Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
III. Hattuşili (Hattušili), yaklaşık MÖ 1267-1237 tarihleri arasında hüküm sürmüş Hitit kralıdır. II. Murşili'nin bilinen dördüncü ve en küçük oğludur. Daha kral olmadan önce Kizzuvatna orijinli bir rahibe olan, Puduhepa ile evlenmiş ve Puduhepa en söz sahibi Hitit kraliçelerinden biri olmuştur. Günümüzde Hititlerin başkenti Hattuşaş'ta yapılan kazılarda, III. Hattuşili'ye ait 200'ün üzerinde doküman bulunmuştur.
| III. Hattuşili | |
|---|---|
| Hitit Kralı | |
| Hüküm süresi | MÖ 1267–1237 |
| Önce gelen | III. Murşili |
| Sonra gelen | IV. Tuthaliya |
| Eş(ler)i | Puduhepa |
| Çocuk(lar)ı | Nerikaili, Tuthaliya, Huzziya, Hesni |
| Babası | II. Murşili |
| Hitit kralları listesi |
|---|
| Hititler-Dönemler MÖ 23. yüzyıl- MÖ 12. yüzyıl (Orta kronoloji) |
Hatti Kralları (Beylikler Dönemi) |
| Pamba |
| Pithana |
| Piyusti |
| Anitta |
Eski Krallık MÖ 17. yüzyıl - MÖ 16. yüzyıl |
| Labarna |
| I. Hattuşili |
| I. Murşili |
| I. Hantili I. Zidanta Ammuna I. Huzziya Telepinu |
Orta Krallık MÖ 15. yüzyıl |
| Alluvamna |
| Tahurvaili |
| II. Hantili |
| II. Zidanta |
| II. Huzziya |
| I. Muvatalli |
Yeni (Büyük) Krallık Dönemi MÖ 14. yüzyıl - MÖ 12. yüzyıl |
| I. Tuthaliya |
| I. Arnuvanda |
| II. Hattuşili(?) |
| II. Tuthaliya |
| Genç Tuthaliya(?) |
| I. Şuppiluliuma |
| II. Arnuvanda |
| II. Murşili |
| II. Muvatalli |
| III. Murşili |
| III. Hattuşili |
| IV. Tuthaliya |
| Kurunta(?) |
| III. Arnuvanda |
| II. Şuppiluliuma |
Babası II. Murşili, Hattuşili'yi önemli bir Hitit şehri olan Samuha'nın rahibi olarak atamıştır ve Hattuşili de daima Samuha şehrinin ana tanrıçası İştar'a sadık kalmıştır. II. Murşili'nin ölümü ile III. Hattuşili'nin ağabeyi II Muvatalli kral olur. II. Muvatalli aldığı bir kararla Hitit başkentini güneydeki Tarhuntaşşa kentine taşıdığında da Hattuşaş şehrinin yonetimini Hattuşili'ye bırakmıştır. Hattuşili bu dönemde askeri olarak da aktif görevlerde bulunmuş, uzun yıllar kuzeydeki kavimlerinin elinde kalmış olan eski ve kutsal Hitit şehri Nerik'i ele geçirmistir. Bu konuya yıllıklarında oldukça önem verir ve hatta en büyük oğluna da ismini vermiştir. General olarak Mısırlılar ve Hititler arasındaki Kadeş Savaşı'nda (MÖ 1274) kral Muvatalli'nin yanında komutanlık yapmıştır.
Hattusili'nin kendi ağzından anlatılan ve olarak bilinen belgelere göre, ağabeyi II. Muvatalli'nin olümünden sonra krallığa II. Muvatalli'nin oğlu (III. Murşili) geçmiş ve Hattuşili tarafından da desteklenmiştir. Ancak 7 yıl sonra, kendisine kötü davrandığı ve yetkilerini elinden almaya çalıştığı için Hattuşili Urhi-Teşup'u devirmiş ve sürgüne göndermiştir. Hattuşili bu konuda tanrıların da kendisine hak verdiğini söyler. Şüphesiz bu mücadelede Hitit soylularının da büyük bir kısmı Hattuşili'yi desteklemiş olmalıdır. Sürgüne giden Urhi-Teşup bir süre sonra Mısır'a kaçmış, Hattuşili'nin geri verilmesini talep etmesine rağmen gönderilmediği için Mısır ile bir süre daha gerginliğin sürmesine sebep olmuştur.
Kadeş savaşından yaklaşık 15 yıl sonra, kendi hükümdarlığı sırasında Mısır kralı II. Ramses ile Kadeş Antlaşması (MÖ 1274) olarak bilinen barış antlaşmasını yapmıştır. Bu antlaşmayı takiben birkaç yıl sonra III. Hattuşili'nin kızlarından biri II. Ramses'e eş olarak gitmiştir.
III. Hattuşili dönemin diğer büyük güçleri Mısır, Babil ve Asur ile barışçı bir politika izlemiştir. Hem kendisi hem kraliçe Puduhepa tarafından Mısır kralı II. Ramses'le yapılan pek çok yazışmadan başka Babil kralları Kadaşman-Turgu (MÖ 1281–1264) ve II. Kadaşman-Enlil (MÖ 1263–1255) ile de yazıştığı bilinmektedir. İsimlerin korunmadığı bazı tablet parçalarının da III. Hattuşili ile Asur kralları arasındaki mektuplar olma ihtimali yüksektir. Kuzeydeki Kaşka kavimleri ve batıdaki Luvilere karşı ise çeşitli seferler yapmıştır. Batıya yapılan seferler kapsamında, kesin olmamakla birlikte, bir Ahhiyawa (Aka) kralına gönderilmiş mektup da III. Hattuşili'ye ait olabilir.
III. Hattuşili öldüğünde tahta oğullarından (IV.) Tuthaliya geçmiştir.
Ayrıca bakınız
Notlar
- ^ Hititcedeki š harfinin nasıl okunduğu uzun süre tartışma konusu olmuş, Akadcada bu harf Türkçedeki ş gibi okunduğundan ilk yıllarda bu şekilde kabul edilmiştir. Bugünkü yaygın görüş Hititcede bu sesin s şeklinde okunduğudur, ancak Hattuşili, Murşili, Şuppiluliuma, Hattuşa gibi isimler Türkçe literature yaygın olarak yerleştiğinden bu şekilde bırakılmıştır.
- ^ Burada verilen tarihler takribidir ve "kısa" kronolojiye dayanmaktadır. Bryce, T. (2005) "The Kingdom of the Hittites" 2nd Ed.
- ^ III. Hattuşili kendi ağzından anlattığı metinlerde İştar (Hurrice Şauşga)'dan hep koyucu tanrıçası olarak bahseder.
- ^ Bu prensesin Hititçe ismi bilinmemekle birlikte Mısır'da Maathotneferure ismini aldığı biliniyor. Yaklaşık 90 yıl saltanat sürmüş olan II. Ramses daha sonraki yıllarda bir Hitit prensesini daha eş olarak almıştır.
Dış bağlantılar
- III. Hattuşili'nin hükümdarlığı4 Kasım 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- III. Hattuşili'ye ait belgeler 3 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
III Hattusili Hattusili yaklasik MO 1267 1237 tarihleri arasinda hukum surmus Hitit kralidir II Mursili nin bilinen dorduncu ve en kucuk ogludur Daha kral olmadan once Kizzuvatna orijinli bir rahibe olan Puduhepa ile evlenmis ve Puduhepa en soz sahibi Hitit kralicelerinden biri olmustur Gunumuzde Hititlerin baskenti Hattusas ta yapilan kazilarda III Hattusili ye ait 200 un uzerinde dokuman bulunmustur III HattusiliHitit KraliHukum suresiMO 1267 1237Once gelenIII MursiliSonra gelenIV TuthaliyaEs ler iPuduhepaCocuk lar iNerikaili Tuthaliya Huzziya HesniBabasiII MursiliHitit krallari listesiHititler Donemler MO 23 yuzyil MO 12 yuzyil Orta kronoloji Hatti Krallari Beylikler Donemi PambaPithanaPiyustiAnittaEski Krallik MO 17 yuzyil MO 16 yuzyilLabarnaI HattusiliI MursiliI Hantili I Zidanta Ammuna I Huzziya TelepinuOrta Krallik MO 15 yuzyilAlluvamnaTahurvailiII HantiliII ZidantaII HuzziyaI MuvatalliYeni Buyuk Krallik Donemi MO 14 yuzyil MO 12 yuzyilI TuthaliyaI ArnuvandaII Hattusili II TuthaliyaGenc Tuthaliya I SuppiluliumaII ArnuvandaII MursiliII MuvatalliIII MursiliIII HattusiliIV TuthaliyaKurunta III ArnuvandaII SuppiluliumaIII Hattusili nin Ozuru tarihin ilk otobiyogrofilerinden biri Babasi II Mursili Hattusili yi onemli bir Hitit sehri olan Samuha nin rahibi olarak atamistir ve Hattusili de daima Samuha sehrinin ana tanricasi Istar a sadik kalmistir II Mursili nin olumu ile III Hattusili nin agabeyi II Muvatalli kral olur II Muvatalli aldigi bir kararla Hitit baskentini guneydeki Tarhuntassa kentine tasidiginda da Hattusas sehrinin yonetimini Hattusili ye birakmistir Hattusili bu donemde askeri olarak da aktif gorevlerde bulunmus uzun yillar kuzeydeki kavimlerinin elinde kalmis olan eski ve kutsal Hitit sehri Nerik i ele gecirmistir Bu konuya yilliklarinda oldukca onem verir ve hatta en buyuk ogluna da ismini vermistir General olarak Misirlilar ve Hititler arasindaki Kades Savasi nda MO 1274 kral Muvatalli nin yaninda komutanlik yapmistir Hattusili nin kendi agzindan anlatilan ve olarak bilinen belgelere gore agabeyi II Muvatalli nin olumunden sonra kralliga II Muvatalli nin oglu III Mursili gecmis ve Hattusili tarafindan da desteklenmistir Ancak 7 yil sonra kendisine kotu davrandigi ve yetkilerini elinden almaya calistigi icin Hattusili Urhi Tesup u devirmis ve surgune gondermistir Hattusili bu konuda tanrilarin da kendisine hak verdigini soyler Suphesiz bu mucadelede Hitit soylularinin da buyuk bir kismi Hattusili yi desteklemis olmalidir Surgune giden Urhi Tesup bir sure sonra Misir a kacmis Hattusili nin geri verilmesini talep etmesine ragmen gonderilmedigi icin Misir ile bir sure daha gerginligin surmesine sebep olmustur Firaktin kaya kabartmasinda karisikligi azaltmak icin azaltilan tanrilardan sonra Firtina tanrisi ile kral Hattusili III solda tanrica Hepat ile kralice Puduhepa sagda tasvir edilmistir Kades savasindan yaklasik 15 yil sonra kendi hukumdarligi sirasinda Misir krali II Ramses ile Kades Antlasmasi MO 1274 olarak bilinen baris antlasmasini yapmistir Bu antlasmayi takiben birkac yil sonra III Hattusili nin kizlarindan biri II Ramses e es olarak gitmistir III Hattusili donemin diger buyuk gucleri Misir Babil ve Asur ile barisci bir politika izlemistir Hem kendisi hem kralice Puduhepa tarafindan Misir krali II Ramses le yapilan pek cok yazismadan baska Babil krallari Kadasman Turgu MO 1281 1264 ve II Kadasman Enlil MO 1263 1255 ile de yazistigi bilinmektedir Isimlerin korunmadigi bazi tablet parcalarinin da III Hattusili ile Asur krallari arasindaki mektuplar olma ihtimali yuksektir Kuzeydeki Kaska kavimleri ve batidaki Luvilere karsi ise cesitli seferler yapmistir Batiya yapilan seferler kapsaminda kesin olmamakla birlikte bir Ahhiyawa Aka kralina gonderilmis mektup da III Hattusili ye ait olabilir III Hattusili oldugunde tahta ogullarindan IV Tuthaliya gecmistir Ayrica bakinizYazilikaya Hitit krallari listesi Hitit ImparatorluguNotlar Hititcedeki s harfinin nasil okundugu uzun sure tartisma konusu olmus Akadcada bu harf Turkcedeki s gibi okundugundan ilk yillarda bu sekilde kabul edilmistir Bugunku yaygin gorus Hititcede bu sesin s seklinde okundugudur ancak Hattusili Mursili Suppiluliuma Hattusa gibi isimler Turkce literature yaygin olarak yerlestiginden bu sekilde birakilmistir Burada verilen tarihler takribidir ve kisa kronolojiye dayanmaktadir Bryce T 2005 The Kingdom of the Hittites 2nd Ed III Hattusili kendi agzindan anlattigi metinlerde Istar Hurrice Sausga dan hep koyucu tanricasi olarak bahseder Bu prensesin Hititce ismi bilinmemekle birlikte Misir da Maathotneferure ismini aldigi biliniyor Yaklasik 90 yil saltanat surmus olan II Ramses daha sonraki yillarda bir Hitit prensesini daha es olarak almistir Dis baglantilarIII Hattusili nin hukumdarligi4 Kasim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce III Hattusili ye ait belgeler 3 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce