Azərbaycanca AzərbaycancaБеларускі БеларускіDansk DanskDeutsch DeutschEspañola EspañolaFrançais FrançaisIndonesia IndonesiaItaliana Italiana日本語 日本語Қазақ ҚазақLietuvos LietuvosNederlands NederlandsPortuguês PortuguêsРусский Русскийසිංහල සිංහලแบบไทย แบบไทยTürkçe TürkçeУкраїнська Українська中國人 中國人United State United StateAfrikaans Afrikaans
Destek
www.wikipedia.tr-tr.nina.az
  • Vikipedi

Bu maddenin tarafsızlığı konusunda kuşkular bulunmaktadır Konuya dair fikir alışverişi tartışma sayfasında b

2011-2012 Suriye Ayaklanması

2011-2012 Suriye Ayaklanması
www.wikipedia.tr-tr.nina.azhttps://www.wikipedia.tr-tr.nina.az
Bu maddenin konusunda kuşkular bulunmaktadır. Konuya dair fikir alışverişi bulunabilir. Şablonu kaldırmadan önce lütfen oluştuğundan emin olun. (Haziran 2017) ()

Suriye İç Savaşı (Arapça: الحرب الأهلية السورية, el-Harb'ül-ehliyye el-Suriyye), Suriye ordusu, Suriye hükûmeti ve Suriye'deki iç isyancılar arasında başlayan, sonrasında Irak ve Şam İslam Devleti, El Nusra ve bazı Kürt, Türkmen, Dürzi ve Süryani grupların da katıldığı, son dönemde ise Rusya, İran, Amerika Birleşik Devletleri, Türkiye ve İsrail gibi dış güçlerin de sınırlı ve düzenli olarak dâhil olduğu çatışmalardır. Gösteriler 15 Mart 2011'de başlamış ve Nisan 2011 tarihinde ülke çapında yayılmıştır.

Suriye İç Savaşı
Arap Baharı, Arap Kışı, Terörle Savaş
image
Ülkedeki mevcut durumu gösteren harita.
  Suriye hükûmeti (SAO) kontrolünde
  Irak ve Şam İslam Devleti'nin kontrolünde
  Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi (SDG) kontrolünde
  Suriye Geçici Hükûmeti (SMO) ve Türkiye kontrolünde
  Suriye Kurtuluş Hükûmeti (HTŞ) kontrolünde
  Suriye hükûmeti ve ÖSO ortak alanı (bkz. Suriye barış süreci)
  Suriye hükûmeti ve SDG kontrolünde
   ve ABD kontrolünde

Not: Suriye'de az sayıda kişinin yaşadığı çöller bulunmaktadır. Bu bölgeler, çevredeki yol ve yerleşim yerlerini kontrolü altında bulunduran güçlerin kontrolünde gösterilmiştir.
Tarih15 Mart 2011 - günümüz
(13 yıl, 3 ay, 2 hafta ve 2 gün)
Bölge
Suriye (çevre ülkelere de sıçramaları oldu)
Durum Devam ediyor
Taraflar

image Suriye hükûmeti
(Ulusal İlerici Cephe)

  • image Suriye Silahlı Kuvvetleri
  • image Kara Kuvvetleri
  • image Hava Kuvvetleri
  • image Hava Savunma Kuvvetleri
  • image Deniz Kuvvetleri
  • image Cumhuriyet Muhafızları
  • image Ulusal Savunma Kuvvetleri
  • Baas Tugayları

Müttefikler

  • Arap Milliyetçi Muhafızlar
  • Filistin Halk Kurtuluş Cephesi-Genel Komutanlık
  • Suriye Direnişi
  • Suriye Sosyal Milliyetçi Partisi

image Rusya (2015'ten beri)
image İran (2013'ten beri)
image Hizbullah (2013'ten beri)
Destekleyenler:

image Irak
image Kuzey Kore (iddia)
image Çin (iddia)
image Belarus
image Venezuela
image Angola

image Suriye Geçici Hükûmeti

  • Özgür Suriye Ordusu
  • Suriye Millî Ordusu
  • image Güney Cephesi (2014'ten beri)
  • image Fetih Halep (2015'ten beri)
  • image İslami Cephe (2013-2015)

image Türkiye Destekleyenler:
image Katar
image ABD (2011-2017)
image Suudi Arabistan (2012-2017)
image Fransa (2011-2018)

image Suriye Kurtuluş Hükûmeti (HTŞ)

image Irak ve Şam İslam Devleti (2012'den beri)

  • Halid bin Velid Ordusu

image Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi (2012'den beri)

  • Suriye Demokratik Güçleri (2015'ten beri)
    • YPG
    • YPJ
    • PKK
    • Süryani Askerî Meclisi
    • Suriye Demokratik Güçleri askerî konseyleri

Müttefikler

  • Enternasyonalist Özgürlük Taburu
  • PKK

image Amerika Birleşik Devletleri

Destekleyenler:
image Kürdistan Bölgesel Yönetimi
image Rusya

image Birleşik Ortak Görev Gücü-Doğal Kararlılık Harekâtı
(2014'ten beri)

image ABD
image Birleşik Krallık
image Fransa
image Kanada
image Almanya
image Hollanda
image Belçika
[b]
image Danimarka
image Avustralya
image Suudi Arabistan
image Ürdün
image Birleşik Arap Emirlikleri
image Katar
Komutanlar ve liderler
  • image Beşşar Esad
    (Devlet Başkanı)
  • image Fehd Casım el-Feric
    (Savunma Bakanı)
  • image
    (Genelkurmay Başkanı)
  • image
    (Hava Kuvvetleri Komutanı)
  • image
    (Cumhuriyet Muhafızları Komutanı)
  • image Mahir Esad ×
    (Cumhuriyet Muhafızları Komutanı)
  • image
    (Ulusal Güvenlik Bürosu Direktörü)
  • image
    (Askerî İstihbarat Müdürlüğü Başkanı)
  • image
    Genel Güvenlik Müdürlüğü Başkanı)
  • image
    (Ulusal Güvenlik Müdürlüğü Başkan Yardımcısı)
  • image
    (Başkanlık Güvenliği Başkanı)
  • image Hasan Nasrallah
    (Hizbullah Genel Sekreteri)
  • image Ali Hamaney
    (İran Dinî Lideri)
  • image Kasım Süleymani (ölü)(Kudüs Kuvvetleri Komutanı)
  • image Vladimir Putin
    (Rusya Devlet Başkanı)
  • Ahmed Cibril
    ( Lideri)
  • image Abdurrahman Mustafa
    (Suriye Geçici Hükûmeti Başbakanı)
  • image Salim İdris
    (Suriye Millî Ordusu Genelkurmay Başkanı ve Suriye Geçici Hükûmeti Savunma Bakanı)
  • image Riyad Esad ×
    (2011-2014, Özgür Suriye Ordusu'nun ilk komutanı)
  • image Ahmed Berri
    (Özgür Suriye Ordusu Eski Genelkurmay Başkanı)
  • image
    (Özgür Suriye Ordusu Eski Genelkurmay Başkanı)
  • image Ahmed İssa eş-Şeyh
    (İslami Cephe Lideri)
  • image Recep Tayyip Erdoğan
    (Türkiye Cumhurbaşkanı)
    image Zekai Aksakallı
    (Harekât komutanı)
  • image Ebu Bekir el-Bağdadi ×
    (Irak ve Şam İslam Devleti Halifesi)
  • image Gulmurad Halimov
    (Savaş Bakanı)
  • image Ebu Fatıma el-Caheyşi
    (2. seviyedeki yönetici)
  • image Ebu Ahmed el-Elvani
    (üst düzey komutan)
  • image Ebu Muhammed el-Adnani
    (üst düzey yönetici)
  • image Salih Müslim
    (PYD Eş Başkanı)
  • image Asya Abdullah
    (PYD Eş Başkanı)
  • image Sipan Hemo
    (YPG Komutanı)
  • image Murat Karayılan
    (PKK Lideri)
  • image Mesud Barzani
    (Kürdistan Bölgesel Yönetimi Başkanı)

image
(CJTF-OIR Komutanı)
image Joe Biden
(Amerika Birleşik Devletleri Başkanı)
image Rishi Sunak
(Birleşik Krallık Başbakanı)
image Emmanuel Macron
(Fransa Cumhurbaşkanı)
image Justin Trudeau
(Kanada Başbakanı)
image Olaf Scholz
(Almanya Şansölyesi)
image Anthony Albanese
(Avustralya Başbakanı)
image Selman bin Abdülaziz el-Suud
(Suudi Arabistan Kralı)
image II. Abdullah
(Ürdün Kralı)

image Tamim bin Hamid es-Sani
(Katar Emiri)
Kayıplar
image Suriye Arap Cumhuriyeti:
91.929-104.332 asker & 67.349 milis ölü
4.100 asker/milis ve 1.800 destekçi esir
image Hizbullah:
1.736-2.000 ölü
image Rusya:
137-160 & 266-284 ÖAŞ ölü
Suriyeli olmayan diğer savaşçılar:
8.700+ ölü (2.300-3.500+ İDMO-bağlantılı)
Toplam:
170.045-182.777 ölü

image Suriye Geçici Hükûmeti
image Suriye Kurtuluş Hükûmeti:
111.927-152.524 ölü

image Türkiye:
256-313 ölü (2016-20 saldırıları)		 image Irak ve Şam İslam Devleti:
41.266 ölü

image Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi:
14.334 ölü
image PKK:
3.200+ ölü

imageBirleşik Ortak Görev Gücü-Doğal Kararlılık Harekâtı:
13 ölü (image 10, image 1, image 1, image 1)

En az 306.887 sivil öldürüldü (Birleşmiş Milletlere göre)

100 diğer yabancı savaşçı öldürüldü (image 60, image 17 (2016 öncesi), image 16, image 7)

Toplam ölü:
503.064-613.407+ (SOHR'ye göre)
580.000+ (GCR2P2'ye göre)

Yaklaşık 6,7 milyon kişi ülke içinde göç etti & 6,6 milyon kişi mülteci oldu (Mart 2021)

Nisan 2011 tarihinde Suriye Ordusu eylem ve ayaklanmaları bastırmak için görevlendirilmiş ve askerler ülke genelinde göstericiler üzerine ateş açmıştır. Aylarca süren askerî kuşatmaların ardından gösteriler silahlı isyanlara dönüşmüştür. Çoğunlukla firari askerler ve sivil gönüllülerden oluşan muhalif güçler, merkezi bir liderlik olmaksızın isyana başlamışlardır. Ülke genelindeki hemen hemen her kasaba ve şehirde yaşanan çatışmalar asimetrik savaş niteliğindedir. 2013 yılında Hizbullah, Beşar Esad'a sadık Suriye ordusunun yanında savaşa dahil olmuştur. Beşar Esad yönetimi Rusya ve İran'dan askeriye ve para desteği alırken, muhalifler Katar ve Suudi Arabistan'dan silah ve mühimmat desteği almaktadır. Haziran 2013 tarihi itibarıyla Beşar Esad yönetimi ülke genelinin %30-40'ını ve ülkedeki nüfusun %60'ını kontrol etmektedir. 2012 sonlarındaki bir BM raporu, iç savaşın Nusayri Şebbiha milisleri ve Sünni muhalifler arasında süregelen "bariz derecede mezhepsel" bir çatışma olduğunu bildirmiş, fakat hem muhalefet, hem de hükûmet bunu reddetmiştir.

Birleşmiş Milletler'e göre ölen nüfus Ocak 2015 tarihi itibarıyla 220.000'i aşmıştır. SCPR (Suriye Politik Araştırmalar Merkezi), Suriye İç Savaşı sebebiyle dolaylı ya da dolaysız olarak hayatını kaybeden toplam insan nüfusunu Şubat 2016 itibarıyla 470.000 olarak açıklamıştır.

Raporlara göre on binlerce gösterici devlet hapishanelerinde hapsedilmiş, bu göstericiler sistematik işkenceye ve teröre maruz bırakılmıştır. Uluslararası organizasyonlar hem Baas Partisi hükûmetini, hem de muhalefeti insan hakları ihlalleriyle suçlamışlardır.Birleşmiş Milletler 'in ve Uluslararası Af Örgütü 'nün hem 2012 yılında, hem de 2013 yılında Suriye'deki soruşturmaları ve saha araştırmaları sonucunda, insan hakları ihlallerinin, işkencelerin ve savaş suçlarının büyük kısmının Baas Partisi hükûmeti tarafından yapıldığı sonucuna ulaşılmıştır. Savaşta kimyasal silahlar birkaç kez kullanılmış ve bu, uluslararası alanda tepki çekmiştir.

Suriye Havayolları, iç savaşın başlamasından 8 yıl sonra, 19 Şubat 2020'de, savaş süresince yapılan ilk sivil uçuşunu Şam’dan Halep’e gerçekleştirdi.

Arka plan

Esad yönetimi

Suriye 1946 yılında bağımsızlığını kazanmıştır. 1949 yılında CIA destekli bir darbe ile demokratik hükûmet devrilmiş ve bunu iki ayrı darbe daha takip etmiştir. 1954 yılında bir halk isyanı ile askeri iktidar devrilmiş ve iktidar sivillere geçmiştir; 1958 yılından 1961 yılına kadar Mısır'la süren kısa bir birleşme deneyimi sırasında Suriye'nin parlamenter sistemi son derece merkezi bir başkanlık sistemi ile ikame edilmiştir. 1963 yılında Suriye Baas partisi bir darbe ile iktidarı ele geçirmiştir. 1966 yılında başka bir darbe ile partinin gelenekçi liderleri devrilmiştir. Bir ıslahî devrimle Savunma Bakanı General Hafız Esad, Kasım 1970 tarihinde gücü ele geçirmiş ve Suriye Başbakanı olmuştur. Mart 1971 tarihinde Esad kendisini Başkan ilan etmiş ve 2000 yılındaki ölümüne kadar devam edecek olan Hafız Esad yönetimi başlamıştır. Bu tarihten itibaren Suriye Baas Partisi, Suriye'yi bir tek parti rejimi olarak idare etmiştir.

Hafız Esad'ın iktidarının sona ermesi ile ülkede yoğun sosyal ve politik tartışmaların yaşandığı "Şam Baharı ortaya çıkmıştır. Temmuz 2000 tarihinde başlayan Şam Baharı, pek çok politik forum ve salonun ortaya çıkması ile ülkenin geleceğinin özgürce tartışıldığı bir ortam doğurmuş, fakat bu siyasi hürriyet ortamı, özgür ve adil seçimler ile politik özgürlük talep eden pek çok aktivistin tutuklanması ile, Ağustos 2001 tarihinde sona ermiştir.

Demografi




image

Suriye'nin etnik-dini durumu

  Arap-Sünni (%60)
  Arap Alevileri (%12)
  Kürt-Sünni (%9)
  Rum Ortodoks Hristiyan (%9)
  Ermeni-Hristiyan (%4)
  Arap-Dürzî (%3)
  Arap-İsmailî (%2)
  Türkmen-Sünni, Çerkez-Sünni, Süryaniler ve diğerleri (%1)

Esad ailesi, Şii İslam'ın bir kolu olan, Suriye toplumunun tahminen %12'lik bir kısmını oluşturan Nusayri azınlığa mensuptur. Aile, Suriye'nin güvenlik güçlerini sıkı bir kontrol ile elinde tutmuş ve bu yüzden ülkenin dörtte üçünü oluşturan Sünni çoğunluk üzerinde bir "dargınlığa" sebep olmuştur. Etnik azınlık olan Suriye Kürtleri de etnik ayrımcılık ve kültürel hakları ile anadilleri üzerindeki yasaklar sebebiyle protest bir tutum takınmış ve şikayetçi olagelmişlerdir.

Sosyoekonomi

Savaştan önce hükûmet aleyhtarlığının en yüksek olduğu yerler, çoğunlukla dindar Sünnilerin ikamet ettiği ülkenin fakir kısımları olmuştur. Bu yerlerin başında çok yüksek yoksulluk oranlarıyla mücadele eden Dera ve Humus gibi şehirler gelirken, bu şehirlerin kırsal bölgeleri 2011 yılı başında kuraklık yaşamıştır. Devletin ekonomik politikaları çoğunlukla hükûmetle yakın ilişkilere sahip küçük bir azınlığına fayda sağlamıştır. 2011 yılı başları itibarıyla Suriye, yaşam standartlarında ulusal çapta bir kötüleşme yaşamış, emtia fiyatları fahiş derecede artmış ve yüksek genç işsizliği oranları görülmüştür.

İnsan hakları

Suriye'de insan hakları konusu uzun süre uluslararası organizasyonlar ve bağımsız kuruluşlar tarafından sert eleştirilere konu yapılmıştır. Ülke 1963 yılından itibaren olağanüstü hâl altında idare edilmiş ve bu durum, güvenlik güçlerine olağandışı tutuklama ve gözaltı yetkileri vermiştir. Beşar Esad, yaygın kabule göre, demokratik reformlar konusunda başarısız olmuştur; 2012 yılındaki bir İnsan Hakları İzleme Örgütü raporuna göre Beşar Esad iktidarı devraldığından beri rejimin antidemokratik doğasında herhangi bir iyileşme sağlanamamıştır.Suriye Baas Partisi dışındaki tüm siyasi partilerin yasaklı olduğu ülke, serbest seçimlerin olmadığı bir tek parti rejimi görüntüsünü korumuştur.

İsyandan önce ülkede ifade hürriyeti, toplanma hürriyeti ve örgütlenme hürriyeti sıkı şekilde kontrol altında tutulmuştur. 2006'dan itibaren muhaliflere uygulanan seyahat yasakları artırılmıştır; bu yasaklar Arap dünyasındaki en ağır seyahat yasakları olarak tanımlanmıştır. Hükûmet güçleri, insan hakları savunucularını ve diğer hükûmet muhaliflerini baskı altında tutmuş ve hapsetmiş, sınırsız süre boyunca hapis cezasına mahkûm etmiş, kötü hapishane koşullarında tutmuş, işkenceye maruz bırakmış ve öldürmüştür.

Kadınlar ve etnik azınlıklar kamu sektöründe ayrımcılığa maruz kalmıştır. 1962 yılında binlerce Kürt vatandaşlıktan çıkarılmış ve onların soyundan gelenler "yabancılar" olarak fişlenmiştir. 2004 yılından itibaren ülkenin Kürt bölgelerinde yaşanan ayaklanmalar tansiyonu yükseltmiştir. Bu tarihten beri Kürt göstericiler ile güvenlik güçleri arasında zaman zaman çatışmalar yaşanmaya devam etmiştir.

Dinî özgürlüklerin kısıtlı olduğu ülkede Yehova Şahitleri ayrımcılığa ve baskıya maruz kalmıştır. LGBT haklarının da zayıf olduğu ülkede, eşcinsel ilişkiler en az 3 yıl hapis cezasıyla cezalandırılırken, 2010 yılında polis güçleri 25 erkeği eşcinsel oldukları gerekçesiyle gözaltına almıştır. Birleşmiş Milletler, 10'lu yaşlarındaki ve daha küçük yaştaki erkek çocukların Suriye güvenlik güçleri tarafından toplu halde tecavüze uğradıklarını belgelemiştir. İnsan Hakları İzleme Örgütü bir başka raporunda, 2010 yılında dünyada en kötü insan hakları durumunun Suriye'de olduğunu bildirmiştir.

Basın özgürlüğü

Tüm medya organlarının Baas Partisinin kontrolü altında bulunduğu ülkede gazeteciler ve bloggerlar sistematik olarak tutuklanmış ve yargılanmıştır. 2009 yılında Gazetecileri Koruma Komitesi, dünya üzerinde blogger olmak için en kötü 10 ülke listesinde Suriye'ye 3. sırada yer vermiştir.İnternet sansürünün yoğun olduğu ülkede, politik sebeplerle internet siteleri yasaklanmış ve bu sitelere erişenler tutuklanmıştır. 2007 yılında kabul edilen bir yasa uyarınca internet kafeler, kullanıcılarının internet forumlarında yaptıkları tüm yorumları ve paylaşımları kaydetmek ve devlete bildirmekle yükümlü tutulmuşlardır.Wikipedia, YouTube, Facebook, Twitter gibi internet siteleri sınırsız süreyle kapalı tutularak sansürlenmiştir. Suriye, Sınır Tanımayan Gazeteciler örügütünün İnternet Düşmanları listesinde, listenin ilk oluşturulduğu 2006 yılından beri yer bulmaktadır. İnternet içeriğinin yaygın şekilde sansürlenmesine ek olarak, Baas Partisi hükûmeti ülkede internet kullananları yakından takip etmiş ve "görüş açıklamak ve çevrimiçi bilgi yaymak" suçlamalarıyla Suriye vatandaşlarını tutuklamıştır. Muğlak ifadelerle yazılan kanunlar hükûmete tutuklamalar için geniş bir sebepler demeti sunmuştur.

Arap Baharı

Aralık 2010 tarihinde Tunus'ta hükûmet karşıtı gösteriler başlamış ve bu gösteriler Suriye de dahil olmak üzere Arap Dünyasına yayılmıştır. Mısır, Tunus, Yemen ve Libya'da devrim yaşanmış ve diğer Arap ülkelerinde hükûmet değişiklikleri, anayasal değişiklikler, sosyal ve politik hayatta köklü değişimler görülmüştür.

Sınırların Çizimi ve Yönetim

Sykes-Picot Anlaşmaları gereğince tasarlanan bölge haritaları gerek demografik gerek coğrafi gerekse etnik mezhepsel duruma uygun değildir. Fransız yönetiminin bölgede uyguladığı azınlık bazında çoğunluk üzerine hakimiyet politikası durumun temel kaynaklarındandır. Nüfusun yüzde onuna tekabül eden Nusayri kesime gerek askeri gerek bürokratik alanda verilen geniş yetkiler onların 1946 sonrası Suriye'de İktidar olmasını sağladı. Azınlık olarak yönetimde olan Nusayriler çoğunluk olan Sünnileri yönetmek için Fransa'nın desteğine ihtiyaç duyacak bu şekilde Fransa kolaylıkla Suriye üzerinde söz sahibi olabilecekti

İsyan ve iç savaş

Gösteriler ve sivil başkaldırı (Mart 2011-Temmuz 2011)

İsyan ilk olarak, Arap Baharı'ndan etkilenerek, Ocak 2011 tarihinden itibaren küçük gösteriler halinde başlayıp büyüyerek, yolsuzluğa ve insan hakları ihlallerine karşı bir sivil başkaldırı olarak başlamıştır. Geniş çaplı gösteriler ise 15 Mart 2011 tarihinde güney şehri Dera'da ortaya çıkmıştır, bu yüzden Dera ilerleyen safhalarda "Devrimin Beşiği" olarak anılmıştır; bu gösteriler kısa sürede ülke çapına yayılmıştır. Hükûmet gösterilere geniş çaplı tutuklamalar, işkenceler, polis şiddeti ve sansürle cevap vermiş, fakat gösteriler büyümeye devam etmiştir. Nisan ayının sonuna doğru Beşşar Esad, direnen şehirlere ve kasabalara karşı büyük ölçekli askeri bir harekât başlatmış, harekâta tanklar, piyadeler ve ağır silahlar katılmış, tüm bunlar kısa sürede büyük sayılarda sivil can kayıplarına neden olmuştur.

Askeri baskıların ardından, pek çok asker göstericilere katılmak için firar etmiş ve pek çok gösterici de silahlanmaya başlamıştır. Cisr eş-Şuğur kasabasında, ilk büyük gösterilerden 79 gün sonra, 4 Haziran 2011 tarihinde ülkedeki ilk silahlı çatışma yaşanmıştır. Suriye Ordusunun bir cenaze törenine katılan kalabalık üzerine ateş açması üzerine kızgın göstericiler, ateş açılan binayı ateşe vermiş ve 8 güvenlik görevlisini öldürmüştür; ele geçirilen polis istasyonundaki silahlara el konulmuş ve çevre kontrol altına alınmıştır. Göstericiler ve güvenlik güçleri arasındaki çatışmalar takip eden günlerde de devam etmiştir. Bazı güvenlik görevlileri, sivillere ateş etmeyi reddeden askerlerin gizli servis elemanları tarafından infaz edilmelerinin ardından firar ederek göstericilere katılmış ve muhalefeti büyütmüşlerdir.

İç savaş (Temmuz 2011-günümüz)

Suriye'nin pek çok şehrindeki gösterileri hükûmet güçleri kanlı bir şekilde bastırma yoluna gidince, olaylar daha da büyümüş ve ufak çaplı çatışmalar yerini muharebelere bırakmıştır. Sonucunda, on binlerce insan ölmüştür.

İlk büyük çatışmalar Humus, Dera ve Şam'da yaşansa da kısa sürede tüm ülke geneline yayılmıştır. Humus Kuşatması, Baniyas Kuşatması, er-Restan ve Telbise Kuşatması, 2011 ve Hama Kuşatması ilk büyük şehir savaşlarının yaşandığı noktalar olmuştur.

2012 ve 2013 yılları muhaliflerin avantajı ele geçirdikleri yıllar olmuşlardır. Muhalifler, Şam şehir merkezine birkaç km'ye kadar yaklaşmışlar, Halep'in büyük bölümünü ele geçirmişlerdir. Humus'ta şehir merkezinde sert çarpışmalar yaşanmıştır. Kuzey ve Doğu Suriye büyük bir oranda rejimin elinden çıkmıştır. YPG Afrin, Kobani ve Haseke'de özerk kantonlar ilan etmiştir.

2013 yılın sonu ve 2014 yılı başında muhaliflerin dış desteği büyük oranda kaybetmesi ve aralarında çarpışmaya başlaması sonucu rejimin ilerlemeye başladığı bir dönem olmuştur. Şam şehir merkezi büyük oranda güvenlik altına alınmış, Hama ve Humus kırsalı büyük oranda muhaliflerden temizlenmiş ve Lazkiye yolu güvence altına alınmıştır. IŞİD, kuzey ve doğudaki bölgelerin çoğunu ele geçirmiştir.

2015 yılında IŞİD'in hava bombardımanlarıyla eski gücünden uzak bırakılması ve muhaliflerin pek çok bölgede işbirliğine gitmesi ile rejim ilerleyişi durdurulmuş, muhalifler Halep kuşatmasını kırmış, İdlip şehir merkezini rejimden almış ve İdlip kırsalını büyük oranda rejimden temizlemişlerdir. Eylül 2015'te Rus hava saldırılarının başlaması ile birlikte muhaliflerin lehine olan güç dengesi aleyhine bozulmaya başlamıştır. 2015 yılı sonu Rusya, İran ve pek çok Şii milisin Suriye rejimine desteğini artırdığı bir dönem olmuştur. Muhalifler ise Batı'dan aldığı desteği büyük oranda kaybetmiştir.

2016 yılında rejim ve müttefikleri Halep kırsalında muhalifler ve IŞİD'den pek çok yerleşim bölgesini geri almıştır. Ayrıca Türkmen Dağı'nın büyük bölümünü ele geçirmiştir. Bunun üzerine Türkiye ve Suudi Arabistan kara operasyonu ihtimalini görüşmüş, bu durum İran ve Rusya arasında uluslararası gerginliğe yol açmıştır. IŞİD, Suriye'nin kuzeydoğu kırsalında YPG'ye, güney kırsalında ise Suriye muhalefetine karşı pek çok bölgeyi kaybetmiştir.

Savaşın cepheleri

Suriye'deki iç savaş, ülkenin her yerine yayılmış tam ölçekli bir cephe savaşı olarak sürmektedir. Başlarda ılımlı muhalif grupların ve ardından da Kürt gruplar ile IŞİD ve diğer radikal grupların rejimden pek çok bölgeyi ele geçirmesi ile birlikte, Nusayrilerin çoğunlukta olduğu ve rejimin kalelerinden biri olarak adlandırılan Tartus ili dışında tüm bölgelerde çarpışmalar yaşanmaktadır.

Deyrizor Cephesi

IŞİD, muhalifleri bölgeden uzaklaştırmış ve rejim güçlerini Deyrizor şehir merkezi ve çevresindeki birkaç kasabada kuşatmaya almıştır. Deyrizor şehir merkezinin bir bölümü IŞİD, bir bölümü ise rejimin elindedir.

2014 yılının temmuz ayında şehri kuşatma altına alan Irak ve Şam İslam Devleti, 3 yıllık saldırılar sonucunda 137'nci Tugay'ın direnişini kıramadı ve 3 yıl boyunca Suriye ordusu ile İslam Devleti arasında savaş devam etti. 5 Eylül 2017 tarihinde Suriye Kaplan Kuvvetlerinin Deyrizor'a girmesiyle birlikte kuşatma fiilen kırıldı. Bazı kaynaklar ABD'nin kuşatma kırılmadan kısa bir süre önce 20 IŞİD komutanını Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetlerine ait bir araçla Suriye'nin kuzeyine kaçırdığını iddia etti. Kuşatmanın kırılmasının ardından şiddetli çatışmalar ve Suriye ordusunun ilerleyişi devam etti. Suriye ordusu 7 Eylül 2017'de Deyrizor'un batısında, Ayaş Bölgesi'nde bulunan askeri depoları İslam Devleti'nden geri aldı.

9 Eylül 2017'de Suriye ordusu Güney Deyrizor'da İslam Devleti'nin üstüne gitmeye devam etti ve Teym petrol arazisini ele geçirdi. Güney Deyrizor'da Rusya destekli Suriye ordusu ilerlerken, ABD destekli YPG Deyrizor'un kuzeyinde Deyrizor operasyonunu başlattığını duyurdu ve harekete geçti.

10 Eylül 2017'de Suriye ordusu, Rusya ordusu ile yaptığı ortak operasyon ile Deyrizor'da Irak ve Şam İslam Devleti'nin hava üssünü kuşatmasını da deldi ve ilerlemeye devam etti.YPG ise Deyrizor operasyonuna "Cezire Fırtınası" adını vererek Deyrizor'un merkezine taarruz başlattı. İlk gün 45 km yol alan ve Deyrizor'a 6 km kadar yaklaşan YPG ile IŞİD'in anlaştığı iddia edildi.

10 Eylül 2017 sonrası Rusya'dan yapılan açıklamada Suriye ordusunun kentin yüzde 85'ini kontrol ettiği duyuruldu. ABD destekli YPG ise Suriye ordusu ile Irak'taki Şii grupların sınırda koridor kurmasını engellemek için Deyrizor'a operasyonunu sürdürdü. Fırat'ın bir tarafında Suriye ordusu ilerlerken diğer tarafında YPG ilerlemeye devam etti.

YPG, yaptığı son açıklamada Suriye ordusunun Fırat'ı geçmesine izin vermeyeceğini açıklarken Rusya Dışişleri sözcüsü Maria Zakharova Suriye ordusunun Fırat'ın doğusuna geçtiğini söyledi. Diğer yandan Suriye Devlet Başkanı Esad'ın danışmanı Buseyna Şaban, Suriye topraklarının hepsi Suriye ordusunun eline geçene kadar savaşılacağını söyledi. Savaşılacak gruplar arasında ABD destekli YPG'nin de olduğunun altını çizdi.

16 Eylül 2017 gecesi saat 03.00 sularında Suriye ordusu ile Rus ordusu savaş uçakları ile YPG'yi vurdu. Saldırının Deyrizor'un doğusunda Sanayi bölgesi yakınlarında yapıldığı iddia edildi.

Suriye ordusu, havaalanı kuşatmasını deldikten sonra havaalanı çevresine taarruz başlattı. Havaalanın kuzeyinde bulunan el-Cufra köyü IŞİD'den geri alındı.

17 Eylül 2017 gecesi Suriye ordusu Fırat'ın doğusunda Mazlum ve Marrat bölgelerini ele geçirdi. Böylece Fırat'ın doğusuna resmi olarak da geçmiş oldu. ABD daha önce Fırat'ın doğusunu "kırmızı çizgi" olarak adlandırmış, ABD öncülüğünde kurulan uluslararası koalisyonun komutan yardımcısı Robert Jones, Suriye ordusunun Fırat'ın doğusuna geçmesine izin vermeyeceklerini söylemişti. Fırat'ın doğusunda hızla ilerleyen Suriye ordusu güçlerinin sonraki hedefinin Haseke olduğu iddia edildi. İddialara göre Suriye ordusunun amacı Haseke'yi de ele geçirip Irak'ta bulunan Kürt bölgesi ile Suriye'de bulunan Kürt bölgesinin bağlantısını kesmek.

Suriye ordusu 5 Eylül 2017'de Deyrizor'daki İslam Devleti kuşatmasını kırdıktan sonra 3 Kasım 2017'de Deyrizor'un merkezini tamamen ele geçirdi. Ordunun Deyrizor'u ele geçirmesi Suriye Devlet Televizyonundan "Şehir terörizmden tamamen kurtuldu." olarak verildi. Suriye ordusu Deyrizor'un merkezini ele geçirmiş olsa bile şehrin kuzeyinde YPG bulunuyor ve birçok alana sahip. Kuzeyde YPG, güneyde Suriye ordusu Deyrizor'u tamamen ele geçirip İslam Devleti'ni Suriye'den attı. İslam Devleti'nin son toprağı Irak üzerindeki Qaim kenti. Bu bölgeye de ekimin sonunda Irak ordusu operasyon başlatmıştı.

Güney Cephesi

Dera, Süveyda ve Kuneytire illerinde rejim ile muhaliflerin oluşturduğu Güney Cephesi arasında çatışmalar sürmektedir. Bu çatışmalara İsrail, El Nusra Cephesi ve IŞİD de dahil olmaktadır.

Humus Cephesi

Rejimin Humus şehir merkezini muhaliflerden alması sonrası, muhalifler şehrin kuzey kırsalına çekilmiştir.Palmira ve Karyatayn çevresinde de çatışmalar sürmektedir.

Kuzey Cephesi

Suriye'nin kuzeyindeki Halep, İdlip ve Hama illerinde rejim ve muhaliflerin oluşturduğu Fetih Ordusu arasında çatışmalar sürmektedir. Bunun yanında YPG ile IŞİD arasında ve IŞİD ile rejim ve muhalefet arasında da çatışmalar yaşanmaktadır. YPG ile Özgür Suriye Ordusu ve diğer muhalif gruplar ise ateşkes yapmışlar, kısa süre sonra ise ateşkes bozulmuştur.

2015 yılında Fetih Ordusu, İdlip, Cisr eş Şuğur ve Eriha'yı ele geçirerek rejimi İdlip ilinden Fua ve Kefraya kasabaları dışında tamamen püskürtmüştür. 2016 yılı başında rejim ve müttefikleri muhaliflerin Azez koridorunu kapatmışlardır. Ayrıca Halep'in batı kırsalında muhaliflerden, doğu kırsalında ise IŞİD'den pek çok yerleşim birimini geri almışlardır.

7 Eylül 2017 gecesi İsrail Hava Kuvvetleri, Suriye'nin Hama ilinde bulunan Suriye askeri araştırma tesisini bombaladı. Saldırıda 2 Suriye askeri öldü. İsrail, bombalama sebebini kimyasal silah olarak gösterdi. Bazı kaynaklar, tesisin yanı sıra Hizbullah'a giden yardım konvoyunun da vurulduğunu iddia etti.

Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı, 14-15 Eylül'de gerçekleştirilen Astana Görüşmeleri'nde İdlib'in çatışmazlık bölgesi ilan edidiğini ve üç ülkenin - Türkiye, Rusya, İran- gözlemcilerinin İdlib'in belirli yerlerine yerleştirileceğini duyurdu. Amacın, Suriye ordusu ile Özgür Suriye Ordusu militanları arasında çatışmayı engellemek olduğu açıklandı. Ayrıca, Suriye'deki savaşın siyasi çözümle sona ereceği söylendi. Türkiye'nin daha önce Suriye'nin muhalif örgütlerine desteğini kestiğini iddia edilmişti.

Lazkiye Cephesi

Rejimin kalesi olarak adlandırılan Lazkiye ilinin büyük bölümü rejim güçlerinin elinde olsa da, muhalifler İdlip'te kazandığı başarılardan sonra Lazkiye ilinin doğusunda rejim elindeki bazı yerleşim birimlerini ele geçirmiştir. İdlip-Lazkiye sınırını oluşturan Türkmen Dağları'nda da rejim ile muhalif arasında çatışmalar devam etmektedir.

2015 yılı sonu ve 2016 yılı başında Rus hava desteği ile rejim kaybettiği pek çok bölgeyi geri almıştır. Türkmen Dağı ve Kürt Dağı'nda önemli kazanımlar elde etmiştir.

Rakka Cephesi

Özgür Suriye Ordusu ve El Nusra Cephesi'nin başını çektiği muhaliflerden 2014 yılında IŞİD'in eline geçen Rakka ve çevresini geri almak için Suriye Ordusu güneyden taarruz başlatmıştır. Ayrıca Kuzey Rakka'da da Suriye Demokratik Güçleri ile IŞİD arasındaki çatışmalar devam etmektedir.

Rojava Cephesi

Rejimin doğu illerinden büyük oranda çekilmesi sonucu doğu kırsalı büyük oranda IŞİD ve Kürt grupların eline geçmiştir. Bu iki grup aralarında savaşmaktadır. Rejim güçleri ile IŞİD arasında da Deyrizor, Haseke ve Şaddadi'de çatışmalar devam etmektedir.

Şam Cephesi

Başkent Şam'da rejim güçleri büyük oranda kontrolü sağlasa da, Lübnan sınırında ve Doğu Guta'da çatışmalar devam etmektedir. Rejim güçleri ile DEAŞ ve diğer muhalif gruplar arasında çatışmalar yaşanmaktadır.

Gelişmiş silahlar ve kitle imha silahlarının kullanımı

Kimyasal silahlar

image
2013 Guta Kimyasal Saldırılarının haritası
image
Ağustos 2013 tarihinde Guta'da kimyasal silah saldırısında öldürülen kişiler

Baas Partisi hükûmeti ve muhalif güçler, en ciddisi Guta Saldırıları olmak üzere birden çok kez kimyasal saldırılarda bulunmakla suçlanmıştır.

29 Nisan 2013 tarihinde, Baas Partisi güçlerinin Saraqib'e düzenlediği bir saldırıda 2 kişi ölmüş ve 13 kişi yaralanmıştır; yaralıları tedavi eden ve ölülerin kanlarını analiz eden Türk doktorlar kurbanların kanlarında sarin bulmuşlardır. Fransız istihbaratı da bölgeden kan, irin, toprak ve sarf malzemesi numuneleri toplamış ve laboratuvarlardaki analizler sarin kullanımını teyit etmiştir.

13 Haziran 2013 tarihinde, Amerika Birleşik Devletleri, Suriye Ordusu'nun pek çok kez muhaliflere karşı sınırlı kimyasal saldırılar düzenlediğini ve bu saldırılarda 100-150 kişinin hayatını yitirdiğini kesin kanıtlarla duyurmuştur.

5 Ağustos 2013 tarihinde Suriye Ordusu'nın, Şam'ın Adra ve Houma mahallelerinde kimyasal saldırılar düzenlediği ve saldırılardan 400 kadar kişinin etkilendiği belirtilmiştir. Saldırıda kimyasal silahlara maruz kalanların video görüntüleri internete yüklenmiş ve yayılmıştır, fakat kimyasal silahın türü tespit edilememiştir.

21 Ağustos 2013 tarihinde, Suriyeli insan hakları savunucuları Suriye Ordusu'nun Doğu Guta bölgesinin Jobar, Zamalka, 'Ain Tirma ve Hazzah bölgelerine sistematik bir kimyasal saldırı düzenlediğini ve en az 635 kişinin saldırının ilk anında hayatını kaybettiğini acil olarak duyurmuşlardır. Saldırılar Baas Partisi tarafından yalanlanmış ve video görüntülerinin sahte olduğu iddia edilmişse de, Birleşmiş Milletler'in üç haftalık soruşturmaları ve saha araştırmaları sonucunda saldırı kesinleşmiş ve saldırıda kullanılan kimyasal gazın sarin gazı olduğu netlik kazanmıştır. Birleşmiş Milletler misyonunun yaptığı araştırmalar, “saldırının bir düzenli ordunun düzenleyebileceği tarzda olduğu, saldırıda kullanılan roketlerin yeni yapım Rus roketleri olduğu, roketlerin Suriye Ordusu kontrolündeki bölgeden ateşlendiği ve büyük ihtimalle saldırıdan Baas Partisi'nin sorumlu olduğu” sonucuna ulaşmıştır. Suriye'deki muhalif unsurlar ve Irak Hükûmeti kimyasal saldırıların failinin IŞİD olduğunu iddia etmiştir.

Amerika Birleşik Devletleri'nin, Baas Partisi'ni bu kimyasal saldırı nedeniyle cezalandıracağını ilan etmesinin ardından Suriye kimyasal silahlarından vazgeçmeyi kabul etmiş ve bir BM misyonu ülkeye gelerek Suriye'nin kimyasal kapasitesini yok etmeye başlamıştır.

Suriye Hükûmeti, 2013 Kasım ayında ülkede bulundurduğu tüm kimyasal silah tesislerini ve stoklarını imha etmiştir.

Ahrar-uş Şam ve El Nusra Cephesi mensupları 28 Mayıs 2013 Adana'da polis tarafından gerçekleştirilen operasyonlarda, kimyasal silahlarla yakalanmıştır.CHP'li milletvekili Eren Erdem Suriye'de kullanılan kimyasal silahların bir bölümünün Türkiye üzerinde gönderildiğini iddia etmiştir.

Misket bombaları

Merkezi New York'ta bulunan İnsan Hakları İzleme Örgütü'nün Beyrut kaynaklarına göre, Suriye Ordusu askerleri Eylül 2012 tarihinde misket bombaları kullanmaya başlamıştır. İnsan Hakları İzleme Örgütü'nün Silahlar bölümü başkanı Steve Goose, “Esad, her yerde yasak olan misket bombasını acımasızca kullanmayı artarak sürdürüyor ve bunun bedelini masum siviller canları ya da organlarını kaybederek ödüyor,” demiştir. Silahın kullanımın ilk kurbanlarının son kurbanlar olmadığı, silahın patladıktan sonra ardında bıraktığı küçük misketlerin daha sonra da patlayarak sivilleri öldürmeyi ve sakat bırakmayı sürdürdüğü bildirilmiştir.

Scud füzeleri

Aralık 2012 tarihinde Baas Partisi güçleri, özellikle Halep şehrine karşı olmak üzere, muhaliflerin yönettiği şehirlere karşı Scud füzeleriyle saldırılar düzenlemeye başlamıştır. Aralık ve Ocak ayları arasında şehri vuran Scud füzelerinin sayısının 40'tan fazla olduğu bildirilmiştir. Birleşmiş Milletler Scud füzeleriyle düzenlenen bu büyük saldırıları kınamıştır. Scud füzeleriyle düzenlenen saldırılar ülkede binlerce sivilin ölümüne neden olmuştur.

Canlı bombalar

İngiliz The Guardian Gazetesi'nin doğrulayamadığı bir haberde Suriyeli bir subay, ABD savaş uçaklarına karşı Suriye Ordusu'nda 13 pilotun kamikaze saldırısı düzenlemeye hazır oldukları yönünde imza attığını, 3000 intihar saldırganının da ABD hava kuvvetlerine saldırı düzenleyebileceği yönünde bilgi verdiği iddia edilmiştir.

Özellikle Halep ve Şam şehirlerinde, IŞİD ve El Nusra benzeri muhalif örgütler tarafından şehir meydanlarına, üniversitelere, devlet ve hükûmet binalarına ve Alevi köylerine karşı intihar saldırıları düzenlenmiştir.

Vakum bombası

Hava-yakan bomba olarak da bilinen termobarik silahlar, Baas Partisi güçleri tarafından muhalif şehirler üzerinde kullanılmıştır. 2012 tarihinden itibaren, Esad yönetimine sadık hava güçlerinin muhalefet gösteren sivil yerleşim yerlerine vakum bombaları bıraktığı bildirilmiştir. Silahlar yoğun olarak Halep Muharebesi ve Kafr Batna Savaşı'nda kullanılmıştır. Birleşmiş Milletler insan hakları soruşturmaları paneli, Beşar Esad'a sadık güçlerin vakum bombalarıyla muhalif Kusayr şehrinin yerleşim yerlerini Mart 2013 tarihinde defalarca kez bombaladığını doğrulamıştır.

Napalm bombası

Ağustos 2013 tarihinde, Baas Partisi güçlerinin Napalm-benzeri yangın çıkaran bir bombayla Kuzey Suriye'de bir okula saldırı düzenlediği bildirilmiştir.

Muhalifler

Suriye muhalefeti

Suriye'de ılımlı muhalefetin çatı örgütü Suriye Devrimi Muhalefet Güçleri Koalisyonudur. SDMGK'ya bağlı olarak Özgür Suriye Ordusu başta olmak üzere Suriye Türkmen Ordusu ve Nureddin Zengi Hareketi gibi pek çok muhalif grup vardır.

Ilımlı muhalefetin dışında İslami Cephe ve El Nusra Cephesi başta olmak üzere pek çok İslamcı muhalif grup vardır. Bu gruplar, ılımlı muhaliflerden farklı olarak İslami yasalarla yönetilen bir Suriye kurmak istemektedirler.

PYD

PYD silahlı kolu YPG ile iç savaşa dahil olmaktadır. Bunun yanında Kuzey Suriye'de muhaliflerle Burkan el-Fırat ve Suriye Demokratik Güçleri gibi ortak operasyon güçlerinde de yer almaktadır.

Irak ve Şam İslam Devleti

IŞİD (DAİŞ, DEAŞ ya da İslam Devleti) olarak adlandırılan örgüt, ilk olarak El Kaide'nin Irak ve Suriye kolu olarak ortaya çıkmıştır. Ardından Suriye'de temsil konusunda El Nusra Cephesi ile anlaşmazlığa düşmüş ve El Kaide'den bağımsız olarak hareket etmeye başlamıştır. IŞİD, günümüzde dünya genelinde İslami bir devlet kurmak amacıyla hareket etmektedir. Diğer İslamcı örgütlerden farklı olarak, uluslararası sınırları tanımamaktadır. 2014 yılında Suriye'de savaşa dahil olmuş, 2017 yılının sonunda Suriye'deki son toprağı Deyrizor'u kaybedip Suriye İç Savaşı'nda saf dışı kalmıştır.

Uluslararası durum

Birçok ülke ve uluslararası kuruluş, cumhurbaşkanı Beşşar Esad ve yönetimini halka zulm çektiriyor söylemiyle yaptırımlara uğratmıştır; Beşşar Esad ve tüm çevresinin mal varlıkları dondurulmuştur.

Bazı ülkeler muhalif gruplara silah yardımı yapmıştır. Net olmasa dahi bazı iddialara göre bu ülkeler Suudi Arabistan, Katar ve Türkiye'dir. BM Güvenlik Konseyi, Suriye rejimine yaptırım kararı almak için toplansa da, rejime yakın Rusya ve Çin bunları veto etmiştir.

Konseyde net karar alınamayınca Amerika Birleşik Devletleri ve Fransa Suriye Halkının Dostları Grubu adlı bir grup oluşturmuştur. Birçok kez grup toplanıp yaptırım karar almıştır. Son olarak Suriye, Türkiye'nin F-4 savaş uçağını düşürmesiyle (Haziran 2012 Türk uçağının düşürülmesi), NATO olağanüstü toplanmış ve olayı çok sert bir şekilde kınamıştır.

Birleşmiş Milletler, Suriye'deki Baas Partisi Hükûmeti'ni meşru otorite olarak tanımaktadır.

Suriye hükûmetini destekleyenler

3 ülke Suriye'yi destekler ve dış müdahaleye karşı çıkar. Bunlar; Rusya, Çin ve İran. Ayrıca Hizbullah ve beraberinde birkaç aşiret (Lübnan'dan) rejimin yanında savaşmaktadır.

Muhalifleri destekleyenler

Muhalifleri destekleyen ülkelerin önde gelenleri Suudi Arabistan, Katar, ABD, Birleşik Krallık,Fransa, Almanya, Libya ve Türkiye'dir. Askeri ve ticari destek veren ülkeler ise sadece Türkiye, ABD, Katar, Suudi Arabistan ve Libya'dır.

Mezhep çatışmaları

Suriye

Suriye'de muhalif kesimin Baas Partisi rejimine karşı başkaldırmasında Sünni gruplar etkilidir. Muhalefetin neredeyse tamamı Sünni, rejimin de neredeyse tamamının Arap Alevisi olduğu yönünde iddialar vardır, ancak buna karşıt görüşler de bulunmaktadır. Bu yüzden olaylar bazı uzmanlar ve kuruluşlar tarafından mezhep kavgası şeklinde yorumlanmıştır.[]Nusayri gruplar, iktidarı ellerinde tutmak için Suriye Hükûmeti'nin yanında gözükmüşlerdir.[] Eski başbakan Riyad Ferid Hicab'ın ülkeyi terk etmesi ve mezhep gruplarının birbirlerine karşı katliamlar yapması, mezhep kavgasını netleştirmiştir.[] Ülkede bazı muhalif unsurların, gösterilerinde "Aleviler tabuta, Hıristiyanlar Beyrut'a" sloganı attığı, ülkedeki kiliseleri bombaladığı ve Şii/Alevi nüfusun ağırlıklı yaşadığı bölgelerde silahlı eylemler gerçekleştirdiği ileri sürülmektedir.

Lübnan

Ülkede yaşanan çatışmalar, bölgede yayılmıştır. Lübnan'da mezhep kökenli çatışmalar yaşanmıştır. Muhalefet yanlıları Sünniler ve rejim yanlısı Nusayriler bu bahaneyle çatışmaya girmişlerdir. Güvenlik güçleri olaylara müdahale etmişlerdir.[]

Çatışmalarda bazı tarikat ve dini önderlerin öldürülmesiyle, şiddet yükselmiştir. Yaklaşık 70 kişi ölmüş, 410 kişi yaralanmıştır. Çatışmalar özellikle mahalle aralarında gerçekleşmektedir. Bazı aşiretlerde çatışmalarda taraf olmuştur.

Türkiye-Suriye ilişkilerindeki gerilim

Olayların başladığı günden bu yana Türkiye'de Adalet ve Kalkınma Partisi Hükümeti ve Suriye'de Baas Hükümeti arasında gerilimler yaşanmıştır. 24 Ağustos 2016 tarihinde sabaha karşı saat 4 sularında Türk Silahlı Kuvvetleri, Suriye'nin Cerablus bölgesine havadan ve karadan askerî harekât başlatmıştır.

El-Kaide ve diğer örgütlerin etkisi

Ülkede muhaliflerin safına katılan radikal İslamcı terörist gruplar yer almaktadır.El-Kaide ve El-Nusra Cephesi gibi aşırı İslamcı grupların, rejim sonrası şeriat devleti kurma ihtimali bazı muhalif kesimleri rahatsız etmektedir. Suriye Ulusal Konseyi ile bağlantıları olmadığından İslamcı militanlar bağımsız hareket etmektedir. ABD ve batılı güçler El-Kaide'nin muhaliflere destek olmasından rahatsızlık duymaktadır. Özgür Suriye Ordusu komutanlarından Ebu Ammar, Eğer bize batıdan yeterli yardım gelmezse, El-Kaide ile işbirliği yaparız açıklamasını yapmıştır.

Mülteciler

Çatışmaların başladığı zamandan bu yana, şiddet ve yaşam sorunları nedeniyle milyonlarca sivil komşu ülkelere sığınmıştır. Türkiye, Ürdün, Lübnan, Irak, Ermenistan ve Kürdistan Bölgesel Yönetimi dahil toplamda 4,9 milyon kişi sivil komşu ülkelere sığınmıştır. Ayrıca Suriye içinde 6,3 milyon kişi yerinden edilmiştir. İnsani yardıma gereksinimi olanların sayısı ise 13,5 milyonu buluyor

Suriye İç Savaşı sırasında halk gıda, yakıt, işsizlik ve barınak sıkıntısı yaşamıştır. Çatışmaların şiddetinden kaçan Suriye halkı Türkiye, Ürdün, Lübnan ve Irak gibi komşu ülkelere sığınmıştır. Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı'nın (AFAD) verilerine göre, Türkiye'de yaşayan Suriyeli mültecilerin sayısı 2.000.000'u geçmiş bulunmakta ve bunların 1.700.000'den fazlası mülteci kampları dışında yaşamaktadır.

Suriye'deki iç savaştan kaçan mülteci kadınların birçoğu fuhuşa ve zorla evliliğe itilmektedir.

Ölü sayısı

Suriye nüfusunun yüzde 11'i öldü ya da yaralandı. Birleşmiş Milletler'in açıklamasına göre Suriye iç savaşında 250 binden fazla insan hayatını kaybetmiştir fakat Birleşmiş Milletler Suriye iç savaşına dair istatistik toplamayı bıraktığı için ölenlerin sayısının daha fazla olduğu düşünülmektedir. Suriye Politika Araştırma Merkezi (SCPR) yayınladığı raporla 2011 Mart ile 2016 Şubat ayları arasında Suriye iç savaşında 500 bin insanın hayatını kaybettiğini, 1.88 milyon insanın ise yaralandığını belirtmiştir.

2016 Suriye Geçici Ateşkesi

ABD Dışişleri Bakanı John Kerry, Suriye'de ön görülen bir ateşkes anlaşması için Rusya ile anlaşmaya vardıklarını açıklamıştır. Kerry, anlaşmanın IŞİD ve El Nusra örgütünü kapsamadığını ve 27 Şubat gününden itibaren geçerli olacağını belirtmiştir. Birleşmiş Milletlerin de desteklediği bu anlaşma Suriye iç savaşının başladığı Mart 2011 tarihinden bu yana ilk kez büyük çapta bir ateşkes anlaşması olarak da tanımlandı. Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad ise varılan anlaşmaya uyacağını açıklamıştır. Varılan ateşkes anlaşması ile ülkeye insani yardım malzemelerinin ulaşması sağlanmıştır. Ateşkes ile ülke genelinde gözle görülür bir değişiklik olmuş fakat çok kez bu ateşkes ihlal edilmiştir. Suriye İnsan Hakları Ağı ateşkesin ilk dört gününde toplam 52 kez ateşkesin ihlal edildiğini öne sürmüştür. İhlaller karşılığında ise taraflar birbirlerini ateşkesi ihlal etmekle suçlamıştır.

Suriye'deki ateşkese rağmen Rusya'nın hava destekli operasyonlarında Suriye Ordusu, Türkmen bölgelerine saldırmaya devam etmiştir. Ayrıca Halep'in Şeyh Mesud mahallesinde YPG ile muhalifler arasında çatışmalar devam etmiştir.

7 Mart tarihinde ateşkesin 312 kez ihlal edildiği, Lazkiye, Şam, Dera ve Humus'ta çatışmaların aralıklarla devam ettiği belirtilmiştir. 8 Mart itibarıyla ateşkesin kapsadığı bölgelerde ölü sayısı 135 olarak açıklanmıştır.

Suriye yerleşimiyle ilgili uluslararası toplantısı

Kazakistan'ın başkenti Astana'da 23-24 Ocak 2017 tarihlerinde Türkiye ve Rusya'nın önderliğinde İran, ABD ve BM Genel Sekreteri Suriye Özel Temsilcisi Staffan de Mistura gözetiminde İç savaşın tarafları Suriye rejimi ve Suriye Muhalifleri bir araya gelerek müzakerelerde bulundu.

Amerika Birleşik Devletleri'nin saldırısı

Arka plan

İdlib'in Han Şeyhun beldesinde kullanıldığı iddia edildi. Kısa süre sonra iddia edilen saldırı ile ilgili birçok fotoğraf ve video sanal ortama yayıldı. Bunun üstüne Fransa, Birleşmiş Milletler'in toplanması için oturum talep etti. Suriye İnsan Hakları Gözlemevi saldırıda 11'i çocuk 58 kişinin öldüğünü iddia etti. Suriye ordusu ise bu suçlamaları reddederek Özgür Suriye Ordusu'nun kimyasal gaz deposunu vurduğunu söyledi. Birleşmiş Milletler'in yoğun baskıları sonucu Rusya o tarihte herhangi bir hava harekâtı yapmadığını açıkladı. Beyaz Saray ise bu durumun göz ardı edilemeyeceğini belirtti ve bu saldırıların sorumlusunun bir önceki ABD yönetimi olduğunu söyledi. Türkiye Cumhuriyeti cumhurbaşkanıysa bu durumu insanlık dışı saldırı olarak yorumladı.

BM tartışmaları

Bu açıklamalar sonrası Birleşmiş Milletler toplandı. Açılış konuşmasını BM Silahsızlanma İşleri Yüksek Temsilcisi yaptı ve doğrulanırsa bu saldırının en büyük ikinci kimyasal saldırı olabileceğini söyledi. ABD'nin BM Büyükelçisi ise bu saldırılara bir yaptırım uygulanmazsa devamı geleceğini söyleyerek Rusya'yı da bu durumdan suçlu tuttu. İngiltere'nin BM Büyükelçisi ise Esad'ı Rusya'nın barış denemeleriyle dalga geçmekle suçladı. Rusya'nın "savunulamayacağı savunduğunu" ileri sürdü. Bu suçlamalar üstüne Rus Büyükelçi Yardımcısı , İngiliz hükûmetini "Esad'ı düşürmeye saplantılı" olarak değerlendirdi. Diğer Rus temsilciler İdlib'de daha detaylı bir araştırma yapılmasını talep etti ve internete düşen görüntülerin yalandan ibaret olduğunu söyledi. Türkiye Sağlık Bakanı Recep Akdağ ise İdlib'den getirilen 30 kişinin incelendiğini kimyasal saldırı olduğuna dair kanıt olduğunu söyledi. Çin ve Rusya çıkacak kararları veto edeceğini söylerken ABD temsilcisi "BM müdahale etmezse ABD edebilir." açıklamasını yaptı.

Askeri saldırı

ABD'nin Akdeniz'de bulunan savaş gemileri 03.45'te Şayrat Hava Üssü'nü Tomahawk füzeleri ile vurmaya başladı. Saldırı sonunda 59 füze atıldı. Saldırı sonrası ilk açıklama ABD başkanı Donald Trump'dan geldi. Saldırı emrini kendisinin verdiğini söyleyen Trump diğer ülkeleri ABD'nin yanında olmaya çağırdı. Pentagon ise saldırıdan önce Rusya'nın bilgilendirildiğini aktardı. Hatta Pentagon'un, Rusya'ya "Müdahalede bulunursanız askeri çatışma çıkar." uyarısında bulunduğu iddia edildi.

Saldırı sonrası

Saldırı sonrası ilk tepki Rusya'dan geldi. Rusya, ABD'yi mevcut yönetime saldırmakla suçladı. Rusya Başbakanı Dmitri Medvedev ise "ABD ile çatışmaya ramak kalmıştı." dedi. Bu saldırıyı meşru bulmayan, BM'nin izni olmadan yapıldığını söyleyen Rusya, ABD ile birlikte Suriye'de koordinasyon amacıyla oluşturulan sıcak iletişim hattını durduracağını açıkladı ve açıklamalar sonrası Akdeniz'e son teknoloji füzeler ile donatılmış en yeni gemilerinden yolladı. 9 Nisan 2017 günü Rusya lideri Putin ile İran lideri Ruhani bir telefon görüşmesi gerçekleştirdi. Görüşme sonunda taraflar terörle mücadele birlikte olacaklarını belirttiler ve saldırıyı kabul edilemez olarak nitelediler. Müttefik gruplardan yapılan ortak açıklamalarda ise ABD'nin kırmızı çizgiyi geçtiği vurgulandı ve "Bundan sonra her türlü saldırıya karşılık vereceğiz" dendi.

Avrupa'dan ise ABD'yi destekler tarzda tepkiler geldi. Avrupa Birliği Konseyi Başkanı Donald Tusk "ABD saldırısı, barbarca kimyasal saldırıya karşı bir kararlılığa ihtiyaç olduğunu gösteriyor. AB, Suriye'deki vahşeti bitirmek için ABD ile çalışacak." dedi. Almanya ve Fransa ortak açıklama yapıp "Bunun sorumlusu Esad'dır." derken İngiltere Başbakanlığı'ndan "ABD'nin eylemine tam destek veriyoruz." açıklaması geldi. İtalya Dışişleri ve Uluslararası İşbirliği Bakanı Paolo Gentiloni ise bu saldırının kimyasal kullanımı sonrası doğru olduğunu vurguladı. Danimarka Başbakanı "Sivillere korkakça saldırının sonuçlarının olması güzel. ABD Esad vahşetinin cezasız kalmayacağını açıkça ortaya koydu." açıklamasını yaptı. Polonya ve Ukrayna'da bu saldırıya destek verdi.

Türkiye cephesinde ise cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan "Esed rejiminin kimyasal ve konvansiyonel silahlarla işlediği savaş suçlarına karşı atılmış somut bir adım olarak bunu olumlu buluyoruz. Bunu da yeterli görmüyorum." açıklamasını yaparken başbakan Binali Yıldırım ABD'nin yaptığı saldırının dünya kamuoyunun hislerine tercüman olduğunu söyledi ve "Her türlü desteği vermeye hazırız." dedi. Ordu cephesinden ise hükûmet ve cumhurbaşkanının aksine saldırıya tepki geldi ve emekli generaller saldırıyı "Kürt koridoruna hayat öpücüğü." olarak değerlendirdi.

Galeri

  • image
    Azaz şehrinde çatışmalarda yıkılmış bir ev
  • image
    Muhalifler Humus şehrinde gösteri yapıyor
  • image
    Beşşar Esad yandaşları Lazkiye'de miting yapıyor.
  • image
    Humus'taki çatışmalar
  • image
    Suriye polisi
  • image
    Şam'da yüksek güvenlik
  • image
    Tunus'ta SUK toplantısı
  • image
    ÖSO'ya tedarik edilen Stinger füzesi
  • image
    Yıkılmış camii avlusu
  • image
    Suriye Askerleri
  • image
    Hükûmet güçlerinin üssü
  • image
    Mülteci kampı (Türkiye)
  • image
    Azez kasabası
  • image
    ÖSO askerlerinin kamyoneti

Ayrıca bakınız

  • Orchard Operasyonu
  • Halep Muharebesi
  • Deyrizor Kuşatması
  • Azez Muharebesi
  • Palmira Muharebesi
  • Türkiye-IŞİD çatışması
  • Irak ve Şam İslam Devleti'ne karşı yapılan askerî müdahaleler
  • Kobani Kuşatması
  • Zabadani Muharebesi
  • Şubat 2016 Humus saldırısı
  • Suriye-Türkiye ilişkileri

Notlar

  1. ^ Sayı, ayrı sütunlarda listelenen IŞİD ve SDG dışındaki tüm hükûmet karşıtı güçleri içermektedir.

Kaynakça

  1. ^ Kalin, Stephen (27 Eylül 2015). "Iraq says Russia, Iran, Syria cooperating on security issues in Baghdad". Reuters. 10 Eylül 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Ağustos 2016. 
  2. ^ Yusuf, Mohamed Sheikh (27 Mart 2016). . Anadolu Agency. 31 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2016. 
    "Report: Iran, North Korea Helping Syria Resume Building Missiles". 29 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Kasım 2014. 
    Ryall, Julian (6 Haziran 2013). "Syria: North Korean military 'advising Assad regime'". The Telegraph. 17 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Ağustos 2013. 
    "North Korea violating sanctions, according to UN report". The Telegraph. 3 Temmuz 2012. 1 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Ekim 2012. 
  3. ^ Bodeen, Christopher (8 Ağustos 2016). . Associated Press. 19 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2016. 
  4. ^ Беларусь попала в ТОП-20 мировых лидеров по экспорту вооружений 27 Ekim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde . — Военно-политическое обозрение, 1 марта 2017
  5. ^ "Lukashenka supplies weapons to Assad". Charter 97. 2 Kasım 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Ekim 2018. 
  6. ^ Беларусь и Сирия: от дипломатии до военного сотрудничества 27 Ekim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde . — imhoclub.by (30 мая 2017)
  7. ^ Беларусь выходит в лидеры на рынке средств радиоэлектронной борьбы; Не исключено, что белорусская электроника двойного назначения применялась в ходе боевых действий в Сирии 27 Ekim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde . — Naviny.by (4 мая 2018)
  8. ^ Paragga, Mariana. "Exclusive: Venezuela ships fuel to war-torn Syria: traders". Reuters. 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Aralık 2013. 
  9. ^ Parraga, Mariana. "Venezuela to ship more fuel to Syria as crackdown spreads". Thomson Reuters Foundation. 13 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Aralık 2013. 
  10. ^ Solomon, Jay. "To power Syria, Chavez sends diesel". The Wall Street Journal. 7 Mart 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Aralık 2013. 
  11. ^ "Report: Syrian regime being aided from 12 countries". Foreign Policy. 29 Ekim 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Ekim 2018. 
  12. ^ "France Says Its Airstrikes Hit an ISIS Camp in Syria". The New York Times. 28 Eylül 2015. 22 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Eylül 2016. 
  13. ^ Barton, Rosemary (26 Kasım 2015). "Justin Trudeau to pull fighter jets, keep other military planes in ISIS fight". CBC News. 18 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Eylül 2016. 
  14. ^ "Operation Inherent Resolve". 30 Eylül 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Eylül 2016. 
  15. ^ "Syria: Bashar al-Assad's brother Maher 'loses leg". Telegraph. Ağustos 2012. 21 Ocak 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Eylül 2016. 
  16. ^ "Syria rebel leader Col. Riad al-Asaad wounded in attack, opposition says". CBS News. 25 Mart 2013. 5 Ocak 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Eylül 2016. 
  17. ^ "Leading Syrian rebel groups form new Islamic Front". BBC. 22 Kasım 2013. 26 Nisan 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Ocak 2014. 
  18. ^ Turkish Special Forces: From stopping a coup to the frontline of the ISIL fight 23 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Hürriyet Daily News, 24 August 2016.
  19. ^ "Isis leader incapacitated with suspected spinal injuries after air strike". Guardian. 1 Mayıs 2015. 11 Aralık 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Eylül 2016. 
  20. ^ "U.S. Condemns Terrorist Attacks in Iraq and Pledges to Help Combat al Qaeda". United States Department of State. 10 Ağustos 2013. 18 Ekim 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Eylül 2014. 
  21. ^ "Isis: US-trained Tajik special forces chief Gulmurod Khalimov becomes Isis war minister". Yahoo News. 6 Eylül 2016. 21 Eylül 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Eylül 2016. 
  22. ^ MacFarland leads the coalition against ISIS 6 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . erişimtarihi=2015-10-30
  23. ^ a b c d e f g h . SOHR. 15 Mart 2023. 15 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  24. ^ a b . SOHR. 17 Aralık 2014. 23 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2016. 
  25. ^ . The Soufan Group. 17 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2018. 
  26. ^ 151–201 killed (2015–17),[1] 3 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde .[2] 22 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde .[3] 7 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . 14–64 killed (, Feb. 2018),[4] 1 Mart 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde .[5] 26 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . 18 killed (May 2018 – June 2019),[6] 9 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .[7] 3 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .[8] 12 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .[9] 9 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .[10] 16 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .[11] 9 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde . total of 183–283 reported dead
  27. ^ . MEMRI. 11 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  28. ^ الشامية, محرر الدرر (30 Ağustos 2017). . الدرر الشامية. 31 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2019. 
  29. ^ Fırat Kalkanı Harekatı'nda 72 ölü, Zeytin Dalı Harekatı'nda 61-96 ölü, 70-84 ölü, Barış Pınarı Harekatı'nda 18 ölü, Bahar Kalkanı Harekatı'ndan sonra 16-24 ölü, Fırat Kalkanı Harekatı'ndan sonra 2 ölü, toplam 239-296 ölü rapor edilmiştir (daha fazla ayrıntı için buraya bakınız)
  30. ^ . SOHR. 9 Aralık 2020. 9 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  31. ^ "Pilot killed as U.S. F-16 crashes in Jordan". 22 Şubat 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Mart 2022. 
    "Jordan pilot murder: Islamic State deploys asymmetry of fear". BBC News. 4 Şubat 2015. 9 Nisan 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Mart 2022. 
    "US service member killed in Syria identified as 22-year-old from Georgia". ABC News. 27 Mayıs 2017. 26 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Mart 2022. 
    "US identifies American service member killed by IED in Syria". ABC News. 27 Mayıs 2017. 10 Kasım 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Mart 2022. 
    "French soldier killed in Iraq-Syria military zone, Élysée Palace says". France24. 27 Mayıs 2017. 24 Şubat 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Mart 2022. 
    "4 Americans among those killed in Syria attack claimed by ISIS". CNN. 27 Mayıs 2017. 29 Mart 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Mart 2022. 
    . Syrian Observatory of Human Rights. 2 Mayıs 2019. 24 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
    "US service member killed in Syria identified as 22-year-old from Georgia". ABC News. 27 Mayıs 2017. 26 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Mart 2022. 
    "Army identifies U.S. soldier killed in Syria". The Washington Times. 27 Ocak 2020. 29 Mart 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Mart 2022. 
    "Pentagon identifies US soldier killed in Syria". The Hill. 23 Temmuz 2020. 29 Mart 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Mart 2022. 
  32. ^ "UN: UN Human Rights Office estimates more than 306,000 civilians were killed over 10 years in Syria conflict". United Nations. 28 Haziran 2022. 1 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Nisan 2023. 
  33. ^ . Global Centre for the Responsibility to Protect. 1 Aralık 2022. 28 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  34. ^ (UNHCR), United Nations High Commissioner for Refugees. "Syria emergency". 29 Mart 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Mart 2022. 
  35. ^ "We've Never Seen Such Horror". Human Rights Watch. 1 Haziran 2011. 10 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Ekim 2013. 
  36. ^ "Arşivlenmiş kopya". 3 Ekim 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Ekim 2013. 
  37. ^ "Syrian defections hurt army morale". 5 Temmuz 2012. 30 Ocak 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Ekim 2013. 
  38. ^ "Syria what you need to know". 6 Eylül 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Eylül 2013. 
  39. ^ "Al Nusrah Front claims 3 more suicide attacks in Daraa". 27 Kasım 2012. 28 Ocak 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Ekim 2013. 
  40. ^ . Ya Libnan. 22 Nisan 2013. 17 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2013. 
  41. ^ "In Turnabout, Syria Rebels Get Libyan Weapons". 21 Haziran 2013. 1 Ekim 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Haziran 2013. 
  42. ^ Hubbard, Ben (17 Temmuz 2013). "Momentum Shifts in Syria, Bolstering Assad's Position". New York Times. 3 Mart 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Ağustos 2013. 
  43. ^ Sunni v Shia, here and there 17 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . retrieved 14 September 2013
  44. ^ "UN says Syria conflict is 'overtly sectarian'". 20 Aralık 2012. 17 Mart 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Eylül 2013. 
  45. ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Ekim 2013. 
  46. ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Ekim 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Ekim 2013. 
  47. ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Haziran 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Mayıs 2015. 
  48. ^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Mart 2016. 
  49. ^ "Syria torture archipelago". 6 Ekim 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Ekim 2013. 
  50. ^ Staff (24 Mayıs 2012). "UN human rights probe panel reports continuing 'gross' violations in Syria". United Nations. 3 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Eylül 2013. 
  51. ^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Ekim 2013. 
  52. ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Ocak 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Ekim 2013. 
  53. ^ "Syrian troops committed war crimes, says UN report". the Independent. 15 Ağustos 2012. 25 Ocak 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Ekim 2013. 
  54. ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Ekim 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Ekim 2013. 
  55. ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Ekim 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Ekim 2013. 
  56. ^ "Obama: US cannot ignore Syria chemical weapons". 12 Eylül 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Ekim 2013. 
  57. ^ VOA Türkçe kaynağından 21 Şubat 2020'de arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2020
  58. ^ Syrian Arap News Agency kaynağından 21 Şubat 2020 tarihinde arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2020.
  59. ^ Douglas Little (1990). "Cold War and Covert Action: The United States and Syria, 1945-1958". Middle East Journal. 44 (1). 
  60. ^ "1949-1958, Syria: Early Experiments in Cover Action, Douglas Little, Professor, Department of History, Clark University" (PDF). 8 Eylül 2019 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 14 Ekim 2013. 
  61. ^ Gendzier, Irene L. (1997). Notes from the Minefield: United States Intervention in Lebanon and the Middle East, 1945–1958. Columbia University Press. s. 98. 9 Ekim 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Şubat 2012. Recent investigation..indicates that CIA agents Miles Copeland and Stephen Meade..were directly involved in the coup in which Syrian colonel Husni Za'im seized power. According to then former CIA agent Wilbur Eveland, the coup was carried out in order to obtain Syrian ratification of TAPLINE. 
  62. ^ Gerolymatos, André (2010). Castles Made of Sand: A Century of Anglo-American Espionage and Intervention in the Middle East. Thomas Dunne books (MacMillan). 10 Haziran 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Şubat 2012. Miles Copeland formerly a CIA agent has outlined how he and Stephen Meade backed Zaim, and American archival sources confirm that it was during this period that Meade established links with extremist right-wing elements of the Syrian army, who ultimately carried out the coup. 
  63. ^ "Syria Profile". BBC. 13 Eylül 2013. 15 Eylül 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Eylül 2013. 
  64. ^ Wilson, Scott (25 Nisan 2011). "Syria escalates attacks against demonstrators". The Seattle Times. 29 Nisan 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Ekim 2013. 
  65. ^ "Protests in Syria Pose Challenges for the U.S". NPR. 28 Eylül 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Ekim 2013. 
  66. ^ "No Room to Breathe: State Repression of Human Rights Activism in Syria". 19 (6). Human Rights Watch. Ekim 2007. ss. 8-13. 25 Ocak 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Ekim 2013. 
  67. ^ George, Alan (2003). Syria:Neither Bread nor Freedom. New York, NY: Zed Books. ss. 56-58. ISBN . 
  68. ^ a b Holliday, Joseph (Aralık 2011). "The Struggle for Syria in 2011" (PDF). Institute for the Study of War. 7 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2013. 
  69. ^ Heneghan, Tom (23 Aralık 2011). "Syria's Alawites are secretive, unorthodox sect". Reuters. 20 Haziran 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Ağustos 2013. 
  70. ^ Worth, Robert F. (24 Nisan 2011). "Syrian Crisis Tests the Mettle of Its Autocratic Ruler". New York Times. 17 Ekim 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Ağustos 2013. 
  71. ^ "Syria Kurd leader vows to keep up democracy struggle". Reuters. 7 Nisan 2011. 16 Ekim 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Ağustos 2013. 
  72. ^ "US will not intervene in Syria as it has in Libya, says Hillary Clinton". The Guardian. Londra. 27 Mart 2011. 13 Nisan 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Ekim 2013. 
  73. ^ a b "Rebels in Syria's largest city of Aleppo mostly poor, pious and from rural backgrounds". Fox News. Associated Press. 16 Ekim 2012. 7 Aralık 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Ocak 2013. 
  74. ^ Saleeby, Suzanne (16 Şubat 2012). . Jadaliyya. 5 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2013. 
  75. ^ . Journalist's Resource. 28 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2012. 
  76. ^ "World Report 2010 Human Rights Watch World Report 2010" 16 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., p. 555.
  77. ^ a b . Amnesty International. 2009. 28 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2012. 
  78. ^ Black, Ian (16 Temmuz 2010). "Syrian human rights record unchanged under Assad, report says". The Guardian. Londra. 15 Aralık 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Ekim 2013. 
  79. ^ a b c Human Rights Watch World Report 2005 Events of 2004, Human Rights Watch 2005. .
  80. ^ "How Syria controls its dissidents – Banning travel". The Economist. 30 Eylül 2010. 18 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2013. 
  81. ^ "A Wasted Decade". Human Rights Watch. 16 Temmuz 2010. s. 8. 16 Nisan 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Ekim 2013. 
  82. ^ "2010 Country Reports on Human Rights Practices - Syria". United Nations High Commissioner for Refugees. 8 Nisan 2011. 20 Kasım 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Ekim 2013. 
  83. ^ . CNN. 7 Nisan 2011. 29 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2011. 
  84. ^ Brandon, James (21 Şubat 2007). "The PKK and Syria's Kurds". Terrorism Monitor. 5 (3). Washington, DC: Jamestown Vakfı. 18 Kasım 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Şubat 2012. 
  85. ^ Isseroff, Ami (24 Mart 2004). "Kurdish agony – the forgotten massacre of Qamishlo". MideastWeb. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Şubat 2012. 
  86. ^ United States Bureau of Democracy, Human Rights and Labor. Syria: International Religious Freedom Report 2007 10 Eylül 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. This article incorporates text from this source, which is in the public domain.
  87. ^ Brocklebank, Christopher (23 Haziran 2010). "Syrian authorities crack down on gay men". Pink News. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Aralık 2010. 
  88. ^ Joe Lauria (29 Kasım 2011). "More than 250 children among dead, U.N. says". The Wall Street Journal. 13 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Kasım 2011. 
  89. ^ "Syria among worst for rights abuses: HRW report". Reuters. 24 Ocak 2011. 2 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Ekim 2013. 
  90. ^ Ten years after Bashar el-Assad’s installation, the government still decides who can be a journalist 31 Temmuz 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Reporters Without Borders USA.
  91. ^ Black, Ian (16 Temmuz 2010). "Syrian human rights record unchanged under Assad, report says". The Guardian. Londra. 15 Aralık 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Ekim 2013. 
  92. ^ "10 Worst Countries to be a Blogger" 26 Eylül 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Committee to Protect Journalists, 30 April 2009
  93. ^ . Reporters Without Borders. 18 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2012. 
  94. ^ "Red lines that cannot be crossed – The authorities don't want you to read or see too much". The Economist. 24 Temmuz 2008. 18 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2013. 
  95. ^ Jennifer Preston (9 Şubat 2011). "Syria Restores Access to Facebook and YouTube". The New York Times. 3 Nisan 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Ekim 2013. 
  96. ^ . Reporters Without Borders. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2011. 
  97. ^ "Internet Enemies: Syria" 18 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Reporters Without Boarders, March 2011
  98. ^ "Syrian jailed for internet usage". BBC News. 21 Haziran 2004. 24 Nisan 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Ekim 2013. 
  99. ^ Barr, james - Kırmızı Çizgi - Eylül 2016 - Bayrampaşa/İstanbul - 978-605-343-921-9
  100. ^ "Mid-East unrest: Syrian protests in Damascus and Aleppo". BBC. 15 Mart 2011. 2 Şubat 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Mart 2013. 
  101. ^ "Observations on the Air War in Syria" (PDF). Air & Space Power Journal. Mart–Nisan 2013. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 14 Ekim 2013. 
  102. ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Mart 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Eylül 2015. 
  103. ^ . 25 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2015. 
  104. ^ "Arşivlenmiş kopya". 7 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Eylül 2015. 
  105. ^ . 30 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2015. 
  106. ^ . 14 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2015. 
  107. ^ . 11 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2016. 
  108. ^ a b . 11 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2016. 
  109. ^ . 11 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2016. 
  110. ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Mart 2016. 
  111. ^ . 11 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2016. 
  112. ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Mart 2016. 
  113. ^ "Arşivlenmiş kopya". 20 Ocak 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ocak 2016. 
  114. ^ . ilerihaber.org. 5 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2017. 
  115. ^ . 24 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2017. 
  116. ^ . 10 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2017. 
  117. ^ . 9 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2017. 
  118. ^ . 9 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2017. 
  119. ^ "Milliyet.com.tr » Dünya » Haber » Deyrizor'da DAEŞ'e ikinci bir darbe11.09.2017 - 02:30 Son Güncelleme: 11.09.2017-2:30 Deyrizor'da DAEŞ'e ikinci bir darbe = Milliyet.com.tr » Dünya » Haber » Deyrizor'da DAEŞ'e ikinci bir darbe11.09.2017 - 02:30". 12 Eylül 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Eylül 2017. 
  120. ^ . 12 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2017. 
  121. ^ "Esad ve YPG Deyrizor'u ele geçirmek için yarışıyor". 16 Eylül 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Eylül 2017. 
  122. ^ "Suriye ordusunun Fırat'ı geçmesine izin vermeyeceğiz". Erişim tarihi: 16 Eylül 2017. 
  123. ^ "Suriye ordusu Fırat'ı geçti!". 16 Eylül 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Eylül 2017. 
  124. ^ "Buseyna Şaban: Suriye ABD Himayesinde Olan Güçlere Karşı Da Savaşacak". 16 Eylül 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Eylül 2017. 
  125. ^ . 19 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2017. 
  126. ^ "el-Cufra köyü geri alındı!". Erişim tarihi: 17 Eylül 2017. 
  127. ^ . 18 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2017. 
  128. ^ "Suriye Ordusu Fırat'ın Doğusunda". 19 Eylül 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Eylül 2017. 
  129. ^ . 4 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2017. 
  130. ^ "Arşivlenmiş kopya". 8 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Mayıs 2015. 
  131. ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Şubat 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ocak 2016. 
  132. ^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Ocak 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ocak 2016. 
  133. ^ . 6 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2016. 
  134. ^ . 29 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2015. 
  135. ^ . 29 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2015. 
  136. ^ . 25 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2016. 
  137. ^ . 8 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2017. 
  138. ^ . 8 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2017. 
  139. ^ "No: 288, 15 Eylül 2017, 14-15 Eylül 2017 Tarihlerinde Gerçekleştirilen Altıncı Astana Toplantısı'nda İdlib Çatışmasızlık Bölgesinin İlanı Hk". 16 Eylül 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Eylül 2017. 
  140. ^ . 16 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2017. 
  141. ^ . 20 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2015. 
  142. ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Eylül 2015. 
  143. ^ . 11 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2016. 
  144. ^ "Arşivlenmiş kopya". 31 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Mayıs 2015. 
  145. ^ "Turkish doctors say no nerve gas in Syrian victims' blood". GlobalPost. 5 Mayıs 2013. 11 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Mayıs 2013. 
  146. ^ Willsher, Kim (2 Eylül 2013). "Syria crisis: French intelligence dossier blames Assad for chemical attack". The Guardian. 9 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Kasım 2013. 
  147. ^ "Syria Has Used Chemical Arms on Rebels, U.S. and Allies Find". New York Times. 13 Haziran 2013. 15 Haziran 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Kasım 2013. 
  148. ^ Ari Soffer (5 Ağustos 2013). "Syria: Rebels Allege Another Chemical Attack by Regime". Israelnationalnews.com. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Ağustos 2013. 
  149. ^ . 16 Eylül 2013. 9 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2013. 
  150. ^ Gladstone, Rick; Chivers, C.J. (16 Eylül 2013). "Forensic Details in U.N. Report Point to Assad's Use of Gas". New York Times. 18 Eylül 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Eylül 2013. 
  151. ^ Drum, Kevin (16 Eylül 2013). "Yep, the Ghouta Gas Attacks Were Carried Out By the Assad Regime". Mother Jones. 20 Eylül 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Eylül 2013. 
  152. ^ . Al Jazeera Türkçe. 5 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2016. 
  153. ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Kasım 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Kasım 2013. 
  154. ^ Isachenkov, Vladmir. "Russia To Push Syria To Put Chemical Weapons Under International Control". Huffington Post. 21 Kasım 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Kasım 2013. 
  155. ^ John Solomon. "US, Russia reach deal on Syria chemical weapons" 24 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., The Washington Times. September 14, 2013.
  156. ^ "Suriye kimyasal silah tesislerini imha etti". Euronews Türkçe. 5 Nisan 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Mart 2016. 
  157. ^ "Adana'daki Kimyasal Silah Davasi". İhlas Haber Ajansı. 28 Nisan 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Mart 2016. 
  158. ^ . Cihan Haber Ajansı. 5 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2016. 
  159. ^ "Syria: Mounting Casualties from Cluster Munitions". Hrw.org. 16 Mart 2013. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Mayıs 2013. 
  160. ^ Saad, Waida; Rick, Gladstone (22 Şubat 2013). "Scud Missile Attack Reported in Aleppo". New York Times. 9 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Ağustos 2013. KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi ()
  161. ^ Sevil Küçükkoşum. "Syria fired more than 40 Scud missiles in two months". Hurriyet Daily News. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Mayıs 2013. 
  162. ^ "U.S. condemns Scud attack in Syria, invites opposition for talks". NBC News. 24 Şubat 2013. 13 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Mayıs 2013. 
  163. ^ "20 dead in Scud missile attack in Syria, activists say". Los Angeles Times. 29 Mart 2013. 6 Kasım 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Kasım 2013. 
  164. ^ "NGO: Missile fired on Syria town kills 4 civilians". Al Arabiya. 28 Nisan 2013. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Mayıs 2013. 
  165. ^ . France24.com. 6 Aralık 2012. 19 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2013. 
  166. ^ Mona Mahmood and Robert Booth. "Syrian army may use kamikaze pilots against west, Assad officer claims". The Guardian. 6 Nisan 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Ağustos 2013. 
  167. ^ "Suicide attack reported in Damascus". 18 Şubat 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Mart 2016. 
  168. ^ "Al Nusrah Front claims 3 more suicide attacks in Daraa". 28 Ocak 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Ekim 2013. 
  169. ^ "Car bomb strikes near Syria military complex". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Mart 2016. 
  170. ^ "Death toll rises to at least 82 in Aleppo University bombings". 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Mart 2016. 
  171. ^ Syria rebels say Assad using 'mass-killing weapons' in Aleppo - Israel News, Ynetnews 12 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Ynetnews.com (1995-06-20). Retrieved on 2013-08-19.
  172. ^ Dropping Thermobaric Bombs on Residential Areas in Syria_ Nov. 5. 2012 - Syria Videos : Firstpost Topic - Page 1 19 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Firstpost.com. Retrieved on 2013-08-19.
  173. ^ Cumming-Bruce, Nick (4 Haziran 2013). "U.N. Panel Reports Increasing Brutality by Both Sides in Syria". New York Times. 25 Ocak 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Kasım 2013. 
  174. ^ BBC news, 29 August 2013 7 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., BBC News, 30 September 2013 [12] 31 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
  175. ^ "Arşivlenmiş kopya". 7 Şubat 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Ocak 2016. 
  176. ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Ocak 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Ocak 2016. 
  177. ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Ocak 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Ocak 2016. 
  178. ^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Ocak 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Ocak 2016. 
  179. ^ . 27 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2016. 
  180. ^ . 29 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2016. 
  181. ^ http://www.un.int/syria/ 12 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Permanent Mission of the Syrian Arab Republic to the United Nations
  182. ^ "İran'dan Esed'e Asker Desteği". TRT Haber. 26 Kasım 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Ağustos 2012. 
  183. ^ "Suriye'den Lübnan'a Bulaşıyor". bianet.0rg. 27 Kasım 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Ağustos 2012. 
  184. ^ "İngiltere muhaliflere yardımı artırıyor". Cumhuriyet. 16 Ekim 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Ağustos 2012. 
  185. ^ . İran Türkçe. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2012. 
  186. ^ http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalYazar&ArticleID=1103781&CategoryID=100 14 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Suriyeli Aleviler: En yetim azınlık!, Fehim Taştekin, Radikal Gazetesi
  187. ^ http://www.abna.ir/data.asp?lang=10&Id=323413 16 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Aleviler tabuta, Hıristiyanlar Beyrut'a, AhlulBayt News Agency
  188. ^ . Ankara Haber. 26 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2012. 
  189. ^ "El Kaide üyesi Türk Suriye'de öldürüldü". Hürriyet Planet. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Ağustos 2012. 
  190. ^ "El Kaide'yle işbirliği yaparız". NTVMSNBC. 18 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Ağustos 2012. 
  191. ^ a b "Suriye'deki Savaş 7. Yılına Girerken, UNHCR Suriye'nin bir 'Dönüm Noktasında' Olduğu Uyarısında Bulunuyor". UNHCR Türkiye. 12 Mart 2017. 16 Mart 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Mart 2017. 
  192. ^ "944 Suriyeli Daha Türkiye'ye Geldi". TRT Haber. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Ağustos 2012. 
  193. ^ "AFAD: Türkiye'de mülteci sayısı 600 bini geçti". 8 Ocak 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Ekim 2013. 
  194. ^ "Suriyeli kadınlar fuhuşa ve zorla evliliğe itiliyor". 20 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Haziran 2013. 
  195. ^ "Arşivlenmiş kopya". 12 Şubat 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Şubat 2016. 
  196. ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Şubat 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Şubat 2016. 
  197. ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Şubat 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Şubat 2016. 
  198. ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Mart 2016. 
  199. ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Mart 2016. 
  200. ^ "Arşivlenmiş kopya". 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Mart 2016. 
  201. ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Mart 2016. 
  202. ^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Mart 2016. 
  203. ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Mart 2016. 
  204. ^ . 1 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2017. 
  205. ^ "Birleşmiş Milletler Suriye'de 'kimyasal saldırı' iddiası üzerine toplanıyor". www.bbc.com. 10 Nisan 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Nisan 2017. 
  206. ^ "11'i çocuk 58 kişi hayatını kaybetti". www.telegraph.co.uk. 6 Nisan 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Nisan 2017. 
  207. ^ . tr.sputniknews.com. 10 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2017. 
  208. ^ "Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nden olağanüstü toplantı". NTV. 10 Nisan 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Nisan 2017. 
  209. ^ "BMGK'da ilginç anlar: Rus temsilci koşarak çıktı". Hurriyet. 10 Nisan 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Nisan 2017. 
  210. ^ "ABD Suriye'yi vurdu". NTV. 10 Nisan 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Nisan 2017. 
  211. ^ . aHaber. 15 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2017. 
  212. ^ . CNN TÜRK. 15 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2017. 
  213. ^ "Rusya Akdeniz'e savaş gemisi gönderdi". NTV. 15 Nisan 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Nisan 2017. 
  214. ^ "Rusya ve İran'dan ortak açıklama: Her türlü saldırıya karşılık vereceğiz". Hurriyet. Erişim tarihi: 9 Nisan 2017. 
  215. ^ "Rusya ve İran'dan ortak açıklama!". Milliyet. 10 Nisan 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Nisan 2017. 
  216. ^ . CNN TÜRK. 15 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2017. 
  217. ^ . www.aljazeera.com.tr. 10 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2017. 
  218. ^ "Erdoğan'dan, ABD'nin Suriye'yi vurmasıyla ilgili açıklama". NTV. 15 Nisan 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Nisan 2017. 
  219. ^ "Generallerden saldırıya sert tepki!". Aydınlık Gazetesi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2017. 

wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar

Bu maddenin tarafsizligi konusunda kuskular bulunmaktadir Konuya dair fikir alisverisi tartisma sayfasinda bulunabilir Sablonu kaldirmadan once lutfen gerekli sartlarin olustugundan emin olun Haziran 2017 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Suriye Ic Savasi Arapca الحرب الأهلية السورية el Harb ul ehliyye el Suriyye Suriye ordusu Suriye hukumeti ve Suriye deki ic isyancilar arasinda baslayan sonrasinda Irak ve Sam Islam Devleti El Nusra ve bazi Kurt Turkmen Durzi ve Suryani gruplarin da katildigi son donemde ise Rusya Iran Amerika Birlesik Devletleri Turkiye ve Israil gibi dis guclerin de sinirli ve duzenli olarak dahil oldugu catismalardir Gosteriler 15 Mart 2011 de baslamis ve Nisan 2011 tarihinde ulke capinda yayilmistir Suriye Ic SavasiArap Bahari Arap Kisi Terorle SavasUlkedeki mevcut durumu gosteren harita Suriye hukumeti SAO kontrolunde Irak ve Sam Islam Devleti nin kontrolunde Kuzey ve Dogu Suriye Ozerk Yonetimi SDG kontrolunde Suriye Gecici Hukumeti SMO ve Turkiye kontrolunde Suriye Kurtulus Hukumeti HTS kontrolunde Suriye hukumeti ve OSO ortak alani bkz Suriye baris sureci Suriye hukumeti ve SDG kontrolunde ve ABD kontrolunde Not Suriye de az sayida kisinin yasadigi coller bulunmaktadir Bu bolgeler cevredeki yol ve yerlesim yerlerini kontrolu altinda bulunduran guclerin kontrolunde gosterilmistir Tarih15 Mart 2011 gunumuz 13 yil 3 ay 2 hafta ve 2 gun BolgeSuriye cevre ulkelere de sicramalari oldu DurumDevam ediyorTaraflarSuriye hukumeti Ulusal Ilerici Cephe Suriye Silahli Kuvvetleri Kara Kuvvetleri Hava Kuvvetleri Hava Savunma Kuvvetleri Deniz Kuvvetleri Cumhuriyet Muhafizlari Ulusal Savunma Kuvvetleri Baas Tugaylari Muttefikler Arap Milliyetci Muhafizlar Filistin Halk Kurtulus Cephesi Genel Komutanlik Suriye Direnisi Suriye Sosyal Milliyetci Partisi Rusya 2015 ten beri Iran 2013 ten beri Hizbullah 2013 ten beri Destekleyenler Irak Kuzey Kore iddia Cin iddia Belarus Venezuela AngolaSuriye Gecici Hukumeti Ozgur Suriye Ordusu Suriye Milli Ordusu Guney Cephesi 2014 ten beri Fetih Halep 2015 ten beri Islami Cephe 2013 2015 Turkiye Destekleyenler Katar ABD 2011 2017 Suudi Arabistan 2012 2017 Fransa 2011 2018 Suriye Kurtulus Hukumeti HTS Irak ve Sam Islam Devleti 2012 den beri Halid bin Velid OrdusuKuzey ve Dogu Suriye Ozerk Yonetimi 2012 den beri Suriye Demokratik Gucleri 2015 ten beri YPG YPJ PKK Suryani Askeri Meclisi Suriye Demokratik Gucleri askeri konseyleri Muttefikler Enternasyonalist Ozgurluk Taburu PKK Amerika Birlesik Devletleri Destekleyenler Kurdistan Bolgesel Yonetimi Rusya Birlesik Ortak Gorev Gucu Dogal Kararlilik Harekati 2014 ten beri ABD Birlesik Krallik Fransa Kanada Almanya Hollanda Belcika b Danimarka Avustralya Suudi Arabistan Urdun Birlesik Arap Emirlikleri KatarKomutanlar ve liderlerBessar Esad Devlet Baskani Fehd Casim el Feric Savunma Bakani Genelkurmay Baskani Hava Kuvvetleri Komutani Cumhuriyet Muhafizlari Komutani Mahir Esad Cumhuriyet Muhafizlari Komutani Ulusal Guvenlik Burosu Direktoru Askeri Istihbarat Mudurlugu Baskani Genel Guvenlik Mudurlugu Baskani Ulusal Guvenlik Mudurlugu Baskan Yardimcisi Baskanlik Guvenligi Baskani Hasan Nasrallah Hizbullah Genel Sekreteri Ali Hamaney Iran Dini Lideri Kasim Suleymani olu Kudus Kuvvetleri Komutani Vladimir Putin Rusya Devlet Baskani Ahmed Cibril Lideri Abdurrahman Mustafa Suriye Gecici Hukumeti Basbakani Salim Idris Suriye Milli Ordusu Genelkurmay Baskani ve Suriye Gecici Hukumeti Savunma Bakani Riyad Esad 2011 2014 Ozgur Suriye Ordusu nun ilk komutani Ahmed Berri Ozgur Suriye Ordusu Eski Genelkurmay Baskani Ozgur Suriye Ordusu Eski Genelkurmay Baskani Ahmed Issa es Seyh Islami Cephe Lideri Recep Tayyip Erdogan Turkiye Cumhurbaskani Zekai Aksakalli Harekat komutani Ebu Bekir el Bagdadi Irak ve Sam Islam Devleti Halifesi Gulmurad Halimov Savas Bakani Ebu Fatima el Caheysi 2 seviyedeki yonetici Ebu Ahmed el Elvani ust duzey komutan Ebu Muhammed el Adnani ust duzey yonetici Salih Muslim PYD Es Baskani Asya Abdullah PYD Es Baskani Sipan Hemo YPG Komutani Murat Karayilan PKK Lideri Mesud Barzani Kurdistan Bolgesel Yonetimi Baskani CJTF OIR Komutani Joe Biden Amerika Birlesik Devletleri Baskani Rishi Sunak Birlesik Krallik Basbakani Emmanuel Macron Fransa Cumhurbaskani Justin Trudeau Kanada Basbakani Olaf Scholz Almanya Sansolyesi Anthony Albanese Avustralya Basbakani Selman bin Abdulaziz el Suud Suudi Arabistan Krali II Abdullah Urdun Krali Tamim bin Hamid es Sani Katar Emiri KayiplarSuriye Arap Cumhuriyeti 91 929 104 332 asker amp 67 349 milis olu 4 100 asker milis ve 1 800 destekci esir Hizbullah 1 736 2 000 olu Rusya 137 160 amp 266 284 OAS olu Suriyeli olmayan diger savascilar 8 700 olu 2 300 3 500 IDMO baglantili Toplam 170 045 182 777 oluSuriye Gecici Hukumeti Suriye Kurtulus Hukumeti 111 927 152 524 olu Turkiye 256 313 olu 2016 20 saldirilari Irak ve Sam Islam Devleti 41 266 oluKuzey ve Dogu Suriye Ozerk Yonetimi 14 334 olu PKK 3 200 olu Birlesik Ortak Gorev Gucu Dogal Kararlilik Harekati 13 olu 10 1 1 1 En az 306 887 sivil olduruldu Birlesmis Milletlere gore 100 diger yabanci savasci olduruldu 60 17 2016 oncesi 16 7 Toplam olu 503 064 613 407 SOHR ye gore 580 000 GCR2P2 ye gore Yaklasik 6 7 milyon kisi ulke icinde goc etti amp 6 6 milyon kisi multeci oldu Mart 2021 Nisan 2011 tarihinde Suriye Ordusu eylem ve ayaklanmalari bastirmak icin gorevlendirilmis ve askerler ulke genelinde gostericiler uzerine ates acmistir Aylarca suren askeri kusatmalarin ardindan gosteriler silahli isyanlara donusmustur Cogunlukla firari askerler ve sivil gonullulerden olusan muhalif gucler merkezi bir liderlik olmaksizin isyana baslamislardir Ulke genelindeki hemen hemen her kasaba ve sehirde yasanan catismalar asimetrik savas niteligindedir 2013 yilinda Hizbullah Besar Esad a sadik Suriye ordusunun yaninda savasa dahil olmustur Besar Esad yonetimi Rusya ve Iran dan askeriye ve para destegi alirken muhalifler Katar ve Suudi Arabistan dan silah ve muhimmat destegi almaktadir Haziran 2013 tarihi itibariyla Besar Esad yonetimi ulke genelinin 30 40 ini ve ulkedeki nufusun 60 ini kontrol etmektedir 2012 sonlarindaki bir BM raporu ic savasin Nusayri Sebbiha milisleri ve Sunni muhalifler arasinda suregelen bariz derecede mezhepsel bir catisma oldugunu bildirmis fakat hem muhalefet hem de hukumet bunu reddetmistir Birlesmis Milletler e gore olen nufus Ocak 2015 tarihi itibariyla 220 000 i asmistir SCPR Suriye Politik Arastirmalar Merkezi Suriye Ic Savasi sebebiyle dolayli ya da dolaysiz olarak hayatini kaybeden toplam insan nufusunu Subat 2016 itibariyla 470 000 olarak aciklamistir Raporlara gore on binlerce gosterici devlet hapishanelerinde hapsedilmis bu gostericiler sistematik iskenceye ve terore maruz birakilmistir Uluslararasi organizasyonlar hem Baas Partisi hukumetini hem de muhalefeti insan haklari ihlalleriyle suclamislardir Birlesmis Milletler in ve Uluslararasi Af Orgutu nun hem 2012 yilinda hem de 2013 yilinda Suriye deki sorusturmalari ve saha arastirmalari sonucunda insan haklari ihlallerinin iskencelerin ve savas suclarinin buyuk kisminin Baas Partisi hukumeti tarafindan yapildigi sonucuna ulasilmistir Savasta kimyasal silahlar birkac kez kullanilmis ve bu uluslararasi alanda tepki cekmistir Suriye Havayollari ic savasin baslamasindan 8 yil sonra 19 Subat 2020 de savas suresince yapilan ilk sivil ucusunu Sam dan Halep e gerceklestirdi Arka planEsad yonetimi Suriye 1946 yilinda bagimsizligini kazanmistir 1949 yilinda CIA destekli bir darbe ile demokratik hukumet devrilmis ve bunu iki ayri darbe daha takip etmistir 1954 yilinda bir halk isyani ile askeri iktidar devrilmis ve iktidar sivillere gecmistir 1958 yilindan 1961 yilina kadar Misir la suren kisa bir birlesme deneyimi sirasinda Suriye nin parlamenter sistemi son derece merkezi bir baskanlik sistemi ile ikame edilmistir 1963 yilinda Suriye Baas partisi bir darbe ile iktidari ele gecirmistir 1966 yilinda baska bir darbe ile partinin gelenekci liderleri devrilmistir Bir islahi devrimle Savunma Bakani General Hafiz Esad Kasim 1970 tarihinde gucu ele gecirmis ve Suriye Basbakani olmustur Mart 1971 tarihinde Esad kendisini Baskan ilan etmis ve 2000 yilindaki olumune kadar devam edecek olan Hafiz Esad yonetimi baslamistir Bu tarihten itibaren Suriye Baas Partisi Suriye yi bir tek parti rejimi olarak idare etmistir Hafiz Esad in iktidarinin sona ermesi ile ulkede yogun sosyal ve politik tartismalarin yasandigi Sam Bahari ortaya cikmistir Temmuz 2000 tarihinde baslayan Sam Bahari pek cok politik forum ve salonun ortaya cikmasi ile ulkenin geleceginin ozgurce tartisildigi bir ortam dogurmus fakat bu siyasi hurriyet ortami ozgur ve adil secimler ile politik ozgurluk talep eden pek cok aktivistin tutuklanmasi ile Agustos 2001 tarihinde sona ermistir Demografi Suriye nin etnik dini durumu Arap Sunni 60 Arap Alevileri 12 Kurt Sunni 9 Rum Ortodoks Hristiyan 9 Ermeni Hristiyan 4 Arap Durzi 3 Arap Ismaili 2 Turkmen Sunni Cerkez Sunni Suryaniler ve digerleri 1 Esad ailesi Sii Islam in bir kolu olan Suriye toplumunun tahminen 12 lik bir kismini olusturan Nusayri azinliga mensuptur Aile Suriye nin guvenlik guclerini siki bir kontrol ile elinde tutmus ve bu yuzden ulkenin dortte ucunu olusturan Sunni cogunluk uzerinde bir darginliga sebep olmustur Etnik azinlik olan Suriye Kurtleri de etnik ayrimcilik ve kulturel haklari ile anadilleri uzerindeki yasaklar sebebiyle protest bir tutum takinmis ve sikayetci olagelmislerdir Sosyoekonomi Savastan once hukumet aleyhtarliginin en yuksek oldugu yerler cogunlukla dindar Sunnilerin ikamet ettigi ulkenin fakir kisimlari olmustur Bu yerlerin basinda cok yuksek yoksulluk oranlariyla mucadele eden Dera ve Humus gibi sehirler gelirken bu sehirlerin kirsal bolgeleri 2011 yili basinda kuraklik yasamistir Devletin ekonomik politikalari cogunlukla hukumetle yakin iliskilere sahip kucuk bir azinligina fayda saglamistir 2011 yili baslari itibariyla Suriye yasam standartlarinda ulusal capta bir kotulesme yasamis emtia fiyatlari fahis derecede artmis ve yuksek genc issizligi oranlari gorulmustur Insan haklari Suriye de insan haklari konusu uzun sure uluslararasi organizasyonlar ve bagimsiz kuruluslar tarafindan sert elestirilere konu yapilmistir Ulke 1963 yilindan itibaren olaganustu hal altinda idare edilmis ve bu durum guvenlik guclerine olagandisi tutuklama ve gozalti yetkileri vermistir Besar Esad yaygin kabule gore demokratik reformlar konusunda basarisiz olmustur 2012 yilindaki bir Insan Haklari Izleme Orgutu raporuna gore Besar Esad iktidari devraldigindan beri rejimin antidemokratik dogasinda herhangi bir iyilesme saglanamamistir Suriye Baas Partisi disindaki tum siyasi partilerin yasakli oldugu ulke serbest secimlerin olmadigi bir tek parti rejimi goruntusunu korumustur Isyandan once ulkede ifade hurriyeti toplanma hurriyeti ve orgutlenme hurriyeti siki sekilde kontrol altinda tutulmustur 2006 dan itibaren muhaliflere uygulanan seyahat yasaklari artirilmistir bu yasaklar Arap dunyasindaki en agir seyahat yasaklari olarak tanimlanmistir Hukumet gucleri insan haklari savunucularini ve diger hukumet muhaliflerini baski altinda tutmus ve hapsetmis sinirsiz sure boyunca hapis cezasina mahkum etmis kotu hapishane kosullarinda tutmus iskenceye maruz birakmis ve oldurmustur Kadinlar ve etnik azinliklar kamu sektorunde ayrimciliga maruz kalmistir 1962 yilinda binlerce Kurt vatandasliktan cikarilmis ve onlarin soyundan gelenler yabancilar olarak fislenmistir 2004 yilindan itibaren ulkenin Kurt bolgelerinde yasanan ayaklanmalar tansiyonu yukseltmistir Bu tarihten beri Kurt gostericiler ile guvenlik gucleri arasinda zaman zaman catismalar yasanmaya devam etmistir Dini ozgurluklerin kisitli oldugu ulkede Yehova Sahitleri ayrimciliga ve baskiya maruz kalmistir LGBT haklarinin da zayif oldugu ulkede escinsel iliskiler en az 3 yil hapis cezasiyla cezalandirilirken 2010 yilinda polis gucleri 25 erkegi escinsel olduklari gerekcesiyle gozaltina almistir Birlesmis Milletler 10 lu yaslarindaki ve daha kucuk yastaki erkek cocuklarin Suriye guvenlik gucleri tarafindan toplu halde tecavuze ugradiklarini belgelemistir Insan Haklari Izleme Orgutu bir baska raporunda 2010 yilinda dunyada en kotu insan haklari durumunun Suriye de oldugunu bildirmistir Basin ozgurlugu Tum medya organlarinin Baas Partisinin kontrolu altinda bulundugu ulkede gazeteciler ve bloggerlar sistematik olarak tutuklanmis ve yargilanmistir 2009 yilinda Gazetecileri Koruma Komitesi dunya uzerinde blogger olmak icin en kotu 10 ulke listesinde Suriye ye 3 sirada yer vermistir Internet sansurunun yogun oldugu ulkede politik sebeplerle internet siteleri yasaklanmis ve bu sitelere erisenler tutuklanmistir 2007 yilinda kabul edilen bir yasa uyarinca internet kafeler kullanicilarinin internet forumlarinda yaptiklari tum yorumlari ve paylasimlari kaydetmek ve devlete bildirmekle yukumlu tutulmuslardir Wikipedia YouTube Facebook Twitter gibi internet siteleri sinirsiz sureyle kapali tutularak sansurlenmistir Suriye Sinir Tanimayan Gazeteciler orugutunun Internet Dusmanlari listesinde listenin ilk olusturuldugu 2006 yilindan beri yer bulmaktadir Internet iceriginin yaygin sekilde sansurlenmesine ek olarak Baas Partisi hukumeti ulkede internet kullananlari yakindan takip etmis ve gorus aciklamak ve cevrimici bilgi yaymak suclamalariyla Suriye vatandaslarini tutuklamistir Muglak ifadelerle yazilan kanunlar hukumete tutuklamalar icin genis bir sebepler demeti sunmustur Arap Bahari Aralik 2010 tarihinde Tunus ta hukumet karsiti gosteriler baslamis ve bu gosteriler Suriye de dahil olmak uzere Arap Dunyasina yayilmistir Misir Tunus Yemen ve Libya da devrim yasanmis ve diger Arap ulkelerinde hukumet degisiklikleri anayasal degisiklikler sosyal ve politik hayatta koklu degisimler gorulmustur Sinirlarin Cizimi ve Yonetim Sykes Picot Anlasmalari geregince tasarlanan bolge haritalari gerek demografik gerek cografi gerekse etnik mezhepsel duruma uygun degildir Fransiz yonetiminin bolgede uyguladigi azinlik bazinda cogunluk uzerine hakimiyet politikasi durumun temel kaynaklarindandir Nufusun yuzde onuna tekabul eden Nusayri kesime gerek askeri gerek burokratik alanda verilen genis yetkiler onlarin 1946 sonrasi Suriye de Iktidar olmasini sagladi Azinlik olarak yonetimde olan Nusayriler cogunluk olan Sunnileri yonetmek icin Fransa nin destegine ihtiyac duyacak bu sekilde Fransa kolaylikla Suriye uzerinde soz sahibi olabilecektiIsyan ve ic savasGosteriler ve sivil baskaldiri Mart 2011 Temmuz 2011 Isyan ilk olarak Arap Bahari ndan etkilenerek Ocak 2011 tarihinden itibaren kucuk gosteriler halinde baslayip buyuyerek yolsuzluga ve insan haklari ihlallerine karsi bir sivil baskaldiri olarak baslamistir Genis capli gosteriler ise 15 Mart 2011 tarihinde guney sehri Dera da ortaya cikmistir bu yuzden Dera ilerleyen safhalarda Devrimin Besigi olarak anilmistir bu gosteriler kisa surede ulke capina yayilmistir Hukumet gosterilere genis capli tutuklamalar iskenceler polis siddeti ve sansurle cevap vermis fakat gosteriler buyumeye devam etmistir Nisan ayinin sonuna dogru Bessar Esad direnen sehirlere ve kasabalara karsi buyuk olcekli askeri bir harekat baslatmis harekata tanklar piyadeler ve agir silahlar katilmis tum bunlar kisa surede buyuk sayilarda sivil can kayiplarina neden olmustur Askeri baskilarin ardindan pek cok asker gostericilere katilmak icin firar etmis ve pek cok gosterici de silahlanmaya baslamistir Cisr es Sugur kasabasinda ilk buyuk gosterilerden 79 gun sonra 4 Haziran 2011 tarihinde ulkedeki ilk silahli catisma yasanmistir Suriye Ordusunun bir cenaze torenine katilan kalabalik uzerine ates acmasi uzerine kizgin gostericiler ates acilan binayi atese vermis ve 8 guvenlik gorevlisini oldurmustur ele gecirilen polis istasyonundaki silahlara el konulmus ve cevre kontrol altina alinmistir Gostericiler ve guvenlik gucleri arasindaki catismalar takip eden gunlerde de devam etmistir Bazi guvenlik gorevlileri sivillere ates etmeyi reddeden askerlerin gizli servis elemanlari tarafindan infaz edilmelerinin ardindan firar ederek gostericilere katilmis ve muhalefeti buyutmuslerdir Ic savas Temmuz 2011 gunumuz Suriye nin pek cok sehrindeki gosterileri hukumet gucleri kanli bir sekilde bastirma yoluna gidince olaylar daha da buyumus ve ufak capli catismalar yerini muharebelere birakmistir Sonucunda on binlerce insan olmustur Ilk buyuk catismalar Humus Dera ve Sam da yasansa da kisa surede tum ulke geneline yayilmistir Humus Kusatmasi Baniyas Kusatmasi er Restan ve Telbise Kusatmasi 2011 ve Hama Kusatmasi ilk buyuk sehir savaslarinin yasandigi noktalar olmustur 2012 ve 2013 yillari muhaliflerin avantaji ele gecirdikleri yillar olmuslardir Muhalifler Sam sehir merkezine birkac km ye kadar yaklasmislar Halep in buyuk bolumunu ele gecirmislerdir Humus ta sehir merkezinde sert carpismalar yasanmistir Kuzey ve Dogu Suriye buyuk bir oranda rejimin elinden cikmistir YPG Afrin Kobani ve Haseke de ozerk kantonlar ilan etmistir 2013 yilin sonu ve 2014 yili basinda muhaliflerin dis destegi buyuk oranda kaybetmesi ve aralarinda carpismaya baslamasi sonucu rejimin ilerlemeye basladigi bir donem olmustur Sam sehir merkezi buyuk oranda guvenlik altina alinmis Hama ve Humus kirsali buyuk oranda muhaliflerden temizlenmis ve Lazkiye yolu guvence altina alinmistir ISID kuzey ve dogudaki bolgelerin cogunu ele gecirmistir 2015 yilinda ISID in hava bombardimanlariyla eski gucunden uzak birakilmasi ve muhaliflerin pek cok bolgede isbirligine gitmesi ile rejim ilerleyisi durdurulmus muhalifler Halep kusatmasini kirmis Idlip sehir merkezini rejimden almis ve Idlip kirsalini buyuk oranda rejimden temizlemislerdir Eylul 2015 te Rus hava saldirilarinin baslamasi ile birlikte muhaliflerin lehine olan guc dengesi aleyhine bozulmaya baslamistir 2015 yili sonu Rusya Iran ve pek cok Sii milisin Suriye rejimine destegini artirdigi bir donem olmustur Muhalifler ise Bati dan aldigi destegi buyuk oranda kaybetmistir 2016 yilinda rejim ve muttefikleri Halep kirsalinda muhalifler ve ISID den pek cok yerlesim bolgesini geri almistir Ayrica Turkmen Dagi nin buyuk bolumunu ele gecirmistir Bunun uzerine Turkiye ve Suudi Arabistan kara operasyonu ihtimalini gorusmus bu durum Iran ve Rusya arasinda uluslararasi gerginlige yol acmistir ISID Suriye nin kuzeydogu kirsalinda YPG ye guney kirsalinda ise Suriye muhalefetine karsi pek cok bolgeyi kaybetmistir Savasin cepheleriSuriye deki ic savas ulkenin her yerine yayilmis tam olcekli bir cephe savasi olarak surmektedir Baslarda ilimli muhalif gruplarin ve ardindan da Kurt gruplar ile ISID ve diger radikal gruplarin rejimden pek cok bolgeyi ele gecirmesi ile birlikte Nusayrilerin cogunlukta oldugu ve rejimin kalelerinden biri olarak adlandirilan Tartus ili disinda tum bolgelerde carpismalar yasanmaktadir Deyrizor Cephesi ISID muhalifleri bolgeden uzaklastirmis ve rejim guclerini Deyrizor sehir merkezi ve cevresindeki birkac kasabada kusatmaya almistir Deyrizor sehir merkezinin bir bolumu ISID bir bolumu ise rejimin elindedir 2014 yilinin temmuz ayinda sehri kusatma altina alan Irak ve Sam Islam Devleti 3 yillik saldirilar sonucunda 137 nci Tugay in direnisini kiramadi ve 3 yil boyunca Suriye ordusu ile Islam Devleti arasinda savas devam etti 5 Eylul 2017 tarihinde Suriye Kaplan Kuvvetlerinin Deyrizor a girmesiyle birlikte kusatma fiilen kirildi Bazi kaynaklar ABD nin kusatma kirilmadan kisa bir sure once 20 ISID komutanini Amerika Birlesik Devletleri Hava Kuvvetlerine ait bir aracla Suriye nin kuzeyine kacirdigini iddia etti Kusatmanin kirilmasinin ardindan siddetli catismalar ve Suriye ordusunun ilerleyisi devam etti Suriye ordusu 7 Eylul 2017 de Deyrizor un batisinda Ayas Bolgesi nde bulunan askeri depolari Islam Devleti nden geri aldi 9 Eylul 2017 de Suriye ordusu Guney Deyrizor da Islam Devleti nin ustune gitmeye devam etti ve Teym petrol arazisini ele gecirdi Guney Deyrizor da Rusya destekli Suriye ordusu ilerlerken ABD destekli YPG Deyrizor un kuzeyinde Deyrizor operasyonunu baslattigini duyurdu ve harekete gecti 10 Eylul 2017 de Suriye ordusu Rusya ordusu ile yaptigi ortak operasyon ile Deyrizor da Irak ve Sam Islam Devleti nin hava ussunu kusatmasini da deldi ve ilerlemeye devam etti YPG ise Deyrizor operasyonuna Cezire Firtinasi adini vererek Deyrizor un merkezine taarruz baslatti Ilk gun 45 km yol alan ve Deyrizor a 6 km kadar yaklasan YPG ile ISID in anlastigi iddia edildi 10 Eylul 2017 sonrasi Rusya dan yapilan aciklamada Suriye ordusunun kentin yuzde 85 ini kontrol ettigi duyuruldu ABD destekli YPG ise Suriye ordusu ile Irak taki Sii gruplarin sinirda koridor kurmasini engellemek icin Deyrizor a operasyonunu surdurdu Firat in bir tarafinda Suriye ordusu ilerlerken diger tarafinda YPG ilerlemeye devam etti YPG yaptigi son aciklamada Suriye ordusunun Firat i gecmesine izin vermeyecegini aciklarken Rusya Disisleri sozcusu Maria Zakharova Suriye ordusunun Firat in dogusuna gectigini soyledi Diger yandan Suriye Devlet Baskani Esad in danismani Buseyna Saban Suriye topraklarinin hepsi Suriye ordusunun eline gecene kadar savasilacagini soyledi Savasilacak gruplar arasinda ABD destekli YPG nin de oldugunun altini cizdi 16 Eylul 2017 gecesi saat 03 00 sularinda Suriye ordusu ile Rus ordusu savas ucaklari ile YPG yi vurdu Saldirinin Deyrizor un dogusunda Sanayi bolgesi yakinlarinda yapildigi iddia edildi Suriye ordusu havaalani kusatmasini deldikten sonra havaalani cevresine taarruz baslatti Havaalanin kuzeyinde bulunan el Cufra koyu ISID den geri alindi 17 Eylul 2017 gecesi Suriye ordusu Firat in dogusunda Mazlum ve Marrat bolgelerini ele gecirdi Boylece Firat in dogusuna resmi olarak da gecmis oldu ABD daha once Firat in dogusunu kirmizi cizgi olarak adlandirmis ABD onculugunde kurulan uluslararasi koalisyonun komutan yardimcisi Robert Jones Suriye ordusunun Firat in dogusuna gecmesine izin vermeyeceklerini soylemisti Firat in dogusunda hizla ilerleyen Suriye ordusu guclerinin sonraki hedefinin Haseke oldugu iddia edildi Iddialara gore Suriye ordusunun amaci Haseke yi de ele gecirip Irak ta bulunan Kurt bolgesi ile Suriye de bulunan Kurt bolgesinin baglantisini kesmek Suriye ordusu 5 Eylul 2017 de Deyrizor daki Islam Devleti kusatmasini kirdiktan sonra 3 Kasim 2017 de Deyrizor un merkezini tamamen ele gecirdi Ordunun Deyrizor u ele gecirmesi Suriye Devlet Televizyonundan Sehir terorizmden tamamen kurtuldu olarak verildi Suriye ordusu Deyrizor un merkezini ele gecirmis olsa bile sehrin kuzeyinde YPG bulunuyor ve bircok alana sahip Kuzeyde YPG guneyde Suriye ordusu Deyrizor u tamamen ele gecirip Islam Devleti ni Suriye den atti Islam Devleti nin son topragi Irak uzerindeki Qaim kenti Bu bolgeye de ekimin sonunda Irak ordusu operasyon baslatmisti Guney Cephesi Dera Suveyda ve Kuneytire illerinde rejim ile muhaliflerin olusturdugu Guney Cephesi arasinda catismalar surmektedir Bu catismalara Israil El Nusra Cephesi ve ISID de dahil olmaktadir Humus Cephesi Rejimin Humus sehir merkezini muhaliflerden almasi sonrasi muhalifler sehrin kuzey kirsalina cekilmistir Palmira ve Karyatayn cevresinde de catismalar surmektedir Kuzey Cephesi Suriye nin kuzeyindeki Halep Idlip ve Hama illerinde rejim ve muhaliflerin olusturdugu Fetih Ordusu arasinda catismalar surmektedir Bunun yaninda YPG ile ISID arasinda ve ISID ile rejim ve muhalefet arasinda da catismalar yasanmaktadir YPG ile Ozgur Suriye Ordusu ve diger muhalif gruplar ise ateskes yapmislar kisa sure sonra ise ateskes bozulmustur 2015 yilinda Fetih Ordusu Idlip Cisr es Sugur ve Eriha yi ele gecirerek rejimi Idlip ilinden Fua ve Kefraya kasabalari disinda tamamen puskurtmustur 2016 yili basinda rejim ve muttefikleri muhaliflerin Azez koridorunu kapatmislardir Ayrica Halep in bati kirsalinda muhaliflerden dogu kirsalinda ise ISID den pek cok yerlesim birimini geri almislardir 7 Eylul 2017 gecesi Israil Hava Kuvvetleri Suriye nin Hama ilinde bulunan Suriye askeri arastirma tesisini bombaladi Saldirida 2 Suriye askeri oldu Israil bombalama sebebini kimyasal silah olarak gosterdi Bazi kaynaklar tesisin yani sira Hizbullah a giden yardim konvoyunun da vuruldugunu iddia etti Turkiye Cumhuriyeti Disisleri Bakanligi 14 15 Eylul de gerceklestirilen Astana Gorusmeleri nde Idlib in catismazlik bolgesi ilan edidigini ve uc ulkenin Turkiye Rusya Iran gozlemcilerinin Idlib in belirli yerlerine yerlestirilecegini duyurdu Amacin Suriye ordusu ile Ozgur Suriye Ordusu militanlari arasinda catismayi engellemek oldugu aciklandi Ayrica Suriye deki savasin siyasi cozumle sona erecegi soylendi Turkiye nin daha once Suriye nin muhalif orgutlerine destegini kestigini iddia edilmisti Lazkiye Cephesi Rejimin kalesi olarak adlandirilan Lazkiye ilinin buyuk bolumu rejim guclerinin elinde olsa da muhalifler Idlip te kazandigi basarilardan sonra Lazkiye ilinin dogusunda rejim elindeki bazi yerlesim birimlerini ele gecirmistir Idlip Lazkiye sinirini olusturan Turkmen Daglari nda da rejim ile muhalif arasinda catismalar devam etmektedir 2015 yili sonu ve 2016 yili basinda Rus hava destegi ile rejim kaybettigi pek cok bolgeyi geri almistir Turkmen Dagi ve Kurt Dagi nda onemli kazanimlar elde etmistir Rakka Cephesi Ozgur Suriye Ordusu ve El Nusra Cephesi nin basini cektigi muhaliflerden 2014 yilinda ISID in eline gecen Rakka ve cevresini geri almak icin Suriye Ordusu guneyden taarruz baslatmistir Ayrica Kuzey Rakka da da Suriye Demokratik Gucleri ile ISID arasindaki catismalar devam etmektedir Rojava Cephesi Rejimin dogu illerinden buyuk oranda cekilmesi sonucu dogu kirsali buyuk oranda ISID ve Kurt gruplarin eline gecmistir Bu iki grup aralarinda savasmaktadir Rejim gucleri ile ISID arasinda da Deyrizor Haseke ve Saddadi de catismalar devam etmektedir Sam Cephesi Baskent Sam da rejim gucleri buyuk oranda kontrolu saglasa da Lubnan sinirinda ve Dogu Guta da catismalar devam etmektedir Rejim gucleri ile DEAS ve diger muhalif gruplar arasinda catismalar yasanmaktadir Gelismis silahlar ve kitle imha silahlarinin kullanimiKimyasal silahlar 2013 Guta Kimyasal Saldirilarinin haritasiAgustos 2013 tarihinde Guta da kimyasal silah saldirisinda oldurulen kisiler Baas Partisi hukumeti ve muhalif gucler en ciddisi Guta Saldirilari olmak uzere birden cok kez kimyasal saldirilarda bulunmakla suclanmistir 29 Nisan 2013 tarihinde Baas Partisi guclerinin Saraqib e duzenledigi bir saldirida 2 kisi olmus ve 13 kisi yaralanmistir yaralilari tedavi eden ve olulerin kanlarini analiz eden Turk doktorlar kurbanlarin kanlarinda sarin bulmuslardir Fransiz istihbarati da bolgeden kan irin toprak ve sarf malzemesi numuneleri toplamis ve laboratuvarlardaki analizler sarin kullanimini teyit etmistir 13 Haziran 2013 tarihinde Amerika Birlesik Devletleri Suriye Ordusu nun pek cok kez muhaliflere karsi sinirli kimyasal saldirilar duzenledigini ve bu saldirilarda 100 150 kisinin hayatini yitirdigini kesin kanitlarla duyurmustur 5 Agustos 2013 tarihinde Suriye Ordusu nin Sam in Adra ve Houma mahallelerinde kimyasal saldirilar duzenledigi ve saldirilardan 400 kadar kisinin etkilendigi belirtilmistir Saldirida kimyasal silahlara maruz kalanlarin video goruntuleri internete yuklenmis ve yayilmistir fakat kimyasal silahin turu tespit edilememistir 21 Agustos 2013 tarihinde Suriyeli insan haklari savunuculari Suriye Ordusu nun Dogu Guta bolgesinin Jobar Zamalka Ain Tirma ve Hazzah bolgelerine sistematik bir kimyasal saldiri duzenledigini ve en az 635 kisinin saldirinin ilk aninda hayatini kaybettigini acil olarak duyurmuslardir Saldirilar Baas Partisi tarafindan yalanlanmis ve video goruntulerinin sahte oldugu iddia edilmisse de Birlesmis Milletler in uc haftalik sorusturmalari ve saha arastirmalari sonucunda saldiri kesinlesmis ve saldirida kullanilan kimyasal gazin sarin gazi oldugu netlik kazanmistir Birlesmis Milletler misyonunun yaptigi arastirmalar saldirinin bir duzenli ordunun duzenleyebilecegi tarzda oldugu saldirida kullanilan roketlerin yeni yapim Rus roketleri oldugu roketlerin Suriye Ordusu kontrolundeki bolgeden ateslendigi ve buyuk ihtimalle saldiridan Baas Partisi nin sorumlu oldugu sonucuna ulasmistir Suriye deki muhalif unsurlar ve Irak Hukumeti kimyasal saldirilarin failinin ISID oldugunu iddia etmistir Amerika Birlesik Devletleri nin Baas Partisi ni bu kimyasal saldiri nedeniyle cezalandiracagini ilan etmesinin ardindan Suriye kimyasal silahlarindan vazgecmeyi kabul etmis ve bir BM misyonu ulkeye gelerek Suriye nin kimyasal kapasitesini yok etmeye baslamistir Suriye Hukumeti 2013 Kasim ayinda ulkede bulundurdugu tum kimyasal silah tesislerini ve stoklarini imha etmistir Ahrar us Sam ve El Nusra Cephesi mensuplari 28 Mayis 2013 Adana da polis tarafindan gerceklestirilen operasyonlarda kimyasal silahlarla yakalanmistir CHP li milletvekili Eren Erdem Suriye de kullanilan kimyasal silahlarin bir bolumunun Turkiye uzerinde gonderildigini iddia etmistir Misket bombalari Merkezi New York ta bulunan Insan Haklari Izleme Orgutu nun Beyrut kaynaklarina gore Suriye Ordusu askerleri Eylul 2012 tarihinde misket bombalari kullanmaya baslamistir Insan Haklari Izleme Orgutu nun Silahlar bolumu baskani Steve Goose Esad her yerde yasak olan misket bombasini acimasizca kullanmayi artarak surduruyor ve bunun bedelini masum siviller canlari ya da organlarini kaybederek oduyor demistir Silahin kullanimin ilk kurbanlarinin son kurbanlar olmadigi silahin patladiktan sonra ardinda biraktigi kucuk misketlerin daha sonra da patlayarak sivilleri oldurmeyi ve sakat birakmayi surdurdugu bildirilmistir Scud fuzeleri Aralik 2012 tarihinde Baas Partisi gucleri ozellikle Halep sehrine karsi olmak uzere muhaliflerin yonettigi sehirlere karsi Scud fuzeleriyle saldirilar duzenlemeye baslamistir Aralik ve Ocak aylari arasinda sehri vuran Scud fuzelerinin sayisinin 40 tan fazla oldugu bildirilmistir Birlesmis Milletler Scud fuzeleriyle duzenlenen bu buyuk saldirilari kinamistir Scud fuzeleriyle duzenlenen saldirilar ulkede binlerce sivilin olumune neden olmustur Canli bombalar Ingiliz The Guardian Gazetesi nin dogrulayamadigi bir haberde Suriyeli bir subay ABD savas ucaklarina karsi Suriye Ordusu nda 13 pilotun kamikaze saldirisi duzenlemeye hazir olduklari yonunde imza attigini 3000 intihar saldirganinin da ABD hava kuvvetlerine saldiri duzenleyebilecegi yonunde bilgi verdigi iddia edilmistir Ozellikle Halep ve Sam sehirlerinde ISID ve El Nusra benzeri muhalif orgutler tarafindan sehir meydanlarina universitelere devlet ve hukumet binalarina ve Alevi koylerine karsi intihar saldirilari duzenlenmistir Vakum bombasi Hava yakan bomba olarak da bilinen termobarik silahlar Baas Partisi gucleri tarafindan muhalif sehirler uzerinde kullanilmistir 2012 tarihinden itibaren Esad yonetimine sadik hava guclerinin muhalefet gosteren sivil yerlesim yerlerine vakum bombalari biraktigi bildirilmistir Silahlar yogun olarak Halep Muharebesi ve Kafr Batna Savasi nda kullanilmistir Birlesmis Milletler insan haklari sorusturmalari paneli Besar Esad a sadik guclerin vakum bombalariyla muhalif Kusayr sehrinin yerlesim yerlerini Mart 2013 tarihinde defalarca kez bombaladigini dogrulamistir Napalm bombasi Agustos 2013 tarihinde Baas Partisi guclerinin Napalm benzeri yangin cikaran bir bombayla Kuzey Suriye de bir okula saldiri duzenledigi bildirilmistir MuhaliflerSuriye muhalefeti Suriye de ilimli muhalefetin cati orgutu Suriye Devrimi Muhalefet Gucleri Koalisyonudur SDMGK ya bagli olarak Ozgur Suriye Ordusu basta olmak uzere Suriye Turkmen Ordusu ve Nureddin Zengi Hareketi gibi pek cok muhalif grup vardir Ilimli muhalefetin disinda Islami Cephe ve El Nusra Cephesi basta olmak uzere pek cok Islamci muhalif grup vardir Bu gruplar ilimli muhaliflerden farkli olarak Islami yasalarla yonetilen bir Suriye kurmak istemektedirler PYD PYD silahli kolu YPG ile ic savasa dahil olmaktadir Bunun yaninda Kuzey Suriye de muhaliflerle Burkan el Firat ve Suriye Demokratik Gucleri gibi ortak operasyon guclerinde de yer almaktadir Irak ve Sam Islam Devleti ISID DAIS DEAS ya da Islam Devleti olarak adlandirilan orgut ilk olarak El Kaide nin Irak ve Suriye kolu olarak ortaya cikmistir Ardindan Suriye de temsil konusunda El Nusra Cephesi ile anlasmazliga dusmus ve El Kaide den bagimsiz olarak hareket etmeye baslamistir ISID gunumuzde dunya genelinde Islami bir devlet kurmak amaciyla hareket etmektedir Diger Islamci orgutlerden farkli olarak uluslararasi sinirlari tanimamaktadir 2014 yilinda Suriye de savasa dahil olmus 2017 yilinin sonunda Suriye deki son topragi Deyrizor u kaybedip Suriye Ic Savasi nda saf disi kalmistir Uluslararasi durumBircok ulke ve uluslararasi kurulus cumhurbaskani Bessar Esad ve yonetimini halka zulm cektiriyor soylemiyle yaptirimlara ugratmistir Bessar Esad ve tum cevresinin mal varliklari dondurulmustur Bazi ulkeler muhalif gruplara silah yardimi yapmistir Net olmasa dahi bazi iddialara gore bu ulkeler Suudi Arabistan Katar ve Turkiye dir BM Guvenlik Konseyi Suriye rejimine yaptirim karari almak icin toplansa da rejime yakin Rusya ve Cin bunlari veto etmistir Konseyde net karar alinamayinca Amerika Birlesik Devletleri ve Fransa Suriye Halkinin Dostlari Grubu adli bir grup olusturmustur Bircok kez grup toplanip yaptirim karar almistir Son olarak Suriye Turkiye nin F 4 savas ucagini dusurmesiyle Haziran 2012 Turk ucaginin dusurulmesi NATO olaganustu toplanmis ve olayi cok sert bir sekilde kinamistir Birlesmis Milletler Suriye deki Baas Partisi Hukumeti ni mesru otorite olarak tanimaktadir Suriye hukumetini destekleyenler 3 ulke Suriye yi destekler ve dis mudahaleye karsi cikar Bunlar Rusya Cin ve Iran Ayrica Hizbullah ve beraberinde birkac asiret Lubnan dan rejimin yaninda savasmaktadir Muhalifleri destekleyenler Muhalifleri destekleyen ulkelerin onde gelenleri Suudi Arabistan Katar ABD Birlesik Krallik Fransa Almanya Libya ve Turkiye dir Askeri ve ticari destek veren ulkeler ise sadece Turkiye ABD Katar Suudi Arabistan ve Libya dir Mezhep catismalariSuriye Suriye de muhalif kesimin Baas Partisi rejimine karsi baskaldirmasinda Sunni gruplar etkilidir Muhalefetin neredeyse tamami Sunni rejimin de neredeyse tamaminin Arap Alevisi oldugu yonunde iddialar vardir ancak buna karsit gorusler de bulunmaktadir Bu yuzden olaylar bazi uzmanlar ve kuruluslar tarafindan mezhep kavgasi seklinde yorumlanmistir kaynak belirtilmeli Nusayri gruplar iktidari ellerinde tutmak icin Suriye Hukumeti nin yaninda gozukmuslerdir kaynak belirtilmeli Eski basbakan Riyad Ferid Hicab in ulkeyi terk etmesi ve mezhep gruplarinin birbirlerine karsi katliamlar yapmasi mezhep kavgasini netlestirmistir kaynak belirtilmeli Ulkede bazi muhalif unsurlarin gosterilerinde Aleviler tabuta Hiristiyanlar Beyrut a slogani attigi ulkedeki kiliseleri bombaladigi ve Sii Alevi nufusun agirlikli yasadigi bolgelerde silahli eylemler gerceklestirdigi ileri surulmektedir Lubnan Ulkede yasanan catismalar bolgede yayilmistir Lubnan da mezhep kokenli catismalar yasanmistir Muhalefet yanlilari Sunniler ve rejim yanlisi Nusayriler bu bahaneyle catismaya girmislerdir Guvenlik gucleri olaylara mudahale etmislerdir kaynak belirtilmeli Catismalarda bazi tarikat ve dini onderlerin oldurulmesiyle siddet yukselmistir Yaklasik 70 kisi olmus 410 kisi yaralanmistir Catismalar ozellikle mahalle aralarinda gerceklesmektedir Bazi asiretlerde catismalarda taraf olmustur Turkiye Suriye iliskilerindeki gerilimOlaylarin basladigi gunden bu yana Turkiye de Adalet ve Kalkinma Partisi Hukumeti ve Suriye de Baas Hukumeti arasinda gerilimler yasanmistir 24 Agustos 2016 tarihinde sabaha karsi saat 4 sularinda Turk Silahli Kuvvetleri Suriye nin Cerablus bolgesine havadan ve karadan askeri harekat baslatmistir El Kaide ve diger orgutlerin etkisiUlkede muhaliflerin safina katilan radikal Islamci terorist gruplar yer almaktadir El Kaide ve El Nusra Cephesi gibi asiri Islamci gruplarin rejim sonrasi seriat devleti kurma ihtimali bazi muhalif kesimleri rahatsiz etmektedir Suriye Ulusal Konseyi ile baglantilari olmadigindan Islamci militanlar bagimsiz hareket etmektedir ABD ve batili gucler El Kaide nin muhaliflere destek olmasindan rahatsizlik duymaktadir Ozgur Suriye Ordusu komutanlarindan Ebu Ammar Eger bize batidan yeterli yardim gelmezse El Kaide ile isbirligi yapariz aciklamasini yapmistir MultecilerCatismalarin basladigi zamandan bu yana siddet ve yasam sorunlari nedeniyle milyonlarca sivil komsu ulkelere siginmistir Turkiye Urdun Lubnan Irak Ermenistan ve Kurdistan Bolgesel Yonetimi dahil toplamda 4 9 milyon kisi sivil komsu ulkelere siginmistir Ayrica Suriye icinde 6 3 milyon kisi yerinden edilmistir Insani yardima gereksinimi olanlarin sayisi ise 13 5 milyonu buluyor Suriye Ic Savasi sirasinda halk gida yakit issizlik ve barinak sikintisi yasamistir Catismalarin siddetinden kacan Suriye halki Turkiye Urdun Lubnan ve Irak gibi komsu ulkelere siginmistir Afet ve Acil Durum Yonetimi Baskanligi nin AFAD verilerine gore Turkiye de yasayan Suriyeli multecilerin sayisi 2 000 000 u gecmis bulunmakta ve bunlarin 1 700 000 den fazlasi multeci kamplari disinda yasamaktadir Suriye deki ic savastan kacan multeci kadinlarin bircogu fuhusa ve zorla evlilige itilmektedir Olu sayisiSuriye nufusunun yuzde 11 i oldu ya da yaralandi Birlesmis Milletler in aciklamasina gore Suriye ic savasinda 250 binden fazla insan hayatini kaybetmistir fakat Birlesmis Milletler Suriye ic savasina dair istatistik toplamayi biraktigi icin olenlerin sayisinin daha fazla oldugu dusunulmektedir Suriye Politika Arastirma Merkezi SCPR yayinladigi raporla 2011 Mart ile 2016 Subat aylari arasinda Suriye ic savasinda 500 bin insanin hayatini kaybettigini 1 88 milyon insanin ise yaralandigini belirtmistir 2016 Suriye Gecici AteskesiABD Disisleri Bakani John Kerry Suriye de on gorulen bir ateskes anlasmasi icin Rusya ile anlasmaya vardiklarini aciklamistir Kerry anlasmanin ISID ve El Nusra orgutunu kapsamadigini ve 27 Subat gununden itibaren gecerli olacagini belirtmistir Birlesmis Milletlerin de destekledigi bu anlasma Suriye ic savasinin basladigi Mart 2011 tarihinden bu yana ilk kez buyuk capta bir ateskes anlasmasi olarak da tanimlandi Suriye Devlet Baskani Bessar Esad ise varilan anlasmaya uyacagini aciklamistir Varilan ateskes anlasmasi ile ulkeye insani yardim malzemelerinin ulasmasi saglanmistir Ateskes ile ulke genelinde gozle gorulur bir degisiklik olmus fakat cok kez bu ateskes ihlal edilmistir Suriye Insan Haklari Agi ateskesin ilk dort gununde toplam 52 kez ateskesin ihlal edildigini one surmustur Ihlaller karsiliginda ise taraflar birbirlerini ateskesi ihlal etmekle suclamistir Suriye deki ateskese ragmen Rusya nin hava destekli operasyonlarinda Suriye Ordusu Turkmen bolgelerine saldirmaya devam etmistir Ayrica Halep in Seyh Mesud mahallesinde YPG ile muhalifler arasinda catismalar devam etmistir 7 Mart tarihinde ateskesin 312 kez ihlal edildigi Lazkiye Sam Dera ve Humus ta catismalarin araliklarla devam ettigi belirtilmistir 8 Mart itibariyla ateskesin kapsadigi bolgelerde olu sayisi 135 olarak aciklanmistir Suriye yerlesimiyle ilgili uluslararasi toplantisiKazakistan in baskenti Astana da 23 24 Ocak 2017 tarihlerinde Turkiye ve Rusya nin onderliginde Iran ABD ve BM Genel Sekreteri Suriye Ozel Temsilcisi Staffan de Mistura gozetiminde Ic savasin taraflari Suriye rejimi ve Suriye Muhalifleri bir araya gelerek muzakerelerde bulundu Amerika Birlesik Devletleri nin saldirisiArka plan Idlib in Han Seyhun beldesinde kullanildigi iddia edildi Kisa sure sonra iddia edilen saldiri ile ilgili bircok fotograf ve video sanal ortama yayildi Bunun ustune Fransa Birlesmis Milletler in toplanmasi icin oturum talep etti Suriye Insan Haklari Gozlemevi saldirida 11 i cocuk 58 kisinin oldugunu iddia etti Suriye ordusu ise bu suclamalari reddederek Ozgur Suriye Ordusu nun kimyasal gaz deposunu vurdugunu soyledi Birlesmis Milletler in yogun baskilari sonucu Rusya o tarihte herhangi bir hava harekati yapmadigini acikladi Beyaz Saray ise bu durumun goz ardi edilemeyecegini belirtti ve bu saldirilarin sorumlusunun bir onceki ABD yonetimi oldugunu soyledi Turkiye Cumhuriyeti cumhurbaskaniysa bu durumu insanlik disi saldiri olarak yorumladi BM tartismalari Bu aciklamalar sonrasi Birlesmis Milletler toplandi Acilis konusmasini BM Silahsizlanma Isleri Yuksek Temsilcisi yapti ve dogrulanirsa bu saldirinin en buyuk ikinci kimyasal saldiri olabilecegini soyledi ABD nin BM Buyukelcisi ise bu saldirilara bir yaptirim uygulanmazsa devami gelecegini soyleyerek Rusya yi da bu durumdan suclu tuttu Ingiltere nin BM Buyukelcisi ise Esad i Rusya nin baris denemeleriyle dalga gecmekle sucladi Rusya nin savunulamayacagi savundugunu ileri surdu Bu suclamalar ustune Rus Buyukelci Yardimcisi Ingiliz hukumetini Esad i dusurmeye saplantili olarak degerlendirdi Diger Rus temsilciler Idlib de daha detayli bir arastirma yapilmasini talep etti ve internete dusen goruntulerin yalandan ibaret oldugunu soyledi Turkiye Saglik Bakani Recep Akdag ise Idlib den getirilen 30 kisinin incelendigini kimyasal saldiri olduguna dair kanit oldugunu soyledi Cin ve Rusya cikacak kararlari veto edecegini soylerken ABD temsilcisi BM mudahale etmezse ABD edebilir aciklamasini yapti Askeri saldiri ABD nin Akdeniz de bulunan savas gemileri 03 45 te Sayrat Hava Ussu nu Tomahawk fuzeleri ile vurmaya basladi Saldiri sonunda 59 fuze atildi Saldiri sonrasi ilk aciklama ABD baskani Donald Trump dan geldi Saldiri emrini kendisinin verdigini soyleyen Trump diger ulkeleri ABD nin yaninda olmaya cagirdi Pentagon ise saldiridan once Rusya nin bilgilendirildigini aktardi Hatta Pentagon un Rusya ya Mudahalede bulunursaniz askeri catisma cikar uyarisinda bulundugu iddia edildi Saldiri sonrasi Saldiri sonrasi ilk tepki Rusya dan geldi Rusya ABD yi mevcut yonetime saldirmakla sucladi Rusya Basbakani Dmitri Medvedev ise ABD ile catismaya ramak kalmisti dedi Bu saldiriyi mesru bulmayan BM nin izni olmadan yapildigini soyleyen Rusya ABD ile birlikte Suriye de koordinasyon amaciyla olusturulan sicak iletisim hattini durduracagini acikladi ve aciklamalar sonrasi Akdeniz e son teknoloji fuzeler ile donatilmis en yeni gemilerinden yolladi 9 Nisan 2017 gunu Rusya lideri Putin ile Iran lideri Ruhani bir telefon gorusmesi gerceklestirdi Gorusme sonunda taraflar terorle mucadele birlikte olacaklarini belirttiler ve saldiriyi kabul edilemez olarak nitelediler Muttefik gruplardan yapilan ortak aciklamalarda ise ABD nin kirmizi cizgiyi gectigi vurgulandi ve Bundan sonra her turlu saldiriya karsilik verecegiz dendi Avrupa dan ise ABD yi destekler tarzda tepkiler geldi Avrupa Birligi Konseyi Baskani Donald Tusk ABD saldirisi barbarca kimyasal saldiriya karsi bir kararliliga ihtiyac oldugunu gosteriyor AB Suriye deki vahseti bitirmek icin ABD ile calisacak dedi Almanya ve Fransa ortak aciklama yapip Bunun sorumlusu Esad dir derken Ingiltere Basbakanligi ndan ABD nin eylemine tam destek veriyoruz aciklamasi geldi Italya Disisleri ve Uluslararasi Isbirligi Bakani Paolo Gentiloni ise bu saldirinin kimyasal kullanimi sonrasi dogru oldugunu vurguladi Danimarka Basbakani Sivillere korkakca saldirinin sonuclarinin olmasi guzel ABD Esad vahsetinin cezasiz kalmayacagini acikca ortaya koydu aciklamasini yapti Polonya ve Ukrayna da bu saldiriya destek verdi Turkiye cephesinde ise cumhurbaskani Recep Tayyip Erdogan Esed rejiminin kimyasal ve konvansiyonel silahlarla isledigi savas suclarina karsi atilmis somut bir adim olarak bunu olumlu buluyoruz Bunu da yeterli gormuyorum aciklamasini yaparken basbakan Binali Yildirim ABD nin yaptigi saldirinin dunya kamuoyunun hislerine tercuman oldugunu soyledi ve Her turlu destegi vermeye haziriz dedi Ordu cephesinden ise hukumet ve cumhurbaskaninin aksine saldiriya tepki geldi ve emekli generaller saldiriyi Kurt koridoruna hayat opucugu olarak degerlendirdi GaleriAzaz sehrinde catismalarda yikilmis bir ev Muhalifler Humus sehrinde gosteri yapiyor Bessar Esad yandaslari Lazkiye de miting yapiyor Humus taki catismalar Suriye polisi Sam da yuksek guvenlik Tunus ta SUK toplantisi OSO ya tedarik edilen Stinger fuzesi Yikilmis camii avlusu Suriye Askerleri Hukumet guclerinin ussu Multeci kampi Turkiye Azez kasabasi OSO askerlerinin kamyonetiAyrica bakinizOrchard Operasyonu Halep Muharebesi Deyrizor Kusatmasi Azez Muharebesi Palmira Muharebesi Turkiye ISID catismasi Irak ve Sam Islam Devleti ne karsi yapilan askeri mudahaleler Kobani Kusatmasi Zabadani Muharebesi Subat 2016 Humus saldirisi Suriye Turkiye iliskileriNotlar Sayi ayri sutunlarda listelenen ISID ve SDG disindaki tum hukumet karsiti gucleri icermektedir Kaynakca Kalin Stephen 27 Eylul 2015 Iraq says Russia Iran Syria cooperating on security issues in Baghdad Reuters 10 Eylul 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Agustos 2016 Yusuf Mohamed Sheikh 27 Mart 2016 Anadolu Agency 31 Mayis 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Mart 2016 Report Iran North Korea Helping Syria Resume Building Missiles 29 Temmuz 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Kasim 2014 Ryall Julian 6 Haziran 2013 Syria North Korean military advising Assad regime The Telegraph 17 Mayis 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Agustos 2013 North Korea violating sanctions according to UN report The Telegraph 3 Temmuz 2012 1 Mayis 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Ekim 2012 Bodeen Christopher 8 Agustos 2016 Associated Press 19 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Aralik 2016 Belarus popala v TOP 20 mirovyh liderov po eksportu vooruzhenij 27 Ekim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde Voenno politicheskoe obozrenie 1 marta 2017 Lukashenka supplies weapons to Assad Charter 97 2 Kasim 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Ekim 2018 Belarus i Siriya ot diplomatii do voennogo sotrudnichestva 27 Ekim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde imhoclub by 30 maya 2017 Belarus vyhodit v lidery na rynke sredstv radioelektronnoj borby Ne isklyucheno chto belorusskaya elektronika dvojnogo naznacheniya primenyalas v hode boevyh dejstvij v Sirii 27 Ekim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde Naviny by 4 maya 2018 Paragga Mariana Exclusive Venezuela ships fuel to war torn Syria traders Reuters 24 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Aralik 2013 Parraga Mariana Venezuela to ship more fuel to Syria as crackdown spreads Thomson Reuters Foundation 13 Temmuz 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Aralik 2013 Solomon Jay To power Syria Chavez sends diesel The Wall Street Journal 7 Mart 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Aralik 2013 Report Syrian regime being aided from 12 countries Foreign Policy 29 Ekim 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Ekim 2018 France Says Its Airstrikes Hit an ISIS Camp in Syria The New York Times 28 Eylul 2015 22 Temmuz 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Eylul 2016 Barton Rosemary 26 Kasim 2015 Justin Trudeau to pull fighter jets keep other military planes in ISIS fight CBC News 18 Mayis 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Eylul 2016 Operation Inherent Resolve 30 Eylul 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Eylul 2016 Syria Bashar al Assad s brother Maher loses leg Telegraph Agustos 2012 21 Ocak 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Eylul 2016 Syria rebel leader Col Riad al Asaad wounded in attack opposition says CBS News 25 Mart 2013 5 Ocak 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Eylul 2016 Leading Syrian rebel groups form new Islamic Front BBC 22 Kasim 2013 26 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Ocak 2014 Turkish Special Forces From stopping a coup to the frontline of the ISIL fight 23 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Hurriyet Daily News 24 August 2016 Isis leader incapacitated with suspected spinal injuries after air strike Guardian 1 Mayis 2015 11 Aralik 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Eylul 2016 U S Condemns Terrorist Attacks in Iraq and Pledges to Help Combat al Qaeda United States Department of State 10 Agustos 2013 18 Ekim 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Eylul 2014 Isis US trained Tajik special forces chief Gulmurod Khalimov becomes Isis war minister Yahoo News 6 Eylul 2016 21 Eylul 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Eylul 2016 MacFarland leads the coalition against ISIS 6 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde erisimtarihi 2015 10 30 a b c d e f g h SOHR 15 Mart 2023 15 Mart 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi a b SOHR 17 Aralik 2014 23 Aralik 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Aralik 2016 The Soufan Group 17 Eylul 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Eylul 2018 151 201 killed 2015 17 1 3 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde 2 22 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde 3 7 Kasim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde 14 64 killed Feb 2018 4 1 Mart 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde 5 26 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde 18 killed May 2018 June 2019 6 9 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde 7 3 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde 8 12 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde 9 9 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde 10 16 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde 11 9 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde total of 183 283 reported dead MEMRI 11 Subat 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi الشامية محرر الدرر 30 Agustos 2017 الدرر الشامية 31 Agustos 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Subat 2019 Firat Kalkani Harekati nda 72 olu Zeytin Dali Harekati nda 61 96 olu 70 84 olu Baris Pinari Harekati nda 18 olu Bahar Kalkani Harekati ndan sonra 16 24 olu Firat Kalkani Harekati ndan sonra 2 olu toplam 239 296 olu rapor edilmistir daha fazla ayrinti icin buraya bakiniz SOHR 9 Aralik 2020 9 Aralik 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Pilot killed as U S F 16 crashes in Jordan 22 Subat 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Mart 2022 Jordan pilot murder Islamic State deploys asymmetry of fear BBC News 4 Subat 2015 9 Nisan 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Mart 2022 US service member killed in Syria identified as 22 year old from Georgia ABC News 27 Mayis 2017 26 Mayis 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Mart 2022 US identifies American service member killed by IED in Syria ABC News 27 Mayis 2017 10 Kasim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Mart 2022 French soldier killed in Iraq Syria military zone Elysee Palace says France24 27 Mayis 2017 24 Subat 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Mart 2022 4 Americans among those killed in Syria attack claimed by ISIS CNN 27 Mayis 2017 29 Mart 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Mart 2022 Syrian Observatory of Human Rights 2 Mayis 2019 24 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi US service member killed in Syria identified as 22 year old from Georgia ABC News 27 Mayis 2017 26 Mayis 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Mart 2022 Army identifies U S soldier killed in Syria The Washington Times 27 Ocak 2020 29 Mart 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Mart 2022 Pentagon identifies US soldier killed in Syria The Hill 23 Temmuz 2020 29 Mart 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Mart 2022 UN UN Human Rights Office estimates more than 306 000 civilians were killed over 10 years in Syria conflict United Nations 28 Haziran 2022 1 Temmuz 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Nisan 2023 Global Centre for the Responsibility to Protect 1 Aralik 2022 28 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi UNHCR United Nations High Commissioner for Refugees Syria emergency 29 Mart 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Mart 2022 We ve Never Seen Such Horror Human Rights Watch 1 Haziran 2011 10 Agustos 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Ekim 2013 Arsivlenmis kopya 3 Ekim 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Ekim 2013 Syrian defections hurt army morale 5 Temmuz 2012 30 Ocak 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Ekim 2013 Syria what you need to know 6 Eylul 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Eylul 2013 Al Nusrah Front claims 3 more suicide attacks in Daraa 27 Kasim 2012 28 Ocak 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Ekim 2013 Ya Libnan 22 Nisan 2013 17 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Ekim 2013 In Turnabout Syria Rebels Get Libyan Weapons 21 Haziran 2013 1 Ekim 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Haziran 2013 Hubbard Ben 17 Temmuz 2013 Momentum Shifts in Syria Bolstering Assad s Position New York Times 3 Mart 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Agustos 2013 Sunni v Shia here and there 17 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde retrieved 14 September 2013 UN says Syria conflict is overtly sectarian 20 Aralik 2012 17 Mart 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Eylul 2013 Arsivlenmis kopya 9 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Ekim 2013 Arsivlenmis kopya 2 Ekim 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Ekim 2013 Arsivlenmis kopya 26 Haziran 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Mayis 2015 Arsivlenmis kopya 13 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Mart 2016 Syria torture archipelago 6 Ekim 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Ekim 2013 Staff 24 Mayis 2012 UN human rights probe panel reports continuing gross violations in Syria United Nations 3 Temmuz 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Eylul 2013 Arsivlenmis kopya 16 Agustos 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Ekim 2013 Arsivlenmis kopya 25 Ocak 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Ekim 2013 Syrian troops committed war crimes says UN report the Independent 15 Agustos 2012 25 Ocak 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Ekim 2013 Arsivlenmis kopya 17 Ekim 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Ekim 2013 Arsivlenmis kopya 4 Ekim 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Ekim 2013 Obama US cannot ignore Syria chemical weapons 12 Eylul 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Ekim 2013 VOA Turkce kaynagindan 21 Subat 2020 de arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2020 Syrian Arap News Agency kaynagindan 21 Subat 2020 tarihinde arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2020 Douglas Little 1990 Cold War and Covert Action The United States and Syria 1945 1958 Middle East Journal 44 1 1949 1958 Syria Early Experiments in Cover Action Douglas Little Professor Department of History Clark University PDF 8 Eylul 2019 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 14 Ekim 2013 Gendzier Irene L 1997 Notes from the Minefield United States Intervention in Lebanon and the Middle East 1945 1958 Columbia University Press s 98 9 Ekim 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Subat 2012 Recent investigation indicates that CIA agents Miles Copeland and Stephen Meade were directly involved in the coup in which Syrian colonel Husni Za im seized power According to then former CIA agent Wilbur Eveland the coup was carried out in order to obtain Syrian ratification of TAPLINE Gerolymatos Andre 2010 Castles Made of Sand A Century of Anglo American Espionage and Intervention in the Middle East Thomas Dunne books MacMillan 10 Haziran 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Subat 2012 Miles Copeland formerly a CIA agent has outlined how he and Stephen Meade backed Zaim and American archival sources confirm that it was during this period that Meade established links with extremist right wing elements of the Syrian army who ultimately carried out the coup Syria Profile BBC 13 Eylul 2013 15 Eylul 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Eylul 2013 Wilson Scott 25 Nisan 2011 Syria escalates attacks against demonstrators The Seattle Times 29 Nisan 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Ekim 2013 Protests in Syria Pose Challenges for the U S NPR 28 Eylul 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Ekim 2013 No Room to Breathe State Repression of Human Rights Activism in Syria 19 6 Human Rights Watch Ekim 2007 ss 8 13 25 Ocak 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Ekim 2013 George Alan 2003 Syria Neither Bread nor Freedom New York NY Zed Books ss 56 58 ISBN 1 84277 213 9 a b Holliday Joseph Aralik 2011 The Struggle for Syria in 2011 PDF Institute for the Study of War 7 Eylul 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Ekim 2013 Heneghan Tom 23 Aralik 2011 Syria s Alawites are secretive unorthodox sect Reuters 20 Haziran 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Agustos 2013 Worth Robert F 24 Nisan 2011 Syrian Crisis Tests the Mettle of Its Autocratic Ruler New York Times 17 Ekim 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Agustos 2013 Syria Kurd leader vows to keep up democracy struggle Reuters 7 Nisan 2011 16 Ekim 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Agustos 2013 US will not intervene in Syria as it has in Libya says Hillary Clinton The Guardian Londra 27 Mart 2011 13 Nisan 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Ekim 2013 a b Rebels in Syria s largest city of Aleppo mostly poor pious and from rural backgrounds Fox News Associated Press 16 Ekim 2012 7 Aralik 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Ocak 2013 Saleeby Suzanne 16 Subat 2012 Jadaliyya 5 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Ekim 2013 Journalist s Resource 28 Ocak 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Agustos 2012 World Report 2010 Human Rights Watch World Report 2010 16 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde p 555 a b Amnesty International 2009 28 Mart 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Subat 2012 Black Ian 16 Temmuz 2010 Syrian human rights record unchanged under Assad report says The Guardian Londra 15 Aralik 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Ekim 2013 a b c Human Rights Watch World Report 2005 Events of 2004 Human Rights Watch 2005 ISBN 1 56432 331 5 How Syria controls its dissidents Banning travel The Economist 30 Eylul 2010 18 Agustos 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Ekim 2013 A Wasted Decade Human Rights Watch 16 Temmuz 2010 s 8 16 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Ekim 2013 2010 Country Reports on Human Rights Practices Syria United Nations High Commissioner for Refugees 8 Nisan 2011 20 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Ekim 2013 CNN 7 Nisan 2011 29 Subat 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Kasim 2011 Brandon James 21 Subat 2007 The PKK and Syria s Kurds Terrorism Monitor 5 3 Washington DC Jamestown Vakfi 18 Kasim 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Subat 2012 Isseroff Ami 24 Mart 2004 Kurdish agony the forgotten massacre of Qamishlo MideastWeb 5 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Subat 2012 United States Bureau of Democracy Human Rights and Labor Syria International Religious Freedom Report 2007 10 Eylul 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde This article incorporates text from this source which is in the public domain Brocklebank Christopher 23 Haziran 2010 Syrian authorities crack down on gay men Pink News 3 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Aralik 2010 Joe Lauria 29 Kasim 2011 More than 250 children among dead U N says The Wall Street Journal 13 Mayis 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Kasim 2011 Syria among worst for rights abuses HRW report Reuters 24 Ocak 2011 2 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Ekim 2013 Ten years after Bashar el Assad s installation the government still decides who can be a journalist 31 Temmuz 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Reporters Without Borders USA Black Ian 16 Temmuz 2010 Syrian human rights record unchanged under Assad report says The Guardian Londra 15 Aralik 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Ekim 2013 10 Worst Countries to be a Blogger 26 Eylul 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde Committee to Protect Journalists 30 April 2009 Reporters Without Borders 18 Ekim 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Ekim 2012 Red lines that cannot be crossed The authorities don t want you to read or see too much The Economist 24 Temmuz 2008 18 Agustos 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Ekim 2013 Jennifer Preston 9 Subat 2011 Syria Restores Access to Facebook and YouTube The New York Times 3 Nisan 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Ekim 2013 Reporters Without Borders 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Nisan 2011 Internet Enemies Syria 18 Mayis 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Reporters Without Boarders March 2011 Syrian jailed for internet usage BBC News 21 Haziran 2004 24 Nisan 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Ekim 2013 Barr james Kirmizi Cizgi Eylul 2016 Bayrampasa Istanbul 978 605 343 921 9 Mid East unrest Syrian protests in Damascus and Aleppo BBC 15 Mart 2011 2 Subat 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Mart 2013 Observations on the Air War in Syria PDF Air amp Space Power Journal Mart Nisan 2013 3 Mart 2016 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 14 Ekim 2013 Arsivlenmis kopya 21 Mart 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Eylul 2015 25 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Eylul 2015 Arsivlenmis kopya 7 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Eylul 2015 30 Temmuz 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Eylul 2015 14 Agustos 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Eylul 2015 11 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Mart 2016 a b 11 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Mart 2016 11 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Mart 2016 Arsivlenmis kopya 11 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Mart 2016 11 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Mart 2016 Arsivlenmis kopya 11 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Mart 2016 Arsivlenmis kopya 20 Ocak 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ocak 2016 ilerihaber org 5 Eylul 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Eylul 2017 24 Eylul 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Eylul 2017 10 Temmuz 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Eylul 2017 9 Eylul 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Eylul 2017 9 Eylul 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Eylul 2017 Milliyet com tr Dunya Haber Deyrizor da DAES e ikinci bir darbe11 09 2017 02 30 Son Guncelleme 11 09 2017 2 30 Deyrizor da DAES e ikinci bir darbe Milliyet com tr Dunya Haber Deyrizor da DAES e ikinci bir darbe11 09 2017 02 30 12 Eylul 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Eylul 2017 12 Eylul 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Eylul 2017 Esad ve YPG Deyrizor u ele gecirmek icin yarisiyor 16 Eylul 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Eylul 2017 Suriye ordusunun Firat i gecmesine izin vermeyecegiz Erisim tarihi 16 Eylul 2017 Suriye ordusu Firat i gecti 16 Eylul 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Eylul 2017 Buseyna Saban Suriye ABD Himayesinde Olan Guclere Karsi Da Savasacak 16 Eylul 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Eylul 2017 19 Eylul 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Eylul 2017 el Cufra koyu geri alindi Erisim tarihi 17 Eylul 2017 18 Eylul 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Eylul 2017 Suriye Ordusu Firat in Dogusunda 19 Eylul 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Eylul 2017 4 Kasim 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2017 Arsivlenmis kopya 8 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Mayis 2015 Arsivlenmis kopya 5 Subat 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ocak 2016 Arsivlenmis kopya 13 Ocak 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ocak 2016 6 Ocak 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Ocak 2016 29 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Mayis 2015 29 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Mayis 2015 25 Subat 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Mart 2016 8 Eylul 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Eylul 2017 8 Eylul 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Eylul 2017 No 288 15 Eylul 2017 14 15 Eylul 2017 Tarihlerinde Gerceklestirilen Altinci Astana Toplantisi nda Idlib Catismasizlik Bolgesinin Ilani Hk 16 Eylul 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Eylul 2017 16 Eylul 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Eylul 2017 20 Kasim 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Eylul 2015 Arsivlenmis kopya 17 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Eylul 2015 11 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Mart 2016 Arsivlenmis kopya 31 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Mayis 2015 Turkish doctors say no nerve gas in Syrian victims blood GlobalPost 5 Mayis 2013 11 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Mayis 2013 Willsher Kim 2 Eylul 2013 Syria crisis French intelligence dossier blames Assad for chemical attack The Guardian 9 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Kasim 2013 Syria Has Used Chemical Arms on Rebels U S and Allies Find New York Times 13 Haziran 2013 15 Haziran 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Kasim 2013 Ari Soffer 5 Agustos 2013 Syria Rebels Allege Another Chemical Attack by Regime Israelnationalnews com 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Agustos 2013 16 Eylul 2013 9 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Eylul 2013 Gladstone Rick Chivers C J 16 Eylul 2013 Forensic Details in U N Report Point to Assad s Use of Gas New York Times 18 Eylul 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Eylul 2013 Drum Kevin 16 Eylul 2013 Yep the Ghouta Gas Attacks Were Carried Out By the Assad Regime Mother Jones 20 Eylul 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Eylul 2013 Al Jazeera Turkce 5 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Mart 2016 Arsivlenmis kopya 4 Kasim 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Kasim 2013 Isachenkov Vladmir Russia To Push Syria To Put Chemical Weapons Under International Control Huffington Post 21 Kasim 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Kasim 2013 John Solomon US Russia reach deal on Syria chemical weapons 24 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde The Washington Times September 14 2013 Suriye kimyasal silah tesislerini imha etti Euronews Turkce 5 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Mart 2016 Adana daki Kimyasal Silah Davasi Ihlas Haber Ajansi 28 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Mart 2016 Cihan Haber Ajansi 5 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Mart 2016 Syria Mounting Casualties from Cluster Munitions Hrw org 16 Mart 2013 5 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Mayis 2013 Saad Waida Rick Gladstone 22 Subat 2013 Scud Missile Attack Reported in Aleppo New York Times 9 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Agustos 2013 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Sevil Kucukkosum Syria fired more than 40 Scud missiles in two months Hurriyet Daily News 3 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Mayis 2013 U S condemns Scud attack in Syria invites opposition for talks NBC News 24 Subat 2013 13 Mayis 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Mayis 2013 20 dead in Scud missile attack in Syria activists say Los Angeles Times 29 Mart 2013 6 Kasim 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Kasim 2013 NGO Missile fired on Syria town kills 4 civilians Al Arabiya 28 Nisan 2013 3 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Mayis 2013 France24 com 6 Aralik 2012 19 Haziran 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Haziran 2013 Mona Mahmood and Robert Booth Syrian army may use kamikaze pilots against west Assad officer claims The Guardian 6 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Agustos 2013 Suicide attack reported in Damascus 18 Subat 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Mart 2016 Al Nusrah Front claims 3 more suicide attacks in Daraa 28 Ocak 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Ekim 2013 Car bomb strikes near Syria military complex 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Mart 2016 Death toll rises to at least 82 in Aleppo University bombings 6 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Mart 2016 Syria rebels say Assad using mass killing weapons in Aleppo Israel News Ynetnews 12 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ynetnews com 1995 06 20 Retrieved on 2013 08 19 Dropping Thermobaric Bombs on Residential Areas in Syria Nov 5 2012 Syria Videos Firstpost Topic Page 1 19 Aralik 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Firstpost com Retrieved on 2013 08 19 Cumming Bruce Nick 4 Haziran 2013 U N Panel Reports Increasing Brutality by Both Sides in Syria New York Times 25 Ocak 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Kasim 2013 BBC news 29 August 2013 7 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde BBC News 30 September 2013 12 31 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Arsivlenmis kopya 7 Subat 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Ocak 2016 Arsivlenmis kopya 26 Ocak 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Ocak 2016 Arsivlenmis kopya 26 Ocak 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Ocak 2016 Arsivlenmis kopya 19 Ocak 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Ocak 2016 27 Ocak 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Ocak 2016 29 Ocak 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Ocak 2016 http www un int syria 12 Aralik 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Permanent Mission of the Syrian Arab Republic to the United Nations Iran dan Esed e Asker Destegi TRT Haber 26 Kasim 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Agustos 2012 Suriye den Lubnan a Bulasiyor bianet 0rg 27 Kasim 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Agustos 2012 Ingiltere muhaliflere yardimi artiriyor Cumhuriyet 16 Ekim 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Agustos 2012 Iran Turkce 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Agustos 2012 http www radikal com tr Radikal aspx aType RadikalYazar amp ArticleID 1103781 amp CategoryID 100 14 Kasim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Suriyeli Aleviler En yetim azinlik Fehim Tastekin Radikal Gazetesi http www abna ir data asp lang 10 amp Id 323413 16 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Aleviler tabuta Hiristiyanlar Beyrut a AhlulBayt News Agency Ankara Haber 26 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Agustos 2012 El Kaide uyesi Turk Suriye de olduruldu Hurriyet Planet 2 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Agustos 2012 El Kaide yle isbirligi yapariz NTVMSNBC 18 Agustos 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Agustos 2012 a b Suriye deki Savas 7 Yilina Girerken UNHCR Suriye nin bir Donum Noktasinda Oldugu Uyarisinda Bulunuyor UNHCR Turkiye 12 Mart 2017 16 Mart 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Mart 2017 944 Suriyeli Daha Turkiye ye Geldi TRT Haber 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Agustos 2012 AFAD Turkiye de multeci sayisi 600 bini gecti 8 Ocak 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Ekim 2013 Suriyeli kadinlar fuhusa ve zorla evlilige itiliyor 20 Mayis 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Haziran 2013 Arsivlenmis kopya 12 Subat 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Subat 2016 Arsivlenmis kopya 24 Subat 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Subat 2016 Arsivlenmis kopya 28 Subat 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Subat 2016 Arsivlenmis kopya 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Mart 2016 a b Arsivlenmis kopya 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Mart 2016 Arsivlenmis kopya 3 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Mart 2016 Arsivlenmis kopya 2 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Mart 2016 Arsivlenmis kopya 10 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Mart 2016 Arsivlenmis kopya 11 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Mart 2016 1 Subat 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Ocak 2017 Birlesmis Milletler Suriye de kimyasal saldiri iddiasi uzerine toplaniyor www bbc com 10 Nisan 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Nisan 2017 11 i cocuk 58 kisi hayatini kaybetti www telegraph co uk 6 Nisan 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Nisan 2017 tr sputniknews com 10 Nisan 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Nisan 2017 Birlesmis Milletler Guvenlik Konseyi nden olaganustu toplanti NTV 10 Nisan 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Nisan 2017 BMGK da ilginc anlar Rus temsilci kosarak cikti Hurriyet 10 Nisan 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Nisan 2017 ABD Suriye yi vurdu NTV 10 Nisan 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Nisan 2017 aHaber 15 Nisan 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Nisan 2017 CNN TURK 15 Nisan 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Nisan 2017 Rusya Akdeniz e savas gemisi gonderdi NTV 15 Nisan 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Nisan 2017 Rusya ve Iran dan ortak aciklama Her turlu saldiriya karsilik verecegiz Hurriyet Erisim tarihi 9 Nisan 2017 Rusya ve Iran dan ortak aciklama Milliyet 10 Nisan 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Nisan 2017 CNN TURK 15 Nisan 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Nisan 2017 www aljazeera com tr 10 Nisan 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Nisan 2017 Erdogan dan ABD nin Suriye yi vurmasiyla ilgili aciklama NTV 15 Nisan 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Nisan 2017 Generallerden saldiriya sert tepki Aydinlik Gazetesi Erisim tarihi 9 Nisan 2017

Yayın tarihi: Temmuz 01, 2024, 06:30 am
En çok okunan
  • Kasım 23, 2024

    Arenophryne

  • Kasım 22, 2024

    Arctocyonid

  • Kasım 23, 2024

    Arbeila

  • Kasım 23, 2024

    Araplar Camii

  • Kasım 24, 2024

    Arama motoru sonuç sayfası

Günlük

  • Arles

  • AC Arles-Avignon

  • Nîmes Olympique

  • Liverpool FC

  • Türlerin Kökeni

  • Jack Ruby

  • Mustafa Kemal Atatürk

  • Max Verstappen

  • Scuderia Toro Rosso

  • Galatasaray S

NiNa.Az - Stüdyo

  • Vikipedi

Bültene üye ol

Mail listemize abone olarak bizden her zaman en son haberleri alacaksınız.
Temasta ol
Bize Ulaşın
DMCA Sitemap Feeds
© 2019 nina.az - Her hakkı saklıdır.
Telif hakkı: Dadaş Mammedov
Üst