Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti (Sırp-Hırvatça: Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija; Kiril Sırpça, Makedonca: Социјалистичка федеративна република Југославија; Slovence: Socialistična Federativna Republika Jugoslavija; Arnavutça: Republika Socialiste Federative e Jugosllavisë; Macarca: Jugoszláv Szocialista Szövetségi Köztársaság), Balkanlar'da II. Dünya Savaşı'ndan sonra kurulan ve 1992 yılına kadar hüküm süren sosyalist federal cumhuriyet. Devletin bulunduğu alanda bugün Bosna-Hersek, Sırbistan, Hırvatistan, Kuzey Makedonya, Karadağ, Slovenya ve Kosova bulunur.
Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti | |||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1945-1992 | |||||||||||||||||||||||
 1989 yılında Yugoslavya SFC | |||||||||||||||||||||||
| Başkent | Belgrad | ||||||||||||||||||||||
| Resmî dil(ler) | Yok | ||||||||||||||||||||||
| Yaygın dil(ler) | Resmi diller: Sırp-Hırvatça · Slovence · Makedonca Eğitim dilleri: Macarca, Arnavutça, Slovakça, Türkçe, Rumence, İtalyanca | ||||||||||||||||||||||
| Etnik gruplar (1981) | Sırplar (%36,3) Hırvatlar (%19,7) Boşnaklar (%8,9) Slovenler (%7,8) Arnavutlar (%7,7) Makedonlar (%6.0) Yugoslavlar (%5,4) Karadağlılar (%2,6) Macarlar (%1,9) Diğerleri (%3,6) | ||||||||||||||||||||||
| Resmî din | Seküler devlet Devlet ateizmi (de facto) | ||||||||||||||||||||||
| Demonim | Yugoslav | ||||||||||||||||||||||
| Hükûmet | 1945–1948: Federal Marksist-Leninist tek parti parlamenter sosyalist cumhuriyet 1948–1971: 1971–1990: Federal parlamenter direktörlük cumhuriyeti | ||||||||||||||||||||||
| Yugoslavya Komünistler Ligi Merkez Komite Genel Sekreteri | |||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
| Cumhurbaşkanı | |||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
| Tarihçe | |||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
| Yüzölçümü | |||||||||||||||||||||||
• Toplam | 255.804 km2 | ||||||||||||||||||||||
| Nüfus | |||||||||||||||||||||||
• Sayılan | 23.229.846 | ||||||||||||||||||||||
| Para birimi | Yugoslav Dinarı | ||||||||||||||||||||||
| Telefon kodu | +38 | ||||||||||||||||||||||
| İnternet alan adı | .yu | ||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
| Günümüzdeki durumu |  Sırbistan Hırvatistan Bosna-Hersek Kuzey Makedonya Karadağ Slovenya Kosova(ihtilaflı) | ||||||||||||||||||||||
a Latinik ad, devletin Latin harfli Sırp-Hırvatça adıdır. b Kirilik ad, devletin Kiril harfli Makedonca ve Kiril Sırpça adıdır. c Latinik ad, devletin Latin harfli Slovence adıdır. | |||||||||||||||||||||||
Savaş öncesi ülkenin kurulduğu topraklarda Yugoslavya Krallığı bulunuyordu. Krallık yıkıldı. Ülke adını 1943 yılında Demokratik Federal Yugoslavya, 1946'da Yugoslavya Federal Halk Cumhuriyeti ve nihayetinde 1963 yılında Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti olarak değiştirdi.
Cumhuriyetin ilk başkanı Yosip Broz Tito'dur. Ülke Soğuk Savaş döneminde Sosyalist olmasına rağmen tarafsız bir politika izlemiştir ve Bağlantısızlar Hareketi'nin kurucu üyelerinden biri olmuştur.
Yükselen etnik milliyetçilik hareketi 1980'li ve 90'lı yıllarda YSFC'nin üye ülkelerinin bağımsızlık talep etmelerine yol açtı. Bu hareketin gittikçe güçlenmesi ve Zenofobi'nin ortaya çıkmasıyla ülkede uzun yıllar huzursuz bir ortam vardı. 1991 yılında Sovyetler Birliği'nin dağılması ve bu dağılma sonucu yaşanan Doğu Bloku'nın çözülmesi devresinde ülkede Yugoslavya iç savaşları yaşandı ve bu süreç sonucunda ülke parçalandı. Parçalanma, özerk cumhuriyetlerin var olan sınırları doğrultusunda gerçekleşti.
Ülke Adı
Etimoloji
“Yugoslavya” ("Jugoslavija" / "Југославија") sözü Güney Slavca bir birleşik sözdür. Yapısında "Jug"/"Jуг" ve "Slavija"/"Славија" sözleri vardır. "Jug"/"Jуг" (Yug) sözü “güney” anlamına gelmektedir. "Slavija"/"Славија" (Slaviya) ise “Slavlar ülkesi” anlamındadır. “Yugoslavya”, Türkçede "Güney Slavları Ülkesi" anlamına gelmektedir.
Ülkenin adı altı Güney Slav halkının (Sırplar, Hırvatlar, Slovenler, Boşnaklar, Karadağlılar ve Makedonlar) birleşimine istinaden verilmiştir. Devletin resmî adı ise 1943’ten 1992’ye dek, dönemden döneme değişiklik göstermiştir. Ülke adının veriliş şekli Slavları merkeze alır şekilde olmakla beraber, Yugoslavya topraklarında Slav olmayan birkaç millet de yaşamıştır. Arnavutlar, Macarlar, Türkler, Rumenler, Romanlar ülkenin Slav olmayan milletleri olmuşlardır.
Kullanım
Yugoslavya adına sahip ikinci devlet olarak tarihte görünen siyasi yapı olan devletin kuruluş adı Yugoslavya Demokratik Federal Cumhuriyeti’dir (veya Demokratik Federal Yugoslavya). 1946 yılında devletin adı Yugoslavya Federal Halk Cumhuriyeti şeklinde belirlenmiştir. Devletin adı son değişiklikle 1963 yılında Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti olmuştur.
Tarih
II. Dünya Savaşı
Yugoslavya 1941 yılında Almanlar tarafından işgal edildi. Ülke içinde gerilla harpleri baş gösterdi. Yugoslavya Krallığı ordusundan artakalan bazı birlikler, II. Dünya Savaşı sırasında Nazi bozgundan hemen sonra Albay Draža Mihailović'in önderliğinde Çetnikler olarak bilinen çeteleri kurdular. Karadağ'da kukla hükûmetin ilanıyla birlikte yerel ayaklanmalar başladı. İşgale karşı bir başka direniş odağı da Josip Broz Tito yönetimindeki Yugoslavya Komünist Partisi'nin Temmuz 1941'de başlattığı silahlı ayaklanmayla ortaya çıktı. Partizanlar olarak anılan komünist gerillalar Eylül 1941'de Užice kentini ele geçirdikten sonra Sırbistan ve Bosna'nın bazı yörelerini içine alan bir cumhuriyet oluşturdular. Bütün ülkeyi Büyük Sırbistan çevresinde yeniden birleştirme hedefini güden Çetniklerin izlediği strateji Müttefiklerin bölgede başlatacağı bir harekâtı temel alıyordu. Federal bir cumhuriyet programıyla ortaya çıkan Partizanlar ise direnişi bütün ülkeye yayacak bir stratejiyi öngörüyordu. Bu nedenle Mihver kuvvetlerinin direniş hareketini ezmek için Ekim 1941'de başlattığı saldırı karşısında eşgüdüm sağlanamadığı gibi, Çetnikler ve Partizanlar arasında sert ve kanlı bir çatışma kaçınılmaz hâle geldi.
Bağımsızlık mücadelesi ve zafer
Mihver Devletleri saldırısı üzerine Bosna'ya çekilerek İşçi Tugayları'na dayalı yeni bir savaş taktiğini seçen Partizanlar, İtalyan, Alman, Ustaşa ve Çetnik birliklerinin Mart 1942'de giriştiği harekâttan sonra Bosna'nın kuzeybatı kesimini üs edindi. Tito'nun Kasım 1942'de topladığı Yugoslavya Antifaşist Ulusal Kurtuluş Konseyi (AVNOJ) direniş harekâtının bütün Yugoslav halklarını birleştirecek bir siyasal programa kavuşmasını sağladı.
Müttefiklerin Balkanlar'a çıkarma yapmasından önce Yugoslavya'daki Partizan hareketini boğmak isteyen Nazi yönetimi, 1942-1943 kışında toptan imhayı hedef alan yeni bir harekât düzenlediler. Öncelikle Çetnikleri saf dışı ederek konumlarını sağlamlaştıran Partizan kuvvetleri, ardından Alman kuşatmasını yararak Karadağ'ın Durmitor bölgesine geçtiler. Mayıs 1943'te bu bölgeye yönelik ikinci Alman kuşatma harekâtı da boşa çıktı. Üstün Alman birlikleriyle şiddetli çarpışmalardan sonra sarp bir geçidi aşan Partizan kuvvetleri sonunda Bosna'nın orta kesimine ulaşmayı başardı. Yugoslavya'nın bağımsızlık mücadelesinde bir dönüm noktası sayılan bu zafer, aynı zamanda Partizan hareketine Müttefiklerin siyasi ve askerî desteğini sağladı. İtalya'nın Müttefiklere teslim olmasından sonra Partizanların denetimine giren geniş kıyı şeridi, silah ve askerî gereç almak için önemli bir kapı durumuna geldi. Bu arada Kasım 1943'te ikinci toplantısını yapan AVNOJ, bir geçici hükûmet oluşturduğunu ilan etti.
Mayıs 1944'te Tito'nun karargâhına yönelik son Alman saldırısını da atlatan Partizanlar, sonraki aylarda işgal kuvvetlerini Sırbistan'a doğru geriletmeye başladı. Aynı sıralarda bozgun içindeki Alman ordularını izleyen Sovyet Kızıl Ordusu Romanya ve Bulgaristan sınırlarına dayanmış bulunuyordu. Daha önce bağımsız bir çizgide direttiği için Stalin'in tepkisini çekmiş olmakla birlikte Moskova'ya giderek Sovyet ileri harekâtıyla belirli bir eşgüdümü sağlayan Tito, bir yandan da Londra'daki sürgün hükûmetiyle görüşmelere oturdu. Tito'ya önemli bir siyasi ağırlık kazandıran görüşmeler sonunda kurtarılmış bölgelerde kurulan ulusal kurtuluş komiteleri geçici yönetim organları olarak kabul edildi. Çetniklerle iç savaş biçimini alan Sırbistan'daki Partizan ilerleyişi, Alman ordularının geri çekildiği sonbahara doğru büyük ölçüde başarıya ulaştı. Partizan kuvvetleri ile Sovyet birliklerinin ortak harekâtıyla Ekim 1944'te Belgrad ele geçirildi. Sürgün hükûmetinin başbakanı Ivan Subasić'in Belgrad'a dönmesinden sonra koalisyon niteliğinde bir geçici hükûmet oluşturuldu. Bütün Yugoslavya toprakları Partizanların denetimine girerken, son Çetnik kalıntıları da temizlendi.
Kasım 1945'teki seçimlerde, komünistlerin önderliğindeki Halk Cephesi'nin kazandığı büyük zaferin ardından, 2 Aralık 1945'te Yugoslavya Demokratik Federal Cumhuriyeti’nin kurulduğu ilan edildi, böylece kâğıt üstünde de olsa devam eden monarşi resmen sona erdi.Ocak 1946'da federal bir cumhuriyet yapısını öngören yeni anayasa yürürlüğe kondu.
Yugoslavya: Farklı bir Sosyalizm
Sosyalizmin kuruculuğuna yönelen Yugoslavya'da toprak reformu yapıldı, bankalar, sanayi ve ticaret devletleştirildi. Kalkınma planları hazırlandı. Sosyalizmin kuruculuğunda ortaya çıkan sorunlar karşısında Tito'nun sosyalizme özgün yollarla gitme tezleri Stalin tarafından revizyonizm olarak suçlandı ve 1948'den sonra Sovyet-Yugoslav ilişkileri koptu. 1953'te yeni anayasayla girişilen reformlar onaylandı. 1955'te SSCB'yle yeniden ilişkiler kurulmasından sonra da Tito, bağımsız bir dış siyaset izlemeye devam etti. 1968 Çekoslovak hareketinde, SSCB’ye muhalefet etti. Batılı ülkelerle ticari münasebetler içine girdi. 1972 yılında Hırvatistan Sosyalist Cumhuriyeti’nde olaylar çıktıysa da kısa sürede bastırıldı. Tito, 1979 yılında yapılan altı zirve toplantısı neticesinde Fidel Castro ile olan mücadelesini kazandı ve Üçüncü Dünya diye bilinen bağlantısızlar teşkilatını Sovyetler Birliği’nin nüfuzundan kurtardı.
Yugoslavya’nın dağılması
Başkan Tito, 1980 yılında ölünce yerine Kolektif Başkanlık idaresi geldi. 1984 yılında devlet başkanlığı Veselin Djuranović'e verildi. 1989'da görülen ekonomik ve siyasal bunalım, Hırvatistan ve Slovenya cumhuriyetleri arasında ilişkilerin bozulmasına sebep oldu. Aynı yıl Doğu Bloku’nda görülen yenileşme hareketleri Yugoslavya'ya da yansıdı ve 1990'da çok partili düzene geçildi.
Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti'nin dağılma süreci öncelikle ekonomik-politik değişimin başlangıcı ile ilintilidir. Özellikle Yugoslav resmî tezi olan Özyönetim ve bu sayede ileri bir aşamada gerçekleşmesi tasarlanan Marksizm’in ön gördüğü "özgür üreticilerin birliği" fikri, ekonomik sistemin uluslararası sermayeye açılması ile dengesini kaybetmiştir. Yugoslav siyasi yapısının "Özyönetimci Sosyalizm"den "Pazar Sosyalizmi"ne kayışı, coğrafi esasa göre oluşturulmuş Yugoslav özyönetim modelinin neo-liberal politikalar ekseni ile dönüşüm sürecine girmesini ifade etmektedir. Sosyalist federal yapının köşe taşları olan özyönetim birimleri, ekonomi-politik dönüşüm süreci ile birlikte otonom statülere açık özerk birimler durumuna gelmiştir.
Yugoslavya, 1990’ların başıyla beraber birçok iç çatışma ve tartışmalara sahne olmuştur. Ülkenin federal yapısındaki dengesizleşme, bu ülkede kendi özerk cumhuriyetlerinde yaşayan halkların seslerini azar azar yükseltmelerine sebebiyet vermiştir. Yugoslavya’nın olumsuz gidişi ve yükselen Sırp milliyetçiliği karşısında diğer halklarda kıpırdanmalar görülmüştür.
Yugoslavya içinde özerk cumhuriyet liderleri ve yöneticileri arasındaki anlaşmazlıklar, çeşitli bölgelerde küçüklü büyüklü çatışma ve savaşların çıkmasına sebep olmuştur. Bu çatışma ve savaşların sonrasında federal cumhuriyeti oluşturan Slovenya Sosyalist Cumhuriyeti; Hırvatistan Sosyalist Cumhuriyeti; Makedonya Sosyalist Cumhuriyeti ve Bosna-Hersek Sosyalist Cumhuriyeti (1991’den 1995 sürecine dek) bağlı oldukları Yugoslavya federasyon yapısından ayrılıp bağımsızlık ilan etmişlerdir. Bu ilk ayrılma dalgasında en büyük acıyı nüfusunun büyük kısmı Müslüman olan Bosna-Hersek görmüştür. Eski Yugoslav Halk Ordusu’nun (JNA) teçhizatıyla donatılmış Sırbistan ordusu ve milis güçlerinin saldırıları ve bunların yanında küçük çaplı Hırvat saldırıları ile Bosna-Hersek, insanlık dışı olaylara sahne olmuştur. Sırp tarafı eski Yugoslavya askerî yapısının büyük kısmını donanarak güçlenmiş, Hırvat tarafı çeşitli destekler ve özellikle Almanya gibi devletlerin açık-gizli destekleri ile (siyasi, askerî vb.) güçlenmiş ve kendilerini savunabilecek, hatta saldırı yapabilecek duruma kavuşmuşlardır. Boşnak tarafı ise ellerinden alınan Yugoslavya askerî gücü, yaşadıkları alanların çevrelenmiş olması ve dış desteğin olmaması gibi sebeplerle savaşın başlarında oldukça güçsüz bir durumda kalmıştır.
1991'de başlayan cumhuriyetler arasındaki iç savaşın neticesinde aynı senenin sonlarında Slovenya, Hırvatistan, Makedonya ve Bosna-Hersek, bağımsızlıklarını ilan ettiler. Savaşın sonunda söz konusu devletler ayrı birer siyasi yapı oldular. Karadağ ve Sırbistan birleşerek yeni Yugoslavya Federal Cumhuriyeti’ni oluşturdu. Yeni federasyon, Sırbistan ve Karadağ özerk cumhuriyetleri ve Sırbistan’a bağlı Kosova ve Voyvodina özerk bölgelerinin bütünlüğüyle oluşmuştur. Söz konusu devlet zamanla “Sırbistan-Karadağ” adını aldı. Böylece “Yugoslavya” adı tarihe karışmış oldu. 3 Haziran 2006’da Karadağ’ın referandum sonucunda bağımsızlık ilan etmesiyle bu son federatif devlet de dağılmıştır.
Eski Yugoslavya topraklarındaki son parçalanma ise Kosova’nın Sırbistan’dan kopması ile gerçekleşmiştir.
Kısa kronoloji
- 1991 :
![image]()
Slovenya (25 Haziran 1991) - 1991 :
![image]()
Hırvatistan (25 Haziran 1991) - 1991 :
![image]()
Makedonya (8 Eylül 1991) - 1991 :
![image]()
Hersek-Bosna Hırvat Cumhuriyeti (Dayton Anlaşması uyarınca yeniden düzenlenmiştir.) (18 Kasım 1991) - 1991 :
![image]()
Krayina Sırp Cumhuriyeti (Fırtına Harekâtı sonucunda yıkılmıştır.) (19 Aralık 1991) - 1992 :
![image]()
Sırp Cumhuriyeti (Dayton Anlaşması uyarınca yeniden düzenlenmiştir.) (28 Şubat 1992) - 1992 :
![image]()
Bosna-Hersek (6 Nisan 1992) - 1993 :
![image]()
Batı Bosna Özerk Bölgesi (Fırtına Harekâtı sonucunda yıkılmıştır.) (27 Eylül 1993) - 1999 :
![image]()
Birleşmiş Milletler himayesi altındaki Kosova (NATO’nun Yugoslavya’yı bombalaması sonucunda kurulmuştur.) (10 Haziran 1999) - 2006 :
![image]()
Karadağ Cumhuriyeti (3 Haziran 2006) - 2008 :
![image]()
Kosova (17 Şubat 2008)
Coğrafi yapı
Yugoslavya, Balkanlar’ın batısında yer almıştır. Ülkenin Adriyatik Denizi kıyılarında uzun sayılabilecek bir yayılımı olmuştur. Coğrafi yapı bakımından dağlık alanlar, ovalar, göller, akarsulara sahip bir devletti.
Komşuları; kuzeybatıda İtalya ve Avusturya, kuzeydoğuda Macaristan, doğuda Romanya ve Bulgaristan, güneyde Yunanistan, güneybatıda Arnavutluk idi. Batı yönü Adriyatik Denizi ile çevrili idi. Ülkenin toplam yüzölçümü 255.804 km2 olmuştur.
Yüzey Biçimleri
Yugoslavya, yüzey biçimleri bakımından çok çeşitlilik gösterir. Coğrafi olarak dokuz bölgeye ayrılabilir. Bunlardan ilkini Alp Dağları'nın daralan fakat oldukça yüksek uzantılarının yer aldığı Slovenya bölgesi oluşturur. ve Julian Alpleri bu bölgenin başlıca sıradağ kütleleridir. Julian Alpleri üzerinde yer alan Triglav Dağı 82 863 m 8, Yugoslavya'nın em yüksek doruğunu oluşturur. Bu dağlarında Ljublajana ve Celje havzaları vardır. Karst bölgesi, kuzeyde İtalya sınırlarından, güneyde Arnavutluk sınırına dek uzanır. Burada yüksekliği 300- 1 500 m arasında değişen bir dizi plato yer alır. Neretva Irmağı bu bölgenin tek önemli akarsuyudur. Üçüncü zamanda biçimlenen Dalmaçya kıyıları, Dinar Alpleri'nin batısında uzanır. Kıyı yakınında 600 kadar irili ufaklı ada vardır. Kıyı şeridi genellikle sapdır. Neretva Irmağı'nın denize döküldüğü bölge dışında gerçek kıyı ovalarına pek rastlanmaz Ülkenin orta kesiminde yer alan dağlık bölgede Mokra ve Kuzey Arnavutluk Alpleri, 2 400 – 300 m yüksekliğe erişir. Burada 900 – 2000 m yükseltili platolara da rastlanır. Bölgenin başlıca önemli akarsular, İbar, Drina ve Bosna'dır. Drava ve Sava ırmakları arasında, geniş ovaların yer aldığı bir bölge uzanır. Burada ırmaklar menderesler çizerek geniş bir bataklık kuşaklar oluşturur. Voyvodina bölgesi, Tuna Irmağı'nın kuzeyinde kalan Pannonian Ovası'nı kapsar. Bu bölge iki büyük ırmağın, Tuna ve Tisa ırmaklarının birleşme yeridir. Orta Sırbistan bölgesi, geniş ve yavaş akışlı Mırava Irmağı ile Sumadija Platosu'nu içine alır. Doğu Sırbistan yükseltileri, yapı bakımından Karpat dağ sisteminin bir parçasıdır. Güneyde 1 88 m'ye ulaşan kütleler, kuzeye gidildikçe adım adım 900 m'ye düşer. Makedonya bölgesi, Vardar Ormağı yoluyla Ege Denizi'ne bağlanır. Volkanik kayalar ve tektonik havzaların bulunduğu bu bölgede aynı zamanda Ohrid ve Prespa gölleri de yer alır.
İklim ve Bitki Örtüsü
Yugoslavya'nın İklim özellikleri bölgelere göre değişiklik gösterir. Adriyatik Denizi kıyısında ortalama sıcaklık Ocak'ta 7 C, Temmuz'da 24 C'dır. Yağış azdır. İçerilere doğru gidildikçe yağış artar. Kışın kar yağışı görülür. Orta kesimdeki dağlık bölgede yaz fırtınalarına rastlanır. Ovalar dağ etekleri ve doğu bölgelerinde kışllar soğuk (-1 C), yazlar sıcaktır (25 C), Yugoslavya'nın bitki örtüsünün coğrafi konumu ve üç ayrı bitki kuşağının bir araya gelmesi nedeniyle ilginç özellikler gösterir. Akdeniz bölgesi bitki kuşağının yer aldığı Adriyatik kıyılarında herdemyeşil meşe ormanları uzanır. Eurosibirya Kuzey Amerika kuşağı, Yugoslavya'nın büyük bir bölümünde egemendir. Bu bölgede meşe, gürgen ve kayın ormanlarında rastlanır. Yüksek dağlık bölgelerde ise ayrı bir bitki örtüsü yer alır. Yabanıl hayvan varlığı zengindir. Geyik, ayı, yaban domuzu, dağ keçisi, maral varlığı av turizmini son derce canlı tutacak düzeydedir.
Siyasi yapı
Anayasa
Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti anayasası ve 1974 yılında düzenlenmiştir.
Yugoslavya Komünistler Birliği ülkedeki ilk seçimi kazanmış ve ülke çapında siyasi gücünü konumlandırmıştır. Bu dağılış, federasyondaki bütün anayasal cumhuriyetlerde gerçekleşmiştir. Parti, kendi siyasi durumunu parti kongresi ile düzenlemiş, bu kongre de her cumhuriyetin oylaması ile kurulmuştur. Son parti kongresi 1990 yılında yapılmıştır.
Belgrad’da bulunmuş olan , bugün Sırbistan meclisi olarak görevini sürdürür. Federal Meclis, ülke çapındaki komünist üyelerden oluşturulmuştur.
Devletin siyasi lideri Josip Broz Tito olmuştur; devlet bir nevi onunla özdeş olmuştur. Tito’nun ölümü sonrasında ülkede birçok lider ortaya çıkmıştır.
1974 Yugoslavya Anayasası ülkede yeni düzenlemeler getirmiştir. Bunlar içinde, Sırbistan idari yapısında gerçekleşen değişikliklerdir. Söz konusu değişiklikler, Sırbistan içinde Kosova Özerk Sosyalist Cumhuriyeti ve Voyvodina Özerk Sosyalist Cumhuriyeti’nin oluşturulması ve bunlara kendi yönetimlerine dair haklar vermesidir. Ancak bu özerk bölgeler üst çatı bakımından Sırbistan Sosyalist Cumhuriyeti’ne bağlıydılar.
Federal yapılar
Yugoslavya federasyon yapısı, 1944 yılında oluşturulan altı anayasal sosyalist cumhuriyete ve iki özerk sosyalist bölgeye sahip olmuştur. Federal başkent Belgrad olan federasyonun cumhuriyet ve bölgeleri şunlar olmuştur:
Askeriye
Askerlik süresinin 12 ay olduğu ülkede, silahlı kuvvetler mevcudu 188 bin kişi civarıydı. 1989'da, askeri harcamalara, 4,41 milyar dolarlık bütçe ayrılmıştı.
Demografi
Etnik yapı
Yugoslavya SFC, “milletler” ve “milliyetler” kavramlarını ayrı ayrı kabul etmiştir. Ülkede toplam olarak 26 bilinen etnik grup olduğu belirtilmiştir. Ülke ile beraber ortaya çıkan “Yugoslav” kavramı da, bir üst kimlik olarak kullanımda olmuştur. Yugoslav tabiri, ülke vatandaşları içinde genelleyici bu üst kimlikle belirtmek isteyenler tarafından kullanılmıştır. Karışık etnikli aileler için özellikle tercih edilmiştir.
Sırplar, Hırvatlar, Boşnaklar, Macarlar, Arnavutlar, Slovenler, Türkler, Rumenler, Romanlar, Ulahlar ülkenin çeşitli kesimlerinde yaşamış olan etnik gruplardır.
Diller
Yugoslavya nüfusu genel olarak Sırp-Hırvatça[A], Slovence ve Makedonca konuşmuştur.Sırp-Hırvatça, 1980’lerin sonunda federal cumhuriyetler Sırbistan SC, Hırvatistan SC, Bosna-Hersek SC ve Karadağ SC’de toplam olarak 12,390,000 kişi tarafından konuşulmuştur. Slovence, Slovenya SC’deki yaklaşık 1,400,000 kişi tarafından, Makedonca, Makedonya SC’deki 1,210,000 kişi tarafından konuşulmuştur.
Bu diller dışında Arnavutça ve Türkçe, Kosova ÖSB, Makedonya SC ve civardaki Sırbistan SC, Karadağ SC topraklarında konuşulmuştur. Macarca, Voyvodina ÖSB’de; Rumence, Sırbistan SC’de, Romanca da ülke genelinde birçok cumhuriyetin çeşitli kısımlarında konuşulmuştur.
Göç
Yugoslavya, ülke içinde 1980’lere kadar genellikle süren olumlu yaşam şartlarına rağmen özellikle 1960’lar ve 1970’lerde ülke dışına göç vermeye başlamıştır. Bu göçler, ülkenin siyasi, idari ve ekonomik olarak zayıfladığı dönemde artarak devam etmiştir. Göçün yönü İsviçre, Almanya gibi Avrupa ülkeleriyle Kuzey Amerika şeklinde olmuştur.
Eğitim
Üniversiteler
Belgrad Üniversitesi (kuruluş tarihi 1808) ve Zagreb Üniversitesi (kuruluş tarihi 1669), Yugoslavya oluşturulmadan önce kurulan üniversitelerdir.
1918-1992 dönemi arasında ülke çapında kurulan üniversiteler şunlardır:
- Ljubljana Üniversitesi (1919)
- Saraybosna Üniversitesi (1949)
- (1949)
- Novi Sad Üniversitesi (1960)
- (1965)
- Priştine Üniversitesi (1970)
- (1973)
- (1973)
- Split Üniversitesi (1974)
- Veljko Vlahović Üniversitesi (Titograd) (1974)
- Banja Luka Üniversitesi (1975)
- (1975)
- Osijek Üniversitesi (1975)
- (1976)
- (1976)
- (1977)
- (1979)
Ekonomi
Yugoslav ekonomisi, özyönetime dayalı planlı bir sosyalist yapıdadır. Toplumsal mülkiyet konusu üretim araçlarıyla, GSMH'nin yaklaşık %82'si üretilmektedir. II. Dünya Savaşı öncesinde Avrupa'nın geri tarım ülkelerinden biri olan Yugoslavya, savaş sırasında nüfusunun %11'ini oluşturan 1,7 milyon insanını ve ulusal zenginliğinin %17'sini yitirdi. Savaş sonrasında ekonomik ablukayla yüz yüze geldi. Tüm bunlara karşın iki yıllık bir sürede yıkımın üstesinden gelinerek yoğun bir sanayileşme atılımına girişti. 1947-1977 arasındaki otuz yıllık dönemde, yıllık büyüme oranı ortalama %6,2 dolayında arttı; bir başka deyişle bu dönem boyunca her on bir yılda üretim iki katına çıktı.
GSYİH (SAGP): 146,7 milyar dolar, Kişi başına: 6.220 dolar, Dış alım: 12.164 milyon dolar, Dış satım: 10.641 milyon dolar (1982), GSYİH (düşük): 61,7 milyar dolar (1987)
| (1982) | Nüfus İçindeki Payı (%) | Ulusal Gelirdeki Payı (%) |
|---|---|---|
| Tarım | 35 | 17 |
| Madencilik | 5 | 5 |
| Sanayi | 22 | 38 |
| 38 | 40 |
Tarım ve Hayvancılık
Bugün tarımdaki mülkiyet ilişkileri, büyük ölçüde savaş sonrasında gerçekleştirilen ve 1,5 milyon hektar alanı kapsayan toprak reformuyla bağlantılıdır. Bu reformla, toprakların yarısıyla tarımdaki sosyalist kesim yararlanırken, öteki yarısı, 180 000 yoksul köylü ve 65 000 verimsiz topraklardan göçetmiş köylü ailesi arasında dağıtıldı. Özel mülkiyete konu olan çiftliklerin sayısı 190 00 dolayındaydı, 2 hektar büyüklüğünde 470 000; 3 hektar büklüğünde 400 000; 3-5 hektar büyüklüğünde 5550 000 ve 5-8 hektar büyüklüğünde 42 000 çiftlik bulunmaktaydı. 2 704 sosyalist çiftlikle işbirliği içinde üretim yapan özel çiftlik sahipleri, kendi aralarında da kooperatif kurabilmekteydi. Son yirmi yılda tarım alanında ileri teknolojiyle donanmış, çalışma üretkenliğinin yüksek olduğu büyük tarım - sanayi kompleksleri ya da tarım fabrikları adı verilen işletmeler kuruldu. Sayıları 100 dolayında ve her biri 5 000 hektardan büyük olan bu tarım - sanayi kompleksleri, kamu mülkiyetindeki toprakların %60'ından çoğunu işletmekteydi. Kamu mülkiyetindeki toprakların yalnızca % 15'i olmasına karşın ülkenin tarımsal üretiminin %50'sini, pazar gereksiniminin %70'ini karşılamaktaydı. Başta gelen tarımsal ürün, sulak soprakların %30'unda yetiştirilen mısırdır. Öteki tarımsal ürünler buğday, şeker pancarı, patates, üzümdür. Hayvancılık gerek büyükbaş gerekse küçükbaş bakımından önemliydi.
| Tarımsal Yapı | Toplam | Kamu Mülkiyeti | Özel Mülkiyet |
|---|---|---|---|
| İşletme Sayısı | 2 602 256 | 2 704 | 2 559 552 |
| Tarımsal Üretim (milyon dinar) | 106 964 | 25 771 | 81 193 |
| Traktör | 296 825 | 25 825 | 271 000 |
| Sulak Arazi (000 hektar) | 9 950 | 1 560 | 8 390 |
| Cinsi | Üretilen Miktar (1983, bin t) | Cinsi | Üretilen Miktar (1983, bin t) |
|---|---|---|---|
| Mısır | 10 719 | Erik | 991 |
| Şeker pancarı | 5 666 | Elma | 557 |
| Buğday | 5 525 | Ayçiçeği | 139 |
| Patates | 2 580 | Çavdar | 83 |
| Üzüm | 1 611 | Tütün | 67 |
| Tür | Üretilen Miktar (1983, bin baş) |
|---|---|
| Kümes hayvanları | 69 680 |
| Domuz | 8 730 |
| Koyun | 7 452 |
| Sığır | 5 351 |
| At | 505 |
Balıkçılık
Tatlısu (1983'te 26 527 t) ve deniz balıkçılığı (1983'te 53 237 t) olmak üzere her iki alanda da yürütülmektedir.
Madencilik ve Sanayi
Yugoslavya yer altı kaynaklarınca zengin bir ülkedir. Dalmaçya kıyılarında, , Karadağ'da ve Hersek'te boksit (1983 üretimi 3,5 milyon ton), Bor'da bakır (1983 üretimi 23,4 milyon t), Sırbistan ve Slovenya'da çinko ve kurşun (1983 üretimi 4 milyon t). 'da cıva yatakları, krom ve antimuan yataklarıyla birlikte demirdışı maden zenginliği oluşuturur. Bosna'da demir (1983 üretimi 5 milyon t), Slovenya, Bosna, Sırbistan ve İstria'da linyit, Hırvatistan'da petrol öteki yer altı kaynaklarıdır. 1956 öncesi dönem, esas olarak, sanayileşmenin temellerinin atılmasına ayrılmıştı. 1965'ten sonra sanayide bir ekonomik reform uygulaması başlatıldı ve piyasa mekanizmasına ve özyönetime belirleyici rol tanındı. İzleyen dönemde ekonominin bütününde, Batı dünyasından taşınan enflasyona ek olarak, sinai büyüme oranlarında bir gerileme görüldü. Nitekim 1982-1983'te büyük yatırımlar önemli ölçüde yavaşlatıldı. Başta gelen ağır sanayi kuruluşları alüminyum işlemne dalındaır. Demir - çelik tesisleri, çimento fabrikalrı, makina yapım kuruluşları önde gelir. İnşaat malzemesi kâğıt, tekstil, gıda, sigara öbür gelişkin sanayi dallarıdır.
Spor
(Yugoslavya 9 - 0 Zaire)
Yugoslavya, atletizmde ve futbol, basketbol, hentbol, sutopu ve voleybol gibi takım oyunlarında dünya çapında başarıya, güce sahip olmuştur.
Ülkenin dünya çapında öne çıkan futbol takımı Kızıl Yıldız olmuştur. Onu Partizan ve diğer takımlar izlemiştir. Futbol takımları dışında, yetiştirdiği futbolcularla da ülke, ciddi bir üne sahip olmuştur. Yetişen futbolcular ülke içinde ve ülke dışında çeşitli takımlarda oynamışlardır.
Basketbolda Dražen Petrović ve Vlade Divac önderliğindeki genç kadroyla 90'lı yılların Avrupa ve Dünya'daki en iyi takımlarından biri olmuş ve Zagreb'te düzenlenen Avrupa Şampiyonasında Yunanistan'ı yenerek şampiyon olmuşlardır. Dünya Şampiyonasında (1990) SSCB'yi yenerek şampiyon olup, 1992 Olimpiyat finalinde (Barcelona) Rüya takım ABD'ye kafa tutmuşlar ama yenememişlerdir. Ayrıca kendi evinde düzenlenen Dünya Şampiyonasını kazanan tek ülke Yugoslavya'dır (1970).
Edebiyat
Yugoslavya halklarının her biri ayrı ayrı, binlerce yıllık bir değişime uğradığından, Sırplar, Hırvatlar, Boşnaklar ve Makedonlar bağımsız edebiyatlara sahiptirler. En eski tarihlerden beri, Hırvatlar ve Sırplar, orta Avrupa'nın kültürel haritasının önemli bir parçası oldular. Bağımsız bir krallık halinde birleştikleri I. Dünya Savaşı sonlarına dek Latin ve Slav alfabelerini kullanan Yugoslavlar, üç edebi dile sahipti; Sırp-Hırvat, Sloven ve Makedon dili. II. Dünya Savaşı'ndan sonra sosyalist gerçekçilik 1970-1980 yıllarına dek tüm Yugoslavya'da ağır basan bir öğreti olarak sürdü. 1970'li yıllardan sonra edebiyat anlayışlarında bir çeşitlenme oldu. 1961 Nobel Ödülü'nün sahi Ivo Andrić, Yugoslav Ansikopedisi'nin yönetimini de yürüten , Miloš Crnjanski, , Vasko Popa Yugoslav edebiyatının dünya çapında temsilcileri arasındadır.
Resimler
-
![image]()
Ülkenin dağılma sürecindeki savaşta simgeleşen Vukovar su deposu -
![image]()
Federal Yürütme Konseyi (Belgrad) -
![image]()
Josip Broz Tito’nun mezarı -
![image]()
Zastava 750 marka polis arabası
Ayrıca bakınız
Notlar
| Wikimedia Commons'ta Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- A. ^ Boşnakça, ülke içinde Sırp-Hırvatça kapsamında değerlendirilmiştir.
Kaynakça
- ^ a b [1] 20 Kasım 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Proclamation of Constitution of the Feredative People’s Republic of Yugoslavia, 31. 1. 1946.
- ^ a b Yugoslav 16 Mayıs 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Terra.es
- ^ “Jug” 7 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Wiktionary (İngilizce)
- ^ “Yugoslavia” 5 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Wiktionary (İngilizce)
- ^ Leslie Benson, Yugoslavia: a Concise History; Palgrave Macmillan, 2001 (İngilizce)
- ^ Tanıl Bora, Milliyetçiliğin Provokasyonu, Birikim Yayınları, İstanbul 1995, s. 71.
- ^ Alpaslan Işıklı, Kuramlar Boyunca Özyönetim ve Yugoslavya Deneyi, Alan Yayıncılık, İstanbul 1983, s. 142-143.
- ^ "New Power" 7 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Time - 4 Aralık 1944 (İngilizce)
- ^ a b Arnold M. Rose, Institutions of Advanced Societies, University of Minnesota Press, 1999 4 Mayıs 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- ^ Enciklopedija Jugoslavije, 2. Ausg., Band 6, Artikel Jugoslavija, Abschnitt Nauka, S. 510 s.
Dış bağlantılar
Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti hakkında daha fazla bilgi edinin | |
 | Vikisözlük'te tanımlar |
 | Commons'ta dosyalar |
- Yugoslavya başkanları16 Mayıs 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti Sirp Hirvatca Socijalisticka Federativna Republika Jugoslavija Kiril Sirpca Makedonca Sociјalistichka federativna republika Јugoslaviјa Slovence Socialisticna Federativna Republika Jugoslavija Arnavutca Republika Socialiste Federative e Jugosllavise Macarca Jugoszlav Szocialista Szovetsegi Koztarsasag Balkanlar da II Dunya Savasi ndan sonra kurulan ve 1992 yilina kadar hukum suren sosyalist federal cumhuriyet Devletin bulundugu alanda bugun Bosna Hersek Sirbistan Hirvatistan Kuzey Makedonya Karadag Slovenya ve Kosova bulunur Yugoslavya Sosyalist Federal CumhuriyetiSocijalisticka Federativna Republika Jugoslavija a Shr Sociјalistichka Federativna Republika Јugoslaviјab Mak Srp Socialisticna Federativna Republika Jugoslavija c Slo 1945 1992Bayrak 1946 1992 Amblem 1963 1992 Slogan Bratstvo i jedinstvo Bratstvo i jedinstvo Kardeslik ve birlik Milli mars Hej Slaveni Heј Sloveni Hej Sloveni Hey Slavlar source source track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track 1989 yilinda Yugoslavya SFCBaskentBelgradResmi dil ler YokYaygin dil ler Resmi diller Sirp Hirvatca Slovence Makedonca Egitim dilleri Macarca Arnavutca Slovakca Turkce Rumence ItalyancaEtnik gruplar 1981 Sirplar 36 3 Hirvatlar 19 7 Bosnaklar 8 9 Slovenler 7 8 Arnavutlar 7 7 Makedonlar 6 0 Yugoslavlar 5 4 Karadaglilar 2 6 Macarlar 1 9 Digerleri 3 6 Resmi dinSekuler devlet Devlet ateizmi de facto DemonimYugoslavHukumet1945 1948 Federal Marksist Leninist tek parti parlamenter sosyalist cumhuriyet 1948 1971 Federal Titoist tek partili baskanlik sosyalist cumhuriyeti 1971 1990 Federal Titoist tek parti parlamenter sosyalist yonetim cumhuriyeti 1990 1992 Federal parlamenter direktorluk cumhuriyetiYugoslavya Komunistler Ligi Merkez Komite Genel Sekreteri 1943 1980 ilk Yosip Broz Tito 1989 1990 son Cumhurbaskani 1945 1953 ilk 1953 1980Yosip Broz Tito 1991 1992 son Styepan MesicTarihce Kurulusu1945 Demokratik Federal Yugoslavya nin kurulusu29 Kasim 1943 Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti nin ilani29 Kasim 1945 1946 Yugoslav Anayasasi31 Ocak 1946 Tito Stalin ayriligi1948 Baglantisizlar Hareketi1 Eylul 1961 1974 Yugoslavya Anayasasi21 Subat 1974 Yosip Broz Tito nun olumu4 Mayis 1980 Yugoslav Savaslari27 Haziran 1991 Dagilmasi27 Nisan 1992 Dagilisi1992Yuzolcumu Toplam255 804 km2Nufus Sayilan23 229 846Para birimiYugoslav DinariTelefon kodu 38Internet alan adi yuOnculler ArdillarDemokratik Federal YugoslavyaTrieste Serbest Bolgesi Yugoslavya Federal CumhuriyetiHirvatistanBosna Hersek CumhuriyetiSlovenyaMakedonya CumhuriyetiGunumuzdeki durumu Sirbistan Hirvatistan Bosna Hersek Kuzey Makedonya Karadag Slovenya Kosova ihtilafli a Latinik ad devletin Latin harfli Sirp Hirvatca adidir b Kirilik ad devletin Kiril harfli Makedonca ve Kiril Sirpca adidir c Latinik ad devletin Latin harfli Slovence adidir Savas oncesi ulkenin kuruldugu topraklarda Yugoslavya Kralligi bulunuyordu Krallik yikildi Ulke adini 1943 yilinda Demokratik Federal Yugoslavya 1946 da Yugoslavya Federal Halk Cumhuriyeti ve nihayetinde 1963 yilinda Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti olarak degistirdi Cumhuriyetin ilk baskani Yosip Broz Tito dur Ulke Soguk Savas doneminde Sosyalist olmasina ragmen tarafsiz bir politika izlemistir ve Baglantisizlar Hareketi nin kurucu uyelerinden biri olmustur Yukselen etnik milliyetcilik hareketi 1980 li ve 90 li yillarda YSFC nin uye ulkelerinin bagimsizlik talep etmelerine yol acti Bu hareketin gittikce guclenmesi ve Zenofobi nin ortaya cikmasiyla ulkede uzun yillar huzursuz bir ortam vardi 1991 yilinda Sovyetler Birligi nin dagilmasi ve bu dagilma sonucu yasanan Dogu Bloku nin cozulmesi devresinde ulkede Yugoslavya ic savaslari yasandi ve bu surec sonucunda ulke parcalandi Parcalanma ozerk cumhuriyetlerin var olan sinirlari dogrultusunda gerceklesti Ulke AdiEtimoloji Yugoslavya Jugoslavija Јugoslaviјa sozu Guney Slavca bir birlesik sozdur Yapisinda Jug Jug ve Slavija Slaviјa sozleri vardir Jug Jug Yug sozu guney anlamina gelmektedir Slavija Slaviјa Slaviya ise Slavlar ulkesi anlamindadir Yugoslavya Turkcede Guney Slavlari Ulkesi anlamina gelmektedir Ulkenin adi alti Guney Slav halkinin Sirplar Hirvatlar Slovenler Bosnaklar Karadaglilar ve Makedonlar birlesimine istinaden verilmistir Devletin resmi adi ise 1943 ten 1992 ye dek donemden doneme degisiklik gostermistir Ulke adinin verilis sekli Slavlari merkeze alir sekilde olmakla beraber Yugoslavya topraklarinda Slav olmayan birkac millet de yasamistir Arnavutlar Macarlar Turkler Rumenler Romanlar ulkenin Slav olmayan milletleri olmuslardir Kullanim Yugoslavya adina sahip ikinci devlet olarak tarihte gorunen siyasi yapi olan devletin kurulus adi Yugoslavya Demokratik Federal Cumhuriyeti dir veya Demokratik Federal Yugoslavya 1946 yilinda devletin adi Yugoslavya Federal Halk Cumhuriyeti seklinde belirlenmistir Devletin adi son degisiklikle 1963 yilinda Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti olmustur TarihII Dunya Savasi II Dunya Savasi sirasinda Demokratik Federal Yugoslavya bayragiII Dunya Savasi sirasinda Demokratik Federal Yugoslavya armasi Yugoslavya 1941 yilinda Almanlar tarafindan isgal edildi Ulke icinde gerilla harpleri bas gosterdi Yugoslavya Kralligi ordusundan artakalan bazi birlikler II Dunya Savasi sirasinda Nazi bozgundan hemen sonra Albay Draza Mihailovic in onderliginde Cetnikler olarak bilinen ceteleri kurdular Karadag da kukla hukumetin ilaniyla birlikte yerel ayaklanmalar basladi Isgale karsi bir baska direnis odagi da Josip Broz Tito yonetimindeki Yugoslavya Komunist Partisi nin Temmuz 1941 de baslattigi silahli ayaklanmayla ortaya cikti Partizanlar olarak anilan komunist gerillalar Eylul 1941 de Uzice kentini ele gecirdikten sonra Sirbistan ve Bosna nin bazi yorelerini icine alan bir cumhuriyet olusturdular Butun ulkeyi Buyuk Sirbistan cevresinde yeniden birlestirme hedefini guden Cetniklerin izledigi strateji Muttefiklerin bolgede baslatacagi bir harekati temel aliyordu Federal bir cumhuriyet programiyla ortaya cikan Partizanlar ise direnisi butun ulkeye yayacak bir stratejiyi ongoruyordu Bu nedenle Mihver kuvvetlerinin direnis hareketini ezmek icin Ekim 1941 de baslattigi saldiri karsisinda esgudum saglanamadigi gibi Cetnikler ve Partizanlar arasinda sert ve kanli bir catisma kacinilmaz hale geldi Bagimsizlik mucadelesi ve zafer Yugoslavya Antifasist Ulusal Kurtulus Konseyi nin Yugoslavya SFC nin gelecekte nasil olacagina dair ilani 29 Kasim 1943 Mihver Devletleri saldirisi uzerine Bosna ya cekilerek Isci Tugaylari na dayali yeni bir savas taktigini secen Partizanlar Italyan Alman Ustasa ve Cetnik birliklerinin Mart 1942 de giristigi harekattan sonra Bosna nin kuzeybati kesimini us edindi Tito nun Kasim 1942 de topladigi Yugoslavya Antifasist Ulusal Kurtulus Konseyi AVNOJ direnis harekatinin butun Yugoslav halklarini birlestirecek bir siyasal programa kavusmasini sagladi Muttefiklerin Balkanlar a cikarma yapmasindan once Yugoslavya daki Partizan hareketini bogmak isteyen Nazi yonetimi 1942 1943 kisinda toptan imhayi hedef alan yeni bir harekat duzenlediler Oncelikle Cetnikleri saf disi ederek konumlarini saglamlastiran Partizan kuvvetleri ardindan Alman kusatmasini yararak Karadag in Durmitor bolgesine gectiler Mayis 1943 te bu bolgeye yonelik ikinci Alman kusatma harekati da bosa cikti Ustun Alman birlikleriyle siddetli carpismalardan sonra sarp bir gecidi asan Partizan kuvvetleri sonunda Bosna nin orta kesimine ulasmayi basardi Yugoslavya nin bagimsizlik mucadelesinde bir donum noktasi sayilan bu zafer ayni zamanda Partizan hareketine Muttefiklerin siyasi ve askeri destegini sagladi Italya nin Muttefiklere teslim olmasindan sonra Partizanlarin denetimine giren genis kiyi seridi silah ve askeri gerec almak icin onemli bir kapi durumuna geldi Bu arada Kasim 1943 te ikinci toplantisini yapan AVNOJ bir gecici hukumet olusturdugunu ilan etti Mayis 1944 te Tito nun karargahina yonelik son Alman saldirisini da atlatan Partizanlar sonraki aylarda isgal kuvvetlerini Sirbistan a dogru geriletmeye basladi Ayni siralarda bozgun icindeki Alman ordularini izleyen Sovyet Kizil Ordusu Romanya ve Bulgaristan sinirlarina dayanmis bulunuyordu Daha once bagimsiz bir cizgide direttigi icin Stalin in tepkisini cekmis olmakla birlikte Moskova ya giderek Sovyet ileri harekatiyla belirli bir esgudumu saglayan Tito bir yandan da Londra daki surgun hukumetiyle gorusmelere oturdu Tito ya onemli bir siyasi agirlik kazandiran gorusmeler sonunda kurtarilmis bolgelerde kurulan ulusal kurtulus komiteleri gecici yonetim organlari olarak kabul edildi Cetniklerle ic savas bicimini alan Sirbistan daki Partizan ilerleyisi Alman ordularinin geri cekildigi sonbahara dogru buyuk olcude basariya ulasti Partizan kuvvetleri ile Sovyet birliklerinin ortak harekatiyla Ekim 1944 te Belgrad ele gecirildi Surgun hukumetinin basbakani Ivan Subasic in Belgrad a donmesinden sonra koalisyon niteliginde bir gecici hukumet olusturuldu Butun Yugoslavya topraklari Partizanlarin denetimine girerken son Cetnik kalintilari da temizlendi Kasim 1945 teki secimlerde komunistlerin onderligindeki Halk Cephesi nin kazandigi buyuk zaferin ardindan 2 Aralik 1945 te Yugoslavya Demokratik Federal Cumhuriyeti nin kuruldugu ilan edildi boylece kagit ustunde de olsa devam eden monarsi resmen sona erdi Ocak 1946 da federal bir cumhuriyet yapisini ongoren yeni anayasa yururluge kondu Yugoslavya Farkli bir Sosyalizm Sosyalizmin kuruculuguna yonelen Yugoslavya da toprak reformu yapildi bankalar sanayi ve ticaret devletlestirildi Kalkinma planlari hazirlandi Sosyalizmin kuruculugunda ortaya cikan sorunlar karsisinda Tito nun sosyalizme ozgun yollarla gitme tezleri Stalin tarafindan revizyonizm olarak suclandi ve 1948 den sonra Sovyet Yugoslav iliskileri koptu 1953 te yeni anayasayla girisilen reformlar onaylandi 1955 te SSCB yle yeniden iliskiler kurulmasindan sonra da Tito bagimsiz bir dis siyaset izlemeye devam etti 1968 Cekoslovak hareketinde SSCB ye muhalefet etti Batili ulkelerle ticari munasebetler icine girdi 1972 yilinda Hirvatistan Sosyalist Cumhuriyeti nde olaylar ciktiysa da kisa surede bastirildi Tito 1979 yilinda yapilan alti zirve toplantisi neticesinde Fidel Castro ile olan mucadelesini kazandi ve Ucuncu Dunya diye bilinen baglantisizlar teskilatini Sovyetler Birligi nin nufuzundan kurtardi Yugoslavya nin dagilmasi Yugoslavya nin dagilis surecinin kronolojisi Yugoslavya SFC 1943 1992 Hirvatistan 1991 Hersek Bosna Hirvat Cumhuriyeti 1992 1994 Sirbistan Karadag 1992 2006 Sirp Cumhuriyeti 1992 Krayina Sirp Cumhuriyeti 1991 1995 Bosna Hersek 1992 1998 Makedonya 1991 Slovenya 1991 Hirvatistan in batisinda Vukovar da Sirp saldirisi sonrasi indirilen Yugoslavya bayragi ve civardaki hasar 29 Kasim 1991 Yugoslavya nin dagilmasinda agir hasarlar alan Saraybosna nin Grbavica semti 19 Mart 1996 Baskan Tito 1980 yilinda olunce yerine Kolektif Baskanlik idaresi geldi 1984 yilinda devlet baskanligi Veselin Djuranovic e verildi 1989 da gorulen ekonomik ve siyasal bunalim Hirvatistan ve Slovenya cumhuriyetleri arasinda iliskilerin bozulmasina sebep oldu Ayni yil Dogu Bloku nda gorulen yenilesme hareketleri Yugoslavya ya da yansidi ve 1990 da cok partili duzene gecildi Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti nin dagilma sureci oncelikle ekonomik politik degisimin baslangici ile ilintilidir Ozellikle Yugoslav resmi tezi olan Ozyonetim ve bu sayede ileri bir asamada gerceklesmesi tasarlanan Marksizm in on gordugu ozgur ureticilerin birligi fikri ekonomik sistemin uluslararasi sermayeye acilmasi ile dengesini kaybetmistir Yugoslav siyasi yapisinin Ozyonetimci Sosyalizm den Pazar Sosyalizmi ne kayisi cografi esasa gore olusturulmus Yugoslav ozyonetim modelinin neo liberal politikalar ekseni ile donusum surecine girmesini ifade etmektedir Sosyalist federal yapinin kose taslari olan ozyonetim birimleri ekonomi politik donusum sureci ile birlikte otonom statulere acik ozerk birimler durumuna gelmistir Yugoslavya 1990 larin basiyla beraber bircok ic catisma ve tartismalara sahne olmustur Ulkenin federal yapisindaki dengesizlesme bu ulkede kendi ozerk cumhuriyetlerinde yasayan halklarin seslerini azar azar yukseltmelerine sebebiyet vermistir Yugoslavya nin olumsuz gidisi ve yukselen Sirp milliyetciligi karsisinda diger halklarda kipirdanmalar gorulmustur Yugoslavya icinde ozerk cumhuriyet liderleri ve yoneticileri arasindaki anlasmazliklar cesitli bolgelerde kucuklu buyuklu catisma ve savaslarin cikmasina sebep olmustur Bu catisma ve savaslarin sonrasinda federal cumhuriyeti olusturan Slovenya Sosyalist Cumhuriyeti Hirvatistan Sosyalist Cumhuriyeti Makedonya Sosyalist Cumhuriyeti ve Bosna Hersek Sosyalist Cumhuriyeti 1991 den 1995 surecine dek bagli olduklari Yugoslavya federasyon yapisindan ayrilip bagimsizlik ilan etmislerdir Bu ilk ayrilma dalgasinda en buyuk aciyi nufusunun buyuk kismi Musluman olan Bosna Hersek gormustur Eski Yugoslav Halk Ordusu nun JNA techizatiyla donatilmis Sirbistan ordusu ve milis guclerinin saldirilari ve bunlarin yaninda kucuk capli Hirvat saldirilari ile Bosna Hersek insanlik disi olaylara sahne olmustur Sirp tarafi eski Yugoslavya askeri yapisinin buyuk kismini donanarak guclenmis Hirvat tarafi cesitli destekler ve ozellikle Almanya gibi devletlerin acik gizli destekleri ile siyasi askeri vb guclenmis ve kendilerini savunabilecek hatta saldiri yapabilecek duruma kavusmuslardir Bosnak tarafi ise ellerinden alinan Yugoslavya askeri gucu yasadiklari alanlarin cevrelenmis olmasi ve dis destegin olmamasi gibi sebeplerle savasin baslarinda oldukca gucsuz bir durumda kalmistir 1991 de baslayan cumhuriyetler arasindaki ic savasin neticesinde ayni senenin sonlarinda Slovenya Hirvatistan Makedonya ve Bosna Hersek bagimsizliklarini ilan ettiler Savasin sonunda soz konusu devletler ayri birer siyasi yapi oldular Karadag ve Sirbistan birleserek yeni Yugoslavya Federal Cumhuriyeti ni olusturdu Yeni federasyon Sirbistan ve Karadag ozerk cumhuriyetleri ve Sirbistan a bagli Kosova ve Voyvodina ozerk bolgelerinin butunluguyle olusmustur Soz konusu devlet zamanla Sirbistan Karadag adini aldi Boylece Yugoslavya adi tarihe karismis oldu 3 Haziran 2006 da Karadag in referandum sonucunda bagimsizlik ilan etmesiyle bu son federatif devlet de dagilmistir Eski Yugoslavya topraklarindaki son parcalanma ise Kosova nin Sirbistan dan kopmasi ile gerceklesmistir Kisa kronoloji 1991 Slovenya 25 Haziran 1991 1991 Hirvatistan 25 Haziran 1991 1991 Makedonya 8 Eylul 1991 1991 Hersek Bosna Hirvat Cumhuriyeti Dayton Anlasmasi uyarinca yeniden duzenlenmistir 18 Kasim 1991 1991 Krayina Sirp Cumhuriyeti Firtina Harekati sonucunda yikilmistir 19 Aralik 1991 1992 Sirp Cumhuriyeti Dayton Anlasmasi uyarinca yeniden duzenlenmistir 28 Subat 1992 1992 Bosna Hersek 6 Nisan 1992 1993 Bati Bosna Ozerk Bolgesi Firtina Harekati sonucunda yikilmistir 27 Eylul 1993 1999 Birlesmis Milletler himayesi altindaki Kosova NATO nun Yugoslavya yi bombalamasi sonucunda kurulmustur 10 Haziran 1999 2006 Karadag Cumhuriyeti 3 Haziran 2006 2008 Kosova 17 Subat 2008 Cografi yapiYugoslavya fiziki haritasi Yugoslavya Balkanlar in batisinda yer almistir Ulkenin Adriyatik Denizi kiyilarinda uzun sayilabilecek bir yayilimi olmustur Cografi yapi bakimindan daglik alanlar ovalar goller akarsulara sahip bir devletti Komsulari kuzeybatida Italya ve Avusturya kuzeydoguda Macaristan doguda Romanya ve Bulgaristan guneyde Yunanistan guneybatida Arnavutluk idi Bati yonu Adriyatik Denizi ile cevrili idi Ulkenin toplam yuzolcumu 255 804 km2 olmustur Yuzey Bicimleri Yugoslavya yuzey bicimleri bakimindan cok cesitlilik gosterir Cografi olarak dokuz bolgeye ayrilabilir Bunlardan ilkini Alp Daglari nin daralan fakat oldukca yuksek uzantilarinin yer aldigi Slovenya bolgesi olusturur ve Julian Alpleri bu bolgenin baslica siradag kutleleridir Julian Alpleri uzerinde yer alan Triglav Dagi 82 863 m 8 Yugoslavya nin em yuksek dorugunu olusturur Bu daglarinda Ljublajana ve Celje havzalari vardir Karst bolgesi kuzeyde Italya sinirlarindan guneyde Arnavutluk sinirina dek uzanir Burada yuksekligi 300 1 500 m arasinda degisen bir dizi plato yer alir Neretva Irmagi bu bolgenin tek onemli akarsuyudur Ucuncu zamanda bicimlenen Dalmacya kiyilari Dinar Alpleri nin batisinda uzanir Kiyi yakininda 600 kadar irili ufakli ada vardir Kiyi seridi genellikle sapdir Neretva Irmagi nin denize dokuldugu bolge disinda gercek kiyi ovalarina pek rastlanmaz Ulkenin orta kesiminde yer alan daglik bolgede Mokra ve Kuzey Arnavutluk Alpleri 2 400 300 m yukseklige erisir Burada 900 2000 m yukseltili platolara da rastlanir Bolgenin baslica onemli akarsular Ibar Drina ve Bosna dir Drava ve Sava irmaklari arasinda genis ovalarin yer aldigi bir bolge uzanir Burada irmaklar menderesler cizerek genis bir bataklik kusaklar olusturur Voyvodina bolgesi Tuna Irmagi nin kuzeyinde kalan Pannonian Ovasi ni kapsar Bu bolge iki buyuk irmagin Tuna ve Tisa irmaklarinin birlesme yeridir Orta Sirbistan bolgesi genis ve yavas akisli Mirava Irmagi ile Sumadija Platosu nu icine alir Dogu Sirbistan yukseltileri yapi bakimindan Karpat dag sisteminin bir parcasidir Guneyde 1 88 m ye ulasan kutleler kuzeye gidildikce adim adim 900 m ye duser Makedonya bolgesi Vardar Ormagi yoluyla Ege Denizi ne baglanir Volkanik kayalar ve tektonik havzalarin bulundugu bu bolgede ayni zamanda Ohrid ve Prespa golleri de yer alir Iklim ve Bitki Ortusu Yugoslavya nin Iklim ozellikleri bolgelere gore degisiklik gosterir Adriyatik Denizi kiyisinda ortalama sicaklik Ocak ta 7 C Temmuz da 24 C dir Yagis azdir Icerilere dogru gidildikce yagis artar Kisin kar yagisi gorulur Orta kesimdeki daglik bolgede yaz firtinalarina rastlanir Ovalar dag etekleri ve dogu bolgelerinde kisllar soguk 1 C yazlar sicaktir 25 C Yugoslavya nin bitki ortusunun cografi konumu ve uc ayri bitki kusaginin bir araya gelmesi nedeniyle ilginc ozellikler gosterir Akdeniz bolgesi bitki kusaginin yer aldigi Adriyatik kiyilarinda herdemyesil mese ormanlari uzanir Eurosibirya Kuzey Amerika kusagi Yugoslavya nin buyuk bir bolumunde egemendir Bu bolgede mese gurgen ve kayin ormanlarinda rastlanir Yuksek daglik bolgelerde ise ayri bir bitki ortusu yer alir Yabanil hayvan varligi zengindir Geyik ayi yaban domuzu dag kecisi maral varligi av turizmini son derce canli tutacak duzeydedir Siyasi yapiAnayasa Yugoslavya Federal Meclisi binasi Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti anayasasi ve 1974 yilinda duzenlenmistir Yugoslavya Komunistler Birligi ulkedeki ilk secimi kazanmis ve ulke capinda siyasi gucunu konumlandirmistir Bu dagilis federasyondaki butun anayasal cumhuriyetlerde gerceklesmistir Parti kendi siyasi durumunu parti kongresi ile duzenlemis bu kongre de her cumhuriyetin oylamasi ile kurulmustur Son parti kongresi 1990 yilinda yapilmistir Belgrad da bulunmus olan bugun Sirbistan meclisi olarak gorevini surdurur Federal Meclis ulke capindaki komunist uyelerden olusturulmustur Devletin siyasi lideri Josip Broz Tito olmustur devlet bir nevi onunla ozdes olmustur Tito nun olumu sonrasinda ulkede bircok lider ortaya cikmistir 1974 Yugoslavya Anayasasi ulkede yeni duzenlemeler getirmistir Bunlar icinde Sirbistan idari yapisinda gerceklesen degisikliklerdir Soz konusu degisiklikler Sirbistan icinde Kosova Ozerk Sosyalist Cumhuriyeti ve Voyvodina Ozerk Sosyalist Cumhuriyeti nin olusturulmasi ve bunlara kendi yonetimlerine dair haklar vermesidir Ancak bu ozerk bolgeler ust cati bakimindan Sirbistan Sosyalist Cumhuriyeti ne bagliydilar Federal yapilar Yugoslavya federasyon yapisi 1944 yilinda olusturulan alti anayasal sosyalist cumhuriyete ve iki ozerk sosyalist bolgeye sahip olmustur Federal baskent Belgrad olan federasyonun cumhuriyet ve bolgeleri sunlar olmustur Ad Baskent Bayrak Arma KonumBosna Hersek Sosyalist Cumhuriyeti SaraybosnaHirvatistan Sosyalist Cumhuriyeti ZagrebMakedonya Sosyalist Cumhuriyeti UskupKaradag Sosyalist Cumhuriyeti Titograd bugun PodgoricaSirbistan Sosyalist Cumhuriyeti Kosova Ozerk Sosyalist Bolgesi Voyvodina Ozerk Sosyalist Bolgesi Belgrad Pristine Novi SadSlovenya Sosyalist Cumhuriyeti LjubljanaAskeriyeAskerlik suresinin 12 ay oldugu ulkede silahli kuvvetler mevcudu 188 bin kisi civariydi 1989 da askeri harcamalara 4 41 milyar dolarlik butce ayrilmisti DemografiEtnik yapi Yugoslavya SFC milletler ve milliyetler kavramlarini ayri ayri kabul etmistir Ulkede toplam olarak 26 bilinen etnik grup oldugu belirtilmistir Ulke ile beraber ortaya cikan Yugoslav kavrami da bir ust kimlik olarak kullanimda olmustur Yugoslav tabiri ulke vatandaslari icinde genelleyici bu ust kimlikle belirtmek isteyenler tarafindan kullanilmistir Karisik etnikli aileler icin ozellikle tercih edilmistir Sirplar Hirvatlar Bosnaklar Macarlar Arnavutlar Slovenler Turkler Rumenler Romanlar Ulahlar ulkenin cesitli kesimlerinde yasamis olan etnik gruplardir Diller Yugoslavya nufusu genel olarak Sirp Hirvatca A Slovence ve Makedonca konusmustur Sirp Hirvatca 1980 lerin sonunda federal cumhuriyetler Sirbistan SC Hirvatistan SC Bosna Hersek SC ve Karadag SC de toplam olarak 12 390 000 kisi tarafindan konusulmustur Slovence Slovenya SC deki yaklasik 1 400 000 kisi tarafindan Makedonca Makedonya SC deki 1 210 000 kisi tarafindan konusulmustur Bu diller disinda Arnavutca ve Turkce Kosova OSB Makedonya SC ve civardaki Sirbistan SC Karadag SC topraklarinda konusulmustur Macarca Voyvodina OSB de Rumence Sirbistan SC de Romanca da ulke genelinde bircok cumhuriyetin cesitli kisimlarinda konusulmustur Goc Yugoslavya ulke icinde 1980 lere kadar genellikle suren olumlu yasam sartlarina ragmen ozellikle 1960 lar ve 1970 lerde ulke disina goc vermeye baslamistir Bu gocler ulkenin siyasi idari ve ekonomik olarak zayifladigi donemde artarak devam etmistir Gocun yonu Isvicre Almanya gibi Avrupa ulkeleriyle Kuzey Amerika seklinde olmustur EgitimUniversiteler Belgrad Universitesi Hukuk FakultesiLjubljana Universitesi ana binasi Belgrad Universitesi kurulus tarihi 1808 ve Zagreb Universitesi kurulus tarihi 1669 Yugoslavya olusturulmadan once kurulan universitelerdir 1918 1992 donemi arasinda ulke capinda kurulan universiteler sunlardir Ljubljana Universitesi 1919 Saraybosna Universitesi 1949 1949 Novi Sad Universitesi 1960 1965 Pristine Universitesi 1970 1973 1973 Split Universitesi 1974 Veljko Vlahovic Universitesi Titograd 1974 Banja Luka Universitesi 1975 1975 Osijek Universitesi 1975 1976 1976 1977 1979 EkonomiYugoslav ekonomisi ozyonetime dayali planli bir sosyalist yapidadir Toplumsal mulkiyet konusu uretim araclariyla GSMH nin yaklasik 82 si uretilmektedir II Dunya Savasi oncesinde Avrupa nin geri tarim ulkelerinden biri olan Yugoslavya savas sirasinda nufusunun 11 ini olusturan 1 7 milyon insanini ve ulusal zenginliginin 17 sini yitirdi Savas sonrasinda ekonomik ablukayla yuz yuze geldi Tum bunlara karsin iki yillik bir surede yikimin ustesinden gelinerek yogun bir sanayilesme atilimina giristi 1947 1977 arasindaki otuz yillik donemde yillik buyume orani ortalama 6 2 dolayinda artti bir baska deyisle bu donem boyunca her on bir yilda uretim iki katina cikti GSYIH SAGP 146 7 milyar dolar Kisi basina 6 220 dolar Dis alim 12 164 milyon dolar Dis satim 10 641 milyon dolar 1982 GSYIH dusuk 61 7 milyar dolar 1987 1982 Nufus Icindeki Payi Ulusal Gelirdeki Payi Tarim 35 17Madencilik 5 5Sanayi 22 3838 40Tarim ve Hayvancilik Bugun tarimdaki mulkiyet iliskileri buyuk olcude savas sonrasinda gerceklestirilen ve 1 5 milyon hektar alani kapsayan toprak reformuyla baglantilidir Bu reformla topraklarin yarisiyla tarimdaki sosyalist kesim yararlanirken oteki yarisi 180 000 yoksul koylu ve 65 000 verimsiz topraklardan gocetmis koylu ailesi arasinda dagitildi Ozel mulkiyete konu olan ciftliklerin sayisi 190 00 dolayindaydi 2 hektar buyuklugunde 470 000 3 hektar buklugunde 400 000 3 5 hektar buyuklugunde 5550 000 ve 5 8 hektar buyuklugunde 42 000 ciftlik bulunmaktaydi 2 704 sosyalist ciftlikle isbirligi icinde uretim yapan ozel ciftlik sahipleri kendi aralarinda da kooperatif kurabilmekteydi Son yirmi yilda tarim alaninda ileri teknolojiyle donanmis calisma uretkenliginin yuksek oldugu buyuk tarim sanayi kompleksleri ya da tarim fabriklari adi verilen isletmeler kuruldu Sayilari 100 dolayinda ve her biri 5 000 hektardan buyuk olan bu tarim sanayi kompleksleri kamu mulkiyetindeki topraklarin 60 indan cogunu isletmekteydi Kamu mulkiyetindeki topraklarin yalnizca 15 i olmasina karsin ulkenin tarimsal uretiminin 50 sini pazar gereksiniminin 70 ini karsilamaktaydi Basta gelen tarimsal urun sulak sopraklarin 30 unda yetistirilen misirdir Oteki tarimsal urunler bugday seker pancari patates uzumdur Hayvancilik gerek buyukbas gerekse kucukbas bakimindan onemliydi Yugoslavya nin simgelerinden Zastava 850 Fico Adini Yugoslavya dan alan ulke otomobili Yugo Ihracati yapilan bir model Tarimsal Yapi Toplam Kamu Mulkiyeti Ozel MulkiyetIsletme Sayisi 2 602 256 2 704 2 559 552Tarimsal Uretim milyon dinar 106 964 25 771 81 193Traktor 296 825 25 825 271 000Sulak Arazi 000 hektar 9 950 1 560 8 390Cinsi Uretilen Miktar 1983 bin t Cinsi Uretilen Miktar 1983 bin t Misir 10 719 Erik 991Seker pancari 5 666 Elma 557Bugday 5 525 Aycicegi 139Patates 2 580 Cavdar 83Uzum 1 611 Tutun 67Tur Uretilen Miktar 1983 bin bas Kumes hayvanlari 69 680Domuz 8 730Koyun 7 452Sigir 5 351At 505Balikcilik Tatlisu 1983 te 26 527 t ve deniz balikciligi 1983 te 53 237 t olmak uzere her iki alanda da yurutulmektedir Madencilik ve Sanayi Yugoslavya yer alti kaynaklarinca zengin bir ulkedir Dalmacya kiyilarinda Karadag da ve Hersek te boksit 1983 uretimi 3 5 milyon ton Bor da bakir 1983 uretimi 23 4 milyon t Sirbistan ve Slovenya da cinko ve kursun 1983 uretimi 4 milyon t da civa yataklari krom ve antimuan yataklariyla birlikte demirdisi maden zenginligi olusuturur Bosna da demir 1983 uretimi 5 milyon t Slovenya Bosna Sirbistan ve Istria da linyit Hirvatistan da petrol oteki yer alti kaynaklaridir 1956 oncesi donem esas olarak sanayilesmenin temellerinin atilmasina ayrilmisti 1965 ten sonra sanayide bir ekonomik reform uygulamasi baslatildi ve piyasa mekanizmasina ve ozyonetime belirleyici rol tanindi Izleyen donemde ekonominin butununde Bati dunyasindan tasinan enflasyona ek olarak sinai buyume oranlarinda bir gerileme goruldu Nitekim 1982 1983 te buyuk yatirimlar onemli olcude yavaslatildi Basta gelen agir sanayi kuruluslari aluminyum islemne dalindair Demir celik tesisleri cimento fabrikalri makina yapim kuruluslari onde gelir Insaat malzemesi kagit tekstil gida sigara obur geliskin sanayi dallaridir Spor1974 Dunya Kupasi nda milli takim golu Yugoslavya 9 0 Zaire Yugoslavya atletizmde ve futbol basketbol hentbol sutopu ve voleybol gibi takim oyunlarinda dunya capinda basariya guce sahip olmustur Ulkenin dunya capinda one cikan futbol takimi Kizil Yildiz olmustur Onu Partizan ve diger takimlar izlemistir Futbol takimlari disinda yetistirdigi futbolcularla da ulke ciddi bir une sahip olmustur Yetisen futbolcular ulke icinde ve ulke disinda cesitli takimlarda oynamislardir Basketbolda Drazen Petrovic ve Vlade Divac onderligindeki genc kadroyla 90 li yillarin Avrupa ve Dunya daki en iyi takimlarindan biri olmus ve Zagreb te duzenlenen Avrupa Sampiyonasinda Yunanistan i yenerek sampiyon olmuslardir Dunya Sampiyonasinda 1990 SSCB yi yenerek sampiyon olup 1992 Olimpiyat finalinde Barcelona Ruya takim ABD ye kafa tutmuslar ama yenememislerdir Ayrica kendi evinde duzenlenen Dunya Sampiyonasini kazanan tek ulke Yugoslavya dir 1970 EdebiyatYugoslavya halklarinin her biri ayri ayri binlerce yillik bir degisime ugradigindan Sirplar Hirvatlar Bosnaklar ve Makedonlar bagimsiz edebiyatlara sahiptirler En eski tarihlerden beri Hirvatlar ve Sirplar orta Avrupa nin kulturel haritasinin onemli bir parcasi oldular Bagimsiz bir krallik halinde birlestikleri I Dunya Savasi sonlarina dek Latin ve Slav alfabelerini kullanan Yugoslavlar uc edebi dile sahipti Sirp Hirvat Sloven ve Makedon dili II Dunya Savasi ndan sonra sosyalist gercekcilik 1970 1980 yillarina dek tum Yugoslavya da agir basan bir ogreti olarak surdu 1970 li yillardan sonra edebiyat anlayislarinda bir cesitlenme oldu 1961 Nobel Odulu nun sahi Ivo Andric Yugoslav Ansikopedisi nin yonetimini de yuruten Milos Crnjanski Vasko Popa Yugoslav edebiyatinin dunya capinda temsilcileri arasindadir ResimlerUlkenin dagilma surecindeki savasta simgelesen Vukovar su deposu Federal Yurutme Konseyi Belgrad Josip Broz Tito nun mezari Zastava 750 marka polis arabasiAyrica bakinizYugoslavya Eski Yugoslavya Uluslararasi Ceza Mahkemesi Sirbistan KaradagNotlarWikimedia Commons ta Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir A Bosnakca ulke icinde Sirp Hirvatca kapsaminda degerlendirilmistir Kaynakca a b 1 20 Kasim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Proclamation of Constitution of the Feredative People s Republic of Yugoslavia 31 1 1946 a b Yugoslav 16 Mayis 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Terra es Jug 7 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Wiktionary Ingilizce Yugoslavia 5 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Wiktionary Ingilizce Leslie Benson Yugoslavia a Concise History Palgrave Macmillan 2001 ISBN 0 333 79241 6 Ingilizce Tanil Bora Milliyetciligin Provokasyonu Birikim Yayinlari Istanbul 1995 s 71 Alpaslan Isikli Kuramlar Boyunca Ozyonetim ve Yugoslavya Deneyi Alan Yayincilik Istanbul 1983 s 142 143 New Power 7 Mayis 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Time 4 Aralik 1944 Ingilizce a b Arnold M Rose Institutions of Advanced Societies University of Minnesota Press 1999 4 Mayis 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 0 8166 0168 2 Ingilizce Enciklopedija Jugoslavije 2 Ausg Band 6 Artikel Jugoslavija Abschnitt Nauka S 510 s Dis baglantilarVikipedi nin kardes projelerinden Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti hakkinda daha fazla bilgi edininVikisozluk te tanimlarCommons ta dosyalarYugoslavya baskanlari16 Mayis 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde