Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Manisa, Ege Bölgesi'nde yer alan bir şehirdir. Manisa ilinin idari merkezidir. 2012 yılında çıkarılan 6360 sayılı kanun ile büyükşehir olmuştur.
| Manisa | |
|---|---|
Şehir | |
 Spil Dağı'ndan şehrin görünümü | |
Takma ad: Şehzadeler Şehri | |
Slogan: Emin adımlarla geleceğe | |
 Manisa'nın Türkiye'deki konumu | |
 Manisa'nın idari yapısını gösteren harita | |
  Manisa  Manisa Manisa (Avrupa) | |
Koordinatlar: 38°44′58″N 28°07′22″E / 38.749444°K 28.122778°D | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Manisa |
| İlk yerleşim | MÖ 2. binyıl |
| İdare | |
| • Tür | Belediye başkanı-meclis |
| • Organ | Belediye meclisi
|
| • | Ferdi Zeyrek (CHP) |
| Rakım | 79 m |
| Zaman dilimi | (TRS) |
| Posta kodu | 45XXX |
| Alan kodu | 236 |
| ISO 3166 kodu | TR-45 |
| Plaka kodu | 45 |
| GSYİH (nominal) | 2018 |
| • Toplam | ₺63,4 milyar (11.) |
| • Kişi başı | ₺44.631 (14.) |
| İGE (2013) |  0,496düşük · 39. |
| İklim | Csa |
Resmî site <Manisa Büyükşehir Belediyesi | |
"Şehzadeler Şehri" olarak da adlandırılan yerleşim; mesir macunu, sultaniye üzümü ve Manisa Tarzanı ile tanınır. Antik Çağ'da "Magnesia", Roma İmparatorluğu döneminde tam ismiyle "Magnesia ad Sipylum" olarak anılmıştır.
Şehir, Spil Dağı'nın eteklerinde kurulmuştur.
Tarihçe
Prehistorik dönem
Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
Manisa'nın tarihi Yontma Taş Devri'ne kadar uzanır. Antik kaynaklar şehrin kurucuları olarak bugünkü Yunanistan’ın Teselya Bölgesi'ndeki Pelion Dağı civarında yaşayan Magnetleri işaret etmektedir. Magnetler, Batı Anadolu'ya göç ettiklerinde önce Menderes Nehri kıyısındaki Magnesia’yı, daha kuzeye giden bir kolu da Sipylos Dağı eteğindeki Magnesia’yı kurmuşlardır. Magnesia şehrini Menderes Magnesia’sından ayırt etmek için Magnesia ad Sipylum adını kullanmışlardır.
Katakekaumene
Strabon tarafından Katakekaumene (Yanık Ülke), olarak anılan Kula yakınlarında 1,1 milyon yıl ile 12 bin yıl arası süreçte gerçekleşen volkanik patlamalar nedeniyle oluşmuş geniş bir arazi vardır. Yapılan araştırmalarda bölgede Yontma Taş Devri'nden kalma 15 bin ile 25 bin yıl öncesine ait ayak izleri bulunmuştur.
Manisa sırasıyla Hititler, Frigler, İyonyalılar, Lidyalılar, Persler, Romalılar, Bizanslılar, Saruhanoğulları ve Osmanlıların hâkimiyetinde kalmıştır.
Hititler, Frigler, Lidyalılar ve Persler
Hitit döneminde bölgenin Arzava adıyla anıldığı düşünülmektedir. Dönemin en önemli eseri Kybele Kaya Anıtıdır. MÖ 13. yüzyıla ait eser, bölgeye yapılan bir Hitit seferi sırasında yapılmıştır.
MÖ 1200'lerde Trakya ve Boğazlar üzerinden Anadolu'ya gelen Frigler, MÖ 8. yüzyıl ortalarından itibaren günümüz Manisa topraklarının büyük bölümünde kısa süreli bir hakimiyet kurdu.
Tunç Çağı'nın sonlarından başlayarak MÖ 6. yüzyıla kadar Manisa ve Aydın çevresinde hüküm süren Lidya Krallığı'nın başkenti, bugün Salihli ilçesi sınırlarında yer alan Sardes kentidir. Tarihte parayı ilk kez basan ve kullananlar Lidyalılar'dır. Altın-gümüş karışımı "elektrum" madeninden basılan bu ilk sikkelerin üzerinde Lidya Krallığı'nın arması olan aslan başı bulunuyordu. Günümüzde Salihli ve Akhisar ilçeleri arasında kalan Bintepeler bölgesinde Lidyalılar'a ait tümülüsler ve kral mezarları bulunmuştur. Antik ticaret yolu olan Kral Yolu da İran ve Mezopotamya'dan başlayarak il sınırlarına girer ve Lidya Krallığı'nın merkezi Sardes şehrinden geçerdi. Lidya Krallığı, MÖ 546 yılında Ahameniş İmparatorluğu ile yaptığı savaşta yenilmiş ve krallığın başkenti Sardes ele geçirilmiştir. Bu yenilgi sonrası Lidya Krallığı dönemi sona ermiştir.
Helenistik, Roma ve Bizans dönemi
Büyük İskender'in Asya seferi sırasında, MÖ 334-333 yıllarında Manisa'nın da içinde olduğu Batı Anadolu bölgesi Makedon Krallığı topraklarına katıldı. İskender'in MÖ 323 yılında ölümünden sonra Manisa, generalleri tarafından idare edilmiş ve MÖ 301 yılında gerçekleşen İpsos Savaşı sonrasında da Lysimakhos'un hakimiyetine geçmiştir. MÖ 281 yılında gerçekleşen Korupedyon Muharebesi sırasında Lysimakhos'un ölmesi üzerine Manisa'nın içinde olduğu tüm bölge Seleukos İmparatorluğu topraklarına katıldı.
MÖ 190 Magnesia Savaşı sonrasında Roma topraklarına katılan Manisa, Romalılar tarafından müttefikleri olan Pergamon Krallığı'na bırakıldı. Bu dönemde II. Attalos tarafından Philadelphia kuruldu. MÖ 133 yılında varisi olmayan III. Attalos'un vasiyeti üzerine Pergamon Krallığı ile birlikte Manisa da Roma hakimiyetine geçti. MS 395'te Roma'nın ikiye bölünmesiyle Manisa ve civarı Bizans topraklarında kaldı. Bu dönemde Manisa piskoposluk merkezi olmuş ve Sardes, Philadelphia, Thyateira yerleşimleri önemli bir konumda bulunmuştur. Bizans hakimiyetinde ilin büyük bölümü ve merkezi Thrakesion theması içerisinde yer almıştır. Latinler'in Konstantinopolis'i işgali sırasında İznik İmparatoru III. İoannis hükümdarlığının büyük bölümünde Manisa'da yaşadı. Bu dönemde Manisa merkez ve çevresi büyük gelişme gösterdi.
Beylikler ve Osmanlı dönemi
1071 yılında meydana gelen Malazgirt Meydan Muharebesi sonrasında Türk akınları Manisa yakınlarına kadar uzanmıştır. Selçuklu komutanı Çaka Bey tarafından Manisa ve çevresi denetim altına alınmış ancak Dorileon Muharebesi (1097) sonrasında yeniden Bizans egemenliğine geçmiştir.
Saruhanoğulları Beyliği dönemi
Anadolu Selçuklu Devleti dağılmasıyla başlayan Anadolu Beylikleri döneminde, 14. yüzyıl başlarında Manisa çevresinde Saruhan Bey tarafından kurulan bir beyliktir. Saruhanoğulları Beyliği, Afşar boyunun Saruhanlı kolundandır. Bazı kaynaklar Er Saru veya Saruhan adlı bir Harezm emirinin Selçuklu Devleti'nde görev yaptığını iddia ederler. Bu şahsın oğlunun adının Alpağı olduğu ve Saruhan Bey'in de Alpağı'nın oğlu olduğu söylenmektedir.
Saruhan Bey, beyliğini kurduktan sonra 1313 yılında ele geçirdiği Manisa'yı başkent yaparak topraklarını genişletmiş, donanma kurarak Yunanistan sahilleri ve Trakya kesimine seferler yapmış, çevresindeki beylik ve devletlerle ittifaklar kurmuş, donanma sayesinde elde ettiği ganimetlerle ekonomik durumu düzeltip cami, medrese ve kütüphaneler yaptırmıştır. 1366/67 yılında yapılan Manisa Ulu Cami Saruhanlılar döneminden günümüze kadar ulaşabilen en önemli eserdir.
Yıldırım Beyazıt’ın Anadolu birliğini sağlamak amacıyla 1390 yılında giriştiği Batı Anadolu harekâtı esnasında Saruhan Beyliği'nin başında bulunan Hızırşah, Yıldırım’ı karşılayarak barış yoluyla Manisa’yı Osmanlılara teslim etmiş; şehre hâkim olan Yıldırım Bayezit ise şehrin doğu kesimlerinin yönetimini Hızırşah’a bırakıp Manisa’yı da Karesi Beyliği ile birleştirerek oğlu Ertuğrul’un idaresine vermiştir.
Timur'un Anadolu'ya girip Yıldırım Bayezit’i Ankara Savaşı'nda mağlup etmesi üzerine, daha önce Timur'a sığınan Hızırşah'ın kardeşi Orhan Bey, Manisa'ya gelip bağımsızlık simgesi olarak 1403 yılında adına para bastırmıştır. Ancak Timur güçlerinin ayrılması üzerine Hızırşah yönetimi tekrar ele geçirmiştir. Osmanlı Devleti'nin ikinci kurucusu olarak kabul edilen I. Mehmed'in Anadolu birliğini sağlamak gayesiyle 1405-1406 yıllarında giriştiği Batı harekatı sırasında Hızırşah, I. Mehmed tarafından yakalanarak öldürülmüştür. Hızırşah'ın kardeşi Orhan Bey'in de 1412 yılında ölümüyle Saruhan Beyliği kesin olarak Osmanlı Devleti topraklarına katılmıştır.
Osmanlı dönemi
Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
Manisa, 1412 yılında Osmanlı egemenliğine girdikten sonra, Saruhan Sancağı adıyla anılarak, idari bir birim haline getirilmiştir. Şehir, özellikle 1437-1595 yılları arasında Osmanlı şehzadelerinin saltanat tecrübesini kazandıkları önemli siyasi eğitim merkezlerinden biri haline gelmiştir. Manisa’da, sonraları tahta da oturan Osmanlı padişahlarının da içerisinde olduğu II. Murad, Fatih Sultan Mehmet, Kanuni Sultan Süleyman, II. Selim, III. Murad, III. Mehmet ve I. Mustafa gibi 16 şehzade bu dönemlerde sancak beyliği yapmışlardır. Manisa ve çevresinde Osmanlı idaresi altında nispeten sakin bir dönem geçmekle birlikte bölge 17. yüzyılda Kalenderoğlu, Birgili Cennetoğlu gibi isyancılar ile Yusuf Paşa ve İlyas Paşa gibi devlet görevlilerinin saldırı ve yağma hareketlerine maruz kaldı. 1833 yılında kısa bir süre için Kavalalı İbrahim Paşa komutasındaki Mısır egemenliği görüldü.
Kurtuluş Savaşı dönemi
Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
Manisa şehri, Yunan ordusu tarafından 26 Mayıs 1919'da işgal edildi ve 8 Eylül 1922 tarihinde Türk ordusu tarafından geri alındı. Yunan ordusu Batı Anadolu'dan geri çekilirken yakıp yıkma taktiği uyguladı.Orta Doğu tarihçisi Sydney Nettleton Fisher konu hakkında, "Geri çekilen Yunan ordusu bir yakıp yıkma politikası benimsedi ve önüne gelen bütün savunmasız Türklere karşı vahşilikler uyguladı." diye yazmıştır.İskoçyalı tarihçi Kinross Yunan geri çekilişini, " Zaten onun (Yunan ordusu) önünde bulunan çoğu mahalle harap içindeydi. Tarihi kutsal şehir Manisa'da 18 bin binadan sadece 500'ü ayakta kalabilmişti." sözleriyle tasvir etmiştir. Bu çekilme sırasında 5 Eylül 1922 gecesi başlayan ve 8 Eylül'e kadar devam yangın ise "1922 Manisa yangını" olarak adlandırılır.
Cumhuriyet dönemi
Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
2012 yılında çıkarılan 6360 sayılı kanun ile Manisa'da sınırları il mülki sınırları olan büyükşehir belediyesi kuruldu ve 2014 Türkiye yerel seçimlerinin ardından büyükşehir belediyesi çalışmalarına başladı.
Nüfus
| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1927 | 92.761 | 28.684 | 64.077 |
| 1935 | 90.977 | 30.877 | 60.100 |
| 1940 | 101.649 | 37.623 | 64.026 |
| 1945 | 99.223 | 32.079 | 67.144 |
| 1950 | 104.840 | 35.240 | 69.600 |
| 1955 | 128.172 | 44.769 | 83.403 |
| 1960 | 106.445 | 59.675 | 46.770 |
| 1965 | 123.442 | 69.711 | 53.731 |
| 1970 | 128.031 | 72.276 | 55.755 |
| 1975 | 139.370 | 78.114 | 61.256 |
| 1980 | 158.982 | 94.167 | 64.815 |
| 1985 | 184.452 | 127.012 | 57.440 |
| 1990 | 221.694 | 158.928 | 62.766 |
| 2000 | 278.555 | 214.345 | 64.210 |
| 2007 | 332.346 | 281.890 | 50.456 |
| 2008 | 329.675 | 278.967 | 50.708 |
| 2009 | 340.466 | 291.374 | 49.092 |
| 2010 | 364.547 | 316.973 | 47.574 |
| 2011 | 349.236 | 301.218 | 48.018 |
| 2012 | 356.702 | 309.050 | 47.652 |
| 2013 | 1.359.463 | ||
| 2014 | 1.367.905 | ||
| 2015 | 1.380.366 | ||
| 2016 | 1.396.945 | ||
| 2017 | 1.413.041 | ||
| 2018 | 1.429.643 | ||
| 2019 | 1.440.611 | ||
| 2020 | 1.450.616 | ||
| 2021 | 1.456.626 | ||
| 2020 | 1.468.279 | ||
| 2023 | 1.475.716 |
2012 yılında Manisa büyükşehir statüsü kazanıp ilin tamamı büyükşehir sınırlarına girmiştir ve merkez ilçe Şehzadeler ve Yunusemre ilçelerine ayrılmıştır.
İklim
 Manisa iklimi  | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Aylar | Oca | Şub | Mar | Nis | May | Haz | Tem | Ağu | Eyl | Eki | Kas | Ara | Yıl |
| En yüksek sıcaklık (°C) | 23,3 | 26,4 | 31,6 | 34,7 | 39,1 | 41,8 | 45,5 | 44,5 | 40,3 | 37,3 | 29,9 | 26,4 | 45,5 |
| Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) | 10,8 | 12,6 | 16,1 | 21,2 | 27,0 | 32,1 | 34,9 | 34,8 | 30,6 | 24,1 | 17,3 | 12,3 | 22,8 |
| Ortalama sıcaklık (°C) | 6,8 | 8,1 | 10,6 | 15,2 | 20,5 | 25,4 | 28,1 | 27,8 | 23,4 | 17,8 | 12,2 | 8,4 | 17,0 |
| Ortalama en düşük sıcaklık (°C) | 3,1 | 3,8 | 5,5 | 9,1 | 13,5 | 17,9 | 20,7 | 20,6 | 16,4 | 12,0 | 7,5 | 4,7 | 11,2 |
| En düşük sıcaklık (°C) | −13,1 | −8,9 | −5,1 | −2 | 4,0 | 7,6 | 12,3 | 12,1 | 6,2 | 0,4 | −6,8 | −8,3 | −13,1 |
| Ortalama yağış (mm) | 122,2 | 107,5 | 79,9 | 57,1 | 39,2 | 17,1 | 5,4 | 5,9 | 15,5 | 49,4 | 91,7 | 139,2 | 730,1 |
| Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü | |||||||||||||
Kültür
Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
Manisa Tarzanı
Asıl adı Ahmet Bedevi olan Manisa Tarzanı'nın nüfus kayıtlarındaki ismi Ahmeddin Carlak'tır. 1888 yılında Bağdat'ta doğup Türk ordusunda askerlik yapan Carlak, daha sonra Millî Mücadele'ye katıldı, kırmızı şeritli İstiklal Madalyası ile onurlandırıldı. Cumhuriyet döneminin ilk yıllarında Manisa'ya gelip yerleşen Bedevi, belediyede temizlik işçisi olarak göreve başladı ve daha sonraları bahçıvan yardımcısı ve itfaiye eri olarak çalıştı. Manisa'yı yeşillendirmek için özellikle Spil Dağı çevresinde adım attığı her yere ağaç fidanı ve tohumları diken Bedevi, yaz kış demeden üstsüz olarak giydiği siyah şortla dolaşmasından dolayı Manisa Tarzanı adını aldı. Spil'de bir kulübede yaşamını sürdürürken 31 Mayıs 1963'te yaşamını yitirdi.
Mesir macunu
Kanuni Sultan Süleyman'ın annesi Hafsa Sultan Manisa'da hastalandığında saray doktorları bir türlü tedavi edemezler ve sonunda Merkez Efendi'nin, 41 çeşit baharat karışımından hazırladığı mesir macunuyla şifa bulur. Padişah da olayı kutlamak için kalan macunu halka dağıtır. Bu olay da gelenekselleşir ve Hafsa Sultan adını taşıyan halk arasında Sultan Camii olarak bilinen cami ve külliyenin çatılarından mesir macunu saçılarak "Mesir Festivali" olarak kutlanır. Mesir şenliği 477 yıldır (2017 itibarıyla, 21-24 Mart Nevruz Bayramında) devam edip yaşatılmaktadır.
Eğitim
Şehirde bulunan Celal Bayar Üniversitesi, bölgenin sosyal ve kültürel beklentilerine ve gereksinimlerine cevap verecek araştırma merkezlerini de açmış ve bunları işlevsel hale getirmiştir. Bugün 14 fakültesi, 3 yüksek okulu, 15 meslek yüksek okulu, 3 enstitüsü ve 23 araştırma merkeziyle eğitim ve öğretime devam eden Celal Bayar Üniversitesi, 1581 akademik personeli, 732 idari personeli ve 55473 öğrencisiyle, Ege Bölgesi'nin en büyük 3 üniversitesinden biridir.
Kardeş şehirler
Görüntüler
Ayrıca bakınız
Notlar
Kaynakça
- ^ Özkul, İsmet (25 Aralık 2019). "81 ilin 2018 yılı GSYH ve büyüme karnesi". Dünya. 5 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2020.
- ^ . dergipark.org.tr. Ocak 2017. 21 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2019.
- ^ . dergipark.org.tr. Temmuz 2017. 5 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2019.
- ^ a b "Kanun No. 6360". 17 Aralık 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Nisan 2014.
- ^ Sydney Nettleton Fisher, The Middle East: a history, New York: Alfred A. Knopf, 1969, sayfa 386
- ^ a.g.e. Nettleton Fisher, sayfa 386
- ^ Lord Kinross, Atatürk: The Rebirth of a Nation, 1960, sayfa 318
- ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021.
- ^ (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016.
- ^ . (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
- ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ . Meteoroloji Genel Müdürlüğü. 19 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2016.
- ^ Kardeş Belediyeler 20 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Güzelyurt Belediyesi, Erişim tarihi: 26 Ağustos 2012.
- ^ . manisa.bel.tr. 9 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2016.
- ^ . © 2006-2009 City of Skopje. 28 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2009.
|yayımcı=dış bağlantı () - ^ . Manisa Büyükşehir Belediyesi. 13 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2022.
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Manisa ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Manisa Büyükşehir Belediyesi
- YerelNET Manisa 4 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Manisa Ege Bolgesi nde yer alan bir sehirdir Manisa ilinin idari merkezidir 2012 yilinda cikarilan 6360 sayili kanun ile buyuksehir olmustur ManisaSehirSpil Dagi ndan sehrin gorunumuTakma ad Sehzadeler SehriSlogan Emin adimlarla gelecegeManisa nin Turkiye deki konumuManisa nin idari yapisini gosteren haritaManisaTurkiye haritasinda gosterManisaManisa Avrupa Avrupa haritasinda gosterKoordinatlar 38 44 58 N 28 07 22 E 38 749444 K 28 122778 D 38 749444 28 122778UlkeTurkiyeIlManisaIlk yerlesimMO 2 binyilIdare TurBelediye baskani meclis OrganBelediye meclisi 62 CHP14 AK PARTI12 MHP1 Yeniden Refah Ferdi Zeyrek CHP Rakim79 mZaman dilimiUTC 03 00 TRS Posta kodu45XXXAlan kodu236ISO 3166 koduTR 45Plaka kodu45GSYIH nominal 2018 Toplam 63 4 milyar 11 Kisi basi 44 631 14 IGE 2013 0 496 dusuk 39 IklimCsaResmi site lt Manisa Buyuksehir Belediyesi Sehzadeler Sehri olarak da adlandirilan yerlesim mesir macunu sultaniye uzumu ve Manisa Tarzani ile taninir Antik Cag da Magnesia Roma Imparatorlugu doneminde tam ismiyle Magnesia ad Sipylum olarak anilmistir Sehir Spil Dagi nin eteklerinde kurulmustur TarihcePrehistorik donem Bu alt basligin genisletilmesi gerekiyor Sayfayi duzenleyerek yardimci olabilirsiniz Manisa nin tarihi Yontma Tas Devri ne kadar uzanir Antik kaynaklar sehrin kuruculari olarak bugunku Yunanistan in Teselya Bolgesi ndeki Pelion Dagi civarinda yasayan Magnetleri isaret etmektedir Magnetler Bati Anadolu ya goc ettiklerinde once Menderes Nehri kiyisindaki Magnesia yi daha kuzeye giden bir kolu da Sipylos Dagi etegindeki Magnesia yi kurmuslardir Magnesia sehrini Menderes Magnesia sindan ayirt etmek icin Magnesia ad Sipylum adini kullanmislardir Katakekaumene Strabon tarafindan Katakekaumene Yanik Ulke olarak anilan Kula yakinlarinda 1 1 milyon yil ile 12 bin yil arasi surecte gerceklesen volkanik patlamalar nedeniyle olusmus genis bir arazi vardir Yapilan arastirmalarda bolgede Yontma Tas Devri nden kalma 15 bin ile 25 bin yil oncesine ait ayak izleri bulunmustur Manisa sirasiyla Hititler Frigler Iyonyalilar Lidyalilar Persler Romalilar Bizanslilar Saruhanogullari ve Osmanlilarin hakimiyetinde kalmistir Hititler Frigler Lidyalilar ve Persler Hitit doneminde bolgenin Arzava adiyla anildigi dusunulmektedir Donemin en onemli eseri Kybele Kaya Anitidir MO 13 yuzyila ait eser bolgeye yapilan bir Hitit seferi sirasinda yapilmistir MO 1200 lerde Trakya ve Bogazlar uzerinden Anadolu ya gelen Frigler MO 8 yuzyil ortalarindan itibaren gunumuz Manisa topraklarinin buyuk bolumunde kisa sureli bir hakimiyet kurdu Tunc Cagi nin sonlarindan baslayarak MO 6 yuzyila kadar Manisa ve Aydin cevresinde hukum suren Lidya Kralligi nin baskenti bugun Salihli ilcesi sinirlarinda yer alan Sardes kentidir Tarihte parayi ilk kez basan ve kullananlar Lidyalilar dir Altin gumus karisimi elektrum madeninden basilan bu ilk sikkelerin uzerinde Lidya Kralligi nin armasi olan aslan basi bulunuyordu Gunumuzde Salihli ve Akhisar ilceleri arasinda kalan Bintepeler bolgesinde Lidyalilar a ait tumulusler ve kral mezarlari bulunmustur Antik ticaret yolu olan Kral Yolu da Iran ve Mezopotamya dan baslayarak il sinirlarina girer ve Lidya Kralligi nin merkezi Sardes sehrinden gecerdi Lidya Kralligi MO 546 yilinda Ahamenis Imparatorlugu ile yaptigi savasta yenilmis ve kralligin baskenti Sardes ele gecirilmistir Bu yenilgi sonrasi Lidya Kralligi donemi sona ermistir Helenistik Roma ve Bizans donemi Buyuk Iskender in Asya seferi sirasinda MO 334 333 yillarinda Manisa nin da icinde oldugu Bati Anadolu bolgesi Makedon Kralligi topraklarina katildi Iskender in MO 323 yilinda olumunden sonra Manisa generalleri tarafindan idare edilmis ve MO 301 yilinda gerceklesen Ipsos Savasi sonrasinda da Lysimakhos un hakimiyetine gecmistir MO 281 yilinda gerceklesen Korupedyon Muharebesi sirasinda Lysimakhos un olmesi uzerine Manisa nin icinde oldugu tum bolge Seleukos Imparatorlugu topraklarina katildi MO 190 Magnesia Savasi sonrasinda Roma topraklarina katilan Manisa Romalilar tarafindan muttefikleri olan Pergamon Kralligi na birakildi Bu donemde II Attalos tarafindan Philadelphia kuruldu MO 133 yilinda varisi olmayan III Attalos un vasiyeti uzerine Pergamon Kralligi ile birlikte Manisa da Roma hakimiyetine gecti MS 395 te Roma nin ikiye bolunmesiyle Manisa ve civari Bizans topraklarinda kaldi Bu donemde Manisa piskoposluk merkezi olmus ve Sardes Philadelphia Thyateira yerlesimleri onemli bir konumda bulunmustur Bizans hakimiyetinde ilin buyuk bolumu ve merkezi Thrakesion themasi icerisinde yer almistir Latinler in Konstantinopolis i isgali sirasinda Iznik Imparatoru III Ioannis hukumdarliginin buyuk bolumunde Manisa da yasadi Bu donemde Manisa merkez ve cevresi buyuk gelisme gosterdi Beylikler ve Osmanli donemi 1071 yilinda meydana gelen Malazgirt Meydan Muharebesi sonrasinda Turk akinlari Manisa yakinlarina kadar uzanmistir Selcuklu komutani Caka Bey tarafindan Manisa ve cevresi denetim altina alinmis ancak Dorileon Muharebesi 1097 sonrasinda yeniden Bizans egemenligine gecmistir Saruhanogullari Beyligi donemi Anadolu Selcuklu Devleti dagilmasiyla baslayan Anadolu Beylikleri doneminde 14 yuzyil baslarinda Manisa cevresinde Saruhan Bey tarafindan kurulan bir beyliktir Saruhanogullari Beyligi Afsar boyunun Saruhanli kolundandir Bazi kaynaklar Er Saru veya Saruhan adli bir Harezm emirinin Selcuklu Devleti nde gorev yaptigini iddia ederler Bu sahsin oglunun adinin Alpagi oldugu ve Saruhan Bey in de Alpagi nin oglu oldugu soylenmektedir Saruhan Bey beyligini kurduktan sonra 1313 yilinda ele gecirdigi Manisa yi baskent yaparak topraklarini genisletmis donanma kurarak Yunanistan sahilleri ve Trakya kesimine seferler yapmis cevresindeki beylik ve devletlerle ittifaklar kurmus donanma sayesinde elde ettigi ganimetlerle ekonomik durumu duzeltip cami medrese ve kutuphaneler yaptirmistir 1366 67 yilinda yapilan Manisa Ulu Cami Saruhanlilar doneminden gunumuze kadar ulasabilen en onemli eserdir Yildirim Beyazit in Anadolu birligini saglamak amaciyla 1390 yilinda giristigi Bati Anadolu harekati esnasinda Saruhan Beyligi nin basinda bulunan Hizirsah Yildirim i karsilayarak baris yoluyla Manisa yi Osmanlilara teslim etmis sehre hakim olan Yildirim Bayezit ise sehrin dogu kesimlerinin yonetimini Hizirsah a birakip Manisa yi da Karesi Beyligi ile birlestirerek oglu Ertugrul un idaresine vermistir Timur un Anadolu ya girip Yildirim Bayezit i Ankara Savasi nda maglup etmesi uzerine daha once Timur a siginan Hizirsah in kardesi Orhan Bey Manisa ya gelip bagimsizlik simgesi olarak 1403 yilinda adina para bastirmistir Ancak Timur guclerinin ayrilmasi uzerine Hizirsah yonetimi tekrar ele gecirmistir Osmanli Devleti nin ikinci kurucusu olarak kabul edilen I Mehmed in Anadolu birligini saglamak gayesiyle 1405 1406 yillarinda giristigi Bati harekati sirasinda Hizirsah I Mehmed tarafindan yakalanarak oldurulmustur Hizirsah in kardesi Orhan Bey in de 1412 yilinda olumuyle Saruhan Beyligi kesin olarak Osmanli Devleti topraklarina katilmistir Osmanli donemi Bu alt basligin genisletilmesi gerekiyor Sayfayi duzenleyerek yardimci olabilirsiniz Manisa 1412 yilinda Osmanli egemenligine girdikten sonra Saruhan Sancagi adiyla anilarak idari bir birim haline getirilmistir Sehir ozellikle 1437 1595 yillari arasinda Osmanli sehzadelerinin saltanat tecrubesini kazandiklari onemli siyasi egitim merkezlerinden biri haline gelmistir Manisa da sonralari tahta da oturan Osmanli padisahlarinin da icerisinde oldugu II Murad Fatih Sultan Mehmet Kanuni Sultan Suleyman II Selim III Murad III Mehmet ve I Mustafa gibi 16 sehzade bu donemlerde sancak beyligi yapmislardir Manisa ve cevresinde Osmanli idaresi altinda nispeten sakin bir donem gecmekle birlikte bolge 17 yuzyilda Kalenderoglu Birgili Cennetoglu gibi isyancilar ile Yusuf Pasa ve Ilyas Pasa gibi devlet gorevlilerinin saldiri ve yagma hareketlerine maruz kaldi 1833 yilinda kisa bir sure icin Kavalali Ibrahim Pasa komutasindaki Misir egemenligi goruldu Kurtulus Savasi donemi Bu alt basligin genisletilmesi gerekiyor Sayfayi duzenleyerek yardimci olabilirsiniz Manisa sehri Yunan ordusu tarafindan 26 Mayis 1919 da isgal edildi ve 8 Eylul 1922 tarihinde Turk ordusu tarafindan geri alindi Yunan ordusu Bati Anadolu dan geri cekilirken yakip yikma taktigi uyguladi Orta Dogu tarihcisi Sydney Nettleton Fisher konu hakkinda Geri cekilen Yunan ordusu bir yakip yikma politikasi benimsedi ve onune gelen butun savunmasiz Turklere karsi vahsilikler uyguladi diye yazmistir Iskocyali tarihci Kinross Yunan geri cekilisini Zaten onun Yunan ordusu onunde bulunan cogu mahalle harap icindeydi Tarihi kutsal sehir Manisa da 18 bin binadan sadece 500 u ayakta kalabilmisti sozleriyle tasvir etmistir Bu cekilme sirasinda 5 Eylul 1922 gecesi baslayan ve 8 Eylul e kadar devam yangin ise 1922 Manisa yangini olarak adlandirilir Cumhuriyet donemi Bu alt basligin genisletilmesi gerekiyor Sayfayi duzenleyerek yardimci olabilirsiniz Kuva yi Milliye ve Cumhuriyet Aniti 2012 yilinda cikarilan 6360 sayili kanun ile Manisa da sinirlari il mulki sinirlari olan buyuksehir belediyesi kuruldu ve 2014 Turkiye yerel secimlerinin ardindan buyuksehir belediyesi calismalarina basladi NufusYil Toplam Sehir Kir1927 92 761 28 684 64 0771935 90 977 30 877 60 1001940 101 649 37 623 64 0261945 99 223 32 079 67 1441950 104 840 35 240 69 6001955 128 172 44 769 83 4031960 106 445 59 675 46 7701965 123 442 69 711 53 7311970 128 031 72 276 55 7551975 139 370 78 114 61 2561980 158 982 94 167 64 8151985 184 452 127 012 57 4401990 221 694 158 928 62 7662000 278 555 214 345 64 2102007 332 346 281 890 50 4562008 329 675 278 967 50 7082009 340 466 291 374 49 0922010 364 547 316 973 47 5742011 349 236 301 218 48 0182012 356 702 309 050 47 6522013 1 359 4632014 1 367 9052015 1 380 3662016 1 396 9452017 1 413 0412018 1 429 6432019 1 440 6112020 1 450 6162021 1 456 6262020 1 468 2792023 1 475 716 2012 yilinda Manisa buyuksehir statusu kazanip ilin tamami buyuksehir sinirlarina girmistir ve merkez ilce Sehzadeler ve Yunusemre ilcelerine ayrilmistir Iklim Manisa iklimi Aylar Oca Sub Mar Nis May Haz Tem Agu Eyl Eki Kas Ara YilEn yuksek sicaklik C 23 3 26 4 31 6 34 7 39 1 41 8 45 5 44 5 40 3 37 3 29 9 26 4 45 5Ortalama en yuksek sicaklik C 10 8 12 6 16 1 21 2 27 0 32 1 34 9 34 8 30 6 24 1 17 3 12 3 22 8Ortalama sicaklik C 6 8 8 1 10 6 15 2 20 5 25 4 28 1 27 8 23 4 17 8 12 2 8 4 17 0Ortalama en dusuk sicaklik C 3 1 3 8 5 5 9 1 13 5 17 9 20 7 20 6 16 4 12 0 7 5 4 7 11 2En dusuk sicaklik C 13 1 8 9 5 1 2 4 0 7 6 12 3 12 1 6 2 0 4 6 8 8 3 13 1Ortalama yagis mm 122 2 107 5 79 9 57 1 39 2 17 1 5 4 5 9 15 5 49 4 91 7 139 2 730 1Kaynak Meteoroloji Genel MudurluguKulturBu alt basligin genisletilmesi gerekiyor Sayfayi duzenleyerek yardimci olabilirsiniz Manisa Tarzani Asil adi Ahmet Bedevi olan Manisa Tarzani nin nufus kayitlarindaki ismi Ahmeddin Carlak tir 1888 yilinda Bagdat ta dogup Turk ordusunda askerlik yapan Carlak daha sonra Milli Mucadele ye katildi kirmizi seritli Istiklal Madalyasi ile onurlandirildi Cumhuriyet doneminin ilk yillarinda Manisa ya gelip yerlesen Bedevi belediyede temizlik iscisi olarak goreve basladi ve daha sonralari bahcivan yardimcisi ve itfaiye eri olarak calisti Manisa yi yesillendirmek icin ozellikle Spil Dagi cevresinde adim attigi her yere agac fidani ve tohumlari diken Bedevi yaz kis demeden ustsuz olarak giydigi siyah sortla dolasmasindan dolayi Manisa Tarzani adini aldi Spil de bir kulubede yasamini surdururken 31 Mayis 1963 te yasamini yitirdi Mesir macunu Mesir Macunu Festivali 2010 Kanuni Sultan Suleyman in annesi Hafsa Sultan Manisa da hastalandiginda saray doktorlari bir turlu tedavi edemezler ve sonunda Merkez Efendi nin 41 cesit baharat karisimindan hazirladigi mesir macunuyla sifa bulur Padisah da olayi kutlamak icin kalan macunu halka dagitir Bu olay da geleneksellesir ve Hafsa Sultan adini tasiyan halk arasinda Sultan Camii olarak bilinen cami ve kulliyenin catilarindan mesir macunu sacilarak Mesir Festivali olarak kutlanir Mesir senligi 477 yildir 2017 itibariyla 21 24 Mart Nevruz Bayraminda devam edip yasatilmaktadir EgitimSehirde bulunan Celal Bayar Universitesi bolgenin sosyal ve kulturel beklentilerine ve gereksinimlerine cevap verecek arastirma merkezlerini de acmis ve bunlari islevsel hale getirmistir Bugun 14 fakultesi 3 yuksek okulu 15 meslek yuksek okulu 3 enstitusu ve 23 arastirma merkeziyle egitim ve ogretime devam eden Celal Bayar Universitesi 1581 akademik personeli 732 idari personeli ve 55473 ogrencisiyle Ege Bolgesi nin en buyuk 3 universitesinden biridir Kardes sehirlerIngolstadt Almanya Kalmar Isvec Guzelyurt Kuzey Kibris Turk Cumhuriyeti Oral Kazakistan Prijedor Bosna Hersek Uskup Kuzey Makedonya Yiwu CinGoruntulerThyateira Antik Kenti Kalintilari Akhisar Akhisar Ilce Merkezindeki Thyateira Basilikasi 18 ve 19 yuzyillara ait Kula evleri Fransiz Kartpostali Kybele Kaya Aniti Manisa Tarzani Heykeli Gymnasium Lidya Baskenti Sard SalihliAyrica bakinizManisa Osmanli Muzesi Manisa ilinde bulunan yaylalar listesiNotlar Saruhanli ilcesinin kurulmasi ile nufus azalmistir Kaynakca Ozkul Ismet 25 Aralik 2019 81 ilin 2018 yili GSYH ve buyume karnesi Dunya 5 Subat 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Subat 2020 dergipark org tr Ocak 2017 21 Aralik 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Aralik 2019 dergipark org tr Temmuz 2017 5 Subat 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Aralik 2019 a b Kanun No 6360 17 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Nisan 2014 Sydney Nettleton Fisher The Middle East a history New York Alfred A Knopf 1969 sayfa 386 a g e Nettleton Fisher sayfa 386 Lord Kinross Ataturk The Rebirth of a Nation 1960 sayfa 318 Fasikul I Mufassal Neticeler Icmal Tablolari PDF 28 Tesrinevvel 1927 Umumi Nufus Tahriri DIE Erisim tarihi 28 Mayis 2021 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link PDF 20 Ilktesrin 1935 Genel Nufus Sayimi DIE 2 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2021 PDF 20 Ilktesrin 1940 Genel Nufus Sayimi DIE 20 Ekim 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 20 Ekim 2016 PDF 21 Ekim 1945 Genel Nufus Sayimi DIE 15 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2021 PDF 22 Ekim 1950 Umumi Nufus Sayimi DIE 15 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2021 PDF 23 Ekim 1955 Genel Nufus Sayimi DIE 2 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2021 PDF 23 Ekim 1960 Genel Nufus Sayimi DIE 15 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 19 Subat 2021 1965 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1970 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1975 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1980 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1985 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1990 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2000 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2007 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2008 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2009 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2010 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2011 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2012 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 20 Subat 2013 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 8 Mart 2013 Meteoroloji Genel Mudurlugu 19 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Nisan 2016 Kardes Belediyeler 20 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Guzelyurt Belediyesi Erisim tarihi 26 Agustos 2012 manisa bel tr 9 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Haziran 2016 c 2006 2009 City of Skopje 28 Ocak 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Temmuz 2009 yayimci dis baglanti yardim Manisa Buyuksehir Belediyesi 13 Haziran 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Mayis 2022 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Manisa ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Manisa Buyuksehir Belediyesi YerelNET Manisa 4 Agustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde