Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Türkiye'deki azınlıklar, etnik ve dinî azınlıklar olarak ikiye ayrılmaktadır. Türkiye birçok etnik grubu barındıran bir ülkedir. Nüfus sayımlarında 1965'ten bu yana etnik köken sorulmadığı için bir etnik kümenin nüfusunun ne kadar olduğunun tam olarak tespiti yapılamamaktadır. Bazı kişi ve gruplar tahminler yapsalar da genelde objektif kalmayı başaramamaktadırlar.Osmanlı İmparatorluğu gibi geniş topraklara yayılan ve yüzlerce yıl hüküm süren bir imparatorluğun 20. yüzyıl başında çöküşü sonrasında, imparatorluğun çeşitlilik gösteren demografik mirası içinden bazı etnik gruplar Türkiye'de yaşamaya devam etmişlerdir.
Türkiye Cumhuriyeti'nde Lozan Barış Antlaşması ve Türkiye ile Bulgaristan Arasındaki Dostluk Antlaşması hükümlerine göre azınlık oldukları kabul edilen Rum, Ermeni, Musevi ve Bulgar'lardan başka azınlık yoktur. Ankara 13. İdare Mahkemesi, 18.06.2013 tarih, 2012/1746 esas ve 2013/952 kararla, ilk kez Süryanilerin Lozan’da azınlıklar için tanınan haklardan istifade edebileceği kayıt altına alınmıştır: "Lozan’da azınlıklar için gayrimüslim Türk vatandaşları denmiş, bunların kimler olduğu ayrıca belirtilmemiştir. Gayrimüslim Türk vatandaşı olan Süryanilerin, Lozan’ın 40 ve 41. maddelerinde diğer azınlıklara verilmiş haklardan yararlanması gerekir. Davalı idarenin dayandığı kısıtlayıcı yasa hükümleri burada geçersizdir. Çünkü Anayasa’nın 90/5. maddesine göre kanunlar ile Lozan gibi temel hak ve özgürlüklere ilişkin uluslararası antlaşmaların çatışması halinde antlaşma hükümleri esas alınır."
Tarihçe
Osmanlı İmparatorluğu dönemi
Osmanlı İmparatorluğunda ve o dönemin yapısında topluma dini bir bakış hakimdir. Toplum, temelde müslümanlar ve müslüman olmayanlar (gayrimüslim) olarak ikiye ayrılmıştır. Farklı müslüman cemaatler, tekkeler etrafında örgütlenirken diğerleri de kilise ve sinagoglar aracılığı ile varlığı sürdürdü. Özellikle İstanbul'un Fethi sonrası, Fener Rum Ortodoks Patrikhanesini devletçe tanınması, Rum II. Gennadios'u patrik olarak ataması ve aynı şekilde zaten daha önceden 2. Osmanlı Sultanı Orhan Gazi tarafından korunarak ilk başkent Bursa'ya getirilen Ermeni cemaatini, bu kez yeni başkent İstanbul'a benzer ayrıcalıklarla taşınması, Ermeni I. Hovagim'nin patrik ilan edilmesi Osmanlının azınlıkların dini işlerine karışmadığının göstergesidir. Gayrimüslimler bu dini hoşgörünün yanında eğitim ve yargı alanlarında da özerk bir yapıya kavuşturuldular. Böylece kendi okullarını ve yargı sistemlerini, imparatorluk içinde kurabildiler. Bu esnek yapıyı ve daha sonra ülkenin kolayca dağılmasında oynadığı rolü Amerikalı tarihçi Stanford Shaw şu şekilde anlatmakta;
"Osmanlılar baştan beri, fethettikleri ülkelerin Hristiyan ve Yahudi halklarını ne köleleştirmeye, ne de din değiştirmeleri için zorlamaya çalışmışlardır. XIX. ve XX. yüzyılın başında Osmanlı azınlıklarınca çıkarılan sorunlar, Osmanlı İmparatorluğu'nun önceki beş yüz yıl boyunca onlara karşı uyguladığı hoşgörülü yönetimin sonuçlarıdır."
Bu hoşgörülü tutumun yanında özellikle gayrimüslimler için bazı ayrı kurallar da mevcuttur. Askere alınmaktan muaf olan gayrimüslimlerin ödemesi zorunlu olan cizye vergisi bir örnektir. Kimi kurallar ise asimile edici sayılabilir. Devşirme sistemi için ailelerinden koparılan çoğunluğu hristayan çocuklar, müslümanlaştırılarak yeniçeri ocağına, aralarındaki yetenekliler de enderun mektebine gönderilirdi. Bunun dışında farklı padişahlar tarafından alınan kararlar ile giyinmeleri ve ev, dini yapılar gibi mimarlık konularında kısıtlamalarla karşılaşmıştırlar. Örneğin minarelerden daha uzun olduğu için top ateşiyle çan kulesi yıktırılan Diyarbakırdaki Surp Giragos Ermeni Kilisesi.
Osmanlı devleti gayrimüslimler açısından Yunan, Ermeni ve Yahudi olmak üzere milel-i selase (3 millet) adı verilen 3 ayrı azınlığı esas olarak kabul etmekteydi. Bu sistem içinde Bulgarlar ve Sırplar gibi Hristiyan Balkan ulusları Yunan, Süryani gibi Anadolu kökenli diğer azınlıklar da Ermeni sayılıyordu. Bu şekilde Yunan ve Ermeni ulusları diğer uluslar üzerinde bir hakimiyet ve kısmi asimilasyon politikası uygulayabiliyordu.
Fransız İhtilali (1789) ile ortaya çıkan milliyetçilik düşüncesi özellikle 19. yüzyılda önce Balkanları, 20. yüzyıl başlarında ise imparatorluğun Asya bölümlerinin etkisi altına almıştır. İmparatorluk içinde yaşayan uluslararasında, kendi kendini yönetme istediği aşılayan bu akım, günümüzde hala varlığını devam ettiren Yunanistan, Bulgaristan, Ermenistan gibi birçok ulus devletin doğuşuna neden olmuştur. Bu süreci engellemek isteyen padişahlar çeşitli yenilik hareketlerine başvurmuşlardır. Osmanlı İmparatorluğunun bu dönemi sırasıyla Tanzimat, Birinci Meşrutiyet ve İkinci Meşrutiyet devirleri olarak adlandırılır. Özellikle Tanzimat döneminde çıkarılan Islahat Fermanı ile devlet içinde müslüman-gayrimüslüman ayrımı kanunen son bulmuştur.
İlerleyen yıllarda görüldü ki yapılan bu siyasi reformlar, azınlıkların milliyetçilik duygularını köreltememiştir, buna birde dönemin süper güçleri arasında yaygınlaşan sömürgecilik politikaları eklenince imparatorluk savaşların ve kitlesel göçlerin odağı durumuna gelmiştir. Bu göçler ana hatlarıyla Anadoludaki Hristiyanların, Anadolu dışına doğru; Balkanlardaki ve Kafkaslardaki Müslümanların ise Anadoluya doğru akınları şeklinde gerçekleşmiştir. Bunun sonucunda mevcut azınlıklar arasında Ermeniler gibi sayıca çok azalanlar olduğu gibi, Çerkes ve Kırım Tatarı gibi yeni müslüman azınlıklar Anadoluda artmıştır.
İlk önceleri Osmanlıcılık politikası ise imparatorlukta yaşayan insanlar arasında müslüman-gayrimüslim ayrımını kaldırmayı, tek ve ortak bir Osmanlı milletini fikrini savunan siyasi gruplar olsa da, bu eşitlikçi akım azınlıklar tarafında çok da gerçekçi bulunmadı ve destek görmedi. İmparatorluktaki azınlıkların bağımsızlık kazanması ve Osmanlıya karşı savaşa girmesiyle de, Türkler arasında da azınlıkların millî görüşlerine benzer eşitçi olmayan tek bir etnik gruba dayalı Turancılık gibi siyasi fikirler yayıldı.
Savaş sonrası, Kıbrıslı Türk ve Rumlar arasında yaşanan etnik gerilim bir yansıması olarak Türkiye-Yunanistan ilişkileri de gerilmiştir. Bu atmosferde gerçekleşen 6-7 Eylül Olayları özellikle İstanbul Rumlarının büyük oranda şehri terk etmesiyle sonuçlanmıştır.
Cumhuriyet dönemi
Türkiye Cumhuriyetin kuruluşunu resmi olarak tüm dünyaya duyuran Lozan Antlaşması'nda azınlık olarak belirtilen gruplar, Osmanlı geleneğinde geldiği şekilde Rumlar, Ermeniler ve Yahudilerdir. Diğer gruplar azınlık olarak kabul edilmez. Azınlık olarak sayılan bu gruplar ilkokul ve lise eğitimini bu antlaşmayla da güvence altına alındığı gibi kendi okullarında verebilmektedir.
Lozan antlaşması ve bu antlaşmadaki azınlıklar ile ilgili maddeler ile Türkiye Cumhuriyeti, katı bir şekilde ülkede yaşayan azınlıklarını belirlemiştir. Diğer etnik grupları ise Türk saymıştır. Lozan antlaşmasıyla gerçekleşen bir diğer olay da Türk-Yunan Nüfusu mübadelesidir. Antlaşma gereği yaklaşık olarak 1.200.000 Anadolu Rumu ülkeden ayrılırken yerine 500.000 Müslüman Yunanistan Türkü Türkiye'ye göç ettirilmiştir. Konu iki devlet arasında Etabli sorununu kesin olarak çözen 1930 Ankara Antlaşmasına kadar tartışma konusu olmaya devam etmiştir. Devletin yeni kurulduğu bu dönemde özellikle azınlık isyanlarıyla da karşılaşılmıştır. Bu dönemde patlak veren bağımsız bir Süryani devleti kurma gayesi olan Nasturi Ayaklanması ile Şeyh Said ve daha sonrasında Ağrı ayaklanmaları gibi bağımsız bir Kürt devleti amaçlayan isyan faaliyetleri bastırılmıştır.
1930'larda yaşanan gelişmeler ise Avrupa'da yükselen Yahudi düşmanlığı fikrinden etkilenen Türkiye'de Trakya Olayları diye anılan ülkenin Yahudi vatandaşlarının mülklerinin yağmalandığı olayların yaşanmasındır. Ayrıca 1935 yılında Atatürk tarafından çıkarılan azınlık milletvekili kontenjanları ile azınlıklar gruplarının mecliste temsili garantilenmiştir. V. dönem TBMM milletvekillerinden (1935-1946) Mihal Kayakoğlu, Abravaya Marmaralı, İstamat Zihni Özdamar, Nikola Taptas ve Berç Keresteciyan Türker bu dönemin ilk milletvekilleridir. Aynı dönemde çıkarılan Vakıflar Yasası ile, vakıfların mal ve mülk edinme hakları oldukça kısıtlanmıştır. Bu kanundan azınlık vakıfları da oldukça etkilenmiştir.
II. Dünya Savaşı'nda Nazi işgali yaşamamış, sıcak savaşa girmemiş Türkiye, bu dönemi yine de sıkıntılarla atlatmıştır. Dönemin Cumhurbaşkanı İsmet İnönü'nün savaşa hazır olmak adına topladığı Varlık Vergisi, azınlık ya da Türk tüm orta sınıfı ağır şekilde etkilemiştir.[] İstenen vergiyi ödeyemeyen vergi mükellefleri Aşkale gibi çalışma kamplarına gönderilmiştir. Hitler'den kaçan Yahudiler (1933-1945 senelerinde Türkiye'ye sürgün), Stalin tarafından 1944 yılında sürülen Kırım Tatarları, Çerkezler ve Ahıska Türklerinin bir kısmı Türkiye'ye gelip yerleşmiştir.
Etnik azınlıklar
Afganlar
Mart 2018 itibarıyla Türkiye'de 169.919 kayıtlı Afgan sığınmacı vardır. Suriyeli sığınmacılar hariç tutulduğunda Türkiye'deki sığınmacıların %40'ını Afganlar oluşturmaktadır.
Afrikalılar
Almanlar
Türkiye'deki Almanların sayısı 50.000 civarındadır.[]
Araplar
Türkiye'de üçüncü büyük nüfusu Araplar oluşturuyor. Türkiye nüfuslarına bakıldığında Alevi nüfusu ile birlikte 2.6 milyon olduğu görülüyor.Türkiye'deki Arapların çok büyük bir kısmı Sünni Müslümandır. Hatay, Adana, Mersin gibi illerde yaşayan Arapların büyük bir kısmı Nusayri Alevisidir ama bu illerde Sünni Araplar da yaşamaktadır. Ayrıca Hatay'da bir Hristiyan Arap mahallesi ve Antakya merkezde de birkaç yüz Hristiyan Arap bulunmaktadır. Türkiye'de Araplar daha çok Batman, Bitlis, Mardin, Şanlıurfa, Gaziantep, Hatay, Adana, Mersin, Muş, Siirt ve Şırnak gibi illerin merkez ve köylerinde yaşamaktadırlar.
Arnavutlar
Türkiye'de kaç Arnavut olduğu konusunda kesin bilgi yoktur, nüfus müdürlüklerinde etnik kimlik kaydı yapılmadığından dolayı, gayriresmî olarak bu sayının 3.200.000 - 4.300.000 arasında olduğu tahmin edilmektedir. Ancak, bu göreceli rakam içinde kimliğini koruyanların sayısı düşüktür ve bu nüfusun ne kadarının Arnavut kimliğini benimsediği belirsizdir. Ethnologue web sitesi, 1965 sayımına göre Türkiye'deki Arnavutların sayısını 1.965.000 olarak belirtmektedir. Arnavutların çeşitli tarihlerde Türkiye’ye büyük göçleri olmuştur. Bunlar genelde Balkanlar’daki karışıklıklar zamanında olmuştur. 1877-78 yılında meydana gelen Osmanlı-Rus Savaşı’nda ya da daha önceden göçler olduğu bildirilmekteyse de buna dair herhangi bir tarihî kaynak bulunmamaktadır. Bilinen en büyük göçün 1912 yılı dolaylarında Balkan Savaşları’ndan sonra olduğu tarihî kaynaklarda belirtilmektedir. Osmanlı İmparatorluğu’nun bu savaşta yenilmesinden sonra Sırpların kontrolüne geçen Kosova’dan büyük bir göç yaşanmıştır. Ancak, bu göç içinde Arnavut nüfusun yanında, Kosovalı Türk nüfus da büyük bir oran tutmaktadır. Daha sonraki ikinci büyük göç 1924 yılında Türkiye-Yunanistan Nüfus Mübadelesi kapsamında Türkiye'ye Güney Epir'den ve Ege Makedonyası'ndan gönderilen Arnavutlardan oluşmaktadır, Balkanlar’daki karışıklıklar ve Yugoslavya’nın özellikle Müslüman topluluklara uyguladığı baskılar devam ettiği için II. Dünya Savaşı sonrası Yugoslavya'dan (bugünkü Kosova ve Kuzey Batı Makedonya) göçler devam etmiştir. 1945'ten günümüze kadar hâlâ artan ve azalan oranlarda göçler yaşanmaktadır.
Avustralyalılar
Türkiye'deki Avustralyalıların sayısı 12.000 civarındadır.
Azerbaycanlılar
, Türkiye'deki Azerbaycanlı Türklerin sayısını 800.000 olarak vermektedir.
Boşnaklar
Türkiye'deki Boşnakların sayısı ile ilgili tahminler 100.000 ile 2.000.000 arasında değişmektedir.[]
Britanyalılar
Türkiye'deki Britanyalıların sayısı 34.000 civarındadır.
Bulgarlar
Türkiye'deki Bulgarlar, tarihsel olarak Doğu Trakya, İstanbul ve Marmara Bölgesinin doğusu ve güneyinde bulunurlardı. Bugün İstanbul'daki Ortodoks Bulgar nüfusu 450 bireye kadar inmiştir.
Çeçenler
Türkiye'deki Çeçenlerin sayısı 100.000 civarındadır.
Çerkesler
Türkiye'deki Çerkesler, 19. yüzyılda Çerkesya'nın Rus İmparatorluğu tarafından ele geçirilmesinden sonra başlatılan Çerkes Sürgün ve Soykırımı ardından Kuzey Kafkasya'dan Osmanlı İmparatorluğu topraklarına sürülen Çerkeslerin Türkiye sınırlarında kalan kısmıdır. Türkiye'deki Çerkeslerin sayısı ile ilgili tahminler değişmektedir, ancak genel kanı Türkiye'de yaklaşık 2.000.000 Çerkes yaşadığıdır.
Çingeneler
Türkiye'de yaklaşık 500.000 Çingene yaşamaktadır.
Ermeniler
Türkiye'deki Ermenilerin sayısı ile ilgili tahminler 40.000 ile 76.000 arasında değişmektedir (Hemşinliler dahil edilmemiştir).
Farslar
Türkiye'de yaklaşık 500.000 İranlı yaşamaktadır.[]
Gürcüler
Türkiye'de Gürcülerin sayısı ile ilgili tahminler 1.000.000 ile 3.000.000 arasında değişmektedir.
Iraklılar
Türkiye'de 2021 sonu itibarıyla ikamet eden 322 bin civarında Iraklı bulunmaktadır.
Japonlar
Türkiye'deki Japonların sayısı 1,727 civarındadır.
Hollandalılar
Türkiye'deki Hollandalıların sayısı 15.000 civarındadır.[]
Kanadalılar
Türkiye'deki Kanadalıların sayısı 1.100 civarındadır.
Kırım Tatarları
Yalnızca Eskişehir'de 150.000 Kırım Tatarı'nın yaşadığı düşünülmektedir.[]
Kürtler
Kürtler, Türkiye'deki en büyük etnik azınlıktır. Yoğun olarak Güneydoğu Anadolu ve Doğu Anadolu bölgesinde olmakla birlikte ülkenin diğer tüm bölgelerinde yaşamaktadırlar. Türkiye Kürtlerinin toplam nüfusu 12.000.000 ile 22.000.000 arasında olduğu çeşitli kaynaklarda geçmektedir.
Lazlar
Türkiye'deki Lazların sayısı ile ilgili tahminler 150.000 ile 1.000.000 arasında değişmektedir.
Polonyalılar
Türkiye'de yaklaşık 4.000 Polonyalı yaşamaktadır.[]
Pomaklar
Türkiye'deki Pomakların sayısı 600.000 civarındadır.
Ruslar
Türkiye'deki Rusların sayısı 50.000 civarındadır.[]
Sırplar
1965 sayımına göre 6.599 Türkiye vatandaşı anadil olarak, 58.802 kişi de ikinci dil olarak Sırpça konuştuğunu beyan etmiştir.
Suriyeliler
Türkiye'deki Suriyelilerin sayısı 3,5 milyon civarındadır.
Süryaniler
Türkiye'deki Süryanilerin sayısı ile ilgili tahminler 15.000 ile 25.100 arasında değişmektedir.
Yunanlar
Türkiye'de günümüzde 2.000 ila 4.000 Rum yaşamaktadır.[]
Zazalar
Türkiye'deki Zazaların sayısı ile ilgili tahminler 1.000.000 ile 2.000.000 arasında değişmektedir.
Dinî azınlıklar
Türkiye'deki ana dinî inanç Sünni İslam'ın bir kolu olan Hanefi mezhebidir. Bunun dışındaki İslami mezheplere ya da diğer dinlere inananlar veya hiçbir şeye inanmayanlar, Türkiye'de yaşayan dinî azınlıkları oluşturur.
Ateistler
İslam'dan sonra ülkedeki en yaygın gruptur. Ülke nüfusunun yaklaşık %2'si ateisttir.
Konda araştırma şirketinin yapmış olduğu 2008-2018 yıllarındaki araştırmaya göre açıkça kendini ateist olarak tanımlayanların oranı %1'den %3'e, kendini ateist olarak değil sadece inançsız olarak belirtenlerin oranı %1'den %2'ye yükselmiştir. Bir başka araştırma firması olan MAK Danışmanlık'ın 2017 tarihli araştırma sonuçlarına göre ülkedeki ateist oranı %4, deistlerin oranı %6'dır.
Bahâîler
Türkiye, Bahailik inancındaki önemli topraklardan biridir. Bahailerce "tanrı mahzarı" olarak görülen Mirza Hüseyin Ali (Bahaullah) Edirne ve İstanbul'da bir süre kalmıştır. Türkiye'de kaç Bahai olduğu tam olarak bilinmemekle beraber, tahminler 10,000, 19,618, 20,000, 21,000 arasında değişmektedir. Ayrıca, Türkiye'de yaklaşık 100 adet Bahai Ruhani Mahfili bulunmaktadır.
Hristiyanlar
Katolikler
İki ana Katolik kilisesi vardır. Bunlardan biri Batı Kilisesinin (yani Batı Roma İmparatorluğu kökenli olan) bir kolu olan Latin Kilisesidir. Bu kilisenin en önemli parçası Roma Katolik Kilisesidir. Papa bu kilisenin aynı zamanda diğer Katolik kiliselerinin de ruhani lideridir. Bu yüzden bu kiliseye yalnızca Katolik Kilisesi de denir. Diğer Katolik kiliseler ise aslında Ortodoks (Örnek:Yunan Katolik Kilisesi) ya da Doğu Ortodoks (Örnek:Ermeni Katolik Kilisesi) olup zamanla papalığın otoritesini tanıyan kiliselerdir. Bu kiliseler Doğu Katolik Kiliseleri olarak adlandırılır. Türkiye'deki başlıca Katolik kiliseleri şunlardır;
- Roma Katolik Kilisesi; Papa'nın ruhani lideri olduğu kilise. Bu kilisenin Türkiye'de 3 merkezi vardır.
İzmir Katolik Başpiskoposluğu (Archidioecesis Smyrnensis): Merkezi , İzmir
İstanbul Katolik Kilisesi (Vicariatus Apostolicus Istanbulensis): Merkezi Saint Esprit Kilisesi, İstanbul
Anadolu Katolik Kilisesi (Vicariatus Apostolicus Anatoliensis): Merkezi , İskenderun
- : Ortodoksluktan Katolikliğe geçenler Rumlar, bu kilisenin inananlarıdır.
- Ermeni Katolik Kilisesi: Ermeni halkının genel mehsebi "Apostolik"liktir. Bu mehzepten katoliği geçenlerin kurduğu kilisedir.
- : Katolikliği kabul eden Batı Süryanilerinin kurduğu kilisedir.
- Keldani Katolik Kilisesi: Keldani veya Nasturi olarak adlandırılan topluluklar bu kiliseye benimser. Aslen bu insanlar Doğu Süryanisidir.
Ortodokslar
Katoliklikte olduğu gibi Ortodoks Kilisesinde de iki ana grup vardır. Bunlar ilki Hristiyanlığın ilk 7 konsilinden sadece ilk 3'ünü tanıyan daha sonra ayrılan Doğu Ortodoks Kiliseleri diğeri ise 1054 yılında İstanbul Patriği ve Romadaki Papa'nın birbirlerini aforoz etmesi sonucu yaşanan Doğu - Batı Kiliselerinin Ayrılması sonucu Doğu Roma İmparatorluğu ve İstanbul Patrikanesi (Günümüzde İstanbul Rum Ortodoks Patrikhanesi) bünyesinde gelişen Hristiyanlık öğretilerini baz alan Ortodoksluktur. Aşağıda bu kiliselerden yalnız Türkiye'de faaliyette olanları verilmiştir.
- Doğu Ortodoks Kiliseleri
- Ermeni Apostolik Kilisesi: Ermeni halkının ana mezhebidir, kilisenin merkezi Eçmiadzin'dadır. Ruhani liderine Katolikos denir.
- İstanbul Ermeni Patrikhanesi Ermeni Apostolik Kilisesinin, Türkiye yapılanmasıdır. Merkezi İstanbul'dadır. Kilisenin başı Patriktir, fakat bu unvan diğer Ortodoks kiliselerinin aksine en yüksek makam değildir. Katolikos'un altındadır.
- Süryani Ortodoks Kilisesi Kilisenin tarihi merkezi Antakya'dadır. Fakat günümüzde Şam olarak değişmiştir.
- Arap Ortodoks Kilisesi Doğu Roma kökenli bir din anlayışı benimsediği için ve tarihi merkezi Antakya olduğu için "Antakya Rum Ortodoks Kilisesi" olarak da bilinir. Şimdiki merkezi Şam'dadır.
- Ermeni Apostolik Kilisesi: Ermeni halkının ana mezhebidir, kilisenin merkezi Eçmiadzin'dadır. Ruhani liderine Katolikos denir.
- Ortodoks Kiliseleri
Protestanlar
Hristiyanlıkta yaşanan Reform hareketleri sonucunda ortaya çıkan Protestan kiliselerinin birçok farklı türü vardır. Bu kilisedeki başlıca akımlar Anglikanizm, Kalvinizm, Lutheryanizm, Pentakostalizm, Baptistler ve Metodizm'dir. Türkiye'deki çatı kuruluşu Protestan Kiliseler Derneği'dir.
- İngiltere Kilisesi: İngiliz Kralının kilisenin başı olduğu ana Anglikan kilisesidir.
- Avrupa Diyakozluğu: İngiltere Kilisesine bağlı olarak 1842'de kurulan bu diyakozluk kendi içinde 7 Başdiyakozluğa ayrılır. Türkiye'deki Anglikan kiliseleri Doğu Başdiyakozluğu'nda bulunur.
Müslümanlar
Hanefilikten sonra ülkedeki ikinci en yaygın Sünni İslam yorumu ise özellikle ülkenin doğusunda Kürtler arasında yaygın olan Şafiliktir. Şii İslamın bir kolu olan Caferilik ise diğer yaygın bir İslam anlayışıdır. Alevilik bu anlayışın bir alt branşıdır. Arap Alevisi yani Alavi ya da Nusayriler olarak adlandırılan insanlar özellikle ülkenin Hatay vilayetinde bulunurlar. Son olarak İslam dinindeki klasik dallanmanın dışında kalan Tasavvuf (Sufism) anlayışı yine Türkiye'de karşılaşılabilen İslam kökenli inanç çeşitlerindendir. Bu akımın özellikle Mevlevilik ve Aleviler tarafından benimsenen Bektaşilik anlayışları ülkede bilinen türlerdir. Ülkedeki genel İslam'i ibadet mekanı camidir. Mevlevihaneler ve Cemevi gibi başka ibadethanelerde bulunur. Bunlar içinde bazıları Tekke ya da Dergah olarak da adlandırılır.
-
![image]()
Müslüman ülkelerdeki egemen mezhepler -
![image]()
İslamı mezheplerin yayılım -
![image]()
İslamın Dalları
Yahudiler
Türkiye'deki Musevilerin büyük çoğunluğu Yahudilerden oluşur. Bunun dışında Karay Türkleri ülkedeki Yahudi olmayan tek Musevi topluluğudur. Örneğin Karaylar, Türkiye Hahambaşılığını tanımazlar. Yahudiler arasında ise başlıca 3 ekol vardır bunlar sırasıyla ezici çoğunluğu oluşturan Sefaradlar (İspanyol kökenli)ve azınlıktaki Aşkenazi (Avrupa kökenli) ile Romanyot (Bizans kökenli) Yahudilleridir. Ülkedeki Museviler özellikle İstanbul ve İzmir'de yaşarlar.
Zerdüştler
Kökeni eski Perslere kadar uzanan bu din ateşperestlik olarak da adlandırılır. Ülkedeki en önemli Zerdüşt kesim, Kürt kökenli olan Yezidilerdir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Ali Tayyip Önder, Türkiye'nin Etnik Yapısı, Ankara 1999
- ^ "SP/1995/1". 30 Ekim 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Ekim 2023.
- ^ Garabet K Moumdjian, Ph D.; Bayir, Derya. "DERYA BAYIR, MINORITIES AND NATIONALISM IN TURKISH LAW". 22 Ocak 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Ekim 2023.
- ^ Erdem, Fazıl Hüsnü; Öngüç, Bahar (30 Haziran 2021). "SÜRYANİCE ANADİLİNDE EĞİTİM HAKKI: SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ". Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 26 (44): 3-35. ISSN 1300-2929. 30 Ekim 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Ekim 2023.
- ^ Akbulut, Olgun (19 Ekim 2023). "For Centenary of the Lausanne Treaty: Re-Interpretation and Re-Implementation of Linguistic Minority Rights of Lausanne". International Journal on Minority and Group Rights. –1 (aop): 1-24. doi:10.1163/15718115-bja10134. ISSN 1385-4879. 24 Ekim 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Ekim 2023.
- ^ Osmanlı İmparatoluğu'nda Yaşayan Azınlıkların Sosyal ve Ekonomik Durumları 11 Temmuz 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Dr. Yelda Demirağ, sf:1, 1.dipnot
- ^ Akbulut, Mustafa; Özer, Zeynep Bağlan; Gürses, Reşide; Taşkın, Banu Karababachapter=TÜRKİYE ERMENİLERİNİN KÜLTÜREL KİMLİKLERİNİ KORUMASINI SAĞLAYAN FAKTÖRLER, (Ed.) (2011). 38. ICANAS (Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi), 10-15 Eylül 2007, Ankara, Türkiye: bildiriler: kültürel değişim, gelişim ve hareketlilik =: International Congress of Asian and North African Studies 10-15 September 2007: papers: cultural change, growth and mobility (PDF). Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu. ISBN . 2 Ekim 2017 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 7 Ekim 2023.
The legal status of Armenians designed by the Treaty of Lausanne gave them the opportunity to establish their own schools, religious and secular organizations, to teach younger generations the Armenian language, to publish books and newspapers in Armenian, to worship in their churches etc. These regulations helped them to live as a community, to maintain their cultural values, i.e. to prolong Armenian identity.
- ^ Kaya, Nurcan (24 Kasım 2015). "Teaching in and Studying Minority Languages in Turkey: A Brief Overview of Current Issues and Minority Schools". European Yearbook of Minority Issues Online (İngilizce). 12 (1): 315-338. doi:10.1163/9789004306134_013. ISSN 2211-6117. 25 Kasım 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ekim 2023.
- ^ Bayır, Derya (2016). Minorities and nationalism in Turkish law. Cultural diversity and law. Londra: Routledge. ISBN . 22 Ocak 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Ekim 2023.
Oran farther points out that the rights set out for the four categories are stated to be the ‘fundamental law’ of the land, so that no legislation or official action shall conflict or interfere with these stipulations or prevail over them (article 37). [...] According to the Turkish state, only Greek, Armenian and Jewish non-Muslims were granted minority protection by the Lausanne Treaty. [...] Except for non-Muslim populations - that is, Greeks, Jews and Armenians - none of the other minority groups’ language rights have been de jure protected by the legal system in Turkey.
- ^ Phillips, Thomas James (16 Aralık 2020). "The (In-)Validity of Turkey's Reservation to Article 27 of the International Covenant on Civil and Political Rights". International Journal on Minority and Group Rights. 27 (1): 66-93. doi:10.1163/15718115-02701001. ISSN 1385-4879. 11 Ekim 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Ekim 2023.
The fact that Turkish constitutional law takes an even more restrictive approach to minority rights than required under the Treaty of Lausanne was recognised by the UN Committee on the Elimination of All Forms of Racial Discrimination (CERD) in its concluding observations on the combined fourth to sixth periodic reports of Turkey. The CERD noted that “the treaty of Lausanne does not explicitly prohibit the recognition of other groups as minorities” and that Turkey should consider recognising the minority status of other groups, such as Kurds. In practice, this means that Turkey grants minority rights to “Greek, Armenian and Jewish minority communities while denying their possible impact for unrecognized minority groups (e.g. Kurds, Alevis, Arabs, Syriacs, Protestants, Roma etc.)”. Thus, the Turkish reservation purports to grant Turkey the freedom to limit a right intended for all persons belonging to ethnic, religious, or linguistic minorities – in other words, a right which “establishes and recognises a right which is conferred on individuals belonging to minority groups” – to just one elevated subset of one category of minorities, namely particular non-Muslims. [...] Nothing in Turkey’s explanation indicates the level of importance that it attaches to the reservation. However, in its combined second and third periodic reports to the UN Committee on the Rights of the Child, Turkey highlights that the state’s “supreme interests” require minority rights to be used “as a sign of respect for ethnic, linguistic and religious diversity” rather than “as a tool for separatism and secessionism”. To that end, Turkey reports that “it is essential that current practices are sustained”. The report indicates that Turkey considers its current practices relating to minority rights essential to the avoidance of separatism and secessionism, and that its current practice is part of its supreme interests.
- ^ Kasapoğlu, Çağıl (6 Nisan 2018). "İran üzerinden Türkiye'ye geçen Afgan göçmenlerin sayısı neden arttı?". BBC Türkçe. 10 Nisan 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Nisan 2018.
- ^ . Refugee Solidarity Network. 10 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2018.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Ağustos 2017.
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 19 Haziran 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Ağustos 2017.
- ^ "Pan-Albanism: How Big A Threat To Balkan Stability?" (PDF). 9 Şubat 2007 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 21 Ağustos 2017.
- ^ "Languages of Turkey". 24 Aralık 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Ağustos 2017.
- ^ Kush E Hapi Rrugën Për Turqi 24 Şubat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Arnavutça)
- ^ (PDF). Australian Department of Foreign Affairs and Trade, Canberra. 20 Temmuz 2008 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2020.
- ^ "Turkey-Peoples". . 6 Ekim 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Ağustos 2013.
- ^ "Brits Abroad". BBC News. 12 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Temmuz 2020.
- ^ "Nov Bılgarski Üniversitesi Antropoloji Bölümü Başkanı Doçent Magdalena Elçinova ile kitabı "Görülmeyen toplum: İstanbul'daki Ortodoks Bulgarlar" hakkında söyleşi". 4 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Mart 2020.
- ^ Kristiina Markkanen: Chechen refugee came to Finland via Baku and Istanbul 21 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Circassia, Unrepresented Nations and Peoples Organization, 29 Kasım 2010 tarihinde kaynağından , erişim tarihi: 21 Ağustos 2017.
- ^ Ülkü Bilgin: Azınlık hakları ve Türkiye. Kitap Yayınevi, Istanbul 2007; S. 85. (Turkish Language)
- ^ Dalby, Andrew (2015). Dictionary of Languages: The Definitive Reference to More than 400 Languages (İngilizce). Bloomsbury Publishing. s. 136. ISBN . 22 Aralık 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Şubat 2020.
- ^ a b Richmond, Walter (2013). The Circassian Genocide (İngilizce). Rutgers University Press. s. 130. ISBN . 28 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Şubat 2020.
- ^ Danver, Steven L. (2015). Native Peoples of the World: An Encyclopedia of Groups, Cultures and Contemporary Issues (İngilizce). Routledge. s. 528. ISBN . 28 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Şubat 2020.
- ^ Zhemukhov, Sufian (2008). (PDF). PONARS Eurasia Policy Memo No. 54. s. 2. 19 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2016.
- ^ Alankuş, Sevda (1999). Taymaz, Erol (Ed.). Kültürel-Etnik Kimlikler ve Çerkesler. Ankara, Turkey: Kafder Yayınları.
- ^ Alankuş, Sevda; Taymaz, Erol (2009). "The Formation of a Circassian Diaspora in Turkey". Adyghe (Cherkess) in the 19th Century: Problems of War and Peace. Adygea, Russia: Maikop State Technology University. s. 2. 1 Haziran 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Mayıs 2016.
Today, the largest communities of Circassians, about 5–7 million, live in Turkey, and about 200,000 Circassians live in the Middle Eastern countries (Jordan, Syria, Egypt, and Israel). The 1960s and 1970s witnessed a new wave of migration from diaspora countries to Europe and the United States. It is estimated that there are now more than 100,000 Circassian living in the European Union countries. The community in Kosovo expatriated to Adygea after the war in 1998.
- ^ Milliyet, Anadil kontrolüyle sağlanan dolaylı bilgininde katılmasıyla ortaya çıkan tabloda Türkiye'de yetişkinlerin (18 yaş ve üstündekilerin) etnik kimliklerin dağılımı ... 0.3 Kafkas kökenli 3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Ekim 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Ağustos 2017.
- ^ . 24 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2017.
- ^ . 29 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2008.
- ^ http://www.radikal.com.tr/haber.php?haberno=188686 20 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Merkezin çalışmasında Türkiye'de resmi rakamlara göre 500 bin, tahminen de iki milyon civarında Roman olduğu yer alıyor.
- ^ Turay, Anna. "Tarihte Ermeniler". Bolsohays. 6 Aralık 2006 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ocak 2013.
- ^ Hür, Ayşe (31 Ağustos 2008). . Taraf. 2 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2013.
- ^ . 21 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2017.
- ^ "Türkiye'deki Kürtlerin sayısı!". Milliyet. 6 Haziran 2008. 16 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Eylül 2011.
- ^ Küçük, Bahtiyar, (Ed.) (4 Şubat 2022). "Türkiye'de ikamet eden yabancı ülke vatandaşlarının sayısı ne?". tr.euronews.com. 31 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2024.
- ^ . atolyebia.org. 28 Mayıs 2022. 28 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2023.
- ^ . . Ocak 2006. 25 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2017.
- ^ Turkey 9 Temmuz 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. The World Factbook. CIA
- ^ "Over 22.5 million Kurds live in Turkey, new Turkish statistics reveal". 8 Nisan 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Temmuz 2015.
- ^ Yildiz, Kerim; Fryer, Georgina (2004). The Kurds: Culture and Language Rights. Kurdish Human Rights Project. Data: 18% of Turkey, 20% of Iraq, 8% of Iran, 9.6%+ of Syria; plus 1–2 million in neighboring countries and the diaspora
- ^ MacMillan, Margaret (2010). The uses and abuses of history (İngilizce). Londra: Profile. ISBN .
- ^ Yakar, Jak (2000). Ethnoarchaeology of Anatolia. Emery and Claire Yass Publications in Archaeology.
- ^ Raphael, Pat Yale, Jean-Bernard Carillet, Virginia Maxwell, Miriam (2005). Turkey (İngilizce) (9. ed. bas.). Footscray, Vic.: Lonely Planet. s. 692. ISBN .
- ^ Levinson, David (1998). Ethnic groups worldwide : a ready reference handbook (İngilizce). Phoenix, Ariz.: Oryx Press. ISBN .
- ^ Whiting, Dominic (2001). Turkey handbook : the travel guide (İngilizce) (1. ed. bas.). Bath: Footprint. ISBN .
- ^ Burford, Tim (2008). Georgia (İngilizce) (3. ed., rev. bas.). Chalfont St. Peter: Bradt Travel Guides. ISBN .
- ^ "Encyclopedia of the Orient". 14 Aralık 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Haziran 2020.
- ^ . 4 Temmuz 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2008.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Haziran 2020.
- ^ "Milliyet - Turkified Pomaks in Turkey". Milliyet. 24 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Şubat 2011.
- ^ United Nations High Commissioner for Refugees. "Refworld - World Directory of Minorities and Indigenous Peoples - Turkey : Assyrians". Refworld. 26 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Temmuz 2015.
- ^ Joshua Project. "Assyrian in Turkey". 19 Haziran 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Şubat 2015.
- ^ Duus (EDT) Extra, D. (Durk) Gorter, Guus Extra, The Other Languages of Europe: Demographic, Sociolinguistic and Educational Perspectives, Multilingual Matters (2001). . p. 415. Cites two estimates of Zaza-speakers in Turkey, 1,000,000 and 2,000,000, respectively. Accessed online 21 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . at Google book search.
- ^ "WIN-Gallup International 'Religiosity and Atheism Index". 25 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Nisan 2015.
- ^ "Konda, Hayat Tarzları Anketi". 22 Kasım 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Mart 2020.
- ^ "Mak Danışmanlık, Türkiye'de toplumun dine ve dini değerlere bakışı" (PDF). 22 Kasım 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 31 Mart 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Eylül 2006 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ . The Muslim Network for Bahaʼi Rights. 13 Aralık 2008. 27 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2008.
- ^ . 5 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ . LookLex Encyclopedia. LookLex Ltd. 2008. 11 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2008.
- ^ "Most Baha'i Nations (2005)". QuickLists > Compare Nations > Religions >. The Association of Religion Data Archives. 2005. 24 Nisan 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Temmuz 2009.
- ^ Walbridge, John (Mart 2002). "Chapter Four - The Bahaʼi Faith in Turkey". Occasional Papers in Shaykhi, Babi and Baha'i Studies. 06 (1). 3 Nisan 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Turkiye deki azinliklar etnik ve dini azinliklar olarak ikiye ayrilmaktadir Turkiye bircok etnik grubu barindiran bir ulkedir Nufus sayimlarinda 1965 ten bu yana etnik koken sorulmadigi icin bir etnik kumenin nufusunun ne kadar oldugunun tam olarak tespiti yapilamamaktadir Bazi kisi ve gruplar tahminler yapsalar da genelde objektif kalmayi basaramamaktadirlar Osmanli Imparatorlugu gibi genis topraklara yayilan ve yuzlerce yil hukum suren bir imparatorlugun 20 yuzyil basinda cokusu sonrasinda imparatorlugun cesitlilik gosteren demografik mirasi icinden bazi etnik gruplar Turkiye de yasamaya devam etmislerdir Turkiye Cumhuriyeti nde Lozan Baris Antlasmasi ve Turkiye ile Bulgaristan Arasindaki Dostluk Antlasmasi hukumlerine gore azinlik olduklari kabul edilen Rum Ermeni Musevi ve Bulgar lardan baska azinlik yoktur Ankara 13 Idare Mahkemesi 18 06 2013 tarih 2012 1746 esas ve 2013 952 kararla ilk kez Suryanilerin Lozan da azinliklar icin taninan haklardan istifade edebilecegi kayit altina alinmistir Lozan da azinliklar icin gayrimuslim Turk vatandaslari denmis bunlarin kimler oldugu ayrica belirtilmemistir Gayrimuslim Turk vatandasi olan Suryanilerin Lozan in 40 ve 41 maddelerinde diger azinliklara verilmis haklardan yararlanmasi gerekir Davali idarenin dayandigi kisitlayici yasa hukumleri burada gecersizdir Cunku Anayasa nin 90 5 maddesine gore kanunlar ile Lozan gibi temel hak ve ozgurluklere iliskin uluslararasi antlasmalarin catismasi halinde antlasma hukumleri esas alinir TarihceOsmanli Imparatorlugu donemi Rum Ortodoks Patrikhanesi lideri II Gennadios ve Osmanli padisahi Fatih Sultan Mehmed Osmanli Imparatorlugunda ve o donemin yapisinda topluma dini bir bakis hakimdir Toplum temelde muslumanlar ve musluman olmayanlar gayrimuslim olarak ikiye ayrilmistir Farkli musluman cemaatler tekkeler etrafinda orgutlenirken digerleri de kilise ve sinagoglar araciligi ile varligi surdurdu Ozellikle Istanbul un Fethi sonrasi Fener Rum Ortodoks Patrikhanesini devletce taninmasi Rum II Gennadios u patrik olarak atamasi ve ayni sekilde zaten daha onceden 2 Osmanli Sultani Orhan Gazi tarafindan korunarak ilk baskent Bursa ya getirilen Ermeni cemaatini bu kez yeni baskent Istanbul a benzer ayricaliklarla tasinmasi Ermeni I Hovagim nin patrik ilan edilmesi Osmanlinin azinliklarin dini islerine karismadiginin gostergesidir Gayrimuslimler bu dini hosgorunun yaninda egitim ve yargi alanlarinda da ozerk bir yapiya kavusturuldular Boylece kendi okullarini ve yargi sistemlerini imparatorluk icinde kurabildiler Bu esnek yapiyi ve daha sonra ulkenin kolayca dagilmasinda oynadigi rolu Amerikali tarihci Stanford Shaw su sekilde anlatmakta Osmanlilar bastan beri fethettikleri ulkelerin Hristiyan ve Yahudi halklarini ne kolelestirmeye ne de din degistirmeleri icin zorlamaya calismislardir XIX ve XX yuzyilin basinda Osmanli azinliklarinca cikarilan sorunlar Osmanli Imparatorlugu nun onceki bes yuz yil boyunca onlara karsi uyguladigi hosgorulu yonetimin sonuclaridir Bu hosgorulu tutumun yaninda ozellikle gayrimuslimler icin bazi ayri kurallar da mevcuttur Askere alinmaktan muaf olan gayrimuslimlerin odemesi zorunlu olan cizye vergisi bir ornektir Kimi kurallar ise asimile edici sayilabilir Devsirme sistemi icin ailelerinden koparilan cogunlugu hristayan cocuklar muslumanlastirilarak yeniceri ocagina aralarindaki yetenekliler de enderun mektebine gonderilirdi Bunun disinda farkli padisahlar tarafindan alinan kararlar ile giyinmeleri ve ev dini yapilar gibi mimarlik konularinda kisitlamalarla karsilasmistirlar Ornegin minarelerden daha uzun oldugu icin top atesiyle can kulesi yiktirilan Diyarbakirdaki Surp Giragos Ermeni Kilisesi Osmanli devleti gayrimuslimler acisindan Yunan Ermeni ve Yahudi olmak uzere milel i selase 3 millet adi verilen 3 ayri azinligi esas olarak kabul etmekteydi Bu sistem icinde Bulgarlar ve Sirplar gibi Hristiyan Balkan uluslari Yunan Suryani gibi Anadolu kokenli diger azinliklar da Ermeni sayiliyordu Bu sekilde Yunan ve Ermeni uluslari diger uluslar uzerinde bir hakimiyet ve kismi asimilasyon politikasi uygulayabiliyordu Balkan Gocmenleri 1912 1913 Fransiz Ihtilali 1789 ile ortaya cikan milliyetcilik dusuncesi ozellikle 19 yuzyilda once Balkanlari 20 yuzyil baslarinda ise imparatorlugun Asya bolumlerinin etkisi altina almistir Imparatorluk icinde yasayan uluslararasinda kendi kendini yonetme istedigi asilayan bu akim gunumuzde hala varligini devam ettiren Yunanistan Bulgaristan Ermenistan gibi bircok ulus devletin dogusuna neden olmustur Bu sureci engellemek isteyen padisahlar cesitli yenilik hareketlerine basvurmuslardir Osmanli Imparatorlugunun bu donemi sirasiyla Tanzimat Birinci Mesrutiyet ve Ikinci Mesrutiyet devirleri olarak adlandirilir Ozellikle Tanzimat doneminde cikarilan Islahat Fermani ile devlet icinde musluman gayrimusluman ayrimi kanunen son bulmustur Ilerleyen yillarda goruldu ki yapilan bu siyasi reformlar azinliklarin milliyetcilik duygularini koreltememistir buna birde donemin super gucleri arasinda yayginlasan somurgecilik politikalari eklenince imparatorluk savaslarin ve kitlesel goclerin odagi durumuna gelmistir Bu gocler ana hatlariyla Anadoludaki Hristiyanlarin Anadolu disina dogru Balkanlardaki ve Kafkaslardaki Muslumanlarin ise Anadoluya dogru akinlari seklinde gerceklesmistir Bunun sonucunda mevcut azinliklar arasinda Ermeniler gibi sayica cok azalanlar oldugu gibi Cerkes ve Kirim Tatari gibi yeni musluman azinliklar Anadoluda artmistir Ilk onceleri Osmanlicilik politikasi ise imparatorlukta yasayan insanlar arasinda musluman gayrimuslim ayrimini kaldirmayi tek ve ortak bir Osmanli milletini fikrini savunan siyasi gruplar olsa da bu esitlikci akim azinliklar tarafinda cok da gercekci bulunmadi ve destek gormedi Imparatorluktaki azinliklarin bagimsizlik kazanmasi ve Osmanliya karsi savasa girmesiyle de Turkler arasinda da azinliklarin milli goruslerine benzer esitci olmayan tek bir etnik gruba dayali Turancilik gibi siyasi fikirler yayildi Savas sonrasi Kibrisli Turk ve Rumlar arasinda yasanan etnik gerilim bir yansimasi olarak Turkiye Yunanistan iliskileri de gerilmistir Bu atmosferde gerceklesen 6 7 Eylul Olaylari ozellikle Istanbul Rumlarinin buyuk oranda sehri terk etmesiyle sonuclanmistir Cumhuriyet donemi Turkiye Cumhuriyetin kurulusunu resmi olarak tum dunyaya duyuran Lozan Antlasmasi nda azinlik olarak belirtilen gruplar Osmanli geleneginde geldigi sekilde Rumlar Ermeniler ve Yahudilerdir Diger gruplar azinlik olarak kabul edilmez Azinlik olarak sayilan bu gruplar ilkokul ve lise egitimini bu antlasmayla da guvence altina alindigi gibi kendi okullarinda verebilmektedir Lozan antlasmasi ve bu antlasmadaki azinliklar ile ilgili maddeler ile Turkiye Cumhuriyeti kati bir sekilde ulkede yasayan azinliklarini belirlemistir Diger etnik gruplari ise Turk saymistir Lozan antlasmasiyla gerceklesen bir diger olay da Turk Yunan Nufusu mubadelesidir Antlasma geregi yaklasik olarak 1 200 000 Anadolu Rumu ulkeden ayrilirken yerine 500 000 Musluman Yunanistan Turku Turkiye ye goc ettirilmistir Konu iki devlet arasinda Etabli sorununu kesin olarak cozen 1930 Ankara Antlasmasina kadar tartisma konusu olmaya devam etmistir Devletin yeni kuruldugu bu donemde ozellikle azinlik isyanlariyla da karsilasilmistir Bu donemde patlak veren bagimsiz bir Suryani devleti kurma gayesi olan Nasturi Ayaklanmasi ile Seyh Said ve daha sonrasinda Agri ayaklanmalari gibi bagimsiz bir Kurt devleti amaclayan isyan faaliyetleri bastirilmistir 1930 larda yasanan gelismeler ise Avrupa da yukselen Yahudi dusmanligi fikrinden etkilenen Turkiye de Trakya Olaylari diye anilan ulkenin Yahudi vatandaslarinin mulklerinin yagmalandigi olaylarin yasanmasindir Ayrica 1935 yilinda Ataturk tarafindan cikarilan azinlik milletvekili kontenjanlari ile azinliklar gruplarinin mecliste temsili garantilenmistir V donem TBMM milletvekillerinden 1935 1946 Mihal Kayakoglu Abravaya Marmarali Istamat Zihni Ozdamar Nikola Taptas ve Berc Keresteciyan Turker bu donemin ilk milletvekilleridir Ayni donemde cikarilan Vakiflar Yasasi ile vakiflarin mal ve mulk edinme haklari oldukca kisitlanmistir Bu kanundan azinlik vakiflari da oldukca etkilenmistir II Dunya Savasi nda Nazi isgali yasamamis sicak savasa girmemis Turkiye bu donemi yine de sikintilarla atlatmistir Donemin Cumhurbaskani Ismet Inonu nun savasa hazir olmak adina topladigi Varlik Vergisi azinlik ya da Turk tum orta sinifi agir sekilde etkilemistir kaynak belirtilmeli Istenen vergiyi odeyemeyen vergi mukellefleri Askale gibi calisma kamplarina gonderilmistir Hitler den kacan Yahudiler 1933 1945 senelerinde Turkiye ye surgun Stalin tarafindan 1944 yilinda surulen Kirim Tatarlari Cerkezler ve Ahiska Turklerinin bir kismi Turkiye ye gelip yerlesmistir Etnik azinliklarAfganlar Mart 2018 itibariyla Turkiye de 169 919 kayitli Afgan siginmaci vardir Suriyeli siginmacilar haric tutuldugunda Turkiye deki siginmacilarin 40 ini Afganlar olusturmaktadir Afrikalilar Almanlar Turkiye deki Almanlarin sayisi 50 000 civarindadir kaynak belirtilmeli Araplar 1965 sayimina gore Arapca konusan nufus Turkiye de ucuncu buyuk nufusu Araplar olusturuyor Turkiye nufuslarina bakildiginda Alevi nufusu ile birlikte 2 6 milyon oldugu goruluyor Turkiye deki Araplarin cok buyuk bir kismi Sunni Muslumandir Hatay Adana Mersin gibi illerde yasayan Araplarin buyuk bir kismi Nusayri Alevisidir ama bu illerde Sunni Araplar da yasamaktadir Ayrica Hatay da bir Hristiyan Arap mahallesi ve Antakya merkezde de birkac yuz Hristiyan Arap bulunmaktadir Turkiye de Araplar daha cok Batman Bitlis Mardin Sanliurfa Gaziantep Hatay Adana Mersin Mus Siirt ve Sirnak gibi illerin merkez ve koylerinde yasamaktadirlar Arnavutlar 1965 sayimina gore Arnavutca konusan nufus Turkiye de kac Arnavut oldugu konusunda kesin bilgi yoktur nufus mudurluklerinde etnik kimlik kaydi yapilmadigindan dolayi gayriresmi olarak bu sayinin 3 200 000 4 300 000 arasinda oldugu tahmin edilmektedir Ancak bu goreceli rakam icinde kimligini koruyanlarin sayisi dusuktur ve bu nufusun ne kadarinin Arnavut kimligini benimsedigi belirsizdir Ethnologue web sitesi 1965 sayimina gore Turkiye deki Arnavutlarin sayisini 1 965 000 olarak belirtmektedir Arnavutlarin cesitli tarihlerde Turkiye ye buyuk gocleri olmustur Bunlar genelde Balkanlar daki karisikliklar zamaninda olmustur 1877 78 yilinda meydana gelen Osmanli Rus Savasi nda ya da daha onceden gocler oldugu bildirilmekteyse de buna dair herhangi bir tarihi kaynak bulunmamaktadir Bilinen en buyuk gocun 1912 yili dolaylarinda Balkan Savaslari ndan sonra oldugu tarihi kaynaklarda belirtilmektedir Osmanli Imparatorlugu nun bu savasta yenilmesinden sonra Sirplarin kontrolune gecen Kosova dan buyuk bir goc yasanmistir Ancak bu goc icinde Arnavut nufusun yaninda Kosovali Turk nufus da buyuk bir oran tutmaktadir Daha sonraki ikinci buyuk goc 1924 yilinda Turkiye Yunanistan Nufus Mubadelesi kapsaminda Turkiye ye Guney Epir den ve Ege Makedonyasi ndan gonderilen Arnavutlardan olusmaktadir Balkanlar daki karisikliklar ve Yugoslavya nin ozellikle Musluman topluluklara uyguladigi baskilar devam ettigi icin II Dunya Savasi sonrasi Yugoslavya dan bugunku Kosova ve Kuzey Bati Makedonya gocler devam etmistir 1945 ten gunumuze kadar hala artan ve azalan oranlarda gocler yasanmaktadir Avustralyalilar Turkiye deki Avustralyalilarin sayisi 12 000 civarindadir Azerbaycanlilar Turkiye deki Azerbaycanli Turklerin sayisini 800 000 olarak vermektedir Bosnaklar 1965 sayimina gore Bosnakca konusan nufus Turkiye deki Bosnaklarin sayisi ile ilgili tahminler 100 000 ile 2 000 000 arasinda degismektedir kaynak belirtilmeli Britanyalilar Turkiye deki Britanyalilarin sayisi 34 000 civarindadir Bulgarlar Turkiye deki Bulgarlar tarihsel olarak Dogu Trakya Istanbul ve Marmara Bolgesinin dogusu ve guneyinde bulunurlardi Bugun Istanbul daki Ortodoks Bulgar nufusu 450 bireye kadar inmistir Cecenler Turkiye deki Cecenlerin sayisi 100 000 civarindadir Cerkesler 1965 sayimina gore Cerkesce konusan nufus Turkiye deki Cerkesler 19 yuzyilda Cerkesya nin Rus Imparatorlugu tarafindan ele gecirilmesinden sonra baslatilan Cerkes Surgun ve Soykirimi ardindan Kuzey Kafkasya dan Osmanli Imparatorlugu topraklarina surulen Cerkeslerin Turkiye sinirlarinda kalan kismidir Turkiye deki Cerkeslerin sayisi ile ilgili tahminler degismektedir ancak genel kani Turkiye de yaklasik 2 000 000 Cerkes yasadigidir Cingeneler Turkiye de yaklasik 500 000 Cingene yasamaktadir Ermeniler 1965 sayimina gore Ermenice konusan nufus Turkiye deki Ermenilerin sayisi ile ilgili tahminler 40 000 ile 76 000 arasinda degismektedir Hemsinliler dahil edilmemistir Farslar Turkiye de yaklasik 500 000 Iranli yasamaktadir kaynak belirtilmeli Gurculer 1965 sayimina gore Gurcuce konusan nufus Turkiye de Gurculerin sayisi ile ilgili tahminler 1 000 000 ile 3 000 000 arasinda degismektedir Iraklilar Turkiye de 2021 sonu itibariyla ikamet eden 322 bin civarinda Irakli bulunmaktadir Japonlar Turkiye deki Japonlarin sayisi 1 727 civarindadir Hollandalilar Turkiye deki Hollandalilarin sayisi 15 000 civarindadir kaynak belirtilmeli Kanadalilar Turkiye deki Kanadalilarin sayisi 1 100 civarindadir Kirim Tatarlari Yalnizca Eskisehir de 150 000 Kirim Tatari nin yasadigi dusunulmektedir kaynak belirtilmeli Kurtler 1965 sayimina gore Kurtce konusan nufus Kurtler Turkiye deki en buyuk etnik azinliktir Yogun olarak Guneydogu Anadolu ve Dogu Anadolu bolgesinde olmakla birlikte ulkenin diger tum bolgelerinde yasamaktadirlar Turkiye Kurtlerinin toplam nufusu 12 000 000 ile 22 000 000 arasinda oldugu cesitli kaynaklarda gecmektedir Lazlar 1965 sayimina gore Lazca konusan nufus Turkiye deki Lazlarin sayisi ile ilgili tahminler 150 000 ile 1 000 000 arasinda degismektedir Polonyalilar Turkiye de yaklasik 4 000 Polonyali yasamaktadir kaynak belirtilmeli Pomaklar 1965 sayimina gore Pomakca konusan nufus Turkiye deki Pomaklarin sayisi 600 000 civarindadir Ruslar Turkiye deki Ruslarin sayisi 50 000 civarindadir kaynak belirtilmeli Sirplar 1965 sayimina gore 6 599 Turkiye vatandasi anadil olarak 58 802 kisi de ikinci dil olarak Sirpca konustugunu beyan etmistir Suriyeliler Turkiye deki Suriyelilerin sayisi 3 5 milyon civarindadir Suryaniler Turkiye deki Suryanilerin sayisi ile ilgili tahminler 15 000 ile 25 100 arasinda degismektedir Yunanlar 1965 sayimina gore Yunanca konusan nufus Turkiye de gunumuzde 2 000 ila 4 000 Rum yasamaktadir kaynak belirtilmeli Zazalar 1965 sayimina gore Zazaca konusan nufus Turkiye deki Zazalarin sayisi ile ilgili tahminler 1 000 000 ile 2 000 000 arasinda degismektedir Dini azinliklarTurkiye deki ana dini inanc Sunni Islam in bir kolu olan Hanefi mezhebidir Bunun disindaki Islami mezheplere ya da diger dinlere inananlar veya hicbir seye inanmayanlar Turkiye de yasayan dini azinliklari olusturur Ateistler Islam dan sonra ulkedeki en yaygin gruptur Ulke nufusunun yaklasik 2 si ateisttir Konda arastirma sirketinin yapmis oldugu 2008 2018 yillarindaki arastirmaya gore acikca kendini ateist olarak tanimlayanlarin orani 1 den 3 e kendini ateist olarak degil sadece inancsiz olarak belirtenlerin orani 1 den 2 ye yukselmistir Bir baska arastirma firmasi olan MAK Danismanlik in 2017 tarihli arastirma sonuclarina gore ulkedeki ateist orani 4 deistlerin orani 6 dir Bahailer Turkiye Bahailik inancindaki onemli topraklardan biridir Bahailerce tanri mahzari olarak gorulen Mirza Huseyin Ali Bahaullah Edirne ve Istanbul da bir sure kalmistir Turkiye de kac Bahai oldugu tam olarak bilinmemekle beraber tahminler 10 000 19 618 20 000 21 000 arasinda degismektedir Ayrica Turkiye de yaklasik 100 adet Bahai Ruhani Mahfili bulunmaktadir Hristiyanlar Katolikler Keldani Katolik Kilisesi DiyarbakirBuyukada Ermeni Katolik Surp Astvazazin Verapohum Kilisesi Istanbul Iki ana Katolik kilisesi vardir Bunlardan biri Bati Kilisesinin yani Bati Roma Imparatorlugu kokenli olan bir kolu olan Latin Kilisesidir Bu kilisenin en onemli parcasi Roma Katolik Kilisesidir Papa bu kilisenin ayni zamanda diger Katolik kiliselerinin de ruhani lideridir Bu yuzden bu kiliseye yalnizca Katolik Kilisesi de denir Diger Katolik kiliseler ise aslinda Ortodoks Ornek Yunan Katolik Kilisesi ya da Dogu Ortodoks Ornek Ermeni Katolik Kilisesi olup zamanla papaligin otoritesini taniyan kiliselerdir Bu kiliseler Dogu Katolik Kiliseleri olarak adlandirilir Turkiye deki baslica Katolik kiliseleri sunlardir Roma Katolik Kilisesi Papa nin ruhani lideri oldugu kilise Bu kilisenin Turkiye de 3 merkezi vardir Izmir Katolik Baspiskoposlugu Archidioecesis Smyrnensis Merkezi Izmir Istanbul Katolik Kilisesi Vicariatus Apostolicus Istanbulensis Merkezi Saint Esprit Kilisesi Istanbul Anadolu Katolik Kilisesi Vicariatus Apostolicus Anatoliensis Merkezi Iskenderun Ortodoksluktan Katoliklige gecenler Rumlar bu kilisenin inananlaridir Ermeni Katolik Kilisesi Ermeni halkinin genel mehsebi Apostolik liktir Bu mehzepten katoligi gecenlerin kurdugu kilisedir Katolikligi kabul eden Bati Suryanilerinin kurdugu kilisedir Keldani Katolik Kilisesi Keldani veya Nasturi olarak adlandirilan topluluklar bu kiliseye benimser Aslen bu insanlar Dogu Suryanisidir Ortodokslar Istanbul Ermeni Patrikanesi KumkapiFener Rum Patrikahanesi Balat Katoliklikte oldugu gibi Ortodoks Kilisesinde de iki ana grup vardir Bunlar ilki Hristiyanligin ilk 7 konsilinden sadece ilk 3 unu taniyan daha sonra ayrilan Dogu Ortodoks Kiliseleri digeri ise 1054 yilinda Istanbul Patrigi ve Romadaki Papa nin birbirlerini aforoz etmesi sonucu yasanan Dogu Bati Kiliselerinin Ayrilmasi sonucu Dogu Roma Imparatorlugu ve Istanbul Patrikanesi Gunumuzde Istanbul Rum Ortodoks Patrikhanesi bunyesinde gelisen Hristiyanlik ogretilerini baz alan Ortodoksluktur Asagida bu kiliselerden yalniz Turkiye de faaliyette olanlari verilmistir Dogu Ortodoks Kiliseleri Ermeni Apostolik Kilisesi Ermeni halkinin ana mezhebidir kilisenin merkezi Ecmiadzin dadir Ruhani liderine Katolikos denir Istanbul Ermeni Patrikhanesi Ermeni Apostolik Kilisesinin Turkiye yapilanmasidir Merkezi Istanbul dadir Kilisenin basi Patriktir fakat bu unvan diger Ortodoks kiliselerinin aksine en yuksek makam degildir Katolikos un altindadir Suryani Ortodoks Kilisesi Kilisenin tarihi merkezi Antakya dadir Fakat gunumuzde Sam olarak degismistir Arap Ortodoks Kilisesi Dogu Roma kokenli bir din anlayisi benimsedigi icin ve tarihi merkezi Antakya oldugu icin Antakya Rum Ortodoks Kilisesi olarak da bilinir Simdiki merkezi Sam dadir Ortodoks Kiliseleri Rum Ortodoks Kilisesi Turk Ortodoks KilisesiProtestanlar Hristiyanlikta yasanan Reform hareketleri sonucunda ortaya cikan Protestan kiliselerinin bircok farkli turu vardir Bu kilisedeki baslica akimlar Anglikanizm Kalvinizm Lutheryanizm Pentakostalizm Baptistler ve Metodizm dir Turkiye deki cati kurulusu Protestan Kiliseler Dernegi dir Ingiltere Kilisesi Ingiliz Kralinin kilisenin basi oldugu ana Anglikan kilisesidir Avrupa Diyakozlugu Ingiltere Kilisesine bagli olarak 1842 de kurulan bu diyakozluk kendi icinde 7 Basdiyakozluga ayrilir Turkiye deki Anglikan kiliseleri Dogu Basdiyakozlugu nda bulunur Muslumanlar Hanefilikten sonra ulkedeki ikinci en yaygin Sunni Islam yorumu ise ozellikle ulkenin dogusunda Kurtler arasinda yaygin olan Safiliktir Sii Islamin bir kolu olan Caferilik ise diger yaygin bir Islam anlayisidir Alevilik bu anlayisin bir alt bransidir Arap Alevisi yani Alavi ya da Nusayriler olarak adlandirilan insanlar ozellikle ulkenin Hatay vilayetinde bulunurlar Son olarak Islam dinindeki klasik dallanmanin disinda kalan Tasavvuf Sufism anlayisi yine Turkiye de karsilasilabilen Islam kokenli inanc cesitlerindendir Bu akimin ozellikle Mevlevilik ve Aleviler tarafindan benimsenen Bektasilik anlayislari ulkede bilinen turlerdir Ulkedeki genel Islam i ibadet mekani camidir Mevlevihaneler ve Cemevi gibi baska ibadethanelerde bulunur Bunlar icinde bazilari Tekke ya da Dergah olarak da adlandirilir Musluman ulkelerdeki egemen mezhepler Islami mezheplerin yayilim Islamin DallariYahudiler 1965 sayimina gore Ibranice konusan nufus Turkiye deki Musevilerin buyuk cogunlugu Yahudilerden olusur Bunun disinda Karay Turkleri ulkedeki Yahudi olmayan tek Musevi toplulugudur Ornegin Karaylar Turkiye Hahambasiligini tanimazlar Yahudiler arasinda ise baslica 3 ekol vardir bunlar sirasiyla ezici cogunlugu olusturan Sefaradlar Ispanyol kokenli ve azinliktaki Askenazi Avrupa kokenli ile Romanyot Bizans kokenli Yahudilleridir Ulkedeki Museviler ozellikle Istanbul ve Izmir de yasarlar Zerdustler Kokeni eski Perslere kadar uzanan bu din atesperestlik olarak da adlandirilir Ulkedeki en onemli Zerdust kesim Kurt kokenli olan Yezidilerdir Ayrica bakinizTurkiye de azinlik milletvekilleriKaynakca Ali Tayyip Onder Turkiye nin Etnik Yapisi Ankara 1999 SP 1995 1 30 Ekim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Ekim 2023 Garabet K Moumdjian Ph D Bayir Derya DERYA BAYIR MINORITIES AND NATIONALISM IN TURKISH LAW 22 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Ekim 2023 Erdem Fazil Husnu Onguc Bahar 30 Haziran 2021 SURYANICE ANADILINDE EGITIM HAKKI SORUNLAR VE COZUM ONERILERI Dicle Universitesi Hukuk Fakultesi Dergisi 26 44 3 35 ISSN 1300 2929 30 Ekim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Ekim 2023 Akbulut Olgun 19 Ekim 2023 For Centenary of the Lausanne Treaty Re Interpretation and Re Implementation of Linguistic Minority Rights of Lausanne International Journal on Minority and Group Rights 1 aop 1 24 doi 10 1163 15718115 bja10134 ISSN 1385 4879 24 Ekim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Ekim 2023 Osmanli Imparatolugu nda Yasayan Azinliklarin Sosyal ve Ekonomik Durumlari 11 Temmuz 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Dr Yelda Demirag sf 1 1 dipnot Akbulut Mustafa Ozer Zeynep Baglan Gurses Reside Taskin Banu Karababachapter TURKIYE ERMENILERININ KULTUREL KIMLIKLERINI KORUMASINI SAGLAYAN FAKTORLER Ed 2011 38 ICANAS Uluslararasi Asya ve Kuzey Afrika Calismalari Kongresi 10 15 Eylul 2007 Ankara Turkiye bildiriler kulturel degisim gelisim ve hareketlilik International Congress of Asian and North African Studies 10 15 September 2007 papers cultural change growth and mobility PDF Ataturk Kultur Dil ve Tarih Yuksek Kurumu Yayinlari Ankara Ataturk Kultur Dil ve Tarih Yuksek Kurumu ISBN 978 975 16 2433 8 2 Ekim 2017 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 7 Ekim 2023 The legal status of Armenians designed by the Treaty of Lausanne gave them the opportunity to establish their own schools religious and secular organizations to teach younger generations the Armenian language to publish books and newspapers in Armenian to worship in their churches etc These regulations helped them to live as a community to maintain their cultural values i e to prolong Armenian identity Kaya Nurcan 24 Kasim 2015 Teaching in and Studying Minority Languages in Turkey A Brief Overview of Current Issues and Minority Schools European Yearbook of Minority Issues Online Ingilizce 12 1 315 338 doi 10 1163 9789004306134 013 ISSN 2211 6117 25 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Ekim 2023 Bayir Derya 2016 Minorities and nationalism in Turkish law Cultural diversity and law Londra Routledge ISBN 978 1 315 59551 1 22 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Ekim 2023 Oran farther points out that the rights set out for the four categories are stated to be the fundamental law of the land so that no legislation or official action shall conflict or interfere with these stipulations or prevail over them article 37 According to the Turkish state only Greek Armenian and Jewish non Muslims were granted minority protection by the Lausanne Treaty Except for non Muslim populations that is Greeks Jews and Armenians none of the other minority groups language rights have been de jure protected by the legal system in Turkey Phillips Thomas James 16 Aralik 2020 The In Validity of Turkey s Reservation to Article 27 of the International Covenant on Civil and Political Rights International Journal on Minority and Group Rights 27 1 66 93 doi 10 1163 15718115 02701001 ISSN 1385 4879 11 Ekim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Ekim 2023 The fact that Turkish constitutional law takes an even more restrictive approach to minority rights than required under the Treaty of Lausanne was recognised by the UN Committee on the Elimination of All Forms of Racial Discrimination CERD in its concluding observations on the combined fourth to sixth periodic reports of Turkey The CERD noted that the treaty of Lausanne does not explicitly prohibit the recognition of other groups as minorities and that Turkey should consider recognising the minority status of other groups such as Kurds In practice this means that Turkey grants minority rights to Greek Armenian and Jewish minority communities while denying their possible impact for unrecognized minority groups e g Kurds Alevis Arabs Syriacs Protestants Roma etc Thus the Turkish reservation purports to grant Turkey the freedom to limit a right intended for all persons belonging to ethnic religious or linguistic minorities in other words a right which establishes and recognises a right which is conferred on individuals belonging to minority groups to just one elevated subset of one category of minorities namely particular non Muslims Nothing in Turkey s explanation indicates the level of importance that it attaches to the reservation However in its combined second and third periodic reports to the UN Committee on the Rights of the Child Turkey highlights that the state s supreme interests require minority rights to be used as a sign of respect for ethnic linguistic and religious diversity rather than as a tool for separatism and secessionism To that end Turkey reports that it is essential that current practices are sustained The report indicates that Turkey considers its current practices relating to minority rights essential to the avoidance of separatism and secessionism and that its current practice is part of its supreme interests Kasapoglu Cagil 6 Nisan 2018 Iran uzerinden Turkiye ye gecen Afgan gocmenlerin sayisi neden artti BBC Turkce 10 Nisan 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Nisan 2018 Refugee Solidarity Network 10 Nisan 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Nisan 2018 Arsivlenmis kopya 2 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Agustos 2017 a b Arsivlenmis kopya 19 Haziran 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Agustos 2017 Pan Albanism How Big A Threat To Balkan Stability PDF 9 Subat 2007 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 21 Agustos 2017 Languages of Turkey 24 Aralik 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Agustos 2017 Kush E Hapi Rrugen Per Turqi 24 Subat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Arnavutca PDF Australian Department of Foreign Affairs and Trade Canberra 20 Temmuz 2008 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 19 Temmuz 2020 Turkey Peoples 6 Ekim 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Agustos 2013 Brits Abroad BBC News 12 Mayis 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Temmuz 2020 Nov Bilgarski Universitesi Antropoloji Bolumu Baskani Docent Magdalena Elcinova ile kitabi Gorulmeyen toplum Istanbul daki Ortodoks Bulgarlar hakkinda soylesi 4 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Mart 2020 Kristiina Markkanen Chechen refugee came to Finland via Baku and Istanbul 21 Kasim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Circassia Unrepresented Nations and Peoples Organization 29 Kasim 2010 tarihinde kaynagindan erisim tarihi 21 Agustos 2017 Ulku Bilgin Azinlik haklari ve Turkiye Kitap Yayinevi Istanbul 2007 S 85 ISBN 975 6051 80 9 Turkish Language Dalby Andrew 2015 Dictionary of Languages The Definitive Reference to More than 400 Languages Ingilizce Bloomsbury Publishing s 136 ISBN 978 1408102145 22 Aralik 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Subat 2020 a b Richmond Walter 2013 The Circassian Genocide Ingilizce Rutgers University Press s 130 ISBN 978 0813560694 28 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Subat 2020 Danver Steven L 2015 Native Peoples of the World An Encyclopedia of Groups Cultures and Contemporary Issues Ingilizce Routledge s 528 ISBN 978 1317464006 28 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Subat 2020 Zhemukhov Sufian 2008 PDF PONARS Eurasia Policy Memo No 54 s 2 19 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 8 Mayis 2016 Alankus Sevda 1999 Taymaz Erol Ed Kulturel Etnik Kimlikler ve Cerkesler Ankara Turkey Kafder Yayinlari Alankus Sevda Taymaz Erol 2009 The Formation of a Circassian Diaspora in Turkey Adyghe Cherkess in the 19th Century Problems of War and Peace Adygea Russia Maikop State Technology University s 2 1 Haziran 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Mayis 2016 Today the largest communities of Circassians about 5 7 million live in Turkey and about 200 000 Circassians live in the Middle Eastern countries Jordan Syria Egypt and Israel The 1960s and 1970s witnessed a new wave of migration from diaspora countries to Europe and the United States It is estimated that there are now more than 100 000 Circassian living in the European Union countries The community in Kosovo expatriated to Adygea after the war in 1998 Milliyet Anadil kontroluyle saglanan dolayli bilgininde katilmasiyla ortaya cikan tabloda Turkiye de yetiskinlerin 18 yas ve ustundekilerin etnik kimliklerin dagilimi 0 3 Kafkas kokenli 3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Arsivlenmis kopya 10 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Agustos 2017 24 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Agustos 2017 29 Temmuz 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Agustos 2008 http www radikal com tr haber php haberno 188686 20 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Merkezin calismasinda Turkiye de resmi rakamlara gore 500 bin tahminen de iki milyon civarinda Roman oldugu yer aliyor Turay Anna Tarihte Ermeniler Bolsohays 6 Aralik 2006 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ocak 2013 Hur Ayse 31 Agustos 2008 Taraf 2 Eylul 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Ocak 2013 21 Aralik 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Agustos 2017 Turkiye deki Kurtlerin sayisi Milliyet 6 Haziran 2008 16 Agustos 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Eylul 2011 Kucuk Bahtiyar Ed 4 Subat 2022 Turkiye de ikamet eden yabanci ulke vatandaslarinin sayisi ne tr euronews com 31 Mayis 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Nisan 2024 atolyebia org 28 Mayis 2022 28 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Mart 2023 Ocak 2006 25 Nisan 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Agustos 2017 Turkey 9 Temmuz 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde The World Factbook CIA Over 22 5 million Kurds live in Turkey new Turkish statistics reveal 8 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Temmuz 2015 Yildiz Kerim Fryer Georgina 2004 The Kurds Culture and Language Rights Kurdish Human Rights Project Data 18 of Turkey 20 of Iraq 8 of Iran 9 6 of Syria plus 1 2 million in neighboring countries and the diaspora MacMillan Margaret 2010 The uses and abuses of history Ingilizce Londra Profile ISBN 184668210X Yakar Jak 2000 Ethnoarchaeology of Anatolia Emery and Claire Yass Publications in Archaeology Raphael Pat Yale Jean Bernard Carillet Virginia Maxwell Miriam 2005 Turkey Ingilizce 9 ed bas Footscray Vic Lonely Planet s 692 ISBN 1740596838 KB1 bakim Fazladan yazi link Levinson David 1998 Ethnic groups worldwide a ready reference handbook Ingilizce Phoenix Ariz Oryx Press ISBN 1573560197 Whiting Dominic 2001 Turkey handbook the travel guide Ingilizce 1 ed bas Bath Footprint ISBN 1900949857 KB1 bakim Fazladan yazi link Burford Tim 2008 Georgia Ingilizce 3 ed rev bas Chalfont St Peter Bradt Travel Guides ISBN 1841622613 Encyclopedia of the Orient 14 Aralik 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Haziran 2020 4 Temmuz 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Haziran 2008 Arsivlenmis kopya 27 Mayis 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Haziran 2020 Milliyet Turkified Pomaks in Turkey Milliyet 24 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Subat 2011 United Nations High Commissioner for Refugees Refworld World Directory of Minorities and Indigenous Peoples Turkey Assyrians Refworld 26 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Temmuz 2015 Joshua Project Assyrian in Turkey 19 Haziran 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Subat 2015 Duus EDT Extra D Durk Gorter Guus Extra The Other Languages of Europe Demographic Sociolinguistic and Educational Perspectives Multilingual Matters 2001 ISBN 1 85359 509 8 p 415 Cites two estimates of Zaza speakers in Turkey 1 000 000 and 2 000 000 respectively Accessed online 21 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde at Google book search WIN Gallup International Religiosity and Atheism Index 25 Agustos 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Nisan 2015 Konda Hayat Tarzlari Anketi 22 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Mart 2020 Mak Danismanlik Turkiye de toplumun dine ve dini degerlere bakisi PDF 22 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 31 Mart 2020 Arsivlenmis kopya 18 Subat 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Subat 2020 Arsivlenmis kopya 18 Subat 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Subat 2020 Arsivlenmis kopya 9 Eylul 2006 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Subat 2020 The Muslim Network for Bahaʼi Rights 13 Aralik 2008 27 Aralik 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Aralik 2008 5 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Subat 2020 LookLex Encyclopedia LookLex Ltd 2008 11 Aralik 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Aralik 2008 Most Baha i Nations 2005 QuickLists gt Compare Nations gt Religions gt The Association of Religion Data Archives 2005 24 Nisan 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Temmuz 2009 Walbridge John Mart 2002 Chapter Four The Bahaʼi Faith in Turkey Occasional Papers in Shaykhi Babi and Baha i Studies 06 1 3 Nisan 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Subat 2020