İktisadi düşünce okulları, bir "düşünce okulu" olarak tanımlanabilecek kadar önemli iktisat teorilerini kapsamaktadır. Buradaki sınıflandırmada iktisadi düşünce okullarının ve temsilcilerinin bir sınıflandırması yapılmasıyla birlikte günümüzdeki çoğu ekonomistin bir düşünce okulundan bağımsız olarak teoriler öne sürdüğü bilinmektedir. İktisadi düşünce kabaca üç evreye ayrılabilir: Modern dönem öncesi (Greco-Roman, Hindistan, Pers, Hilâfet ve Çin dönemi), Erken modern (merkantalizm, fizyokrasi) ve Modern dönem (18 yüzyılda Adam Smith ile başlayan Klasik ekonomi) Ekonomi sistematik olarak modern dönemde gelişmiştir.
Günümüzdeki ekonomistlerin çoğu ortodoks ekonomi de denilen ana akım iktisat yaklaşımını izlemektedirler. Ana akım iktisat yaklaşımı kendi içinde tuzlu su ekonomi(temsilcileri; Berkeley, Harvard, MIT, Pennsylvania, Princeton ve Yale) ve Laissez faire düşüncesini temsil eden tatlı su ekonomisi(temsilcileri; Chicago okulu, Carnegie Mellon University,Rochester Üniversitesi ve Minnesota Üniversitesi) olarak bir ayrıma tabi tutulmaktadır. Bu düşünce okullarının ikisi de ile ilişkilidir.
Günümüzde kurumsal iktisatın etkisinin azalması ve geçerliliğinin yitirilmesi nedeniyle, Heterodoks yaklaşımların hakimiyeti söz konusudur. Son Heteredoks yaklaşımlar , Yeşil ekonomi, Post otistik ekonomi ve olarak bilinmektedir. Heteredoks yaklaşımlar daha çok ana akıma iktisata karşı eleştiri merkezli hareket etmektedir. Örneğin:
- Feminist ekonomi kadın işgücünün yeterince önemsenmediğini ve göz ardı edildiğini savunuyor
- Yeşil ekonomi ekosistemlerin korunması adına doğanın tüm süreç ve fonksiyonlarını sermaye birikim sürecinin bir parçası haline getirmeyi savunuyor.
- İktisat eğitiminin yalnızca Neoklasik ve Neoliberal öğretilerle desteklendiği ve İktisat biliminin ürettiği çıktıların ve vardığı sonuçların günümüz ekonomik sıkıntılarına çözüm üretemediği yönünde eleştirileri bulunmaktadır.
Antik İktisadi Düşünce
İslami İktisat
Skolastisizm
Merkantilizm
Geç Orta Çağ ve erken Rönesans döneminde Avrupa'da iktisadi politika, iktisadi faaliyetleri ve kilisenin elde ettiği gelirleri arttırmak amacıyla vergilendirilmesi gerek bir mal olarak ele almıştır. İktisadi mübadeleler, geçiş ücreti veya panayır kurma düzenlemeleri yanında lonca kısıtlamaları ve riba (aşırı faizcilik) üzerindeki dini kısıtlamalar gibi feodal düzenlemelerle denetim altına alınmıştır. İktisadi politika belirli bir alandaki ticareti teşvik etmek amacıyla tasarlanmıştır. Sosyal sınıfların önemli olması nedeniyle, din veya ahlâka dayanarak farklı sınıflar için izin verilen stilleri, maddeleri ve satınalma sıklıklarını içeren kıyafet ve barınma düzenlenlemeleri uygulanmıştır. Niccolò Machiavelli, Prens adlı kitabında iktisadi politikayı tavsiye biçiminde ilk kez kuramsallaştıran yazarlardan olmuştur. Bunu, prensler ve cumhuriyetler harcamalarını sınırlandırmalı ve zengin veya nüfusu fazla olanın diğerlerini soyması engellenemeli diyerek yapmıştır. Bu sayede bir devlet vatandaşları üzerine ağır külfetler yüklememesi nedeniyle cömert olarak nitelendirilir.
