Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde, uygun değildir. (Ekim 2013) |
Mitoloji, mit veya söylen bilimi belirli bir din veya kültürdeki insanlık ile evrenin yaratılış ve doğasını, geleneklere özgü inanç ve uygulamaların sebebini açıklamaya yönelik söylencelerin tümü.Mit (söylen) sözcüğü gerçekte doğru olmayan bir hikâye veya anlatı için tercih edilir ve çoğunlukla bir yanlışlık, doğru olmayan unsur vurgusu barındırır.[]
Etimoloji ve isimlendirme
Yunanca kökenli mitoloji kelimesi bu dilde μυθολογία olarak yazılmakta olup, μυθος (mithos) yani “söylenen ya da duyulan söz” ve λογος [logos] yani “konuşma” kelimelerinin birleşiminden oluşmuştur. Antik Yunanistan'da “geçmişte söylenenlerin tekrar edilmesi” gibi bir anlam barındırmaktayken zamanla Doğu dillerinde efsane, Batı dillerinde ise mit anlamı kazanmıştır.[]
Türkçede aynı zamanda Arapça efsaneler veya mitoloji anlamına gelen أساطر (asāṭir) kelimesi kökenli êsâtir sözcüğü de kullanılabilir. Arapça sözcüğün kökeni Arapça aynı anlama gelen اوسطورة (usṭūra(t)) sözcüğünün afāˁil vezninde çoğuludur. Nihai olarak ya Grekçe "anlatı, tarih" manasındaki historía sözcüğüne ya da Aramice “yazıcı, vakanüvis, tarih-kaydeden” anlamına gelen שְתָרָא (şṭārā) kelimesine dayandığı düşünülmektedir. Kelime Kuran'da "esâtîrü’l-evvelîne" kalıbıyla kullanılmakta olup eski halkların inançlarına atıfta bulunmaktadır.
Mitoloji kelimesine karşılık söylenbilim veya söylencebilim isimleri önerilmiştir.[]
Özellikler
Söylenceler konu itibarıyla tanrıları, soylu kişileri asilleri kahramanları ve doğaüstü varlıkları konu alan anlatılardır. Uyumlu bir sistem içerisinde düzenlenmişlerdir ve çoğunlukla geleneksel sözlü aktarı yoluyla (ozanlar, rahipler) yayılarak canlı kalırlar. Sıklıkla ilgili oldukları topluluğun dinî veya ruhânî yaşantıları ile bağıntılı olan mitler, rahipler veya hükümdarlar tarafından onaylanırlar. Topluluktaki bu ruhânî mevkilerini kaybettikleri zaman, yani topluluğun ruhânî yapısıyla aralarındaki bağ koptuğunda, mitolojik niteliklerini yitirir ve folklora ait söylenceler veya peri masalları haline gelirler.[1]
Bir mit gücünün bir kısmını topluluğun (en azından belirli bir kısmının) ona olan inancından ve doğru olarak kabul edilmesinden alır. Folklor, tüm kutsal geleneklerin birikimi vardır ve terimin kullanımında, günlük kullanımındakine benzer, herhangi bir kötüleme, aşağılama bulunmamaktadır. Örneğin bir dinin hem kendi mitolojisinden ve tekil olarak içerdiği mitlerden ayrı ayrı söz edilebilir. Bu durum tamamen bilimsel ve tarafsız bir yaklaşım olup, bahsedilen söylence ve kavramlara herhangi bir yalanlama atfetmediği gibi kötüleme ve aşağılama amacı da barındırmaz.
Söylenceler sık sık gerek evrenin gerekse yerel bölgenin ortaya çıkışını açıklama amacı taşır. Örneğin sırasıyla ve gibi. Ayrıca sık sık doğa olaylarının, başka şekilde açıklanamayan kültürel geleneklerin açıklanması amacını da taşır. Genel olarak söylencelerin doğal anlamda basit bir izah sunmayan herhangi bir şeyi açıklamak için sık sık kullanıldığı söylenebilir.
Mitoloji terimi Yunan mitolojisi veya Roma mitolojisi formunda olduğu gibi sıklıkla eski kültürlerin antik öykülerine atfen kullanılmaktadır. Bazı söylenceler orijinal olarak sözel bir geleneğin ürünüyken zamanla yazınsal duruma da gelmiştirler. Çoğu efsanenin başlangıç noktası aynı iken değişik coğrafya ve kültürlerden etkilenerek farklılaşmış birden farklı anlatı haline dönüşmüş, orijinal olanı ancak mitologların anlayabileceği kadar kompleks hale gelmişlerdir.
Mit kutsal bir öyküyü anlatır; en eski zamanda, "başlangıçtaki" masallara özgü zamanda olup bitmiş bir olayı anlatır. Mit her zaman bir "yaratılış"ın öyküsüdür: Bir şeyin nasıl yaratıldığını, nasıl var olmaya başladığını anlatır.
Din ve mitoloji
Çoğu dinde mitolojinin çok önemli ve öncelikli bir yeri bulunur. Mit, günlük kullanımdakinin tersine, aslında bir hikâyenin nesnel anlamda yanlış veya doğru olduğunu tanımlamaz, daha çok, nesnel veya materyalist nosyonlardan ilgisiz bir şekilde, doğru veya gerçek kavramının ruhsal, psikolojik ve/veya yönlerine gönderme yapar.
Her ne kadar mensup çoğu kişi dinlerinin kökeni ve gelişiminde yer alan anlatıları tarihî olaylar olarak ele alsalar da, bunları inanç sistemlerinin figüratif temsilleri olarak gören kişiler de mevcuttur. Bir dinin veya inancın sahip olduğu kavramlar ve anlatılar, karakteristikleri sebebiyle bilimsel anlamda mitik olabilirler ve buradan hareketle birisi , veya İslam mitolojisinden bahsedebilir. Bunun gibi terimlerden anlaşılması gereken o dindeki belirli kavramların, birer kültürel nesne olarak ruhâni, psikolojik ve/veya sembolik yönlerine yapılan atıf olmalıdır; bu dinlerin barındırdığı kavram veya anlatıların yanlış ve doğru olmadığı değil. Zira daha önce de tanımda belirtildiği gibi, mit ve dolayısıyla mitoloji, materyalist veya objektif bir doğruluk nosyonu barındırmadığı gibi bu tip amacı da barındırmaz.
Din ve mitoloji ilişkisindeki yaygın bir hata da, eski toplulukların inandığı dinlerin mitolojileri ile karıştırılmasıdır. Din ile mitoloji arasındaki içleyici yakın ilişki sebebiyle belirli bir nesne her iki kümenin de elemanı olabilir. Bununla birlikte genel anlamda din ile mitoloji tamamen farklı terim ve kavramlardır. Mitoloji salt mitolojik nesnelerle ilgilenirken, dinin çevrelediği alan ve nesneler daha farklıdır; liturjiden eskatolojiye kadar. Dinî kavramların mitolojik bir yönünün olabilir olması, dinî kavramın dinî oluşunu arka plana itmez. Bu sebeple örneğin Kelt mitolojisi ve Kelt dini ile kastedilen ayrı şeylerdir; bazı aynı elemanları barındırsalar ve birçok ilişkileri olsa dahi.
Sınıflandırma
Ritüel mitleri, belirli yapılışını veya anlamını açıklayan mitlerdir. Tapınma, ibadet eylemi ile yakın bir ilişki içerisindeki bu mitler, dinî veya ruhâni sistemin liturjik yapısında yer alabilirler. Köken mitleri bir töre, isim, nesne veya canlının kökenini açıklayan mitlerdir. Kült mitleri bir tanrının (veya tanrısal unsurlar taşıyan varlığın) gücünü gösteren kompleks kutlamaları açıklayan mitlerdir. Prestij mitleri genellikle tanrısal unsurlar veya kutsallık atfedilmiş belirli bir halk, kahraman veya şehirle ilgili mitlerdir. Eskatolojik mitler bilinen dünyanın sonunu getireceği öne sürülen bir mutlak sonu veya buna dair kavram ve olayları açıklayan, kısacası eskatolojik şeyleri konu alan, mitlerdir. Sosyal mitler ise o anki sosyal değer veya uygulamaları savunmak veya güçlendirmek amacı taşıyan mitlerdir. Bir mit birden çok kategoriye uyabilirse de konularına göre efsaneler kabaca 3 kategoride incelenebilirler.
- 1. Evren ve yaratılışa dair söylenceler
- 2. Tanrılara dair söylenceler
- 3. Kahramanlara dair söylenceler
İlgili kavramlar
Mitler öykünce, söylence, halk öyküsü (folklorik hikâye, folktale), , anekdot veya kurgu gibi kavramlarla aynı (yani eşit) olmasa da, bu kavramlarla çakışabilir: örneğin bir öykü hem bir mit hem de bir efsane olabilir. Mitolojik temalar yazın(edebiyat)da sıklıkla ve bilinçli bir şekilde işlenir ve ortaya çıkan eser belirli mitolojik arka planlara gönderme yapsa da kendi bir mitler bütünü içerisinde yer almayabilir ().
Kültürel ve veyahut dinî bir paradigma kayması sonucu mitler pragmatik bağlamda kendilerine yer edinebilirler: örneğin Hristiyanlığın yükselişiyle birlikte çeşitli pagan mitolojik nesnelerinin Hristiyanlaştırılması gibi. Böylece mitolojik nesneler değişime uğrayabilir, yeni kültür veyahut dinde kendilerine bir yer bulabilirler. Tersi yönde, kültürel veyahut dinî nesneler de mitolojik nesnelere dönüşebilir; zamanla tarihi veya edebî materyal mitolojik nitelikler kazanabilir. Mitolojinin bilinçli üretimine J. R. R. Tolkien tarafından ismi verilmiştir[2].
Otoriteler efsanelerin aslı konusunda ortak bir kanıya varamamışlar, bir kısmı yaşanmış ama unutulmuş veya eksik hatırlanan tarihin zamanla efsanelere, gerçek insanların tanrılara dönüştürüldüğünü diğer kısmı ise tamamen bilinçaltı ve hayal gücünün ürünü olduğunu ileri sürmüştü.
Mitoloji Güzel sanatlardan gelir, düşün ve duyguların töresel dışavurumudur.
Mitlerin oluşumu
Mitlerin geniş açıklayıcı özellikleri oluşumlarını belirli bir oranda muğlaklaştırmakta olup söylencelerin kökeni konusunda yazarlar arasında ortak uzlaşı bulunmamaktadır. Kimi yazarlar yaşanıp unutulmuş gerçek olaylara kimisi tamamen bilinçaltı ve hayal gücüne, antropolog Paul Radin'in başını çektiği bir grup ise toplumların var olma ve kaynak bulma ihtiyaçlarını sömüren dini ve siyasi önderler tarafından teşvik edilip oluşturulduğu görüşündedir.
Mitler kabile, şehir veya ulus gibi kültürel kurumları evrensel hakikatlere bağlayarak yetkilendirebilir (bunlara yetki verebilir).
Tüm kültürler kendi dinleri, kahramanları, tarihleri ve benzeri unsurlarına ilişkin anlatıları barındıran kendi mitlerini zamanla geliştirmişlerdir. Bu mitlerin, barındırdıkları sembolik anlamların gücünün, uzun süreler boyunca canlı kalabilmelerinin (bazen binlerce yıl boyunca) ana sebeplerindendir. Mâche, temel (ve öncül) ruhsal bir bağlamdaki görüntü olarak mit ile, bir tür mitolojiyi, bu görüntüler (mitler) arasında belirli bir uyumu sağlamaya çalışan bir sözcükler sistemi şeklinde ayrıştırma yapmaya çalışırlar[3].
Mitlerin toplamı, bütünü mitos olarak adlandırılır. Bunların (mitosların) toplamına, bütününe ise mitoi denir. Bunun önemli bir türü bir kültürün evrenin nasıl yaratıldığına ilişkin görüş ve inançlarını açıklayan ve tanımlayan Yaratılış Söylenceleridir.
Çağdaş mitoloji
Yıldız Savaşları veya Tarzan gibi film ve kitap serileri zaman zaman güçlü mitolojik yönler barındırırlar ki bu yönler bazen derin ve karışık felsefî sistemlere (doğru) gelişebilir. Bu nesneler mitoloji olmasalar da mitik temalar içerirler ki bunlar bazı kişilere göre benzer psikolojik ihtiyaçları karşılar. Bunun bir örneği J. R. R. Tolkien tarafından yazılan Hobbit ve Yüzüklerin Efendisi isimli romanlarda ve yine yazarın notları incelenerek oğlu Christopher Tolkien tarafından yayına sunulan Silmarillion, Húrin'in Çocukları, Orta Dünya Tarihi, vd. eserlerinde anlatılan Orta Dünya evreninde görülebilir. Bazı sevenleri veya takipçileri kurgusal kompleks dünyaları, Star Trek serisindeki gibi, yanlış bir şekilde mitoloji olarak yorumlarlar; oysa bunlar nesnel ve bilimsel bağlamda mitoloji olarak tanımlanamaz. Kurgu, insanlar ona inanmadıkları ve ruhâni (veya psikolojik) yaşantıyla bir bağ kurulmadıkça, gerçek anlamda mitoloji seviyesine ulaşamaz. Ayrıca Percy Jackson ve Olimposlular serisi mitolojinin günümüze uyarlamasıdır.
Bölgelere göre mitoloji örnekleri
Ana madde: Mitolojiler listesi
Asya mitolojisi
Ayyavazhi mitolojisi - - (Budizm öncesi Tibet mitolojisi) - Çerkes mitolojisi - Çin mitolojisi - Gürcü mitolojisi - Hint mitolojisi - - Japon mitolojisi - Kore mitolojisi- Pers mitolojisi - - Türk mitolojisi - Vietnam mitolojisi
Avustralya ve Okyanusya mitolojisi
Aborijin mitolojisi - Hawaii mitolojisi - - - Mikronezya mitolojisi - Papua mitolojisi - Polinezya mitolojisi - Rapa Nui mitolojisi
Avrupa mitolojisi
- Bask mitolojisi - Katalan mitolojisi – Kelt mitolojisi - - - - Hollanda mitolojisi - İngiliz mitolojisi - Etrüsk mitolojisi - Estonya mitolojisi - Fransız mitolojisi - Cermen mitolojisi - Macar mitolojisi - Fin mitolojisi - İrlanda mitolojisi - Leton mitolojisi - Litvanya mitolojisi - Lusitanya mitolojisi - Nors mitolojisi - Roma mitolojisi – Romanya mitolojisi - - İskoç mitolojisi - Slav mitolojisi - İspanyol mitolojisi - – Tatar mitolojisi - Yunan mitolojisi-
Orta Doğu mitolojisi
Arap mitolojisi (İslam ve İslam öncesi) - (Yahudilik ve Yahudilik öncesi) - Anadolu mitolojisi - Pers mitolojisi - Mezopotamya mitolojisi (Sümer, Asur ve Babil) - -
Kuzey Amerika Yerlileri mitolojisi
Abenaki mitolojisi - Algonkin mitolojisi - Karaayak mitolojisi - - - - - - Haida mitolojisi - Ho-Chunk mitolojisi - - Eskimo mitolojisi - - Huron mitolojisi - Kwakiutl mitolojisi - Lakota mitolojisi - Leni Lenape mitolojisi - Miwok mitolojisi - - Nootka mitolojisi - Ohlone mitolojisi - Pavni mitolojisi - Pomo mitolojisi - Saliş mitolojisi - Seneca mitolojisi - Çimmesya mitolojisi - Ute mitolojisi - Zuni mitolojisi
Güney Amerika ve Mezoamerika Yerlileri mitolojisi
Aztek mitolojisi - - İnka mitolojisi - - - Maya mitolojisi - Mapuçe mitolojisi - -
Diğer bölgeler
Mısır Mitolojisi-Sotho mitolojisi - Tonga mitolojisi - Tumbuka mitolojisi - Xhosa mitolojisi - Yoruba mitolojisi - Zulu mitolojisi
Mitografi
Mitograf ya da mitolog, mitleri derleyen kişiye mitografi ise mitolojik konuların sunumuna verilen isim olup, Yunanca μυθογραφία “öykü yazma” kelimesiyle ilişkilidir. 21'inci yüzyılda mitograflar, bazen yeni bir çalışma alanı açan, genellikle de kültürel antropoloji ve din bilimi gibi alanlarda çalışan uzman yorumcular olarak ortaya çıkar.
Ayrıca bakınız
- Karşılaştırmalı mitoloji (Mukayeseli mitoloji)
- Folklor
- Efsanevi yaratık
Kaynakça
- ^ Özhan Öztürk. Dünya Mitolojisi. Nika Yayınevi. Ankara, 2016. s. 833-834
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;dildernegi.org.trisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ . Nişanyan Sözlük. 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart 2022.
- ^ "ESÂTÎR - TDV İslâm Ansiklopedisi". TDV İslam Ansiklopedisi. 15 Mart 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Mart 2022.
- ^ Özhan Öztürk. Folklor ve Mitoloji Sözlüğü 2 Ocak 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Phoenix yayınları. İstanbul, 2009 s. 7
- ^ Özhan Öztürk. Folklor ve Mitoloji Sözlüğü 2 Ocak 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Phoenix yayınları. İstanbul, 2009 s. 8
- ^ Özhan Öztürk. . Nika Yayınevi. Ankara, 2016 s.832
- ^ – mitoloji maddesi, “Concise Oxford English Dictionary”, Oxford University Press, 2004. Orijinal içerik: ”1) a collection of myths, especially one belonging to a particular religious or cultural tradition. 2) A set of widely held but exaggerated or fictitious stories or beliefs. 3) The study of myths.”
- ^ - Simpson & Roud (2000). "Dictionary of English Folklore", 254.
- ^ - Tolkien (1997). "The Monsters and the Critics". HarperCollins; New Ed edition.
- ^ - Mâche (1992). "Music, Myth and Nature, or The Dolphins of Arion", 20.
Dış bağlantılar
- Mit Ve Mitoloji[]
- Yunan,Roma,Mısır Mitolojisi 4 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Türk mitolojisi[]
- Peri masalları yaşamlarımızı nasıl şekillendirir26 Eylül 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Zamanötesi Mitler 26 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Encyclopedia Mythica 5 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Ekim 2013 Mitoloji mit veya soylen bilimi belirli bir din veya kulturdeki insanlik ile evrenin yaratilis ve dogasini geleneklere ozgu inanc ve uygulamalarin sebebini aciklamaya yonelik soylencelerin tumu Mit soylen sozcugu gercekte dogru olmayan bir hikaye veya anlati icin tercih edilir ve cogunlukla bir yanlislik dogru olmayan unsur vurgusu barindirir kaynak belirtilmeli Etimoloji ve isimlendirmeYunanca kokenli mitoloji kelimesi bu dilde my8ologia olarak yazilmakta olup my8os mithos yani soylenen ya da duyulan soz ve logos logos yani konusma kelimelerinin birlesiminden olusmustur Antik Yunanistan da gecmiste soylenenlerin tekrar edilmesi gibi bir anlam barindirmaktayken zamanla Dogu dillerinde efsane Bati dillerinde ise mit anlami kazanmistir kaynak belirtilmeli Mitolojiler Turkcede ayni zamanda Arapca efsaneler veya mitoloji anlamina gelen أساطر asaṭir kelimesi kokenli esatir sozcugu de kullanilabilir Arapca sozcugun kokeni Arapca ayni anlama gelen اوسطورة usṭura t sozcugunun afaˁil vezninde coguludur Nihai olarak ya Grekce anlati tarih manasindaki historia sozcugune ya da Aramice yazici vakanuvis tarih kaydeden anlamina gelen ש ת ר א sṭara kelimesine dayandigi dusunulmektedir Kelime Kuran da esatiru l evveline kalibiyla kullanilmakta olup eski halklarin inanclarina atifta bulunmaktadir Mitoloji kelimesine karsilik soylenbilim veya soylencebilim isimleri onerilmistir kaynak belirtilmeli OzelliklerYunan mitolojisinin temel figurlerinden biri olan Tanrilarin Krali Zeus Soylenceler konu itibariyla tanrilari soylu kisileri asilleri kahramanlari ve dogaustu varliklari konu alan anlatilardir Uyumlu bir sistem icerisinde duzenlenmislerdir ve cogunlukla geleneksel sozlu aktari yoluyla ozanlar rahipler yayilarak canli kalirlar Siklikla ilgili olduklari toplulugun dini veya ruhani yasantilari ile bagintili olan mitler rahipler veya hukumdarlar tarafindan onaylanirlar Topluluktaki bu ruhani mevkilerini kaybettikleri zaman yani toplulugun ruhani yapisiyla aralarindaki bag koptugunda mitolojik niteliklerini yitirir ve folklora ait soylenceler veya peri masallari haline gelirler 1 Bir mit gucunun bir kismini toplulugun en azindan belirli bir kisminin ona olan inancindan ve dogru olarak kabul edilmesinden alir Folklor tum kutsal geleneklerin birikimi vardir ve terimin kullaniminda gunluk kullanimindakine benzer herhangi bir kotuleme asagilama bulunmamaktadir Ornegin bir dinin hem kendi mitolojisinden ve tekil olarak icerdigi mitlerden ayri ayri soz edilebilir Bu durum tamamen bilimsel ve tarafsiz bir yaklasim olup bahsedilen soylence ve kavramlara herhangi bir yalanlama atfetmedigi gibi kotuleme ve asagilama amaci da barindirmaz Soylenceler sik sik gerek evrenin gerekse yerel bolgenin ortaya cikisini aciklama amaci tasir Ornegin sirasiyla ve gibi Ayrica sik sik doga olaylarinin baska sekilde aciklanamayan kulturel geleneklerin aciklanmasi amacini da tasir Genel olarak soylencelerin dogal anlamda basit bir izah sunmayan herhangi bir seyi aciklamak icin sik sik kullanildigi soylenebilir Mitoloji terimi Yunan mitolojisi veya Roma mitolojisi formunda oldugu gibi siklikla eski kulturlerin antik oykulerine atfen kullanilmaktadir Bazi soylenceler orijinal olarak sozel bir gelenegin urunuyken zamanla yazinsal duruma da gelmistirler Cogu efsanenin baslangic noktasi ayni iken degisik cografya ve kulturlerden etkilenerek farklilasmis birden farkli anlati haline donusmus orijinal olani ancak mitologlarin anlayabilecegi kadar kompleks hale gelmislerdir Mit kutsal bir oykuyu anlatir en eski zamanda baslangictaki masallara ozgu zamanda olup bitmis bir olayi anlatir Mit her zaman bir yaratilis in oykusudur Bir seyin nasil yaratildigini nasil var olmaya basladigini anlatir Din ve mitolojiCogu dinde mitolojinin cok onemli ve oncelikli bir yeri bulunur Mit gunluk kullanimdakinin tersine aslinda bir hikayenin nesnel anlamda yanlis veya dogru oldugunu tanimlamaz daha cok nesnel veya materyalist nosyonlardan ilgisiz bir sekilde dogru veya gercek kavraminin ruhsal psikolojik ve veya yonlerine gonderme yapar Her ne kadar mensup cogu kisi dinlerinin kokeni ve gelisiminde yer alan anlatilari tarihi olaylar olarak ele alsalar da bunlari inanc sistemlerinin figuratif temsilleri olarak goren kisiler de mevcuttur Bir dinin veya inancin sahip oldugu kavramlar ve anlatilar karakteristikleri sebebiyle bilimsel anlamda mitik olabilirler ve buradan hareketle birisi veya Islam mitolojisinden bahsedebilir Bunun gibi terimlerden anlasilmasi gereken o dindeki belirli kavramlarin birer kulturel nesne olarak ruhani psikolojik ve veya sembolik yonlerine yapilan atif olmalidir bu dinlerin barindirdigi kavram veya anlatilarin yanlis ve dogru olmadigi degil Zira daha once de tanimda belirtildigi gibi mit ve dolayisiyla mitoloji materyalist veya objektif bir dogruluk nosyonu barindirmadigi gibi bu tip amaci da barindirmaz Din ve mitoloji iliskisindeki yaygin bir hata da eski topluluklarin inandigi dinlerin mitolojileri ile karistirilmasidir Din ile mitoloji arasindaki icleyici yakin iliski sebebiyle belirli bir nesne her iki kumenin de elemani olabilir Bununla birlikte genel anlamda din ile mitoloji tamamen farkli terim ve kavramlardir Mitoloji salt mitolojik nesnelerle ilgilenirken dinin cevreledigi alan ve nesneler daha farklidir liturjiden eskatolojiye kadar Dini kavramlarin mitolojik bir yonunun olabilir olmasi dini kavramin dini olusunu arka plana itmez Bu sebeple ornegin Kelt mitolojisi ve Kelt dini ile kastedilen ayri seylerdir bazi ayni elemanlari barindirsalar ve bircok iliskileri olsa dahi SiniflandirmaRituel mitleri belirli yapilisini veya anlamini aciklayan mitlerdir Tapinma ibadet eylemi ile yakin bir iliski icerisindeki bu mitler dini veya ruhani sistemin liturjik yapisinda yer alabilirler Koken mitleri bir tore isim nesne veya canlinin kokenini aciklayan mitlerdir Kult mitleri bir tanrinin veya tanrisal unsurlar tasiyan varligin gucunu gosteren kompleks kutlamalari aciklayan mitlerdir Prestij mitleri genellikle tanrisal unsurlar veya kutsallik atfedilmis belirli bir halk kahraman veya sehirle ilgili mitlerdir Eskatolojik mitler bilinen dunyanin sonunu getirecegi one surulen bir mutlak sonu veya buna dair kavram ve olaylari aciklayan kisacasi eskatolojik seyleri konu alan mitlerdir Sosyal mitler ise o anki sosyal deger veya uygulamalari savunmak veya guclendirmek amaci tasiyan mitlerdir Bir mit birden cok kategoriye uyabilirse de konularina gore efsaneler kabaca 3 kategoride incelenebilirler 1 Evren ve yaratilisa dair soylenceler 2 Tanrilara dair soylenceler 3 Kahramanlara dair soylencelerIlgili kavramlarMitler oykunce soylence halk oykusu folklorik hikaye folktale anekdot veya kurgu gibi kavramlarla ayni yani esit olmasa da bu kavramlarla cakisabilir ornegin bir oyku hem bir mit hem de bir efsane olabilir Mitolojik temalar yazin edebiyat da siklikla ve bilincli bir sekilde islenir ve ortaya cikan eser belirli mitolojik arka planlara gonderme yapsa da kendi bir mitler butunu icerisinde yer almayabilir Kulturel ve veyahut dini bir paradigma kaymasi sonucu mitler pragmatik baglamda kendilerine yer edinebilirler ornegin Hristiyanligin yukselisiyle birlikte cesitli pagan mitolojik nesnelerinin Hristiyanlastirilmasi gibi Boylece mitolojik nesneler degisime ugrayabilir yeni kultur veyahut dinde kendilerine bir yer bulabilirler Tersi yonde kulturel veyahut dini nesneler de mitolojik nesnelere donusebilir zamanla tarihi veya edebi materyal mitolojik nitelikler kazanabilir Mitolojinin bilincli uretimine J R R Tolkien tarafindan ismi verilmistir 2 Otoriteler efsanelerin asli konusunda ortak bir kaniya varamamislar bir kismi yasanmis ama unutulmus veya eksik hatirlanan tarihin zamanla efsanelere gercek insanlarin tanrilara donusturuldugunu diger kismi ise tamamen bilincalti ve hayal gucunun urunu oldugunu ileri surmustu Mitoloji Guzel sanatlardan gelir dusun ve duygularin toresel disavurumudur Mitlerin olusumuEn koklu mitolojilerden biri de Turk mitolojisidir Turk mitolojisinde bozkurt gokboru onemli bir rol oynamaktadir Mitlerin genis aciklayici ozellikleri olusumlarini belirli bir oranda muglaklastirmakta olup soylencelerin kokeni konusunda yazarlar arasinda ortak uzlasi bulunmamaktadir Kimi yazarlar yasanip unutulmus gercek olaylara kimisi tamamen bilincalti ve hayal gucune antropolog Paul Radin in basini cektigi bir grup ise toplumlarin var olma ve kaynak bulma ihtiyaclarini somuren dini ve siyasi onderler tarafindan tesvik edilip olusturuldugu gorusundedir Mitler kabile sehir veya ulus gibi kulturel kurumlari evrensel hakikatlere baglayarak yetkilendirebilir bunlara yetki verebilir Tum kulturler kendi dinleri kahramanlari tarihleri ve benzeri unsurlarina iliskin anlatilari barindiran kendi mitlerini zamanla gelistirmislerdir Bu mitlerin barindirdiklari sembolik anlamlarin gucunun uzun sureler boyunca canli kalabilmelerinin bazen binlerce yil boyunca ana sebeplerindendir Mache temel ve oncul ruhsal bir baglamdaki goruntu olarak mit ile bir tur mitolojiyi bu goruntuler mitler arasinda belirli bir uyumu saglamaya calisan bir sozcukler sistemi seklinde ayristirma yapmaya calisirlar 3 Mitlerin toplami butunu mitos olarak adlandirilir Bunlarin mitoslarin toplamina butunune ise mitoi denir Bunun onemli bir turu bir kulturun evrenin nasil yaratildigina iliskin gorus ve inanclarini aciklayan ve tanimlayan Yaratilis Soylenceleridir Cagdas mitolojiYildiz Savaslari veya Tarzan gibi film ve kitap serileri zaman zaman guclu mitolojik yonler barindirirlar ki bu yonler bazen derin ve karisik felsefi sistemlere dogru gelisebilir Bu nesneler mitoloji olmasalar da mitik temalar icerirler ki bunlar bazi kisilere gore benzer psikolojik ihtiyaclari karsilar Bunun bir ornegi J R R Tolkien tarafindan yazilan Hobbit ve Yuzuklerin Efendisi isimli romanlarda ve yine yazarin notlari incelenerek oglu Christopher Tolkien tarafindan yayina sunulan Silmarillion Hurin in Cocuklari Orta Dunya Tarihi vd eserlerinde anlatilan Orta Dunya evreninde gorulebilir Bazi sevenleri veya takipcileri kurgusal kompleks dunyalari Star Trek serisindeki gibi yanlis bir sekilde mitoloji olarak yorumlarlar oysa bunlar nesnel ve bilimsel baglamda mitoloji olarak tanimlanamaz Kurgu insanlar ona inanmadiklari ve ruhani veya psikolojik yasantiyla bir bag kurulmadikca gercek anlamda mitoloji seviyesine ulasamaz Ayrica Percy Jackson ve Olimposlular serisi mitolojinin gunumuze uyarlamasidir Bolgelere gore mitoloji ornekleriAna madde Mitolojiler listesiMitolojik hayvan resmi Ressam Katsushika Hokusai Asya mitolojisi Ayyavazhi mitolojisi Budizm oncesi Tibet mitolojisi Cerkes mitolojisi Cin mitolojisi Gurcu mitolojisi Hint mitolojisi Japon mitolojisi Kore mitolojisi Pers mitolojisi Turk mitolojisi Vietnam mitolojisi Avustralya ve Okyanusya mitolojisi Aborijin mitolojisi Hawaii mitolojisi Mikronezya mitolojisi Papua mitolojisi Polinezya mitolojisi Rapa Nui mitolojisi Avrupa mitolojisi Bask mitolojisi Katalan mitolojisi Kelt mitolojisi Hollanda mitolojisi Ingiliz mitolojisi Etrusk mitolojisi Estonya mitolojisi Fransiz mitolojisi Cermen mitolojisi Macar mitolojisi Fin mitolojisi Irlanda mitolojisi Leton mitolojisi Litvanya mitolojisi Lusitanya mitolojisi Nors mitolojisi Roma mitolojisi Romanya mitolojisi Iskoc mitolojisi Slav mitolojisi Ispanyol mitolojisi Tatar mitolojisi Yunan mitolojisi Orta Dogu mitolojisi Arap mitolojisi Islam ve Islam oncesi Yahudilik ve Yahudilik oncesi Anadolu mitolojisi Pers mitolojisi Mezopotamya mitolojisi Sumer Asur ve Babil Kurt mitolojisi Kuzey Amerika Yerlileri mitolojisi Abenaki mitolojisi Algonkin mitolojisi Karaayak mitolojisi Haida mitolojisi Ho Chunk mitolojisi Eskimo mitolojisi Huron mitolojisi Kwakiutl mitolojisi Lakota mitolojisi Leni Lenape mitolojisi Miwok mitolojisi Nootka mitolojisi Ohlone mitolojisi Pavni mitolojisi Pomo mitolojisi Salis mitolojisi Seneca mitolojisi Cimmesya mitolojisi Ute mitolojisi Zuni mitolojisi Guney Amerika ve Mezoamerika Yerlileri mitolojisi Aztek mitolojisi Inka mitolojisi Maya mitolojisi Mapuce mitolojisi Diger bolgeler Misir Mitolojisi Sotho mitolojisi Tonga mitolojisi Tumbuka mitolojisi Xhosa mitolojisi Yoruba mitolojisi Zulu mitolojisiMitografiL Apotheose d Homere ten 1827 Mitograf ya da mitolog mitleri derleyen kisiye mitografi ise mitolojik konularin sunumuna verilen isim olup Yunanca my8ografia oyku yazma kelimesiyle iliskilidir 21 inci yuzyilda mitograflar bazen yeni bir calisma alani acan genellikle de kulturel antropoloji ve din bilimi gibi alanlarda calisan uzman yorumcular olarak ortaya cikar Ayrica bakinizKarsilastirmali mitoloji Mukayeseli mitoloji Folklor Efsanevi yaratikKaynakca Ozhan Ozturk Dunya Mitolojisi Nika Yayinevi Ankara 2016 s 833 834 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi dildernegi org tr isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme Nisanyan Sozluk 15 Nisan 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Mart 2022 ESATIR TDV Islam Ansiklopedisi TDV Islam Ansiklopedisi 15 Mart 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Mart 2022 Ozhan Ozturk Folklor ve Mitoloji Sozlugu 2 Ocak 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Phoenix yayinlari Istanbul 2009 ISBN 9786955738266 s 7 Ozhan Ozturk Folklor ve Mitoloji Sozlugu 2 Ocak 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Phoenix yayinlari Istanbul 2009 ISBN 9786955738266 s 8 Ozhan Ozturk Nika Yayinevi Ankara 2016 s 832 mitoloji maddesi Concise Oxford English Dictionary Oxford University Press 2004 Orijinal icerik 1 a collection of myths especially one belonging to a particular religious or cultural tradition 2 A set of widely held but exaggerated or fictitious stories or beliefs 3 The study of myths Simpson amp Roud 2000 Dictionary of English Folklore 254 Tolkien 1997 The Monsters and the Critics HarperCollins New Ed edition Mache 1992 Music Myth and Nature or The Dolphins of Arion 20 Dis baglantilarMit Ve Mitoloji olu kirik baglanti Yunan Roma Misir Mitolojisi 4 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Turk mitolojisi olu kirik baglanti Peri masallari yasamlarimizi nasil sekillendirir26 Eylul 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Zamanotesi Mitler 26 Kasim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Encyclopedia Mythica 5 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce