçmektedir. Öte yandan, tüm Taşeli Bölgesi'de zaman zaman esen lodos ile poyraz yaşamı olumsuz etkilemektedir. Lodos; Taşeli'nin yalnızca deniz kıyısını olumsuz etkilerken, poyraz Taşeli'nin hem kıyı hem de iç kesimini olumsuz etkilemektedir. Lodosun olumsuz etkileri yalnızca kışın olurken, poyrazın olumsuz etkileri her mevsim olmaktadır.
Bitki dünyası (flora)
Yenikaş mahallesi'nün meraları ve dağları, 4 mevsim yeşil kalan defne, harnup, zeytin, mersin (murt) pırnal meşesi, püren, kesme, develik gibi maki grubu; tespi, alıç, yaban armutu, melengiç (çırtlık), azgan, deve dikeni, çoban çırası gibi çalı grubu; sahil katranı (Akdeniz servisi), kızılçam, karaçam gibi büyük boy ağaç türleri ile kaplıdır.
Hayvan dünyası (fauna)
Mahallenin sınırları içinde değişik türde birçok hayvan yaşamaktadır. Kıyı kesimine yakın yerlerde denizcil hayvanlardan martı; iç kesiminde ise (tosbağa), koçmar, kertenkele, salyangoz (araptaşağı), sırtıkılıç (), dirik (sincap gibi sürüngenler; karatavuk (yaban tavuğu), üyü (puhu), keklik, tıkdelen (ağaçkakan), gukgumavık (baykuş), , kumru, şahin, doğan, kartal, üveyik, alakabak gibi kuşlar; yaban keçisi, tilki, kurt, çakal, domuz, tavşan gibi değişk yaşamaktadır. Ayrıca mahallenin yayla kesiminde sığırcık, çulluk, bıldırcın gibi göçmen kuşlar da bir süreliğine burada kalıp sonra da ayrılmaktadır.
Tarihçe
Yenikaş, Taşeli yöresi'nin kıyı kesiminde yer alan Aydıncık ilçesine bağlı bir mahalledir. Köy halkı, yarı yerleşik yaşam biçiminde yaşadıkları zamanlarda, Taşeli yöresi onların yurtları idi. Bu nedenle mahallenin tarihçesi, Taşeli'nin tarihçesi ile aynıdır. Taşeli; günümüzdeki sınırları itibarı ile, güneyde Alanya'nın doğu kesimi, Gazipaşa, Anamur, Bozyazı, Aydıncık'ı tamamen, Silifke’nin batı kesimini, kuzeyde Gülnar ve Ermenek'i, Mut'un güney kesimlerini içine alan oldukça geniş bir alanı kapsar. Taşeli Yöresi'nin tarihi çok eskilere -Hititlere kadar iner. Hitileri Fenikeliler, Persler, , Romalılar, Selçuklu Hanedanı, ve Osmanlı Devleti takip etmiştir.
Uzak tarih
Helenistik dönemde (MÖ 280) Ptelomusların egemenliğine giren Taşeli Yöresi’ne, MÖ 64 yılında Romalılar egemen olmuştur. Bir süre Bizans egemenliğinde kalan yöre, MS 7. yüzyıl ortalarında Arapların egemenliğine, bu yüzyılın sonlarına doğru ise yeniden Bizansların egemenliğine girmiştir. Sonraki yıllarda Bizanslar ile Araplar arasında sık sık el değiştiren yöreye, 10. ve 12. yüzyıllar arasında Ermeni Krallığı egemen olmuştur.
Oğuzların Kayı boyundan olan Karakeçililer, Orta Asya ve Kafkasya'dan Anadolu'ya geldiklerinde, ilkin Anadolu'nun orta kesimlerinde yer alan Ankara ve Kırşehir yöresine yerleşmişler fakat sonraları, buradan Anadolu'nun çeşitli bölgelerine dağılarak, o bölgelerde önce göçebe (yörük), daha sonraları ise yerleşik-yaşam tarzına geçerek yaşamışlar.
Anadolu; Selçuklu Hanedanı'nın eğemeliği altında olduğu zamanlar, Anadolu'ya birçok göç etmiştir. Bunlardan biri, ilkin Antalya yöresine bir süre sonra da buradan Taşeli yöresi'ne göç eden Karakeçili aşiretidir.
Yöreye Selçukları Devleti'nin yıkılışından sonra Karaman Oğulları hakim olmuştur. Selçuklar döneminde Ermeniler yöreden tamamen temizlenmiştir. Yöre, 1461'de Fatih Sultan Mehmet'in komutanlarından Gedik Ahmet Paşa tarafından alınıp Osmanlı topraklarına'a katılmıştır. Osmanlı sultanlarından II. Beyazıt yöreye birçok konar-göçer aşiret yerleştirmiştir. Bunlardan bazıları, Beydili, Yıvalı, Avşarlar ve Hocayunuslar gibi göçmen aşiretlerdir. Bu aşiretler bölgede zaman içinde yarı-yerleşik yaşam biçiminden tam-yerleşik yaşam biçimine geçmişler.
Halen günümüzde, Karakeçili aşireti'ne mensup topluluklar, Taşeli Yöresi'nde yaşamlarını sürdürmektedirler.
Yakın tarih
Oymak ya da obalar halinde bir grup Karakeçili, uzunca bir süre Akdeniz Bölgesi'nin Antalya ve Taşeli Yöresi'ni yurt edinmişler.Oğuz'ların Kayı boyundan olan Karakeçililer, Anadolu'ya geldiklerinde, ilkin Orta Anadolu'da, sonraki zamanlarda Anadolu'nun diğer bölgelerine dağılıp oralarda bir süre göçebe (yörük) yaşam tarzında yaşamışlar. Anadolu'nun çeşitli bölgelerine dağılan Karakeçililerin bir bölümü Antalya yöresine göçüp bu yörede kalırlarken bir bölümü Antalya yöresi'nden doğuya Taşeli Yöresi'ne doğru göçetmişler ve oralarda ilkin "konar-göçer" (yörük), sonra "yarı-yerleşik", daha sonra "tam-yerleşik", günümüzde ise "kent yaşamı" biçimine geçmişlerdir.
Karakeçililer Antalya civarında yaşarlarken, yörede bazı sorunlarla karşılaşırlar. Bunun üzerine, yöreninin daha doğu kesiminde olan Gazipaşa ve Anamur yöresine doğru göç ederler. Anamur ve Gazipaşa yöresine gelen karakeçililer, yazları yöreninnin kuzey taraflarında yer alan Kırkkuyu ve Kervanalanı mıntıkasındaki yaylaklara çıkıp bu yaylaklarda yaşamışlar, kışları ise, bu yaylaklardan göçedip sahil kesiminde yer alan Gazipaşa’ya inerek Gazipaşa ve anamur'un kışlaklarında yaşamışlar. Bir süre sonra, bu yöreden daha doğuda yer alan Gülnar ve Aydıncık yöresine doğru göç ederek, yörenin Kürücük, Belkuyu, Akçaoluk, Çıldırkuyu, Ayaş, Bolyaran, Belenova, Akova mıntıkalarına yerleşirler. İşte bu oba'lardan Uzunoğulları Kalebeleni'ne; Daloğulları, Arpalık'a; Azgınoğulları, Köyyıkığı'na; Çırak'lar, Senitbeli'ne; Kocabağ'lar, Ahırini'ne; Koca Mustafa'lar Enişdibi'ne; Güdükoğulları, Direkliin'e; Köşkoğulları, Sele'ye; Arı'lar, Hazna'ya; Öz'ler, Bayamalanı'na; Kaşobası'nı oluşturan sulalelerden Dur'lar, Günay'lar ve Yapar'lar Yenikaş’ın Soğuksu mıntıkasının kuzeyinde bulunan Mandıra'ya; Bekar Ali'ler (Kaş'lar), Çolaklı'lar (Kale'ler), Saraç'lar ve Boz'lar Kesme Koyağı'na; Avşar Ali Keya'lar (Dilli'ler), Çıngı'lar ve Yel'ler Kesme Burun'a (Kömürlük'e); Tazı'lar (Toz'lar), Şafak'lar, Düz'ler ve Cirililer (Aşı'lar) Kesmeburun'un kuzeybatısında yer alan Eğeli'ye, Molla Hasan'lar (Tural'lar), Ak Koca'lar (Göbülü'ler), Yangöz'ler ve Avcı'lar Çaltılı'ya; Gökgöz'ler (Keskin'ler) Sandalçatı'na; Kaba'lar, Ebeli'ler, Kırışık'lar, Ören'ler, Sulu'lar (Küçük'ler) ve Hacıbiş'ler (Ateş'ler), Örendüzü'nde Sarnıç, Tekavit'ler (Büyük'ler) ve çöçen'ler (Işık'lar) Sekmek, Sert'ler Kuyugediği, Çalıklar (Yeni'ler) Yenikuyu, Vadı'lar (Kaleboyun'lar), Yelligedik semtine, Sümbüller ve Karahan'lar ise mahallenin Karadere mahallesine yerleşirler.
Yukarıda söz konusu edilen bu sülaleler, Yeniyörük'ü oluşturan obalar veya oymaklar olup Gülnar, Aydıncık ile Anamur'un bir kısmını içine alan oldukça geniş bir alana yerleşirler. Zaman içinde söz konusu bu oymak ya da obalardan kopmalar başlar. İlkin Yeniyörük'ten ve Teknecik, daha sonra, Yeniyörükkaş’tan da Yenikaş koparak her biri ayrı birer köy olurlar. Yakın zamanda ise (1984'te), Yenikaş mahallesinden Karadere mahallesi ayrılarak Aydıncık ilçesine bağlı bir mahalle olur.
Yenikaş'ı oluşturan oba veya oymaklar, köy olarak Arıobası'ndan ayrılmışlar, Arıobası'ndan ayrılıp deniz kıyısındaki dağların tepelerine yakın yerlerinde bulunan, insan kaşlarına benzeyen kaya dizilerinin cıvarlarına yerleştiklerinden dolayı önceleri "Kaşobası" olarak adlandırılır. Kaşobası, bir süre sonra, 1920'li (?) köy satüsüne geçerek, "Yenikaş" adını almıştır. Yenikaş mahallesinin adındaki "yeni" sıfatı, köy halkının önceleri Gülnar'ın yayla kesiminde yaşadıkları çevresine göre "kaş" diye adlandırılan yerlerden ayrılarak Torosların deniz kıyısını takip eden dağların yamaçlarına yeniden yerleştiklerinden dolayıdır. Kaşobası, Arıobası’dan ayrıldıklarında sadece 30 hanedir. Köy halkına daha sonraları, mahallenin Karadere mıntıkasında çoğu Mersin'in Tarsus ilçesine göçen Menemencilerden kalan 6 hane ile Hasancık mıntıkasında yaşayan Keçe Veli hanesi de katılınca köy halkı toplam 37 hane olmuştur.
Kaşobası halkının Aydıncık'ın "Yenikaş" diye adlandırılan ve oldukça geniş bir arazi kesimine ilk yerleşmeleri, 19. yüzyılın 3. çeyreğinde (?) olduğu tahmin edilmektedir. Önceleri kıl çadırlarda konar-göçer (yörük) gelenekleriyle yaşayan halk, daha sonraları, toprak damlı taş evler yapmışlar ve bu evlerde oturmaya başlamışlar. Kaşobası’nın Yenikaş’a ilk yerleşen sulalesi, Gökgöz (Keskin) sulalesidir. Önceleri kıl çadırlarda yaşayan köy halkı, toprak damlı taş evler yaparak yarı-yerleşik bir yaşam tarzına geçmişlerdir. Yenikaş'ta ilk toprak damlı taş ev, Soğuksu mıntıkasında yer alan Çaltılı semtinin kuzey-batı kesimindeki Sandalçatı'da, Gökgöz sulalesinden Çolak Süleyman'ın oğlu Çolak Osman'ın evidir. Evin kalıntıları hala oradadır.
Sosyal, kültürel ve sosyo-kültürel yapı
Köy halkı 1960'lı ve önceki yıllarda, yalnızca kuru tarım ve hayvancılık ile uğraştıklarından oldukça geniş bir alana yerleşirler. Bu nedenle, 1960'lı yıllara değin mahallede sosyal ilişkiler fazla gelişmemiştir. Köy halkı 1960'lı yıllardan itibaren -özellikle 1970'lı yıllardan sonra, yavaş yavaş "yarı-yerleşik yaşam"dan "tam-yerleşik yaşam" biçimine geçmeye başlar. 1970'li yıllardan sonra mahallede sosyal ilişkiler doğal olarak giderek artar.
Köy halkı 1960'lı özellikle de 1970'li yıllardan sonra, hızlı bir şekilde, asıl geçim kaynaklarını olan hayvancılık ve kuru tarımı bırakıp sualtı arazilerde sulu tarıma geçer, buna bağlı olarak da mahallede tam yerleşik hayat başlar. Sulu tarım 1960 ve 19702li yıllarda daha çok plastik örtü altı, sonraki yıllarda ise cam örtü altı sebze yetiştiriciliği biçiminde yapılır. Mahallede sebze ve meyve yetiştiriciliği ile ilgili işleri genelde sabah saatlerinde ve ikindi saatlerinde yaparlar. Öğleden sonra özellikle ikindi üzerlerinde, kadınlar komşu kadınları evlerine davet ederek "ikindi oturmaları" düzenlemektedirler. Bu davetlerde, genellikle batırık, kısır, gömme çörek, sıkma gibi yerel yiyecekler eşliğinde çay içip sohbet ederlerken erkekler de kahvehanelere gidip orada arkadaşlarıyla ya sohbet ederler ya da oyun oynarlar.
Mahallede sebze sezonu, aşağı yukarı yaz mevsiminin ilk ayı olan Haziran ayı başlarında son bulur. Haziran ayı içinde köy halkının çoğu Yağrat, Karagöl ve Akçayayla yaylalarına göçerler. Yaz ayları başlarında köy halkının yaylalara göç etmesinin nedeni, hem eski konar-göçer alışkanlıklarını bir süreliğine yeniden yaşamak hem kış ve sonbaharın yorgunluğunu atmak için dinlenmek, yaylamak hem de kaliteli bir yaşam için gerekli olan bir ek gelir olanağına kavuşma düşüncesinden kaynaklanmaktadır. Bu yaylalarda aileler, hem yaylalamakta hem de yaptıkları ek bir iş ile yaz aylarını iyi değerlendirmeye çalışmaktalar. Yaylalarda halk, sahilde sonbahar ve kış mevsimi boyunca yaptıkları emek-yoğun işlerin sitresini, zaman zaman şenlikler düzenlemek suretiyle atarlar.
Dil
Köy halkı duygu ve düşüncelerini ifade ederken kullandıkları bazı sözcük ve sözcük öbekleri yereldir. Halk çoğu zaman ifadelerinde, Taşeli yöresinde kullanılan deyim ve atasözlerini sıkça kullanır. Köy halkı Türkçeye giren yabancı kökenli sözcükleri doğrudan pek kullanmazlar, ancak bu yabancı kökenli sözcüklerin yapısını Türkçedeki büyük ünlü uyumuna göre değiştirmek suretiyle kullanmaktadır. Örneğin halk, Türkçede "beraber" sözcüğünü, yapısını değiştirip "barabar" şeklinde söyler: "Ahmet bey, yaylaya her yıl komşularıyla barabar göçer". Aşağıda halk tarafından yapısı değiştirilen bu tür sözcüklere birkaç örnek verilmiştir.
Yapısı değiştirilen yabancı kökenli sözcükler
Köy halkı, Türkçeye girmiş bazı yabancı kökenli sözcüklerin yapısını büyük ünlü uyumu kuralına göre değiştirirler. Köy halkının Türkçede büyük ünlü uyumuna göre yapısını değiştirdikleri bazı sözcükler aşağıdadır.
- alev → alaf: "Alaf birkaç ağacı tamamen kaplamıştı."
- afet → afat: "Meydana gelen afatta can ve mal kaybı oldu."
- ateş → ataş: "Ataş düştüğü yeri yakar."
- avera → avara: "Avara kalınca insanın canı sıkılıyor."
- bahçe → bahça: "Akşama dek bahçada çalıştılar."
- bazen → bazan: "Bazan okula gitmezdi."
- civar → cıvar: "O cıvarda çok kızılçam olması gerekir."
- cemadan → camadan: "Cep saati camadanına yandan kösteklydi."
- çekil → gaçıl :''Gaçıl ordan kenarı.''
- fakir → fakır: "O, oldukça fakırdı."
- çare → çara: "Başka çaramız kalmamıştı."
- güya → goya: "Goya arkadaşını atlatacak!"
- haciz → hiciz: "Borcunu ödemeyen adamın arabasına hiciz kondu."
- hani → hanı: "Hala buradasın. Hanı, dün yaylaya çıkacaktın?"
- helva → halva: "Öğlen olunca Ali emmi, somun ekmeğin içine halva koyup yedi"
- helal → halal: "Arkadaşım, kakkını halal etmeyeceğini söyleyip oradan ayrıldı."
- hakikat → hakkat: "Ne diyorsun!? Hakkat gitti mi?"
- kardeş → kardaş: "O'nun hiç kardaşı yoktu."
- ladin → iledin: "Sakız toplamak için iledin ağacına çıktmıştı."
- leyla → leyli: "Çocuğun adı Leyli'ydi."
- merhaba → marhaba: "Marhaba arkadaşlar! Bugün nasılsınız bakayım?"
- mazeret → maruzat: "Söze 'Bir maruzatım var.' diyerek başladı."
- sahil → sehil: "Yayldan sehile göç her yıl eylül ayında başlar ekimde sonbulur."
- şahin → şahın: "Bir şahın gökyüzünden aşağıya doğru hızla iniyordu."
- tahin → tahın: "En çok sevdiği tatlı tahınlı pekmezdi."
- tenha → tehne: "Muhtar azalarını tehne bir yere çekip onlarla bir süre konuştu."
- tiryaki → tiryeki: "Hasan Ağa, tiryeki gençlerden hiç hoşlanmazdı."
- vakit → vakıt: "vakıtla büyür, serpilir."
- yaz → yay: ''Yayın yaylaya göçeceğim.''
- zalim → zalım: "O çok zalım biriydi".
- zahire → zehire: "Çuvallar ağzına kadar zehire ile dolu idi."
Yerel sözcükler
Köy halkı henüz Türkçe sözlükte yer almayan bazı sözcükleri günlük hayatlarında sıkça kullanırlar. Bunların bazıları aşağıdadır.
- alan is. Arazinin düzlük kesimi, ova veya platonun küçüğü: "Bugün yakada çalıştık, yarın ise alanda çalışacağız."
- çalpak is. Denizin kıyıda karayı yaladığı kesim, kıyı: "Denizin çalpağında çıplak ayaklarla yürümek çok hoştur."
- çimmek f. Yıkanmak: "Mahallede yazları her gün öğleden sonraları arakadaşlarla saatlerce denizde çimerdik."
- çıkkın / gündüzyeli is. Deniz meltemi: "Çay bahçesine çıkın çıkınca gdeceklermiş."
- çalpakkaya is. Denizi kıyısında dalgaların ufalayamadığı büyükçe kaya parçası: "Çalpakkayaya oturmuş olta ile balık avlıyordu."
- çalpakkum is. Drniz kıyısında dalga hareketleriyle oluşmuş kumsal bölge, plaj: "Çocukların çalpakukumda oynamasına gözkulak oluyordu."
- dökkün / geceyeli is. Kara meltemi: "Çayı dökkün çıkınca içeceğiz, dediler."
- esik is. Arazinin çevresine göre çukurda kalan kesimi: "Esikte birkaç defne ile birkaç keçiboynuzu ağacı vardı."
- eplemek f. İlave temek: "Sepete birkaç meyve de epledi."
- hoyn ünl. Bir ünleme, haber verme sözcüğü: "Hoyn! Evde kimse yok mu?"
- kerey / kaşkaya is. Dağların zirvesine yakın kesimlerinde bulunan sarp kaya dizileri: "Toros Dağları'nın Akdeniz'e (güneye) bakan yamaçlarında çok sayıda kerey vardır."
- meh Al, buyur anlamında bir davet sözcüğü: "Ev sahibesi misafire 'Meh, size ayran hazırladım.' dedi."
- keh is. 1. Uçurum bir yerin kenar, uç noktası: "Yalıyarın kehine oturup bir süre denizi seyrettiler." 2. Bir cismin ya da nesnenin kenarı. "Bardağı masanın kehine koydun. Eğer masa sallanırsa bardak oradan yere düşebilir."
- suçuklama is. Suçu üslenme hali: "Ali, yemekte okuldaki kavga konusu açılınca suçuklandı."
- yaka is. Arazinin eğimli kesimi, yamaç: "Bugün yakada çalıştık, yarın ise alanda çalışacağız."
- yalıyar / yalıkaya is. Deniz kıyısında kıyıya paralel uzanan sarp kaya, falez: "Onlar yalıkayada oturmuş denizi seyrediyorlardı."
Birleşik sözcükler
Halk 2 ya da 2'den çok bazı sözcükleri önce birleştirip sonra da kısaltma yaparak söylemektedir. Yapısı değiştirilip kısaltılmış bazı birleşik sözcükler aşağıdadır.
1. Nere → Hangıra → (Hangi + ara):
"Nere" sözcüğü, yerine genellikle bu sözcüğün eşanlamlısı olan "hangıra" sözcüğü kullanılmaktadır. "Hangıra" sözcüğü zamir olduğundan ismin alır. Örnek: "Sözlü sınavda hoca hangırayı sordu?"
2. Hangi Şekilde / Nasıl ? → Hangöyle? → Hangöyle (hangi + öyle):
"Hangi şekilde" sözcüğü yerine genellikle "hangi" ve "öyle" sözcüklerinin birleşimi ile oluşan hangöyle (hangi + öyle)" sözcüğü kullanılır. Hangöyle sözcüğü cümlede zarf olarak kullanılır. Örnek: "Aynayı duvara hangöyle asmalı?"
3. Nasıl? → Nahal (Ne + hal):
"Nasıl" sözcüğü yerine genellikle "ne" ve "hal" sözcüklerinin birleşiminden oluşan "nahıl (Ne + hal)" sözcüğü kullanılır. Örnek: "Onlar nahılmışlar anlat bakayım?"
4. Ne ve etmek / Yapmak:
"Ne" ve "etmek/yapmak" sözcüklerinin birleştirilmesi aşağıda gösterilmiştir. Örenek: "Onu n'edecek? / N'atacak acaba?"
5. Ne ve görmek:
Ne" ve "-ile meşgul olmak", "-ile uğraşmak" anlamında kullanılan "görmek" sözcüklerinin birleştirilmiş biçimi aşağıda gösterilmiştir. Örnek: "N'örüyorsun bakayım orada?"
Giyim-kuşam
Eskiden Yenikaş mahallesi'nün erkekleri, ilkbahar, yaz ve sonbahar mevsiminde, giysi olarak altlarına şalvar, üstlerine hakim yaka gömlek, başlarına şapka, ayaklarına ; kış mevsiminde ise soğuktan korunmak için bahar ve yaz mevsiminde giydikleri giysilere ek olarak bellerine kuşak, gömlek üstlerine camadan, camadanın üstüne de ceket ve palto giyerler, boyunlarına ise boyun bağı, takarlardı, ayaklarına ise çarık veya çizme giyerlerdi. Bayanlara gelince; ilkbahar, yaz ve sonbahar mevsiminde, normal günlerde altta şalvar, üstte uzun kollu bluz, özel günlerde ise tek parçadan yapılmış "entari" (fistan) denilen giysi; kış mevsiminde ise, ilkbahar, yaz ve sonbahar mevsiminde giydikleri giysilere ek olarak uzun kollu bluz üzerine yün "hırka" ya da "kazak" giyerler, başlarını ise kenarları oyalı ve boncuklu "tülbent"lerle (yağlıklarla) örterler, ayaklarına da "çarık" denilen ayakkabı giyerlerdi. Günümüzde mahallenin kadınları ve erkekleri, eskiden kullandıkları bu geleneksel giysileri artık pek kullanmamaktadırlar. Ancak çocuklar ve gençler bu giysileri ulusal dini bayramlarda, sosyal ve kültürel etkinliklerde giymekteler.
Sosyal ve kültürel etkinlikler
Köy halkı sonbahar ve kış mevsiminin yorgunluğunu, yazları yaylalara çıktıları zaman orada düzenledikleri yayla şenliklerinde atarlar. Yaylalarda birkaç aile birleşerek kırlarda veya ormanlarda piknik yaparlar. Piknikte yöresel yiyeceklerden batırık, kısır ve özellikle oğlak çevirme ve oğlak şiş yapılıp sohbet eşliğinde birlikte tüketilir. Bu arada çocuklar ve gençler hatta zaman zaman büyükler de katılarak birçok oyunlar oynarlar. Bu oyunları birkaç grup altında toplamak mümkündür.
Ev içinde oynanan toplu oyunlar
Eskiden mahallede kış mevsiminin evde çocuklar ve gençler uzun süren gecelerde zamanlarını çeşitli oyunlar oynayarak geçirirlerdi. Çocuklar ve gençler, en çok kim vurdu, çakmak saklama, solgu dibek, yüksük, biren biren, haba kapması, karınca ısırdı, üstünde kimin eli var gibi oyunları oynarlardı. Ancak günümüzde teknolojinin gelişmesi ile bu oyunların bazılarının yerini bilgisayar oyunları almıştır.
Meydanlarda oynanan toplu oyunlar
Eskiden mahallede, ilkbahar ve yaz aylarında çocuklar ve gençler, geceleri veya gündüzleri meydanlarda zamanlarını cıngırdak, ara kesme, birdirbir, çatal matal, güvercin taklası, sek sek, uzun eşek, kızgın taş, yakan top, dört eşek, mendil saklama, sinmencik, kabak kabak, metelik, kapma taşı, elli kıllı, tek mi çift mi, gömme çelik, el kimde, çelik, mucuk (pilav yemesi) gibi oyunlar oynayarak geçirirlerdi. Bu oyunların bazıları halen çocuklar ve gençler yaylaya çıktıklarında oynamaktadırlar.
Eğitim
Yenikaş'ta ilk ilkokul, mahallenin merkez mahallesi olan Soğuksu'da 1964 yılında açılmıştır. Mahallenin okuma-yazma oranı, o yıllara değin düşük seviyelerde seyretmiş, ancak ilkokul açıldıktan sonra hızla yükselmiştir.
1960'lara değin köye en yakın ilkokul, mahallenin bağlı olduğu Aydıncık merkezdeki Aydıncık İlkokulu'dur. Köy; 1970'lı yıllara kadar, 6 mahalleli bir mahalledir. Mahallenin Soğuksu semtinde bulunan Soğuksu (merkez), Kesme, Mandıra ve Çaltılı mahalleleri, ilçe olarak bağlı olduğu Aydıncık merkeze'e yaklaşık 3–4 km uzaklıkta olup, mahallenin eğitim çağına gelmiş çocukları Aydıncık İlkokulu'na çok zor koşullarda ve yaya olarak gidebilmektedir. Yenikaş mahallesinin yukarı kesimlerinde, yaya olarak 1,5-2 saat yürüme mesefaseinde bulunan Örendüzü, Kuyugediği, Hasancık ve Karadere mahalleleri ise, Aydıncık İlkokulu'na 5–10 km arasında değişen uzaklıklarda ve çocukların bu okula yaya olarak gitmeleri pek mümkün değildir. İşte o yıllarda, sırf uzaklıkları nedeniyle, mahallenin Aydıncık merkeze çok uzak olan yukarıda sözü edilen mahallelerinde oturan aileler, çocuklarını Aydıncık İlkokulu'na gönderememektedirler. Bu semtlerde oturan yalnız birkaç aile, çocuklarını Aydıncık İlkokulu'na, orada bir kiralık ev tutmak suretiyle okutabilmektedirler. Öte yandan, Aydıncık merkezde ilkokul olmasına rağmen ortaokul yoktur. İlokulu, Aydıncık İlkokulu'nda türlü zorluklarla okuyan mahallenin gençleri, ortaokul ve lise eğitimlerini komşu ilçelerden Gülnar, Anamur, Silifke ilçelerin birinde almak zorundadırlar.
1950'lı yılların sonlarına doğru (1957 yılında), mahallenin Soğuksu semtinde, Soğuksu Koyu'na dökülen Soğuksu Çayı, önce şahıs sonra devlet eliyle çıkma bie araç moturuna santrufuj takılmak suretiyle 35 m. yukarı pompalanarak Soğuksu'daki arazilerin bir kısmında sulu tarım yapılmaya başlanır. Artık bu tarihten sonra, Yenikaş'ın Örendüzü, Kuyugediği ve hasancık gibi uzak semtlerinde oturan aileler, Soğuksu'ya göç etmeye başlar. Bu göçler 1970'li yıllarda da sürer. 1980'li yılların başlarına gelindiğinde, Karedere hariç, bu semtlerde oturan tüm aileler, mahallenin sahil kesimindeki Soğuksu semtine yerleşirler. Yenikaş'ın Soğuksu semtine, 1964 yıllarında Soğuksu İlkokulu yapılıp hizmete girer. Daha önceki yıllarda, Yenikaş'ın Soğuksu semtine yakın olan Çaltılı, Kesme ve Mandıra semtlerinde oturan ailelerin çocukları, Soğuksu İlkokulu'na gitmektedir. 1965 yılında Yenikaş'ın Hasancık ve Karadere semtlerine de birer ilkokul yapılır. Bu okullardan Hasancık İlkokulu'na; Hasancık, Kuyugediği, Sarnıç, Sekmek; Karadere İlkokulu'na ise Karadere semtinde oturan ailelerin çocukları gider. Mahallenin mahalle sayısı 1980'li yıllarda sadece Kesme ve Soğuksu olmak üzere 2'ye iner. Bu durum, o tarihlerde Hasancık ve Karadere'deki ilkokulların 1982 yılında kapatılmasına neden olur. Böylece Yenikaş, 1980'li yıllara gelindiğinde, ilköğretim sorunu tamamen ortadan kalkar.
El sanatları
Dokuma
Yenikaş'ta halk yerleşik yaşam biçimine geçmezden önce, keçi kılından yapılan kara çadırlarda yaşarlar. Daha çok keçi yetiştiriciliği yaptıkları için, keçi kılından ıstar adı verilen dokuma tezgâhlarında çul, çuval ve heybe dokurlar. diye adlandırılan dokuma tezgâhlarında ise, kendileri için giysi ve kilim, yolluk, örtü gibi çeşitli yaygılar dokurlar. Bu dokumalar, çeşitli renklerdeki kök boyaları ile boyanmış keçi kılı ve keçi yapağından yapılmış olup ve her biri, farklı geleneksel yörük desenleriyle bezenmiştir. Eskisi kadar olmasa da, mahallede hala 50-60 yıl öncesinden kalan bol dokuma örnekleri mevcuttur.
Ağaç işleri
Önceleri mahallede her aile, gereksinim duyduğu bazı tarım ve mutfak eşyalarını ağaçtan -özellikle şimşir, pınar ve meşe ağaçlarından, ya kendileri imal eder ya da mahallede bu işin ustalarına, diğer bir ifade ile sanatkarları imal ettirirler. Örneğin köylüler tarımsal uğraşlarda çok kullandıkları kara saban, düven, dirgen, yaba gibi tarım aletlerini; çark, yay, çulfalık, ıstar gibi dokuma tezgâhı malzemelerini; kaşık, delikız, çomça, senit, oklava gibi mutfak malzemelerini ustalıkla ağaçtan imal etmişler. Bu aletleri imali sırasında aletlerin uygun yerlerine geleneksel yörük motiflerini ahşap oyma tekniği ile işlemişler.
Mutfak
Yenikaş'ta eskiden, özellikle ev hanımları, diğer yörelere göre malzemeleri ve yapılışları, dolayısıyla lezzetleri de farklılı birçok yerel yiyecek yaparlardı. Mahallede ev hanımlarının yaptığı bu yöresel yiyecekler evlerde ya da köy meydanlarında genellikle bayramlarda, düğünlerde ya da asker uğurlamaları gibi etkinliklerde yer sofrası üstünde bakır kap-kacak içinde ve bakır ya da ağaç kaşık kullanılmak suretiyle yapılırdı. Günümüzde, köye özgü bu gelenek ve görenekler hala devam etmekte ancak bakır kap-kacaklar yerini, çelik veya porselen kap-kacaklara, ahşap altlıklar üzerine konulan bakır siniler ise ahşap ya da madeni yemek masalarına bırakmıştır. Mahallede yapılan yerel yiyecekleri tatlılar, börekler-çörekler, yemekler ve özel yiyecekler olarak 4 grup altında toplamak mümkündür.
Tatlılar
Cızlama, akıtma, oklava tatlısı, gül tatlısı, öküz helvası, tel helvası ve incirli.
Börekler, çörekler
Sıkma, gömme (külbastı) böreği, bişi, purçlu bazlama/çörek.
Yemekler
Çorbalardan ayranlı çorba, (yayla çorbası), ekmek çorbası, tahrana çorbası; yemeklerden ise nohutlu yahni, keşkek, kaburga dolması (boş), göleviz, topalak ve boz bulamaç.
Turşular
Yaban eriği (dağ eriği) ve kayakoruğu.
Eğlenti yiyecekler
Ekonomik yapı
Tarım
Yenikaş mahallesi halkının yegane geçim kaynağı genelde tarım üzerinedir. Önceleri halk tarım ve hayvancılığı birlikte yapar ancak tarımsal uğraş, tamamen kuru tarım üzerinedir. Mahallede 1950'li yıllarda, mahallenin geleceğini etkileyecek çok önemli bir olayın gerçekleşmesiyle halkın yaşam tarzı ve buna bağlı olarak geçim kaynağı da değişir:
1950'lı yılların sonlarına doğru ya da 1960'lı yıllarının başlarında, mahallenin Soğuksu semtinde, Soğuksu Koyu'na dökülen Soğuksu Çayı'nı Gülnar'lı Ali Divit isimli şahıs, Soğuksu'daki arazilerin bir bölümünü suya kavuşturmak maksadıyla, burada arazisi olan Çıngı'lardan Durmuş Ali ve Helim, Tural'lardan Abdullah ve Mustafa, Saraç'lardan Osman Bey ile bir anlaşma yapar. Anlaşma gereği Ali Divit, Soğuksu Çayı'nın batı kesimindeki kaynağına çıkama bir BMC araç motoru atıp ona bir de santrifuj ekleyerek suyu kaynağından 35 m. kadar yukarıya pompalamayı başarır. Böylece buradaki arazilerin bir bölümünde sulu tarım yapılmaya başlanır. Bir süre sonra (1964 yılında), Soğuksu çayı bu kez, Toprak Su tarafından 70 m yukarıya pompalanır ve sulu tarım yapılan arazi bir miktar daha artar. Ancak mahallede hala Soğuksu'nun yukarı kesimleri ile Kesme Koyağı'nda kuru tarım yapılan yaklaşık 1.000 dönüm kadar arazi vardır. Arazileri henüz suya kavuşmayan arazi sahiplerinden Abdurrahman Birkan' (Toz'un) girişimleriyle, Soğuksu Çayı'nın batı kolundaki kaynağınına bir su motoru atılır ve su bu kez 175 m yukarıya pompalanır. Bir müddet sonra da (1983 yılında), Devlet Su İşleri mahallede 2. Sulama Kanalı'nı hizmete sokar ve suyu 200 m kadar yukarıya pompalar. Bu arada Kesme Koyağı'ndaki arazi sahiplerinin ilgili yerlere müracaatları sonucu 2. Sulama Suyu projesi'ne ek bir proje ile Soğuksu'nun Kesme, Çaltılı ve Mandıra kesimindeki araziler kısa bir zaman sonra suya kavuşur.
Köy halkının 2012 de yapılan halk oylaması ile Aydıncık merkez ilçeye katılan Soğuksu kesiminde oturanların tamamı sulu tarıma geçerek daha çok örtü altı sebze yetiştiriciliği ile açık alan meyve yetiştiriciliği yapmaya başlar. Mahallenin Örendüzü, Hasancık ve yağrat mahallerinin su altı arazilerinde, sebze ve meyvecilik su altı olmayan arazilerinde ise kuraklığa dayanıklı üzüm, armut, badem, incir vb. meyve yetiştiriciliği yapılmaktadır.
Mıntıkalarına göre tarım alanlarının dağılımı (2005)
Arazi Niteliği | Soğuksu | Örendüzü | Hasancık | Yağırat |
---|---|---|---|---|
Sulak | 450 | - | 100 | 200 |
Kurak | 1.650 | 1.600 | 1.100 | 3.000 |
T o p l a m | 2.100 | 1.600 | 1.200 | 3.200 |
Not: Ölçü birimi olarak dönüm kullanılmıştır.
Sebze yetiştiriciliği
Mahallenin bulunduğu konum itibarıyla iklimin uygun, soğuksu mıntıkasındaki arazilerin de su altında bulunması, mahallede açıkalan ve örtüaltı sebze yetiştiriciliğini olanaklı kılmıştır. Köy halkı, seralarında daha çok domates, patlıcan, biber ve salatalıkın yanı sıra, az da olsa fasulye, bakla, kabak, enginar, marul, lahana vb. sebzeler de yetiştirmektedirler. Halk, mahallenin yukarı -yayla, kesimindeki su altı arazilerde, sahilde yetiştirdikleri sebzeleri, ya açık alanda ya da plastik örtü altında yetiştirmektedir.
Mahallenin Soğuksu mıntıkasında Soğuksu (merkez), Kesme, Çaltılı ve Mandıra kesimlerindeki arazilerin tamamı sulanabilir olmasına karşın, bu arazilerin hala hazır yarıya yakın bir kısmı sulanabilmektedir. Öyle ki, Çaltılı ve Mandıra'da arziler henüz suya kavuşmuş değil. Ancak yakın bir tarihte, mahallenin sulanabilir arazilerinin tümünün, hazırlanan ek projelerle suya kavuşması beklenmektedir. Bu konuda çalışmalar sürdürülmektedir.
Mıntıkalara göre örtüaltı sebze yetiştiriciliği yapılan yerler (2005)
Mıntıka | Salatalık | Patlıcan | Domates | Biber | Fasulye |
---|---|---|---|---|---|
Soğuksu | 100 | 160 | 15 | 8 | 6 |
Örendüzü | - | - | - | 1 | 2 |
Hasancık | 4 | - | - | - | - |
Yağırat | 12 | - | - | - | - |
T o p l a m | 116 | 160 | 15 | 9 | 8 |
Not:
- Ölçü birimi olarak dönüm kullanılmıştır.
- Halk seralarda roka, maydanoz, tere, marul, lahana, havuç, turp vb. yeşillikler de yetişirilmektedir.
Meyve yetiştiriciliği
Köylüler mahallenin Soğuksu mıntıkasında, seraların dışında kalan alanlarda, az miktarlarda portakal, mandalina, limon, kayısı, erik, yenidünya, nar, ayva, üzüm, incir; ancak Örendüzü, Hasancık ve Yağırat mıntıkalarındaki sulak arazilerde bol miktarda şeftali, elma, ceviz, kiraz, murt (mersin); kurak arazilerde ise sulama yapmaksızın, yani, sadece dikildiği topraktaki nem ile yetinebilen badem, armut, incir, üzüm gibi meyveler yetiştirmektedirler.
Köy halkı yaylalarında sebze ve meyve yetiştiriciliğini yalnız yazları yapmaktadır. Çünkü köy halkı kış ve ilkbaharda asıl işlerini yapmak üzere, sonbahar mevsiminin başlarına doğru yaylalarından Soğuksu mıntıkasındaki yerlerine inerler. Köylülerin sahildeki uğraşları yaz mevsimi başlarına kadar devam eder. Böylece köy halkı, yılın tamamında tarımsal uğraşlarını aralıksız sürdürmekte
Mıntıkalara göre meyve yetiştiriciliği yapılan yerler (2005)
Mıntıka | Narinciye | Yenidünya | Şeftali | İncir | Badem | Elma | Üzüm | Kiraz | Ceviz | Zeytin | Erik | Harnup |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Soğuksu | 3 | 4 | - | 1 | 4 | - | 1.5 | - | - | 1 | - | 182 |
Örendüzü | - | - | - | 1 | 2 | - | - | - | - | - | - | - |
Hasancık | - | - | - | 1 | 3 | - | 2 | - | - | - | 3 | - |
Yağırat | - | - | 2 | 2 | 8 | 2 | 2 | 2 | 0.5 | - | - | - |
T o p l a m | 3 | 4 | 2 | 5 | 17 | 2 | 5.5 | 2 | 0.5 | 1 | 3 | 182 |
Not: Ölçü birimi olarak dönüm kullanılmıştır.
Hayvancılık
Köy halkı sulu tarıma geçmezden önce (1960'lı ve önceki yıllarda), mahallede hayvancılık -özellikle küçük baş hayvancılığı, oldukça gelişir. Mahallede her aile sadece 1 çift olmak üzere ve tarla sürmek maksadıyla büyük baş hayvan yetiştiriciliği de yaparlar. Buna karşın her ailenin ortalama 50-60 kadar küçük baş hayvanlardan keçisi olur. Ne var ki, 1960'lı yıllardan sonra, mahallenin Soğuksu semtinde birçok aile sulu tarım yapılmaya başlayınca, hayvancılıkla uğraşan köylüller ellerindeki büyük ve küçük baş hayvanları satıp Soğuksu'dan tarla almaya başlar. 2000'li yıllara gelindiğinde ise mahallede sadece küçük baş hayvan yetiştiriciliği yapan birkaç aile kalır. Köylüler hayvancılığı terk edince Örendüzü, Kuyugediği, Hasancık ve Yağırat ile komşu köylerdeki Karagöl, Tahtayükseği mıntıkalarındaki kuru tarım arazilerine gitmez olurlar. Bu nedenle köylülerin çok uzun bir zaman (yaklaşık 40 yıl) hiç gitmedikleri Karagöl ve Tahtayükseğindeki kuru tarım arazileri orman olur. Bu arada köylülerin ara sıra gittikleri, bir kısmı kuru bir kısmı da sulu tarım arazisi olan Örendüzü, Hasancık ve Yağırat mıntıkalarındaki arazileri orman olmaktan kısmen kurtarılmıştır.
Mahallede tarımsal uğraşların yanı sıra birkaç aile arıcılık, birkaç aile de balıkçılık -özellikle olta balıkçılığı- yapmakktadır.
Küçük ve büyükbaş hayvan yetiştiriciliği
Mahallede halen bazı aileler küçük baş hayvanlardan özellikle keçi yetiştiriciliği yapmaktalar. Ailelerin bu uğraşısı, ticari amaçlarla değil, sadece kendilerinin et, süt, yoğurt, peynir ve yağ gibi gereksinimlerini karşılamak içindir. Son zamanlarda küçükbaş hayvan yetiştireiciği yapan aile sayısı iyice azalmıştır. Köy halkı önceleri, kırsaldaki tarım arazilerini sürmek (ekmek) için en azından 1 çift büyükbaş hayvana sahip olmak zorundaydılar. Ancak Soğuksu bölgesinde tam yerleşik hayata geçip sahildeki arazilerde sebze ve meyve tetiştiriciliği yapmaya başlayınca bu hayvanları satarlar. günümüzde mahallede hemen hemen hiçbir ailenin, büyükbaş hayvanı yoktur. Çünkü tüm araziler günümüzde traktör ya da çapa motorları ile sürülmektedir. Kırsaldaki araziler alternatif uğraşlar açısından büyük bir potansiyeldir.
Arıcılık
Mahallede bazı aileler sebze ve meyve yetiştiriciliğinin yanı sıra arıcılık da yapmaktadır. Arıcılık, hem karakovan hem de fenni kovanlarda yapılmaktadır. Kovanlarda üretilen bal cinsleri; yörede bol miktarda çam, püren, çakşır, kekik vb. bitkiler olduğundan daha çok bu tür bitki balları üretilmektedir.
Balıkçılık
Mahallenin bulunduğu yerleşim yerinin deniz kıyısında olması ve kıyıdaki yalıkayaların fazla sarp ve yüksek olmaması, denizi suyunun temiz olması gibi nedenlerden dolayı balıkçılık önemli bir potansiyeldir. Kıyıda şimdilerde daha çok olta balıkçılığı yapılmaktadır ancak bu kıyılar, ileriki yıllarda tekne ile balıkçılık yapmaya oldukça elverişlidir.
Turizm
Köy, deniz ve doğa turizmi için uygun yerlere sahiptir. Çünkü köy, deniz kıyısında doğal yapısı bozulmamış irili ufaklı temiz ve kumsallı birkaç koycuğu olan Soğuksu Koyu'na yerleşmiştir. Ayrıca mahallenin halen yerleşim bölgesi olan Soğuksu Koyu doğal bir koydur. Koyun doğal olması, burayı yat turizmi için önemli kılmaktadır. Öte yandan mahallenin, özellikle kıyı kesiminin, doğal yaban hayvanları alemi (fauna) ve doğal bitki örtüsü alemi (flora) hiç bozulmamıştır. Mahallenin kıyıdan iç kesimlere doğru biri Püren deresi (Mandıra deresi) diğeri Karadere (Suuçtu) olarak bilinen 2 büyük, Kesme ve Çaltılı deresi diye bilinen 2 de küçük deresi var. Bu derelere gezi için patika yollar yapılması durumunda doğa yürüyüşü için oldukça uygun yerler. Adında da anlaşılacağı üzere Suuçtu deresinin bir de şelalesi var. Su uçtu deresinde akan sudan, hem mahallenin Yağırat mahallesinin içme suyu hem de altındaki arazilerin sulanması mümkündür. Mahallenin Suuçtu deresi ve bu derde akan suyun derede oluşturduğu şelale, yakın gelecekte kuşku yok tur ki, mahallenin kıyı kesimlerinde deniz turizmi, yukarı (iç) kesimlerinde ise doğa turizmi yapılmasını olanaklı kılacaktır. Öte yandan, mahallenin kıyı boyu uzanan dağlarının yamaçlarında bulunan sarp ve yalçın kaya dizileri -yöresel adıyla "kaş / kaşkaya"ların varlığı, doğa turizmi kapsamında değerlendirildiğinde, doğa sporlarından yürüyüş, tırmanma gibi sporların yapılmasını sağlayacak yerler olacaktır. Günümüzde mahallenin kırsal alanlarında tarımsal ve hayvancılık faaliyetleri yapılmadığından, yaşamlarını Yenikaş mahallesi ile Yenikaş'ın komşuları Pembecik, Duruhan ve Karaseki köylerinin dağalarında sürdüren dağ keçileri son yıllarda, yaşam alanlarını Yenikaş mahallesinin Yağırat, Hasancık, Kuyugediği ve Örendüzü'ye doğru kaydırdıklarından buralar avcılık turizmi için oldukça uygun yerler olmaktadır. Bu dağlarda sadece Dağ (yaban) keçileri değil, kınalı keklikler, yaban tavukları, boz tavşanlar, üveyikler, bıldırcınlar gibi birçok av hayvanları da yaşamaktadır.
Ticaret
Mahallede ticari faaliyet pek canlı olmasa da birkaç tane bakkal, lokanta, fırın ile bir market işletilmektedir. Ayrıca halkın seralarda sebze ve meyveler için gereksinim duydukları zirai ilaçların satıldığı bir de dükkân işletilmekedir. Köy halkı gereksinimlerini daha çok Aydıncık merkezde bulunan çarşıdan temin etmektedir. Öte yandan, Aydıncık merkezde işletilen sebze ve meyve halinde çalışan çoğu komisyoncu Yenikaş mahallesindendir.
Doğa (tabiat) ve kültür varlıkları
Yenikaş, gelişme ve kalkınmada tarımsal uğraşlara elverişli arazilerin yanı sıra, birçok doğa (tabiat) ve kültür varlıklarına da sahiptir.
Mahallenin denizi ve deniz kıyısı, vadileri, derleri, düzlükleri, dağları, tepeleri... kısacası coğrafyası ve coğrafyasına özgü hayvanlar (fauna) ve bitkiler alemi (flora) dikkat çekicidir. Köy ayrıca, coğrafyasını oluşturduğu denizi ve deniz kıyısı, dereleri, çayları, koyakları (vadileri), düzlükleri (platoları), görkemli dağları ve tepeleri; coğrafyasının kaplı olduğu bitki örtüsü, özellikle yerli ve yabancı turistler için görmeğe değer yerlerdir. Mahallenin dağları ve meraları, yapraklarını 4 mevsim hep yeşil gördüğümüz defne, harnup, zeytin, mersin (murt), zakkum gibi maki grubu fundalarla ile servi, çam gibi iğne yapraklı, meşe, yaban armutu, ağaçlarıyla kaplı olması, yörenin vadilerine ya da dere boylarına, yaya yolu (patika) yapılması durumunda, halkın doğa sporları, kır gezisi vb. sosyal, kültürel ve sosyo-kültürel etkinlikler düzenlenmek açısından önemli bir potansiyeldir.
Mahallenin doğa (tabiat) ve kültür varlıkları:
Soğuksu Çayı ve Soğuksu Deresi
Yenikaş mahallesine doğu tarafından girişte, mahallenin ve ilçe merkezinin su gereksinimini karşılayan Soğuksu Çayı bulunmaktadır. Bu nedenle köy, çevrede Soğuksu olarak da adlandırılır. Çay, denizden 200–250 m. kadar yukarıda Kesme deresi ile Mandıra Deresi'nin birleşme yerine yakın bir noktadan doğmaktadır. Bu çay, adeta Aydıncık'ın merkez mahalleleri ile Yenikaş ve Hacıbahattin köylerine hayat vermektedir. Çay, halen bölgedeki tarım alanlarının düşük bir bölümünü (yaklaşık %25'ini) sulamaktadır. Çayın debisi, ileride bölgenin tüm tarım alanlarının sulanmasına yetecek seviyedeir.
Mandıra Deresi (Püren Deresi)
Mandıra deresi, aşağı kesiminde, Kesme Deresi ile birleştiği yerde Soğuksu Çayı'nın çıkıp 250 m. sonra da denize döküldüğü deredir. Dere, bölgede güney-kuzey doğrultusunda uzanmakta olup kıyıdan yukarıya doğru çıkıldığında, mahallenin Mandıra mıntıkasını geçtikten 300–350 m. kadar sonra tekrar 2 kola ayrılır. Kollardan biri Hasancık mıntıkasına diğeri ise Yağırat'ın Kızılgöl mıntıkası cıvarına çıkar. Derenin kendine özgü zengin hayvan (fauna) ve bitki (flora) alemi vardır.
Karadere
Bölgede güney-kuzey doğrultuda uzanan Karadere'nin aşağısı "Karadere", yukarıya doğru suyun kaynağının bulunduğu kesim "Suuçtu", en yukarı kesimi ise "Aşşaoluğu" diye adlandırılmıştır. Derenin Suuçtu ve Aşşaoluğu kesimleri tamamen Yenikaş mahallesi sınırları içindedir. Yakın bir gelecekte Suuçtuderesi'nin kaynağına baraj yapılarak Karadere ve Yenikaş mahallesinin içme ve sulama suyu gereksinimlerinin karşılanması mümkün olabilecektir. Bu nedenle Karadere'nin Suçtu ve Aşşaoluğu kesimleri oldukça stratejik öneme sahiptir.
Çaltılı deresi
Çaltılı deresi, mahallenin batı kesiminde Çaltılı mıntıkasında, deniz kıyısından kuzey-güney doğrultusunda kuzeye doğru Örendüzü mıntıkasına kadar uzanan bir deredir. Derenin suyu düzensizdir olup yaz aylarında oldukça azalır kış aylarında ise biraz çoğalır. Derenin hayvanlar alemi (fauna) ve bitkiler alemi (flora) açısından çevresine kıyasla zengindir. Bu nedenle dere doğa turizmi açısından önemli bir yer.
Saplıada (Boynuince)
Saplıada -diğer bir ismi ile Boynuince yarımadası, mahallenin hemen güneyinde yer alan Soğuksu koyunun batı yakasını oluşturmakta ve üzerinde Antik Çağlara ait kale kalıntıları mevcuttur. Yarımada tamamiyle sit bölgesi kapsamındadır. Yarımadada bugüne kadar henüz bir kazı çalışması yapılmamasına rağmen yarımada ve çevresi, önemli bir turizm potansiyeli olarak değerlendirilmektedir.
Hamamkoy (Kalekoy)
"Hamamkoy" ya da diğer adıyla "Kalekoy", Yenikaş mahallenin güneyinde Soğuksu Koyu'nun orta kesimlerinde denize girmeye elverişli küçük bir kumsalı olan koycuktur. Hamam ve kale kalıntılarından dolayı buyaya "Hamamkoy" veya "kalekoy" dense de günümüze bunlara değin görünürde ayakta kalmış kalıntı yoktur.
Kaynakça
- ^ Yenikaş mahallesi muhtarlık kayıtları
- ^ Yenikaş mahallesi eski muhtarlarından Yusuf Keskin'in büyüklerinden öğrendiklerinin sözlü aktarımı
- ^ "http://www.kultur.gov.tr/TR/BelgeGoster.aspx?F6E10F8892433CFFA781CAA92714FCE065CF8C20586EFFEC". 25 Şubat 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Nisan 2009.
|başlık=
dış bağlantı () - ^ a b c Yenikaş Köyü Sulama Kooperatif Başkanlığı Kayıtları Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>
etiketi: "y3" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: )
Dış bağlantılar
- Yerelnet 21 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Google Maps'te mahallenin uydu görüntüsü
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde boyut olarak asiri derecede uzundur Lutfen tartisma sayfasinda goruslerinizi bildirin ve maddenin ozetlenmesine veya ayri maddeler halinde alt basliklara bolunmesine yardimci olun Lutfen goruslerinizi tartisma sayfasinda belirtiniz Yenikas Akdeniz Bolgesi Mersin ili Aydincik ilcesine bagli bir mahalledir YenikasMahalleMahallenin haritadaki yeriMersinUlke TurkiyeIlMersinIlceAydincikCografi bolgeAkdeniz BolgesiRakim8 mNufus 2007 Turkiye Istatistik Kurumu1 137Zaman dilimiUTC 03 00 TSI Il alan kodu0324Il plaka kodu33Posta kodu33713Resmi site Aydincik Web SitesiCografi konum yerlesim nufus ve yonetimCografi konum Yenikas Mersin ili Aydincik ilcesine bagli bir mahalledir Koy deniz kiyisinda Toros Daglari nin kiyiyi seyreden kolunun denize bakan yamaclari ile uzerindeki duzluklere kurulmustur D 400 Akdeniz sahil Yolu mahallenin Soguksu merkez mahallesinin icinden gecmektedir Koy bagli oldugu Aydincik merkeze 8 komsu ilce Bozyazi ya ise 37 km uzakliktadir Yenikas mahallesi Soguksu mahallesi panoramasi Yenikas mahallesi kuzeyde Duruhan doguda Karaseki mahallesi ve Aydincik Ataturk Mahallesi batida Karadere ve Pembecik mahallesi guneyde ise Akdeniz ile cevrilidir Yerlesim Yenikas mahallesinin kurulus tarihi tam olarak bilinmemektedir Yenikas Koyu 1920 li yillarda kusaktan kusaga aktarilan bilgilere gore Aydincik in Soguksu kesiminde Gulnar ilcesine bagli Yeniyoruk mahallesinden ayrilarak kurulur Yenikas kurulusundan 11 Aralik 2011 tarihine kadar merkez mahallesi Soguksu olmak uzere Orenduzu Hasancik Kuyugedigi Yagirat ve Karadere mahallelerinden olusmaktadir Koy halki 11 Aralik 2011 de yalnizca mahallenin merkez mahallesi Soguksu nun Aydincik ilce merkezine bagli bir mahalle olarak katilip katilmama konusunda halk oylamasina gider Koy halki yapilan halk oylamasinda Orenduzu Hasancik Kuyugedigi ve Yagirat mahallesi Yenikas mahallesinin mahalleleri olarak kalmak kaydi ile yalnizca Soguksu mahallesinin Aydincik ilce merkezine Soguksu mahallesi olarak baglanmayi oy coklugu ile kabul eder Merkez mahalle Soguksu da onceleri kuru tarim yapilir 1957 yilinda bir arac motoruna santrafuj takilmak suretiyle Soguksu Cayi nin suyu deniz seviyesinden 35 m yukariya pompalanir Boylece Soguksu arazisinin bir kisminda kuru tarimdan sulu tarim gecilir Sulu tarima gecilince Soguksu ya Yenikas in diger mahallerden goc baslar Goc nedeni ile Soguksu mahallesi 2000 li yillarin baslarindan itibaren Soguksu nun bati kesiminde yer alan Caltili ile dogu kesiminde yer alan Mandira ya dogru genislemeye baslar Soguksu da sebze yetistiriciligi donemi sonbahar mevsiminin eylul ayinda baslar yaz mevsiminin haziran ayi baslarinda son bulur Soguksu mahallesi halkinin bir kismi sebze yetistiriciligi donemi sona erdiginde Suguksu da kalirken bir kismi Yenikas in Orenduzu Kuyugedigi Hasancik ve Yagirat mahallesine bir kismi komsu koy Pembecik mahallesinin Karagol yaylasina bir kismi da Gulnar ilcesinin Akcayayla Oluk yaylasina gocerler Mahallenin bu yaylalarinda cogu ailenin birer yayla evi vardir Bu nedenle halkin bir kismi butun yaz boyu sozu edilen bu yaylalarin sulak kesimlerinde ya acik alanda ya da plastik ortu alti seralarda sebze yetistiriciligi yaparlarken bir kismi da elma seftali kayisi erik kiraz vb meyve yetistiriciligi kurak kesimlerinde ise uzum badem incir armut vb kurakliga dayanikli meyve yetistiriciligi yapmaktadirlar Alt ve ust yapi Soguksu 11 Aralik 2011 yilinda Aydincik merkeze bir mahallesi olarak baglanmadan once Yenikas mahallesinin merkez mahallesidir Soguksu da oturan halk 1987 yilinda telefona 1990 da elektrige 1996 da sebeke icme suyuna kavusur Mahallenin Hasancik ve Yagirat mahallesi ise elektrige 1990 da telefona 1987 de sebeke icme suyuna 2011 yilinda kavusur Onceleri mahallenin Orenduzu ve Kuyugedigi mahallesinde oturanlar gecimlerini kuru tarim ve kucukbas hayvancilik yaparak sagliyorlardi 1960 li yillarda Soguksu da sulu tarim baslayinca Orenduzu ve Kuyugedigi nde yasayanlar Soguksu ya gocup yerlesirler Kislari Soguksu da yasayan Orenduzu ve Kuyugedigi mahallesi insanlari yazlari Soguksu dan Yenikas in Orenduzu ve Kuyugedigi mahallerine burada bulunan zeytin badem ve uzum baglarinin bakimi ve meyve hasadi icin cikarlar Mahallenin bu iki mahallesi henuz elektrik ve su sebekesine kavusmamistir Nufus ve yonetim Yenikas in 2007 yilinda yapilan nufus sayimina gore nufusu Soguksu Aydincik in bir mahallesi olmazdan once 1137 dir Koy nufusu 2000 li yillarin baslarindan itibaren Aydincik ve Gulnar in kirsal kesimlerindeki koylerinden goc alarak hizla artar Ayrica Taseli yoresinin ic kesimlerinden kiyi kesimlerine dogru bir goc hareketi de gorulur Taseli nin kirsal kesimlerden kiyi kesimlerine dogru olan bu goclerin nedeni Taseli nin kiyi kesimlerinde yasam kosullarinin kirsal kesimlerine gore daha az maliyetli ve daha kolay olmasindan kaynaklanmaktadir Nufusun yillara gore dagilimi 1980 1985 1990 1997 2007 2010Nufus 1 251 989 1 137 1 310Ort Artis Azalis Binde 12 99 14 05 15 21Hane Sayisi 350 356 366 390Cografi yapiSoguksu da doga degisik bicimlere girerek gorsel guzellikler sergilemistir Oyle ki Orta Toroslar in kiyiyi izleyen kolu Soguksu semtinde denize dogru usulca yanasarak Boyninice Yarimadasi ni deniz ise Boynince yarimadasinin dogusunda yer alan Mandira ve Kesme Koyagi nin iclerine dogru sokularak Soguksu Koyu nu olusturmustur Mandira ve Kesme Koyagi nin birlesme yeri yakininda dogan Soguksu Cayi ayni isimle anilan Soguksu Deresi nde yaklasik 200 metre kadar bir yolculuk yaptiktan sonra deniz ile bulusur Soguksu Cayinin cevresi yaz aylarinda gunduzleyin Soguksu Cayi nin suyunu denize bosalttigi Soguksu Koyu nun kiyisindan kuzeye dogru esen deniz meltemi geceleyin ise kuzeyden denize dogru esen kara meltemi olusur Koyakta olusan bu hava akimi sicak yaz aylarinda Soguksu Koyu nu bir nebze serinletir Soguksu Cayi dere yataginda akarken yataginin kenarinda bulunan aluvyonlu yesil alandaki buyuk ve gur yaprakli agaclar bu koya ayri bir guzellik katmistir Ornegin burada aile veya arkadas gruplariyla gezmek piknik yapmak gur yaprakli agaclarin altinda oturup soylesmek bir seyler yiyip icmek eglence yapmak gibi bircok etkinlik yapilmaktadir Soguksu mahallesinde Soguksu dan yukariya Orenduzu Kuyugedigi Hasancik ve Yagirat semtlerine dogru cikildikca maki ve diger tur fundalarin yani sira mese kara cam yaban armutu alic vb agaclar yer alir Taseli Bolgesi nin kiyi kesiminde yer alan Aydincik ta yazlari sicak ve kurak kislari ise ilik ve yagisli gecen Akdeniz Iklimi hukum surer Yagis gerek merkez ilcede gerekse Yenikas mahallesinin kiyiya yakin kesimlerinde yagmur yukari kesimlerinde ise yagmur veya yagmur ve veya kar yagisi seklinde gerceklesmektedir Sicaklik Soguksu da oldukca yuksek ancak Soguksu nun yukarisinda yer alan Yenikas in Orenduzu Hasancik ve Yagirat mahallerine dogru cikildikca kiyi bolgesine gore gunduzleri pek degismese de geceleri biraz dusmektedir Bu mahallelerde hava Soguksu ya gore cok sicak ve nemli olmamaktadir Aydincik ta kis mevsimi kiyi kesiminde genellilkle ilik ve yagmurlu yuksek yayla kesiminde ise yagmurlu ve veya kar yagisli gecmektedir Ote yandan tum Taseli Bolgesi de zaman zaman esen lodos ile poyraz yasami olumsuz etkilemektedir Lodos Taseli nin yalnizca deniz kiyisini olumsuz etkilerken poyraz Taseli nin hem kiyi hem de ic kesimini olumsuz etkilemektedir Lodosun olumsuz etkileri yalnizca kisin olurken poyrazin olumsuz etkileri her mevsim olmaktadir Bitki dunyasi flora Yenikas mahallesi nun meralari ve daglari 4 mevsim yesil kalan defne harnup zeytin mersin murt pirnal mesesi puren kesme develik gibi maki grubu tespi alic yaban armutu melengic cirtlik azgan deve dikeni coban cirasi gibi cali grubu sahil katrani Akdeniz servisi kizilcam karacam gibi buyuk boy agac turleri ile kaplidir Hayvan dunyasi fauna Mahallenin sinirlari icinde degisik turde bircok hayvan yasamaktadir Kiyi kesimine yakin yerlerde denizcil hayvanlardan marti ic kesiminde ise tosbaga kocmar kertenkele salyangoz araptasagi sirtikilic dirik sincap gibi surungenler karatavuk yaban tavugu uyu puhu keklik tikdelen agackakan gukgumavik baykus kumru sahin dogan kartal uveyik alakabak gibi kuslar yaban kecisi tilki kurt cakal domuz tavsan gibi degisk yasamaktadir Ayrica mahallenin yayla kesiminde sigircik culluk bildircin gibi gocmen kuslar da bir sureligine burada kalip sonra da ayrilmaktadir TarihceYenikas Taseli yoresi nin kiyi kesiminde yer alan Aydincik ilcesine bagli bir mahalledir Koy halki yari yerlesik yasam biciminde yasadiklari zamanlarda Taseli yoresi onlarin yurtlari idi Bu nedenle mahallenin tarihcesi Taseli nin tarihcesi ile aynidir Taseli gunumuzdeki sinirlari itibari ile guneyde Alanya nin dogu kesimi Gazipasa Anamur Bozyazi Aydincik i tamamen Silifke nin bati kesimini kuzeyde Gulnar ve Ermenek i Mut un guney kesimlerini icine alan oldukca genis bir alani kapsar Taseli Yoresi nin tarihi cok eskilere Hititlere kadar iner Hitileri Fenikeliler Persler Romalilar Selcuklu Hanedani ve Osmanli Devleti takip etmistir Uzak tarih Helenistik donemde MO 280 Ptelomuslarin egemenligine giren Taseli Yoresi ne MO 64 yilinda Romalilar egemen olmustur Bir sure Bizans egemenliginde kalan yore MS 7 yuzyil ortalarinda Araplarin egemenligine bu yuzyilin sonlarina dogru ise yeniden Bizanslarin egemenligine girmistir Sonraki yillarda Bizanslar ile Araplar arasinda sik sik el degistiren yoreye 10 ve 12 yuzyillar arasinda Ermeni Kralligi egemen olmustur Oguzlarin Kayi boyundan olan Karakecililer Orta Asya ve Kafkasya dan Anadolu ya geldiklerinde ilkin Anadolu nun orta kesimlerinde yer alan Ankara ve Kirsehir yoresine yerlesmisler fakat sonralari buradan Anadolu nun cesitli bolgelerine dagilarak o bolgelerde once gocebe yoruk daha sonralari ise yerlesik yasam tarzina gecerek yasamislar Anadolu Selcuklu Hanedani nin egemeligi altinda oldugu zamanlar Anadolu ya bircok goc etmistir Bunlardan biri ilkin Antalya yoresine bir sure sonra da buradan Taseli yoresi ne goc eden Karakecili asiretidir Yoreye Selcuklari Devleti nin yikilisindan sonra Karaman Ogullari hakim olmustur Selcuklar doneminde Ermeniler yoreden tamamen temizlenmistir Yore 1461 de Fatih Sultan Mehmet in komutanlarindan Gedik Ahmet Pasa tarafindan alinip Osmanli topraklarina a katilmistir Osmanli sultanlarindan II Beyazit yoreye bircok konar gocer asiret yerlestirmistir Bunlardan bazilari Beydili Yivali Avsarlar ve Hocayunuslar gibi gocmen asiretlerdir Bu asiretler bolgede zaman icinde yari yerlesik yasam biciminden tam yerlesik yasam bicimine gecmisler Halen gunumuzde Karakecili asireti ne mensup topluluklar Taseli Yoresi nde yasamlarini surdurmektedirler Yakin tarih Oymak ya da obalar halinde bir grup Karakecili uzunca bir sure Akdeniz Bolgesi nin Antalya ve Taseli Yoresi ni yurt edinmisler Oguz larin Kayi boyundan olan Karakecililer Anadolu ya geldiklerinde ilkin Orta Anadolu da sonraki zamanlarda Anadolu nun diger bolgelerine dagilip oralarda bir sure gocebe yoruk yasam tarzinda yasamislar Anadolu nun cesitli bolgelerine dagilan Karakecililerin bir bolumu Antalya yoresine gocup bu yorede kalirlarken bir bolumu Antalya yoresi nden doguya Taseli Yoresi ne dogru gocetmisler ve oralarda ilkin konar gocer yoruk sonra yari yerlesik daha sonra tam yerlesik gunumuzde ise kent yasami bicimine gecmislerdir Karakecililer Antalya civarinda yasarlarken yorede bazi sorunlarla karsilasirlar Bunun uzerine yoreninin daha dogu kesiminde olan Gazipasa ve Anamur yoresine dogru goc ederler Anamur ve Gazipasa yoresine gelen karakecililer yazlari yoreninnin kuzey taraflarinda yer alan Kirkkuyu ve Kervanalani mintikasindaki yaylaklara cikip bu yaylaklarda yasamislar kislari ise bu yaylaklardan gocedip sahil kesiminde yer alan Gazipasa ya inerek Gazipasa ve anamur un kislaklarinda yasamislar Bir sure sonra bu yoreden daha doguda yer alan Gulnar ve Aydincik yoresine dogru goc ederek yorenin Kurucuk Belkuyu Akcaoluk Cildirkuyu Ayas Bolyaran Belenova Akova mintikalarina yerlesirler Iste bu oba lardan Uzunogullari Kalebeleni ne Dalogullari Arpalik a Azginogullari Koyyikigi na Cirak lar Senitbeli ne Kocabag lar Ahirini ne Koca Mustafa lar Enisdibi ne Gudukogullari Direkliin e Koskogullari Sele ye Ari lar Hazna ya Oz ler Bayamalani na Kasobasi ni olusturan sulalelerden Dur lar Gunay lar ve Yapar lar Yenikas in Soguksu mintikasinin kuzeyinde bulunan Mandira ya Bekar Ali ler Kas lar Colakli lar Kale ler Sarac lar ve Boz lar Kesme Koyagi na Avsar Ali Keya lar Dilli ler Cingi lar ve Yel ler Kesme Burun a Komurluk e Tazi lar Toz lar Safak lar Duz ler ve Cirililer Asi lar Kesmeburun un kuzeybatisinda yer alan Egeli ye Molla Hasan lar Tural lar Ak Koca lar Gobulu ler Yangoz ler ve Avci lar Caltili ya Gokgoz ler Keskin ler Sandalcati na Kaba lar Ebeli ler Kirisik lar Oren ler Sulu lar Kucuk ler ve Hacibis ler Ates ler Orenduzu nde Sarnic Tekavit ler Buyuk ler ve cocen ler Isik lar Sekmek Sert ler Kuyugedigi Caliklar Yeni ler Yenikuyu Vadi lar Kaleboyun lar Yelligedik semtine Sumbuller ve Karahan lar ise mahallenin Karadere mahallesine yerlesirler Yukarida soz konusu edilen bu sulaleler Yeniyoruk u olusturan obalar veya oymaklar olup Gulnar Aydincik ile Anamur un bir kismini icine alan oldukca genis bir alana yerlesirler Zaman icinde soz konusu bu oymak ya da obalardan kopmalar baslar Ilkin Yeniyoruk ten ve Teknecik daha sonra Yeniyorukkas tan da Yenikas koparak her biri ayri birer koy olurlar Yakin zamanda ise 1984 te Yenikas mahallesinden Karadere mahallesi ayrilarak Aydincik ilcesine bagli bir mahalle olur Yenikas i olusturan oba veya oymaklar koy olarak Ariobasi ndan ayrilmislar Ariobasi ndan ayrilip deniz kiyisindaki daglarin tepelerine yakin yerlerinde bulunan insan kaslarina benzeyen kaya dizilerinin civarlarina yerlestiklerinden dolayi onceleri Kasobasi olarak adlandirilir Kasobasi bir sure sonra 1920 li koy satusune gecerek Yenikas adini almistir Yenikas mahallesinin adindaki yeni sifati koy halkinin onceleri Gulnar in yayla kesiminde yasadiklari cevresine gore kas diye adlandirilan yerlerden ayrilarak Toroslarin deniz kiyisini takip eden daglarin yamaclarina yeniden yerlestiklerinden dolayidir Kasobasi Ariobasi dan ayrildiklarinda sadece 30 hanedir Koy halkina daha sonralari mahallenin Karadere mintikasinda cogu Mersin in Tarsus ilcesine gocen Menemencilerden kalan 6 hane ile Hasancik mintikasinda yasayan Kece Veli hanesi de katilinca koy halki toplam 37 hane olmustur Kasobasi halkinin Aydincik in Yenikas diye adlandirilan ve oldukca genis bir arazi kesimine ilk yerlesmeleri 19 yuzyilin 3 ceyreginde oldugu tahmin edilmektedir Onceleri kil cadirlarda konar gocer yoruk gelenekleriyle yasayan halk daha sonralari toprak damli tas evler yapmislar ve bu evlerde oturmaya baslamislar Kasobasi nin Yenikas a ilk yerlesen sulalesi Gokgoz Keskin sulalesidir Onceleri kil cadirlarda yasayan koy halki toprak damli tas evler yaparak yari yerlesik bir yasam tarzina gecmislerdir Yenikas ta ilk toprak damli tas ev Soguksu mintikasinda yer alan Caltili semtinin kuzey bati kesimindeki Sandalcati da Gokgoz sulalesinden Colak Suleyman in oglu Colak Osman in evidir Evin kalintilari hala oradadir Sosyal kulturel ve sosyo kulturel yapiKoy halki 1960 li ve onceki yillarda yalnizca kuru tarim ve hayvancilik ile ugrastiklarindan oldukca genis bir alana yerlesirler Bu nedenle 1960 li yillara degin mahallede sosyal iliskiler fazla gelismemistir Koy halki 1960 li yillardan itibaren ozellikle 1970 li yillardan sonra yavas yavas yari yerlesik yasam dan tam yerlesik yasam bicimine gecmeye baslar 1970 li yillardan sonra mahallede sosyal iliskiler dogal olarak giderek artar Koy halki 1960 li ozellikle de 1970 li yillardan sonra hizli bir sekilde asil gecim kaynaklarini olan hayvancilik ve kuru tarimi birakip sualti arazilerde sulu tarima gecer buna bagli olarak da mahallede tam yerlesik hayat baslar Sulu tarim 1960 ve 19702li yillarda daha cok plastik ortu alti sonraki yillarda ise cam ortu alti sebze yetistiriciligi biciminde yapilir Mahallede sebze ve meyve yetistiriciligi ile ilgili isleri genelde sabah saatlerinde ve ikindi saatlerinde yaparlar Ogleden sonra ozellikle ikindi uzerlerinde kadinlar komsu kadinlari evlerine davet ederek ikindi oturmalari duzenlemektedirler Bu davetlerde genellikle batirik kisir gomme corek sikma gibi yerel yiyecekler esliginde cay icip sohbet ederlerken erkekler de kahvehanelere gidip orada arkadaslariyla ya sohbet ederler ya da oyun oynarlar Mahallede sebze sezonu asagi yukari yaz mevsiminin ilk ayi olan Haziran ayi baslarinda son bulur Haziran ayi icinde koy halkinin cogu Yagrat Karagol ve Akcayayla yaylalarina gocerler Yaz aylari baslarinda koy halkinin yaylalara goc etmesinin nedeni hem eski konar gocer aliskanliklarini bir sureligine yeniden yasamak hem kis ve sonbaharin yorgunlugunu atmak icin dinlenmek yaylamak hem de kaliteli bir yasam icin gerekli olan bir ek gelir olanagina kavusma dusuncesinden kaynaklanmaktadir Bu yaylalarda aileler hem yaylalamakta hem de yaptiklari ek bir is ile yaz aylarini iyi degerlendirmeye calismaktalar Yaylalarda halk sahilde sonbahar ve kis mevsimi boyunca yaptiklari emek yogun islerin sitresini zaman zaman senlikler duzenlemek suretiyle atarlar Dil Koy halki duygu ve dusuncelerini ifade ederken kullandiklari bazi sozcuk ve sozcuk obekleri yereldir Halk cogu zaman ifadelerinde Taseli yoresinde kullanilan deyim ve atasozlerini sikca kullanir Koy halki Turkceye giren yabanci kokenli sozcukleri dogrudan pek kullanmazlar ancak bu yabanci kokenli sozcuklerin yapisini Turkcedeki buyuk unlu uyumuna gore degistirmek suretiyle kullanmaktadir Ornegin halk Turkcede beraber sozcugunu yapisini degistirip barabar seklinde soyler Ahmet bey yaylaya her yil komsulariyla barabar gocer Asagida halk tarafindan yapisi degistirilen bu tur sozcuklere birkac ornek verilmistir Yapisi degistirilen yabanci kokenli sozcukler Koy halki Turkceye girmis bazi yabanci kokenli sozcuklerin yapisini buyuk unlu uyumu kuralina gore degistirirler Koy halkinin Turkcede buyuk unlu uyumuna gore yapisini degistirdikleri bazi sozcukler asagidadir alev alaf Alaf birkac agaci tamamen kaplamisti afet afat Meydana gelen afatta can ve mal kaybi oldu ates atas Atas dustugu yeri yakar avera avara Avara kalinca insanin cani sikiliyor bahce bahca Aksama dek bahcada calistilar bazen bazan Bazan okula gitmezdi civar civar O civarda cok kizilcam olmasi gerekir cemadan camadan Cep saati camadanina yandan kosteklydi cekil gacil Gacil ordan kenari fakir fakir O oldukca fakirdi care cara Baska caramiz kalmamisti guya goya Goya arkadasini atlatacak haciz hiciz Borcunu odemeyen adamin arabasina hiciz kondu hani hani Hala buradasin Hani dun yaylaya cikacaktin helva halva Oglen olunca Ali emmi somun ekmegin icine halva koyup yedi helal halal Arkadasim kakkini halal etmeyecegini soyleyip oradan ayrildi hakikat hakkat Ne diyorsun Hakkat gitti mi kardes kardas O nun hic kardasi yoktu ladin iledin Sakiz toplamak icin iledin agacina ciktmisti leyla leyli Cocugun adi Leyli ydi merhaba marhaba Marhaba arkadaslar Bugun nasilsiniz bakayim mazeret maruzat Soze Bir maruzatim var diyerek basladi sahil sehil Yayldan sehile goc her yil eylul ayinda baslar ekimde sonbulur sahin sahin Bir sahin gokyuzunden asagiya dogru hizla iniyordu tahin tahin En cok sevdigi tatli tahinli pekmezdi tenha tehne Muhtar azalarini tehne bir yere cekip onlarla bir sure konustu tiryaki tiryeki Hasan Aga tiryeki genclerden hic hoslanmazdi vakit vakit vakitla buyur serpilir yaz yay Yayin yaylaya gocecegim zalim zalim O cok zalim biriydi zahire zehire Cuvallar agzina kadar zehire ile dolu idi Yerel sozcukler Koy halki henuz Turkce sozlukte yer almayan bazi sozcukleri gunluk hayatlarinda sikca kullanirlar Bunlarin bazilari asagidadir alan is Arazinin duzluk kesimi ova veya platonun kucugu Bugun yakada calistik yarin ise alanda calisacagiz calpak is Denizin kiyida karayi yaladigi kesim kiyi Denizin calpaginda ciplak ayaklarla yurumek cok hostur cimmek f Yikanmak Mahallede yazlari her gun ogleden sonralari arakadaslarla saatlerce denizde cimerdik cikkin gunduzyeli is Deniz meltemi Cay bahcesine cikin cikinca gdeceklermis calpakkaya is Denizi kiyisinda dalgalarin ufalayamadigi buyukce kaya parcasi Calpakkayaya oturmus olta ile balik avliyordu calpakkum is Drniz kiyisinda dalga hareketleriyle olusmus kumsal bolge plaj Cocuklarin calpakukumda oynamasina gozkulak oluyordu dokkun geceyeli is Kara meltemi Cayi dokkun cikinca icecegiz dediler esik is Arazinin cevresine gore cukurda kalan kesimi Esikte birkac defne ile birkac keciboynuzu agaci vardi eplemek f Ilave temek Sepete birkac meyve de epledi hoyn unl Bir unleme haber verme sozcugu Hoyn Evde kimse yok mu kerey kaskaya is Daglarin zirvesine yakin kesimlerinde bulunan sarp kaya dizileri Toros Daglari nin Akdeniz e guneye bakan yamaclarinda cok sayida kerey vardir meh Al buyur anlaminda bir davet sozcugu Ev sahibesi misafire Meh size ayran hazirladim dedi keh is 1 Ucurum bir yerin kenar uc noktasi Yaliyarin kehine oturup bir sure denizi seyrettiler 2 Bir cismin ya da nesnenin kenari Bardagi masanin kehine koydun Eger masa sallanirsa bardak oradan yere dusebilir sucuklama is Sucu uslenme hali Ali yemekte okuldaki kavga konusu acilinca sucuklandi yaka is Arazinin egimli kesimi yamac Bugun yakada calistik yarin ise alanda calisacagiz yaliyar yalikaya is Deniz kiyisinda kiyiya paralel uzanan sarp kaya falez Onlar yalikayada oturmus denizi seyrediyorlardi Birlesik sozcukler Halk 2 ya da 2 den cok bazi sozcukleri once birlestirip sonra da kisaltma yaparak soylemektedir Yapisi degistirilip kisaltilmis bazi birlesik sozcukler asagidadir 1 Nere Hangira Hangi ara Nere sozcugu yerine genellikle bu sozcugun esanlamlisi olan hangira sozcugu kullanilmaktadir Hangira sozcugu zamir oldugundan ismin alir Ornek Sozlu sinavda hoca hangirayi sordu 2 Hangi Sekilde Nasil Hangoyle Hangoyle hangi oyle Hangi sekilde sozcugu yerine genellikle hangi ve oyle sozcuklerinin birlesimi ile olusan hangoyle hangi oyle sozcugu kullanilir Hangoyle sozcugu cumlede zarf olarak kullanilir Ornek Aynayi duvara hangoyle asmali 3 Nasil Nahal Ne hal Nasil sozcugu yerine genellikle ne ve hal sozcuklerinin birlesiminden olusan nahil Ne hal sozcugu kullanilir Ornek Onlar nahilmislar anlat bakayim 4 Ne ve etmek Yapmak Ne ve etmek yapmak sozcuklerinin birlestirilmesi asagida gosterilmistir Orenek Onu n edecek N atacak acaba 5 Ne ve gormek Ne ve ile mesgul olmak ile ugrasmak anlaminda kullanilan gormek sozcuklerinin birlestirilmis bicimi asagida gosterilmistir Ornek N oruyorsun bakayim orada Giyim kusam Eskiden Yenikas mahallesi nun erkekleri ilkbahar yaz ve sonbahar mevsiminde giysi olarak altlarina salvar ustlerine hakim yaka gomlek baslarina sapka ayaklarina kis mevsiminde ise soguktan korunmak icin bahar ve yaz mevsiminde giydikleri giysilere ek olarak bellerine kusak gomlek ustlerine camadan camadanin ustune de ceket ve palto giyerler boyunlarina ise boyun bagi takarlardi ayaklarina ise carik veya cizme giyerlerdi Bayanlara gelince ilkbahar yaz ve sonbahar mevsiminde normal gunlerde altta salvar ustte uzun kollu bluz ozel gunlerde ise tek parcadan yapilmis entari fistan denilen giysi kis mevsiminde ise ilkbahar yaz ve sonbahar mevsiminde giydikleri giysilere ek olarak uzun kollu bluz uzerine yun hirka ya da kazak giyerler baslarini ise kenarlari oyali ve boncuklu tulbent lerle yagliklarla orterler ayaklarina da carik denilen ayakkabi giyerlerdi Gunumuzde mahallenin kadinlari ve erkekleri eskiden kullandiklari bu geleneksel giysileri artik pek kullanmamaktadirlar Ancak cocuklar ve gencler bu giysileri ulusal dini bayramlarda sosyal ve kulturel etkinliklerde giymekteler Sosyal ve kulturel etkinlikler Koy halki sonbahar ve kis mevsiminin yorgunlugunu yazlari yaylalara ciktilari zaman orada duzenledikleri yayla senliklerinde atarlar Yaylalarda birkac aile birleserek kirlarda veya ormanlarda piknik yaparlar Piknikte yoresel yiyeceklerden batirik kisir ve ozellikle oglak cevirme ve oglak sis yapilip sohbet esliginde birlikte tuketilir Bu arada cocuklar ve gencler hatta zaman zaman buyukler de katilarak bircok oyunlar oynarlar Bu oyunlari birkac grup altinda toplamak mumkundur Ev icinde oynanan toplu oyunlar Eskiden mahallede kis mevsiminin evde cocuklar ve gencler uzun suren gecelerde zamanlarini cesitli oyunlar oynayarak gecirirlerdi Cocuklar ve gencler en cok kim vurdu cakmak saklama solgu dibek yuksuk biren biren haba kapmasi karinca isirdi ustunde kimin eli var gibi oyunlari oynarlardi Ancak gunumuzde teknolojinin gelismesi ile bu oyunlarin bazilarinin yerini bilgisayar oyunlari almistir Meydanlarda oynanan toplu oyunlar Eskiden mahallede ilkbahar ve yaz aylarinda cocuklar ve gencler geceleri veya gunduzleri meydanlarda zamanlarini cingirdak ara kesme birdirbir catal matal guvercin taklasi sek sek uzun esek kizgin tas yakan top dort esek mendil saklama sinmencik kabak kabak metelik kapma tasi elli killi tek mi cift mi gomme celik el kimde celik mucuk pilav yemesi gibi oyunlar oynayarak gecirirlerdi Bu oyunlarin bazilari halen cocuklar ve gencler yaylaya ciktiklarinda oynamaktadirlar Egitim Soguksu Ilkogretim Okulu Yenikas ta ilk ilkokul mahallenin merkez mahallesi olan Soguksu da 1964 yilinda acilmistir Mahallenin okuma yazma orani o yillara degin dusuk seviyelerde seyretmis ancak ilkokul acildiktan sonra hizla yukselmistir 1960 lara degin koye en yakin ilkokul mahallenin bagli oldugu Aydincik merkezdeki Aydincik Ilkokulu dur Koy 1970 li yillara kadar 6 mahalleli bir mahalledir Mahallenin Soguksu semtinde bulunan Soguksu merkez Kesme Mandira ve Caltili mahalleleri ilce olarak bagli oldugu Aydincik merkeze e yaklasik 3 4 km uzaklikta olup mahallenin egitim cagina gelmis cocuklari Aydincik Ilkokulu na cok zor kosullarda ve yaya olarak gidebilmektedir Yenikas mahallesinin yukari kesimlerinde yaya olarak 1 5 2 saat yurume mesefaseinde bulunan Orenduzu Kuyugedigi Hasancik ve Karadere mahalleleri ise Aydincik Ilkokulu na 5 10 km arasinda degisen uzakliklarda ve cocuklarin bu okula yaya olarak gitmeleri pek mumkun degildir Iste o yillarda sirf uzakliklari nedeniyle mahallenin Aydincik merkeze cok uzak olan yukarida sozu edilen mahallelerinde oturan aileler cocuklarini Aydincik Ilkokulu na gonderememektedirler Bu semtlerde oturan yalniz birkac aile cocuklarini Aydincik Ilkokulu na orada bir kiralik ev tutmak suretiyle okutabilmektedirler Ote yandan Aydincik merkezde ilkokul olmasina ragmen ortaokul yoktur Ilokulu Aydincik Ilkokulu nda turlu zorluklarla okuyan mahallenin gencleri ortaokul ve lise egitimlerini komsu ilcelerden Gulnar Anamur Silifke ilcelerin birinde almak zorundadirlar 1950 li yillarin sonlarina dogru 1957 yilinda mahallenin Soguksu semtinde Soguksu Koyu na dokulen Soguksu Cayi once sahis sonra devlet eliyle cikma bie arac moturuna santrufuj takilmak suretiyle 35 m yukari pompalanarak Soguksu daki arazilerin bir kisminda sulu tarim yapilmaya baslanir Artik bu tarihten sonra Yenikas in Orenduzu Kuyugedigi ve hasancik gibi uzak semtlerinde oturan aileler Soguksu ya goc etmeye baslar Bu gocler 1970 li yillarda da surer 1980 li yillarin baslarina gelindiginde Karedere haric bu semtlerde oturan tum aileler mahallenin sahil kesimindeki Soguksu semtine yerlesirler Yenikas in Soguksu semtine 1964 yillarinda Soguksu Ilkokulu yapilip hizmete girer Daha onceki yillarda Yenikas in Soguksu semtine yakin olan Caltili Kesme ve Mandira semtlerinde oturan ailelerin cocuklari Soguksu Ilkokulu na gitmektedir 1965 yilinda Yenikas in Hasancik ve Karadere semtlerine de birer ilkokul yapilir Bu okullardan Hasancik Ilkokulu na Hasancik Kuyugedigi Sarnic Sekmek Karadere Ilkokulu na ise Karadere semtinde oturan ailelerin cocuklari gider Mahallenin mahalle sayisi 1980 li yillarda sadece Kesme ve Soguksu olmak uzere 2 ye iner Bu durum o tarihlerde Hasancik ve Karadere deki ilkokullarin 1982 yilinda kapatilmasina neden olur Boylece Yenikas 1980 li yillara gelindiginde ilkogretim sorunu tamamen ortadan kalkar El sanatlari Dokuma Yenikas ta halk yerlesik yasam bicimine gecmezden once keci kilindan yapilan kara cadirlarda yasarlar Daha cok keci yetistiriciligi yaptiklari icin keci kilindan istar adi verilen dokuma tezgahlarinda cul cuval ve heybe dokurlar diye adlandirilan dokuma tezgahlarinda ise kendileri icin giysi ve kilim yolluk ortu gibi cesitli yaygilar dokurlar Bu dokumalar cesitli renklerdeki kok boyalari ile boyanmis keci kili ve keci yapagindan yapilmis olup ve her biri farkli geleneksel yoruk desenleriyle bezenmistir Eskisi kadar olmasa da mahallede hala 50 60 yil oncesinden kalan bol dokuma ornekleri mevcuttur Agac isleri Onceleri mahallede her aile gereksinim duydugu bazi tarim ve mutfak esyalarini agactan ozellikle simsir pinar ve mese agaclarindan ya kendileri imal eder ya da mahallede bu isin ustalarina diger bir ifade ile sanatkarlari imal ettirirler Ornegin koyluler tarimsal ugraslarda cok kullandiklari kara saban duven dirgen yaba gibi tarim aletlerini cark yay culfalik istar gibi dokuma tezgahi malzemelerini kasik delikiz comca senit oklava gibi mutfak malzemelerini ustalikla agactan imal etmisler Bu aletleri imali sirasinda aletlerin uygun yerlerine geleneksel yoruk motiflerini ahsap oyma teknigi ile islemisler Mutfak Yenikas ta eskiden ozellikle ev hanimlari diger yorelere gore malzemeleri ve yapilislari dolayisiyla lezzetleri de farklili bircok yerel yiyecek yaparlardi Mahallede ev hanimlarinin yaptigi bu yoresel yiyecekler evlerde ya da koy meydanlarinda genellikle bayramlarda dugunlerde ya da asker ugurlamalari gibi etkinliklerde yer sofrasi ustunde bakir kap kacak icinde ve bakir ya da agac kasik kullanilmak suretiyle yapilirdi Gunumuzde koye ozgu bu gelenek ve gorenekler hala devam etmekte ancak bakir kap kacaklar yerini celik veya porselen kap kacaklara ahsap altliklar uzerine konulan bakir siniler ise ahsap ya da madeni yemek masalarina birakmistir Mahallede yapilan yerel yiyecekleri tatlilar borekler corekler yemekler ve ozel yiyecekler olarak 4 grup altinda toplamak mumkundur Tatlilar Cizlama akitma oklava tatlisi gul tatlisi okuz helvasi tel helvasi ve incirli Borekler corekler Sikma gomme kulbasti boregi bisi purclu bazlama corek Yemekler Corbalardan ayranli corba yayla corbasi ekmek corbasi tahrana corbasi yemeklerden ise nohutlu yahni keskek kaburga dolmasi bos goleviz topalak ve boz bulamac Tursular Yaban erigi dag erigi ve kayakorugu Eglenti yiyecekler Batirik kisir ovmac ve arapasi Ekonomik yapiTarim Yenikas mahallesi halkinin yegane gecim kaynagi genelde tarim uzerinedir Onceleri halk tarim ve hayvanciligi birlikte yapar ancak tarimsal ugras tamamen kuru tarim uzerinedir Mahallede 1950 li yillarda mahallenin gelecegini etkileyecek cok onemli bir olayin gerceklesmesiyle halkin yasam tarzi ve buna bagli olarak gecim kaynagi da degisir 1950 li yillarin sonlarina dogru ya da 1960 li yillarinin baslarinda mahallenin Soguksu semtinde Soguksu Koyu na dokulen Soguksu Cayi ni Gulnar li Ali Divit isimli sahis Soguksu daki arazilerin bir bolumunu suya kavusturmak maksadiyla burada arazisi olan Cingi lardan Durmus Ali ve Helim Tural lardan Abdullah ve Mustafa Sarac lardan Osman Bey ile bir anlasma yapar Anlasma geregi Ali Divit Soguksu Cayi nin bati kesimindeki kaynagina cikama bir BMC arac motoru atip ona bir de santrifuj ekleyerek suyu kaynagindan 35 m kadar yukariya pompalamayi basarir Boylece buradaki arazilerin bir bolumunde sulu tarim yapilmaya baslanir Bir sure sonra 1964 yilinda Soguksu cayi bu kez Toprak Su tarafindan 70 m yukariya pompalanir ve sulu tarim yapilan arazi bir miktar daha artar Ancak mahallede hala Soguksu nun yukari kesimleri ile Kesme Koyagi nda kuru tarim yapilan yaklasik 1 000 donum kadar arazi vardir Arazileri henuz suya kavusmayan arazi sahiplerinden Abdurrahman Birkan Toz un girisimleriyle Soguksu Cayi nin bati kolundaki kaynaginina bir su motoru atilir ve su bu kez 175 m yukariya pompalanir Bir muddet sonra da 1983 yilinda Devlet Su Isleri mahallede 2 Sulama Kanali ni hizmete sokar ve suyu 200 m kadar yukariya pompalar Bu arada Kesme Koyagi ndaki arazi sahiplerinin ilgili yerlere muracaatlari sonucu 2 Sulama Suyu projesi ne ek bir proje ile Soguksu nun Kesme Caltili ve Mandira kesimindeki araziler kisa bir zaman sonra suya kavusur Koy halkinin 2012 de yapilan halk oylamasi ile Aydincik merkez ilceye katilan Soguksu kesiminde oturanlarin tamami sulu tarima gecerek daha cok ortu alti sebze yetistiriciligi ile acik alan meyve yetistiriciligi yapmaya baslar Mahallenin Orenduzu Hasancik ve yagrat mahallerinin su alti arazilerinde sebze ve meyvecilik su alti olmayan arazilerinde ise kurakliga dayanikli uzum armut badem incir vb meyve yetistiriciligi yapilmaktadir Mintikalarina gore tarim alanlarinin dagilimi 2005 Arazi Niteligi Soguksu Orenduzu Hasancik YagiratSulak 450 100 200Kurak 1 650 1 600 1 100 3 000T o p l a m 2 100 1 600 1 200 3 200 Not Olcu birimi olarak donum kullanilmistir Sebze yetistiriciligi Mahallenin bulundugu konum itibariyla iklimin uygun soguksu mintikasindaki arazilerin de su altinda bulunmasi mahallede acikalan ve ortualti sebze yetistiriciligini olanakli kilmistir Koy halki seralarinda daha cok domates patlican biber ve salatalikin yani sira az da olsa fasulye bakla kabak enginar marul lahana vb sebzeler de yetistirmektedirler Halk mahallenin yukari yayla kesimindeki su alti arazilerde sahilde yetistirdikleri sebzeleri ya acik alanda ya da plastik ortu altinda yetistirmektedir Mahallenin Soguksu mintikasinda Soguksu merkez Kesme Caltili ve Mandira kesimlerindeki arazilerin tamami sulanabilir olmasina karsin bu arazilerin hala hazir yariya yakin bir kismi sulanabilmektedir Oyle ki Caltili ve Mandira da arziler henuz suya kavusmus degil Ancak yakin bir tarihte mahallenin sulanabilir arazilerinin tumunun hazirlanan ek projelerle suya kavusmasi beklenmektedir Bu konuda calismalar surdurulmektedir Mintikalara gore ortualti sebze yetistiriciligi yapilan yerler 2005 Mintika Salatalik Patlican Domates Biber FasulyeSoguksu 100 160 15 8 6Orenduzu 1 2Hasancik 4 Yagirat 12 T o p l a m 116 160 15 9 8 Not Olcu birimi olarak donum kullanilmistir Halk seralarda roka maydanoz tere marul lahana havuc turp vb yesillikler de yetisirilmektedir Meyve yetistiriciligi Koyluler mahallenin Soguksu mintikasinda seralarin disinda kalan alanlarda az miktarlarda portakal mandalina limon kayisi erik yenidunya nar ayva uzum incir ancak Orenduzu Hasancik ve Yagirat mintikalarindaki sulak arazilerde bol miktarda seftali elma ceviz kiraz murt mersin kurak arazilerde ise sulama yapmaksizin yani sadece dikildigi topraktaki nem ile yetinebilen badem armut incir uzum gibi meyveler yetistirmektedirler Koy halki yaylalarinda sebze ve meyve yetistiriciligini yalniz yazlari yapmaktadir Cunku koy halki kis ve ilkbaharda asil islerini yapmak uzere sonbahar mevsiminin baslarina dogru yaylalarindan Soguksu mintikasindaki yerlerine inerler Koylulerin sahildeki ugraslari yaz mevsimi baslarina kadar devam eder Boylece koy halki yilin tamaminda tarimsal ugraslarini araliksiz surdurmekte Mintikalara gore meyve yetistiriciligi yapilan yerler 2005 Mintika Narinciye Yenidunya Seftali Incir Badem Elma Uzum Kiraz Ceviz Zeytin Erik HarnupSoguksu 3 4 1 4 1 5 1 182Orenduzu 1 2 Hasancik 1 3 2 3 Yagirat 2 2 8 2 2 2 0 5 T o p l a m 3 4 2 5 17 2 5 5 2 0 5 1 3 182 Not Olcu birimi olarak donum kullanilmistir Hayvancilik Koy halki sulu tarima gecmezden once 1960 li ve onceki yillarda mahallede hayvancilik ozellikle kucuk bas hayvanciligi oldukca gelisir Mahallede her aile sadece 1 cift olmak uzere ve tarla surmek maksadiyla buyuk bas hayvan yetistiriciligi de yaparlar Buna karsin her ailenin ortalama 50 60 kadar kucuk bas hayvanlardan kecisi olur Ne var ki 1960 li yillardan sonra mahallenin Soguksu semtinde bircok aile sulu tarim yapilmaya baslayinca hayvancilikla ugrasan koyluller ellerindeki buyuk ve kucuk bas hayvanlari satip Soguksu dan tarla almaya baslar 2000 li yillara gelindiginde ise mahallede sadece kucuk bas hayvan yetistiriciligi yapan birkac aile kalir Koyluler hayvanciligi terk edince Orenduzu Kuyugedigi Hasancik ve Yagirat ile komsu koylerdeki Karagol Tahtayuksegi mintikalarindaki kuru tarim arazilerine gitmez olurlar Bu nedenle koylulerin cok uzun bir zaman yaklasik 40 yil hic gitmedikleri Karagol ve Tahtayuksegindeki kuru tarim arazileri orman olur Bu arada koylulerin ara sira gittikleri bir kismi kuru bir kismi da sulu tarim arazisi olan Orenduzu Hasancik ve Yagirat mintikalarindaki arazileri orman olmaktan kismen kurtarilmistir Mahallede tarimsal ugraslarin yani sira birkac aile aricilik birkac aile de balikcilik ozellikle olta balikciligi yapmakktadir Kucuk ve buyukbas hayvan yetistiriciligi Mahallede halen bazi aileler kucuk bas hayvanlardan ozellikle keci yetistiriciligi yapmaktalar Ailelerin bu ugrasisi ticari amaclarla degil sadece kendilerinin et sut yogurt peynir ve yag gibi gereksinimlerini karsilamak icindir Son zamanlarda kucukbas hayvan yetistireicigi yapan aile sayisi iyice azalmistir Koy halki onceleri kirsaldaki tarim arazilerini surmek ekmek icin en azindan 1 cift buyukbas hayvana sahip olmak zorundaydilar Ancak Soguksu bolgesinde tam yerlesik hayata gecip sahildeki arazilerde sebze ve meyve tetistiriciligi yapmaya baslayinca bu hayvanlari satarlar gunumuzde mahallede hemen hemen hicbir ailenin buyukbas hayvani yoktur Cunku tum araziler gunumuzde traktor ya da capa motorlari ile surulmektedir Kirsaldaki araziler alternatif ugraslar acisindan buyuk bir potansiyeldir Aricilik Mahallede bazi aileler sebze ve meyve yetistiriciliginin yani sira aricilik da yapmaktadir Aricilik hem karakovan hem de fenni kovanlarda yapilmaktadir Kovanlarda uretilen bal cinsleri yorede bol miktarda cam puren caksir kekik vb bitkiler oldugundan daha cok bu tur bitki ballari uretilmektedir Balikcilik Mahallenin bulundugu yerlesim yerinin deniz kiyisinda olmasi ve kiyidaki yalikayalarin fazla sarp ve yuksek olmamasi denizi suyunun temiz olmasi gibi nedenlerden dolayi balikcilik onemli bir potansiyeldir Kiyida simdilerde daha cok olta balikciligi yapilmaktadir ancak bu kiyilar ileriki yillarda tekne ile balikcilik yapmaya oldukca elverislidir Turizm Koy deniz ve doga turizmi icin uygun yerlere sahiptir Cunku koy deniz kiyisinda dogal yapisi bozulmamis irili ufakli temiz ve kumsalli birkac koycugu olan Soguksu Koyu na yerlesmistir Ayrica mahallenin halen yerlesim bolgesi olan Soguksu Koyu dogal bir koydur Koyun dogal olmasi burayi yat turizmi icin onemli kilmaktadir Ote yandan mahallenin ozellikle kiyi kesiminin dogal yaban hayvanlari alemi fauna ve dogal bitki ortusu alemi flora hic bozulmamistir Mahallenin kiyidan ic kesimlere dogru biri Puren deresi Mandira deresi digeri Karadere Suuctu olarak bilinen 2 buyuk Kesme ve Caltili deresi diye bilinen 2 de kucuk deresi var Bu derelere gezi icin patika yollar yapilmasi durumunda doga yuruyusu icin oldukca uygun yerler Adinda da anlasilacagi uzere Suuctu deresinin bir de selalesi var Su uctu deresinde akan sudan hem mahallenin Yagirat mahallesinin icme suyu hem de altindaki arazilerin sulanmasi mumkundur Mahallenin Suuctu deresi ve bu derde akan suyun derede olusturdugu selale yakin gelecekte kusku yok tur ki mahallenin kiyi kesimlerinde deniz turizmi yukari ic kesimlerinde ise doga turizmi yapilmasini olanakli kilacaktir Ote yandan mahallenin kiyi boyu uzanan daglarinin yamaclarinda bulunan sarp ve yalcin kaya dizileri yoresel adiyla kas kaskaya larin varligi doga turizmi kapsaminda degerlendirildiginde doga sporlarindan yuruyus tirmanma gibi sporlarin yapilmasini saglayacak yerler olacaktir Gunumuzde mahallenin kirsal alanlarinda tarimsal ve hayvancilik faaliyetleri yapilmadigindan yasamlarini Yenikas mahallesi ile Yenikas in komsulari Pembecik Duruhan ve Karaseki koylerinin dagalarinda surduren dag kecileri son yillarda yasam alanlarini Yenikas mahallesinin Yagirat Hasancik Kuyugedigi ve Orenduzu ye dogru kaydirdiklarindan buralar avcilik turizmi icin oldukca uygun yerler olmaktadir Bu daglarda sadece Dag yaban kecileri degil kinali keklikler yaban tavuklari boz tavsanlar uveyikler bildircinlar gibi bircok av hayvanlari da yasamaktadir Ticaret Mahallede ticari faaliyet pek canli olmasa da birkac tane bakkal lokanta firin ile bir market isletilmektedir Ayrica halkin seralarda sebze ve meyveler icin gereksinim duyduklari zirai ilaclarin satildigi bir de dukkan isletilmekedir Koy halki gereksinimlerini daha cok Aydincik merkezde bulunan carsidan temin etmektedir Ote yandan Aydincik merkezde isletilen sebze ve meyve halinde calisan cogu komisyoncu Yenikas mahallesindendir Doga tabiat ve kultur varliklari Yenikas gelisme ve kalkinmada tarimsal ugraslara elverisli arazilerin yani sira bircok doga tabiat ve kultur varliklarina da sahiptir Mahallenin denizi ve deniz kiyisi vadileri derleri duzlukleri daglari tepeleri kisacasi cografyasi ve cografyasina ozgu hayvanlar fauna ve bitkiler alemi flora dikkat cekicidir Koy ayrica cografyasini olusturdugu denizi ve deniz kiyisi dereleri caylari koyaklari vadileri duzlukleri platolari gorkemli daglari ve tepeleri cografyasinin kapli oldugu bitki ortusu ozellikle yerli ve yabanci turistler icin gormege deger yerlerdir Mahallenin daglari ve meralari yapraklarini 4 mevsim hep yesil gordugumuz defne harnup zeytin mersin murt zakkum gibi maki grubu fundalarla ile servi cam gibi igne yaprakli mese yaban armutu agaclariyla kapli olmasi yorenin vadilerine ya da dere boylarina yaya yolu patika yapilmasi durumunda halkin doga sporlari kir gezisi vb sosyal kulturel ve sosyo kulturel etkinlikler duzenlenmek acisindan onemli bir potansiyeldir Mahallenin doga tabiat ve kultur varliklari Soguksu Cayi ve Soguksu Deresi Yenikas mahallesine dogu tarafindan giriste mahallenin ve ilce merkezinin su gereksinimini karsilayan Soguksu Cayi bulunmaktadir Bu nedenle koy cevrede Soguksu olarak da adlandirilir Cay denizden 200 250 m kadar yukarida Kesme deresi ile Mandira Deresi nin birlesme yerine yakin bir noktadan dogmaktadir Bu cay adeta Aydincik in merkez mahalleleri ile Yenikas ve Hacibahattin koylerine hayat vermektedir Cay halen bolgedeki tarim alanlarinin dusuk bir bolumunu yaklasik 25 ini sulamaktadir Cayin debisi ileride bolgenin tum tarim alanlarinin sulanmasina yetecek seviyedeir Mandira Deresi Puren Deresi Mandira deresi asagi kesiminde Kesme Deresi ile birlestigi yerde Soguksu Cayi nin cikip 250 m sonra da denize dokuldugu deredir Dere bolgede guney kuzey dogrultusunda uzanmakta olup kiyidan yukariya dogru cikildiginda mahallenin Mandira mintikasini gectikten 300 350 m kadar sonra tekrar 2 kola ayrilir Kollardan biri Hasancik mintikasina digeri ise Yagirat in Kizilgol mintikasi civarina cikar Derenin kendine ozgu zengin hayvan fauna ve bitki flora alemi vardir Karadere Bolgede guney kuzey dogrultuda uzanan Karadere nin asagisi Karadere yukariya dogru suyun kaynaginin bulundugu kesim Suuctu en yukari kesimi ise Assaolugu diye adlandirilmistir Derenin Suuctu ve Assaolugu kesimleri tamamen Yenikas mahallesi sinirlari icindedir Yakin bir gelecekte Suuctuderesi nin kaynagina baraj yapilarak Karadere ve Yenikas mahallesinin icme ve sulama suyu gereksinimlerinin karsilanmasi mumkun olabilecektir Bu nedenle Karadere nin Suctu ve Assaolugu kesimleri oldukca stratejik oneme sahiptir Caltili deresi Caltili deresi mahallenin bati kesiminde Caltili mintikasinda deniz kiyisindan kuzey guney dogrultusunda kuzeye dogru Orenduzu mintikasina kadar uzanan bir deredir Derenin suyu duzensizdir olup yaz aylarinda oldukca azalir kis aylarinda ise biraz cogalir Derenin hayvanlar alemi fauna ve bitkiler alemi flora acisindan cevresine kiyasla zengindir Bu nedenle dere doga turizmi acisindan onemli bir yer Sapliada Boynuince Sapliada Sapliada diger bir ismi ile Boynuince yarimadasi mahallenin hemen guneyinde yer alan Soguksu koyunun bati yakasini olusturmakta ve uzerinde Antik Caglara ait kale kalintilari mevcuttur Yarimada tamamiyle sit bolgesi kapsamindadir Yarimadada bugune kadar henuz bir kazi calismasi yapilmamasina ragmen yarimada ve cevresi onemli bir turizm potansiyeli olarak degerlendirilmektedir Hamamkoy Kalekoy Hamamkoy Kalekoy Hamamkoy ya da diger adiyla Kalekoy Yenikas mahallenin guneyinde Soguksu Koyu nun orta kesimlerinde denize girmeye elverisli kucuk bir kumsali olan koycuktur Hamam ve kale kalintilarindan dolayi buyaya Hamamkoy veya kalekoy dense de gunumuze bunlara degin gorunurde ayakta kalmis kalinti yoktur Kaynakca Yenikas mahallesi muhtarlik kayitlari Yenikas mahallesi eski muhtarlarindan Yusuf Keskin in buyuklerinden ogrendiklerinin sozlu aktarimi http www kultur gov tr TR BelgeGoster aspx F6E10F8892433CFFA781CAA92714FCE065CF8C20586EFFEC 25 Subat 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Nisan 2009 baslik dis baglanti yardim a b c Yenikas Koyu Sulama Kooperatif Baskanligi Kayitlari Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi y3 adi farkli icerikte birden fazla tanimlanmis Bkz Kaynak gosterme Dis baglantilarYerelnet 21 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Google Maps te mahallenin uydu goruntusu