Fizyokratlar
İktisadi Düşünceler Tarihine Avusturya Bakışı isimli kitabında Murray Rothbard, modern iktisat tarihinin Adam Smith yerine fizyokratlarla başlaması gerektiğini öne sürmektedir.
Klasik İktisat
Klasik iktisat, aynı zamanda klasik politik iktisat olarak da anılmaktadır, ana akım iktisatın 18. ve 19. yüzyıldaki özgün biçimidir. Klasik iktisat piyasaların dengeye gelmesi eğilimi ve değer kuramları üzerine yoğunlaşmaktadır. Neo-klasik iktisat temelde değer kuramında faydacı olması ve modelleri ile denklemlerinde temel olarak marjinalist kuramı kullanması ile klasik iktisattan ayrılmaktadır. Marksist iktisat da klasik kuramdan hareketle oluşturulmuştur. (1729–1803), İskandinav tarihinin önde gelen klasik liberallerindendir. Finlandıyalı bir rahip ve parlamento üyesi olan , 1765 yılında (The National Gain) isminde bir kitap yayınlamıştır. Bu kitabında ticaret ile sanayi serbestisi hakkında fikirler öne sürerek ve ekonomi ile toplum arasındaki ilişkiyi araştırarak, Adam Smith'in benzer fakat daha kapsamlı kitabı Ulusların Zenginliği'nden on bir yıl önce liberalizmin prensiplerini belirlemiştir. 'a göre demokrasi, eşitlik ve insan haklarına saygı ilerlemeye ve tüm toplumun mutluluğuna giden tek yoldur.
Amerikan İktisat Okulu
Fransız Liberal Okul
Alman Tarih Okulu
İngiliz Tarih Okulu
Fransız Tarih Okulu
Ütopyacı İktisat
Marksist İktisat
Marksist İktisat, Karl Marx ve Friedrich Engels'in çalışmaları sonucunda ortaya çıkmıştır. Bu iktisat okulu üzerine yoğunlaşmaktadır ki Marx bunu emeğin sermaye tarafından sömürülmesi olarak ele almıştır. Dolayısıyla, Marksist iktisatta değerin emek teorisi, kapitalist bir toplumda sadece fiyat teorisi değil emeğin sömürüsünün ölçülmesinde bir yöntemdir.
Devlet Sosyalizmi
Ricardocu Sosyalizm
Hristiyan Sosyalizmi
Anarşist İktisat
Anarşist iktisat baskıcı sosyal kurumlar tarafından yönetilmeyen üretim ve mübadele biçimlerini anahatlarıyla belirlemeye çalışan bir kuramlar bütünüdür. Anarko-kapitalistler rekabetçi serbest piyasanın dinamiklerinin zorunlu devlet kontrolü olmadan özgürce işlediği bir toplum arzularlar. Birçok diğer anarşist iktisatçı ise kapitalist mülkiyet ve kapitalist üretim biçimleri kaldırılmadan ekonomilerin gerçek anlamda serbest olamayacağını ileri sürmektedir.
Dağılımcılık
Dağılımcılık geç 19. yüzyılda ve erken 20. yüzyılda Papa Leo XIII'ün Rerum Novarum genelgesindeki ve Papa Pius's XI'in Quadragesimo Anno genelgesindeki öğretileri yansıtmak amacıyla Katolik düşünürler tarafından formüle edilmiştir. Dağılımcılık kapitalizm ve sosyalizm arasında üçüncü bir yol arayışıdır ve arzusu özel mülkiyet varlığını korurken toplumu Hristiyan adalet kuralları çerçevesinde şekillendirmektir.
Kurumsal İktisat
Yeni Kurumsal İktisat
Neoklasik İktisat
Neoklasik iktisat günümüzde kullanılan baskın iktisat biçimidir ve iktisatçılar arasında en çok taraftarı olunan akımdır. Eleştirenler tarafından genellikle Ortodoks İktisat olarak adlandırılır. Bu yaklaşımın daha spesifik bir açıklaması Lionel Robbins'in An Essay on the Nature and Significance of Economic Science (1932) (İktisadi Bilimin Doğası ve Ehemmiyeti Üzerine Bir Deneme) adlı makalesinde:"insan davranışlarını alternatif kullanımları olan kıt kaynaklar arasındaki ilişkiler şeklinde çalışan bilim" olarak verilmektedir. Kıtlık, kullanılabilir kaynakların tüm ihtiyaç ve istekleri karşılayamaması anlamına gelmektedir. Eğer kıtlık ve kullanılabilir kaynakların alternatif kullanımları olmazsa herhangi bir iktisadi sorun da olmaz.
Lozan Okulu
Avusturya Okulu
Avusturya iktisat okulu, değerin emek teorisi, istatistiksel veriden hareketle teorik çıkarımlar, yumuşak para ('loose money'), matematiğin ve iktisadi modellemenin önemi ve özel mülkiyetin korunması ve cebri sözleşmeler (force of contract) dışında devletin piyasaya müdahalesi gibi önemli (bazıları da ikincil) konularda klasik ve neo-klasik teorileri reddeder. Okul, insanların seçim ve eylemlerini subjektif yorumlama ve marjinal fayda (neo-klasik iktisada bu kavramı vermişlerdir) vasıtasıyla açıklamaktadır. Nedensel akıl yürütmenin tümdengelimci zincirini takip ederek iktisadi eylem teorilerini araştırırlar. Ekonomik büyümenin itici gücü olarak girişimciyi görürler.
Avusturya okulununu temel bir atak noktası da Zirve-Dip döngüsünün normal bir iktisadi düzen olduğudur ki bu tarz döngülerin merkezi plancılar tarafından yapılan parasal manipülasyonların belirtisi olarak ortaya çıktıklarını öne sürerler.
Okul, genelde tartışmalı olsa da, tarihsel olarak etkili olmuştur. En tanınmış Avusturyalı iktisatçı belki de, "para teorisi ve iktisadi dalgalanmalar konusunda yaptığı öncü çalışmalar ve iktisadi, sosyal ve kurumsal fenomenlerin karşılıklı bağımsızlıklarının etkili analizi" nedeniyle Nobel İktisat Ödülünü almış olan, Friedrich von Hayek'tir.
Stockholm Okulu
Keynesyen İktisat
Chicago Okulu
Carnegie Okulu
Neo-Ricardoculuk
Modern Okullar
- Ana akım iktisat: Ana akım iktisat, genellikle Heteredoks yaklaşım ve diğer okulların dışında kalan ekonomi okulları için kullanılmaktadır.
- : Modern Heteredoks ekonomi okulları, , Yeşil ekonomi, Post otistik ekonomi, , , Kurumsal iktisat, Sosyalist ekonomi, ve olarak sayılabilir.
Günümüzdeki Heterodoks Okullar
Diğer 20. Yüzyıl Okulları
Anaakım İktisatta Görüşler
İktisat alanı dışında Görüşler
Ayrıca bakınız
Notlar
Kaynakça
- ^ (1987). "Marxian Value Analysis". . Londra and New York: Macmillan and Stockton. ss. v. 3, 383. ISBN .
- ^ Mandel, Ernest (1987). "Marx, Karl Heinrich". The New Palgrave: A Dictionary of Economics. Londra and New York: Macmillan and Stockton. ss. v. 3, 372, 376. ISBN .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Iktisadi dusunce okullari bir dusunce okulu olarak tanimlanabilecek kadar onemli iktisat teorilerini kapsamaktadir Buradaki siniflandirmada iktisadi dusunce okullarinin ve temsilcilerinin bir siniflandirmasi yapilmasiyla birlikte gunumuzdeki cogu ekonomistin bir dusunce okulundan bagimsiz olarak teoriler one surdugu bilinmektedir Iktisadi dusunce kabaca uc evreye ayrilabilir Modern donem oncesi Greco Roman Hindistan Pers Hilafet ve Cin donemi Erken modern merkantalizm fizyokrasi ve Modern donem 18 yuzyilda Adam Smith ile baslayan Klasik ekonomi Ekonomi sistematik olarak modern donemde gelismistir Uluslarin Zenginligi ekonomi alanindaki ilk modern kitap olarak kabul edilir Gunumuzdeki ekonomistlerin cogu ortodoks ekonomi de denilen ana akim iktisat yaklasimini izlemektedirler Ana akim iktisat yaklasimi kendi icinde tuzlu su ekonomi temsilcileri Berkeley Harvard MIT Pennsylvania Princeton ve Yale ve Laissez faire dusuncesini temsil eden tatli su ekonomisi temsilcileri Chicago okulu Carnegie Mellon University Rochester Universitesi ve Minnesota Universitesi olarak bir ayrima tabi tutulmaktadir Bu dusunce okullarinin ikisi de ile iliskilidir Gunumuzde kurumsal iktisatin etkisinin azalmasi ve gecerliliginin yitirilmesi nedeniyle Heterodoks yaklasimlarin hakimiyeti soz konusudur Son Heteredoks yaklasimlar Yesil ekonomi Post otistik ekonomi ve olarak bilinmektedir Heteredoks yaklasimlar daha cok ana akima iktisata karsi elestiri merkezli hareket etmektedir Ornegin Feminist ekonomi kadin isgucunun yeterince onemsenmedigini ve goz ardi edildigini savunuyor Yesil ekonomi ekosistemlerin korunmasi adina doganin tum surec ve fonksiyonlarini sermaye birikim surecinin bir parcasi haline getirmeyi savunuyor Iktisat egitiminin yalnizca Neoklasik ve Neoliberal ogretilerle desteklendigi ve Iktisat biliminin urettigi ciktilarin ve vardigi sonuclarin gunumuz ekonomik sikintilarina cozum uretemedigi yonunde elestirileri bulunmaktadir Antik Iktisadi DusunceModern donem oncesinin onemli iktisatcilarindan Ibn i Haldun un Tunus taki heykeli Canakya Ksenofon Aristo Qin Shi Huang Wang AnshiIslami IktisatMuhammed Ebu Hanife Ebu Yusuf Farabi Kabus bin Vusmgir Ibn i Sina Ibn Miskeveyh El Gazali Nasiruddin Tusi Ibn Teymiye Ibn i HaldunSkolastisizmNicole Oresme Akinolu ThomasMerkantilizmErken modern donemin onemli iktisatcilarindan Francois Quesnay Gec Orta Cag ve erken Ronesans doneminde Avrupa da iktisadi politika iktisadi faaliyetleri ve kilisenin elde ettigi gelirleri arttirmak amaciyla vergilendirilmesi gerek bir mal olarak ele almistir Iktisadi mubadeleler gecis ucreti veya panayir kurma duzenlemeleri yaninda lonca kisitlamalari ve riba asiri faizcilik uzerindeki dini kisitlamalar gibi feodal duzenlemelerle denetim altina alinmistir Iktisadi politika belirli bir alandaki ticareti tesvik etmek amaciyla tasarlanmistir Sosyal siniflarin onemli olmasi nedeniyle din veya ahlaka dayanarak farkli siniflar icin izin verilen stilleri maddeleri ve satinalma sikliklarini iceren kiyafet ve barinma duzenlenlemeleri uygulanmistir Niccolo Machiavelli Prens adli kitabinda iktisadi politikayi tavsiye biciminde ilk kez kuramsallastiran yazarlardan olmustur Bunu prensler ve cumhuriyetler harcamalarini sinirlandirmali ve zengin veya nufusu fazla olanin digerlerini soymasi engellenemeli diyerek yapmistir Bu sayede bir devlet vatandaslari uzerine agir kulfetler yuklememesi nedeniyle comert olarak nitelendirilir Thomas Mun Jean Bodin William Petty John LockeFizyokratlarIktisadi Dusunceler Tarihine Avusturya Bakisi isimli kitabinda Murray Rothbard modern iktisat tarihinin Adam Smith yerine fizyokratlarla baslamasi gerektigini one surmektedir Anne Robert Jacques Turgot Francois Quesnay John LawKlasik IktisatModern donemin kurucusu sayilan iktisatci Adam Smith Klasik iktisat ayni zamanda klasik politik iktisat olarak da anilmaktadir ana akim iktisatin 18 ve 19 yuzyildaki ozgun bicimidir Klasik iktisat piyasalarin dengeye gelmesi egilimi ve deger kuramlari uzerine yogunlasmaktadir Neo klasik iktisat temelde deger kuraminda faydaci olmasi ve modelleri ile denklemlerinde temel olarak marjinalist kurami kullanmasi ile klasik iktisattan ayrilmaktadir Marksist iktisat da klasik kuramdan hareketle olusturulmustur 1729 1803 Iskandinav tarihinin onde gelen klasik liberallerindendir Finlandiyali bir rahip ve parlamento uyesi olan 1765 yilinda The National Gain isminde bir kitap yayinlamistir Bu kitabinda ticaret ile sanayi serbestisi hakkinda fikirler one surerek ve ekonomi ile toplum arasindaki iliskiyi arastirarak Adam Smith in benzer fakat daha kapsamli kitabi Uluslarin Zenginligi nden on bir yil once liberalizmin prensiplerini belirlemistir a gore demokrasi esitlik ve insan haklarina saygi ilerlemeye ve tum toplumun mutluluguna giden tek yoldur Francis Hutcheson David Hume Adam Smith Thomas Malthus James Mill David Ricardo Jeremy Bentham John Stuart Mill Karl Marx Henry George John RaeAmerikan Iktisat OkuluAlexander Hamilton John Quincy Adams Henry Clay Abraham Lincoln Friedrich List Arthur Griffith William McKinleyFransiz Liberal OkulFrederic Bastiat Gustave de Molinari Jean Baptiste SayAlman Tarih OkuluFriedrich List Werner Sombart Max Weber Joseph Schumpeter Karl PolanyiIngiliz Tarih OkuluEdmund BurkeFransiz Tarih OkuluUtopyaci IktisatWilliam Godwin Charles Fourier Robert OwenMarksist IktisatMarksist iktisatin kurucusu Karl Marx Marksist Iktisat Karl Marx ve Friedrich Engels in calismalari sonucunda ortaya cikmistir Bu iktisat okulu uzerine yogunlasmaktadir ki Marx bunu emegin sermaye tarafindan somurulmesi olarak ele almistir Dolayisiyla Marksist iktisatta degerin emek teorisi kapitalist bir toplumda sadece fiyat teorisi degil emegin somurusunun olculmesinde bir yontemdir Karl Marx Friedrich Engels Karl Kautsky Rosa Luxemburg Nikolai BukharinDevlet SosyalizmiHenri de Saint Simon Ferdinand Lassalle Piyasa SosyalizmiRicardocu SosyalizmThomas HodgskinHristiyan SosyalizmiPierre Guillaume Frederic le PlayAnarsist IktisatAnarsist iktisat baskici sosyal kurumlar tarafindan yonetilmeyen uretim ve mubadele bicimlerini anahatlariyla belirlemeye calisan bir kuramlar butunudur Anarko kapitalistler rekabetci serbest piyasanin dinamiklerinin zorunlu devlet kontrolu olmadan ozgurce isledigi bir toplum arzularlar Bircok diger anarsist iktisatci ise kapitalist mulkiyet ve kapitalist uretim bicimleri kaldirilmadan ekonomilerin gercek anlamda serbest olamayacagini ileri surmektedir Charles Fourier Pierre Joseph Proudhon Peter Kropotkin Mikhail BakuninDagilimcilikDagilimcilik gec 19 yuzyilda ve erken 20 yuzyilda Papa Leo XIII un Rerum Novarum genelgesindeki ve Papa Pius s XI in Quadragesimo Anno genelgesindeki ogretileri yansitmak amaciyla Katolik dusunurler tarafindan formule edilmistir Dagilimcilik kapitalizm ve sosyalizm arasinda ucuncu bir yol arayisidir ve arzusu ozel mulkiyet varligini korurken toplumu Hristiyan adalet kurallari cercevesinde sekillendirmektir G K Chesterton Hilaire BellocKurumsal IktisatGunnar Myrdal Thorstein Veblen John Kenneth Galbraith Ha Joon ChangYeni Kurumsal IktisatDouglass North Oliver E Williamson Ronald Coase Daron AcemogluNeoklasik IktisatNeoklasik iktisat gunumuzde kullanilan baskin iktisat bicimidir ve iktisatcilar arasinda en cok taraftari olunan akimdir Elestirenler tarafindan genellikle Ortodoks Iktisat olarak adlandirilir Bu yaklasimin daha spesifik bir aciklamasi Lionel Robbins in An Essay on the Nature and Significance of Economic Science 1932 Iktisadi Bilimin Dogasi ve Ehemmiyeti Uzerine Bir Deneme adli makalesinde insan davranislarini alternatif kullanimlari olan kit kaynaklar arasindaki iliskiler seklinde calisan bilim olarak verilmektedir Kitlik kullanilabilir kaynaklarin tum ihtiyac ve istekleri karsilayamamasi anlamina gelmektedir Eger kitlik ve kullanilabilir kaynaklarin alternatif kullanimlari olmazsa herhangi bir iktisadi sorun da olmaz William Stanley Jevons Francis Ysidro Edgeworth Alfred Marshall John Bates Clark Irving FisherLozan OkuluAntoine Augustin Cournot Leon Walras Vilfredo ParetoAvusturya OkuluAvusturya iktisat okulu degerin emek teorisi istatistiksel veriden hareketle teorik cikarimlar yumusak para loose money matematigin ve iktisadi modellemenin onemi ve ozel mulkiyetin korunmasi ve cebri sozlesmeler force of contract disinda devletin piyasaya mudahalesi gibi onemli bazilari da ikincil konularda klasik ve neo klasik teorileri reddeder Okul insanlarin secim ve eylemlerini subjektif yorumlama ve marjinal fayda neo klasik iktisada bu kavrami vermislerdir vasitasiyla aciklamaktadir Nedensel akil yurutmenin tumdengelimci zincirini takip ederek iktisadi eylem teorilerini arastirirlar Ekonomik buyumenin itici gucu olarak girisimciyi gorurler Avusturya okulununu temel bir atak noktasi da Zirve Dip dongusunun normal bir iktisadi duzen oldugudur ki bu tarz dongulerin merkezi plancilar tarafindan yapilan parasal manipulasyonlarin belirtisi olarak ortaya ciktiklarini one surerler Okul genelde tartismali olsa da tarihsel olarak etkili olmustur En taninmis Avusturyali iktisatci belki de para teorisi ve iktisadi dalgalanmalar konusunda yaptigi oncu calismalar ve iktisadi sosyal ve kurumsal fenomenlerin karsilikli bagimsizliklarinin etkili analizi nedeniyle Nobel Iktisat Odulunu almis olan Friedrich von Hayek tir Carl Menger Ludwig von Mises Henry Hazlitt Israel Kirzner Murray Rothbard Jesus Huerta de SotoStockholm OkuluGunnar Myrdal Bertil OhlinKeynesyen IktisatModern makro ekonominin kurucusu John Maynard Keynes John Maynard Keynes N Gregory Mankiw Paul Krugman Joseph StiglitzChicago OkuluFrank H Knight Jacob Viner Milton Friedman George Stigler Harry Markowitz Merton Miller Robert Lucas Jr Eugene Fama Myron Scholes Gary Becker Edward C Prescott James HeckmanCarnegie OkuluHerbert Simon Oliver E WilliamsonNeo RicardoculukJohn von Neumann Piero SraffaModern OkullarAna akim iktisat Ana akim iktisat genellikle Heteredoks yaklasim ve diger okullarin disinda kalan ekonomi okullari icin kullanilmaktadir Modern Heteredoks ekonomi okullari Yesil ekonomi Post otistik ekonomi Kurumsal iktisat Sosyalist ekonomi ve olarak sayilabilir Gunumuzdeki Heterodoks OkullarAvusturya OkuluDiger 20 Yuzyil OkullariAnaakim Iktisatta GoruslerIktisat alani disinda GoruslerAyrica bakinizNotlarKaynakca 1987 Marxian Value Analysis Londra and New York Macmillan and Stockton ss v 3 383 ISBN 0333372352 Mandel Ernest 1987 Marx Karl Heinrich The New Palgrave A Dictionary of Economics Londra and New York Macmillan and Stockton ss v 3 372 376 ISBN 0333372352