Deprem, yer sarsıntısı, seizma veya zelzele, yer kabuğunda beklenmedik bir anda ortaya çıkan enerji sonucunda meydana gelen sismik dalgalanmalar ve bu dalgaların yeryüzünü sarsması olayıdır. Sismik aktivite ile kastedilen, meydana geldiği alandaki depremin frekansı, türü ve büyüklüğüdür. Depremler sismograf ile ölçülür. Bu olayları inceleyen bilim dalına da sismoloji denir. Depremin büyüklüğü Moment magnitüd ölçeği (ya da eskiden kullanımda olan Richter ölçeği) ile belirlenir. Bu ölçeğe göre 3 ve altı büyüklükteki depremler genelde hissedilmezken 7 ve üstü büyüklükteki depremler yıkıcı olabilir. Sarsıntının şiddeti Mercalli şiddet ölçeği ile ölçülür. Depremin meydana geldiği noktanın derinliği de yıkım kuvveti üzerinde etkilidir, bu sebepten yeryüzüne yakın noktalarda gerçekleşen depremler daha çok hasara neden olmaktadır.
Dünya yüzeyinde gerçekleşen depremler kendilerini bazen sallantı bazen de yer değiştirme şeklinde göstermektedir. Bazen yeryüzüne yakın bir noktada güçlü bir deprem gerçekleştiğinde okyanus kıyılarında tsunamiye sebep olabilir. Depreme bağlı sarsıntılar ayrıca toprak kaymasına neden olabilirken volkanik aktiviteleri de tetikleyebilir.
Genel olarak deprem sözcüğü herhangi bir sismik olayın ürettiği (doğal bir fenomen olarak gerçekleşmiş veya insanların sebebiyet verdiği) sismik dalgaları adlandırmak için kullanılır. Depremler genellikle kırıkların (fay hatları) çatlamasıyla oluşur. Bunun yanı sıra volkanik faaliyetler, toprak kaymaları, mayın patlamaları veya nükleer patlamalar sonucunda da depremler gerçekleşebilir.
Doğal depremler
Deprem fay türleri
Üç çeşit kırık (fay) tipi vardır. Bunlar; Eğim atımlı ters fay, eğim atımlı normal fay ve doğrultu atımlı faylardır.
Yeryüzünde pek çok deprem eğim atımlı ve doğrultu atımlı faylardaki kırıklar sonucunda oluşur.
Normal faylar
Normal faylar, esasen kabuğun ıraksak sınır gibi uzamış olduğu alanlarda meydana gelir. Normal faylarla ilişkili depremler genellikle 7 büyüklüğünden daha azdır. Birçok normal fay boyunca maksimum büyüklükler daha da sınırlıdır, çünkü bunların çoğu kırılgan tabakanın kalınlığının yalnızca yaklaşık altı kilometre (3,7 mi) olduğu İzlanda'da olduğu gibi yayılma merkezleri boyunca yer alır.
Ters faylar
Ters faylar, yakınsak sınır gibi kabuğun kısaldığı alanlarda meydana gelir. Ters faylar, özellikle yakınsak levha sınırları boyunca olanlar, en güçlü depremlerle, mega bindirmeli depremlerle ilişkilidir, bunların neredeyse tümü 8 veya daha büyük büyüklükteki depremlerdir. Mega bindirme depremleri, dünya çapında salınan toplam sismik momentin yaklaşık %90'ından sorumludur.
Doğrultu atımlı faylar
Doğrultu atımlı faylar, fayın iki yakasının birbirini yatay olarak geçtiği dik yapılardır; dönüşüm sınırları, belirli bir doğrultu atımlı fay türüdür. Doğrultu atımlı faylar, özellikle kıtasal dönüşümler, yaklaşık 8 büyüklüğünde büyük depremler üretebilir. Doğrultu atımlı faylar, neredeyse dikey olarak yönlendirilme eğilimindedir ve kırılgan kabuk içinde yaklaşık olarak 10 km (6,2 mi) genişliğe neden olur. Dolayısıyla, 8'den çok daha büyük depremlerin olması mümkün değildir.
Ek olarak, üç hata tipinde bir stres seviyeleri hiyerarşisi vardır. Bindirme fayları en yüksek, doğrultu atımlı orta faylar ve normal faylar en düşük gerilim seviyeleri tarafından oluşturulur. Bu, faylanma sırasında kaya kütlesini "iten" kuvvetin yönü olan en büyük asal gerilimin yönü dikkate alınarak kolayca anlaşılabilir. Normal faylar durumunda, kaya kütlesi dikey yönde aşağı doğru itilir, dolayısıyla itme kuvveti ("en büyük" ana gerilim) kaya kütlesinin ağırlığına eşittir. Bindirme durumunda, kaya kütlesi en az asal gerilme yönünde, yani yukarı doğru, kaya kütlesini kaldırarak "kaçar" ve böylece örtü tabakası "en az" asal gerilmeye eşittir. Doğrultu atımlı faylanma, yukarıda açıklanan diğer iki tip arasında orta düzeydedir. Üç faylanma ortamındaki gerilim rejimindeki bu farklılık, fayın boyutlarından bağımsız olarak yayılan enerjideki farklılıklara katkıda bulunan faylanma sırasındaki gerilim düşüşündeki farklılıklara katkıda bulunabilir.
Artçı depremler ve Öncü depremler
Artçı sarsıntı, bir önceki deprem olan ana şoktan sonra meydana gelen bir depremdir. Kayalar arasındaki hızlı gerilim değişimleri ve ilk depremden kaynaklanan gerilim ana şokun etkilerine uyum sağlayan yırtılmış fay düzlemi etrafındaki kabukla birlikte, bu artçı şokların ana nedenleridir.
Bir artçı sarsıntı, ana şokla aynı bölgededir ancak her zaman daha küçük bir büyüklüktedir, ancak yine de daha önce ana şoktan hasar görmüş binalara daha da fazla hasar verecek kadar güçlü olabilirler.
Bir artçı ana şoktan daha büyükse, artçı ana şok olarak yeniden adlandırılır ve ilk ana şok öncü deprem olarak yeniden adlandırılır. Yer değiştiren fay düzlemi etrafındaki kabuk ana şokun etkilerine göre ayarlanırken artçı şoklar oluşur.
Artçı sarsıntılar ana depremin hissedildiği merkezde gerçekleşir ancak büyüklük olarak ondan daha küçüktür. Eğer artçı sarsıntı ana depremden daha şiddetli gerçekleşirse bilinmelidir ki artçıdan önce meydana gelen deprem ana deprem değil öncü depremdir ve artçı sarsıntı adı verilen sarsıntı aslında ana depremdir.
Çöküntü depremler
Yerin belirli derinliklerinde kaya tuzu, gips gibi kolay eriyen katmanların zamanla erimesiyle oluşan boşlukların çökmesiyle meydana gelen deprem türüdür.
Volkanik deprem
Depremler genellikle volkanik bölgelerde meydana gelir ve oradaki tektonik fayların ve volkanlardaki magmanın hareketinden kaynaklanır.
Deprem fırtınası
Belirli bir bölgede meydana gelen depremler dizisidir. Artçı sarsıntılardan farkı tek bir depreme bağlı olmayışlarıdır. Esas depremden sonra ondan daha yüksek şiddette artçılar meydana gelmezken, deprem fırtınalarında bu mümkündür. Deprem fırtınasına örnek olarak 2004 yılında Yellowstone Millî Parkında meydana gelen sismik aktiviteleri verilebilir.
Yapay depremler
Depremlerin büyük çoğunluğu dünyadaki tektonik tabakaların hareketi sonucu meydana gelir. Bunun yanı sıra insanlar da deprem oluşumuna neden olabilir. Büyük barajlar ve köprüler inşa ederken, toprağı delerken, kömür madeni kazarken veya petrol kuyuları açarken insanlar yapay depremlere sebebiyet verebilirler. Bunun en bilinen örneklerden biri 2008 yılında Çin'in Sichuan kentindeki Zipingpu Barajı'nın çökmesi sonucu oluşan ve 69.227 kişinin ölümüne sebep olan yapay depremdir.
Büyüklüğü ve gerçekleşme sıklığı
Dünyada her yıl yaklaşık 500.000 deprem meydana gelmekte ve bunların 100.000 kadarı hissedilmektedir.Guatemala, Şili, Peru, Endonezya, İran, Pakistan, Portekiz, Türkiye, Yeni Zelanda, Yunanistan, İtalya, Japonya ve ABD gibi ülkelerde sıklıkla ve küçük şiddetlerde depremler meydana gelmektedir.
Büyük şiddette depremler az sıklıkla gerçekleşir. Örneğin; Kabaca günde 10 kez gerçekleşen depremlerin çoğunun 4 büyüklüğünde olması 5 büyüklüğüne göre daha olasıdır. Yine örneğin; İngiltere'de her yıl 3.7-4.6 büyüklükleri arası depremler ve 10 yıl içinde 4.7-5.5 büyüklüklerinde depremler görülürken 5.6 ve üstü büyüklükteki depremler 100 yılda bir görülebilmektedir. Buna Gutenberg-Richter kuralı denilmiştir.
Yine USGS'ye göre 1900 yılından bu yana yılda ortalama 18 adet 7.0-7.9 büyüklükleri arasında deprem meydana gelirken 8.0 ve üstü bir deprem yılda ortalama yalnızca bir kez gerçekleşmektedir.
Yakın tarihte ise 7.0 ve üstü büyüklükteki depremlerin sıklığının azaldığı görülmektedir.
Ölçümü ve yerlerinin belirlenmesi
Bir depremin büyüklüğünü tanımlamak için kullanılan araçsal ölçekler, 1930'larda Richter büyüklük ölçeği ile başladı. Deprem genliğinin nispeten kolay bir ölçümüdür ve 21. yüzyılda en az düzeyde kullanılır.
Sismik dalgalar, Dünya'nın iç kısmından geçer ve büyük mesafelerde sismograflar tarafından kaydedilebilir. Yüzey dalgası büyüklüğü, 1950'lerde uzak depremleri ölçmek ve daha büyük olayların doğruluğunu artırmak için bir araç olarak geliştirildi. Moment büyüklük ölçeği yalnızca şokun genliğini ölçmekle kalmaz aynı zamanda sismik momenti de hesaba katar (toplam kırılma alanı, fayın ortalama kayması ve kayanın katılığı). Japonya Meteoroloji Ajansı sismik şiddet ölçeği, Medvedev–Sponheuer–Karnik ölçeği ve Mercalli şiddet ölçeği, gözlemlenen etkilere dayalıdır ve sarsıntının şiddetiyle ilişkilidir.
Depremler sismograflarla uzun mesafelerde ölçülür çünkü sismik dalgalar dünyanın iç kısmı boyunca hareket eder. Depremin kesin büyüklüğü Moment magnitüd ölçeği numaralandırması (ya da eskiden kullanımda olan Richter ölçeği) ile tespit edilir. Buna göre 7 ve üstü depremler yıkıcı türlerdendir. Hissedilen şiddet ise Mercalli şiddet ölçeği ile ölçülür (2-12 şiddeti).
Sismik dalgalar
Her deprem, kayaların içinden farklı hızlarda geçen farklı türde sismik dalgalar üretir:
- Boyuna P dalgaları (şok veya basınç dalgaları)
- Enine S dalgaları (her iki vücut dalgası)
- Yüzey dalgaları – (Rayleigh dalgası ve Love dalgaları)
Sismik dalgaların hızı
Katı kaya boyunca sismik dalgaların Yayılma hızı yakl. ortamın yoğunluk ve esneklik değerlerine bağlı olarak 3 km/s (1,9 mi/s) ile 13 km/s (8,1 mi/s) arasındadır.
Dünyanın iç kesimlerinde, şok veya P dalgaları S dalgalarından çok daha hızlı hareket eder (yaklaşık ilişki 1.7:1). Merkez üssü’nden gözlemevine seyahat süresindeki farklılıklar mesafenin bir ölçüsüdür ve Dünya'daki hem deprem kaynaklarını hem de yapıları görüntülemek için kullanılabilir. Ayrıca, hipomerkez derinliği kabaca hesaplanabilir.
P dalgasının hızı
Üst kabuk toprakları ve pekişmemiş tortular: saniyede 2-3 km (1,2-1,9 mi)
Üst kabuk katı kaya: saniyede 3-6 km (1,9-3,7 mi)
Alt kabuk: saniyede 6-7 km (3,7-4,3 mi)
Derin manto: saniyede 13 km (8,1 mi).
S dalgasının hızı
Hafif tortular: saniyede 2-3 km (1,2-1,9 mi)
Yerkabuğu: saniyede 4-5 km (2,5-3,1 mi)
Derin manto: saniyede 7 km (4,3 mi)
Sismik dalganın gelişi
Sonuçta, uzaktaki bir depremin ilk dalgaları, Dünya'nın mantosu yoluyla bir gözlemevine ulaşır.
Ortalama olarak depreme olan kilometre mesafesi, P ve S dalgası arasında geçen saniye sayısının 8 katı olarak kilometredir. Hafif sapmalar yüzey altı yapısının homojen olmamasından kaynaklanır. Sismogramların bu şekilde analiz edilmesiyle, Dünya'nın çekirdeğinin yeri 1913 yılında Beno Gutenberg tarafından belirlendi.
S dalgaları ve daha sonra gelen yüzey dalgaları, P dalgalarına kıyasla hasarın çoğunu oluşturur. P dalgaları malzemeyi ilerledikleri yönde sıkıştırıp genişletirken, S dalgaları zemini yukarı, aşağı ve ileri geri sallar.
Depremler sadece şiddetlerine göre kategorilendirilmezler. Bunun yanı sıra nerede meydana geldikleri de önemlidir. Dünya sismik aktivitelerle birlikte coğrafi ve politik olarak 754 (F-E bölgeleri)'ne ayrılmıştır. Daha aktif alanlar daha küçük alanlara bölünmüştür. Pek aktif olmayan kuşaklar ise geniş F-E bölgeleri oluşturur.
Doğal Sonuçları
Sallantı ve yeryüzünün çatlaması
Sallantı ve yeryüzü çatlamasına bağlı olarak binaların ve dikili yapıların zarar görmesi depremlerin en temel sonuçlarından biridir. Sonucun ciddiyeti; depremin Richter ölçeğine göre şiddeti, merkez üsse olan uzaklığı ve yerel jeolojik, jeomorfolojik durumlarına bağlı olarak dalga yayılımını arttıran yahut azaltan karmaşık bir birleşimdir.
Yer sarsıntısı zemin hızlanması ile ölçülür. Bölgeye özgü jeolojik, jeomorfolojik ve yapısal özellikler düşük şiddetli depremlerde bile güçlü şiddette bir sallantıya sebep olabilir. Buna amplifikasyon etkisi denmektedir.
Yer çatlakları, baraj, köprü, nükleer tesis gibi büyük ve derin yapılar için büyük tehlike oluşturmaktadır.
Heyelan
Depremlerin ardından gelen pek çok ve sürekli artçı sarsıntı, volkanik dağların aktif hale geçmesi, kıyıya vuran güçlü dalgalar ve orman yangınları sonucu heyelanlar meydana gelebilmektedir. Heyelanlar deprem sonrası yardım için orada bulunan insanlar açısından da tehlike oluşturmaktadır.
Yangınlar
Depremlerin ardından elektrik hatları ile gaz borularının zarar görmesi sonucu yangınlar çıkabilir. Yine depreme bağlı olarak su borularının da zarar görmesi durumunda depremlere bağlı yangınlara zamanında müdahale etmek zorlaşabilmektedir. Örneğin; 1906 San Francisco depreminde ölümlerin çoğu durdurulamayan yangın sonucunda gerçekleşmiştir.
Zemin sıvılaşması
Zemin sıvılaşması sallantı sonrası suya doymuş tanecikli materyallerin sıkılığını kaybetmesi ve katı halden sıvı hale geçmesi şeklinde görülebilir. Bu durumda binalar ve köprüler çökebilir ya da bulunduğu noktaya batabilir. Örneğin; 1964 Alaska Depremi'nde pek çok yapı toprağın sıvılaşması sonucu çökmüştür.
Tsunami
Tsunamiler okyanus ya da denizlerin tabanında oluşan depreme bağlı taban çökmesi, zemin kaymaları gibi tektonik olaylar sebebiyle denizde açığa çıkan enerji sonucunda meydana gelen uzun periyotlu deniz dalgasını temsil eder.
Tsunamiden sonra oluşan dalganın diğer deniz dalgalarından farkı, su zerreciklerinin sürüklenmesi sonucu hareket kazanmasıdır. Derin denizde varlığı hissedilmezken sığ sulara geldiğinde dik yamaçlı kıyılarda ya da V tipi daralan körfez ve koylarda bazen 30 metreye kadar tırmanarak çok şiddetli akıntılar yaratabilen tsunamiler; insanlar için deprem, tayfun, çığ, yangın ya da sel gibi bir doğal afet haline gelebilmektedir.
7.5 ve üstü büyüklükteki depremler bu derecenin altında kalan depremlerden daha çok tsunami oluşturabilirler.
Seller
Seller de deprem sonrası oluşabilen afetlerden biridir. Sellere nehir ve göllerin kapasitelerinden fazla su taşımaları sonucunda taşmalarının yanı sıra deprem sırasında barajların yıkılması veya hasar görmesi de sebep olabilir.
Gelgit kuvveti
Depremlerin gelgit kuvvetlerini oluşturdukları da tespit edilmiştir.
İnsana etkileri
Bir depremden kaynaklanan fiziksel hasar, belirli bir alandaki sarsıntının yoğunluğuna ve nüfusun türüne bağlı olarak değişebilir. Gelişmemiş ve gelişmekte olan topluluklar, gelişmiş topluluklara kıyasla sıklıkla sismik bir olaydan daha şiddetli ve daha uzun süreli etkiler yaşarlar.
Depremlerin insan üzerinde yol açtığı bazı etkiler şunlardır:
- Salgın hastalık
- Temel ihtiyaçlarda eksiklik
- Yaralanmalar ve can kayıpları
- Yüksek sigorta primleri
- Kritik yapılarda hasar
- Yollar, köprüler ve toplu taşıma araçlarında hasar
- Su, elektrik ve gaz hatlarında kesinti
- İletişim sistemlerinde hasar
Başlıca depremler
Kayıtlı tarihin en yıkıcı depremlerinden biri, 23 Ocak 1556'da Çin'in Şensi şehrinde meydana gelen 1556 Şensi depremi idi. 830.000'den fazla insan öldü. Bölgedeki evlerin çoğu yaodong—lös yamaçlarına oyulmuş meskenlerdi—ve bu yapılar çöktüğünde birçok kurban öldü. 240.000 ila 655.000 kişinin ölümüne neden olan 1976 Tangshan depremi, 20. yüzyılın en ölümcül depremiydi.
Yeryüzünde ölçülmüş en büyük deprem 22 Mayıs 1960 tarihinde Şili'nin Valdivia kentinde meydana gelen 9.5 büyüklüğündeki depremdir. Enerji boşalımı açısından kıyaslandığında ise bir sonraki en büyük deprem 9.2 ile 27 Mart 1964 tarihinde Alaska'da gerçekleşmiştir.
Yeryüzünde ölçülmüş en büyük 10 depremin tamamı 8.5 ve üstü büyüklükteyken buna paralel olarak en çok can kaybına sebebiyet vermiş depremlerden biri de 2004 yılında Hint Okyanusunda meydana gelen depremdir.
Depremlerin en önemli sonucu insanların hayatını kaybetmesidir. Güçlü bir deprem gerçekleştiğinde okyanus kıyısında bulunan ve pek çok insanın yaşadığı bölgeler önemli risk oluşturmaktadır. Depreme bağlı olarak denize ve okyanusa kıyı olan bölgelerde tsunamiler meydana gelebilmekte ve bu dev dalgalar binlerce kilometre uzaklıktaki bölgeleri bile etkileyebilmektedir. Tehlike altındaki diğer insanlar depremlerin nadir ancak kuvvetli görüldüğü yerlerde yaşayanlarla depreme önem veremeyecek kadar fakir bölgelerde yaşayanlar ve kontrolsüz inşa edilmiş yapılarda ikamet eden insanlardır.
Dünyada gerçekleşen en büyük depremler
Tahmin
Deprem tahmini, sismoloji biliminin, belirtilen sınırlar dahilinde gelecekteki depremlerin zaman, konum ve büyüklüğünün belirtilmesiyle ilgilenen dalıdır. Depremlerin oluşacağı yer ve zamanı tahmin etmek için birçok yöntem geliştirilmiştir. Sismologların önemli araştırma çabalarına rağmen, belirli bir gün veya ay için bilimsel olarak tekrarlanabilir tahminler henüz yapılamamaktadır.
Depreme hazırlık
Deprem mühendisliğinin amacı, depremlerin binalar ve diğer yapılar üzerindeki etkilerini öngörmek ve bu yapıları hasar riskini en aza indirecek şekilde tasarlamaktır. Mevcut yapılar, depreme karşı dayanıklılıklarını artırmak için sismik güçlendirme ile değiştirilebilir. yaptırmak, bina sahiplerine depremlerden kaynaklanan kayıplara karşı finansal koruma sağlayabilir. Acil durum yönetimi stratejileri, bir hükûmet veya kuruluş tarafından riskleri azaltmak ve sonuçlara hazırlanmak için önceden hazırlanabilir. İnsanlar deprem anında ve sonrasında neler yapılacağı konusunda eğitilebilir.
Tarihi
Orta Çağ öncesinde
Milattan önce 625-547 yıllarında yaşayan Thales depremlere yeryüzü ve su arasındaki gerilimin sebep olduğunu ileri sürmüştür.Miletli Anaksimenes'e göre ise eğimli arazilerin kurak yahut yaş olma durumu depremlerin temel sebebiydi. Bir diğer filozof Demokritos da depreme sebep olarak suyu göstermişti. Gaius Plinius Secundus depremleri yeraltı fırtınaları olarak tanımlıyordu.
Yunan filozof Anaxagoras'ın yaşadığı 5. yüzyıldan 14. yüzyıla kadar depremler Dünyanın oyuklarındaki hava boşluklarına bağlandı.
Kültür ve depremler
Mitoloji ve deprem
İskandinav mitolojisinde, depremlerin sebebi olarak tanrı Loki gösterilir.
Yunan mitolojisinde, Poseidon depremlerin sebebi ve tanrısı olarak görülüyordu. Ne zaman kötü hissetse 3 dişli çatalını yere saplar, deprem ve benzeri felaketlere yol açardı. Bunların dışında o depremi insanları korkutmak ve onlardan öç almak için de kullanmıştır.
Japon mitolojisinde, Namazu (鯰) adı verilen dev kedi balığının depremlere sebep olduğuna inanılmıştır. Namazu, yeryüzü çamurunun altında yaşar ve tanrı Kashima tarafından oraya hapsedilmiştir. Kashima onu serbest bıraktığında Namazu çırpınmaya başlar ve büyük depremlere yol açar.
Eski Türk mitolojisine göre, Türkler yeryüzünü bir dikdörtgen biçiminde tasavvur etmişlerdi. Yeryüzü dört yöne bölünmüştü. Altaylı Türkler, "dünyanın önce daire, sonra kare şeklinde" olduğuna inanırlar. Altayların kuzeyindeki Teleüt Türklerine göre, Dünya, dört gök öküzün üzerinde duruyordu: “Dört gök öküz, tabağa benzeyen dünyayı, altına girerek değil; kenarlarına koşulmuş olarak tutuyorlardı. Öküzlerin kıpırdamalarından, deprem oluyordu.
"Orta çağ" İslam yazarı Celaleddin-i Rumi Zülkarneynin doğu yolculuğu üzerinden depremlerin nedeniyle ilgili mistik bir açıklama getirir; Kahraman, diğer tüm dağların "anası" olan, zümrütten yapılmış ve her toprağın altında damarlarla tüm Dünya'yı çevreleyen bir halka oluşturan Kaf Dağı'na çıkar. Dağ şöyle der: "Allah dilerse dağın bir damarı zonklar ve böylece deprem olur".
Popüler kültür
Modern dünyada depremler pek çok roman, tiyatro, sinema eserine ilham vermiştir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 3 Aralık 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Ocak 2011.
- ^ Hjaltadóttir S., 2010, "Use of relatively located microearthquakes to map fault patterns and estimate the thickness of the brittle crust in Southwest Iceland"
- ^ . En.vedur.is. 14 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2011.
- ^ Stern, Robert J. (2002), "Subduction zones", Reviews of Geophysics, 40 (4), s. 17, Bibcode:2002RvGeo..40.1012S, doi:10.1029/2001RG000108
- ^ . WGCEP. 25 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2011.
- ^ Schorlemmer, D.; Wiemer, S.; Wyss, M. (2005). "Variations in earthquake-size distribution across different stress regimes". Nature. 437 (7058): 539-542. Bibcode:2005Natur.437..539S. doi:10.1038/nature04094. (PMID) 16177788.
- ^ a b . Encyclopedia Britannica (İngilizce). 23 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2021.
- ^ a b Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>
etiketi;WAAFEC
isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ . 13 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2011.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Nisan 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Ocak 2011.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Ocak 2011.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 8 Ekim 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Kasım 2012.
- ^ "Earthquake Hazards Program". USGS. 11 Aralık 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Ağustos 2006.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Kasım 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Ocak 2011.
- ^ "Common Myths about Earthquakes". USGS. 22 Ocak 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Ağustos 2006.
- ^ . USGS. 26 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2006.
- ^ "Speed of Sound through the Earth". Hypertextbook.com. 25 Kasım 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Ağustos 2010.
- ^ "Newsela | The science of earthquakes". newsela.com (İngilizce). 1 Mart 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Şubat 2017.
- ^ . Abag.ca.gov. 3 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2010.
- ^ (PDF). 9 Ekim 2009 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2011.
- ^ "Natural Hazards - Landslides". USGS. 5 Eylül 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Eylül 2008.
- ^ "The Great 1906 San Francisco earthquake of 1906". USGS. 1 Aralık 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Eylül 2008.
- ^ "Historic Earthquakes -1946 Anchorage Earthquake". USGS. 25 Ağustos 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Eylül 2008.
- ^ "Notes on Historical Earthquakes". . 8 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Eylül 2008.
- ^ Thomas, Amanda M.; Bürgmann, Roland; Nadeau, Robert M. (24 Aralık 2009). "Tremor-tide correlations and near-lithostatic pore pressure on the deep San Andreas fault". Nature. 462 (7276). ss. 1048-1051. doi:10.1038/nature08654. (PMID) 20033046. 16 Mart 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Aralık 2009.
- ^ "Gezeitenkräfte: Sonne und Mond lassen Kalifornien erzittern" 15 Şubat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . SPIEGEL online, 29.12.2009
- ^ Tamrazyan, Gurgen P. (1967). "Tide-forming forces and earthquakes". ICARUS. 7. Elsevier. ss. 59-65.
- ^ Tamrazyan, Gurgen P. (1968). "Principal Regularities in the Distribution of Major Earthquakes Relative to Solar and Lunar Tides and Other Cosmic Forces". ICARUS. 9. Elsevier. ss. 574-592.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 3 Kasım 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Şubat 2023.
- ^ . National Geographic UK. 30 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Şubat 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Şubat 2023.
- ^ "Earthquakes with 50,000 or More Deaths 1 Kasım 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .". U.S. Geological Survey
- ^ Spignesi, Stephen J. (2005). Catastrophe!: The 100 Greatest Disasters of All Time.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 23 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 23 Ocak 2011.
- ^ «El terremoto de Valdivia (Chile), del 21 y 22 de mayo de 1960» 24 Ekim 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., artículo en el sitio web Angelfire.com, consultado el 23 de agosto de 2010.
- ^ a b «Recuerda el mundo el mayor seísmo de la historia»[], artículo de Demian Magallán en el periódico El Universal (México, D. F.); consultado el 18 de agosto de 2010.
- ^ Precedido por el terremoto el 21 de mayo de 1960 de 7,7 de magnitud cerca de la ciudad de (unos cientos de km más al norte), es el seísmo de mayor magnitud registrado en la historia. El terremoto de Valdivia tuvo una magnitud de 9,5 MW. Hubo 2 millones de damnificados. Valdivia se hundió 4 m bajo el nivel del mar y provocó la erupción del . El sismo fue percibido en gran parte del Cono Sur y en diferentes partes del planeta debido al tsunami que se propagó por todo el océano Pacífico, llegando hasta y , a miles de kilómetros de distancia.
- ^ EMSC-CSEM Information 18 Şubat 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Magnitude 9.3 - Off the West Coast of Northern Sumatra. (en inglés)
- ^ El tsunami generado por el sismo afectó Sri Lanka, islas Maldivas, India, Tailandia, Malasia, Bangladesh, Indonesia y Myanmar/Birmania.
- ^ a b «Historic world earthquakes» 11 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., artículo en inglés en el sitio web Earthquake Hazards Program 28 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., consultado el 11 de octubre de 2010.
- ^ El levantamiento del suelo en el continente llegó a 11,5 , siendo aún mayor en las , alcanzando los 15 m en la .
- ^ «Significant earthquakes: magnitude 9.0, near the east coast of Honshu, Japan» 6 Eylül 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., artículo en inglés en el sitio web U.S. Geological Survey Earthquake Hazards Program 28 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., consultado el 14 de marzo de 2011.
- ^ Provocó un tsunami que llegó a Japón aproximadamente 15 minutos después del sismo, con alturas entre 4 y 0,5 m. El maremoto alcanzó las costas de Rusia, Taiwán, islas Midway, Hawái (0,5 m), California y México. El terremoto fue tan intenso que causó que el eje de la Tierra se moviera 10 cm. Se registró primero como magnitud 8,4 , después como 8,9 , y finalmente, tras nuevos cálculos, la intensidad ha sido estimada en magnitud 9,0 .
- ^ a b «Historic earthquakes: Kamchatka» 29 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., artículo en inglés en el sitio web U.S. Geological Survey Earthquake Hazards Program 28 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., consultado el 4 de octubre de 2010.
- ^ Ocak 10, 2012 at the Wayback Machine, artículo en inglés en el sitio web West Coast and Alaka Tsunami Warning Center 19 Ağustos 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., consultado el 4 de octubre de 2010.
- ^ Produjo un tsunami de hasta 3 m, que alcanzó con muy escasa altura las , , , Alaska y Kaliforniya, a unos 3000 km de distancia del epicentro. Produjo daños materiales estimados entre 0,8 y 1 millón de dólares estadounidenses.
- ^ «1952 Kamchatka Península tsunami» 30 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., artículo en inglés en el sitio web de la Earth and Space Sciences at the University of Washington 19 Şubat 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., consultado el 4 de octubre de 2010.
- ^ a b «Historic earthquakes: Arica, Perú (now Chile)» 16 Ocak 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., artículo en inglés en el sitio web U. S. Geological Survey Earthquake Hazards Program 28 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., consultado el 23 de agosto de 2010.
- ^ No solo causó enormes daños en . En , un tsunami de 7 m afectó a las comunidades , siendo especialmente dañino en la .
- ^ El primer epicentro fue en el mar, 150 km al norte de , en el sector costero de la provincia de Cobquecura, y el segundo en el mar frente a . Fue percibido entre las regiones de Antofagasta y . Se sintió durante 3.50 min en Concepción. El tsunami que se produjo a causa del sismo afectó gran parte de la costa de la , y el . Localidades costeras prácticamente desaparecidas que requerirán una planificación urbanística total para su reconstrucción. Los servicios básicos se demoraron de 3 a 80 días en ser repuestos. El terremoto dejó a miles de personas viviendo en carpas. Decenas de edificios fueron declarados inhabitables en los centros más poblados de las ciudades de Concepción y Santiago. El 80% de las iglesias de la zona afectada deberán ser reconstruidas. El terremoto provocó que el eje de la tierra se desplazara aproximadamente 8 cm, acortando el día 1,26 microsegundos.
- ^ «Informe del sismo»[] escala oficial de los lugares donde se sintió el sismo.
- ^ Hay un cuarto de millón de damnificados, aunque la ONEMI (Oficina Nacional de Emergencia del Ministerio del Interior) los estima en 2 millones.
- ^
- ^ Según Earthquake.usgs.gov 8 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ El terremoto causó daños en varias ciudades costeras, entre ellas y . Este terremoto también causó un tsunami destructor con olas de hasta 5 metros de altura que causaron daños en la costa y se percibieron ―con poca intensidad― en y .
- ^ Geller et al. 1997, s. 1616, following Allen (1976, s. 2070), who in turn followed Wood & Gutenberg (1935)
- ^ Earthquake Prediction 7 Ekim 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Ruth Ludwin, U.S. Geological Survey.
- ^ a b c "Earthquakes". Encyclopedia of World Environmental History. 1. Encyclopedia of World Environmental History. 2003. ss. 358-364.
- ^ Sturluson, Snorri (1220). Prose Edda. ISBN .
- ^ . 2 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2011.
- ^ Çoruhlu 2002: 89
- ^ Berberian, Manuel p; 118-119 (2014). Earthquakes and Coseismic Surface Faulting on the Iranian Plateau. Elsevier.
Dış bağlantılar
- Deprem Araştırma Dairesi 2 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Boğaziçi Üniversitesi-Kandilli 12 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- European-Mediterranean Seismological Centre19 Ağustos 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Afete Hazırlık ve Deprem Eğitimi Derneği 22 Temmuz 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Deprem Bilgi Bankası 6 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ABD Jeoloji Araştırmaları Kurumu2 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Deprem yer sarsintisi seizma veya zelzele yer kabugunda beklenmedik bir anda ortaya cikan enerji sonucunda meydana gelen sismik dalgalanmalar ve bu dalgalarin yeryuzunu sarsmasi olayidir Sismik aktivite ile kastedilen meydana geldigi alandaki depremin frekansi turu ve buyuklugudur Depremler sismograf ile olculur Bu olaylari inceleyen bilim dalina da sismoloji denir Depremin buyuklugu Moment magnitud olcegi ya da eskiden kullanimda olan Richter olcegi ile belirlenir Bu olcege gore 3 ve alti buyuklukteki depremler genelde hissedilmezken 7 ve ustu buyuklukteki depremler yikici olabilir Sarsintinin siddeti Mercalli siddet olcegi ile olculur Depremin meydana geldigi noktanin derinligi de yikim kuvveti uzerinde etkilidir bu sebepten yeryuzune yakin noktalarda gerceklesen depremler daha cok hasara neden olmaktadir Depremlerin merkez ussu cogunlukla tektonik levha sinirlari boyunca ve ozellikle Pasifik teki Ates Cemberi nde olur Kuresel levha tektonik hareketi Dunya yuzeyinde gerceklesen depremler kendilerini bazen sallanti bazen de yer degistirme seklinde gostermektedir Bazen yeryuzune yakin bir noktada guclu bir deprem gerceklestiginde okyanus kiyilarinda tsunamiye sebep olabilir Depreme bagli sarsintilar ayrica toprak kaymasina neden olabilirken volkanik aktiviteleri de tetikleyebilir Genel olarak deprem sozcugu herhangi bir sismik olayin urettigi dogal bir fenomen olarak gerceklesmis veya insanlarin sebebiyet verdigi sismik dalgalari adlandirmak icin kullanilir Depremler genellikle kiriklarin fay hatlari catlamasiyla olusur Bunun yani sira volkanik faaliyetler toprak kaymalari mayin patlamalari veya nukleer patlamalar sonucunda da depremler gerceklesebilir Dogal depremlerKirik cesitleri A Dogrultulu atimli kirik B Egim atimli normal kirik C Egim atimli ters kirikDeprem fay turleri Uc cesit kirik fay tipi vardir Bunlar Egim atimli ters fay egim atimli normal fay ve dogrultu atimli faylardir Yeryuzunde pek cok deprem egim atimli ve dogrultu atimli faylardaki kiriklar sonucunda olusur Normal faylar Normal faylar esasen kabugun iraksak sinir gibi uzamis oldugu alanlarda meydana gelir Normal faylarla iliskili depremler genellikle 7 buyuklugunden daha azdir Bircok normal fay boyunca maksimum buyuklukler daha da sinirlidir cunku bunlarin cogu kirilgan tabakanin kalinliginin yalnizca yaklasik alti kilometre 3 7 mi oldugu Izlanda da oldugu gibi yayilma merkezleri boyunca yer alir Ters faylar Ters faylar yakinsak sinir gibi kabugun kisaldigi alanlarda meydana gelir Ters faylar ozellikle yakinsak levha sinirlari boyunca olanlar en guclu depremlerle mega bindirmeli depremlerle iliskilidir bunlarin neredeyse tumu 8 veya daha buyuk buyuklukteki depremlerdir Mega bindirme depremleri dunya capinda salinan toplam sismik momentin yaklasik 90 indan sorumludur Dogrultu atimli faylar Dogrultu atimli faylar fayin iki yakasinin birbirini yatay olarak gectigi dik yapilardir donusum sinirlari belirli bir dogrultu atimli fay turudur Dogrultu atimli faylar ozellikle kitasal donusumler yaklasik 8 buyuklugunde buyuk depremler uretebilir Dogrultu atimli faylar neredeyse dikey olarak yonlendirilme egilimindedir ve kirilgan kabuk icinde yaklasik olarak 10 km 6 2 mi genislige neden olur Dolayisiyla 8 den cok daha buyuk depremlerin olmasi mumkun degildir Los Angeles in kuzeybatisindaki Carrizo Ovasi ndaki San Andreas Fayi nin hava fotografi Ek olarak uc hata tipinde bir stres seviyeleri hiyerarsisi vardir Bindirme faylari en yuksek dogrultu atimli orta faylar ve normal faylar en dusuk gerilim seviyeleri tarafindan olusturulur Bu faylanma sirasinda kaya kutlesini iten kuvvetin yonu olan en buyuk asal gerilimin yonu dikkate alinarak kolayca anlasilabilir Normal faylar durumunda kaya kutlesi dikey yonde asagi dogru itilir dolayisiyla itme kuvveti en buyuk ana gerilim kaya kutlesinin agirligina esittir Bindirme durumunda kaya kutlesi en az asal gerilme yonunde yani yukari dogru kaya kutlesini kaldirarak kacar ve boylece ortu tabakasi en az asal gerilmeye esittir Dogrultu atimli faylanma yukarida aciklanan diger iki tip arasinda orta duzeydedir Uc faylanma ortamindaki gerilim rejimindeki bu farklilik fayin boyutlarindan bagimsiz olarak yayilan enerjideki farkliliklara katkida bulunan faylanma sirasindaki gerilim dususundeki farkliliklara katkida bulunabilir Artci depremler ve Oncu depremler Agustos Orta Italya depremleri oncesi ve sonrasinda meydana gelen oncu ve artci sarsintilari gosteren tablo Artci sarsinti bir onceki deprem olan ana soktan sonra meydana gelen bir depremdir Kayalar arasindaki hizli gerilim degisimleri ve ilk depremden kaynaklanan gerilim ana sokun etkilerine uyum saglayan yirtilmis fay duzlemi etrafindaki kabukla birlikte bu artci soklarin ana nedenleridir Bir artci sarsinti ana sokla ayni bolgededir ancak her zaman daha kucuk bir buyukluktedir ancak yine de daha once ana soktan hasar gormus binalara daha da fazla hasar verecek kadar guclu olabilirler Bir artci ana soktan daha buyukse artci ana sok olarak yeniden adlandirilir ve ilk ana sok oncu deprem olarak yeniden adlandirilir Yer degistiren fay duzlemi etrafindaki kabuk ana sokun etkilerine gore ayarlanirken artci soklar olusur Artci sarsintilar ana depremin hissedildigi merkezde gerceklesir ancak buyukluk olarak ondan daha kucuktur Eger artci sarsinti ana depremden daha siddetli gerceklesirse bilinmelidir ki artcidan once meydana gelen deprem ana deprem degil oncu depremdir ve artci sarsinti adi verilen sarsinti aslinda ana depremdir Cokuntu depremler Yerin belirli derinliklerinde kaya tuzu gips gibi kolay eriyen katmanlarin zamanla erimesiyle olusan bosluklarin cokmesiyle meydana gelen deprem turudur Volkanik deprem Depremler genellikle volkanik bolgelerde meydana gelir ve oradaki tektonik faylarin ve volkanlardaki magmanin hareketinden kaynaklanir Deprem firtinasi Belirli bir bolgede meydana gelen depremler dizisidir Artci sarsintilardan farki tek bir depreme bagli olmayislaridir Esas depremden sonra ondan daha yuksek siddette artcilar meydana gelmezken deprem firtinalarinda bu mumkundur Deprem firtinasina ornek olarak 2004 yilinda Yellowstone Milli Parkinda meydana gelen sismik aktiviteleri verilebilir Yapay depremlerDepremlerin buyuk cogunlugu dunyadaki tektonik tabakalarin hareketi sonucu meydana gelir Bunun yani sira insanlar da deprem olusumuna neden olabilir Buyuk barajlar ve kopruler insa ederken topragi delerken komur madeni kazarken veya petrol kuyulari acarken insanlar yapay depremlere sebebiyet verebilirler Bunun en bilinen orneklerden biri 2008 yilinda Cin in Sichuan kentindeki Zipingpu Baraji nin cokmesi sonucu olusan ve 69 227 kisinin olumune sebep olan yapay depremdir Buyuklugu ve gerceklesme sikligiDunyada her yil yaklasik 500 000 deprem meydana gelmekte ve bunlarin 100 000 kadari hissedilmektedir Guatemala Sili Peru Endonezya Iran Pakistan Portekiz Turkiye Yeni Zelanda Yunanistan Italya Japonya ve ABD gibi ulkelerde siklikla ve kucuk siddetlerde depremler meydana gelmektedir Buyuk siddette depremler az siklikla gerceklesir Ornegin Kabaca gunde 10 kez gerceklesen depremlerin cogunun 4 buyuklugunde olmasi 5 buyuklugune gore daha olasidir Yine ornegin Ingiltere de her yil 3 7 4 6 buyuklukleri arasi depremler ve 10 yil icinde 4 7 5 5 buyukluklerinde depremler gorulurken 5 6 ve ustu buyuklukteki depremler 100 yilda bir gorulebilmektedir Buna Gutenberg Richter kurali denilmistir Yine USGS ye gore 1900 yilindan bu yana yilda ortalama 18 adet 7 0 7 9 buyuklukleri arasinda deprem meydana gelirken 8 0 ve ustu bir deprem yilda ortalama yalnizca bir kez gerceklesmektedir Yakin tarihte ise 7 0 ve ustu buyuklukteki depremlerin sikliginin azaldigi gorulmektedir Olcumu ve yerlerinin belirlenmesiBir depremin buyuklugunu tanimlamak icin kullanilan aracsal olcekler 1930 larda Richter buyukluk olcegi ile basladi Deprem genliginin nispeten kolay bir olcumudur ve 21 yuzyilda en az duzeyde kullanilir Sismik dalgalar Dunya nin ic kismindan gecer ve buyuk mesafelerde sismograflar tarafindan kaydedilebilir Yuzey dalgasi buyuklugu 1950 lerde uzak depremleri olcmek ve daha buyuk olaylarin dogrulugunu artirmak icin bir arac olarak gelistirildi Moment buyukluk olcegi yalnizca sokun genligini olcmekle kalmaz ayni zamanda sismik momenti de hesaba katar toplam kirilma alani fayin ortalama kaymasi ve kayanin katiligi Japonya Meteoroloji Ajansi sismik siddet olcegi Medvedev Sponheuer Karnik olcegi ve Mercalli siddet olcegi gozlemlenen etkilere dayalidir ve sarsintinin siddetiyle iliskilidir Depremler sismograflarla uzun mesafelerde olculur cunku sismik dalgalar dunyanin ic kismi boyunca hareket eder Depremin kesin buyuklugu Moment magnitud olcegi numaralandirmasi ya da eskiden kullanimda olan Richter olcegi ile tespit edilir Buna gore 7 ve ustu depremler yikici turlerdendir Hissedilen siddet ise Mercalli siddet olcegi ile olculur 2 12 siddeti Sismik dalgalar Her deprem kayalarin icinden farkli hizlarda gecen farkli turde sismik dalgalar uretir Boyuna P dalgalari sok veya basinc dalgalari Enine S dalgalari her iki vucut dalgasi Yuzey dalgalari Rayleigh dalgasi ve Love dalgalari Sismik dalgalarin hizi Kati kaya boyunca sismik dalgalarin Yayilma hizi yakl ortamin yogunluk ve esneklik degerlerine bagli olarak 3 km s 1 9 mi s ile 13 km s 8 1 mi s arasindadir Dunyanin ic kesimlerinde sok veya P dalgalari S dalgalarindan cok daha hizli hareket eder yaklasik iliski 1 7 1 Merkez ussu nden gozlemevine seyahat suresindeki farkliliklar mesafenin bir olcusudur ve Dunya daki hem deprem kaynaklarini hem de yapilari goruntulemek icin kullanilabilir Ayrica hipomerkez derinligi kabaca hesaplanabilir P dalgasinin hizi Ust kabuk topraklari ve pekismemis tortular saniyede 2 3 km 1 2 1 9 mi Ust kabuk kati kaya saniyede 3 6 km 1 9 3 7 mi Alt kabuk saniyede 6 7 km 3 7 4 3 mi Derin manto saniyede 13 km 8 1 mi S dalgasinin hizi Hafif tortular saniyede 2 3 km 1 2 1 9 mi Yerkabugu saniyede 4 5 km 2 5 3 1 mi Derin manto saniyede 7 km 4 3 mi Sismik dalganin gelisi Sonucta uzaktaki bir depremin ilk dalgalari Dunya nin mantosu yoluyla bir gozlemevine ulasir Ortalama olarak depreme olan kilometre mesafesi P ve S dalgasi arasinda gecen saniye sayisinin 8 kati olarak kilometredir Hafif sapmalar yuzey alti yapisinin homojen olmamasindan kaynaklanir Sismogramlarin bu sekilde analiz edilmesiyle Dunya nin cekirdeginin yeri 1913 yilinda Beno Gutenberg tarafindan belirlendi S dalgalari ve daha sonra gelen yuzey dalgalari P dalgalarina kiyasla hasarin cogunu olusturur P dalgalari malzemeyi ilerledikleri yonde sikistirip genisletirken S dalgalari zemini yukari asagi ve ileri geri sallar Depremler sadece siddetlerine gore kategorilendirilmezler Bunun yani sira nerede meydana geldikleri de onemlidir Dunya sismik aktivitelerle birlikte cografi ve politik olarak 754 F E bolgeleri ne ayrilmistir Daha aktif alanlar daha kucuk alanlara bolunmustur Pek aktif olmayan kusaklar ise genis F E bolgeleri olusturur Dogal SonuclariTahminen 60 000 kisinin olumune neden olan 1755 Lizbon Depreminden sonra Lizbon u harabe ve alevler icinde tasvir eden gravurSallanti ve yeryuzunun catlamasi Sallanti ve yeryuzu catlamasina bagli olarak binalarin ve dikili yapilarin zarar gormesi depremlerin en temel sonuclarindan biridir Sonucun ciddiyeti depremin Richter olcegine gore siddeti merkez usse olan uzakligi ve yerel jeolojik jeomorfolojik durumlarina bagli olarak dalga yayilimini arttiran yahut azaltan karmasik bir birlesimdir Yer sarsintisi zemin hizlanmasi ile olculur Bolgeye ozgu jeolojik jeomorfolojik ve yapisal ozellikler dusuk siddetli depremlerde bile guclu siddette bir sallantiya sebep olabilir Buna amplifikasyon etkisi denmektedir Yer catlaklari baraj kopru nukleer tesis gibi buyuk ve derin yapilar icin buyuk tehlike olusturmaktadir Heyelan Depremlerin ardindan gelen pek cok ve surekli artci sarsinti volkanik daglarin aktif hale gecmesi kiyiya vuran guclu dalgalar ve orman yanginlari sonucu heyelanlar meydana gelebilmektedir Heyelanlar deprem sonrasi yardim icin orada bulunan insanlar acisindan da tehlike olusturmaktadir Yanginlar 1906 San Francisco depremi sonrasi cikan yangin Depremlerin ardindan elektrik hatlari ile gaz borularinin zarar gormesi sonucu yanginlar cikabilir Yine depreme bagli olarak su borularinin da zarar gormesi durumunda depremlere bagli yanginlara zamaninda mudahale etmek zorlasabilmektedir Ornegin 1906 San Francisco depreminde olumlerin cogu durdurulamayan yangin sonucunda gerceklesmistir Zemin sivilasmasi Zemin sivilasmasi sallanti sonrasi suya doymus tanecikli materyallerin sikiligini kaybetmesi ve kati halden sivi hale gecmesi seklinde gorulebilir Bu durumda binalar ve kopruler cokebilir ya da bulundugu noktaya batabilir Ornegin 1964 Alaska Depremi nde pek cok yapi topragin sivilasmasi sonucu cokmustur Tsunami 2004 Hint Okyanusu Depremi sonrasi gorulen tsunami Tsunamiler okyanus ya da denizlerin tabaninda olusan depreme bagli taban cokmesi zemin kaymalari gibi tektonik olaylar sebebiyle denizde aciga cikan enerji sonucunda meydana gelen uzun periyotlu deniz dalgasini temsil eder Tsunamiden sonra olusan dalganin diger deniz dalgalarindan farki su zerreciklerinin suruklenmesi sonucu hareket kazanmasidir Derin denizde varligi hissedilmezken sig sulara geldiginde dik yamacli kiyilarda ya da V tipi daralan korfez ve koylarda bazen 30 metreye kadar tirmanarak cok siddetli akintilar yaratabilen tsunamiler insanlar icin deprem tayfun cig yangin ya da sel gibi bir dogal afet haline gelebilmektedir 7 5 ve ustu buyuklukteki depremler bu derecenin altinda kalan depremlerden daha cok tsunami olusturabilirler Seller Seller de deprem sonrasi olusabilen afetlerden biridir Sellere nehir ve gollerin kapasitelerinden fazla su tasimalari sonucunda tasmalarinin yani sira deprem sirasinda barajlarin yikilmasi veya hasar gormesi de sebep olabilir Gelgit kuvveti Depremlerin gelgit kuvvetlerini olusturduklari da tespit edilmistir Insana etkileri 2010 Haiti depremi sonrasi yikilan yerlesim yerleri Bir depremden kaynaklanan fiziksel hasar belirli bir alandaki sarsintinin yogunluguna ve nufusun turune bagli olarak degisebilir Gelismemis ve gelismekte olan topluluklar gelismis topluluklara kiyasla siklikla sismik bir olaydan daha siddetli ve daha uzun sureli etkiler yasarlar Depremlerin insan uzerinde yol actigi bazi etkiler sunlardir Salgin hastalik Temel ihtiyaclarda eksiklik Yaralanmalar ve can kayiplari Yuksek sigorta primleri Kritik yapilarda hasar Yollar kopruler ve toplu tasima araclarinda hasar Su elektrik ve gaz hatlarinda kesinti Iletisim sistemlerinde hasarBaslica depremler1900 yilindan 2017 ye kadar dunya uzerinde gerceklesen 6 0 ve uzeri buyuklukteki depremleri gosteren harita Kayitli tarihin en yikici depremlerinden biri 23 Ocak 1556 da Cin in Sensi sehrinde meydana gelen 1556 Sensi depremi idi 830 000 den fazla insan oldu Bolgedeki evlerin cogu yaodong los yamaclarina oyulmus meskenlerdi ve bu yapilar coktugunde bircok kurban oldu 240 000 ila 655 000 kisinin olumune neden olan 1976 Tangshan depremi 20 yuzyilin en olumcul depremiydi Yeryuzunde olculmus en buyuk deprem 22 Mayis 1960 tarihinde Sili nin Valdivia kentinde meydana gelen 9 5 buyuklugundeki depremdir Enerji bosalimi acisindan kiyaslandiginda ise bir sonraki en buyuk deprem 9 2 ile 27 Mart 1964 tarihinde Alaska da gerceklesmistir Yeryuzunde olculmus en buyuk 10 depremin tamami 8 5 ve ustu buyuklukteyken buna paralel olarak en cok can kaybina sebebiyet vermis depremlerden biri de 2004 yilinda Hint Okyanusunda meydana gelen depremdir Depremlerin en onemli sonucu insanlarin hayatini kaybetmesidir Guclu bir deprem gerceklestiginde okyanus kiyisinda bulunan ve pek cok insanin yasadigi bolgeler onemli risk olusturmaktadir Depreme bagli olarak denize ve okyanusa kiyi olan bolgelerde tsunamiler meydana gelebilmekte ve bu dev dalgalar binlerce kilometre uzakliktaki bolgeleri bile etkileyebilmektedir Tehlike altindaki diger insanlar depremlerin nadir ancak kuvvetli goruldugu yerlerde yasayanlarla depreme onem veremeyecek kadar fakir bolgelerde yasayanlar ve kontrolsuz insa edilmis yapilarda ikamet eden insanlardir Dunyada gerceklesen en buyuk depremler Sira Tarihi ve UTC dilimine gore saati Buyuklugu Maddesi Ulkesi Oldugu yer Olu sayisi1 22 Mayis 1960 15 11 9 5 MW Buyuk Sili Depremi Sili Valdivia Sili 1655 2000 civari2 26 Aralik 2004 07 58 9 3 MW 2004 Hint Okyanusu depremi ve tsunamisi Endonezya Sumatra adasinin kuzeyi 230 000 3 27 Mart 1964 17 36 9 2 MW 1964 Alaska depremi ABD Anchorage Alaska 1314 11 Mart 2011 14 46 9 1 MW 2011 Tōhoku depremi ve tsunamisi Japonya Tōhoku Honshu 19 7595 4 Kasim 1952 16 58 9 0 MW 1952 Severo Kurilsk depremi Sovyetler Birligi gunumuzde Rusya Kamcatka Oblasti 2 3366 13 Agustos 1868 21 30 9 0 MW 1868 Arica depremi Peru gunumuzde Sili Arica 25 000 7 28 Ekim 1746 22 30 9 0 MW 1746 Lima depremi Peru Kral Vekilligi gunumuzde Peru Lima Callao 15 000 20 000 civari8 26 Ocak 1700 21 30 9 0 MW 1700 Cascadia depremi Britanya Imparatorlugu na bagli Pasifik Kuzeybatisi bolgesi gunumuzde ABD ve Kanada sinirlari icinde Kaliforniya Oregon Washington ve Britanya Kolumbiyasi Bilinmiyor9 27 Subat 2010 03 34 8 8 MW 2010 Sili depremi Sili Cobquecura Bio Bio bolgesi 72310 31 Ocak 1906 15 36 8 8 MW 1906 Kolombiya ve Ekvador depremi Ekvador ve Kolombiya sinirlari icinde 1500TahminDeprem tahmini sismoloji biliminin belirtilen sinirlar dahilinde gelecekteki depremlerin zaman konum ve buyuklugunun belirtilmesiyle ilgilenen dalidir Depremlerin olusacagi yer ve zamani tahmin etmek icin bircok yontem gelistirilmistir Sismologlarin onemli arastirma cabalarina ragmen belirli bir gun veya ay icin bilimsel olarak tekrarlanabilir tahminler henuz yapilamamaktadir Depreme hazirlikDeprem muhendisliginin amaci depremlerin binalar ve diger yapilar uzerindeki etkilerini ongormek ve bu yapilari hasar riskini en aza indirecek sekilde tasarlamaktir Mevcut yapilar depreme karsi dayanikliliklarini artirmak icin sismik guclendirme ile degistirilebilir yaptirmak bina sahiplerine depremlerden kaynaklanan kayiplara karsi finansal koruma saglayabilir Acil durum yonetimi stratejileri bir hukumet veya kurulus tarafindan riskleri azaltmak ve sonuclara hazirlanmak icin onceden hazirlanabilir Insanlar deprem aninda ve sonrasinda neler yapilacagi konusunda egitilebilir Tarihi1557 yilina ait bir kitaptanOrta Cag oncesinde Milattan once 625 547 yillarinda yasayan Thales depremlere yeryuzu ve su arasindaki gerilimin sebep oldugunu ileri surmustur Miletli Anaksimenes e gore ise egimli arazilerin kurak yahut yas olma durumu depremlerin temel sebebiydi Bir diger filozof Demokritos da depreme sebep olarak suyu gostermisti Gaius Plinius Secundus depremleri yeralti firtinalari olarak tanimliyordu Yunan filozof Anaxagoras in yasadigi 5 yuzyildan 14 yuzyila kadar depremler Dunyanin oyuklarindaki hava bosluklarina baglandi Kultur ve depremlerMitoloji ve deprem Iskandinav mitolojisinde depremlerin sebebi olarak tanri Loki gosterilir Yunan mitolojisinde Poseidon depremlerin sebebi ve tanrisi olarak goruluyordu Ne zaman kotu hissetse 3 disli catalini yere saplar deprem ve benzeri felaketlere yol acardi Bunlarin disinda o depremi insanlari korkutmak ve onlardan oc almak icin de kullanmistir Japon mitolojisinde Namazu 鯰 adi verilen dev kedi baliginin depremlere sebep olduguna inanilmistir Namazu yeryuzu camurunun altinda yasar ve tanri Kashima tarafindan oraya hapsedilmistir Kashima onu serbest biraktiginda Namazu cirpinmaya baslar ve buyuk depremlere yol acar Eski Turk mitolojisine gore Turkler yeryuzunu bir dikdortgen biciminde tasavvur etmislerdi Yeryuzu dort yone bolunmustu Altayli Turkler dunyanin once daire sonra kare seklinde olduguna inanirlar Altaylarin kuzeyindeki Teleut Turklerine gore Dunya dort gok okuzun uzerinde duruyordu Dort gok okuz tabaga benzeyen dunyayi altina girerek degil kenarlarina kosulmus olarak tutuyorlardi Okuzlerin kipirdamalarindan deprem oluyordu Orta cag Islam yazari Celaleddin i Rumi Zulkarneynin dogu yolculugu uzerinden depremlerin nedeniyle ilgili mistik bir aciklama getirir Kahraman diger tum daglarin anasi olan zumrutten yapilmis ve her topragin altinda damarlarla tum Dunya yi cevreleyen bir halka olusturan Kaf Dagi na cikar Dag soyle der Allah dilerse dagin bir damari zonklar ve boylece deprem olur Populer kultur Modern dunyada depremler pek cok roman tiyatro sinema eserine ilham vermistir Ayrica bakinizDeprem kronolojisi Yavas deprem Deprem muhendisligi 21 yuzyil depremlerinin listeleriKaynakca Arsivlenmis kopya 3 Aralik 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Ocak 2011 Hjaltadottir S 2010 Use of relatively located microearthquakes to map fault patterns and estimate the thickness of the brittle crust in Southwest Iceland En vedur is 14 Nisan 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Temmuz 2011 Stern Robert J 2002 Subduction zones Reviews of Geophysics 40 4 s 17 Bibcode 2002RvGeo 40 1012S doi 10 1029 2001RG000108 WGCEP 25 Temmuz 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Temmuz 2011 Schorlemmer D Wiemer S Wyss M 2005 Variations in earthquake size distribution across different stress regimes Nature 437 7058 539 542 Bibcode 2005Natur 437 539S doi 10 1038 nature04094 PMID 16177788 a b Encyclopedia Britannica Ingilizce 23 Agustos 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Ekim 2021 a b Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi WAAFEC isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme 13 Mayis 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Ocak 2011 Arsivlenmis kopya 9 Nisan 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Ocak 2011 Arsivlenmis kopya 25 Mayis 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Ocak 2011 Arsivlenmis kopya 8 Ekim 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Kasim 2012 Earthquake Hazards Program USGS 11 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Agustos 2006 Arsivlenmis kopya 6 Kasim 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Ocak 2011 Common Myths about Earthquakes USGS 22 Ocak 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Agustos 2006 USGS 26 Ekim 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Agustos 2006 Speed of Sound through the Earth Hypertextbook com 25 Kasim 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Agustos 2010 Newsela The science of earthquakes newsela com Ingilizce 1 Mart 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Subat 2017 Abag ca gov 3 Eylul 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Agustos 2010 PDF 9 Ekim 2009 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 23 Ocak 2011 Natural Hazards Landslides USGS 5 Eylul 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Eylul 2008 The Great 1906 San Francisco earthquake of 1906 USGS 1 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Eylul 2008 Historic Earthquakes 1946 Anchorage Earthquake USGS 25 Agustos 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Eylul 2008 Notes on Historical Earthquakes 8 Agustos 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Eylul 2008 Thomas Amanda M Burgmann Roland Nadeau Robert M 24 Aralik 2009 Tremor tide correlations and near lithostatic pore pressure on the deep San Andreas fault Nature 462 7276 ss 1048 1051 doi 10 1038 nature08654 PMID 20033046 16 Mart 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Aralik 2009 Gezeitenkrafte Sonne und Mond lassen Kalifornien erzittern 15 Subat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde SPIEGEL online 29 12 2009 Tamrazyan Gurgen P 1967 Tide forming forces and earthquakes ICARUS 7 Elsevier ss 59 65 Tamrazyan Gurgen P 1968 Principal Regularities in the Distribution of Major Earthquakes Relative to Solar and Lunar Tides and Other Cosmic Forces ICARUS 9 Elsevier ss 574 592 Arsivlenmis kopya 3 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Subat 2023 National Geographic UK 30 Mayis 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Arsivlenmis kopya 16 Subat 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Subat 2023 Earthquakes with 50 000 or More Deaths 1 Kasim 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde U S Geological Survey Spignesi Stephen J 2005 Catastrophe The 100 Greatest Disasters of All Time 0 8065 2558 4 Arsivlenmis kopya PDF 23 Temmuz 2010 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 23 Ocak 2011 El terremoto de Valdivia Chile del 21 y 22 de mayo de 1960 24 Ekim 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde articulo en el sitio web Angelfire com consultado el 23 de agosto de 2010 a b Recuerda el mundo el mayor seismo de la historia olu kirik baglanti articulo de Demian Magallan en el periodico El Universal Mexico D F consultado el 18 de agosto de 2010 Precedido por el terremoto el 21 de mayo de 1960 de 7 7 de magnitud cerca de la ciudad de unos cientos de km mas al norte es el seismo de mayor magnitud registrado en la historia El terremoto de Valdivia tuvo una magnitud de 9 5 MW Hubo 2 millones de damnificados Valdivia se hundio 4 m bajo el nivel del mar y provoco la erupcion del El sismo fue percibido en gran parte del Cono Sur y en diferentes partes del planeta debido al tsunami que se propago por todo el oceano Pacifico llegando hasta y a miles de kilometros de distancia EMSC CSEM Information 18 Subat 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde Magnitude 9 3 Off the West Coast of Northern Sumatra en ingles El tsunami generado por el sismo afecto Sri Lanka islas Maldivas India Tailandia Malasia Bangladesh Indonesia y Myanmar Birmania a b Historic world earthquakes 11 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde articulo en ingles en el sitio web Earthquake Hazards Program 28 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde consultado el 11 de octubre de 2010 El levantamiento del suelo en el continente llego a 11 5 siendo aun mayor en las alcanzando los 15 m en la Significant earthquakes magnitude 9 0 near the east coast of Honshu Japan 6 Eylul 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde articulo en ingles en el sitio web U S Geological Survey Earthquake Hazards Program 28 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde consultado el 14 de marzo de 2011 Provoco un tsunami que llego a Japon aproximadamente 15 minutos despues del sismo con alturas entre 4 y 0 5 m El maremoto alcanzo las costas de Rusia Taiwan islas Midway Hawai 0 5 m California y Mexico El terremoto fue tan intenso que causo que el eje de la Tierra se moviera 10 cm Se registro primero como magnitud 8 4 despues como 8 9 y finalmente tras nuevos calculos la intensidad ha sido estimada en magnitud 9 0 a b Historic earthquakes Kamchatka 29 Aralik 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde articulo en ingles en el sitio web U S Geological Survey Earthquake Hazards Program 28 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde consultado el 4 de octubre de 2010 Ocak 10 2012 at the Wayback Machine articulo en ingles en el sitio web West Coast and Alaka Tsunami Warning Center 19 Agustos 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde consultado el 4 de octubre de 2010 Produjo un tsunami de hasta 3 m que alcanzo con muy escasa altura las Alaska y Kaliforniya a unos 3000 km de distancia del epicentro Produjo danos materiales estimados entre 0 8 y 1 millon de dolares estadounidenses 1952 Kamchatka Peninsula tsunami 30 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde articulo en ingles en el sitio web de la Earth and Space Sciences at the University of Washington 19 Subat 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde consultado el 4 de octubre de 2010 a b Historic earthquakes Arica Peru now Chile 16 Ocak 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde articulo en ingles en el sitio web U S Geological Survey Earthquake Hazards Program 28 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde consultado el 23 de agosto de 2010 No solo causo enormes danos en En un tsunami de 7 m afecto a las comunidades siendo especialmente danino en la El primer epicentro fue en el mar 150 km al norte de en el sector costero de la provincia de Cobquecura y el segundo en el mar frente a Fue percibido entre las regiones de Antofagasta y Se sintio durante 3 50 min en Concepcion El tsunami que se produjo a causa del sismo afecto gran parte de la costa de la y el Localidades costeras practicamente desaparecidas que requeriran una planificacion urbanistica total para su reconstruccion Los servicios basicos se demoraron de 3 a 80 dias en ser repuestos El terremoto dejo a miles de personas viviendo en carpas Decenas de edificios fueron declarados inhabitables en los centros mas poblados de las ciudades de Concepcion y Santiago El 80 de las iglesias de la zona afectada deberan ser reconstruidas El terremoto provoco que el eje de la tierra se desplazara aproximadamente 8 cm acortando el dia 1 26 microsegundos Informe del sismo olu kirik baglanti escala oficial de los lugares donde se sintio el sismo Hay un cuarto de millon de damnificados aunque la ONEMI Oficina Nacional de Emergencia del Ministerio del Interior los estima en 2 millones Segun Earthquake usgs gov 8 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde El terremoto causo danos en varias ciudades costeras entre ellas y Este terremoto tambien causo un tsunami destructor con olas de hasta 5 metros de altura que causaron danos en la costa y se percibieron con poca intensidad en y Geller et al 1997 s 1616 following Allen 1976 s 2070 who in turn followed Wood amp Gutenberg 1935 Earthquake Prediction 7 Ekim 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ruth Ludwin U S Geological Survey a b c Earthquakes Encyclopedia of World Environmental History 1 Encyclopedia of World Environmental History 2003 ss 358 364 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Sturluson Snorri 1220 Prose Edda ISBN 1156786215 2 Eylul 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Ocak 2011 Coruhlu 2002 89 Berberian Manuel p 118 119 2014 Earthquakes and Coseismic Surface Faulting on the Iranian Plateau Elsevier ISBN 978 0444632975Dis baglantilarDeprem Arastirma Dairesi 2 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Bogazici Universitesi Kandilli 12 Mayis 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde European Mediterranean Seismological Centre19 Agustos 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Afete Hazirlik ve Deprem Egitimi Dernegi 22 Temmuz 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Deprem Bilgi Bankasi 6 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde ABD Jeoloji Arastirmalari Kurumu2 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde