Kamerunlu

Kamerun ya da resmî adı ile Kamerun Cumhuriyeti, Afrika kıtasının ortabatı bölümünde yer alan bir ülkedir. Ülkenin sınır komşularını (kuzeyden saat yönünde ilerlendiğinde) Nijerya, Çad, Orta Afrika Cumhuriyeti, Kongo Cumhuriyeti, Gabon, Ekvator Ginesi ve 402 km'lik sahil şeridi ile Atlas Okyanusu oluşturmaktadır. Ülkenin başkenti Yaoundé'dir.

Kamerun République du Cameroun (Fransızca) Republic of Cameroon (İngilizce) Kamerun Cumhuriyeti
Bayrak Arma
Slogan Paix, Travail, Patrie (Fransızca) "Peace – Work – Fatherland"(İngilizce) "Barış, İş, Anavatan"
Millî marş Fransızca: Chant de Ralliement  (Fransızca) O Cameroon, Cradle of Our Forefathers (İngilizce)
Başkent	Yaoundé
En büyük şehir	Douala
Resmî dil(ler)	Fransızca, İngilizce
Hükûmet	Üniter başkanlık sistemi
• Devlet Başkanı Paul Biya • Başbakan Joseph Ngute
Tarihçe
• Bağımsızlık (Fransa'dan) 1 Ocak 1960 • Bağımsızlık (Birleşik Krallık'tan) 1 Ekim 1961
Yüzölçümü
• Toplam	475.442 km^2 (54.)
• Su (%)	1,3
Nüfus
• 2020 tahminî	26.545.864 (51..)
• 2005 sayımı	17.463.836
• Yoğunluk	39,7/km^2 (167.)
GSYİH (SAGP)	2020 tahminî
• Toplam	96,989 milyar $ (89.)
• Kişi başına	3.710 $ (149..)
GSYİH (nominal)	2020 tahminî
• Toplam	39,036 milyar $ (92.)
• Kişi başına	1.493 $ (149.)
Gini (2014)	46.6 yüksek
İGE (2019)	0.563 orta · 153.
Para birimi	Orta Afrika CFA frangı (XAF)
Zaman dilimi	UTC+1 ()
• Yaz (YSU)	UTC+1 (görülmedi)
Trafik akışı	sağ
Telefon kodu	237
İnternet alan adı	.cm

Ülke İsmi

Bölgeye gelen ilk Avrupalılar olan Portekizli denizciler, burada içerisinde bol miktarda kabuklu hayvan gördükleri bir nehre kendi dillerinde kabuklu hayvan anlamına gelen Camarões adını vermişlerdir. Bu isim daha sonraki dönemlerde önce bölgede yer alan dağlık alanlara daha sonra da günümüzde Douala'yı da kapsayan alana son olarak da tüm bölgeye ismini vererek bugünkü ülke sınırlarının tamamının ismi olarak kullanılmıştır.

Coğrafya

Kamerun sahip olduğu 475.442 km²'lik alan ile kıta içerisinde orta ölçekli ülkeler konumunda yer almaktadır. Ülkenin toplamda sahip olduğu 4.591 km'lik kara sınırından 797 km'si Orta Afrika Cumhuriyeti, 1.094 km'si Çad, 523 km'si Kongo Cumhuriyeti, 189 km'si Ekvator Ginesi, 298 km'si Gabon, 1.690 km'si Nijerya ile oluşurken ülkenin ayrıca Atlas Okyanusu'na da 402 km'lik sahil şeridi bulunmaktadır.

Ülkenin iç kesimlerinde yaygın olarak gözlemlenen alçak yaylalar ülkenin kuzeyine doğru ilerledikçe ve Mandara Sıradağları'nın etkisiyle yükselmektedir. Bu yükseltiler en uç kuzeyde Kamerun'un da küçük bir kısmına sahip olduğu Çad Gölü'nün yer alması nedeniyle alçalarak düşüş göstermektedir. Ülkenin batı ve kuzeybatı bölümlerinde olarak adlandırılan fay hattının da yer aldığı bölge üzerinde volkanik sıradağlar yer almaktadır. Özellikle kıyı kesiminde aktif olan volkanik dağların yanı sıra Batı Afrika'nın 4.095 m ile en yüksek dağı konumunda bulunan 'da bu bölgede bulunmaktadır. Yükseltinin 3.011 m kadar çıktığı Oku volkanik dağlık alanları içerisinde ise ve yer almaktadır. 'nde bulunan Oku volkanik alanları içerisinde ayrıca Afrika kıtasının batı bölümünde yer alan en yüksek dağlık yağmur ormanları alanları gözlenebilmektedir. Ülkenin diğer önemli yükseltileri arasında Bakossi, Manengouba ve Kupe gibi kutsal olarak da kabul edilen dağlar yer almaktadır. Bakossi ve Manengouba dağları ise endemik bitki ve hayvan türlerinin bulunduğu ancak doğasının tehdit altında olduğu bölgelerdendir. Ülkenin güney bölümünde yer alan yaylalar da ise tropikal yağmur ormanları yer almakta olup, bu alanlar sahil kesimine yaklaştıkça yerini geniş ovalara bırakmaktadır.

İklim

Ülke genel olarak tropikal iklimin etkisi altında bulunmaktadır. Bu etki ile Kamerun'da şiddetli yağışların da yaşandığı sıcaklığın yüksek olduğu yağmur sezonları yaşanmaktadır. Ülke genelindeki yüksek bölgelere doğru sıcaklıklar ılıman değerlerde ölçülmektedir. Ülkenin Çad gölünün de yer aldığı kuzey kesimlerde kurak bir iklim gözlemlenmektedir. Ülkenin etkisi altında olduğu tropikal iklim nedeniyle Kamerun üç bölgesel iklim alanına ayrılabilmektedir, buna göre ülkenin kuzeyinde mevsimsel nemlilik görülmekte olup Ekim-Nisan döneminde kurak sezon yaşanmaktadır. Kamerun'un kuzey bölgelerinde yıllık yağış ortalaması ise 700 mm seviyesindedir. Temmuz-Eylül döneminde yağışların en az olduğu dönem yaşanmakta olup yıllık ortalama sıcaklık değerleri 32,2 °C seviyesindedir. Bu bölgede ölçülen yüksek sıcaklık değerleri ile birlikte yağışların yıl genelinde düşük olması nedeniyle her 2 ila 5 yılda bir kuraklık sorunu yaşanabilmektedir.

Ülkenin kuzey kesiminde yer alan savanaların güney kesimlerinde yer alan yağmur ormanlarına geçiş yaptığı bölgelere doğru başlayan ve yükseltisi 1.000 m ila 1.500 m arasında yer alan yaylalarda ise yıllık ortalama sıcaklık değerleri 22 °C seviyesinde ölçülürken, yıllık ortalama yağış 1.500 mm-1.600 mm düzeyindedir. Ülkenin batı kesiminde yer alan dağlık alanlarda ise yıllık ortalama yağış 2.000 mm ile 11.000 mm seviyesindedir. Özellikle Kamerun dağının güney ucunda ölçülen 11.000 mm yağış değerleri bölgeyi dünyanın en çok yağış alan bölgelerden biri yapmaktadır. Hem güney hem de batı kesimlerinde Aralık-Şubat dönemi kurak dönem olarak ifade edilse de bu dönemde de yer yer yağışlar gözlemlenmektedir. Yağmur ormanlarının da sık bulunduğu Atlas Okyanusu'na kıyı sahil kesimlerinde ise yıllık ortalama sıcaklıklar 25 °C ortalama yağış ise 1.500 mm - 2.000 mm düzeyinde bulunmakta olup, Aralık-Ocak dönemi yağışsız dönem olarak geçmektedir.

Bitki örtüsü ve yaban hayat

Kamerun doğal alanları bakımından küçük Afrika olarak tanımlanmaktadır. Ülkenin güney ve orta kesiminde her daim nemli olan kahverengi, koyu kırmızı renge sahip ekvatoral kil olan ve olarak adlandırılan toprağa sahiptir. Ülkenin dikenli ve kurak ovalara sahip kuzey kesimlerinde ise kırmızı toprak olarak adlandırılan toprağı gözlemlenmektedir.

Cross-River Gorili

2001 yılında yapılan bir araştırmaya göre ülke genelinde 96 tanesi endemik açıdan sadece bu ülkeden bulunan 542 farklı balık türü belirlenmiştir. Ayrıca yine aynı araştırmaya göre ülke genelinde 15.000 kelebek türü, 280 memeli hayvan türü (küçük ve büyük memeli hayvanların toplamı), Afrika'da bulunan 275 adet sürüngen türünün 165 tanesi, 3 timsah türü ve 190-200 kurbağa türü olduğu belirlenmiştir. Bunlara ilaveten 750 tanesi Kamerun'da yerleşik, 150 tanesi göçmen kuşlar olmak üzere 900 tane de kuş türü tespit edilmiştir.

2008 yılında Nijerya sınıra yakın bir konumda oluşturulan sayesinde soyu tehdit altında olan goril ailesine mensup Cross-River Gorili 'nin korunması amaçlanmıştır. Şu anda sayıları 300 civarında bulunan goril türünün soyu kaçak avlanma ve orman alanlarının tahrip edilmesi nedeniyle tükenme noktasına gelmiştir. Banyang-Mbo-Tabiatı'nda ise ülkede var olan az sayıda orman fili nüfusunun korunması amaçlanmıştır.

1987 yılında oluşturulan , UNESCO Dünya mirasları listesinde yer almaktadır. Kamerun'da bu ulusal park haricinde UNESCO'nun dünya mirasları listesine aday başka ulusal parklarda mevcuttur:

• 2006 yılından
• 2006 yılından
• 2006 yılından
• 2006 yılından yakınlarında bulunan
• 2006 yılından
• 2006 yılından
• 2006 yılından Çad Gölü'nün Kamerun'da kalan kısmı
• 2006 yılından

Doğal kaynaklar

Kamerun'da doğal yeraltı zenginlikleri açısından petrolün yanı sıra boksit, demir cevheri, kahve, muz, kauçuk, ağaç, altın ve elmas bulunmaktadır.

Nüfus

Kamerun'da son olarak 2005 yılında gerçekleştirilen resmi sayım sonuçlarına göre 17,463,836 nüfus tespit edilmiştir. 2005 yılından sonra bir daha resmi sayım gerçekleştirilmemiş olup 2018 tahmini sayım sonuçlarına göre 25,640,965 nüfus belirlenmiştir. Ülke içerisindeki nüfus yoğunluğu 35,7 kişi/km² düzeyindedir. Ülke nüfusunun büyük bir bölümü kuzey ve batı kesimlerindeki yeşil çimenlik alanlara hakim bölgelerde, liman kenti Douala ve sahil kesimi ile birlikte başkent Yaoundé'de yaşamaktadır. Ülkenin orta ve güneydoğu kesimlerinde ise nüfus yoğunluğu düşük seviyelerdedir.

Kamerun genç bir nüfusa sahip olup, 2018 tahmini verilerine göre %61,75'i 0-24 yaş aralığındadır. Ülkenin sadece %3,23'ü 65 yaş ve üzerindedir.

0-14 yaş: %42,15 (erkek 5,445,142/kadın 5,362,166)
15-24 yaş: %19,6 (erkek 2,524,031/kadın 2,502,072)
25-54 yaş: %31,03 (erkek 4,001,963/kadın 3,954,258)
55-64 yaş: %3,99 (erkek 499,101/kadın 524,288)
65 yaş ve üzeri: %3,23 (erkek 384,845/kadın 443,099)

Şehirde yaşayanların oranı 2019 verilerine göre %57 olan ülkede, nüfusun yıllık artış oranı 2018 tahmini verilerine göre %2,54 düzeyindedir.

Etnik gruplar

Kuzeybatı bölgesinde yaşan bir Tikar ailesi

Kamerun'da etnik grup olarak 286 unsur yer almaktadır. Ülken özellikle güney kesimlerinde nüfusunun %40'lık bir kesimi kendini Bantu etnik grubuna mensup olarak ifade etmektedir. Bu bölgede bantu etnik grubu içerisinde de çoğunluğu ülke nüfusunun içerisinde %19'luk çoğunluğu kapsayan Ekvatoral Bantu grubu oluşturmaktadır. Ekvatoral bantu etnik grubundan sonra ülke nüfusunda ikinci derecede öneme sahip olan ve %8'lik çoğunluğu oluşturan grup Kuzeybatı bantu etnik grubudur. Bu gruplar haricinde bu bölgelerde ayrıca , , , /, , , , , , , ve Luanda bantu etnik grupları da yaşamaktadır.

Semibantu etnik grubu ülkenin iç kesimleri ile birlikte kuzey kesimlerinde çoğunlukla yaşamakta olup, ülke nüfusunun %31'lik bir bölümünü oluşturmaktadır. Ülkenin yine iç kesimleri ile birlikte batı bölgelerinde yaşayan Bamileke grupları Semibantu grubu içerisinde çoğunluğa sahip bir konumdadır.

Ülkenin kuzey kesimlerinde yaşamlarını sürdüren nüfus genel itibarıyla , , , , ve gibi Sudan halkları tarafından oluşturulmaktadır. Ülkenin en kuzeyinde yer alan dağlık ve bataklık alanlar da ise Kirdi etnik grupları yaşamlarını sürdürmektedir. Ülkenin güney bölgelerinde yer alan yağmur ormanlarında da sayıları binlerle ifade edilen Pigmeler yaşamaktadır.

Kamerun genelinde etnik gruplar haricinde özellikle Nijerya, Orta Afrika Cumhuriyeti ve Çad gibi komşu ülkelerden gelen çok sayıda göçmen yaşamaktadır. Özellikle Nijerya kökenli göçmenler resmi olmayan rakamlara göre ülke genelinde üç milyon dolayında bir nüfus oluşturmaktadır. Avrupalılar içerisinde Fransa vatandaşları en büyük beyaz topluluk konumundadır. Son yıllarda Çin'in bu ülkede yaptığı ekonomik yatırımlar neticesinde Çin vatandaşlarının sayısı da Kamerun içerisinde artış göstermiştir.

Etnik Grup	Oran
	%31
	%19
	%11
Fulani	%10
	%8
Diğer	%13

Dil

Kamerun'da konuşulan diller (sağ bölümde)

Kamerun'da yaşayan etnik grup sayısına paralel olarak çok sayıda yerel dil mevcuttur. Bu sayı günümüzde 230 dilin üzerinde bulunmaktadır. Ülke genelinde Fransızca ve İngilizce olmak üzere iki resmi dil sömürge ve himaye dönemlerinden miras olarak kalmıştır. Bu resmi dillerden Fransızca on bölgeden sekizini kapsayacak şekilde nüfusun %80'i için resmi dil konumundayken, İngilizce sadece Kuzeybatı ve Güneybatı bölgelerinde resmi dil olmak üzere nüfusun %20'sine hitap etmektedir. Ülkede resmi dil ve etnik grupların dilleri dışında bu dillerin karışımı olarak ortaya çıkan kreol diller de ön plana çıkabilmektedir.

Ülke bir dönem Almanya sömürgesi olması nedeniyle Almancada okullarda yaygın olarak öğretilmekte ancak Almancayı anadili olarak kullanan neredeyse hiç bulunmamaktadır. Son dönemlerde Ekvatoral Gine sınırına yakın bölgelerde İspanyolcada önem kazanan bir dil konumuna gelmiştir.

Ülkede konuşulan yerel diller arasında Fulfulde, Kanuri, Kotoko dilleri ve Shuwa kuzey kesimlerde, Benue-Kongo dil ailesine mensup Duala, Basaa, Kpe-Mboko, Malimba-Yasa, Makaa, Njyem, Ndsimu, Ngumba ve Kunabembe ile birlikte Ewondo, Bulu ve Fang gibi farklı Beti-Fang dilleri güney kesimlerde konuşulan yerel dillerdendir. Ülkenin batı kesimlerinde Ghomálá, Fé’fé, Medumba ve Yemba önemli yerel diller konumundadır. Kamerun'un kuzey ve doğu kesimlerinin bir bölümünde ise Sudanca ve Az-Sande dilleri ön plana çıkmaktadır.

Din

Ngaoundéré'de bir camii

Ülkede hakim olan din Hristiyan dinidir. Buna göre nüfusun %69,2 hristiyan inancına göre yaşamını sürdürmektedir. Bu oran içerisinde katolik mezhebine mensup Hristiyanların oranı %38,4, Protestan mezhebine mensup %26,3, Ortodoks mezhebi mensuplarının oranı %0,5 ve diğer hristiyan mezheplerine mensupların oranı %4 düzeyindedir. Dieudonné Bogmis gibi bilinen katolik psikoposa da sahiptir. İslamiyet ülke içerisinde en yaygın ikinci din konumunda olup, İslami inancına göre yaşamlarını sürdürenlerin oranı %20,9 düzeyindedir. Ülke genelinde ayrıca %5,6 oranında Batı ve Orta Afrika dinlerine, %1 düzeyinde de başka dinlere inanan bir kesim mevcuttur. Kamerun'da herhangi bir dine inanmadığını belirten nüfusun oranı %3,2 seviyesindedir.

İslamiyet ülkenin özellikle kuzey bölgesinde yaşayan nüfus arasında oldukça yaygın bir konumdadır. Kamerun'un kuzeyinde Müslümanlar oran olarak diğer dinlere göre daha yaygın olarak gözlemlenmektedir.

Din	Oran
Hristiyan	%69,2
İslamiyet	%20,9
Yerel din	%5,6
Not: Bu değerler Institut national de la statistique du Cameroun tarafından açıklanmıştır.

Sosyal durum

Eğitim

Kamerunlu öğrenciler

'de bir okul

Ülke genelinde 15 yaş ve üzerinde olan nüfusta okuma yazma bilenlerin oranı 2010 tahmini verilerine göre %71,3 düzeyindedir. Bu oran erkeklerde %78,3 iken kadınlarda %64,8 seviyesindedir. Kamerun genelinde zorunlu bir eğitim sistemi bulunmasına rağmen okuma yazma bilmeyenlerin oranı %25 düzeyindedir. Ülkede okul çağına gelmiş çocukların okula başlama oranı %79 ile Afrika standartlarına göre yüksek olarak belirlense de ülkenin kuzey bölgeleri ile güney bölgeleri arasındaki eğitim düzeyi farkı ciddi boyutlardadır.

Kamerun'da ilkokul ücretsiz olarak ziyaret edilebilmesine rağmen okul için gerekli tüm araç ve gereçler veliler tarafından karşılanmak zorunda. Bu zorunlu durum ülkenin güney bölgelerinde okula başlama oranlarını düşürürken kuzey bölgelerde bu duruma ek olarak kültürel sebepler de çocukların okula gitme oranlarını etkileyebilmektedir.

2001 Cameroon Household Survey 'in yaptığı bir araştırmada incelenen verilere göre her ne kadar kız çocukları ile erkek çocukları arasında okula başlama döneminde herhangi bir ayrım yapılmasa da okul hayatında yaşanan en küçük düzensizliklerde kız çocuklarının okul hayatına daha çabuk son verildiği belirlenmiştir.

Başkent Yaoundé başta olmak üzere , Buea, ve 'de devlet üniversiteleri bulunmaktadır.

Sağlık

2014 tahmini verilerine göre ülke genelinde ortalama yaşam 57.35 düzeyinde gözlemlenmekte olup bu oran erkeklerde 56.09, kadınlarda ise 58.65 seviyesindedir. AIDS, Afrika kıtasında genel olarak yüksek değerlerde gözlemlense de Kamerun'da düşük oranda görülmekte olup, bu oran 2012 tahmini verilerine göre %4,5 düzeyindedir. Yine aynı tahmini verilere göre ülkede 600.000 üzerinde bu virüsü taşıyan kişi bulunmaktadır.

Tarih

Kamerun haritası (1888)

Sömürge öncesi dönem

Günümüzde Kamerun'un bulunduğu bölgelerde sömürge dönemi öncesinde birçok etnik grup yaşantısını sürdürmekteydi. Ülkenin sık ormanlar ile kaplı güney kesimlerinde herhangi siyasi bir birliktelik sağlanmadan bir arada yaşayan Bantu toplulukları yer alırken, ülkenin güney ve batı kesimlerinde daha merkezi bir birliktelik ile topluluk halinde yaşayan oluşumlar meydana gelmiştir. Bu dönemin en önemli devlet öncesi yapıları arasında en kuzey bölgelerde Bornu, Mandara, Logone-Birni ve Makari-Goulfey gibi sultanlıklar yer alırken, ve ona bağlı Ngaoundéré, Garoua-Lainde, Maroua, Rei-Bouba, Tibati, Banyo ile birlikte batı bölgesinde sömürge öncesi dönemde belli bir siyasi yapı ile Kamerun'da hakimiyet sürmüşlerdir.

Avrupalılar ile ilk temas

1472 yılında Portekizli denizcilerin Fernando do Poo önderliğinde bölgeye gelmesi sonucu Avrupalılar bu bölgeye ilk defa ayak basmışlardır. Gemilerini durdurdukları Wouri nehrinde yengeç başta olmak üzere birçok kabuklu hayvan gören Avrupalılar, bu sebeple bu nehre daha sonra ülkenin tamamına ismini verecek olan Rio de Camarões (Yengeç nehri) adını vermişlerdir. Portekizliler'in bu bölgede hakimiyet kurması sonucu 1520 yılında bölgeden ticaret yapılmaya başlanmıştır. Özellikle Duala gibi sahile yakın topluluklar ile yapılan ticaretin önemli bir kısmını köle, fildişi ve palmiye yağı ticareti oluşturmaktaydı.

Portekizlilerin gelmesi sonucu çok sayıda şeker kamışı tarlaları oluşturulmuş, köle ticareti çok daha büyük bir öneme sahip olmuştur. 10 Haziran 1840 yılında Douala ile Portekiz hükûmeti arasında yapılan anlaşma ile köle ticaretine son verilmiş, söz konusu dönemden itibaren misyonerlik faaliyetlerine hız verilmiştir.

Günümüz Kamerun'un iç kesimleri ile ilgili ilk araştırmalar 19. yüzyılda gerçekleştirilmiş, bu bağlamda Alman Afrika bilimcisi Heinrich Barth 1851 yılında Royal Geographical Society Of London 'un da talepleri neticesinde bu bölgelerde bulunmuş ve günümüz Kamerun'un kuzey bölgelerinde de araştırmalar gerçekleştirmiştir. Askeri bir hastanede doktor olan ve ayrıca Tunus konsolosluğu görevini de üstlenen , Çad Gölü bölgesinde araştırma yapan ilk araştırmacı olarak bahsi geçen bölgeden ilk bilgileri Avrupa kıtasına aktarmıştır.

Almanya sömürge dönemi

Turuncu: Almanya sömürgesi, Kırmızı: 1.Dünya Savaşı sonrası İngiliz Kamerunu, Mavi: 1.Dünya Savaşı sonrası Fransız Kamerunu, Yeşil: 1960 yılında itibaren bağımsız Kamerun

1862 yılında bu yana Gabon'da ticari faaliyetlerde bulunan Almanya, 1868 yılında Douala'da ilk ticari merkezini kurması sonucu bölge ile yakından ilgilenmeye başlamıştır. Almanya şansölyesi Otto von Bismarck'ın o güne kadar Tunus konsolosu olarak görev yapan Afrika bilimcisi Gustav Nachtigal'i imparatorluk adına Afrika'nın batı sahili komiseri ilan etmesi neticesinde Almanya çıkarları doğrultusunda bu bölgeleri sömürge sistemine dahil etme görevini vermiştir. Bu gelişmeler neticesinde 11 ve 12 Temmuz 1884 yılında Duala topluluklarını önderleri ile yapılan himaye anlaşmaları neticesinde bölgede göndere 14 Temmuz 1884 tarihinde Almanya İmparatorluğu bayrağı çekilmiştir ve himaye maddeleri açıklanmıştır. Yaşanan bu gelişmelerden beş gün sonra bölgeye gelen ve bölgeyi İngiltere adına sahiplenmek isteyen konsolos Hewett, resmi protestolar ile karşılaştır. Bu gelişmeler nedeniyle konsolosa The too late consul (Çok geç kalan konsolos) lakabı verilmiştir.

Sömürge bölgesinin geçici sınırları Berlin'de gerçekleştirilen Berlin Konferansı'nda çizilmiş, nihai sınırlar ise ilerleyen yıllarda Fransa ve Büyük Britanya ile 1885 yılından 1908 yılına kadar yapılan birden fazla anlaşmalar ile belirlenmiştir. 1884 yılında 495.000 km²'lik bir alana sahip olan Almanya, yıllar içerisinde gibi bölgelerinde topraklarına katılması ile 1911 yılında 790.000 km²'lik bir büyüklüğe ulaşmıştır.

I.Dünya Savaşı'nın yaşanması neticesinde bölgedeki hakimiyetini kaybetmeye başlayan Almanya 1916 yılında son birliğinin de bölgeden çekilmesi ile sömürge sistemini tamamen kaybetmiştir. Almanya'nın bıraktığı bölge akabinde Britanya sömürge sistemi askerleri tarafından ele geçirilmiştir.

Fransız-İngiliz himaye dönemi

1919 yılında gerçekleştirilen Versay Barış Antlaşması çerçevesinde Kamerun resmen Milletler Cemiyeti kontrolüne verilmiş, Milletler Cemiyeti ise bu bölge üzerindeki görevini yönetim biçiminde gerçekleştirmesi adına Fransa ve Büyük Britanya'ya devretmiştir. Bölgenin her iki ülkeye verilmesi neticesinde Kamerun ikiye ayrılmış, Fransa bölgenin beşte dördüne sahip olarak büyük çoğunluğu kontrolü altına almıştır. II.Dünya Savaşı'ndan sonra bölge Birleşmiş Milletler tarafından cemiyet manda yönetim sistemi yerine mütevelli manda yönetimi sistemine geçirilmiştir. Bu değişiklik ile BM bölgenin kendi kendini yönetilmesini amaçlamıştır. Özellikle Fransa'nın hakim olduğu mütevveli manda yönetimi bölgesinde 1957 yılına kadar sık aralıklarla bağımsızlık yanlıların şiddet olayları yaşanmış, 10 Mayıs 1957 tarihinde de bu bölgenin başbakanı olarak atanmıştır.

Fransa'nın hakimiyeti altında bulunan Kamerun'da BM'nin himaye döneminin bitmesi ile gerçekleştirilen referandum sonuçları neticesinde bölge Doğu Kamerun adı ile 1 Ocak 1960 tarihinde bağımsızlığını ilan etmiştir. Ülkenin beşte birine sahip olan Britanya'nın hakimiyeti altındaki bölgede de buna benzer bir şekilde referandum gerçekleştirilmiş, referandum sonucuna göre bölgenin kuzey kesimleri Nijerya'ya bağlanma arzusunu dile getirmiş, bölgenin güney bölgeleri ise Doğu Kamerun ile Kamerun devletini kurmak adına bu bölge ile birleşmeyi kabul etmişlerdir. 1 Kasım 1961 yılında Britanya bölgesinin de katılımı ile Kamerun devleti resmen kurulmuştur. Günümüzde ülke içerisinde iki resmi dilin bulunmasının arka planında yaşanan bu gelişmelerin etkisi büyük olmuştur.

Bağımsızlık sonrası

1960 yılındaki bağımsızlık sonrası Kamerun'un devlet başkanı olarak göreve başlayan Ahmadou Ahidjo zaman içerisinde ülkede bir diktatörlük sistemi oluşturmuş, dış siyasi desteğini aldığı Fransa'nın da etkisi ile hakimiyetini sağlamlaştırmıştır. 1 Eylül 1966 yılında kurulan Union Nationale Camerounaise (UNC) partisi 1990 yılına kadar ülkenin yasal tek partisi özelliğini taşımış, 1985 yılında da yapılan isim değişikliği ile Rassemblement démocratique du Peuple Camerounais/Cameroon People’s Democratic Movement (RDPC) adını almıştır.

1972 yılından itibaren ülke genelinde reformlar gerçekleştirilmiş, federal bir yapıya sahip olan ülkenin ismi 20 Mayıs 1972 tarihinde Federal Kamerun Cumhuriyeti 'den yeni üniter devlet yapısının bir sonucu olarak Kamerun Birleşik Cumhuriyeti 'ne değiştirilmiştir. Yaşanan bu gelişmeler neticesinde Kameruna'a katılmadan önce özerklikleri garanti altına alınan eski İngiliz himayesindeki Kamerun bölgesinde huzursuzluklara neden olmuştur.

Güney Kamerun'un Kamerun içerisindeki konumu

6 Kasım 1982 tarihinde yaşadığı sağlık sorunları nedeniyle görevinden ayrılan Ahidjo'nun yerine başbakan Paul Biya UNC'nin genel başkanlığı yanı sıra devlet başkanı da olmuştur. 1984 yılında gerçekleştirilen seçimleri kazanan Biya, aynı yıl kendisine yapılan darbe girişimini engellemiştir. 1988 seçimleri öncesi ülke içerisinde daha fazla demokrasi ve özgürlük vaatlerinde bulunan Biya, karşı bir adayın olmadığı seçimleri de büyük bir oy oranı ile kazanmıştır. 1990 yılından itibaren yoğunlaşan özgürlük ve demokrasi talepleri neticesinde basın özgürlüğünün önünü açan Biya, 1992 yılında da muhalefet partilerinin kurulmasına olanak tanıyan düzenlemeyi onaylamıştır. Tek partili düzenden çok partili düzene geçtikten sonra gerçekleştirilen ilk seçimlerde de zaferini ilan eden Biya, buna rağmen mecliste partisi çoğunluğu elde edemediği için UNPD ile koalisyon hükûmeti kurmak durumunda kalmıştır. Ekim 1997 yılında gerçekleştirilen seçimlerde de zaferin ilan eden Biya, aynı seçim zaferlerini 2004 ve 2011 yılında katıldığı ve seçildiği seçimlerde de göstermiştir.

Günümüzde özellikle ülkenin eski Britanya himayesindeki güneybatı bölümünde yer alan Güney Kamerun bölgesinde yaşayan Kamerun nüfusu, bizzat devlet başkanı Biya tarafından kendisin de üye olduğu gruba pozitif ayrımcılık yapıldığı ve Fransızcanın hakim olduğu bölgeler kadar İngilizcenin hakim olduğu bölgeleri önem ve değer gösterilmediği gerekçesiyle zaman zaman bağımsızlık talepleri dile getirilmektedir. Bu girişimler neticesinde 1996 yılında ilki olmak üzere uluslararası alanda herhangi bir etkisi görülmese de güneybatısında yer alan Güney Kamerun bölgesi Ambazonia Cumhuriyeti adı altında bağımsızlık ilanları gerçekleştirilmiş ancak sonuca ulaştırılamamıştır.

Siyaset

Devlet başkanı Paul Biya

Kamerun bağımsızlığını ilan ettiği 1960 yılından bu yarı başkanlık sistemi ile yönetilmektedir. Kamerun anayasada da belirtildiği üzere üniter bir devlet yapısına sahiptir. Ülkenin devlet başkanı yedi yıllık bir süre için bu göreve seçilmekte olup, 10 Nisan 2008 tarihinde yapılan yasa değişikliği ile bir kişi devlet başkanlığı seçimlerine dilediği kadar katılabilmektedir. Ülkede Çift meclislilik yapısına uygun olarak üst merci olarak senato ve alt merci olarak ulusal meclis bulunmaktadır. 180 sandalyeye sahip ulusal meclis üyeleri her beş yılda bir yapılan seçimler ile seçilmektedir. 1992 yılına kadar tek parti düzeninin hakim olduğu Kamerun'da söz konusu yıl yapılan değişiklikten sonra çok partili düzene geçmiştir.

Ülkenin bağımsızlığını kazandığı 1960 yılında 1982 yılına kadar Ahmadou Ahidjo'nun yürüttüğü devlet başkanlığı görevini, 1982 yılından bu yana Paul Biya yürütmektedir. Paul Biya, 78 yaşında katıldığı 9 Ekim 2011 seçimlerinde %78, 2018 seçimlerinde de %71,3 oy oranı ile Kamerun Devlet Başkanı seçilmiştir ve görevini 2025 yılındaki seçime kadar sürdürmektedir.

Ülkenin başbakanlık görevini 4 Ocak 2019 tarihinden bu yana Joseph Ngute yürütmektedir.

Parti

1 Eylül 1966 yılında kurulan Union Nationale Camerounaise (UNC) partisi 1990 yılına kadar ülkenin yasal tek partisi özelliğini taşımış, 1985 yılında da yapılan isim değişikliği ile Rassemblement démocratique du Peuple Camerounais/Cameroon People’s Democratic Movement (RDPC: [en]) adını almıştır. 1992 yılında gerçekleştirilen reformlar çerçevesinde muhalefet partilerinin kurulmasına izin verilmiş, bu olaydan sonra gerçekleştirilen ilk seçimlere de UNC haricinde 32 farklı muhalefet partisi katılmıştır. Günümüzde ana muhalefet partisi görevini Front social démocrate/Social Democratic Front (SDF) yürütmektedir.

Dış siyaset

Kamerun 1995 yılından bu yana İngiliz Milletler Topluluğu üyesidir. Bu üyeliği ile birlikte Kamerun birliğin tümüyle Büyük Britanya sömürgesi/himayesi olmadığı halde üyesi olan ilk ülkesi olmuştur. Ülkenin ikinci ve daha büyük bir alana sömürge sistemine sahip olan Fransa ile de iyi ikili ilişkileri bulunmaktadır. Kamerun nüfusunun sadece %20'si müslüman olmasına rağmen ülke İslam İşbirliği Teşkilatı'nın bir üyesi konumundadır.

Kamerun genel olarak komşu ülkeler ile iyi ilişkiler içerisinde bulunmaktadır. Geçmişte Bakassi Yarımadası nedeniyle zaman zaman Nijerya ile şiddetli çatışmalar yaşansa da, bu çatışmalar 2008 yılında Kamerun'a göre daha güçlü bir ordu gücüne sahip Nijerya'nın da isteği ile sonlanmış ve Kamerun yarımada konusunda Nijerya ile anlaşarak bu durumu lehine sonuçlandırabilmiştir. Aynı şekilde komşu ülke Çad'dan gelen birçok mülteci Kamerun topraklarında tutulmaktadır. Ülke ayrıca 120 kişilik bir barış gücü askeri ile Orta Afrika Cumhuriyeti'nde yer almaktadır.

Son yıllarda ülke içerisinde Çin'in etkisi fazlasıyla hissedilmektedir. Özellikle Çin-Afrika Zirvesi sonrasında Kamerun'daki yatırımlarını çoğaltan Çin Halk Cumhuriyeti, bu ülke için önemli bir konuma gelmektedir. Kamerun ithalatın bir kısmını da Çin'den yapmaktadır.

Ülke ayrıca 1973 yılından bu yana faaliyet gösteren Uluslararası Kakao Örgütü üyesidir.

İdari yapılanma

Kamerun'un bölgeleri

Kamerun toplamda on adet bölgeye ayrılmış konumdadır. 12 Kasım 2008 yılında yapılan yasa değişikliği ile o güne kadar il statüsünde olan yerler bölge statüsüne kavuşturulmuştur. Bu söz konusu bölgeler kendi içerisinde 58 ilçeye, ilçeler ise 300'ün üzerinde belediyeye ayrılmış durumdadır.

Nr.	Bölge	Fransızca İsmi	İngilizce İsmi	Merkez Şehir
1	Adamawa	Adamaoua	Adamaoua	Ngaoundéré
2	Merkez	Centre	Centre	Yaoundé
3	Doğu	Est	East	Bertoua
4	Uzak Kuzey	Extrême-Nord	Extreme North	Maroua
5	Littoral	Littoral	Littoral	Douala
6	Kuzey	Nord	North	Garoua
7	Kuzeybatı	Nord-Ouest	Northwest	Bamenda
8	Güney	Sud	South	Ebolowa
9	Güneybatı	Sud-Ouest	Southwest	Buea
10	Batı	Ouest	West	Bafoussam

Şehir

Ülke içerisinde kalabalığın en yoğun olduğu şehir başkent Yaoundé'dir. 2005 verilerine göre ülkenin en büyük beş şehri şu şekildedir:

Nr.	Şehir	Nüfus
1	Yaoundé	1.926.496
2	Douala	1.884.802
3	Garoua	287.586
4	Bamenda	229.109
5	Maroua	205.635

Ulaşım

Havayolu

Merkezi Douala'da bulunan ve 2006 yılında devlet tarafından kurulan Camair-Co Kamerun'un havayolları şirketi konumundadır. Bundan önceki devlet havayolları olan 'in iflas etmesi neticesinde aktif bir konuma gelen Camair-Co 2011 yılında önce ilk iç hat uçuşunu daha sonra da aynı gün dış hat uçuşunu gerçekleştirerek faaliyetlere başlamıştır.

Ülke genelinde 2008 verilerine göre 34 adet havaalanı bulunmakta olup, bunlardan sadece 11 tanesinin asfalt pisti bulunmaktadır. Douala International Airport ve Yaoundé Nsimalen International Airport havaalanları ülkenin ana uluslararası standartlara sahip iki havaalanıdır.

Demiryolu

Kamerun demiryolları haritası

Kamerun'da demiryolları Camrail tarafından işletilmektedir. 1996 yılında özelleştirme kapsamında özelleştirilen devlet demiryolları 1999 yılında 30 yıl süre için özel sektöre devredilmiş ve faaliyetlerine devam etmiştir. Ülke genelinde ilkel demiryolu ağlarına sahip olan Camrail, ülkenin birçok bölümüne de ray olmaması nedeniyle ulaşım sağlayamamaktadır.

Camrail Mayıs 2014 tarihi itibarıyla aşağıda yer alan şehirler arasında sefer düzenlemektedir.

Douala - Kumba

Douala - Yaoundé

Yaoundé - Ngaoundéré

Karayolu

Trans-Afrika Karayolu Ağı

Kamerun'da kullanılan bir dolmuş

Ülke genelinde 2004 yılı verilerine göre 50.000 km kara yolu bulunmakta olup, bu yolların sadece 5.000 km'lik bir bölümü asfalt ile kaplıdır. Kamerun üzerinden bulunmasından dolayı, bu ağa bağlı üç hat Kamerun'dan da geçmektedir. Bu ağlar şu şekildedir:

• , Kamerun sınırında bağlandığı kara yolu

Ülke genelinde bulunan bölgeler arası karayolları listesi ise şu şekildedir:

İsim	Güzergâh	Uzunluk
	Yaoundé - Bertoua - Maroua - - Nijerya sınırı	1640 km
	Yaoundé - - Gabon sınırı	270 km
	Yaoundé - Douala -	350 km
	Yaoundé - Bafoussam	300 km
	Douala - Bafoussam	250 km
	- Bafoussam -	900 km
	-	112 km
	-	230 km
	Yaoundé -	420 km
	Yaoundé - Bertoua	335 km
	Bamenda - - - Bamenda - (Ring yol)	330 km
	- - Çad sınırı	145 km
	- - Çad sınırı	290 km
	- - Nijerya sınırı	35 km
	-	390 km
	-	150 km
	Ebolowa -	185 km
	-	55 km

Denizyolu

Toplamda 2.090 km'lik bir karasularına sahip olan ülkede, özellikle yağmur sezonlarında yolcu ve yük taşımacılığı sınırlı şekilde yapılabilmektedir. Gemilerin taşıma yapabileceği sadece Benue nehri bulunmaktadır.

Ekonomi

Ticaretin merkezi olan Douala'dan görüntü

Kamerun ekonomisi diğer birçok Afrika ülkesinin aksine uzun yıllar liberal ekonomi politikasını benimsemiştir. 2004 verilerine göre 12,7 milyar Euro olarak belirlenen , 2002 verilerine göre 7,5 milyar Euro düzeyindeydi. Başlıca tarım ürünleri, patates ve mısır olan Kamerun'da, tahıl, muz, kauçuk, palmiye yağı, kakao, kahve ve pamuk da üretilir. Boksit ülkenin en önemli yeraltı madeni konumundadır. Ağır sanayinin bulunmadığı ülkede, endüstri kâğıt ve üzerine kuruludur.

Ülkenin dışarıdan ithal ettiği ürünlerin başında özellikle alkol üretiminde gerekli hammadde, gıda ürünleri, mineral ve diğer hammaddeler, tütün ve ulaşım araçları gelmektedir. Kamerun'un ithal ettiği ürünlerin değeri 1,205 trilyon CFA Frangı seviyesinde bulunmaktadır. 1,363 trilyon CFA-Frangı tutarındaki ihracatın çoğunluğunu ise ağaç ürünleri, kakao, petrol, kahve ve yurt içinde üretilen gıda maddeleri oluşturmaktadır.

Ülkenin ihracat yaptığı ilk yedi ülke şu şekildedir:
Çin %14,8
Hollanda %9,5
İspanya %8,8
Hindistan %8,4
Portekiz %7,9
İtalya %5,9
ABD %5,3 (2012 tahmini)

Ülkenin ithalat yaptığı ilk altı ülke şu şekildedir:
Çin %18,9
Fransa %15,0
Nijerya %12,1
Belçika %5,2
ABD %4,4
Hindistan %4,2 (2012 tahmini)

Kültür

Kamerun'da kullanılan renkli şapkalar

Ülkenin ulusal bayramı olarak 20 Mayıs tarihinde gerçekleştirilen kutlamalarda devlet memurları ile okul, parti, firma gibi sivil toplum kuruluşu mensupları resmi üniformaları ile geçit törenleri gerçekleştirmektedir. Günün en önemli resmi geçidi ise Boulevard of 20th May / Boulevard du 20 mai meydanında organize edilmektedir.

Sanat

Kamerun'un en önemli sanat eserleri arasında ağaçtan farklı şekillerde yapılan maskeler, hayvan figürleri, davullar ve tahtlar yer almaktadır.

Edebiyat

Ülkenin önemli yazarları arasında Francis Bebey, Mongo Beti, Calixthe Beyala, Bole Butake, Papé Mongo, Ferdinand Oyono ve René Philombe bulunmaktadır.

Film

Jean-Marie Teno ve Jean-Pierre Bekolo ülkenin en önemli film yönetmenleri, Emile Abossolo-M’bo ise en önemli aktörü olarak ön plana çıkmaktadır.

Müzik

Ülkenin müzik başkenti olarak Douala ifade edilmektedir. Burada önemli miktarda müzisyenin yanı sıra stüdyolar ile film ve müzik şirketleri yer almaktadır.

Giyim

Kamerun'da özellikle resmi karşılamalarda ya Avrupai giyim tarzı (takım elbise, kravat, etek) ya da Kamerun'un rengârenk yöresel kıyafeti olan Kaba Ngondo 'nun giyilme zorunluluğu bulunmaktadır. Bu kıyafetlerden hangisi ile karşılamalara/davetlere katılacağı davetiyelerde belirtilmektedir.

Ülkenin kırsal kesimlerinde ise renkli kıyafetler ile birlikte başlarını örtmek için renkli şapkalar nüfus tarafından kullanılmaktadır.

Spor

Ülke genelinde en çok sevilen spor türü futboldur. İlk defa 1982 FIFA Dünya Kupası'nda başarılı bir şekilde yer alarak dikkatleri üzerine çeken The Indomptable Lions/Les Lions Indomptables (Türkçe: Yılmaz Aslanlar) ülkenin tanınmasına da katkıda bulunmuştur. Özellikle 1990 FIFA Dünya Kupası'nda ilk Afrika ülkesi olarak dünya kupaları tarihinde çeyrek finale çıkmaları büyük bir ilgi odağı haline gelmelerini sağlamıştır. Bu turnuvaya 38 yaşında bir futbolcu olarak katılan Roger Milla ilerleyen yaşına rağmen gösterdiği performans ve turnuva boyunca attığı dört gol ile herkesin ilgi odağı haline gelmiştir.

Son olarak Güney Afrika Cumhuriyeti'nde gerçekleştirilen 2010 FIFA Dünya Kupası'na katılan Kamerun, grup mücadelelerinde aldığı üç yenilgi ile turnuvaya ilk turda veda etmiştir.

Kaynakça

1. ^ United Nations. "World Population Prospects 2020".
2. ^ (PDF) (Fransızca). Institut national de la statistique. s. 6. 13 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2012. 
3. ^ ^{a b c d} . IMF.org. International Monetary Fund. 12 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2019. 
4. ^ . databank.worldbank.org. World Bank. 31 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2019. 
5. ^ (İngilizce). United Nations Development Programme. 10 Aralık 2019. 9 Aralık 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2019. 
6. ^ "Kamerun ismi nereden geliyor". 1 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Mayıs 2014. 
7. ^ (PDF). 12 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2014. 
8. ^ "WWF belgeleri". 1 Ekim 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Mayıs 2014. 
9. ^ Bernard Foahom:Biodiversity Planning Support Programme − Integrating Biodiversity into the Forestry Sector^[]
10. ^ "Goril türünün soyu tehdit altında". 10 Nisan 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Mayıs 2014. 
11. ^ "Dja Ulusal Park". 24 Aralık 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Mayıs 2014. 
12. ^ "Boumba-Bek Ulusal Park". 10 Nisan 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Mayıs 2014. 
13. ^ "Campo-Ma'an Ulusal Park". 14 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Mayıs 2014. 
14. ^ "Korup Ulusal Park". 14 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Mayıs 2014. 
15. ^ "Lobé Şelaleri". 14 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Mayıs 2014. 
16. ^ "Lobéké-Ulusal Park". 23 Ekim 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Mayıs 2014. 
17. ^ "Lobéké-Ulusal Park". 10 Nisan 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Mayıs 2014. 
18. ^ "Çad Gölü". 17 Ekim 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Mayıs 2014. 
19. ^ "Waza-Ulusal Park". 14 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Mayıs 2014. 
20. ^ "Kamerun 2005 sayım sonuçları" (PDF). 30 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2014. 
21. ^ ^{a b c d} . World Factbook. CIA. 10 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2020. 
22. ^ "Kamerun'da konuşulan diller". 19 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Mayıs 2014. 
23. ^ (PDF). 19 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2014. 
24. ^ "Almanya Dışişleri Bakanlığı sitesi". 20 Şubat 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Mayıs 2014. 
25. ^ "Cameroon Household Survey verileri". 19 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Mayıs 2014. 
26. ^ Bernd G. Längin: Die deutschen Kolonien - Schauplätze und Schicksale 1884-1918. Hamburg/Berlin/Bonn, Sayfa 70 (Almanca)
27. ^ "Versay Barış Antlaşması tam metni (Almanca)". 16 Eylül 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Mayıs 2014. 
28. ^ "Fransa, Kamerun'a bağımsızlık tanıdı". 19 Şubat 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Mayıs 2014. 
29. ^ "Fransız/İngiliz Kamerunu". 28 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Mayıs 2014. 
30. ^ "Elections in Cameroon" (İngilizce). AFRICAN ELECTIONS DATABASE. 3 Eylül 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Kasım 2020. 
31. ^ "Elections Gazette" (PDF) (Fransızca). 30 Eylül 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 7 Kasım 2020. 
32. ^ "Ngute ülkenin yeni başbakanı olarak atandı". 11 Nisan 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Ocak 2019. 
33. ^ "Dış ilişkiler". 20 Şubat 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Mayıs 2014. 
34. ^ Timetable, 2014, http://www.camrail.net/h_dla_kum.html 14 Haziran 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
35. ^ Timetable, 2014, http://www.camrail.net/h_dla_yde.html 13 Haziran 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
36. ^ Timetable, 2014, http://www.camrail.net/h_dla_nge.html 23 Haziran 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
37. ^ "Partners of Cameroon". 12 Şubat 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Mayıs 2014. 
38. ^ "Partners of Cameroon". 13 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Mayıs 2014. 

Dış bağlantılar

Vikisözlük'te Kamerun ile ilgili tanım bulabilirsiniz.

Wikimedia Commons'ta Kamerun ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Vikigezgin'de Kamerun ile ilgili gezi rehberi bulunmaktadır.

Wikimedia Atlas'da Cameroon

• www.pygmies.org 7 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
• www.axl.cefan.ulaval.ca/afrique/cameroun.htm (Fransızca) 12 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
• BBC - Kamerun bilgileri 28 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde .