Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kar gözlüğü, kardan ve buzdan yansıyan güneş ışıklarından gözleri koruyup kar körlüğüne uğramamak için takılan koruma gözlüğü. Geleneksel olarak Kuzey Asya ve Kuzey Amerika'da Arktik bölgede Kuzey Kutup Dairesinde yaşayan Eskimolar, Çukçiler, Yukagirler, Samoyedler gibi yerli Arktika halklarınca kullanılır ve ışığın mümkün olduğunca az gelmesi için yatay çizgi biçiminde daracık görme yarığı bırakılır. Arktika'da özellikle yoğun seyahat ve avlanmanın yaşandığı ilkbahar aylarındaki kar yansımalarından ve soğuktan gözleri korur. Bu bölgelerde kullanılan güneş gözlükleri de kar gözlüğü adıyla anılır.
Tarih
Eski çağlardan beri Kuzey Avrupa, Grönland, Kuzey Asya ve Kuzey Amerika halklarınca kullanılmaktadır. Eski Bering Denizi Kültürü arkeolojik sitlerinde bulunan morsun fildişinden oyma kar gözlükleri 2000 yaşına tarihlenir.
Rusya'nın Çukotka kıyılarındaki Neolitik arkeolojik sitlerinde Uelen (Уэлен) yakınlarında 'de ait Yandogai Early Cemetery adlı erken dönem Eskimo mezarlığında yapılan kazılarda kemik kar gözlükleri bulunmuştur.
İnyupik Eskimo coğrafyasındaki Utqiaġvik arkeolojik siti bugünkü Barrow'un (İnyupikçe Utqiaġvik) kasaba merkezinin yaklaşık 1/4 mil güneybatı kenarında yer alır ve arkeolojik çalışmalarla burasının son 1000 yıldır yerleşimde olduğu tespit edilmiştir. Binghamton Üniversitesinden arkeologlar tarafından 1981-1983 yıllarında kapsamlı bir kazı yapılmış ve 20.000 den fazla eser bulunmuştur. Bunların arasında kar gözlükleri de bulunur.
Etnografya
Etnografik olarak kar gözlüklerini en yoğun biçimde kullanan yerli halklar, Kuzey Amerika'da Eskimolar, Kuzey Asya'da ise Eskimolar, Çukçiler, Samoyedler, Yukagirler gibi yerli Arktika halklarıdır. Eskimolara komşu olan Atabask ile Algonkin gibi Subarktik Kızılderililerinde de görülür.
Eskimolar yaklaşık 2000 yıl önce dünyanın ilk kar gözlüğünü yapmış olabilirler. Bu Eskimo kar gözlüklerinin Thule kültürü dönemine ait 1200-1600 yıllarına tarihlenen en güzel örneği Alaska'nın batı sahillerinde bulunmuştur ve 'da sergilenmektedir. Arktika'nın kuzeyine özgü olan Eskimo kayığı (kayak) ile kar gözlükleri sonradan güneyinde de kabul görmüştür.
Eskimo kar gözlüğü
Eskimo kar gözlüğü (İng. Eskimo snow goggles, Inuit snow goggles, Inupiaq snow goggles, Yupik snow goggles, Eskimo snow blinders, Inuit sun glasses), bütün Eskimo-Aleut halkları tarafından kullanır. Kar körlüğünden korunmak içinEskimolar kar gözlüklerini yörelerindeki morsun fildişi, balina kemiği, rengeyiği ile sığın boynuzu, kemiği, toynağı, tahta, ladin odunu, huş kabuğu gibi yerli malzemeyi kullanarak yaparlar. Bağlama ipi olarak rengeyiğinin tendon kirişleri kullanılır. Kemik ya da fildişinden (şimdilerde ise tahtadan) yapılan kar gözlüklerine çizgi biçiminde çok dar görme yarığı açılır. Parlamayı azaltmak için iç yüzeyinde kullanılır.Londra'da British Museum'da kemik ve diğer malzemelerden yapılmış Sibirya, Alaska ve Grönland kar gözlükleri bulunur. Eskimo kar gözlüklerinin yapımında en çok kullanılan malzeme rengeyiği boynuzudur. Fildişi ve kemik de kullanılan diğer malzemedir. Tahta kullanımı ticaretin gelimesinden sonra olmuştur. Eskimo kar gözlükleri yüze (göz ve burun köküne) uygun yapılır. Eskimo kar gözlükleri pinhole spectacles olup glasses sayılmazlar.
Eskimo kar gözlükleri hem kardan ve buzdan yansıyan güneşin ultraviyole ışıklarından gözü kar körlüğüne karşı korumak, hem de dar görme yarığının stenopaeic etkisi sebebiyle 3 diyoptriye eşdeğer görme gücü artırılır. Aynı zamanda Eskimolardaki yüksek miyopi oranını düşürmeye yardımcı olabilir. Avcılık (ve buna bağlı olarak da hayatta kalma) ancak iyi görme gücüyle verimli olabilir.
Kar ve deniz buzu üzerinde saatlerce seyahat edenlerin ya da avlananların güneş ışığının kardan ve buzdan yansıyarak korunmasız olan gözlerde acı verici geçici körlüğe neden olduğu gibi ciddi tahribat da yapar. Bundan korunmak için Eskimolar kar gözlüğü kullanırlar. Thule kültüründe (Proto-İnuit) de fildişi ya da kemikten kar gözlükleri kullanılmıştır.
Rusya'da Sirenik Yupikleri ile Sibirya Yupiklerinin yaşadığı 'daki müzede tahta kar gözlüğü bulunur.
St. Lawrence Adasındaki Sibirya Yupikleri kar gözlüklerini morsun fildişinden ya da tahtadan yaparlar.
Alaska Yupikleri kar gözlüklerini (nigaugek) tamamen tek parça tahtadan oyarak ya da dış kısmını deniz kıyısındaki sert otlardan örerek, göze gelen iç kısmını ise bu ot örgüyü deriyle dikerek de yaparlar. Gözlüğün iç kısmı her zaman siyah renkte boyanır ve bazen Yupik maskeleri gibi düzenlenir.Kutup tilkisi kar ve buz üzerinde avlanırken keskin görme yeteneğiyle bilinir ve Yupik kar gözlükleri tilki maskesi olarak da düzenlenir; böylece tilkinin görme gücü avcıya aktarılmış olur. Görme yarığının çizgi gibi daracık yapılması aynı zamanda görüş keskinliği de sağlar. Yupik kar gözlüklerinde görme delikleri bazen çizgi biçiminde daracık değil oldukça açık yapılmış örnekleri de bulunur. Kar gözlükleri bölgelerine göre değişik stillerde olabiliyor. (Marayaaq) yöresinde sahile vuran Picea glauca türünden ladin ağacı odun ve kütüklerinden kar gözlüğü yapılır ve iç kısmı tahta kaşık gibi oyulur.
Kar ve deniz buzundaki güneşin parlamasını ve yansımasını azaltmak için kullanılan Yupik kar gözlükleri polaroid gözlüklerin erken formudur. Gökyüzünün mavi olduğu bir günde bir saatten daha az bir sürede kardan yansıyan güneş ışıkları gözleri yakar ve aşırı kaşıntılı ve sulanmalı kar körlüğü birkaç gün sürer. Bunun sık sık tekrarlanması gözlerde kalıcı hasara neden olur. Her Yupik ailesi avcı ve balıkçı olup, körlük aile için açlık demektir. Batı Alaska Yupiklerinde kış sonundan Haziran başlarına kadar kullanılır. Yupik kar gözlükleri geleneksel olarak tahta (ak ladin), boynuz, fildişi, balina kemiği, balina çubuğu ve huş kabuğundan yapılır. Geyik (rengeyiği ya da sığın) derisiyle de kaplanabilir. Boya olarak hematit (kırmızı), kaolin kili (beyaz), fok yağı lambasının isi (siyah) fermente balık yumurtası ile fok yağı karıştırılarak kullanılır. Sürülen bu boya lambanın ısısıyla sabitlenir. Görme yarıkları yılın zamanına göre dar ya da geniş olabilir. Bazıları kısa bazıları ise özellikle de Batı Alaska'dakiler uzun siperliklidir. Şamanların ruhlar dünyasını görebilmesi için Yupik maskelerinde de kullanılmıştır.
Supikler Alaska Yarımadasında ilkbaharda rengeyiği ya da ayı avı için kar gözlükleri kullanılır. Bunları tahta, kemik hatta balina çubuğu gibi malzemeden yaparlar. yöresinde balina çubuklu göz siperlikleri kürk şapkanın içine dikilir.
İnyupikler kar gözlüklerini kemik ya da rengeyiğinin toynağından yaparlar. Siperlikli kar gözlükleri de görülür.Norton Sound yöresindeki Qawiaraq İnyupikleri ayrıca Dall yaban koyununun toynağını sıcak suda yumuşatarak biçim verirler ve her iki toynağı ticari boncuklarla süslü tendonlarla birbirine bağlarlar.North Slope İnyupikleri de sonradan boncuk kullanmışlardır ve bombeli yaparak siperlik görevi de yüklemişlerdir. Tahta kar gözlükleri dondurucu değildir ve çok rahattır. İnyupik kar gözlükleri Alaska yerli sanatı içinde değerlendirilir.Anaktuvuk Pass yöresindeki Nunamiut İnyupiklerinin tahta maskelerinde kar gözlüğü motifi de kullanılır.
Kanada'nın Arktik bölgesindeki (Kuzey Kanada) İnuitler özellikle de ilkbahardaki güneşin kar ve buzdaki yansımasından kar körlüğüne uğramamak için tahta, kemik ya da boynuzdan yapılan kar gözlüğü kullanır ve bu gözlüklerde daracık yatay görme yarığı bırakılır. Gözlükler fok derisinden dar kayışlarla başa takılır. Arktik bölgede kar gözlüğü özellikle de avcılar için en önemli hayatta kalma gerecidir.
Grönland'da yaşayan Grönland İnuitleri kar gözlüğü kullanırlar. Batı Grönland'da yöresinde 1912 yılında toplanan deri bağcıklı tahta kar gözlüğü müzesinde bulunmaktadır.
Doğu Grönland İnuitleri (Tunumiit) güneşin kardaki yansımalarından korunmak için tahtadan yapılan kar gözlüğü (inniikkilaq) kullanır. Göz çevresi kavisli yapılan bu gözlüklerde görme yarığı daracık çizgi biçimindedir.
Eskimo kar gözlüklerinin ve Grönland kar körlüğünün kronolojik tarihçesi:
| Yıl | Açıklama |
| 0-500 | Sibirya'da Eski Bering Denizi Kültürü |
| 1000'den önce | Newfoundland'da Dorset Kültürüne ait kar gözlükleri |
| 13. yy sonu | İtalya'da gerçek optik gözlüklerin icadı |
| yaklaşık 1600 | Thule'den kar gözlüğü parçaları |
| 1721 | Hans Egede'nin Grönland'ı kolonileştirmesi |
| 1752 | Tüccar Lars Dalager tarafından erkeklerde sakatlık yapan kar körlüğünü tanımlar |
| 1867 | W. H. Dall: "Yukon Eskimoları içi siyahlatılmış, parlamayı kısıtlamak için dar bir yarık bırakılan tahta kar gözlüğü kullanır" |
| 1878 | Nordenskiöld'ün Kuzeydoğu geçit keşif gezisinde Grönland tipi ("görüş için yalnızca dar bir aralık") tahta kar gözlüklerinin tespiti. Yalnızca dört kar körlüğü vakası |
| 1891-92 | Doğu Grönland'a Danimarkalıların keşif gezisi: Herkes bir çift tahta kar gözlüğü kullanıyor |
| 1908-11 | V. Stefansson'un fotoğraflarında Kanada'da Prince Albert Boğazında yedi İnuitin yukarı alnına kıvrılmış kar gözlüğü ile birinin takılı vaziyette resmi bulunuyor |
| 1908-09 | C. M. Norman-Hansen (1861-1947), Grönland'daki kar körlüğü üzerine çalışan ilk oftalmolog |
| 1929 | Valdemar Hertz (1869-1959), kar gözlüğü reçetesi yazan oftalmolog |
| 1951 | Jean Malaurie'nin deneyimleri: kar körlüğü için göze birkaç damla kerosen damlatma |
| 1969 | J. S. Philpotts (oftalmolog): Doğu Grönland'da Tiniteqilaq köyünde yerliler kar gözlüğü kullanmaya devam ediyorlar |
| 1994 | Doğu Grönland'da Sermiligaaq köyünde Odin Maratse tarafından yapılan kar gözlüğü Tasilaaq Museum tarafından satın alındı. Kar gözlükleri burada uzun zamandır kullanılmıyor. |
Eskimo dillerinde kar gözlüğü için kullanılan terimler:
- Dilin yapısı gereği, iki parçadan oluştuğu için tek bir gözlüğü ifade ederken kelimenin ikil hâli kullanılır. Diğer Eskimo dillerinin aksine Grönland İnuitçesinde (Batı ve Doğu) ikil sayı bulunmaz, o yüzden çoğul hâli kullanılır. Eskimo dillerinde "kar gözlüğü" (snow goggles, snow spectacles, snow glasses) anlamında kullanılan kelimeler, zamanla "güneş gözlüğü" (sun goggles, sun glasses), hatta "normal gözlük" (eye glasses) anlamını da kazanmıştır.
| Eskimo dili | tekil | ikil | çoğul | açıklama |
| Supikçe | iingalarsuutek | |||
| Supikçe (Doğu: Chenega, Nanwalek, Port graham) | iinguaq | eye glasses | ||
| Supikçe (Batı: Ugashik) | íngihsún | |||
| Sibirya Yupikçesi (St. Lawrence Adası) | iyegaan | iyegaatek | iyegaatet | “snow goggles” and also means “eyeglasses” or “sunglasses” |
| Alaska Yupikçesi | nigaugek | nigauget | ||
| Alaska Yupikçesi | iingirvailkutak | wooden sunglasses | ||
| Alaska Yupikçesi | iinguaq | iinguak | iinguat | gözlük (eyeglasses); harfiyen: taklit göz (imitation eye, pretend eye, false eye) |
| Nunivak Çupikçesi | igguag | |||
| İnyupikçe | irgaak irgak | iri (göz) + -[g]ak (postbase: that of a ...) | ||
| İnyupikçe (Seward) | igraak | metatetik | ||
| İnyupikçe | illuksiun | illuksiutik | snow goggles with narrow slits < -siun + -k (dual maker) < illuk- to be snowblind | |
| İnyupikçe | yugluktaak yuġluktaak yuġluqtaak (North Slope) yukłuktaak (Qawiaraq) lugluktaak (Point Hope) | wooden snow goggles | ||
| Batı Kanada İnuitçesi (Siglit) | idjgaak | |||
| Doğu Kanada İnuitçesi | ᐃᓪᓗᒌᑯᑎᑦ illugiikutit | |||
| Doğu Kanada İnuitçesi (Kivalliq) | ᐃᓪᒑᒃ ilgaak | |||
| Doğu Kanada İnuitçesi (South Baffin, North Baffin-Iglulik) | ᐃᒡᒐ igga | ᐃᒡᒑᒃ iggaak [iɣɣāk] | ||
| Doğu Kanada İnuitçesi (Nunavik Tarramiut) | ijauttīk | |||
| Nunatsiavut İnuitçesi | iggâk | |||
| Grönland İnuitçesi (Batı) | Ø | isarussat | spectacles (South Gr.), snow-goggles | |
| Grönland İnuitçesi (Batı) | Ø | issat iššat (Kuzeybatı) itsāt (Upernavik) | spectacles | |
| Grönland İnuitçesi (Doğu) | Ø | ittāt | eye-glasses, snow-googles | |
| Grönland İnuitçesi (Doğu) | inniikkilaq | Ø | snow-googles | |
| Grönland İnuitçesi (Kuzey) | ixxāk | eye-glasses, snow-googles |
Atabask kar gözlüğü
Alaska'da Yupik ve İnyupik Eskimolarına komşu olan Alaska Atabasklarında görülür ve bunu Eskimo komşularından öğrenmişlerdir. Atabasklar, tahta, huş kabuğu, ayı derisi gibi farklı malzemeleri kullanırlar.
Guçinlerin kar gözlüklerini (deiizhii) İnyupik komşularından aldıkları ya da onlarınkine öykünerek değişik stillerde oluşturdukları görülür. Huş kabuğu biçim vermeye oldukça müsait ve yörede en bol bulunan malzemedir. Bundan yapılan gözlükler iri delikli ve burun köküne gelen kısmı tahtadan yapılıp, deri kayışlarla bağlanır.
Eskimo komşuları olan Yupiklerle ticaret yaptıkları gibi onların kültüründen de oldukça etkilenmişlerdir. Kar gözlüklerini (noxtth’og) Yupiklerden öğrenmişlerdir ve bariz Yupik etkisi görülür. Ayı derisi, rengeyiği derisi ya da huş kabuğu gibi değişik malzemelerden de yaparlar.
Merkezî Koyukonlar da kar gözlüklerini (denaanekk’u hedeeloyee ya da naaheloo tl’ok veya nohuloonh tl’ok) Eskimolardan öğrenmişlerdir.
Algonkin kar gözlüğü
Kanada'da İnuit Eskimolarına komşu olan Algonkin halkları muhtemelen komşularından öğrenmişlerdir.
Doğu Krileri Eskimo stili siperlikli kar gözlüklerini (ᐊᑯᓂᐙᐳᐎᓐᐦ akoniwâpowinh) huş kabuğundan yaparlar.
Naskapilerin (ᐅᔅᒋᓯᑯᑲᐅᓐ uschiisikukaaun) ve (ussishikukauna) kar gözlükleri daha hafif olduğundan huş (ushkuai), Amerika melezi (uatshinakan), göknar (innasht) gibi ağaçlardan yapılır ve rengeyiği derisinden dar kayışla başa takılır. Kanada Québec'teki Sept-Îles (Seven Islands) ticaret karakolunda 1924 yılında Naskapilerden toplanan eşyalar arasında kar gözlükleri de bulunmaktadır.
Çukçi kar gözlüğü
Rusya'ya bağlı Çukotka Özerk Okrugu'nda yaşayan Çukçiler daracık görme yarığı bulunan kar gözlüklerini deri ya da tahtadan yaparlar.
Yukagir kar gözlüğü
Kuzeydoğu Sibirya'da yaşayan Yukagirler kar gözlüğü (Kolıma ya da aŋd’əd-ajbi [aŋd’ed-ajbi Krejnovic 1982, aŋd’ed-aibi Jochelson 1898, 1900] harfiyen «eye shadow») kullanırlar. Yukagir avcıların kar gözlükleri yumuşak huş kabuğundan yapılıp daracık görme yarığı bırakılır
Samoyed kar gözlüğü
Sibirya'nın kuzey kıyılarında yaşayan Samoyedlerin kar gözlükleri de Eskimolardaki gibi görme yarığı dar çizgi biçimindedir.
Nganasanlar Taymır Yarımadasında yaşarlar ve deri kayış üzerine monte edilen kemik ya da metal plakalı kar gözlüğü (seimekunsyda) kullanırlar.
Nenetsler de aynı şekilde kemik ya da metal plakalı kar gözlüğü kullanırlar. Nenets dilinde ringa balığı için harfiyen «kar gözlüğü gözlü / goggle-eyed» anlamında сэври adı kullanılır.
Enetsler keskin köşeli oval yassı kar gözlüklerini (sevdya) rengeyiği derisinden yaparlar. Kırmızı boya ile renk verilen gözlüklerin kenarları siyahtır.
Tunguz kar gözlüğü
Kuzey Tunguzları (Evenkiler, Evenler, Udegeler) kar gözlüğü kullanırlar.
Japon Cōmon şakōki-dogūları
 |  |
Dogū (土偶), Japonya'nın tarih öncesi (M. Ö. 14.000–400) kalan kilden yapılan ufak insanımsı ya da hayvan figürleridir. Cōmon dönemine özgüdür ve bu dönemi takip eden Yayoi döneminde dogū örnekleri görülmez. göre, Japonya genelinde bulunan toplam dogū sayısı yaklaşık 15.000 kadardır. Okinawa hariç Japonya'nın tamamında görülür. Örneklerin çoğu doğu Japonya'da bulunmuştur ve batı Japonya'da bulunması oldukça nadirdir. Hangi amaçla yapıldığı bir muamma olsa da, bu heykelciklerin için yapıldığı düşünülüyor. Örnek olarak, hastalık ya da herhangi bir talihsizlikte hastalanan kişinin hastalığı doğuya geçer ve bu doğu sonra imha edilir. Farklı doğu tipleri bulunur. Bunlardan en ilginci Eskimo kar gözlüklerini andıran Shakōki-dogū (遮光器土偶) tipinde olanlardır ve bunlar İngilizceye goggle-eyed type figurine, goggle-eyed dogū,slit-goggle dogū ya da snow-glassed figurine olarak çevrilir. Bu adlar kar körlüğüne karşı kullanılan İnuit gözlüklerine belirgin biçimde benzerliğinden gelir.Japoncada «ışık engelleme aygıtı / light-blocking device» anlamına shakōki denmiştir. Şakoki doğularının bir diğer ayırt edici özelliği, kadınsı kalça, göğüs ve uyluğun abartılı olmasıdır. Ayrıca, karnı zincifre mineralinden elde edilen kırmızı vermilyon boyasıyla boyalı desenlerle kaplıdır. Kırılmamış sağlam doğu örnekleri nadirdir ve birçoğunun kol, bacak ya da diğer vücut parçaları eksiktir. Şakoki doğuları Son Cōmon döneminden (M.Ö. 1000-300) kalma olup Japonya'nın kuzeyinde Tōhoku bölgesinde Aomori ilindeki Tsugaru'da Kamegaoka, Iwate ilindeki Morioka'da Teshiromori, Miyagi ilindeki 'de Ebisuda ve aynı ildeki Ishinomaki'de Izumisawa Kaizuka arkeolojik sitlerinde bulunmuştur. Göz bebeği aynen Eskimo ve Nenets kar gözlüklerindeki yatay göz yarığı gibi olan shakōki-dogū heykelciklerinin Erich von Däniken gibi teorisyenleri tarafından dillendirilen uzay deneklerini temsil ettiği yönündeki iddia ve görüşler bilim topluluğunda güvenilir bulunmamaktadır.
Modern kar gözlükleri
İngiliz gezgin ve kâşif John Franklin tarafından Kanada Nunavut'ta 1845 yılında düzenlenen dördüncü ve son adamlar tarafından güneşin Arktika buzundaki yansımasının kar körlüğü yapmaması için Batı tarzı kar gözlükleri kullanılmıştır. Franklin ve 128 adam bu seferde kaybolmuştur.
Popüler kültürde
adlı çizgi romanda kahraman Eskimo kar gözlüklerinden esinlenme gözlük kullanır.
Japon çizgi romanlarından adlı mangada benzeri bir silahın köredici etkisine karşı Eskimo kar gözlüğü kullanılmıştır.
Kaynakça
- ^ (PDF). 17 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2012.
- ^ a b c . 10 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2012. Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: "refIyeg" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: ) - ^ . 4 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2012.
- ^ Nikolai N. Dikov (1977), Archaeological Sites of Kamchatka, Chukotka, and the Upper Kolyma 12 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. The Russian text of Arkheologicheskie pamiatniki Kamchatki, Chukotki i Verkhnei Kolymy by N. N. Dikov (Moscow: Nauka, 1977) was translated into English by Richard L. Bland, U.S. Department of the Interior, National Park Service, Shared Beringian Heritage Program, Anchorage, Alaska, 2003
- ^ . Iñupiat History, Language, and Culture. 3 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2012.
- ^ National Geographic : Wooden Inupiat snow goggles found at the Utqiagvik archeological site[]
- ^ "Ancient Eye Glasses: Fascinating Historical Artefacts". 28 Kasım 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Kasım 2012.
- ^ "Arctic Studies Center". 3 Ocak 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Kasım 2012.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 7 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Kasım 2012.
- ^ a b Inuit Snow Goggles 14 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . at the Vancouver Maritime Museum
- ^ "Types of Inuit Snow Goggles and Lenses". 28 Kasım 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Kasım 2012.
- ^ "Laura Jernegan: Girl on a Whaleship / Inuit Snow Goggles" (PDF). 26 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 24 Kasım 2012.
- ^ Janet Goodrich, Pinhole Glasses – Further Reading 23 Kasım 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ "15e Congrès des Etudes Inuit, Oralité / Résumé des communications, par sessions // 15th Inuit Studies Conference, Orality / Papers abstracts, sorted by sessions" (PDF). 8 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 23 Kasım 2012.
- ^ . 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2012.
- ^ Russia's Far East and Wrangel Island 17 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Quark Expeditions 2003
- ^ a b "Yuungnaqpiallerput : Niiteqayuluni takvigluni-llu / Hearing well and seeing far". 4 Nisan 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Kasım 2012. Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: "refNigwooden" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: ) - ^ a b . 14 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2012. Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: "refNiggrass" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: ) - ^ a b c . 29 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2012. Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: "refNig550" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: ) - ^ a b . 29 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2012. Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: "refNig584" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: ) - ^ a b . 29 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2012. Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: "refNig559" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: ) - ^ Susan W. Fair (2006), Alaska Native Art: Tradition, Innovation, Continuity
- ^ Robert Wheeler and Claire Alix (2004) Economic and Cultural Significance of Driftwood in Coastal Communities of Southwest Alaska 30 Aralık 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Report to the Cooperative Extension Services (w/ R. Wheeler). 49p.
- ^ "Alaska Yupik Eskimo Snow Goggles". 25 Kasım 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Kasım 2012.
- ^ a b "Alaska Native Collections: 164 íngihsún "snow goggles"". 18 Eylül 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Kasım 2012. Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: "ref164" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: ) - ^ a b Alutiiq Museum : SNOW GOGGLES - Iingalarsuutek[]
- ^ a b . 18 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2012. Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: "ref573" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: ) - ^ a b . 18 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2012. Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: "ref54" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: ) - ^ a b . 18 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2012. Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: "ref557" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: ) - ^ a b . 18 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2012. Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: "ref178" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: ) - ^ a b . 18 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2012. Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: "ref688" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: ) - ^ "Inupiaq Snow Goggles". 7 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Kasım 2012.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Kasım 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Kasım 2012.
- ^ [1][]
- ^ . 16 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2012.
- ^ a b Cunera Buijs, Clothing from East Greenland 13 Aralık 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Digital publications of the National Museum of Ethnology
- ^ Mogens Norn (1996), Eskimo Snow Goggles in Danish and Greenlandic Museums, their protective and optical properties, Meddelelser om Grønland, Man & Society
- ^ Robert Petersen (1990), The Greenlandic Language: Its Nature and Situation 21 Temmuz 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Arctic Languages, An Awakening. Edited by Dirmid R. F. Collis. Published in 1990 by UNESCO, Paris, France
- ^ Anna Berge and Lawrence Kaplan (2005), Contact-induced lexical development in Yupik and Inuit languages 24 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Études/Inuit/Studies, vol. 29, n° 1-2, 2005, p. 285-305
- ^ "Inuvialuit Pitqusiit Inuuniarutait / Inuvialuit Living History : Snow googles". 25 Haziran 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Kasım 2012.
- ^ a b . 7 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2012. Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: "refInukt" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: ) - ^ "Alaska Native Collections: 646 deiizhii "eyeglasses"". 18 Eylül 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Kasım 2012.
- ^ a b "Alaska Native Collections: 17 noxtth'og "snow goggles, glasses"". 18 Eylül 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Kasım 2012. Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: "ref17" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: ) - ^ . 14 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2012.
- ^ "Tipatshimuna : Snow Goggles / Lunettes". 22 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Kasım 2012.
- ^ Frank G. Speck (1935), Naskapi: The Savage Hunters of the Labrador Peninsula
- ^ Great Britain. Naval Intelligence Division, A handbook of Siberia and Arctic Russia : Volume 1 : General, 1920
- ^ Irina Nikolaeva, A Historical Dictionary of Yukaghir
- ^ Waldemar Jochelson, The Yukaghir and the Yukaghirized Tungus. (The Jesup North Pacific Expedition, 9: 343-469.) , Review by: Robert H. Lowie, American Anthropologist, New Series, Vol. 30, No. 3 (Jul. - Sep., 1928), pp. 487-490
- ^ Edward J. Vajda, The Yukagir 28 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ "The Antarctic book of cooking and cleaning". 27 Kasım 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Kasım 2012.
- ^ Circumpolar Civilization in World's Museum: yesterday, today, tomorrow
- ^ "土偶" [Dogū]. Dijitaru Daijisen (Japonca). Tokyo: Shogakukan. 2012. OCLC 56431036. 25 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Temmuz 2012.
- ^ "土偶" [Dogū]. Kokushi Daijiten (Japonca). Tokyo: Shogakukan. 2012. OCLC 683276033. 25 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Temmuz 2012.
- ^ 金子昭彦 [Akihiko Kaneko] (2001), 遮光器土偶と縄文社会 [Shakōki-dogū to Jōmon shakai «Şakoki-dogu ve Comon toplumu»], Tōkyō : Dōseisha, 2001 (Japonca)
- ^ a b c Joran Smale (2012), March of the dogū: the perception of Japanese prehistoric figurines in contemporary society 13 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Bachelor thesis for Archaeology of Asia, Supervisor: Dr. I. R. Bausch, Leiden University, Faculty of Archaeology, Leiden, June 2012 Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: "refJsmale" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: ) - ^ Takamune Kawashima (2008), Feasting and inter-village networks[], Documenta Praehistorica XXXV (2008)
- ^ Nakajima, Toshio (1943). "石器時代土偶の乳房及び下腹部膨隆に就いて" [On the Breasts and Swollen Hips of Stone Age Dōgu] (PDF). Jinruigaku Zasshi (Japonca). 58 (7). Tōkyō: Tōkyō Jinrui Gakkai. ss. 294-295. 7 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Temmuz 2012.
- ^ . 26 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2011.
- ^ . Japanese Pottery Information Center. 8 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2011.
- ^ "The Snow's So Bright... I Gotta Wear Shades". 10 Ağustos 2006 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Kasım 2012.
| Wikimedia Commons'ta Kar gözlüğü ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kar gozlugu kardan ve buzdan yansiyan gunes isiklarindan gozleri koruyup kar korlugune ugramamak icin takilan koruma gozlugu Geleneksel olarak Kuzey Asya ve Kuzey Amerika da Arktik bolgede Kuzey Kutup Dairesinde yasayan Eskimolar Cukciler Yukagirler Samoyedler gibi yerli Arktika halklarinca kullanilir ve isigin mumkun oldugunca az gelmesi icin yatay cizgi biciminde daracik gorme yarigi birakilir Arktika da ozellikle yogun seyahat ve avlanmanin yasandigi ilkbahar aylarindaki kar yansimalarindan ve soguktan gozleri korur Bu bolgelerde kullanilan gunes gozlukleri de kar gozlugu adiyla anilir Eskimo kar gozluguTarihKemik kar gozlugu Eski caglardan beri Kuzey Avrupa Gronland Kuzey Asya ve Kuzey Amerika halklarinca kullanilmaktadir Eski Bering Denizi Kulturu arkeolojik sitlerinde bulunan morsun fildisinden oyma kar gozlukleri 2000 yasina tarihlenir Rusya nin Cukotka kiyilarindaki Neolitik arkeolojik sitlerinde Uelen Uelen yakinlarinda de ait Yandogai Early Cemetery adli erken donem Eskimo mezarliginda yapilan kazilarda kemik kar gozlukleri bulunmustur Inyupik Eskimo cografyasindaki Utqiaġvik arkeolojik siti bugunku Barrow un Inyupikce Utqiaġvik kasaba merkezinin yaklasik 1 4 mil guneybati kenarinda yer alir ve arkeolojik calismalarla burasinin son 1000 yildir yerlesimde oldugu tespit edilmistir Binghamton Universitesinden arkeologlar tarafindan 1981 1983 yillarinda kapsamli bir kazi yapilmis ve 20 000 den fazla eser bulunmustur Bunlarin arasinda kar gozlukleri de bulunur EtnografyaEtnografik olarak kar gozluklerini en yogun bicimde kullanan yerli halklar Kuzey Amerika da Eskimolar Kuzey Asya da ise Eskimolar Cukciler Samoyedler Yukagirler gibi yerli Arktika halklaridir Eskimolara komsu olan Atabask ile Algonkin gibi Subarktik Kizilderililerinde de gorulur Eskimolar yaklasik 2000 yil once dunyanin ilk kar gozlugunu yapmis olabilirler Bu Eskimo kar gozluklerinin Thule kulturu donemine ait 1200 1600 yillarina tarihlenen en guzel ornegi Alaska nin bati sahillerinde bulunmustur ve da sergilenmektedir Arktika nin kuzeyine ozgu olan Eskimo kayigi kayak ile kar gozlukleri sonradan guneyinde de kabul gormustur Eskimo kar gozlugu Eskimo kar gozlugu Eskimo kar gozlugu Ing Eskimo snow goggles Inuit snow goggles Inupiaq snow goggles Yupik snow goggles Eskimo snow blinders Inuit sun glasses butun Eskimo Aleut halklari tarafindan kullanir Kar korlugunden korunmak icinEskimolar kar gozluklerini yorelerindeki morsun fildisi balina kemigi rengeyigi ile sigin boynuzu kemigi toynagi tahta ladin odunu hus kabugu gibi yerli malzemeyi kullanarak yaparlar Baglama ipi olarak rengeyiginin tendon kirisleri kullanilir Kemik ya da fildisinden simdilerde ise tahtadan yapilan kar gozluklerine cizgi biciminde cok dar gorme yarigi acilir Parlamayi azaltmak icin ic yuzeyinde kullanilir Londra da British Museum da kemik ve diger malzemelerden yapilmis Sibirya Alaska ve Gronland kar gozlukleri bulunur Eskimo kar gozluklerinin yapiminda en cok kullanilan malzeme rengeyigi boynuzudur Fildisi ve kemik de kullanilan diger malzemedir Tahta kullanimi ticaretin gelimesinden sonra olmustur Eskimo kar gozlukleri yuze goz ve burun kokune uygun yapilir Eskimo kar gozlukleri pinhole spectacles olup glasses sayilmazlar Eskimo kar gozlukleri hem kardan ve buzdan yansiyan gunesin ultraviyole isiklarindan gozu kar korlugune karsi korumak hem de dar gorme yariginin stenopaeic etkisi sebebiyle 3 diyoptriye esdeger gorme gucu artirilir Ayni zamanda Eskimolardaki yuksek miyopi oranini dusurmeye yardimci olabilir Avcilik ve buna bagli olarak da hayatta kalma ancak iyi gorme gucuyle verimli olabilir Kar ve deniz buzu uzerinde saatlerce seyahat edenlerin ya da avlananlarin gunes isiginin kardan ve buzdan yansiyarak korunmasiz olan gozlerde aci verici gecici korluge neden oldugu gibi ciddi tahribat da yapar Bundan korunmak icin Eskimolar kar gozlugu kullanirlar Thule kulturunde Proto Inuit de fildisi ya da kemikten kar gozlukleri kullanilmistir Rusya da Sirenik Yupikleri ile Sibirya Yupiklerinin yasadigi daki muzede tahta kar gozlugu bulunur St Lawrence Adasindaki Sibirya Yupikleri kar gozluklerini morsun fildisinden ya da tahtadan yaparlar Eskimo kar gozlugu Alaska Yupikleri kar gozluklerini nigaugek tamamen tek parca tahtadan oyarak ya da dis kismini deniz kiyisindaki sert otlardan orerek goze gelen ic kismini ise bu ot orguyu deriyle dikerek de yaparlar Gozlugun ic kismi her zaman siyah renkte boyanir ve bazen Yupik maskeleri gibi duzenlenir Kutup tilkisi kar ve buz uzerinde avlanirken keskin gorme yetenegiyle bilinir ve Yupik kar gozlukleri tilki maskesi olarak da duzenlenir boylece tilkinin gorme gucu avciya aktarilmis olur Gorme yariginin cizgi gibi daracik yapilmasi ayni zamanda gorus keskinligi de saglar Yupik kar gozluklerinde gorme delikleri bazen cizgi biciminde daracik degil oldukca acik yapilmis ornekleri de bulunur Kar gozlukleri bolgelerine gore degisik stillerde olabiliyor Marayaaq yoresinde sahile vuran Picea glauca turunden ladin agaci odun ve kutuklerinden kar gozlugu yapilir ve ic kismi tahta kasik gibi oyulur Kar ve deniz buzundaki gunesin parlamasini ve yansimasini azaltmak icin kullanilan Yupik kar gozlukleri polaroid gozluklerin erken formudur Gokyuzunun mavi oldugu bir gunde bir saatten daha az bir surede kardan yansiyan gunes isiklari gozleri yakar ve asiri kasintili ve sulanmali kar korlugu birkac gun surer Bunun sik sik tekrarlanmasi gozlerde kalici hasara neden olur Her Yupik ailesi avci ve balikci olup korluk aile icin aclik demektir Bati Alaska Yupiklerinde kis sonundan Haziran baslarina kadar kullanilir Yupik kar gozlukleri geleneksel olarak tahta ak ladin boynuz fildisi balina kemigi balina cubugu ve hus kabugundan yapilir Geyik rengeyigi ya da sigin derisiyle de kaplanabilir Boya olarak hematit kirmizi kaolin kili beyaz fok yagi lambasinin isi siyah fermente balik yumurtasi ile fok yagi karistirilarak kullanilir Surulen bu boya lambanin isisiyla sabitlenir Gorme yariklari yilin zamanina gore dar ya da genis olabilir Bazilari kisa bazilari ise ozellikle de Bati Alaska dakiler uzun siperliklidir Samanlarin ruhlar dunyasini gorebilmesi icin Yupik maskelerinde de kullanilmistir Supikler Alaska Yarimadasinda ilkbaharda rengeyigi ya da ayi avi icin kar gozlukleri kullanilir Bunlari tahta kemik hatta balina cubugu gibi malzemeden yaparlar yoresinde balina cubuklu goz siperlikleri kurk sapkanin icine dikilir Tahta deri ve mors disinden yapilan Eskimo kar gozlugu Dogu Gronland 1884 Inyupikler kar gozluklerini kemik ya da rengeyiginin toynagindan yaparlar Siperlikli kar gozlukleri de gorulur Norton Sound yoresindeki Qawiaraq Inyupikleri ayrica Dall yaban koyununun toynagini sicak suda yumusatarak bicim verirler ve her iki toynagi ticari boncuklarla suslu tendonlarla birbirine baglarlar North Slope Inyupikleri de sonradan boncuk kullanmislardir ve bombeli yaparak siperlik gorevi de yuklemislerdir Tahta kar gozlukleri dondurucu degildir ve cok rahattir Inyupik kar gozlukleri Alaska yerli sanati icinde degerlendirilir Anaktuvuk Pass yoresindeki Nunamiut Inyupiklerinin tahta maskelerinde kar gozlugu motifi de kullanilir Kanada nin Arktik bolgesindeki Kuzey Kanada Inuitler ozellikle de ilkbahardaki gunesin kar ve buzdaki yansimasindan kar korlugune ugramamak icin tahta kemik ya da boynuzdan yapilan kar gozlugu kullanir ve bu gozluklerde daracik yatay gorme yarigi birakilir Gozlukler fok derisinden dar kayislarla basa takilir Arktik bolgede kar gozlugu ozellikle de avcilar icin en onemli hayatta kalma gerecidir Gronland da yasayan Gronland Inuitleri kar gozlugu kullanirlar Bati Gronland da yoresinde 1912 yilinda toplanan deri bagcikli tahta kar gozlugu muzesinde bulunmaktadir Dogu Gronland Inuitleri Tunumiit gunesin kardaki yansimalarindan korunmak icin tahtadan yapilan kar gozlugu inniikkilaq kullanir Goz cevresi kavisli yapilan bu gozluklerde gorme yarigi daracik cizgi bicimindedir Eskimo kar gozluklerinin ve Gronland kar korlugunun kronolojik tarihcesi Yil Aciklama0 500 Sibirya da Eski Bering Denizi Kulturu1000 den once Newfoundland da Dorset Kulturune ait kar gozlukleri13 yy sonu Italya da gercek optik gozluklerin icadiyaklasik 1600 Thule den kar gozlugu parcalari1721 Hans Egede nin Gronland i kolonilestirmesi1752 Tuccar Lars Dalager tarafindan erkeklerde sakatlik yapan kar korlugunu tanimlar1867 W H Dall Yukon Eskimolari ici siyahlatilmis parlamayi kisitlamak icin dar bir yarik birakilan tahta kar gozlugu kullanir 1878 Nordenskiold un Kuzeydogu gecit kesif gezisinde Gronland tipi gorus icin yalnizca dar bir aralik tahta kar gozluklerinin tespiti Yalnizca dort kar korlugu vakasi1891 92 Dogu Gronland a Danimarkalilarin kesif gezisi Herkes bir cift tahta kar gozlugu kullaniyor1908 11 V Stefansson un fotograflarinda Kanada da Prince Albert Bogazinda yedi Inuitin yukari alnina kivrilmis kar gozlugu ile birinin takili vaziyette resmi bulunuyor1908 09 C M Norman Hansen 1861 1947 Gronland daki kar korlugu uzerine calisan ilk oftalmolog1929 Valdemar Hertz 1869 1959 kar gozlugu recetesi yazan oftalmolog1951 Jean Malaurie nin deneyimleri kar korlugu icin goze birkac damla kerosen damlatma1969 J S Philpotts oftalmolog Dogu Gronland da Tiniteqilaq koyunde yerliler kar gozlugu kullanmaya devam ediyorlar1994 Dogu Gronland da Sermiligaaq koyunde Odin Maratse tarafindan yapilan kar gozlugu Tasilaaq Museum tarafindan satin alindi Kar gozlukleri burada uzun zamandir kullanilmiyor Eskimo dillerinde kar gozlugu icin kullanilan terimler Dilin yapisi geregi iki parcadan olustugu icin tek bir gozlugu ifade ederken kelimenin ikil hali kullanilir Diger Eskimo dillerinin aksine Gronland Inuitcesinde Bati ve Dogu ikil sayi bulunmaz o yuzden cogul hali kullanilir Eskimo dillerinde kar gozlugu snow goggles snow spectacles snow glasses anlaminda kullanilan kelimeler zamanla gunes gozlugu sun goggles sun glasses hatta normal gozluk eye glasses anlamini da kazanmistir dd Eskimo dili tekil ikil cogul aciklamaSupikce iingalarsuutekSupikce Dogu Chenega Nanwalek Port graham iinguaq eye glassesSupikce Bati Ugashik ingihsunSibirya Yupikcesi St Lawrence Adasi iyegaan iyegaatek iyegaatet snow goggles and also means eyeglasses or sunglasses Alaska Yupikcesi nigaugek nigaugetAlaska Yupikcesi iingirvailkutak wooden sunglassesAlaska Yupikcesi iinguaq iinguak iinguat gozluk eyeglasses harfiyen taklit goz imitation eye pretend eye false eye Nunivak Cupikcesi igguagInyupikce irgaak irgak iri goz g ak postbase that of a Inyupikce Seward igraak metatetikInyupikce illuksiun illuksiutik snow goggles with narrow slits lt siun k dual maker lt illuk to be snowblindInyupikce yugluktaak yuġluktaak yuġluqtaak North Slope yukluktaak Qawiaraq lugluktaak Point Hope wooden snow gogglesBati Kanada Inuitcesi Siglit idjgaakDogu Kanada Inuitcesi ᐃᓪᓗᒌᑯᑎᑦ illugiikutitDogu Kanada Inuitcesi Kivalliq ᐃᓪᒑᒃ ilgaakDogu Kanada Inuitcesi South Baffin North Baffin Iglulik ᐃᒡᒐ igga ᐃᒡᒑᒃ iggaak iɣɣak Dogu Kanada Inuitcesi Nunavik Tarramiut ijauttikNunatsiavut Inuitcesi iggakGronland Inuitcesi Bati O isarussat spectacles South Gr snow gogglesGronland Inuitcesi Bati O issat issat Kuzeybati itsat Upernavik spectaclesGronland Inuitcesi Dogu O ittat eye glasses snow googlesGronland Inuitcesi Dogu inniikkilaq O snow googlesGronland Inuitcesi Kuzey ixxak eye glasses snow googlesAtabask kar gozlugu Alaska da Yupik ve Inyupik Eskimolarina komsu olan Alaska Atabasklarinda gorulur ve bunu Eskimo komsularindan ogrenmislerdir Atabasklar tahta hus kabugu ayi derisi gibi farkli malzemeleri kullanirlar Gucinlerin kar gozluklerini deiizhii Inyupik komsularindan aldiklari ya da onlarinkine oykunerek degisik stillerde olusturduklari gorulur Hus kabugu bicim vermeye oldukca musait ve yorede en bol bulunan malzemedir Bundan yapilan gozlukler iri delikli ve burun kokune gelen kismi tahtadan yapilip deri kayislarla baglanir Eskimo komsulari olan Yupiklerle ticaret yaptiklari gibi onlarin kulturunden de oldukca etkilenmislerdir Kar gozluklerini noxtth og Yupiklerden ogrenmislerdir ve bariz Yupik etkisi gorulur Ayi derisi rengeyigi derisi ya da hus kabugu gibi degisik malzemelerden de yaparlar Merkezi Koyukonlar da kar gozluklerini denaanekk u hedeeloyee ya da naaheloo tl ok veya nohuloonh tl ok Eskimolardan ogrenmislerdir Algonkin kar gozlugu Kanada da Inuit Eskimolarina komsu olan Algonkin halklari muhtemelen komsularindan ogrenmislerdir Dogu Krileri Eskimo stili siperlikli kar gozluklerini ᐊᑯᓂᐙᐳᐎᓐᐦ akoniwapowinh hus kabugundan yaparlar Naskapilerin ᐅᔅᒋᓯᑯᑲᐅᓐ uschiisikukaaun ve ussishikukauna kar gozlukleri daha hafif oldugundan hus ushkuai Amerika melezi uatshinakan goknar innasht gibi agaclardan yapilir ve rengeyigi derisinden dar kayisla basa takilir Kanada Quebec teki Sept Iles Seven Islands ticaret karakolunda 1924 yilinda Naskapilerden toplanan esyalar arasinda kar gozlukleri de bulunmaktadir Cukci kar gozlugu Rusya ya bagli Cukotka Ozerk Okrugu nda yasayan Cukciler daracik gorme yarigi bulunan kar gozluklerini deri ya da tahtadan yaparlar Yukagir kar gozlugu Kuzeydogu Sibirya da yasayan Yukagirler kar gozlugu Kolima ya da aŋd ed ajbi aŋd ed ajbi Krejnovic 1982 aŋd ed aibi Jochelson 1898 1900 harfiyen eye shadow kullanirlar Yukagir avcilarin kar gozlukleri yumusak hus kabugundan yapilip daracik gorme yarigi birakilir Samoyed kar gozlugu Metal Nenets kar gozlugu Sibirya nin kuzey kiyilarinda yasayan Samoyedlerin kar gozlukleri de Eskimolardaki gibi gorme yarigi dar cizgi bicimindedir Nganasanlar Taymir Yarimadasinda yasarlar ve deri kayis uzerine monte edilen kemik ya da metal plakali kar gozlugu seimekunsyda kullanirlar Nenetsler de ayni sekilde kemik ya da metal plakali kar gozlugu kullanirlar Nenets dilinde ringa baligi icin harfiyen kar gozlugu gozlu goggle eyed anlaminda sevri adi kullanilir Enetsler keskin koseli oval yassi kar gozluklerini sevdya rengeyigi derisinden yaparlar Kirmizi boya ile renk verilen gozluklerin kenarlari siyahtir Tunguz kar gozlugu Kuzey Tunguzlari Evenkiler Evenler Udegeler kar gozlugu kullanirlar Japon Cōmon sakōki dogulari Son Comon donemi M O 1000 300 Shakōki dogu Kamegaoka siti Aomori ili boyu 34 8 cm Tokyo Ulusal Muzesi JaponyaSon Comon donemi M O 1000 300 Shakōki dogu Ebisuda siti Tajiri ili Tokyo Ulusal Muzesi JaponyaSon Comon donemi M O 1000 300 Shakōki dogu M O 1000 300 Tokyo Ulusal Muzesi Japonya Son Comon donemi M O 1000 300 Shakōki dogu Tokyo Ulusal Muzesi Japonya Dogu 土偶 Japonya nin tarih oncesi M O 14 000 400 kalan kilden yapilan ufak insanimsi ya da hayvan figurleridir Cōmon donemine ozgudur ve bu donemi takip eden Yayoi doneminde dogu ornekleri gorulmez gore Japonya genelinde bulunan toplam dogu sayisi yaklasik 15 000 kadardir Okinawa haric Japonya nin tamaminda gorulur Orneklerin cogu dogu Japonya da bulunmustur ve bati Japonya da bulunmasi oldukca nadirdir Hangi amacla yapildigi bir muamma olsa da bu heykelciklerin icin yapildigi dusunuluyor Ornek olarak hastalik ya da herhangi bir talihsizlikte hastalanan kisinin hastaligi doguya gecer ve bu dogu sonra imha edilir Farkli dogu tipleri bulunur Bunlardan en ilginci Eskimo kar gozluklerini andiran Shakōki dogu 遮光器土偶 tipinde olanlardir ve bunlar Ingilizceye goggle eyed type figurine goggle eyed dogu slit goggle dogu ya da snow glassed figurine olarak cevrilir Bu adlar kar korlugune karsi kullanilan Inuit gozluklerine belirgin bicimde benzerliginden gelir Japoncada isik engelleme aygiti light blocking device anlamina shakōki denmistir Sakoki dogularinin bir diger ayirt edici ozelligi kadinsi kalca gogus ve uylugun abartili olmasidir Ayrica karni zincifre mineralinden elde edilen kirmizi vermilyon boyasiyla boyali desenlerle kaplidir Kirilmamis saglam dogu ornekleri nadirdir ve bircogunun kol bacak ya da diger vucut parcalari eksiktir Sakoki dogulari Son Cōmon doneminden M O 1000 300 kalma olup Japonya nin kuzeyinde Tōhoku bolgesinde Aomori ilindeki Tsugaru da Kamegaoka Iwate ilindeki Morioka da Teshiromori Miyagi ilindeki de Ebisuda ve ayni ildeki Ishinomaki de Izumisawa Kaizuka arkeolojik sitlerinde bulunmustur Goz bebegi aynen Eskimo ve Nenets kar gozluklerindeki yatay goz yarigi gibi olan shakōki dogu heykelciklerinin Erich von Daniken gibi teorisyenleri tarafindan dillendirilen uzay deneklerini temsil ettigi yonundeki iddia ve gorusler bilim toplulugunda guvenilir bulunmamaktadir Modern kar gozlukleriIngiliz gezgin ve kasif John Franklin tarafindan Kanada Nunavut ta 1845 yilinda duzenlenen dorduncu ve son adamlar tarafindan gunesin Arktika buzundaki yansimasinin kar korlugu yapmamasi icin Bati tarzi kar gozlukleri kullanilmistir Franklin ve 128 adam bu seferde kaybolmustur Populer kulturdeadli cizgi romanda kahraman Eskimo kar gozluklerinden esinlenme gozluk kullanir Japon cizgi romanlarindan adli mangada benzeri bir silahin koredici etkisine karsi Eskimo kar gozlugu kullanilmistir Kaynakca PDF 17 Temmuz 2012 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Kasim 2012 a b c 10 Agustos 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Kasim 2012 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi refIyeg adi farkli icerikte birden fazla tanimlanmis Bkz Kaynak gosterme 4 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Kasim 2012 Nikolai N Dikov 1977 Archaeological Sites of Kamchatka Chukotka and the Upper Kolyma 12 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde The Russian text of Arkheologicheskie pamiatniki Kamchatki Chukotki i Verkhnei Kolymy by N N Dikov Moscow Nauka 1977 was translated into English by Richard L Bland U S Department of the Interior National Park Service Shared Beringian Heritage Program Anchorage Alaska 2003 Inupiat History Language and Culture 3 Ocak 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Agustos 2012 National Geographic Wooden Inupiat snow goggles found at the Utqiagvik archeological site olu kirik baglanti Ancient Eye Glasses Fascinating Historical Artefacts 28 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Kasim 2012 Arctic Studies Center 3 Ocak 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Kasim 2012 Arsivlenmis kopya 7 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Kasim 2012 a b Inuit Snow Goggles 14 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde at the Vancouver Maritime Museum Types of Inuit Snow Goggles and Lenses 28 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Kasim 2012 Laura Jernegan Girl on a Whaleship Inuit Snow Goggles PDF 26 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 24 Kasim 2012 Janet Goodrich Pinhole Glasses Further Reading 23 Kasim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde 15e Congres des Etudes Inuit Oralite Resume des communications par sessions 15th Inuit Studies Conference Orality Papers abstracts sorted by sessions PDF 8 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 23 Kasim 2012 5 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Kasim 2012 Russia s Far East and Wrangel Island 17 Agustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Quark Expeditions 2003 a b Yuungnaqpiallerput Niiteqayuluni takvigluni llu Hearing well and seeing far 4 Nisan 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Kasim 2012 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi refNigwooden adi farkli icerikte birden fazla tanimlanmis Bkz Kaynak gosterme a b 14 Kasim 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Kasim 2012 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi refNiggrass adi farkli icerikte birden fazla tanimlanmis Bkz Kaynak gosterme a b c 29 Kasim 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Kasim 2012 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi refNig550 adi farkli icerikte birden fazla tanimlanmis Bkz Kaynak gosterme a b 29 Kasim 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Kasim 2012 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi refNig584 adi farkli icerikte birden fazla tanimlanmis Bkz Kaynak gosterme a b 29 Kasim 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Kasim 2012 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi refNig559 adi farkli icerikte birden fazla tanimlanmis Bkz Kaynak gosterme Susan W Fair 2006 Alaska Native Art Tradition Innovation Continuity Robert Wheeler and Claire Alix 2004 Economic and Cultural Significance of Driftwood in Coastal Communities of Southwest Alaska 30 Aralik 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Report to the Cooperative Extension Services w R Wheeler 49p Alaska Yupik Eskimo Snow Goggles 25 Kasim 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Kasim 2012 a b Alaska Native Collections 164 ingihsun snow goggles 18 Eylul 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Kasim 2012 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi ref164 adi farkli icerikte birden fazla tanimlanmis Bkz Kaynak gosterme a b Alutiiq Museum SNOW GOGGLES Iingalarsuutek olu kirik baglanti a b 18 Eylul 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Kasim 2012 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi ref573 adi farkli icerikte birden fazla tanimlanmis Bkz Kaynak gosterme a b 18 Eylul 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Kasim 2012 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi ref54 adi farkli icerikte birden fazla tanimlanmis Bkz Kaynak gosterme a b 18 Eylul 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Kasim 2012 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi ref557 adi farkli icerikte birden fazla tanimlanmis Bkz Kaynak gosterme a b 18 Eylul 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Kasim 2012 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi ref178 adi farkli icerikte birden fazla tanimlanmis Bkz Kaynak gosterme a b 18 Eylul 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Kasim 2012 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi ref688 adi farkli icerikte birden fazla tanimlanmis Bkz Kaynak gosterme Inupiaq Snow Goggles 7 Temmuz 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Kasim 2012 Arsivlenmis kopya 28 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Kasim 2012 1 olu kirik baglanti 16 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Kasim 2012 a b Cunera Buijs Clothing from East Greenland 13 Aralik 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Digital publications of the National Museum of Ethnology Mogens Norn 1996 Eskimo Snow Goggles in Danish and Greenlandic Museums their protective and optical properties Meddelelser om Gronland Man amp Society Robert Petersen 1990 The Greenlandic Language Its Nature and Situation 21 Temmuz 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde Arctic Languages An Awakening Edited by Dirmid R F Collis Published in 1990 by UNESCO Paris France Anna Berge and Lawrence Kaplan 2005 Contact induced lexical development in Yupik and Inuit languages 24 Aralik 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Etudes Inuit Studies vol 29 n 1 2 2005 p 285 305 Inuvialuit Pitqusiit Inuuniarutait Inuvialuit Living History Snow googles 25 Haziran 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Kasim 2012 a b 7 Eylul 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Kasim 2012 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi refInukt adi farkli icerikte birden fazla tanimlanmis Bkz Kaynak gosterme Alaska Native Collections 646 deiizhii eyeglasses 18 Eylul 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Kasim 2012 a b Alaska Native Collections 17 noxtth og snow goggles glasses 18 Eylul 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Kasim 2012 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi ref17 adi farkli icerikte birden fazla tanimlanmis Bkz Kaynak gosterme 14 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Kasim 2012 Tipatshimuna Snow Goggles Lunettes 22 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Kasim 2012 Frank G Speck 1935 Naskapi The Savage Hunters of the Labrador Peninsula Great Britain Naval Intelligence Division A handbook of Siberia and Arctic Russia Volume 1 General 1920 Irina Nikolaeva A Historical Dictionary of Yukaghir Waldemar Jochelson The Yukaghir and the Yukaghirized Tungus The Jesup North Pacific Expedition 9 343 469 Review by Robert H Lowie American Anthropologist New Series Vol 30 No 3 Jul Sep 1928 pp 487 490 Edward J Vajda The Yukagir 28 Kasim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde The Antarctic book of cooking and cleaning 27 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Kasim 2012 Circumpolar Civilization in World s Museum yesterday today tomorrow 土偶 Dogu Dijitaru Daijisen Japonca Tokyo Shogakukan 2012 OCLC 56431036 25 Agustos 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Temmuz 2012 土偶 Dogu Kokushi Daijiten Japonca Tokyo Shogakukan 2012 OCLC 683276033 25 Agustos 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Temmuz 2012 金子昭彦 Akihiko Kaneko 2001 遮光器土偶と縄文社会 Shakōki dogu to Jōmon shakai Sakoki dogu ve Comon toplumu Tōkyō Dōseisha 2001 Japonca a b c Joran Smale 2012 March of the dogu the perception of Japanese prehistoric figurines in contemporary society 13 Eylul 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Bachelor thesis for Archaeology of Asia Supervisor Dr I R Bausch Leiden University Faculty of Archaeology Leiden June 2012 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi refJsmale adi farkli icerikte birden fazla tanimlanmis Bkz Kaynak gosterme Takamune Kawashima 2008 Feasting and inter village networks olu kirik baglanti Documenta Praehistorica XXXV 2008 Nakajima Toshio 1943 石器時代土偶の乳房及び下腹部膨隆に就いて On the Breasts and Swollen Hips of Stone Age Dōgu PDF Jinruigaku Zasshi Japonca 58 7 Tōkyō Tōkyō Jinrui Gakkai ss 294 295 7 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Temmuz 2012 26 Haziran 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Kasim 2011 Japanese Pottery Information Center 8 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Kasim 2011 The Snow s So Bright I Gotta Wear Shades 10 Agustos 2006 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Kasim 2012 Wikimedia Commons ta Kar gozlugu ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir