Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Manchester (telaffuzu /ˈmæntʃɛstər/ (
dinle)), Birleşik Krallık'a bağlı İngiltere ülkesinin Kuzey-Batı bölgesinde bulunan bir şehir. Daha geniş bir şehirleşme alanının merkezidir. 514,417 kişilik nüfusuyla ülkenin en kalabalık altıncı şehri konumundadır. "Manchester City" adlı metropoliten bölgenin yerel idare merkezidir. Kuzey Batı İngiltere bölgesinin Liverpool ile birlikte merkezi olduğu kabul edilir. 1974-1986 döneminde iki seviyeli Greater Manchester Metropoliten Kontluğunun birinci seviyesinin kontluk idaresi Manchester'de bulunmaktaydı; birinci seviye kontluk idaresi lağvedildiğinde geride kalan ve paylaşılan görev ve yetkiler için kurulan kurumların merkezi Manchester'de bulunmaktadır. Bazı Manchester yerlileri kendilerini olarak adlandırır. Bunun nedeni Manchester tarihinin Romalı Mamucium'a dayanmasıdır.
| Manchester | |
|---|---|
Şehir | |
 Arma | |
Takma adlar: Cottonopolis, Warehouse City Madchester | |
Slogan: "Concilio Et Labore" "Bilgelik ve gayret ile" | |
  Manchester Manchester'ın İngiltere'deki konumu | |
| Devlet |  Birleşik Krallık |
| Ülke |  İngiltere |
| Bölge | Kuzey Batı İngiltere |
| Kontluk | Greater Manchester |
| Tek-seviyeli metropoliten bolge | |
| Kuruluş | 1. yüzyıl |
| Kasaba statüsü | 1301 |
| Şehir statüsü | 1853 |
| İdare | |
| • Tür | Belediye Başkanı ve Manchester City ((Metropoliten Borough)) Konseyi |
| • Belediye Başkanı | Naeem ul Hassan |
| • Milletvekilleri | (İP) (İP) (Lib Dem) (İP) (İP) |
| Rakım | 78 m |
| Nüfus (2019) | |
| • Şehir | 552.858 |
| • Yoğunluk | 4422/km² |
| • Kent | 2,705,000 |
| • Kent yoğunluğu | 4,735/km² (12,26/mil²) |
| • Metropol | 3,348,274 |
| Zaman dilimi | UTC±00.00 (BAS) |
| • Yaz (YSU) | (BAYS) |
| Alan kodu | 0161 |
Resmî site www.manchester.gov.uk | |
Manchester 18. yüzyılda dünyanın sanayileşmiş ilk şehri hâline gelmiştir. 1761 yılında Bridgewater Kanalı'nın kurulması Manchester'ı 1853 yılına dek kasaba seviyesinden büyük şehir seviyesine yükseltmiştir. 1877 yılında Manchester Belediye Binası ve 1894 yılında döneminde dünyanın en geniş gemi kanalı olan Manchester Gemi Kanalı kuruldu. Bununla beraber açılan şehirden denize dökülmektedir. 1995 yılında patlatılan bomba özellikle şehir merkezinin yenilenmesine yol açtı.
Şehir mimarlık, kültür, , medya, bilimsel çalışmalar, mühendislik, spor kulüpleri ve sosyal etkinlikler gibi alanlarda başarıları ile tanınmaktadır. Manchester önemli bilimsel gelişmelere sahne olmuştur. Atomun ilk parçalandığı ve dünyadaki ilk demiryolunun kurulduğu yerdir. Ayrıca Birleşik Krallık'ta kapitalizm ve komünizmin başlatıldığı yerdir. Karl Marx ve Friedrich Engels Komünist Manifesto adlı kitaplarını şehirdeki Chetham Kütüphanesi'nde yazmışlardır.
Bugün Manchester Birleşik Krallık'ın en gelişmiş üçüncü ekonomisine sahip olup bir Beta Dünya şehri konumundadır. Ayrıca Londra ve Edinburgh'dan sonra yabancılar tarafından en çok ziyaret edilen üçüncü şehirdir.
Tarihçe
Etimoloji
"Manchester" isminin aslı bu mevkide "Antik Roma" döneminde bulunan Romalı kalesinin ve etrafındaki yerleşkenin ismi olan Latince "Mamucium"dan gelmiştir.
Birçok tarihçiye göre "Mamucium" ismi ise eski İngiltere'de yerleşik olan Kelt kabilelerinin konuştuğu Kelt dilinde "meme şekilli tepe" kelimelerinden geldiği bildirilmektedir ve bu Kelt dili isme Latince "ordu kampı" veya "kaleler" anlamında "castra" kelimesini eklenmesi ile ortaya çıkmıştır.
"Mamucium" isminin aslı için alternatif bir açıklama da mevcuttur. Eski "Britonik" dilinde "mamma"(=anne) bu Romalı kalesi ve yerleşkesinin hemen dibinden geçen "Medlock Suyu"nun nehir tanrıçasına atıf etmektedir. Bu yerleşke "Medlock'un Momma tanrıçasının kalesi" olarak isimlendirilmiştir.
19. Yüzyıl başına kadar
Günümüzde "Kuzey İngiltere" olarak anılan arazilerde çoğunlukla "Brigantes" adli bir Kelt asıllı kabile yaşamaktaydı. Bu kabilenin günümüzde 'nin üzerinde yapılı olduğu bir kumtaşı kayalardan oluşan tepe üzerinde ve Irwell Nehrinin karşı yakasında bir müstahkem mevkileri bulunmaktaydı, Brigantes'lerin yerleşik oldukları topraklar günümüzde Salford ve "Stretford"un üzerinde bulunduğu, gayet mümbit düşük rakımlı ovalardı. Birinci yüzyılda Britanya adasının antik Romalılar tarafından fethedilmesi sırasında Romalı 79 yılında Kuzey İngiltere'de Romalıların kurdukları şehirler olan "Deva Victrix" (günümüzde Chester) ve "Eboracüm" (günümüzde York)'u savunmak için yaptırdığı kaleler arasında (günümüzdeki Manchester'deki) "Mamucium" adlı kale de bulunmaktaydı O tarihten itibaren sonradan hızla gelişen bu kale etrafındaki yerleşke devamlı olarak yaşanan bir mevki olarak günümüzdeki Manchester şehrinin merkezini ve kentin nüvesini teşkil etmiştir. Günümüzde Manchester "Castlefield" mevkiinde bu antik Romalı kalesinin stabilize edilmiş temelleri halkın görmesi için açık hava müzesine çevrilmiştir.
Antik Romalıların idaresi, lejyonların Britanya adasından çekilmeleri ile Manchester'de olasılıkla 3. yüzyılda sona erdi. Kale etrafındaki Romalı sivil yerleşke "Vicus"un 3.yüzyılın ortalarında boşaltıldığı ve belki küçük bir askeri garznizonu içinde barındiaran kalenin ise 3.yüzyıl sonları ve ile 4.yüzyıl başlarında bırakıldığı belirtilmektedir.
1066'da İngiltere'nin Normanlar tarafından fethi'ne gelene kadar yerleşkenin merkez mevkii eski Romalı kalesi ve etrafından ile "Irk Suyu"nun kavuşma noktasına geçmişti. Normanların kuzeyde Sakson ve Viking asıllı yaşayanları bastırmak için yaptıkları Kuzey Seferi (1069)'nde kullandıkları yakıp yıkma taktiği ile yağmalama dolayısıyla yerleşke ve civarının ıssız, viran bir araziye dönüştürüldüğü bildirilmektedir.
Büyük toprak sahibi bir lord olan Thomas de la Warre 1421'de eski Manchester köy kilise cemaati için yanında bir keşişler koleji evi de ihtiva eden bir kilise yaptırdı. Günümüzde kilise 'ne dönüştürülmüştür ve kolej evi de "Cheetham Müzik Okulu" ve "Cheetham Kütüphanesi" olarak kullanılmaktadır. 1653'te yeniden açılan Cheetham Kütüphanesi günümüzde hala halka açık olmaya devam etmektedir ve Birleşik Krallık'ta bulunan en eski halka açık referans ve halka parasız kitap kiralayan kamu kütüphanesidir.
1282 tarihli bir belgede Manchester bir "pazar şehri" olarak belirlenmektedir. 14.yüzyıl civarlarında Manchester'e çok sayıda Flandra'dan kaçan Protestan kumaş dokuyucularının göçmen olarak gelip bu kasabada yerleştikleri bildirilmektedir. Bazı kaynaklar bunların kurdukları küçük kumaş imalat atölyelerinin Manchester ve bölgesinin tekstil imalatçısı olmasına yol açtığını belirmektedirler. Bundan sonra Manchester'in önemli bir yünlü ve keten kumaş imalat ve ticaret merkezi olduğu bilinmektedir. Yaklaşık 1540'li yıllarda bu imalat ve ticaret kasabası daha genişleyip (o zaman tarihçisi John Leland'ın sözleri ile) "Tüm Lancashire Kontluğu içinde en güzel, en iyi binaları olan, en hızlı ve en büyük nüfuslu kasaba olmuştur." Leland'ın Manchester'inden günümüze kalan en önemli binalar Manchester Katedrali ve Cheetham binalarıdır.
İngiliz İç Savaşı döneminde Manchester çok koyu parlamentocular tarafını tutmaktaydı. Oliver Cromwell bu kasabanın sırf kendisini temsil edecek nir seçme isteğini önce kabul etti ama sonra bu kararından çaydı. Kasaba için Parlamento üyesi olarak secilen Charles Worsley bu seçimlik görevde bir yıl kaldı. Sonra bir askeri görev olan Lancashire, Cheshire ve Staffordshire kontlukları için askeri idareci olaraK "Tuğgeneral" rütbesi ile askeri vali oldu. Bu iç savaş döneminde "askeri idarecilerin yönetimi" adı verilen bir aşamada idaresi altındaki kontluk alanlarını çok sıkı olarak idare etti. Kendisi çok sıkı Puritan Hristiyan inançlara sahipti ve bu inançlara bağlı olan kuralları çok sıkı olarak uyguladı. Böylece idare ettiği bölgedeki tüm birahaneleri kapattırdı ve Noel yortusunun eğlencelerle kutlanmasını yasak etti. Charles Worsley iç savaş 1660'ta bitmeden önce 1656 öldü.
1600'dan hemen sonra İngiltere'nin geleneksel olarak yünden giysiler giyme alışkanlığı değişti ve halk arasında büyük miktarda pamuklu bezlerden yapılmış giysiler giymek moda oldu. Önce bu elbiseler pamuk/keten karışımı elyaftan dokunmuş bezden yapılmakta idi ama sonra sırf pamuktan yapılmış bezden elbise giyilmeye başlandı. Bu tip bezin dokunması çoğunlukla Manchester'de yapılmaktaydı. Pamukluya talebin artması Manchesterli dokumacıların çok büyük miktarda ham pamuk talep etmelerine yol açtı ve bundan dolayı pamuk İngiltere'nin ham pamuk ithalatı birden artış gösterdi. Fakat Manchester kara içinde kalmaktaydı ve pamuk ve pamuk dokumak için gereken enerji gayet etkinsiz kara yolu taşımacılığı ile Manchester'e getirilmesi gerekmekteydi. Manchester'den akan Irwell Nehri ve Mersey Nehri mavnalarla yük nakline elverişli olacak şekilde derinleştirilerek Liverpool limanındaki doklardan Manchester'e su üzerinden getirilen pamuk nakliyat zorluğunu bir parça kolaylaştırdı. Worsley'deki kömür maden ocaklarından çıkartılan kömürün de Manchester içindeki fabrikalara nakletmek için 1761'de açıldı. Bu kanal 1776'da Runcorn'a kadar uzanan Mersey halicine bağlanmak üzere Runcorn'a kadar uzatıldı. Böylece mavnalar arasındaki rekabet ve daha çok yük taşıyabilecek mavnaların inşası ile Manchester fabrikalarına kömürün maliyeti ve ham pamuğun doklardan fabrikalara nakil maliyetleri yarıya indirildi.
Manchester etrafında bulunan yakın şehir ve kasabalarda üretilen pamuklu tekstil mallarının efektif olarak pazar yeri olma durumuna geçti. 1729'da Manchester'de "ham maddeler borsası" açıldı. Kentin ticaretinin gelişmesi için de kentte büyük emtia ambar binaları yapıldı.
1780'de o zamana kadar küçük atölyelerde veya su kenarında bulunup su gücü kullanılan fabrikalarda üretilen pamuklu bez imalatı için kömürle istim gücü kullanan gayet makineleşmiş olarak pamuklu bez imalatı yapmak üzere ilk büyük bir fabrika Richard Arkwright tarafından kuruldu.
Sanayi Devrimi
Manchester'in tarihi genel olarak Sanayi Devrimi döneminde tekstil imalat sanayiinin tarihi ile birbirine bağlıdır. Pamuk ipliği eğirmek için sanayinin imalatının gayet büyük çoğunluğu Büyük Manchester, Güney Lancashire ve Kuzey Cheshire bölgelerinde bulunan kasaba ve kentlerde yerleşik bulunmaktaydı. Manchester belli bir dönem için pamuk işlemenin en etkin üretim merkezi idi. Hemen sonra Manchester pamuklu malların alınıp satılması ticaretinin yerleşmiş olduğu en büyük dünya pazar yeri hâline gelmişti. Kraliçe Victoria döneminde bu nedenlerle Manchester'e takma isim olarak "cottonopolis" veya "Ambarlar Kenti" verilmiştir. Avustralya, Yeni Zelanda ve Güney Afrika'da "mamchester" sözcüğü hala pamukludan yapılma havlu, çarşaf, yastık yüzü vb. eliși maddeleri için kullanılmaktadır,
Sanayi Devrimi Manchester'de büyük bir değişikliğe neden oldu ve Manchester'in nüfusunun hızla artmasına bir neden sağladı. 19. yüzyıl başlarında İskoçya'dan, Galler Ülkesi'nden, İrlanda'dan ve İngiltere ülkesinin diğer bölge ve şehirlerinden Manchester'de işçi olarak çalışmak niyetiyle büyük bir insan akımı başladı. Bu nedenle Manchester "çok şaşırtıcı bir hızla" genişlemeye başladı. Bu "sanayi devrimi" hiç planlanmamış ve planlanmayan bir süreçle şehirsel gelişme ortaya çıkarttı. Manchester'de bu dönem çok geniş alanlarda sanayiler de gelişti. 1835'te "Manchester hiçbir karşılaştırılabilir şehir bulunmadan dünyada birinci ve en büyük sanayi şehri olmuştu." makine sanayi firmaları önceleri pamuklu sanayi için makineler imalat etmeye başladılar ama çok geçmeden genel sanayiler için de makineler imal edip satmaya başladılar. Benzer şekilde kimya endüstrisi önce pamuklu sanayi için beyazlatıcı ve boya verici kimyasal maddeler üretmeye başladılar; ama gelişince diğer sanayi alanları için de kimyasal maddeler üretmeye başladılar. Ticaret geliştikçe onun yan destek kolu[ları olarak (bankacılık, sigortacılık gibi) finansal hizmet sektör ve firmaları da gelişti.
Ticaret ve çok büyük bir şehirsel nüfusu beslemek için büyük bir nakliyat ve fiziksel dağıtım enfrastruktur sektörlerinin geliştirilişini gerektirdi. Manchester bu nedenle dünyada ilk demiryolunun, deniz limanından kara içinde bulunan bir mevkiye giden şehirlerarsı Liverpool-Manchester Demiryolu'nun son terminali oldu. Değişik nakliyat şekilleri arasında ortaya çıkan rekabet nakliyat maliyetlerinin düşük kalmasına yardımcı oldu. 1878'de Britanya "Genel Posta Ofisi (GPO)" idaresi Manchester'de yerleşik bulunan bir firma için ilk telefon sistemini kurup işletmeye başladı. Bu British Telecom adlı günümüzde özel telefon şirket olan şirketin sanki ecdadıdır.
1894'te Irwell Nehri ve Mersey Nehri'nin daha önce kanalize edilen kısımlarını kullanarak Salford'dan gelgitli Mersey halicinde bulunan Eastham Dokları'na kadar ulaşan 58 km uzunlukta Manchester Gemi Kanalı tamamlandı ve Manchester'in kenarında bulunan Salford Quaysde liman rıhtımları yapılıp bu limana Manchester Limanı ismi verildi. Bu kanalı kullanan okyanuslarda gidebilen yük gemileri Manchester Limanı'na doğrudan doğruya gidip orada yük yükleyip yük indirebilir oldular. Bu kanalın bir sahilinde Manchester şehri sınırlarının hemen dışında "Trafford Park" adli büyük bir sanayi parkı kuruldu, Bu sanayi parkında kurulan, pamuklu dokuma makineleri da imal eden, makine sanayi firmaları dünyanın dört bir yanına makineler ihraç etmeye başladılar.
Manchester "Kapitalizm"in merkezi oldu. Bu sisteminin istediği serbest ticaret ve devlet müdahalesi olmadan özel sektör firmaların tamamen serbestçe hareket etmelerini ön gören ideolojik fikirlere "Manchester Kapitalizm ekolü" adı verilmeye başladı. 1938'dan itibaren İngiltere'ye getirilen zahire ve mısırın serbest olarak, gümrüğe ve ithalat yasaklanmalarına tabi olmadan ve İngiliz nakliye gemileriyle nakliye edilme kısıtlamasına bağlı olmadan ülkeye getirilmesini isteyenlerin kurmuş oldukları "Anti-Corn Law League (Zahire Kanunu Aleyhtarları Ligi)" bu doktrinden kaynaklanmaktaydı."Corn Laws (Zahire Kanunları)" adında İngiltere'de zahire tarımına ve yüksek soylu toprak sahiplerine yüksek sübvasiyonlar vermeyi sağlayan bu kanunun kaldırılması bu ligin hedefi olmuştu. Bu ligin dayandığı doktriner prensipler "Manchester Kapitalizm Ekolü" tarafından sağlanmaktaydı.
Bu dönemde gelişen işçi sınıfı büyük eziyetlere katlanmakta idi ve Manchester bu sınıfa mensupların yaptıkları protestolar olan "ekmek ve emek" karışıklıklarına da merkez oldu. Şehirde bulunan emekçiler ve hiç imtiyazları olmayan sınıflar biraz daha fazla siyasi güç kazanmak için şehir merkezini bir toplantı ve gösteri yürüyüş yeri gibi kullanmaya başladılar. Manchester'in merkezinde bulunan St. Peters meydanında 15 Ağustos 1819'da yapılan böyle toplantılardan birinde, imtiyazlı idareci sınıflarının toplayıp meydana sevk ettikleri atlı askerler protesto eden emekçilere kılıçları ile hücuma geçip 15 ölü ve çok sayıda yaralıyı arkalarında bıraktılar. "Peterloo Katliamı" adı verilen bu olay Britanya emekçi sınıfı için önemli bir simge-olay oldu.
Manchester Marksizm ideolojisinin gelişmesi ve solcu politikalar için tarihte önemli bir yer almaktadır. Bilimsel sosyalizmin babalarından sayılan Friedrich Engels en etkili olan "1844'te İngiltere'de Emekçi Sınıfın Durumu" ana eserini Manchester içinde yaşayıp incelemeler yaptıktan sonra bu şehirde yaşayan işçi sınıfının çektiği büyük yaşam zahmetlerini ifşa edip açıklamak için yazmıştır.Karl Marx Manchester'i ziyarete geldiği zaman Engels'le Cheetham Kütüphanesi'nde buluşmuşlardır. İkisinin bu kütüphanede bir pencere yanında birlikte oturdukları tahta banket günümüzde bile aynı yerde bulunmaktadır. Marx'ın o sıralarda okumakta olduğu iktisat kitabı günümüzde bu kütüphanede görülebilir. 2-6 Haziran 1868'de Birleşik Krallık'ta tek işçi sendikaları federasyonu olarak kurulan "TUC Trades Union Congress (İşçi Sendikaları Kongresi)" ilk birleşik toplantısını Manchester'de David Sokağı'ndan bulunan "Mekanistler Enstitüsü"nde yapmıştır. Britanya politikasında iki büyük partiden biri olan "İşçi Partisi ve 19. yüzyıl sonu ile 20. yüzyıl sonunda Büyük Britanya'da kadınlara oyu verme hakkı verilmesi için kurulan radikal kadınlar hakları savunucuları "Süfrajet Hareketi"nin doğum yeri Manchester olmuştur.
Bu dönemde Manchester, bir sürü yeni şeyin ortaya çıkabileceği şehir olarak görülmeye başlanmıştı. Yeni sanayi üretim usulleri; yeni doktriner düşünce şekilleri; yeni sosyal grup veya sınıflar, yeni dinsel mezhepler, yeni formalarda emek ve işçi organizasyonu, yeni şekilde dağıtım ve kooperatif tipte perakende satis birimleri hep Manchester'de başlayıp İngiltere'ye yayılmaya başladı. Örneğin yeni doktirner düşünce şekli serbest dış ticaret ve özel sektöre hiç kısıntısız hareket etme serbestisi verilmesi ideolojisi, yani "laissez faire (bırakın yapsınlar)"; adı ile ve "Manchester Kapitalizm Ekolü" adında lanse edilmeye başlandı. Şehir yabancı ülkelerden ve Britanya'nın diğer bölgelerinden eğitimli kişileri bu yenilikleri gelip görmeleri çekici olmaya başlayıp onların şehri ziyaret etmelerine yol açtı. O dönemde popüler olan bir söz günümüze kadar yetişmiştir. Bu söz: "Manchester bugün ne yaparsa, dünyanın geri kalan kısımları onları yarın yapacaklardır".
• Osborne, George (7 Mart 2007). "Osborne: Our vision to make Manchester the creative capital of Europe". Conservatıve Party Websitesi (İngilizce). Conservatıve Party. 4 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2022. Manchester'in en iyi altın çağ dönemi muhtemelen 19. yüzyılın son çeyreği olmuştu. Günümüzde Manchester'de bulunan birçok muhteşem mimarili kamusal yapı; örneğin Manchester Sejur Sarayı, Manchester Kütüphanesi, Manchester Müzesi vb. o dönemden kalmadır. Şehirde o dönemde kozmopolit bir atmosfer bulunmakta idi ve bu çok coşkun bir kültür hayatı yaratmıştı. Bu kültürel gelişmeye Manchester'de klasik muzik çalmak için 'nın kurulup gelişmesi iyi bir örnektir. Bu dönemde yerel idarenin kuruluşu da değişiklik gördü. 1892'de İngiltere ülkesinde idari kontluk konseyleri kuruldu. Manchester'deki "borough" unvanlı belediye "kontluk borough" şeklini alıp yerel meclise ve yerel idarecilere daha fazla otonomi kazandırıldı,
Sanayi Devrimi Manchester'e zenginler ve zenginlikler getirmekle beraber, kentte yaşayan nüfusu büyük bir kısmına zaruret, sefalet ve fakirlik getirdi. Modern İngiliz tarihçisi Manchester'deki bu durumu şöyle bildirmiştir:
Manchester dünyada yeni bir çeşit şehir idi. En iyi ve en kötü yaşanım ve yaşamada ifrat ve tefrit son ucuna kadar korkulacak şekilde bu şehirde bulunmaktaydı. Şehre gelenler sanayi bölgesi olan varoşlarındaki fabrika bacalarından çıkan kara dumanlar ile karşılaşmaktaydılar. Şehre ziyarete gelen bir Amerikan misafir Manchester'in en fena mevkilerine götürüldüğü zaman baskıya alınmış, aldatılmış, ezilmiş, yerlerde yatıp, kana bulanmış parçalar hâlinde insanları ve insan ruhlarını gördüğünü ifade etmiştir.
Manchester'de bulunan pamuklu iplik ve pamuklu bez fabrikaları sayısı en yüksek olarak 1853'te 108'e yetişti. Bundan sonra fabrika sayısı azalmaya başladı. 1850'li yıllarda Bolton'da kurulu bulunan pamuklu iplik iğme fabrikaları sayısı Manchester'dekileri geçti ve Manchester dünyanın pamuk ipliği başkenti olma niteliğini kaybetti. 1880'de ise Oldham pamuklu iplik iğme fabrikaları sayısı Manchester'dekileri aştı. Fakat bu imalat alanında Manchester'in düşüşü sırasında, Manchester içinde bulunduğu bölgenin finansal merkezi olma yolunda ilerlemekte idi. Manchester'de pamuklu imalatı yine de devam etti. 1913'te Manchester dünya pamuklu imalatının %65'ine üretmekte idi. I. Dünya Savaşı çıkması ve devamı ile dunya piyasalarının kapanması, o zaman kadar pamuklu üretiminin ve pamuklu ihracatının Manchester'de çok yiuksek yüksek seviyelerde olması dolyisiyla, kentin iktisadi durumuna çok aksi tesir yaptı. Dünyanın diğer devlet ve bölgelerinde pamuklu üretmek için fabrikalar kuruldu. Bu fabrikalar imalata geçmek için gereksindikleri makineleri yine Manchester tekstil makineleri imalat sektöründen temin ettiler. Bu savaştan çok gecmeden sonra Birleşik Krallığı'n Büyük Depresyon adı verilen büyük mali ve iktisadi buhran sürüklenişi Manchester'e büyük ziyanlar verdirdi. Bu buhranla sanki o zamana kadar gizli olan ekonomik bünyesel değişiklikler gereksinmesi çok açığa çıktı ve eski sanayiler, bu arada tekstil sanayi, dünya imalat sanayi alanında eski önemlerini kaybettiler.
II. Dünya Savaşı'nda Alman Hava Akınları
II. Dünya Savaşı sırasında Birleşik Krallık arazilerinde ülkenin savaş sanayine katkıda bulunan endüstrilerin başında Manchester'de yerleşik sanayiler gelmekte idi. Örneğin şehirdeki Gorton'daki fabrikasında "Bayer-Peacock and Co" demiryolu lokomotifleri imal etmeyi bırakıp bomba üretimine geçmiş ve bu alanda başta gelen üretici olmuştu. Chorlton-upon-Medlock'ta bulunan "Dünlop" firması kauçuk ve oto ve kamyon lastiği ürettiği gibi Birleşik Krallık'taki şehirleri hava hücumlarından korumak için kullanılan baraj balonlarını üretmekte idi. Şehrin hemen sınırında bulunan büyük bir endüstri parkı olan Trafford Park'ta "Metropolitan-Vickers" firması "Avro Manchester" ve "Avro-Lancaster" bombardıman uçakları üretimi yapmakta idi ve "Ford" firması bu uçaklar ve avcı uçaklarında kullanılan "Rolls-Royce Merlin" uçak motorlarını imal etmekte idi. Bunun için Mancheste Nazi Almanya'nın Lüfwaffe hava gücü için gayet büyük bir öneme haiz büyük bir hava bombardımanı hedefi idi.
Lüffwafe Heinkel He 111 ve bombardıman uçaklarını kullanarak savaşın hemen başından itibaren Manchester'a hava bombardıman hücumları yapmaya başladı ve bu hücumlarda sadece sanayi hedefleri değil siviller de bu bombardımanların başlamasından itibaren (o zaman için kullanılmayan bir terim olmakla beraber) "kollaterel zayiat" gördüler. Bu hava bombardıman akınlarından önemlilerinden biri 22-23 Aralık ile 25-24 Aralık 1940'ta iki gecede yapılan ve Hristiyan kutsal günü olan (25 Aralık'ta) Noel'e yakınlığı dolayısıyla "Manchester Noel Blitz" olarak adlandırılan oldu. Bu bombardıman akınında toplam olarak Nazi Luftwaffe hava gücü Manchester üzerine 47-67 ton kadar toplam ağırlıkta yüksek tahripli patlayıcı bomba ve yaklaşık 37.000 tane yangın bombası yağdırdı. Manchester şehrinin merkezindeki tarihi binalar yerle bir oldu. Bu arada 365 tane ticaret/sanayi ambarı; 200 tane büyük iş yeri ve 150 tane diğer tipte iş yeri tahrip edildi. 276'da sivil şahıs oldu. 30.000 tane ikametgâh zayiat gördü. Manchester Katedrali ilk Alman bombardıman hücumlarının birinde büyük tahribat gördü. Katedralin tamir edilip restore edilmesi 20 yıl kadar aldı.
II. Dünya Savaşı'ndan sonra
II. Dünya Savaşı sona erdikten sonra Britanya bir pamuklu üreten ve uluslararası pamuk ve pamuklu ticaretinde önemli rol oynayan bir ülke olmaktan tamamen ayrıldı. Manchester'de bulunan "Pamuk Borsası" 1968'de kapatıldı. Borsa binasının bir kısmı bir tiyatro salonu ve diğer kısmı ise alışveriş merkezi olarak geliştirildi.
1968'e kadar Manchester Limanı büyümeye devam etti. 1968'de Manchester Limanı İngiltere'nin üçüncü büyük limanı olmuştu ve 3.000 kişiden daha fazla liman işçisi istihdam etmekteydi.
Fakat yük gemilerinin hacmi büyümeye başladı. Manchester Gemi Kanalı'nın yeni tip büyük yük gemileri, özellikle tankerler, büyük kuru yük gemileri ve "konteyner" taşıyan gemileri için kullanılması imkânsız olmaya başladı. İngiltere'de Manchester Gemi Kanalı'nın genişletmek için ne imkân ne de istek vardı. Bu yeni tip gemilerle, özellikle konteynerler ile deniz yükü taşımacılığı gittikçe gemi ile yük taşımacılığında ön plana geçmeye başladı. Manchester limanına gelen ve bu limandan giden deniz yükü gittikçe azaldı. Buna bir neden de İngiltere'deki ağır sanayi üretiminin 1960'lu yıllardan beri hızlanan bir düşüş göstermesi idi. 1979'da iktidara gelen Muhafazakâr Parti Margaret Thatcher hükûmetinin uyguladığı iktisadi politika da ağır sanayi üretimine daha da sıkı gem vurdu. Bu tip sanayinin bir gelişmiş ülke bünyesine hiç uygun olmayan şekilde gayet küçülmesine neden oldu. 1961-1983 döneminde Manchester'de bulunan imalat sanayinde çalışan 150,000 kadar işçinin işi sona erdi. 1982'de Manchester Limanı kapatıldı ve Manchester Gemi Kanalı'nda yük gemilerinin seyrüseferi sona erdi.
Manchester, şehir yenileştirme uğraşlarına 1980'li yılların sonlarında başladı. Bu yenileştirme projeleri arasında "Metrolin": şehir toplu taşıma sistemine yeniden tramvay hatları ekleme; Bridgewater Konser Salonu: eski konser salonu yerine yeni büyük ve modern bir konser solunu yapımı; Manchester Evening News Arena: kapalı spor salonu ve pop müziği konserleri için salon ve Salford'da bulunan liman rıhtımlarının yeni maksatlarla kullanılması projeleri sayılabilir. Kent uluslararası prestij kazanıp isim yapmak için bu dönemde iki defa Olimpiyat oyunlarını organize etmek için aday olmayı da denemiştir.
Manchester şehri İrlanda'ya yakınlığı dolayısı ile İrlanda'nın bağımsızlığını isteyen "İrlanda Cumhuriyetçileri" tarafından 19. yüzyıldan itibaren sabotaj hücumlarına hedef olmuştu. 1876'da "İrlanda Dinsel Şehitleri" tarafından yapılan sabotajlar; 1920'de merkezde yangın çıkartma hücumları; 1939'da bir seri bomba patlatılması, 1992'de iki bomba patlatılması bu sabotajlara örnektirler.
Fakat en büyük bombalı sabotaj 'Geçici İrlanda Cumhuriyet Ordusu teşkilatı tarafından 15 Haziran 19896 Cumartesi günü Manchester'in ana çarşı sokakaları olan "Corporation Sokağı" ile "Market Sokağı" kavşağında bulunan "Arndale Alış Veriş Merkezi" içinde patlatıldı. Bu sabotaj bombası 1,500 kg patlayıcı madde ihtiva etmekte idi. İngiltere'de barış zamanı en büyük patlamayı ortaya çıkarttı. Bu patlamadan hiçbir insan zayiatı olmadı ama 200 kişi yaralandı. Fakat insanlar tarafından ortaya çıkartılan felaket=erden en yükse maliyetlisi olduğu sonradan anlaşıldı. Patlamadan yakındaki binalar gayet büyük hasara uğradı ve 1-1.5 km bile uzakta olan binaların camları kırıldı. Bu patalamanın maliyetinin £50 milyon olarak ilk tahmin yapılmıştı ama aynı zamanda bu tahminin gayet düşük olduğu ve gerecek mali=yetin tahminlerin birkaç kat olacağı bildirilmişti. Sonunda sigorta şirketlerinin hasar için ödemiş olduğu tüm meblağın £400 milyonu aştığı Bildirildi. Hasar gören birçok küçük dükkân ve iş yeri bu patalamnin ortaya çıkardığı zararı hiç karşılayamadılar ve işlerine son verdiler.
Bu patlamadan sonra Manchester'in merkezinde büyük yeni inşaat projelerine başlanarak şehir merkezini yenileştirme projesine girişildi. Yapılan büyük yatırımlar ve 2002 İngiliz Milletler Topluluğu Spor Oyunları'nın sağladığı mali fırsatlar kullanılarak Manchester'in merkezi gayet geniş kapsamlı yeniden kurulmadan yepyeni olarak ortaya çıktı. Kurula Manchester Arndale Alisveris Merkezi Birleşik Krallık içinde en büyük şehir içinde bulunan AVM (mall) oldu.
21. yüzyıl başlamasından itibaren Manchester, kentin yenileşmesine büyük gayretler sarf etmiştir. Günümüzde Manchester'in 1960'li yıllarda yapılmış olan birçok bölge ve semtlerindeki binalar ya modernize edilmişler ya da yıkılıp yerlerine gayet büyük miktarda çelik kullanılan ve camla kaplı binalar yapılmıştır. Eski çok katlı büyük pamuklu fabrikaları modern apartmanlara dönüştürülmüştür. Örneğin "Hulme" semti çok geniş yenileştirme ve yeniden gelişme programlarına tabi tutulup milyonlarca sterlin para harcanarak "lofthouse" apartmanları ile dolmuştur. 2006'da şehirde 169 metre ve 47 kat yükseklikte Beatham Tower adlı bir gökdelen yapılıp bitirilmiştir. Bu bina Birleşik Krallık'ta Londra dışında en yüksek bina olup bitirildiği zaman Avrupa'da özel ikametgâh olmak üzere kullanılan en yüksek bina olmuştu.
Coğrafya
Coğrafi konum
Manchester kentinin enlem ve boylamı K 53°28′ ve B 2°14′dir. Kent İngiltere merkezi ve Birleşik Krallık başkenti olan Londra'nın kuzeybatısında bulunup Londra'ya en kısa karayolu ile 257 km uzaklıktadır.
Manchester, ortası düz ve düşük, kenarları yüksek, büyük bir kase şekilde olan bir arazide konumlanmıştır. Kuzeyinde ve doğusunda pek fazla yüksek olmayan Pennine Dağları bulunur ve bu sıradağlar kuzey İngiltere'nin belkemiğini teşkil edip güneye doğru Cheshire ovasına kadar inerler. Kent ve şehir merkezi, 'nin doğu sahilinde, Medlock Suyu ve Irk Suyu'nun birbirine kavuştuğu mevki yakınında konumludur. Kentin rakımı nispeten düşük olup 35 m ile 42 m arasında değişir. Manchester'in güneyinde Mersey Nehri geçmektedir. Kentin merkezinin çoğunluğu, özellikle merkezin güney yakası, gayet düz arazidedir. Böylece merkezdeki çok katlı yüksek binaların üst katlarından çok geniş bir alanın manzarası görülebilmektedir. Bu manzaralarda önce kent merkezinde bulunan çok katlı yüksek binaların çoğunluğu; daha ileride şehri tamamen saran önce 19. yüzyılda yapılmış sıvasız, tuğladan evlerden oluşan ama aralarında 1950'li ve 1960'li yıllarda yapılan, yerel idarenin sahip olduğu sosyal yapılar da bulunan iç semtler ve sonra da genellikle özel ikametgâhların bulunan dış semtler ve daha sonra Manchester'e (idari olmasa bile coğrafi olarak) bağlı Salford, Stockport gibi yerel idare birimleri ile kentler ve bunların ilerisinde varoş şehirler gibi insan yapısı manzaralar olduğu gibi daha ilerlerde ufuklarda Pennine Dağları'nın alt etekleri ve ağaçsız kirlik arazileri görülebilmektedir. Bu ufuklarda bulunan, merkeze nisbetle yüksek olan, araziler kışın karla kaplı olup beyaz olarak görülürler.
Manchester'in coğrafi nitelikleri, dünyanın ilk sanayi kenti olan Manchester'in gelişmesinin ilk dönemlerinde çok önemli amiller olmuşlardır. Bu önemli gelişme amilleri arasında kentin iklimi; bir deniz limanı olan Liverpool'a yakınlığı; kente yakın olan nehirlerin, fabrikaları işletmek için yeterli hızla akan şu gücünün bulunması sağlayabilmeleri; kömür rezerv ve yataklarının gayet yakın olması sayılabilir.
Manchester isimli kent resmen idari sınırlar ile tanımlanmaktadır. Bu tanımlama Manchester'i "Büyük Manchester" içinde bir Metropoliten Bölge olarak belirtmektedir. Fakat değişik coğrafi niteliklere göre değişik Manchester kentleri de tanımlanabilmektedir. Bunlar arasında "Büyük Manchester Kontluğu bölgesi"; "Büyük Manchester kentleşmiş bölgesi"; "Manchester Şehri Alanı", "Manhester Posta İdaresi alanı", Manhester kenti karayolu girişlerinde "karayolları tıkanıklık gösterme alanı" bulunur.
Britanya Ulusal İstatistik Ofisi'nin (ONS) kullandığı tanımlamaya göre Manchester "Büyük Manchester Şehirleşmiş Bölgesi"nin en çok yerleşik nüfusunu taşıyan yerleşke bölgesidir ve Birleşik Krallık için üçüncü büyük kentleşmiş araziyi kaplamaktadır. Manchester'de şehir merkezine yakın olarak yüksek nüfus yoğunluklu çok katlı apartman ikametgahlar ile daha ilerlerde genellikle iki katlı evlerden oluşan şehir varoş semtleri birbiri içine geçmiştir. Kent içinde hiç ikametgâh bulunmayan en büyük park arazisi 260 hektarı kapsayan Heaton Park'tır. Manchester'in merkezi dışında daha az nüfus yoğunluklu çoğu iki katlı binalardan oluşan büyük varoş semtleri vardır. Şehrin özellikle güneyinde Cheshire ile sınırlara doğru daha büyük bahçeleri olan nispeten zenginlerin büyük bahçeli evleri bulunan varoşlar görülmektedir. Şehrin güneyinde, M60 otoyolu "Northenden" semtinin ortasından ve M66 otoyolu ise "Wythenshaw" semtinin ortasından geçmektedirler. Her değişik yönlerden kentin ortasına giren çok hatlı demiryolları bulunmaktadır ve bunların çoğu Manchester'in ana tren istasyonu olan "Manchester Piccadilly" istasyonuna yöneliktir.
Manchester'in yakınında bulunan yerel şehirler, kentler ve kasabalar ve Manchester'e yönleri şu göstergede verilmiştir:
İklim
| : Manchester | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| O | Ş | M | N | M | H | T | A | E | E | K | A |
69 6 1 | 50 7 1 | 61 9 3 | 51 12 4 | 61 15 7 | 67 18 10 | 65 20 12 | 79 20 12 | 74 17 10 | 77 14 8 | 78 9 4 | 78 7 2 |
| sıcaklık (°C) • yağış (mm) | |||||||||||
Manchester, Britanya Adası'nda bulunan arazilerin çoğu gibi, bir ılıman Okyanusal iklim karakteri gösterir: Yazlar sıcakça ve kışlar soğukça olur. Genel olarak yıl içine çok düzgünce yayılmış olarak ama hafif yağmur şeklinde olarak yılın tümünde yağışlar devam etmektedir. Meteorolojik gözlemlemelere başlanmasından sonraki yıllarda ortalama yıllık yağış 80,66 cm olarak hesaplanmıştır. Buna karşılık Birleşik Krallık yıllık yağış ortalaması 112,50 cm olmaktadır. Manchester'de yıllık ortalama yağmurlu gün sayısı 240,4 gün iken Birleşik Krallık'ta yıllık yağışlı günler sayısı 154,4 gün olmaktadır.
Fakat Manchester'de nisbi nemlilik oranı yüksektir. Nisbi nemlilik oranının yüksekliği ve çok fazla yumuşak şu kaynakları bulunması 19. yüzyılda Manchester'de büyük bir pamuklu sanayiinin gelişmesinde önemli amiller olup Manchester'in "dünyanın pamuklu üretim başkenti" adını almasına neden olmuşlardır.
Kentte şehirleşmenin yerel ısıyı artırması etkisinden dolayı kış sıcaklığı yüksek olduğu için kar yağışları kent içinde ender görülür. Fakat kentin doğusunda ve kuzeyinde bulunan Penine Dağları ve arazilerinde daha fazla kar yağmakta ve buralardaki karlı günlerde bu yönlerden kente giriş ve çıkış yollarının kar dolayısıyla tıkanma veya hatta kapanma olasılığı ortaya çıkmaktadır. Bu kar dolayısıyla tıkanıp kapanma olasılığı olan büyük yollar Oldham ve "Stanedge" yönlü "A62 karayolu" Sheffield'de giden Penineları (Yılan Geçidi)'nden geçen "A57 karayolu" ve yüksek ağaçsız kırsal alanı kenarından geçen "M62 Otoyolu"dur.
Şu tablo Manchester şehri (Ringway Havaalanı gözlemevi) için en yüksek ve en düşük ısı ve yağış gözlemlerini vermektedir:
 Manchester iklimi  | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Aylar | Oca | Şub | Mar | Nis | May | Haz | Tem | Ağu | Eyl | Eki | Kas | Ara | Yıl |
| En yüksek sıcaklık (°C) | 14,3 | 19,0 | 21,7 | 25,1 | 26,7 | 31,3 | 33,0 | 33,7 | 28,4 | 27,0 | 17,7 | 15,1 | 33,7 |
| Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) | 7,3 | 7,6 | 10,0 | 12,6 | 16,1 | 18,6 | 20,6 | 20,3 | 17,6 | 13,9 | 10,0 | 7,4 | 13,5 |
| Ortalama sıcaklık (°C) | 4,5 | 4,6 | 6,7 | 8,8 | 11,9 | 14,6 | 16,6 | 16,4 | 14,0 | 10,7 | 7,1 | 4,6 | 10,0 |
| Ortalama en düşük sıcaklık (°C) | 1,7 | 1,6 | 3,3 | 4,9 | 7,7 | 10,5 | 12,6 | 12,4 | 10,3 | 7,4 | 4,2 | 1,8 | 6,6 |
| En düşük sıcaklık (°C) | −15 | −13,1 | −9,7 | −4,9 | −1,7 | 0,8 | 5,4 | 3,6 | 0,0 | −4,7 | −10 | −14 | −15 |
| Ortalama yağış (mm) | 72,3 | 51,4 | 61,2 | 54,0 | 56,8 | 66,1 | 63,9 | 77,0 | 71,5 | 92,5 | 81,5 | 80,7 | 828,8 |
| Kaynak: Met Office | |||||||||||||
Demografi
2011 Nüfus Sayımı'na göre Nüfusun Irksal Dağılımı
2011 Nüfus Sayımına göre Nüfusun Dini İnanç Dağılımı
Tarihsel olarak Manchester'in nüfusu 19. yüzyıl ve 20. yüzyıl başında Kraliçe Victoria döneminde gayet hızlı artış gösterdi. 1931'de şehrin nüfusu sayısı bir zirve değer olan 766,311 kişiye erişti. Bundan sonra şehrin nüfusu hizkla düşüs gösterdi. Bu düşüşe neden olarak şehrin ortasında bulunan gayet kötü derme-çatma yapılmış ve eskimiş olan konutların yıkılıp şehir ortasını yenileme politikası uygulanması ve II. Dünya Savaşı'ndan sonra "Manchester Şehir Yerel İdare Konseyi"nin şehrin (Hattersley ve Langleye gibi) varoşlarında şehri nüfusunun taşıp gidip yerleşebileceği varoş semtlerde sosyal konutlar yaptırma politikasını gayet hızla uygulaması olarak verilmektedir.
2012 Yıl-Ortası Nüfus Tahminine göre "City of Manchester" metropoliten bölge yerel idaresi sınırları içerisindeki şehir nüfusu 510,700 kişi olmuştur. Bu 2011 Yıl-Ortası Nüfus Tahminine nisbetle 7,900 kişi veya %1,6 bir yıllık artış ifade etmektedir. 2001'e oranla ise nüfus toplam 87,900 kişi veya %20.8 bir artış göstermiştir. 2011 Nüfus Sayımı sonucuna göre Manchester tüm Birleşik Krallık'ta üçüncü büyük artış oranı gösteren yerleşim bölgesidir. Şehrin nüfusu 500,000 kişiden fazla %19 oranda artış göstererek, Londra dışında, en yüksek oransal artış gösteren en büyük oraansal artış gösteren yöre olmuştur. Manchester nüfusu 2021'e yapılan projeksiyon tahminlere göre 532,200 kişiye erişecektir. Bu projeksiyon tahmine göre Manchester nüfusu gelecekteki 10 yılda geçmis 10 yılda gösterdiği büyüme hızından daha yavaş bir büyüme hızı gösterecektir.
"Büyük Manchester Yapılaşmış Bölgesi"nin nüfusu (2011 tahminine nazaran) 2,553,400 kişidir. "Büyük Manchester" bölgesinde ise (2012 tahminine göre) 6,547,000 kişi yaşamaktadır ve bunlardan 6,547,000 kişi Manchester şehir merkezineden 50 km çapında bir daire bölgesinde ve 11,694,000 kişi ise şehir merkezinden 80 km çapında bir daire bölgesinde yaşamaktadırlar.
Temmuz 2011 başından ay ortası tahmin noktası olan Haziran 2012 arasında şehirde doğumlar sayısı ölümler sayısından 4,800 kişi daha fazladır. Ulusal ve uluslararası göç etmeler ve diğer değişiklikler Temmuz 2011 ile Haziran 2012 arasında ortaya çıkan 3,100 kişilik net artışı açıklayabilmektedir. "Büyük Manchester"e ve İngiltere ülkesinin tümüne oranla Manchester'de daha genç bir nüfusu bulunmaktadır ve özellikle büyük 20-35 yaş aralıkları içinde olan nüfusda bariz olarak görülmektedir.
Manchester bir üniversite eğitim şehridir. 2011/12 akademik yılında Manchester'de bulunan yüksek eğitim kurumları olan Manchester Üniversitesi, Manchester Metropolitan Üniversitesi ve 'nde diploma öğrencisi ve diploma üstü eğitim öğrencisi olarak 76,095 öğrenci bulunmaktadır.
2001 Nüfus Sayımı ile 2011 Nüfus Sayımı arasından kendilerinin Hristiyan dinsel inancı olduğunu kabul edenlerin sayısı toplam nüfusta %62.4'ten 548.7'ye düşmüştür ve bu %22 oranında düşüş haddi göstermektedir. Kendini hiçbir dine inanmadığını kabul edenlerin toplam nüfusa yüzdesi %16'dan %25.2'ye yükselmiştir ve bu %58.1'lik bir artış hızı ifade etmektedir. Kendini Müslüman olarak kabul edenlerini toplam nüfusu göre oranı %9.1'den %15.8'e yükselmiştir ve bu %73.6 oranda bir artışı ifade etmektedir. "Büyük Manchester"de bulunan Yahudi inançlı kişiler Londra dışında, Manchester'de en yüksek sayıda Yahudi nüfusun yaşadığını göstermektedir.
Manchester'de İngiltere tümüne nisbetle daha büyük oranda "gay ve lezbiyen" cinsel yönelimi olan kişiler yaşamaktadır. 2011'de İngiltere'nin tümününde aynı cinsten sivil törenle evlenmiş çiftler oranı toplama göre %0.16 iken Manchester'de bu oranın %0.23 olduğu belirtilmektedir.
Nüfusun etnik asıl bağlarına göre hazırlanan istatistiklerine göre "Manchester Şehri Yerel Borough" sınırları içinde yaşayan beyaz-ırktan-olmayan kişilerin toplama oranı "Büyük Manchester" içinde bulunan "borough ve yerel yönetim bölgeleri"ne nazaran çok daha büyük orandadır.
Birleşik Krallık 2011 Nüfus sayımına göre kişilerin bağlı oldukları ırksal oranlar şunlardır: %66.7: Çeşitli Beyaz ırktan olup bunun içinde %59.3 Britianya asıllı beyaz; %2.4: İrlanda'dan göç eden beyaz; %0.1: çingene veya İrlandalı "traveller (gezici)"; ve %4.9 diğer bayaz ırktandır. Karışık Britanya ve Avrupalı asıllı ırkatan olanların oranı istatistiklerde belirlenmektedir. Faakt bazı kaynaklar Manchester'de takriben 25,000 kişinin İtalyan asıllı veya karışık İtalayn-Britanyalı olduğunu iddia etmektedirler; ama buna göre Manchester nüfusunun %5.5.'in İtalya asıllı olduğu anlamına gelmektedir. Manchester nüfusunun %4.7'sinin karışık ırksal asıllı olduğu ortaya çıkmıştır. %4.7 olan karışık ırktan nüfusun içinde değişik ırkdan karışık asıllılar oranları şöyle verilmektedir: %1.8: Beyaz ve Siyahi Karayıplerli; %0.9: Beyaz ve Siyahi Afrikalı ; %1.0: Beyaz ve Asyalı; %1.0: Britanyalı Asyalı.</ref> Diğer ırktan asıllılar oranları da şöyledir: %2.3: Britanyalı Hindistanlı; %8.5: Britanyalı Pakistanlı; %1.3: Britanyalı Bangladeşli; %2.7: Britanyalı Çinli; %2.3: Britanyalı diğer Asyalı; %8.6: Britanyalı Siyahi; %1.6:Diğer Siyahi; %1.9: Britanyalı Arap ve %1.2: Diğer etnik asıllı.
Kidd Manchester'de en büyük etnik azınlıkların yerleşik oldukları şehir semtlerinin "Moss Side", "Longsight", "Cheetham Hill", "Rusholme" olduğunu bildirir. Manchester'de bir yürüyüş ile kutlanan İrlanda aziz yortusu olan "San Patrick Günü" Manchester'deki yürüyüş kuyruğunun Avrupa'da yapılan "San Patrick Günü" yürüyüş kollarından çok daha uzun olduğunu iddia etmektedir.
Şehir içinde gayet uzun zamandır yerleşmiş olan oreyantal Çinli asıllılarının çalıştıkları, özellikle Çin Restoranlarının ve Çinli yiyecek malları satan süpermarketlerinin bulunduğu, bir "Çinliler Şehir" de bulunmaktadır. Şehir üniversitelerine büyük sayıda uzak-doğulu Çinli asıllı öğrenciler de çekmektedir. Şehirde bulunan Çinli asıllılar; Çinli çalışanlar ve Çin'den eğitim için gelenlerle tüm Avrupa içinde Manchester üçüncü büyük sayıda Çinli halkın yaşadığı bir şehir niteliğini taşımaktadır.
tarafından tanımlanıp kullanlan fonksiyonel bir şehir-bölge kavramının tanımlaması olan Manchester "Büyük Şehirsel Bölge (LUZ)" kavramı ve kapsamı Britanya istatistiklerinin ele aldığı yerel idaresinin kapsadığı alana çok benzemektedir. "Urbanaudit" tarafından hazırlanan 2004 yılı itibarıyla bu tanımlamaya göre "Manchester Büyük Şehirsel Bölgesi LUZ" nüfusu 2,539,100 kişidir. Manchester LUZ Birleşik Krallık'te Londra'dan sonra ikinci büyük LUZ yerleşim birimidir.
Ekonomi
Manchester, Liverpool ile birlikte Birleşik Krallık ve Kuzey-Batı İngiltere'nin sanayi merkezidir.
| Yıl | Gayrisafi Katma Değer (£ milyon) | Büyüme (%) |
|---|---|---|
| 2002 | 24,011 | + %3.8 |
| 2003 | 25,063 | + %4.4 |
| 2004 | 27,862 | + %11.2 |
| 2005 | 28,579 | + %2.6 |
| 2006 | 30,384 | + %6.3 |
| 2007 | 32,011 | + %5.4 |
| 2008 | 32,081 | + %0.2 |
| 2009 | 33,186 | + %3.4 |
| 2010 | 33,751 | + %1.7 |
| 2011 | 33,468 | - %0.8 |
| 2012 | 34,755 | + %3.8 |
Britanya "Ulusal İstatistik Ofisi" tarafından hazırlanan yöresel ekonomik hasıla istatistikleri arasında ayrı olarak "Manchester Şehri (Borough) Yerel İdaresi" için yöresel gayrisafi katma değer verilmemektedir ama "Güney Büyük Manchester" adı verilen ve Manchester Şehri "borough" ile birlikte Salford, Stockport, ve Trafford "borough" yerel idarelerinin kapsadığı arazileri ihtiva eden yöre için Gayrisafi Katma Deger verilmektedir. Bu "Güney Büyük Manchester"in 2012'deki "Gayrisafi Katma Değeri" £34.8 milyar olarak tahmin edilmiştir ve bu 2002 ile 2012 arasında bu yörenin gayrisafi katma değerinin büyümesi (Britanya için nispeten büyük olan ve ortalama ulusal büyüme hızının üstünde olan) ortalama yıllık %2.3 olsrsk bvrtilmrktır. Daha geniş alabir alan kapsayan "Manchester Metropoliten Bölgesi" ekonomisi için "gayrisafi yöresel hasıla" 2012 tahminlerine göre $88.3 milyar olmuştur. Bu bölgedeki satın alma gücü paritesi ise (2012 tahminlerine göre) Birleşik Krallık'taki benzer metropoliten bölgeler arasında Manchester Metropoliten Bölgesi'nin üçüncü sırayı aldığını göstermektedir. Metropoliten yöre 2011 "GaWC: Globalleşme ve Dünya Şehirleri" sınıflandırılmasında Manchester "beta-dünya-şehri" olarak sınıflandırılmıştır.
Yaşama şartları bakımından Manchester semtleri arasında gayet büyük farklılıklar görümektedir. Ülkenin en fakir semtleri arasında bazı Manchester semtleri bulunmaktadır ama diğer taraftan şehirde gayet zenginlerin oturduğu semtler de bulunmaktadır. 2010 "Çoklu Fakirlik Endeksleri"ne göre Manchester Yerel İdaresi bölgesi İngiltere ülkesi içinde diğer yerel idare bölgeleri arasında fakirlik endeksi sıralanmasında 4 sırayı almıştır. Diğer taraftan Büyük Manchester'de ikamet eden multi-milyonerler sayısı, Londra dışında, multi-milyöner sayısının en yüksek olduğu yöredir. Bu büyük eşitsizliğe rağmen, hayat kalitesi hakkında 2013'te İngiltere'nin 11 büyük şehrinde yapılan anket araştırmasında Manchester 6. sırayı almıştır.
İşsizlik oranı 2012-1013 yılları içinde Manchester'de %11.9 olmuştur. Manchester'de bulunan üniversite mezunu çalışan nüfus oranı %37 olup diğer önemli şehirler için ortalama olan %33'ün üstündedir. Ama Manchester yerel idaresine bağlı olan ikinci derecede okullarda performans ulusal ortalamanın ortasında olduğu bilinmektedir.
Manchester, Londra dışındaki taşra şehirleri arasında, en çok sayıda ofis ve çalışma bürosu bulunan İngiltere eden şehridir. "Grimley Ticari Binalar Danışmanlığı" araştırmaslarına göre şehir merkezinde bulunan ofis ve çalışma bürolarının için üç aylık ortalama yerleşik taban alanı 230,000 feet-kare olup bu Birmingham, Leeds, Liverpool ve Newcastle gibi büyük İngiltere şehirlerinden bulunan ofis ve çalışma bürosu yerleşik taban alanından çok daha yüksektir.
Kültür
Manchester Kuzey-Batı İngiltere'nin kültür merkezidir.
Müzik
Manchester'de klasik batı müziği için iki senfoni orkestrası bulunmaktadır: 1858'de kurulan Halle Senfoni Orkestrası ve "BBC Filarmonik Orkestrası". Klasik batı oda müziği için "Manchester Camerata" adlı bir da bulunmaktadır.
1950'li yıllarda Manchester şehrinde yerleşik "Manchester Ekolü Klasik Batı Müziği Bestecileri" ile şehir ün yapmıştı ve bunlar arasında ulusal ve uluslararası üne sahip Harrison Birtwistle, Peter Maxwell Davies, ve "David Ellis" bulunmaktaydı.
Manchester Birleşik Krallık'ta Londra'dan sonra en önemli klasik batı müziği eğitim konservatuvarları ile tanınmıştır. Gençlere müzik eğitimi sağlayan konservatuvar okul yüksek müzik eğitimi sağlayan Konservatuvarı ile birleşmiş ve şehirde tek bir konservatuvar olmuştur. daha 40 yıl kadar önce 4 değişik konsevatuvarın birleşmesindne kurulmuştu. Bunların başında 1920'de kurulan "Kuzey Müzik Okulu", 1893'te kurulan "Kraliyet Manchester Müzik Koleji" gelmekte idi.
Manchester'de klasik batı müziği konser salonu şehrin ortasında Peter Street'te bulunan "Free Trade Hall" idi. Günümüzde 1996'da şehir merkezinde £42 milyon harcama ile özel olarak iyi akustik sağlamak 280 yay üzerine oturtulmuş olarak yapılan 2500 kişilik konser salonu, Konser Salonu hem Halle Orkestrası ve hem BBC Filarmonik Orkestrası'nın ana salonu olup diğer müzik konserleri için de kullanılmaktadır. Bu konser salonunda takriben yılda 250'den fazla konser verilmektedir.
Kuzey İngiltere'de Sanayi Devrimi sırasında maden ve fabrikalarda çalışanlar tarafından kurulup geliştirilen amatör bakır nefesli çalgılardan oluşan "Bakır Nefesli Çalgılar Bandolar"ı Mancehester'in tarihsel müzik kültürü içinde çok önemli rol oynamaya devam etmektedirler. Hamsin Yortusu'ndan sonraki cuma günü (Whit Friday) yer yıl Manchester'e yakın olan "Saddleworth" ve "Tameside" bölgelerinde bakır nefesli çalgılar bandoları" yarışmaları yapılmakt ve o yılın en iyi bendosu seçilmektedir. Bu yarışmalarda başta giden "bakır nefesli çalgılar bandolar" arasında Manchester'de yerleşik "Cooperative Wholesale Society (CWS) Manchester Bandosu" ve "Fairey Bandosu" bulunmaktadır.
Manchester pop ve rock müzik alanında da önemli rol oynamakta devam etmektedir. İngiltere'de ve uluslararası pop müziğinin gelişmekte olduğu 1960'li ve 1970'li yıllarda Manchester'de yetişmiş ve bu şehre ılk defa ün kazanıp büyük isim yapmış pop müziği grup ve şarkıcıları arasında "Hollies", "Herman's Hermits", "Monkees" grubundan "Davy Jones", "Smiths", "Büzzcocks", "Oasis", "Take That" gibi rock grupları bulunmuştur. 1980'li yıllarda gelişen "İndie" rock müziği türü Manchester'de "Tony Wilson" tarafından açılmış olan "Hacienda" adlı gece kulübünde geliştirildiği bu tip müziği sevenler tarafından gayet iyi bilinmektedir.
Manchester'de pop müzik konserleri ve diğer büyük seyirci kütlesi çeken etkinlikler için kullanılan kapalı salon 21,000 kişi oturma kapasiteli olan Manchester Arena'dir. Bu kapalı salon Avrupa ve Amerika'nın bu nedenle kullanılan kapalı salonlarından en büyüğü olmaktadır. New York, ABD'de bulunan Madison Square Garden ve Londra'daki The O2 Arena maksimum seyirci kapasitesi bakımından bu Manchester kapalı salonundan sonra 2. ve 3. sırayı almaktadırlar.
Manchester'de bulunan diğer rock müzik, müzik ve diğer eğlence ve etkinlikler için kapalı salonlar arasında büyük "Manchester Apollo" ve "Manchester Academy" ve daha küçük "Band on the Wall", "Roadhouse", "Ruby Lounge" ve "Deaf Institute" sayılabilir.
Görsel sanatlar
Manchester'de tiyatro, opera ve bale dansı gibi görsel sanatlar gayet popüler olarak seyirci toplamaktadır. Bu görsel sanatlar için seyirciye sunulan eserler arasında çok sayıda Manchester'de sırf bu kent seyircisi için geliştirilen eserler olmaktadır. Londra ve Londra görsel sanatlar merkezi "West End"in geliştirilen müzikal ve popüler gösteri eserleri ve Birleşik Krallık görsel sanat toplulukları da gezici misafir truplar olarak Manchester'deki seyirciye eserlerini sunmaktadırlar.
Görsel senatlar için Manchester'de en büyük seyirci sayısı içeren tiyatro salonu 1,920 kişilik kapasiteli ticari gezici showlar, konserler, müzikaller, baleler, operalar, Noel sezonu müzikal-komedi türünde oyun olan İngiliz pandomimi" gibi eserler icra edilip gösterilen 'dir. Daha küçük olarak 1,955 kişilik seyirci kapasiteli "Manchester Palace Tiyatrosu" da yine bu tür ticari repertuvarı olan tiyatro salonudur. "Royal Exchage Tiyatrosu" Manchester'de eski "Manchester Pamuk Borsası" binasının restore edilmiş salonunda devasa bir tohum zarı şekilde (pod) özel bir mimari ile ortaya çıkartılan Birleşik Krallık'taki en büyük yuvarlak tiyatro icra sahne alanı bulunan ve üç katlı olarak 700'e kadar seyirci kapasitesi bulunan tiyatro salonudur. Bu tiyatro salonlarının bulundukları binalar ve mimarileri de koruma altına alınmış ve "II. numaralı koruma listesi" içine konulmuştur.
Daha küçük genellikle tiyatro eserlerinin "düzenli repertuvar sistemine" göre sahneye koyulduğu "Manchester Library Tiyatrosu" trubu Manchester'in 19. yüzyıl sonunda yapılmış yuvarlak binalı Manchester "Central Kütüphanesi" bodrum katında eski konferans salonunun değiştirilmesi ile kurulan tiyatro salonunda performanslar vermekte idi. 2010'de bu merkezi kütüphanenin renovasyonuna başlanmasından sonra bu tiyatro salonu kapatılmıştır. Bu tiyatro trubu çeşitli salonlarda tiyatro oyunları icra etmeye devam etmiştir. Bu arada Castle Street'te bulunan "Cornerhouse" adli film ve sinema sanatı merkezi ile birleşmiş ve "HOME (Manchester)" adı verilen bu yeni kültür kurumu kurulmuştur. Bu kurum için 2013'te yeni bir tiyatro salonu yapılmaya başlanmıştır ve bu sanat merkezi ve salonunun Mayıs 2015'te açılması planlanmıştır. Bu yeni görsel sanatlar tiyatro salonunu kullanacak tiyatro trubu ismini "Manchester Library Tiyatrosu" olarak korumuştur.
Bunların yanında gençler için "çoklu disiplinli görsel sanatlar merkezi" olarak kurulmuş ve acayip 9 çıkışlı 4 bacalı mimarisi ile hemen ilgi çeken iki tane (biri 320 kişilik ve diğeri 80 kişilik) tiyatro salonları bulunan vardır. Ayrıca daha küçük seyirci kapasiteli salonlu "Studio Salford" ve sırf bale ve dans performansları verilen Manchester'de bulunan diğer görsel sanat salonlarıdır.
2007'den itibaren her iki yılda bir Manchester'de bir adli bir sanat festivali düzenlenmektedir. Bu festivalde yani hazırlanan görsel sanatlar eserlerinin performansları yapılmaktadır. 2014'te Birleşik Krallık Maliye Bakanı sırf bu festival merkezi olarak için kullanılmak üzere bir yeni büyük ve gayet esnek nitelikli (geçici olarak "Tiyatro Fabrikası" adı verilen) bir görsel sanat (tiyatro salonu ?) binasının yapılması için devlet fonu ayrıldığını ilan etmiştir.
Müzeler ve galeriler
Manchester müzeleri Manchester'in antik Romalılar dönemi tarihini; gayet zengin sanayi miraslarını; "Sanayi Devrimi" içinde şehrin baş rolünü; tekstil sanayini; İşçi Sendikaları'nın kurulup gelişmelerini; Birleşik Krallık'ta kadınlara seçim hakkı tanıması için yapılan çaba ve verilen mücadeleleri ve futbol sporunun 'un şehirde gelişmesini ele almaktadır.
Şehirde bölgesinde bulunan antik Romalı kalesinin yeniden yapılmış bir kısmı ziyaretçilerin görüp incelemesine açıktır.
Manchester "Bilim ve Sanayi Müzesi (MOSİ)" tarihsel ilk yolcu tren hattının (Manchester-Liverpool demiryolunun) Manchester terminalinde bulunan Mayıs 1830'da açılan dünyada ilk tren yolcu istasyonu olan ama uzun zamandır tren istasyonu olarak işletilmeyen "Liverpool Road Tren Garı"nda kurulmuştur. Bu müzede geniş örneklerle eski ulaşım sistemleri (özellikle istimli lokomotifler ve demiryolu vagon tipleri, otomobiller ve uçaklar); enerji sistemleri sergileri (su enerjisi, elektrik, istim ve gaz motorları); Manchester'deki temiz su sağlama ve atık su lağım ve arıtma sistemleri; tekstiller; komünikasyon sistemleri ve bilgisayar sistemleri sergileri bulunmaktadır. Müzede büyük bir istim lokomotifleri koleksiyonu, sanayi makineleri koleksiyonu, ilk döneminden itibaren eski uçaklar koleksiyonu bulunmaktadır. Ziyaretcilerin ilgisini çeken bir sergi de ilk veri deposu bulunan komputerin ("Manchester Küçük-Ölçekli Deneysel Makine - Bebek"in) bir kopyasının bulunmasıdır.
Manchester "Ulaşım Müzesi"nde 19. ve 20. yüzyılda kamu taşımı için şehirlerde işletilen bir tramvay ve otobüs vasıtaları koleksiyonu sergilemektedir.
Günümüzde ticari gemiler tarafından kullanılmayan "Manchester Gemi Kanalı"nin kara içindeki Manchester'de bulunan limanı olan "Trafford Park" doklarında yeni kurulan "Salford Quays" adlı bölgede bir askeri müze olarak "Kuzey'de İmparatorluk Savaş Müzesi" bulunmaktadır. 2002'de açılan bu müze özellikle gayet gözalıcı modern mimarisi ile ilgi çekmektedir.
1830'da halka açılmış olan ve Manchester Üniversitesi içinde ve idaresinde bulunan gayet ilgi çekici arkeoloji (antik Mısır özellikle firavunlar çağı mumyalar sergileri, antropoloji koleksiyonu ve doğa tarihi koleksiyonu ile önemlidir.
Manchester Şehri yerel idare konseyi'nin sahip olduğu Mosley Sokak'ında bulunan neo-gotik mimari stilli ve arkasına eklenmiş olan modern mimari stilli yeni binalardan oluşmaktadır. Bu galeri devamlı sergilenen bir önemli batı Avrupa resim tabloları koleksiyonuna sahiptir. Bu galerinin en ilgi çeken eserleri büyük sayıda 19. yüzyıl sonunda İngiltere'de ortaya çıkan Ön Raffaeloculuk akımı'na ait çok önemli tablolardır.
Şehrin güneyinde yine Manchester Üniversitesi sahipliliği ve idaresi altında bulunan bulunmaktadır. Önemli bir renovasyon ve yeni geliştirmelerden sonra 2015 başlarında yeniden açılan bu sanat galerisinde modern resim sanatı eserleri, heykeller ve tekstil kumaş eşantiyonları sergilenmektedir.
Manchester'de bulunan diğer devamlı sergiler ve müzeler içinde Rusholme semtindeki Manchester "İngiliz Giysiler Galerisi", "Halk Tarihi Galerisi", "Manchester Yahudiler Galerisi" ve "Urbis Merkezi"nde bulunan Preston'dan nakledilip getirilen "Millî Futbol Müzesi" de bulunur.
Edebiyat
19. yüzyılda Sanayi Devriminin ana merkezi olan Manchester bu gayet zorluklarla geçen Britanya'nın sanayileşme sürecini Britanya edebiyatında özel yankılar doğurmuştur.
Bunların başında Manchester'de doğup yaşayan Elizabeth Gaskell olup roman türünde olan eserleri bu süreç sırasında Manchester'deki hayatı gayet açıkça ortaya koymaktadır. Gaskell'in (1848) adlı roman eseri buna gayet iyi örnektir.
19. yüzyıl Manchester'de işçi sınıf mensuplarının hayatını gayet iyice aksettiren ve tüm dünyaya gayet büyük etkisi olan roman olmayan bir kitap da Manchester'de yaşayıp bu şehirde ilk halk kütüphanesi olan "Cheetham Kütüphanesi"nde 1844'te Almanca olarak kaleme aldığı (ancak 1887'de İngilizceye çevrilen) Friedrich Engels'in 1844 Yılında İngiltere'de İşçi Sınıfının Koşulları adlı kitaptır.
Tanınmış 19. yüzyıl İngiliz yazarı Charles Dickens arkadaşı olduğu Mrs. Gaskerll'in tesiri ile yazdığı 1854 tarihli adlı roman eserinin çok kısmı Preston'da geçtiği kabul edilmekle beraber Manchester'deki hayatı ve zorluklarını da iyice açığa kavuşturmaktadır.
Isabella Banks 1876'da yazdığı üç cilt roman olan "The Manchester Man"de realistik bir görüş ve üslup ile Manchester'de 19. yüzyıl başlarındaki Napolyon savaşları döneminden ilk "1832 Reform Kanunu" ile Britanya'da 30'dan yaşlı her erkeğe oy hakkı verilmesine kadarki dönemi ele almıştır. Bu roman eserlerde özellikle 16 Ağustos 1819'da oy hakkı isteyen 60,000–80,000 kişinin Manchester merkezinde "St Peters Meydanı"nda yaptıkları toplantı mitinginin süvari hücumları ile bastırılıp 15 kişinin ölümüne ve 400–700 kişinin yaralanmasına neden olan Peterloo Katliamı ve daha sonra Kuzey Amerika'dan buğdayın ancak İngiliz gemileri ile getirilmesine ve İngiltere'de bir zahire tekelinin oluşup ekmek fiyatının gayet yüksek olmasına neden olan adı verilen kanunların kaldırılması için "Mısır Yasaları Aleyhtarları Lig (Anti-Corn Law League)" tarafından organize edilip yapılan büyük protesto mitingleri gayet ayrıntılı ve çekici bir üslupla anlatamaktadır.
1962 başımlı çok etkili bir roman olan Otomatik Portakal eserinde distopik bir yakın gelecekte birey gençlerin uyum sağlayamayıp nedensiz hiddet ve şiddet hareketleri göstermesini ele alan yazar Anthony Burgess Manchester doğumludur ve Manchester Üniversitesi mezunudur.
20. yüzyılde iyi tanınmış İngiliz polisiye eserler yazarı olan "Maurice Procter" (1906–1973) "Granchester Şehir Polis Deparmanı"nda detektif komiser olan Henry Martineau'un kahraman olduğu birkaç, (14 tane), detektif romanı yazmıştır. "Granchester şehri" Manchester'dir. 1954 yazdığı bir romandan uyarlama ile 1960'ta Stanley Baker'in Detektif Martineau olarak başrolü oynadığı "Hell Is a City" adlı polisiye film Manchester sokaklarında çekilmiştir.
Gece hayatı
1993'te şehir yerel idare yöneticilerinin teşviki ile bazı bira üretim ve dağıtım şirketleri şehir ortasında bulunan, publara, birahanelere, barlara, içkili lokantalara ve gece kulüplerine yaptıkları yatırımlar sonucu olarak Manchester şehrinin gece hayatı gelişmeye başlamıştır. İçkili eğlence kurumlarını verdikleri lisanslar ile kontrol eden şehir yerel idaresi şehir merkezinde 500'den fazla içkili eğlence kurumuna lisans verdikleri ve böylelikle bu gece eğlence yerleri için maksimum kapasitesinin 250,000 ziyaret eden müşteriyi aştığı ve ortalama olarak bir akşamlık gelen müşteri sayısını 130,000 - 150,000 arasında olduğu belirtilmiştir. Bu eğlence merkezlerinde istihdam edilen personel sayısının 12,000 olduğu ve gelen yıllık hasılanın değerinin £100 milyonu aştığı tahmin edilmektedir.
Manchester 1980'li yıllarda Manchester özel yeni bir rock-pop müziğinin geliştirldiği kulüpler ile gayet yaygın olarak tanınmıştı. Başta "Tony Wilson" adli bir disk-jokeyin sahibi olduğu "Hacienda" gece klubu ve burada canlı müzik çalmakla tanınmış olan "The Stone Roses", "Happy Mondays", "İnspiral Carpets", "808 State", "James" ve " Charlatans" rock-pop grupları Manchester gece hayatını gayet şenlendirip İngiltere'nin her yanından seyirci-dinleyici müşteri çekmeye başladı. Bu dönemde büyük gece kulüpleri organize gangsterler tarafindna tehdit altına alinmaya başladı. Bu gang mensuplarai kulüplere bedav giriş sağlamaya ve bedava veya maliyet altında içki satmaya ve böylece gece kulüplerine çektikleri müşterilere tehlikeli, pahalı ama gangsterlere büyük karlar sağlayan uyuşturucu maddeleri açıkça satmaya ve kullanmaya teşvike başladılar. Manchester gece kulüpleri bölgesinde ortaya çıkan ve uyuşturucu kullanama ile gayet ilişkili birçok şiddet suçları oratay cikmaya başladıktan sonra Manchester polisinin bu probleme eline koyması gerekti. 1997'de "Hacienda" kulübü bir polis baskınından sonra kapatıldı.
Manchester ortasında bulunan Canal Street'te bulunan barlar 1940'li yıllardan itibaren gay ve lezbiyen müşteriler çekmeye başlamışlar ve bu barlar ve civarları gay ve lezbiyenler için bir eğlence merkezi olmaya başlamıştır. Özellikle hafta sonları bu mevkideki barlar ve kulüpler çok sayda gay ve lezbiyen müşteri çekmeye başladılar ve her hafta sonu 10,000 kadar müşteri çektiği tahmin etmiştir. Bu bölgeye "gay köyü (Gay Village)" adı verilmektedir. Bu bölgede 1991'den itibaren de her Ağustos'ta 10 gün süren gayet popüler (2003'ten itibaren) "Manchester Pride" adı verilen bir festival yapılmaya başlamıştır. Bu etkinlikler festival bölgesinin kapatılıp ancak bir lastik bilezik satın alan kişilerin festival etkinliklerine katılması kabul edilmişti. Binlerce seyircinin renkli lastik bilezik satın alıp festival etkinliklerine iştirak etmekte idiler ve toplana paralar bazı jayor şirketlerine verilmekte idi. Bu paralı girişler son yıllarda önce şikâyetler sonra anlaşmazlıklara yol açmıştır. 2013'te bu etkinliklere lisans ve izin veren şehir idarecileri verdikleri iznin parasız etkinlikler için olduğunu, ama para kesen varsa bunu önleyemeyeceklerini açıkladılar. bu nedenle 2013'te itibaren toplanıp hayır şirketlerine verilen meblağlar azalmaya başladı. Bu etkinlikler Ağustos'un son hafta-sonunda 72-saat süren bir parti ile son bulmaktadır. Bu parti sırasında gayet ilgi çekici gayet renkli kıyafetler giyinmiş gruplar şehir çarşı merkezi olan "Deansgate"den başlayan şehir merkezi içinden "gay köyü"ne gelen bir geçit yürüyüşü yapmaktadırlar.
Eğitim
Manchester şehri içinde şu üniversiteler bulunmaktadır:
- Manchester Üniversitesi: Birleşik Krallık'ta içinde yarı otonom kolejler bulunmayan en büyük tam-zamanlı öğrenci sayısını ihtiva eden bir kamu sektörü üniversitesidir. 19. yüzyılda İngiltere'de şehir üniversitelerinin kurulması akımına uygun olarak 1851'de Kuzey İngiltere'de federe "Victoria Üniversitesi" kısmı olarak kurulmuş ve 1880'li yıllarda "üniversite beratı" verilmiştir. 1903-1904'te bu federe üniversite parçalarına ayrılıp "Victoria Manchester Üniversitesi" adını almıştır. 20. yüzyılda büyüyüp çeşitli değişmeler göstermiştir. Örneğin İngiltere'de ilk iki işletmecilik okulundan biri olan ve ilk MBA derecesini 1965'te veren "Manchester Business School" bu üniversite bünyesinde kurulmuştur. Son olarak, 19. yüzyılda yerel idarenin desteği ile bir teknoloji koleji olarak kurulan; 1955-1956'da üniversite beratı alan ama Manchester Üniversitesi'nin "Teknoloji Fakültesi" olarak o üniversiteye akademik olarak bağlı ama mali ve yönetim bakımdan bağlı olmayan ve en sonunda 1992'de tamamıyla özerklik kazanmış bulunan "Manchester Bilim ve Teknoloji Üniversitesi (UMİST)" ile 2004'te tamamıyla birleşip akademik, mali ve idari bakımdan tek bir üniversite hâline geçmiştir. İngiltere üniversitelerinin gayriresmî sınıflandırılmasına göre "Kırmızı tuğladan yapılmış binalı üniversite (Redbrick University)" sınıfına girmektedir. Diğer bir sınıflamaya göre 1992'den önce kurulmuş araştırma üniversitelerini ihtiva eden "Russell Grubu" üniversiteleri sınıflanmasına girmektedir. Manchester Üniversitesi idare bakımından 4 büyük fakülteye ve bu fakülteler içinde akademik okullara bölünmüştür. 2012-2013 akademik yılında 27,080 üniversite diploması öğrencisi ve 11,350 diploma-üstü öğrencisi bulunmaktadır.
- Manchester Metropolitan Üniversitesi: 1970'te "Dalton Teknoloji Koleji", "Manchester Güzel Sanatlar ve Dezayn Koleji ve "Ticari İlimler Koleji"nin birleştirilmesi ile "Manchester Polytecnic" adı ile bir kamu yüksek eğitim kurumu olarak kuruldu. 1977'de öğretmen eğitim kolejleri olan "Manchester Şehri Yüksek Eğitim Koleji", "Didsbury Yüksek Eğitim Koleji" ve "Hollings Koleji" adlı yüksek kız enstitüsü ile birleşti. 1992'de öğretmen eğitim kolejlerinden geliştirilmiş olan "Crewe ve Alsager Yüksek Eğitim Koleji" ile ve "Manchester Fizyoterapi Okulu" ile birleştirildi. Önce yerel idareye bağlı idi; sonra özerk yüksek eğitim koleji oldu. 1992'de çıkarılan kanunla ve aldığı üniversite beratı ile üniversite statüsü verilip Manchester Metropolitan Üniversitesi adını aldı. Bu üniversitenin önceden 7 tanesi Manchester Şehri içinde kampüsü ve iki tanesi Cheshire'da 9 tane kampüsü bulunmakta iken 2114'e kadar birkaç yıl uygulanan rasyonalizasyon ve kapatmalar ile o yıldan sonra Manchester şehri içinde "All Saints Kampus" ve "Birley Kampus" ve diğeri Cheshire'da Crewe Kampüsü, olarak kampüs sayısı ikiye indirildi. Sekiz fakültesi bulunmaktadır. 2006/2007 akademik yılında 27,265 diploma öğrencisi 6,020 diploma üzeri öğrencisi kayıtlı bulunmaktadır.
- (RNCM)": Manchester'de kurulu olan bir müzik konservatuvar'ıdır. İngiltere'de müzik eğitimi için imtihanlar hazırlayıp müzik eğitimini koordine "Kraliyet Müzik Okulları Birliği Kurumu"na bağlı 4 konservatuvardan biridir. Konservatuvar olarak 5 değişik müzik tipte bilgisi üzerinde üniversite yüksek eğitimi vererek üniversite BA diplomasi'ni Manchester Üniversitesi koordinesi ile vermektedir. Diploma üstü Master ve Doktora dersleri ve dereceleri ise Manchester Metropolitan Üniversitesi koordinesi ile vermektedir. Bu konservartuvarda (çoğu müzik alanında bilfiil çalışıp part-time ders veren) 320 öğretim üyesi ve 770 kadar öğrenci bulunmaktadır. Bu konservatuvarda "orkestra şefliği okulu " için sadece diploma üstü dersler verilmekte ve 6 değişik okulda da üniversite diploması dersleri verilmektedir. Ayrıca özel yetenekli gençlere Cumartesi günleri müzik dersleri ve kursları verilmektedir.
- 2010-2015'te hükûmet olan Muhafazakâr Parti ve Liberal Parti koalisyonu yeni özel sektör üniversitelerinin kurulmasını teşvik etmiştir. Eskiden avukatlık bir üniversite hukuk diploması kazanmış olmakla beraber asgari 2 yıl bir avukatın yanında çıraklık, "internlik" yapılıp çalışmakla; özel hukukçuluk kurslarını takip edip imtihanlara girmekle ilerlenen bir meslek idi. Bu imtihanlara hazırlamak için özel dershaneler ve ders kitapları bulunmaktaydı. Bu hukuk üzerine ders vermeyi, ders kitapları hazırlama ve imtihanlar uygulama işlerini 1962'de kurulan ve 2015'te özel üniversite olarak kurulan Hukuk Üniversitesi üzerine almıştır. Manchester'de eskiden hukuk ve avukatlık öğrenme için bir kurs yeri iken şimdi "Hukuk Üniversetsi" şubesi olan bir yükeak okul bulunmaktadır.
Spor
Manchester bir spor şehri olarak da iyi tanınmıştır. Manchester iki tane İngiltere Premier League'inde oynayan futbol takımının bulunduğu şehirdir, Bunlar ünlü 76 000 seyirci kapasiteli Old Trafford Stadyumu'nda ev sahipliği yapan Manchester United ve 47.726 kişi kapasiteli Manchester Şehir Stadyumu veya diğer ismiyle Etihad Stadyumu'nda ev sahipliği yapan Manchester City futbol kulübü. Old Trafford Stadyumu Manchester Şehri yerel idaresi bölgesi sınırı dışında Trafford Borough sınır içinde konumludur. Bu stadyum Birleşik Krallık içinde ikinci büyük seyirci kapasiteli stadyumdur. Wembley Stadyumu ve Emirates Stadyumu ile birlikte Old Trafford Stadyumu UEFA tarafından 5-Yıldız kaliteli olarak değerlendirilmiş olan üç Birleşik Krallık stadyumundan biridir. Bu stadyum yakınında 'nün benzer isimli "Old Trafford Kriket Stadı" bulunmaktadır.
Manchester United takımı 1999-2000 sezonundan itibaren 8 defa (1999-2000, 2000-2001, 2002-2003, 2006-207; 2007-2008; 2008-2009; 2010-2011, 2012-2013) sezonlarında Premier League şampiyonu ve 3 defa (2005-2006, 2009-2010, 2011-2012) sezonlarında ikincisi olmuştur. Manchester City takımı ise 2 defa (2011-2012, 2013-2014) sezonlarında Premier League şampiyonu ve 1 kez (2012-2013) sezonunda ikincisi olmuştur. Yine 1000-2000 sezonundan itibaren olarak Manchester United bir defa 2003-2004 sezonunda ve Manchester City'de bir kez 2012-2013 sezonunda FA Cup finalini kazanarak kupayı alan takım olmuşlardır.
Medya
Radyo
Manchester'den "British Broadcasting Corporation (Britanya Yayın Kuruluşu) BBC" şu ulusal ve yerel radyo yayınları yapmaktadır:
- BBC Radio 5 Canlı (ulusal), 909/693
- BBC Radio 5 Canlı Spor Ekstra (ulusal)
- BBC Radio Manchester, 103 (yerel)
Manchester Londra dışındaki Birleşik Krallık kentleri arasında en büyük sayıda özel, ticari yerel radyo istasyonu bulunan kenttir. Manchester'de bulunan FM ve Orta Dalga yerel radyo istasyonların önemli olanları şunlardır:
- Galaxy Manchester;
- Real Radio XS, 106.2;
- The Revolution, 96.2;
- North Manchester FM, (NMFM);
- İmağıne FM, 104.9;
- XFM Manchester, 97.7 ;
- Key 103 FM, 103.0 DAB: 11;
- Piccadilly Magic, OD:1152;
- Capital Gold (Fortune), OD:1458;
- Key 2, OD:1152 DAB:11.
Şehirde bulunan yerel radyo istasyonlarının bazıları (bazen birkaç kere) sahiplilik ve isim değiştirmişlerdir. "BBC Radio Manchester" geçici bir dönem için "BBC GMR" olarak adlandırılmış ise de 1988'de tekrar eski orijinal ismini geri almıştır. Özel ticari radyo şirketlerine gelince "Piccadilly Magic", "Key 103" ve "Key 2" radyo istasyonları daha önce tek bir "Piccadilly Radio" olarak kurulmuştu. Piccadilly Radio'nin FM yayın yapanlarının isimleri tamamen değiştirildi ve bu şirketin Orta Dalga 1152'den yayım yapan radyo istasyonuna "Piccadilly Magic" ismi verildi. "Sunset 102" olarak yayım yapan, sonra Kiss 102 yapılan radyo istasyonu günümüzde "Galaxy Manchester" adı ile yayım yapmaktadır. Bu özel ticari radyo istasyonu ve KFM radyo istasyonu geçmişte yerel radyo yayımlanması yasak veya çok kısıtlı kontrollü iken "korsan radyo" olarak yayım yapmışlar ve Manchester 'de bulunan olan (Hacienda) gibi gece kulüplerinde geliştirilen özel rock müziği kültürünün yerel olarak yayılmasında ve popüler olmasında önemli rol oynamışlardır.
Yüksek eğitim öğrencileri için yerel radyo istasyonları Manchester Üniversitesi öğrencileri tarafından yayımlanan "Fuse FM" ve Manchester Metropolitan Üniversitesi öğrencileri tarafından yayımlanan "MMU Radio" dur.
Manchester'de "Radio Regen" tarafından koordine edilen yerel semtsel radyo ağı sistemi bulunmaktadır. Bu yerel semtsel radyo istasyonları "Ardwick", "Longsight" ve "Levenshulme" semtleri için "All FM, 96.6" ve "Wythenshawe " semti için "Wythensahwe FM 97.2" dir.
Film
Manchester şehri bazı filmlerinin geçtiği veya atıf yaptığı bir mevkidir. 1940 yapımı Charles Vidor'un rejisörlüğünü yaptığı ve başrollerde Brian Ahern ve Louis Hayward'ın oynadığı "My Son My Son" adlı film Manchester'de geçmektedir. 1932 yapımı 'in prodüktörlüğünü yaptığı "Grand Hotel" filminin önemli aktörlerinden olan Wallace Barry film boyunca dialoğunda devamlı olarak "Manchester!" sözcüğünü tekrarlamaktadırr. 1951'de İngiliz Ealing stüdyoları yapımı, politikacıları komedi ile hiciv eden Alec Guinness'in başrolünü oynadığı filmi Manchester tekstil sanayini ele almaktadır. 1998'de vizyona giren bir İngiliz filmi olan ve hayali bir pop müziği yıldız şarkıcısının hayatını anlatan Velvet Goldmine adlı filmde başrolü oynayan Ewan McGregor çok kere "Manchester"den bahsetmektedir. adlı 2002 yılı İngiliz yapımı bilimkurgu filmde kahramanlar boşalmış Londra'dan askeri birliklerin bulundukları Manchester'e giderler. 2004 Japon yapımı bir aksiyon animasyon filmi Steamboy kısmen Sanayi Devrimi döneminde Manchester'de geçmektedir.
Manchester'de Ekim 1998'den itibaren her yıl "KİNOFİLM Uluslararası Kısa Metrajlı Film Festivali" düzenlenmektedir. Bu festival 2006'dan itibaren finansman zorlukları dolayııyla aksaklıklara uğramakla beraber, Mayıs 2014'te organize edilmiş ve Kasım 2015 festivali için hazırlıklar devam etmektedir.
Televizyon
Manchester, İnglitere ülkesinde Londra ve Bristol ile birlikte, "British Broadcasting Corporation (Britanya Yayın Kuruluşu) BBC" televizyon ve radyo yayımları için üç önemli merkezinden biri idi. BBC'nin Manchester merkezi şehrin merkezinin hemen güneyinde bulunan Oxford Road üzerindeki "New Broadcasting House" binalar bloğunda konumlanmıştı. Birleşik Krallık BBC televizyon sıstemi için devamlı seriler olan "A Question of Sport", "Mastermind", "Real Story" bu kompleksdeki stüdyolarda hazırlanıp yayınlanmaktaydı. Rock ve pop müziği için çok önemli bir devamlı yayın olan "Top of the Pops" program dizisinin ilki 1964'te Rusholme semtinde bulunan stüdyoda hazırlanıp kayda geçmişti. İngiltere televizyonunda popüler olan "Cutting It" serisi şehrin kuzeyinden, 5 sezon süreli "Life on Mars" dizisi ve "The Street" adlı dizi BBC Manchester stüdyosunda yapımlanıp kayda geçirilip yayınlanmıştı. BBC ONE'nın her gün yayınlanan kuzey-batı İngiltere haberleri ve "North-West Tonight" adlı ek programlar da bu stüdyo merkezli idi.
2002'de BBC televizyon sistemi yeni bir reorganizayona tabi tutuldu. Londra'da bulunan "BBC Televizyon Merkezi" binalarının yenilenmesi gerekmekteydi. Bu yeni reorganizasyonda BBC TV ve radyo sistemlerin yönetim, araştırma, yapım ve yayınlar organlarının Londra ve Manchester arasında bölünüp kalabalık Londra şehrinden uzaklaştırıp İngiltere'de yerel merkezlere yayılmasını sağlamak hedef olarak alındı. Manchester şehrine bitişik Salford'da eski "Manchester Gemi Kanalı" limanı olan "Salford Quays"a nakledilmesine karar verildi. 2004'te "MediaCityUK" adı verilen bu merkeze BBC'nin önemli bir kısmının nakledilemesi tamamlandı. Günümüzde BBC televizyon ve radyo yapım ve yayımlama faaliyetlerinin önemli kısmı Salford Quays'te bulunan "BBC Kuzey Grubu" altında işletilmektedir. Bunlar arasında "BBC Kahvaltı Zamanı", "BBC Spor", "BBC Çocuklar", "BBC Radyo 5 Canlı", "BBC Öğrenim", "BBC Araştırma ve Geliştirnmme" ve "BBC Filarmonik" yapım ve yayım deparmanları bulunmaktadır. BBC televizyon yayım kanallarının en önemlileri olan "BBC One" veya "BBC Two"nun birinin 2015'te Salford Quays"a nakledilmesi beklenmektedir. Manchester şehri içindeki Oxford Street'teki "New Broadcasting House" ortadan kaldırılmıştır.
Orijinal olarak Birleşik Krallık için özel ticari televizyon yayınlamak için 1954'te kurulan "Bağımsız Televizyon Kurumu (ITV)" İngiltere'nin kuzeyinde hafta içinde Pazartesi-Cuma günleri ticari televizyon yayımlama imtiyazını Granada Şirketi'ne vermişti. Bu imtiyaza göre 1955'ten itibaren Granada Şirketi , Yorkshire ve şehirleşmiş Liverpool, Manchester, Leeds, Bradford, Sheffield ve Doncaster bölgelerine özel ilanat kabul eden televizyon programları yayınlamaya başladı. Granada Şirketi Manchester'de yerleşik idi ve Manchester'de Granda Televizyon Merkezi ve Granada Stüdyosu'na yatırım yapıp kurup insa ettirdi. Yıllar devam ettikce bu imtiyaz şekli değişti ve Granada Kuzey-Batı İngiltere'de ve özellikle Manchester'de önemli bir şirket olarak gelişti. Granada Şirketi yaptığı televizyon programları ile İngiltere'de ve uluslararası ün kazandı. 2000 yılında "Britanya Film Enstitüsü (BFİ)" tarafından hazırlanan İngiltere'de iyi 100 televizyon programı listesi içinde Manchester'deki Granada Şirketi tarafından genellikle Manchester'de yapımlan "Brideshead Revisited (1981)", "The Jewel in the Crown (1984)", "Up Series (1964'te itibaren dokümanter 10 seri)", "University Challenge (1964–1991, 2005– döneminde 913 tane Üniversite öğrenci takımları arasında bilgi yarışması)"; "Cracker (1993-1995 döneminde 21 bölümlük dizin)"; "Coronation Street (1960- dünya televizyon tarihinde en uzun süren ve hala devam eden 'soap dizini')"; "World in Action (1963-1998 döneminde derine inen günlük aktualite programı)"; "Prime Suspect (1991–2006 döneminde 15 bölümlük polisiye dizin)"; "Knowledge (1979 Londra taksi şoförleri için bilgi yarışı)". Manchester'de bu şirketin yayım alanına "Granadaland" denilmeye başlandı.
1993'te yapılan imtiyaz verme yarışması ve kararlarından sonra 5 büyük imtiyazlı şirketin imtiyaz verilen diğer 5 küçük şirketi satın alması kabul edildi. Granada Şirketi 1993'te itibaren diğer TV yayınlama imtiyazı olan büyük ve küçük şirketleri satın almaya başladı. Ekim 2002 tarihinde imtiyazlı bağımsız televizyon yayınlama şirketi olarak tek Manchester'de kurulu "Granada Şirketi" ve Londra'da hafta içinde imtiyazlı bağımsız televizon yayımcısı "Carlton Şirketi" kalmıştı. 2 Şubat 2004'te Granda Şirketi ve Carlton Şirketi'nin birleşmesine hükûmetin izin vermesi ile İngiltere ülkesinde tek bir özel bağımsız ticari yayın şirketi kaldı ve bu şirket ismini "ITV1 plc" olarak aldı.
1956-2013 döneminde Manchester şehri içinde "Quays Street"te konumlanmış bulunan Granada Şirketi merkezi ve özellikle "Granada Stüdyosu" Manchester'in bir turist çeken merkezi de olmuştu. 1989-1999 döneminde "Granada Stüdyosu Turu" Manchester'in turistik ilgi çeken bir attraksiyonu olmuştu. 2004'e yeni kurulan "ITV PLC" tarafından eski Granada TV film ve program yapım stüdyosunun satılması ve yapım merkezinin eski Manchester Gemi Kanalı limanı üzerinde Salford Quays'te BBC'nin "MediaCityUK" yanına nakledilmesi planı yapıldı. Bu planda o zaman artık bir şehir ikonu hâline gelmiş olan eski Granada Şirketi idare binasının yıkılması ve Granada Stüdyosu'nun da gümrük antrepo binasına değiştirilmesi öngörülmekteydi. Bu planı uygulayacak "Peels Holding" müteahhidlik şirketi ile uzun süren karşılıklı konuşmalar yapıldı. Hatta ekonomik buhran nedeni ile 2009'da bu plan bir kenara bırakıldı. ITV PLC şirketi yönetim kurulunda olan değişmeler sonunda Ocak 2010'da iki taraf arasında yeniden görüşmeler başladı. 16 Aralık 2010'de İTV PLC Manchester içindeki Quays Street'teki Granada yönetim binası ve stüdyolarını bırakacağını ve Salford Quays'te "MediaCityUK" kompleksine yönetimin, idari destek memurlarının ve televizyon yapımın nakledileceğini ve yeni televizyon stüdyoların da kanal üzerinde olan bu yönetim kompleksin karşı yakasındaki Trafford İskelesi'nde yapılacağı ilan etti. 2014 başında açılan "MediaCityUK" yanındaki bu bir yeni stüdyo kompleksinde iki büyük televizyon programı ve filmi yapım birimini ihtiva eden 2 büyük stüdyo; yapım setlerini saklamak için kapalı büyük depolar; program ve program yapıcılar, spikerler, film aktörleri ve ekstraları için değişme odalarını ve hizmet odalarını ihtiva eden bir bina; açık havada kurulu olan setler için yeterli büyüklükte arazi eden bir kompleks olarak hizmete girdi.
2000-2012 döneminde "Guardian Medya Grubu" yeni bir Manchester Televizyon Kanalı "Channel M" kurup işletme teşebüsüne girişmiştir. Fakat bu yeni kanal planlanan sayıda seyirci çekememiş; bu nedenle ilanat geliri beklenenin çok altında kalmış ve büyük zarar verip sonunda kapatılmıştır. Ocak 2014'te yine Manchester merkezli yeni bir televizyon kanal kurma girişimi olan "YourTVManchester" için imtiyaz lisansı verilmiştir.
Gazeteler
İngiltere'nin kaliteli gazetelerinden olani "sol-liberal" eğimli "The Guardian" Manchester'de 1821'de "The Manchester Guardian" olarak yayına başlamıştı. 1964'te bu gazetenin idari fonksiyonu, yapım ve basım merkezi Londra'ya mnakledildi. Bununla beraber "The Guardian"in genel işletme merkezi ismen hâlen Manchester'dedir.
Bu gazeteyi çıkartan işletme Manchester'de "akşam baskısı" gazetesi çıkartmak üzere "Manchester Evening News" adlı bir gazete de kurmuştu. Günümüzde "Manchester Evening News" gazetesi sahipliliği "Trinity Mirror plc" şirketine satılmıştır. Bu gazete İngiltere'nin Londra dışında bulunan "akşam baskısı" yapan en büyük günlük gazetedir. Fakat popüler olan akşam baskısı yanında günün başından itibaren baskılar da yapılmakta ve gazete günün tamamında dağıtılmaktadır. "Manchester Evening News" gazetesi şehir içindeki banliyo olmayan semtlerde ve Manchester Havaalanı'nda Perşembe ve Cuma günleri bedava olarak dağıtılmaktadır; ama şehrin banliyö varoş semtlerinde ve diğer günlerde paralı olarak satılmaktadır.
"Associated Metro Limited"in sahibi olduğu "Metro Noirth West" adını taşıyan bir günlük gazete her sabah bedava olarak Manchester'de banliyö ve diğer tren istasyonlarında, "Metrolink" tramvay duraklarında ve bazı kalabalık mevkilerde parsız bedava olarak dağıtılmaktadır.
MEN grubu Manchester şehir bölgesindeki değişik semtlerde haftada bir olarak birkaç tane yerel bedava gazete yayınlamakta ve dağıtmaktadır.
Yıllarca İngiltere ulusal gazetelerinin çoğu Manchester'de gazetecilerden oluşan şubeler bulundurnakataydı. Bu şubelerde en çok sayıda gazeteci çalıştırıldığı dönemde Manchester gazete şubelerinde çalışan gazeticiler sayısı 1,500 kişiyi aşmıştı. O zamanlar Manchester'de merkezinde bu gazete şubelerinin bulunduğu mevkiye, Londra'daki o zaman gazete çıkartma merkezi olan Fleet Street sokağına atıfla, "İkinci Fleet Street" ismi verilmekteydi. Günümüzde bu tip ulusal gazetelerden Manchester'de şubesi olan tek bir gazete, "Daily Sport", kalmıştır. Diğer Mancahester'de şubeleri olan ulusal gazeteler (yani The Daily Telegraph, Daily Express, Daily Mail, The Daily Mirror, bu şubelerini kapatmışlardır.
Son yıllarda Manchester'de yeni bir yerel gazete bastırmak için bazı girişimler yapılmıştır. North West Times adli bir gazete kurma girişimi 1988'de Londra gazetelerinin kapattıkları şubelerinde çalışmış ve bu kapatmalar ile işsiz kalmış olan gazetecileri istihdam etmek hedefi ile kurulmak istenmiştir. Manchester'de diğer bir yerel gazete kurma girişimi ise kuzeyde Londra dışında taşra da bulunan The Yorkshire Post veya adlı gazeteleri örnek alarak adlı haftada bir çıkartılan kaliteli hafta sonu gazetesi çıkartma girişimi idi. Bu girişim de başarısız kalmış ve yeni hafta sonu gazetesi gayet kısa zaman sonra yeterli sayıda müşteri bulamadığı için kapatılmıştır.
Görülecek yerler
- Manchester Wheel: "Exchange Square" meydanında bulunan büyük ve yüksek dönme dolap.
- Trinity Köprüsü: Manchester ve Salford sınırında modern İspanyol mimar Santiago Çalatrava'nin tasarımını yaptığı Fütürist bir yaya köprüsü.
- Midland Bank Building: 1926'da Art deco mimarı stilinde yapılmış King Street'te bulunan büyük bir banka şubesi binası.
Kozmopolit Manchester
- Chinatown (Çin Şehri): 1970'li yıllar ortalarından beri "George Street" ile "Faulkner Street" arasında bulunan önünde bir renkli ve süslü Çin tipi şehir giris kemeri bulunan Manchester'de Çin yemeği ve diğer Doğu Asya ülkeleri yemeği servisi yapan çok sayıda restoranın ve Çin besin maddeleri ve Çinli asıllı süper-market maddeleri satan dükkânların bulunduğu bir merkezi semt. Ayrıca birçok Çinli asillının sosyal toplanma mevkii.
- Canal Street:Şehrin kozmopolit gece hayatı ve çok renkli pub ve bar ve klüblerin bulunduğu merkez. "The Village (Köy) veya "Gay Village olarak da bilinmektedir. Avrupa'da en eski, en yerleşmiş, en hoşgörülü ve eşcinsellerin tolere edilip toplandıkları bir şehir semti. Her yıl Ağustos'un son hafta sonunda "Gay Pride" adlı festival ve gecit resmî yapılmaktadır.
- Curry Mile: Şehir merkezinin güneyinde bir şehir içi semti olan "Rusholme"da bulunan takribi 1 km uzunlukta "curry" servisi yapan restoranların, "curry" yemekleri satın alınabilecek "fastfood" hizmet dükkânlarının; Hindistan yarımadası asıllı "Hindlı giysi sariler", "kumaş" ve takılar satan dükkânların bulunduğu alışveriş sokağı.
Tarihi Manchester
- Castlefield: Antik Romalı asker garnizonu "Mancunium"dan kalma ve Ortaçağlarda "Castlefield (Kale sahası)" olarak bilinen 16. yüzyıla kadar etrafı surlara çevrili bir merkezi mevki. 18. yy. açılan "Bridgewater Kanalı" ile "Rochdale Kanalı" birleştiği kanal havzası buradadır. Dünya'da ilk yolcu tren hattı olan Manchester-Liverpool demiryolu hattının Manchester garı şimdi burada bulunan "Manchester Bilim ve Sanayi Müzesi" içindedir. Bu semt 20. yüzyılda çok köhneleşmiş ve büyük gayret ve yatırımlarla 1990'lı yıllarda "Şehirsel Gelişme" ve yenilemeye bir örnek olmak üzere bir turist merkezi olarak geliştirilmiştir.
- Manchester Üniversitesi: Atomun ilk defa Rutherford tarafından parçalanması; ilk programlanabilir komputer, radyo astronomi bilimi kurulması bu üniversitede olmuştur. Kampüs "Oxford Road" civarındadır. Bu yolun bir tarafında yeni modern mimarilı "Misafir Merkezi" ve diğer tarafında eski mimarilı idare binası ve "Manchester Müzesi" bulunmaktadır.
- Manchester Town Hall (Şehir Konağı): Albert Square'de 1877'de bitirilmis neo-gotik mimari stilde yapı. "Manchester Şehri Konseyi" törensel toplantı salonu ve diğer yerel idare daireleri bulunur. İçinde bağlı olan ressam Ford Madox Brown tarafından yapılmış çok gösterişli Manchester'in gelişmesini gösteren duvar resimleri bulunur.
- Rylands Kütüphanesi (John Rylands Library): Deansgate sokağında. 19 yy.da "dik-gotik" adı verilen mimarı stilde yapımlı. İçinde çok kıymetli eski yazma eserler ve basım eserleri bulunr. Manchester Üniversitesi tarafından idare edilir ve belki zamanlarada turist gezisi için halka açıktır.
- City Library (Şehir Kütüphanesi): St Peter's Meydanında Şehir Konağının önünde. Yuvarlak özel bir kubbeli ve büyük sutunlu çok ilgi çeken mimarılı bir bina. 2010'dan itibaren restore edilmek üzere kapalıdır.
- Portico Kütüphanesi ve Galerisi: Mosley Street yakınlarında. "Manchester Literary and Philosophical Cemiyeti" merkezi. Bu bina salonunda bilimsel konuşma verenler arasında "Dalton", "Joule", "Wittgenstein" bulunmustur.
- Manchester Katedrali: Anglikan katedrali
- St Ann's Kilisesi: Şehir merkezi St Ann's Meydanında 1712'de yapılmış Anglikan kilisesi.
- St Mary's Kilisesi: Mulberry Street 1794'te yapılmış Katolik kilisesi.
Kültürel Manchester
- Şehir tiyatro, konser, sanat sınema salonları:
- Opera Evi,
- Palace Tiyatrosu
- Royal Exchange Tiyatrosu
- Library Tiyatrosu: Şehir Kütüphanesi bodrum katında idi. Ama 2010 yazından beri bu kapalı olup tiyatro trupü değişik salonlar kullanmaktadır.
- Green Room Salonu,
- Dancehouse Tiyatrosu
- Contact
- Cornerhouse: Eski Oxford Road tren istasyonunun marsandiz depoleri ve idare binalarından dönüştürme. Sanat filmleri gösteren üç değişik sinema salonu ve üç sergi salonu bulunmakta.
- Bridgewater Hall: 1996'da eski "Free Trade Hall" konser salonu yerine açılan konser salonu. 5.500 org borusundan oluşan büyük org vardır.
- Manchester Central: Eski demiryolu garı; sonra GMEX adlı sergi salonu ve günümüzde özel konferanslar ve kovansiyonlar için toplantı salonu ve sergi sarayı.
- Manchester Art Gallery (Manchester Güzel Sanatlar Galerisi): Chinatown'a yakın. ait çok önemli tablolar vardır.
- Manchester Müzesi: Manchester Üniversitesi Oxford Road binalarında geoloji, eski dinozor iskeletleri ve Mısır mumyaları.
- Whitworth Güzel Sanatlar Galerisi: Oxford Road'de üniversitenin güney doğusunda üniversiteye bağlı guzel sanatlar müzesi.
- Bilim ve Sanayi Müzesi:"Castlefield" içinde. Dünyanın ilk tren garı bu muze içindedir. Çeşitli bilimsel deneyler, makineler ve eski uçaklar çok ilgi çekicidir.
- People's History Museum (Halk Tarihi Müzesi)
- Gallery of English Coştume (İngiliz Giysiler Galerisi): Rusholme'da
- Manchester Yahudi Müzesi: Eski bir Portekiz-Yahudi havrasında.
- Urbis: Çok modern tüm camdan bir binası olan eskiden "Modern hayat Müzesi" bulunmakta iken kapanmıştır. Preston'da bulunan Millî Futbol Müzesi bu binaya nakil edilmektedir.
Sportif Manchester
- Sportcity: Şehrin doğusundadır. 2002'de "Commonweslth Oyunları" için yapılmıştır. İngiltere Millî Bisiklet Stadı'nı içine alır. 47.805 oturan seyirci kapasiteli Manchester City FC "Etihad Stadı" da bu spor kompleksi içinde bulunur.
- Old Trafford Futbol Stadı: Ünlü kırmızı üniformalı Manchester futbol kulübü Manchester United FC kulübünün 75.957 seyirci kapasiteli merkez stadıdır.
- Old Stafford Kriket Sahası: 1864'ten beri "Lancashire County Kriket Kulübünün ana kriket sahası. 1884'ten beridir İngiltere'yi ziyaret eden yabancı millî kriket takımları ile İngiltere millî kriket takımının üç gün süren adı "Test Maçı" olan uluslararası kriket maçlarının oynandığı saha.
Kardeş şehirler ve uluslararası ilişkiler
Manchester şehri şu yabancı ülkeler şehirleri ile kardeş şehir bağlantıları kurmuştur:
![image]()
, Nikaragua![image]()
Chemnitz, Almanya.![image]()
Córdoba, İspanya![image]()
Rehovot, İsrail![image]()
Sankt Petersburg, Rusya![image]()
Vuhan, Çin![image]()
, Pakistan
![image]()
Los Angeles, Amerika Birleşik Devletleri
Birleşik Krallık'ın uluslararası eğitim ve kültürel fırsatlardan sorumlu en büyük organizasyonu ve kayıtlı bir hayır kurumu olarak organize edilmiş British Council Manchester'de büyük bir metropoliten merkez kurmuştur.
Manchester'in 19. yüzyılda büyük uluslararası bir tekstil sanayi merkezi olmasına atıfla diğer ülkelerde bulunan tekstil sanayi merkezlerine o ülkenin "Manchester"i lakabı verilmiştir. Bu ilişkiler resmî ilşkiler değildirler. Finlandiya'da Tampere şehir lakabı "Finlandiya Manchester'i" yahut kısaca "Manse" olarak bilinmektedir. Benzer şekilde Japonya'da Osaka şehri "Japonya Manchester'i"; Brezilya'da Joinville şehri "Santa Catrina Eyaleti Manchester'i" ve Hindistan Gucerat eyaletindeki Ahmedabad şehri "Hindistan'ın Manchester'i" olarak anılmaktadırlar.
Manchester, Birleşik Krallık şehirlerine kıyasla, en çok sayıda yabancı ülkenin konsulluk merkezlerinin bulunduğu şehirdir.
Resimler
-
![image]()
Manchester - Çin Mahallesi (Chinatown) kemeri -
![image]()
Manchester - Beetham Tower Kuzey-Batı İngiltere'nin en yüksek binası -
![image]()
Manchester - Metrolink tramvayı -
![image]()
Manchester - MAN Arena - Kapalı konser salonu -
![image]()
Manchester - Canal Street - Şehrin gece hayatı merkezlerinden biri -
![image]()
Manchester Opera Evi -
![image]()
Manchester Güzel Sanatlar Galerisi -
![image]()
Manchester Bilim ve Sanayi Müzesi'nde Shackelton uçağı -
![image]()
Manchester - Manchester Piccadilly Tren Garı -
![image]()
Manchester Üniversitesi Whitworth Hall idari binası -
![image]()
Manchester - Manchester United FC Old Trafford Stadı -
![image]()
Manchester City FC stadı -
![image]()
Manchester - Granada TV stüdyoları -
![image]()
Manchester - Manchester Havaalanı
Kaynakça
- ^ Mills, A.D. (2003). A Dictionary of British Place-Names (İngilizce). Oxford: Oxford University Press. ISBN . 21 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2013.
- ^ The Antiquaries Journal (2004), Cilt.84, Say.353–357 (İSSN 0003-5815)
- ^ a b Cooper, Glynis (2005). Salford: An Illustrated History (İngilizce). The Breedon Books Publishing Company. s. 19. ISBN .
- ^ Rogers, Nicholas (2003). Halloween: from Pagan Ritüal to Party Night (İngilizce). Oxford University Press. s. 18. ISBN . 21 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2014.
- ^ Gregory, Richard (ed) (2007). Roman Manchester: The University of Manchester's Excavations within the Vicus 2001–5 (İngilizce). Oxford: Oxbow Books. s. 190. ISBN .
- ^ a b c d e f g h Kidd, Alan (2006). Manchester: A History. Lancaster: Carnegie Publishing. s. 12, 15–24, 224. ISBN .
- ^ a b c d e Hylton, Stuart (2003). A History of Manchester (İngilizce). Phillimore & Co. s. 1–10, 22, 25, 42, 63–67, 69. ISBN .
- ^ Arrowsmith, Peter (1997). Stockport: a History (İngilizce). Stockport Metropolitan Borough Council. s. 30. ISBN .
- ^ a b c Hartwell, Clare (2001). Pevsner Architectural Guides: Manchester (İngilizce). Londra: Penguin Books. s. 11–17, 155, 256, 267–268. ISBN .
- ^ Nicholls, Robert (2004). Curiosities of Greater Manchester (İngilizce). Sutton Publishing. ISBN .
- ^ Letters, Samantha (2005). Gazetteer of Markets and Fairs ın England and Wales to 1516 (İngilizce). British History Online. s. 19. 14 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Pevsner, Nikolaus (1969). Lancashire, The Industrial and Commercial South (İngilizce). Londra: Penguin Books. s. 265. ISBN .
- ^ Durston, Christopher (2001). Cromwell's major generals: godly government during the English Revolution (İngilizce). Manchester: Manchester University Press. ISBN .
- ^ a b McNeil, Robina. A Guide to the İndustrial Archaeology of Greater Manchester (İngilizce). Association for İndustrial Archaeology. ISBN .
- ^ a b Hall, Peter (1998). "The first industrial city: Manchester 1760–1830". Cities in Cıvılışation (İngilizce). Londra: Weidenfeld & Nicolson. ISBN .
- ^ "Manchester, n". Oxford English Dictionary (İngilizce). Oxford: Oxford University Press. Mart 2009. 31 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2014.
- ^ "Timelines.tv Urban Slums". Timelines.tv. 1 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2014.
- ^ Schofield, Jonathan. "Manchester: City Migrant". BBC Manchester:New Kids From The Bloc (İngilizce). BBC. 25 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2014.
- ^ Aspin, Chris (1981). The Cotton İndustry (İngilizce). Aylesbury: Shire Publications. s. 3. ISBN .
- ^ "Events in Telecommunications History" (İngilizce). BT Archives. 1878. 15 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2014.
- ^ "Marx-Engels İnternet Archive – Biography of Engels" (İngilizce). Marx/Engels Biography Archive. 1893. 30 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Kidd, Alan (2006). "Chapter 9 England Arise! The Politics of Labour and Women's Suffrage". Manchester: A history (İngilizce). Lancaster: Carnegie Publishing. ISBN .
- ^ Speake, Jennifer, (Ed.) (2003). The Oxford Dictionary of Proverbs (İngilizce). Oxford University Press. ISBN . 14 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2014.
- ^ Simon Schama (konferanscı) (4 Haziran 2002). "Victoria and Her Sisters". . § 13. BBC One.
- ^ Hardy, Clive (2005). Manchester at War (2.baskı) (İngilizce). Altrincham: First Edition Limited. s. 75–99. ISBN .
- ^ "Timeline" (İngilizce). Manchester Cathedral Online. 2008. 6 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2009.
- ^ Parkinson-Bailey, John J (2000). Manchester: an Architectural History (İngilizce). Manchester: Manchester University Press. s. 127. ISBN .
• Pevsner, Nikolaus (1969). Lancashire, The İndustrial and Commercial South (İngilizce). Londra: Penguin Books. s. 267. ISBN . - ^ "Salford Quays milestones: the story of Salford Quays" (PDF) (İngilizce). Salford Şehir Konseyi. 2005. 27 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 5 Mayıs 2009.
- ^ Hylton, Stuart (2003). A History of Manchester (İngilizce). Chichester: Phillimore & Co. s. 227–230. ISBN .
- ^ Hartwell, Clare (2001). Pevsner Architectural Guides: Manchester (İngilizce). Londra: Penguin Books. ISBN .
• John J (2000). Manchester: an Architectural History. Manchester: Manchester University Press. ISBN .
• Hartwell, Clare (2004). Lancashire: Manchester and the South-East (İngilizce). New Haven ve Londra: Yale University Press. ISBN . 21 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. - ^ "Manchester Arndale" (İngilizce). Prudential plc. 2007. 1 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2014.
- ^ "City building reaches full height". BBC. 26 Nisan 2006. 6 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2008.
- ^ a b "Manchester Airport 1971–2000 weather averages". Meteoroloji Ofisi. 2001. 29 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2009.
- ^ a b "UK 1971–2000 averages". Meteoroloji Ofisi. 2001. 5 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2009.
- ^ Smith, Wilfred (1959). "II". An Economic Geography of Great Britain (İngilizce). Taylor and Francis. s. 470.
- ^ "Roads chaos aş snow sweeps in Manchester". . 24 Şubat 2005. 2 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2009.
- ^ a b "2011 Census – Key statistics for local authorities in England and Wales" (İngilizce). ONS. 24 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2013.
- ^ Shapely, Peter (2002–2003). "The press and the system built developments of inner-city Manchester" (PDF). Manchester Region History Review. Manchester: Manchester Centre for Regional History. ss. 30-39. ISSN 0952-4320. 10 Şubat 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2007.
- ^ a b c "Public Intelligence Population Publications" (İngilizce). Manchester City Council. 1 Nisan 2005. 1 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2014.
- ^ Townsend, Lucy; Westçott, Kathryn (17 Temmuz 2012). "Census 2011: Five lesser-spotted things in the data" (İngilizce). BBC News. 20 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2014.
- ^ "Manchester Neighbourhood Statistics – Same-Sex couples" (İngilizce). Office for National Statistics. 2001. 2 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2014.
- ^ Green, David (29 Kasım 2003). "İtalians revolt over church closure" (İngilizce). BBC News. 1 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2015.
- ^ "2011 Census: Ethnic group, local authorities in England and Wales" (İngilizce). ONS. 25 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2011.
- ^ "The Manchester İrish Festival: the largest in the UK" (İngilizce). Manchester İrish Festival Website. 2007. 21 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2007.
- ^ "History of Manchester's Chinatown" (İngilizce). BBC. 2004. 16 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2015.
- ^ "Airport City bosses in £650m China mission". Manchester Evening News (M.E.N. media). 2012. 3 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2015.
- ^ "Urban Audit – City Profiles: Manchester" (İngilizce). Urban Audit. 12 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2008.
- ^ [1] 19 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Ulusal İstatistik Ofisi Yöresel Gayrisafi Katma Değer Hesapları 2013
- ^ Istrate, Emilia ve Nadeau, Carey Anne (Kasım 2012). Global MetroMonitor. Washington, DC: The Brookings Institution. Erişim: 23-12-2013.
- ^ "GaWC - The World According to GaWC 2012". 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2014.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 15 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2014.
- ^ a b /uploads/attachment_data/file/ 6884/1871689.xls[]
- ^ http://www.manchestereveningnews.co.uk/ 4 Şubat 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. news/greater-manchester-news/ boom-city-manchester-has-more-super-rich-695230
- ^ "MoneySupermarket" için "Opinion Research LLP" anket şirketi araştırması 10 Kasım 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
- ^ "Labour Market Profile Manchester" (İngilizce). 1 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2014.
- ^ "Education and skills in your area" (İngilizce). 16 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2014.
- ^ "The Big Nine - Regional Office Review - Q4 2012". ĞVA Grimley (İngilizce). Ocak 2013.[]
- ^ Redhead, Brian (1993). Manchester: a Celebration (İngilizce). Londra: Andre Deutsch. ISBN .
- ^ "Bridgewater Hall, Manchester". 26 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2015.
- ^ "Procession – Jeremy Deller" (İngilizce). Manchester International Festival. 2009. 1 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2015.
- ^ "M.E.N Named Most Popular Entertainment Venue on Planet". 6 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2008.
- ^ "HOME (Manchester) resmî websitesi". 21 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2015.
- ^ "Contact Tiyatrosu resmî websitesi". 7 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2015.
- ^ "The Dancehouse Theatre" (İngilizce). thedancehouse.co.uk. 16 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2009.
- ^ "The Guardian view on Manchester's new cultural space: from one kind of factory to another". The Guardian (İngilizce). 5 Aralık 2014. 1 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2015.
- ^ "Explore MOSI" (İngilizce). Museum of Science and Industry. 2009. 16 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2015.
- ^ "Vehicle Collection" (İngilizce). Greater Manchester Museum of Transport. 2007. 5 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2015.
- ^ Imperial War Museum. "IWM North". iwm.org.uk (İngilizce). 1 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2013.
- ^ "The History of The Manchester Museum". University of Manchester. 6 Ağustos 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2009.
- ^ Morris, Edward (2001). "Public art collections in north-west England" (İngilizce). Liverpool University Press. ISBN .
- ^ "Collection". Whitworth Gallery. 27 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2009.
- ^ "Manchester Museums Guide" (İngilizce). Virtual Manchester. 1 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2009.
- ^ Bu eser Britanya televisyonu için BBC tarafından 2004'te 4 bölümden oluşan adlı bir televizyon mini-serisine uyarlanmıştır. Bu kitapta ve mini-seride yer ismi Milton olarak verilmekle beraber bu yerin Manchester olduğu gayet aşikardır.
- ^ Engels, Fredrick (1892). The Condition of the Working-Class in England in 1844. Londra: Swan Sonnenschein & Co. 12 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2015 – vasıtasıyla.
- ^ "Charles Dickens, Hard Times bedava Gutenberg Edisyonu (". 23 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2015.
- ^ Sutherland, Joan (1989). The Stanford Companion to Victorian Fıçtıon (İngilizce). Stanford University Press.
- ^ "Manchester – a breathtaking City" (İngilizce). The travel magazine. Erişim tarihi: 28 Ocak 2013.
- ^ Hobbs, Dick; Winlow, Simon; Hadfield, Philip; Lister, Stuart (2005). "Viölent Hypocrisy: Governance and the Night-time Economy". European Journal of Criminology. s. 161. doi:10.1177/1477370805050864.
- ^ Haşlam, Dave (2000). Manchester, England yayımcı=Fourth Estate (İngilizce). ISBN .
- ^ ""Manchesterpride" resmî websitesi". 27 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2015.
- ^ "The Festival". Manchesterpride.com. 28 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2012.
- ^ "Manchester still top of the popularity league". University of Manchester. 18 Ocak 2007. 10 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2015.
- ^ "Manchester Uniuversitesi resmî websitesi". 30 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2022.
- ^ "Manchester Metropolitan Universitesi resmî websitesi". 11 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2022.
- ^ Fowler, Alan (1994). Many Arts, Many Skills: Origins of Manchester Metropolitan University (İngilizce). Manchester: Manchester Metropolitan University. ISBN .
- ^ "RNCM resmî websitesi". 25 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2015.
- ^ "The College of Law" (İngilizce). International Bar Association. 1 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2013.
- ^ "Manchester: Award winning city of sport" (İngilizce). Manchester City Council. 9 Mayıs 2012. 30 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2015.
- ^ "Sporting heritage". Visit Manchester web pages (İngilizce). Visit Manchester. 27 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2008.
- ^ "A Guide to Radio Stations in and Around North West England" (İngilizce). northwestradio.info. 2005. 2 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2007.
- ^ "FUSE FM – Manchester Student Radio". fusefm.co.uk. 5 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2008.
- ^ Bknz. OFCOM websitesi Radyo 16 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ve altsayafaları özellikle Analog Radyo İstasyonları rehberi 21 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ "Manchester KİNOFİLM Festivali resmî websitesi". 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2015.
- ^ "Television and Radio Stations in Manchester" (İngilizce). Manchester 2002 UK. 2002. 1 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2015.
- ^ Midgley, Neil (16 Aralık 2010). "BBC TV channels could move to Salford". The Daily Telegraph. Erişim: 19 Hziaran 2011. (İngilizce)
- ^ Plunkett, John (16 Nisan 2012). "Manchester's Channel M closes after 12 years". The Guardian (İngilizce). 1 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2015.
- ^ Sweney, Mark (30 Ağustos 2007). "Paid-for sales of MEN slump". The Guardian. Birleşik Krallık: Guardian News and Media Limited. 1 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2008.
- ^ "M.E.N. Makes Changes To Metro Distribution". Merry Media News. 9 Mart 2007. 22 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2008.
• "Manchester local press". ManchesterOnline. GMG Regional Digital. 2007. 12 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2007. - ^ Waterhouse, Robert (2004). "The Other Fleet Street" (İngilizce). First Edition Limited. ISBN .
- ^ Waterhouse, Robert (20 Eylül 2006). "The Enquirer suspends publication". The North West Enquirer. The North West Enquirer. 26 Şubat 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2008.
- ^ "Manchester City Council: International civic links". Manchester.gov.uk. 21 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2014.
- ^ 1983'te bu ilişki kurulduğu zaman Chemnitz Demokratik Almanya hükümranlığı altında bulunup ismi "Karl-Marx-Stadt" olarak bilinmekteydi.
- ^ "British Council Annual Report 2013–14" (İngilizce). British Council. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2015.
- ^ Fox, David (2007). Manchester Consuls. Lancaster: Carnegie Publishing. . (İngilizce)
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
(İngilizce)
- "Visit Manchester" resmî Manchester turist rehberi 7 Mayıs 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Resmî Manchester Şehri kılavuzu
- BBC Manchester23 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Büyük Manchester demiryolları haritaları
- Millî İstatistikler Profili23 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Bibliografya
Genel eserler
- Beesley, Ian (1988). Victorian Manchester and Salford (İngilizce). Keele: Ryburn. ISBN . LCCN 91144415.
- Hylton, Stuart (2003). A History of Manchester (İngilizce). Chichester: Phillimore & Company. ISBN . LCCN 2004381906.
- Alan J, Kidd. Manchester (İngilizce). Keele: Ryburn. ISBN .
- ; Price, Jane (2002). The Mancunian Way (İngilizce). Manchester: Clinamen Press. ISBN . OCLC 51481941.
- Redhead, Brian (1993). Manchester: a Celebration (İngilizce). Londra: Andre Deutsch. ISBN .
- Schofield, Jonathan (2005). The City Life Guide to Manchester (İngilizce). Manchester: City Life. ISBN . OCLC 495438072.
- Worthington, Barry (2002). Discovering Manchester: A Walking Guide to Manchester and Salford - Plus Suburban Strolls and Visits to Surrounding Attractions (İngilizce). Sigma Leisure. ss. 272. ISBN .
Mimari
- Hands, David; Parker, Sarah (2000). Manchester: A Guide to Recent Architecture (İngilizce). Londra: Ellipsis Arts. ISBN .
- Hartwell, Clare (2001). Manchester. Pevsner Architectural Guides (İngilizce). Londra: Penguin Books. ISBN .
- Hartwell, Clare; Hyde, Matthew (2004). Lancashire: Manchester and the South-East. The Buildings of England (İngilizce). New Haven ve Londra: Yale University Press. ISBN .
- Parkinson-Bailey, John J (2000). Manchester: an Architectural History (İngilizce). Manchester: Manchester University Press. ISBN . LCCN 99055329.
- Robinson, John Martin (1986). The Architecture of Northern England (İngilizce). Londra: Macmillan. ISBN . LCCN 86218260.
Kültür
- Champion, Sarah. And God Created Manchester (İngilizce). Manchester: Wordsmith. ISBN . OCLC 22661075.
- Gatenby, Phill (2002). Morrissey's Manchester: The Essential « Smiths » Tour (İngilizce). Manchester: Empire Publications. ISBN .
- Haslam, Dave (2000). Manchester, England (İngilizce). New York: Fourth Estate. ISBN . OCLC 49641160.
- Lee, C P (2002). Shake, Rattle and Rain – Popular Music Making in Manchester 1955–1995 (İngilizce). Ottery St. Mary: Hardinge Simpole. ISBN .
- Lee, C P (2004). Like The Night (Revisited): Bob Dylan and the Road to the Manchester Free Trade Hall (İngilizce). Londra: Helter Skelter Publishing. ISBN .
- Savage, John (1992). The Haçienda Must Be Built (İngilizce). Woodford Green: International Music Publications. ISBN . OCLC 30158665.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Manchester telaffuzu ˈmaentʃɛster dinle Birlesik Krallik a bagli Ingiltere ulkesinin Kuzey Bati bolgesinde bulunan bir sehir Daha genis bir sehirlesme alaninin merkezidir 514 417 kisilik nufusuyla ulkenin en kalabalik altinci sehri konumundadir Manchester City adli metropoliten bolgenin yerel idare merkezidir Kuzey Bati Ingiltere bolgesinin Liverpool ile birlikte merkezi oldugu kabul edilir 1974 1986 doneminde iki seviyeli Greater Manchester Metropoliten Kontlugunun birinci seviyesinin kontluk idaresi Manchester de bulunmaktaydi birinci seviye kontluk idaresi lagvedildiginde geride kalan ve paylasilan gorev ve yetkiler icin kurulan kurumlarin merkezi Manchester de bulunmaktadir Bazi Manchester yerlileri kendilerini olarak adlandirir Bunun nedeni Manchester tarihinin Romali Mamucium a dayanmasidir ManchesterSehirArmaTakma adlar Cottonopolis Warehouse City MadchesterSlogan Concilio Et Labore Bilgelik ve gayret ile ManchesterManchester in Ingiltere deki konumuDevletBirlesik KrallikUlkeIngiltereBolgeKuzey Bati IngiltereKontlukGreater ManchesterTek seviyeli metropoliten bolgeKurulus1 yuzyilKasaba statusu1301Sehir statusu1853Idare TurBelediye Baskani ve Manchester City Metropoliten Borough Konseyi Belediye BaskaniNaeem ul Hassan Milletvekilleri IP IP Lib Dem IP IP Rakim78 mNufus 2019 Sehir552 858 Yogunluk4422 km Kent2 705 000 Kent yogunlugu4 735 km 12 26 mil Metropol3 348 274Zaman dilimiUTC 00 00 BAS Yaz YSU UTC 01 00 BAYS Alan kodu0161Resmi site www manchester gov uk Manchester 18 yuzyilda dunyanin sanayilesmis ilk sehri haline gelmistir 1761 yilinda Bridgewater Kanali nin kurulmasi Manchester i 1853 yilina dek kasaba seviyesinden buyuk sehir seviyesine yukseltmistir 1877 yilinda Manchester Belediye Binasi ve 1894 yilinda doneminde dunyanin en genis gemi kanali olan Manchester Gemi Kanali kuruldu Bununla beraber acilan sehirden denize dokulmektedir 1995 yilinda patlatilan bomba ozellikle sehir merkezinin yenilenmesine yol acti Sehir mimarlik kultur medya bilimsel calismalar muhendislik spor kulupleri ve sosyal etkinlikler gibi alanlarda basarilari ile taninmaktadir Manchester onemli bilimsel gelismelere sahne olmustur Atomun ilk parcalandigi ve dunyadaki ilk demiryolunun kuruldugu yerdir Ayrica Birlesik Krallik ta kapitalizm ve komunizmin baslatildigi yerdir Karl Marx ve Friedrich Engels Komunist Manifesto adli kitaplarini sehirdeki Chetham Kutuphanesi nde yazmislardir Bugun Manchester Birlesik Krallik in en gelismis ucuncu ekonomisine sahip olup bir Beta Dunya sehri konumundadir Ayrica Londra ve Edinburgh dan sonra yabancilar tarafindan en cok ziyaret edilen ucuncu sehirdir TarihceEtimoloji Manchester isminin asli bu mevkide Antik Roma doneminde bulunan Romali kalesinin ve etrafindaki yerleskenin ismi olan Latince Mamucium dan gelmistir Bircok tarihciye gore Mamucium ismi ise eski Ingiltere de yerlesik olan Kelt kabilelerinin konustugu Kelt dilinde meme sekilli tepe kelimelerinden geldigi bildirilmektedir ve bu Kelt dili isme Latince ordu kampi veya kaleler anlaminda castra kelimesini eklenmesi ile ortaya cikmistir Mamucium isminin asli icin alternatif bir aciklama da mevcuttur Eski Britonik dilinde mamma anne bu Romali kalesi ve yerleskesinin hemen dibinden gecen Medlock Suyu nun nehir tanricasina atif etmektedir Bu yerleske Medlock un Momma tanricasinin kalesi olarak isimlendirilmistir 19 Yuzyil basina kadar Gunumuzde Kuzey Ingiltere olarak anilan arazilerde cogunlukla Brigantes adli bir Kelt asilli kabile yasamaktaydi Bu kabilenin gunumuzde nin uzerinde yapili oldugu bir kumtasi kayalardan olusan tepe uzerinde ve Irwell Nehrinin karsi yakasinda bir mustahkem mevkileri bulunmaktaydi Brigantes lerin yerlesik olduklari topraklar gunumuzde Salford ve Stretford un uzerinde bulundugu gayet mumbit dusuk rakimli ovalardi Birinci yuzyilda Britanya adasinin antik Romalilar tarafindan fethedilmesi sirasinda Romali 79 yilinda Kuzey Ingiltere de Romalilarin kurduklari sehirler olan Deva Victrix gunumuzde Chester ve Eboracum gunumuzde York u savunmak icin yaptirdigi kaleler arasinda gunumuzdeki Manchester deki Mamucium adli kale de bulunmaktaydi O tarihten itibaren sonradan hizla gelisen bu kale etrafindaki yerleske devamli olarak yasanan bir mevki olarak gunumuzdeki Manchester sehrinin merkezini ve kentin nuvesini teskil etmistir Gunumuzde Manchester Castlefield mevkiinde bu antik Romali kalesinin stabilize edilmis temelleri halkin gormesi icin acik hava muzesine cevrilmistir Antik Romalilarin idaresi lejyonlarin Britanya adasindan cekilmeleri ile Manchester de olasilikla 3 yuzyilda sona erdi Kale etrafindaki Romali sivil yerleske Vicus un 3 yuzyilin ortalarinda bosaltildigi ve belki kucuk bir askeri garznizonu icinde barindiaran kalenin ise 3 yuzyil sonlari ve ile 4 yuzyil baslarinda birakildigi belirtilmektedir 1066 da Ingiltere nin Normanlar tarafindan fethi ne gelene kadar yerleskenin merkez mevkii eski Romali kalesi ve etrafindan ile Irk Suyu nun kavusma noktasina gecmisti Normanlarin kuzeyde Sakson ve Viking asilli yasayanlari bastirmak icin yaptiklari Kuzey Seferi 1069 nde kullandiklari yakip yikma taktigi ile yagmalama dolayisiyla yerleske ve civarinin issiz viran bir araziye donusturuldugu bildirilmektedir Yaklasik 1650 de Manchester in haritasi Buyuk toprak sahibi bir lord olan Thomas de la Warre 1421 de eski Manchester koy kilise cemaati icin yaninda bir kesisler koleji evi de ihtiva eden bir kilise yaptirdi Gunumuzde kilise ne donusturulmustur ve kolej evi de Cheetham Muzik Okulu ve Cheetham Kutuphanesi olarak kullanilmaktadir 1653 te yeniden acilan Cheetham Kutuphanesi gunumuzde hala halka acik olmaya devam etmektedir ve Birlesik Krallik ta bulunan en eski halka acik referans ve halka parasiz kitap kiralayan kamu kutuphanesidir 1282 tarihli bir belgede Manchester bir pazar sehri olarak belirlenmektedir 14 yuzyil civarlarinda Manchester e cok sayida Flandra dan kacan Protestan kumas dokuyucularinin gocmen olarak gelip bu kasabada yerlestikleri bildirilmektedir Bazi kaynaklar bunlarin kurduklari kucuk kumas imalat atolyelerinin Manchester ve bolgesinin tekstil imalatcisi olmasina yol actigini belirmektedirler Bundan sonra Manchester in onemli bir yunlu ve keten kumas imalat ve ticaret merkezi oldugu bilinmektedir Yaklasik 1540 li yillarda bu imalat ve ticaret kasabasi daha genisleyip o zaman tarihcisi John Leland in sozleri ile Tum Lancashire Kontlugu icinde en guzel en iyi binalari olan en hizli ve en buyuk nufuslu kasaba olmustur Leland in Manchester inden gunumuze kalan en onemli binalar Manchester Katedrali ve Cheetham binalaridir Manchester ve Salford haritasi 1801 Ingiliz Ic Savasi doneminde Manchester cok koyu parlamentocular tarafini tutmaktaydi Oliver Cromwell bu kasabanin sirf kendisini temsil edecek nir secme istegini once kabul etti ama sonra bu kararindan caydi Kasaba icin Parlamento uyesi olarak secilen Charles Worsley bu secimlik gorevde bir yil kaldi Sonra bir askeri gorev olan Lancashire Cheshire ve Staffordshire kontluklari icin askeri idareci olaraK Tuggeneral rutbesi ile askeri vali oldu Bu ic savas doneminde askeri idarecilerin yonetimi adi verilen bir asamada idaresi altindaki kontluk alanlarini cok siki olarak idare etti Kendisi cok siki Puritan Hristiyan inanclara sahipti ve bu inanclara bagli olan kurallari cok siki olarak uyguladi Boylece idare ettigi bolgedeki tum birahaneleri kapattirdi ve Noel yortusunun eglencelerle kutlanmasini yasak etti Charles Worsley ic savas 1660 ta bitmeden once 1656 oldu 1600 dan hemen sonra Ingiltere nin geleneksel olarak yunden giysiler giyme aliskanligi degisti ve halk arasinda buyuk miktarda pamuklu bezlerden yapilmis giysiler giymek moda oldu Once bu elbiseler pamuk keten karisimi elyaftan dokunmus bezden yapilmakta idi ama sonra sirf pamuktan yapilmis bezden elbise giyilmeye baslandi Bu tip bezin dokunmasi cogunlukla Manchester de yapilmaktaydi Pamukluya talebin artmasi Manchesterli dokumacilarin cok buyuk miktarda ham pamuk talep etmelerine yol acti ve bundan dolayi pamuk Ingiltere nin ham pamuk ithalati birden artis gosterdi Fakat Manchester kara icinde kalmaktaydi ve pamuk ve pamuk dokumak icin gereken enerji gayet etkinsiz kara yolu tasimaciligi ile Manchester e getirilmesi gerekmekteydi Manchester den akan Irwell Nehri ve Mersey Nehri mavnalarla yuk nakline elverisli olacak sekilde derinlestirilerek Liverpool limanindaki doklardan Manchester e su uzerinden getirilen pamuk nakliyat zorlugunu bir parca kolaylastirdi Worsley deki komur maden ocaklarindan cikartilan komurun de Manchester icindeki fabrikalara nakletmek icin 1761 de acildi Bu kanal 1776 da Runcorn a kadar uzanan Mersey halicine baglanmak uzere Runcorn a kadar uzatildi Boylece mavnalar arasindaki rekabet ve daha cok yuk tasiyabilecek mavnalarin insasi ile Manchester fabrikalarina komurun maliyeti ve ham pamugun doklardan fabrikalara nakil maliyetleri yariya indirildi Manchester etrafinda bulunan yakin sehir ve kasabalarda uretilen pamuklu tekstil mallarinin efektif olarak pazar yeri olma durumuna gecti 1729 da Manchester de ham maddeler borsasi acildi Kentin ticaretinin gelismesi icin de kentte buyuk emtia ambar binalari yapildi 1780 de o zamana kadar kucuk atolyelerde veya su kenarinda bulunup su gucu kullanilan fabrikalarda uretilen pamuklu bez imalati icin komurle istim gucu kullanan gayet makinelesmis olarak pamuklu bez imalati yapmak uzere ilk buyuk bir fabrika Richard Arkwright tarafindan kuruldu Sanayi Devrimi 1820 civarinda Manchester Ancoats ta Mc Connel Co Pamuklu Bez Fabrikalari Manchester in tarihi genel olarak Sanayi Devrimi doneminde tekstil imalat sanayiinin tarihi ile birbirine baglidir Pamuk ipligi egirmek icin sanayinin imalatinin gayet buyuk cogunlugu Buyuk Manchester Guney Lancashire ve Kuzey Cheshire bolgelerinde bulunan kasaba ve kentlerde yerlesik bulunmaktaydi Manchester belli bir donem icin pamuk islemenin en etkin uretim merkezi idi Hemen sonra Manchester pamuklu mallarin alinip satilmasi ticaretinin yerlesmis oldugu en buyuk dunya pazar yeri haline gelmisti Kralice Victoria doneminde bu nedenlerle Manchester e takma isim olarak cottonopolis veya Ambarlar Kenti verilmistir Avustralya Yeni Zelanda ve Guney Afrika da mamchester sozcugu hala pamukludan yapilma havlu carsaf yastik yuzu vb eliși maddeleri icin kullanilmaktadir Sanayi Devrimi Manchester de buyuk bir degisiklige neden oldu ve Manchester in nufusunun hizla artmasina bir neden sagladi 19 yuzyil baslarinda Iskocya dan Galler Ulkesi nden Irlanda dan ve Ingiltere ulkesinin diger bolge ve sehirlerinden Manchester de isci olarak calismak niyetiyle buyuk bir insan akimi basladi Bu nedenle Manchester cok sasirtici bir hizla genislemeye basladi Bu sanayi devrimi hic planlanmamis ve planlanmayan bir surecle sehirsel gelisme ortaya cikartti Manchester de bu donem cok genis alanlarda sanayiler de gelisti 1835 te Manchester hicbir karsilastirilabilir sehir bulunmadan dunyada birinci ve en buyuk sanayi sehri olmustu makine sanayi firmalari onceleri pamuklu sanayi icin makineler imalat etmeye basladilar ama cok gecmeden genel sanayiler icin de makineler imal edip satmaya basladilar Benzer sekilde kimya endustrisi once pamuklu sanayi icin beyazlatici ve boya verici kimyasal maddeler uretmeye basladilar ama gelisince diger sanayi alanlari icin de kimyasal maddeler uretmeye basladilar Ticaret gelistikce onun yan destek kolu lari olarak bankacilik sigortacilik gibi finansal hizmet sektor ve firmalari da gelisti Ressam Thomas Pether in Manchester e dogru from Kersal Moor dan manzara yaklasik 1820 Sanayi Devrimi nin daha baslamadan hemen once ufak bir kasaba olan Manchester kirsal gorunuslu idi Manchester Kersal Moor dan ressam William Wyld 1857 Manchester sanayi devrimi dolayisiyla buyuk sayida fabrika bacalariyla dolu Ticaret ve cok buyuk bir sehirsel nufusu beslemek icin buyuk bir nakliyat ve fiziksel dagitim enfrastruktur sektorlerinin gelistirilisini gerektirdi Manchester bu nedenle dunyada ilk demiryolunun deniz limanindan kara icinde bulunan bir mevkiye giden sehirlerarsi Liverpool Manchester Demiryolu nun son terminali oldu Degisik nakliyat sekilleri arasinda ortaya cikan rekabet nakliyat maliyetlerinin dusuk kalmasina yardimci oldu 1878 de Britanya Genel Posta Ofisi GPO idaresi Manchester de yerlesik bulunan bir firma icin ilk telefon sistemini kurup isletmeye basladi Bu British Telecom adli gunumuzde ozel telefon sirket olan sirketin sanki ecdadidir 1894 te Irwell Nehri ve Mersey Nehri nin daha once kanalize edilen kisimlarini kullanarak Salford dan gelgitli Mersey halicinde bulunan Eastham Doklari na kadar ulasan 58 km uzunlukta Manchester Gemi Kanali tamamlandi ve Manchester in kenarinda bulunan Salford Quaysde liman rihtimlari yapilip bu limana Manchester Limani ismi verildi Bu kanali kullanan okyanuslarda gidebilen yuk gemileri Manchester Limani na dogrudan dogruya gidip orada yuk yukleyip yuk indirebilir oldular Bu kanalin bir sahilinde Manchester sehri sinirlarinin hemen disinda Trafford Park adli buyuk bir sanayi parki kuruldu Bu sanayi parkinda kurulan pamuklu dokuma makineleri da imal eden makine sanayi firmalari dunyanin dort bir yanina makineler ihrac etmeye basladilar Manchester Kapitalizm in merkezi oldu Bu sisteminin istedigi serbest ticaret ve devlet mudahalesi olmadan ozel sektor firmalarin tamamen serbestce hareket etmelerini on goren ideolojik fikirlere Manchester Kapitalizm ekolu adi verilmeye basladi 1938 dan itibaren Ingiltere ye getirilen zahire ve misirin serbest olarak gumruge ve ithalat yasaklanmalarina tabi olmadan ve Ingiliz nakliye gemileriyle nakliye edilme kisitlamasina bagli olmadan ulkeye getirilmesini isteyenlerin kurmus olduklari Anti Corn Law League Zahire Kanunu Aleyhtarlari Ligi bu doktrinden kaynaklanmaktaydi Corn Laws Zahire Kanunlari adinda Ingiltere de zahire tarimina ve yuksek soylu toprak sahiplerine yuksek subvasiyonlar vermeyi saglayan bu kanunun kaldirilmasi bu ligin hedefi olmustu Bu ligin dayandigi doktriner prensipler Manchester Kapitalizm Ekolu tarafindan saglanmaktaydi Bu donemde gelisen isci sinifi buyuk eziyetlere katlanmakta idi ve Manchester bu sinifa mensuplarin yaptiklari protestolar olan ekmek ve emek karisikliklarina da merkez oldu Sehirde bulunan emekciler ve hic imtiyazlari olmayan siniflar biraz daha fazla siyasi guc kazanmak icin sehir merkezini bir toplanti ve gosteri yuruyus yeri gibi kullanmaya basladilar Manchester in merkezinde bulunan St Peters meydaninda 15 Agustos 1819 da yapilan boyle toplantilardan birinde imtiyazli idareci siniflarinin toplayip meydana sevk ettikleri atli askerler protesto eden emekcilere kiliclari ile hucuma gecip 15 olu ve cok sayida yaraliyi arkalarinda biraktilar Peterloo Katliami adi verilen bu olay Britanya emekci sinifi icin onemli bir simge olay oldu 1818 da iscilerin gosteri yuruyusune karsi Peterloo Katliami sonucunda 14 kisinin oldurulup birkac yuz kisinin yaralanmasi Manchester Marksizm ideolojisinin gelismesi ve solcu politikalar icin tarihte onemli bir yer almaktadir Bilimsel sosyalizmin babalarindan sayilan Friedrich Engels en etkili olan 1844 te Ingiltere de Emekci Sinifin Durumu ana eserini Manchester icinde yasayip incelemeler yaptiktan sonra bu sehirde yasayan isci sinifinin cektigi buyuk yasam zahmetlerini ifsa edip aciklamak icin yazmistir Karl Marx Manchester i ziyarete geldigi zaman Engels le Cheetham Kutuphanesi nde bulusmuslardir Ikisinin bu kutuphanede bir pencere yaninda birlikte oturduklari tahta banket gunumuzde bile ayni yerde bulunmaktadir Marx in o siralarda okumakta oldugu iktisat kitabi gunumuzde bu kutuphanede gorulebilir 2 6 Haziran 1868 de Birlesik Krallik ta tek isci sendikalari federasyonu olarak kurulan TUC Trades Union Congress Isci Sendikalari Kongresi ilk birlesik toplantisini Manchester de David Sokagi ndan bulunan Mekanistler Enstitusu nde yapmistir Britanya politikasinda iki buyuk partiden biri olan Isci Partisi ve 19 yuzyil sonu ile 20 yuzyil sonunda Buyuk Britanya da kadinlara oyu verme hakki verilmesi icin kurulan radikal kadinlar haklari savunuculari Sufrajet Hareketi nin dogum yeri Manchester olmustur Bu donemde Manchester bir suru yeni seyin ortaya cikabilecegi sehir olarak gorulmeye baslanmisti Yeni sanayi uretim usulleri yeni doktriner dusunce sekilleri yeni sosyal grup veya siniflar yeni dinsel mezhepler yeni formalarda emek ve isci organizasyonu yeni sekilde dagitim ve kooperatif tipte perakende satis birimleri hep Manchester de baslayip Ingiltere ye yayilmaya basladi Ornegin yeni doktirner dusunce sekli serbest dis ticaret ve ozel sektore hic kisintisiz hareket etme serbestisi verilmesi ideolojisi yani laissez faire birakin yapsinlar adi ile ve Manchester Kapitalizm Ekolu adinda lanse edilmeye baslandi Sehir yabanci ulkelerden ve Britanya nin diger bolgelerinden egitimli kisileri bu yenilikleri gelip gormeleri cekici olmaya baslayip onlarin sehri ziyaret etmelerine yol acti O donemde populer olan bir soz gunumuze kadar yetismistir Bu soz Manchester bugun ne yaparsa dunyanin geri kalan kisimlari onlari yarin yapacaklardir Osborne George 7 Mart 2007 Osborne Our vision to make Manchester the creative capital of Europe Conservative Party Websitesi Ingilizce Conservative Party 4 Haziran 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Mayis 2022 Manchester in en iyi altin cag donemi muhtemelen 19 yuzyilin son ceyregi olmustu Gunumuzde Manchester de bulunan bircok muhtesem mimarili kamusal yapi ornegin Manchester Sejur Sarayi Manchester Kutuphanesi Manchester Muzesi vb o donemden kalmadir Sehirde o donemde kozmopolit bir atmosfer bulunmakta idi ve bu cok coskun bir kultur hayati yaratmisti Bu kulturel gelismeye Manchester de klasik muzik calmak icin nin kurulup gelismesi iyi bir ornektir Bu donemde yerel idarenin kurulusu da degisiklik gordu 1892 de Ingiltere ulkesinde idari kontluk konseyleri kuruldu Manchester deki borough unvanli belediye kontluk borough seklini alip yerel meclise ve yerel idarecilere daha fazla otonomi kazandirildi 1910 da Oxford Road Manchester Ressam Pierre Adolphe Valette Sanayi Devrimi Manchester e zenginler ve zenginlikler getirmekle beraber kentte yasayan nufusu buyuk bir kismina zaruret sefalet ve fakirlik getirdi Modern Ingiliz tarihcisi Manchester deki bu durumu soyle bildirmistir Manchester dunyada yeni bir cesit sehir idi En iyi ve en kotu yasanim ve yasamada ifrat ve tefrit son ucuna kadar korkulacak sekilde bu sehirde bulunmaktaydi Sehre gelenler sanayi bolgesi olan varoslarindaki fabrika bacalarindan cikan kara dumanlar ile karsilasmaktaydilar Sehre ziyarete gelen bir Amerikan misafir Manchester in en fena mevkilerine goturuldugu zaman baskiya alinmis aldatilmis ezilmis yerlerde yatip kana bulanmis parcalar halinde insanlari ve insan ruhlarini gordugunu ifade etmistir Manchester de bulunan pamuklu iplik ve pamuklu bez fabrikalari sayisi en yuksek olarak 1853 te 108 e yetisti Bundan sonra fabrika sayisi azalmaya basladi 1850 li yillarda Bolton da kurulu bulunan pamuklu iplik igme fabrikalari sayisi Manchester dekileri gecti ve Manchester dunyanin pamuk ipligi baskenti olma niteligini kaybetti 1880 de ise Oldham pamuklu iplik igme fabrikalari sayisi Manchester dekileri asti Fakat bu imalat alaninda Manchester in dususu sirasinda Manchester icinde bulundugu bolgenin finansal merkezi olma yolunda ilerlemekte idi Manchester de pamuklu imalati yine de devam etti 1913 te Manchester dunya pamuklu imalatinin 65 ine uretmekte idi I Dunya Savasi cikmasi ve devami ile dunya piyasalarinin kapanmasi o zaman kadar pamuklu uretiminin ve pamuklu ihracatinin Manchester de cok yiuksek yuksek seviyelerde olmasi dolyisiyla kentin iktisadi durumuna cok aksi tesir yapti Dunyanin diger devlet ve bolgelerinde pamuklu uretmek icin fabrikalar kuruldu Bu fabrikalar imalata gecmek icin gereksindikleri makineleri yine Manchester tekstil makineleri imalat sektorunden temin ettiler Bu savastan cok gecmeden sonra Birlesik Kralligi n Buyuk Depresyon adi verilen buyuk mali ve iktisadi buhran suruklenisi Manchester e buyuk ziyanlar verdirdi Bu buhranla sanki o zamana kadar gizli olan ekonomik bunyesel degisiklikler gereksinmesi cok aciga cikti ve eski sanayiler bu arada tekstil sanayi dunya imalat sanayi alaninda eski onemlerini kaybettiler II Dunya Savasi nda Alman Hava Akinlari II Dunya Savasi sirasinda Birlesik Krallik arazilerinde ulkenin savas sanayine katkida bulunan endustrilerin basinda Manchester de yerlesik sanayiler gelmekte idi Ornegin sehirdeki Gorton daki fabrikasinda Bayer Peacock and Co demiryolu lokomotifleri imal etmeyi birakip bomba uretimine gecmis ve bu alanda basta gelen uretici olmustu Chorlton upon Medlock ta bulunan Dunlop firmasi kaucuk ve oto ve kamyon lastigi urettigi gibi Birlesik Krallik taki sehirleri hava hucumlarindan korumak icin kullanilan baraj balonlarini uretmekte idi Sehrin hemen sinirinda bulunan buyuk bir endustri parki olan Trafford Park ta Metropolitan Vickers firmasi Avro Manchester ve Avro Lancaster bombardiman ucaklari uretimi yapmakta idi ve Ford firmasi bu ucaklar ve avci ucaklarinda kullanilan Rolls Royce Merlin ucak motorlarini imal etmekte idi Bunun icin Mancheste Nazi Almanya nin Lufwaffe hava gucu icin gayet buyuk bir oneme haiz buyuk bir hava bombardimani hedefi idi Luffwafe Heinkel He 111 ve bombardiman ucaklarini kullanarak savasin hemen basindan itibaren Manchester a hava bombardiman hucumlari yapmaya basladi ve bu hucumlarda sadece sanayi hedefleri degil siviller de bu bombardimanlarin baslamasindan itibaren o zaman icin kullanilmayan bir terim olmakla beraber kollaterel zayiat gorduler Bu hava bombardiman akinlarindan onemlilerinden biri 22 23 Aralik ile 25 24 Aralik 1940 ta iki gecede yapilan ve Hristiyan kutsal gunu olan 25 Aralik ta Noel e yakinligi dolayisiyla Manchester Noel Blitz olarak adlandirilan oldu Bu bombardiman akininda toplam olarak Nazi Luftwaffe hava gucu Manchester uzerine 47 67 ton kadar toplam agirlikta yuksek tahripli patlayici bomba ve yaklasik 37 000 tane yangin bombasi yagdirdi Manchester sehrinin merkezindeki tarihi binalar yerle bir oldu Bu arada 365 tane ticaret sanayi ambari 200 tane buyuk is yeri ve 150 tane diger tipte is yeri tahrip edildi 276 da sivil sahis oldu 30 000 tane ikametgah zayiat gordu Manchester Katedrali ilk Alman bombardiman hucumlarinin birinde buyuk tahribat gordu Katedralin tamir edilip restore edilmesi 20 yil kadar aldi II Dunya Savasi ndan sonra II Dunya Savasi sona erdikten sonra Britanya bir pamuklu ureten ve uluslararasi pamuk ve pamuklu ticaretinde onemli rol oynayan bir ulke olmaktan tamamen ayrildi Manchester de bulunan Pamuk Borsasi 1968 de kapatildi Borsa binasinin bir kismi bir tiyatro salonu ve diger kismi ise alisveris merkezi olarak gelistirildi 1968 e kadar Manchester Limani buyumeye devam etti 1968 de Manchester Limani Ingiltere nin ucuncu buyuk limani olmustu ve 3 000 kisiden daha fazla liman iscisi istihdam etmekteydi Fakat yuk gemilerinin hacmi buyumeye basladi Manchester Gemi Kanali nin yeni tip buyuk yuk gemileri ozellikle tankerler buyuk kuru yuk gemileri ve konteyner tasiyan gemileri icin kullanilmasi imkansiz olmaya basladi Ingiltere de Manchester Gemi Kanali nin genisletmek icin ne imkan ne de istek vardi Bu yeni tip gemilerle ozellikle konteynerler ile deniz yuku tasimaciligi gittikce gemi ile yuk tasimaciliginda on plana gecmeye basladi Manchester limanina gelen ve bu limandan giden deniz yuku gittikce azaldi Buna bir neden de Ingiltere deki agir sanayi uretiminin 1960 lu yillardan beri hizlanan bir dusus gostermesi idi 1979 da iktidara gelen Muhafazakar Parti Margaret Thatcher hukumetinin uyguladigi iktisadi politika da agir sanayi uretimine daha da siki gem vurdu Bu tip sanayinin bir gelismis ulke bunyesine hic uygun olmayan sekilde gayet kuculmesine neden oldu 1961 1983 doneminde Manchester de bulunan imalat sanayinde calisan 150 000 kadar iscinin isi sona erdi 1982 de Manchester Limani kapatildi ve Manchester Gemi Kanali nda yuk gemilerinin seyruseferi sona erdi Manchester sehir yenilestirme ugraslarina 1980 li yillarin sonlarinda basladi Bu yenilestirme projeleri arasinda Metrolin sehir toplu tasima sistemine yeniden tramvay hatlari ekleme Bridgewater Konser Salonu eski konser salonu yerine yeni buyuk ve modern bir konser solunu yapimi Manchester Evening News Arena kapali spor salonu ve pop muzigi konserleri icin salon ve Salford da bulunan liman rihtimlarinin yeni maksatlarla kullanilmasi projeleri sayilabilir Kent uluslararasi prestij kazanip isim yapmak icin bu donemde iki defa Olimpiyat oyunlarini organize etmek icin aday olmayi da denemistir Manchester sehri Irlanda ya yakinligi dolayisi ile Irlanda nin bagimsizligini isteyen Irlanda Cumhuriyetcileri tarafindan 19 yuzyildan itibaren sabotaj hucumlarina hedef olmustu 1876 da Irlanda Dinsel Sehitleri tarafindan yapilan sabotajlar 1920 de merkezde yangin cikartma hucumlari 1939 da bir seri bomba patlatilmasi 1992 de iki bomba patlatilmasi bu sabotajlara ornektirler Fakat en buyuk bombali sabotaj Gecici Irlanda Cumhuriyet Ordusu teskilati tarafindan 15 Haziran 19896 Cumartesi gunu Manchester in ana carsi sokakalari olan Corporation Sokagi ile Market Sokagi kavsaginda bulunan Arndale Alis Veris Merkezi icinde patlatildi Bu sabotaj bombasi 1 500 kg patlayici madde ihtiva etmekte idi Ingiltere de baris zamani en buyuk patlamayi ortaya cikartti Bu patlamadan hicbir insan zayiati olmadi ama 200 kisi yaralandi Fakat insanlar tarafindan ortaya cikartilan felaket erden en yukse maliyetlisi oldugu sonradan anlasildi Patlamadan yakindaki binalar gayet buyuk hasara ugradi ve 1 1 5 km bile uzakta olan binalarin camlari kirildi Bu patalamanin maliyetinin 50 milyon olarak ilk tahmin yapilmisti ama ayni zamanda bu tahminin gayet dusuk oldugu ve gerecek mali yetin tahminlerin birkac kat olacagi bildirilmisti Sonunda sigorta sirketlerinin hasar icin odemis oldugu tum meblagin 400 milyonu astigi Bildirildi Hasar goren bircok kucuk dukkan ve is yeri bu patalamnin ortaya cikardigi zarari hic karsilayamadilar ve islerine son verdiler Manchester de Exchage Meydani nda kurulmus olan BBC Buyuk Ekrani ve bu ekranda gosterilen FIFA Dunya Kupasi futbol maci Bu patlamadan sonra Manchester in merkezinde buyuk yeni insaat projelerine baslanarak sehir merkezini yenilestirme projesine girisildi Yapilan buyuk yatirimlar ve 2002 Ingiliz Milletler Toplulugu Spor Oyunlari nin sagladigi mali firsatlar kullanilarak Manchester in merkezi gayet genis kapsamli yeniden kurulmadan yepyeni olarak ortaya cikti Kurula Manchester Arndale Alisveris Merkezi Birlesik Krallik icinde en buyuk sehir icinde bulunan AVM mall oldu 21 yuzyil baslamasindan itibaren Manchester kentin yenilesmesine buyuk gayretler sarf etmistir Gunumuzde Manchester in 1960 li yillarda yapilmis olan bircok bolge ve semtlerindeki binalar ya modernize edilmisler ya da yikilip yerlerine gayet buyuk miktarda celik kullanilan ve camla kapli binalar yapilmistir Eski cok katli buyuk pamuklu fabrikalari modern apartmanlara donusturulmustur Ornegin Hulme semti cok genis yenilestirme ve yeniden gelisme programlarina tabi tutulup milyonlarca sterlin para harcanarak lofthouse apartmanlari ile dolmustur 2006 da sehirde 169 metre ve 47 kat yukseklikte Beatham Tower adli bir gokdelen yapilip bitirilmistir Bu bina Birlesik Krallik ta Londra disinda en yuksek bina olup bitirildigi zaman Avrupa da ozel ikametgah olmak uzere kullanilan en yuksek bina olmustu CografyaCografi konum Manchester in sinirlarini icinde sehirlesmis arazileri ve ulasim hatlarini gosteren harita Manchester kentinin enlem ve boylami K 53 28 ve B 2 14 dir Kent Ingiltere merkezi ve Birlesik Krallik baskenti olan Londra nin kuzeybatisinda bulunup Londra ya en kisa karayolu ile 257 km uzakliktadir Manchester ortasi duz ve dusuk kenarlari yuksek buyuk bir kase sekilde olan bir arazide konumlanmistir Kuzeyinde ve dogusunda pek fazla yuksek olmayan Pennine Daglari bulunur ve bu siradaglar kuzey Ingiltere nin belkemigini teskil edip guneye dogru Cheshire ovasina kadar inerler Kent ve sehir merkezi nin dogu sahilinde Medlock Suyu ve Irk Suyu nun birbirine kavustugu mevki yakininda konumludur Kentin rakimi nispeten dusuk olup 35 m ile 42 m arasinda degisir Manchester in guneyinde Mersey Nehri gecmektedir Kentin merkezinin cogunlugu ozellikle merkezin guney yakasi gayet duz arazidedir Boylece merkezdeki cok katli yuksek binalarin ust katlarindan cok genis bir alanin manzarasi gorulebilmektedir Bu manzaralarda once kent merkezinde bulunan cok katli yuksek binalarin cogunlugu daha ileride sehri tamamen saran once 19 yuzyilda yapilmis sivasiz tugladan evlerden olusan ama aralarinda 1950 li ve 1960 li yillarda yapilan yerel idarenin sahip oldugu sosyal yapilar da bulunan ic semtler ve sonra da genellikle ozel ikametgahlarin bulunan dis semtler ve daha sonra Manchester e idari olmasa bile cografi olarak bagli Salford Stockport gibi yerel idare birimleri ile kentler ve bunlarin ilerisinde varos sehirler gibi insan yapisi manzaralar oldugu gibi daha ilerlerde ufuklarda Pennine Daglari nin alt etekleri ve agacsiz kirlik arazileri gorulebilmektedir Bu ufuklarda bulunan merkeze nisbetle yuksek olan araziler kisin karla kapli olup beyaz olarak gorulurler Manchester in cografi nitelikleri dunyanin ilk sanayi kenti olan Manchester in gelismesinin ilk donemlerinde cok onemli amiller olmuslardir Bu onemli gelisme amilleri arasinda kentin iklimi bir deniz limani olan Liverpool a yakinligi kente yakin olan nehirlerin fabrikalari isletmek icin yeterli hizla akan su gucunun bulunmasi saglayabilmeleri komur rezerv ve yataklarinin gayet yakin olmasi sayilabilir Manchester isimli kent resmen idari sinirlar ile tanimlanmaktadir Bu tanimlama Manchester i Buyuk Manchester icinde bir Metropoliten Bolge olarak belirtmektedir Fakat degisik cografi niteliklere gore degisik Manchester kentleri de tanimlanabilmektedir Bunlar arasinda Buyuk Manchester Kontlugu bolgesi Buyuk Manchester kentlesmis bolgesi Manchester Sehri Alani Manhester Posta Idaresi alani Manhester kenti karayolu girislerinde karayollari tikaniklik gosterme alani bulunur Britanya Ulusal Istatistik Ofisi nin ONS kullandigi tanimlamaya gore Manchester Buyuk Manchester Sehirlesmis Bolgesi nin en cok yerlesik nufusunu tasiyan yerleske bolgesidir ve Birlesik Krallik icin ucuncu buyuk kentlesmis araziyi kaplamaktadir Manchester de sehir merkezine yakin olarak yuksek nufus yogunluklu cok katli apartman ikametgahlar ile daha ilerlerde genellikle iki katli evlerden olusan sehir varos semtleri birbiri icine gecmistir Kent icinde hic ikametgah bulunmayan en buyuk park arazisi 260 hektari kapsayan Heaton Park tir Manchester in merkezi disinda daha az nufus yogunluklu cogu iki katli binalardan olusan buyuk varos semtleri vardir Sehrin ozellikle guneyinde Cheshire ile sinirlara dogru daha buyuk bahceleri olan nispeten zenginlerin buyuk bahceli evleri bulunan varoslar gorulmektedir Sehrin guneyinde M60 otoyolu Northenden semtinin ortasindan ve M66 otoyolu ise Wythenshaw semtinin ortasindan gecmektedirler Her degisik yonlerden kentin ortasina giren cok hatli demiryollari bulunmaktadir ve bunlarin cogu Manchester in ana tren istasyonu olan Manchester Piccadilly istasyonuna yoneliktir Manchester in yakininda bulunan yerel sehirler kentler ve kasabalar ve Manchester e yonleri su gostergede verilmistir Iklim Iklim diyagrami ManchesterOSMNMHTAEEKA 69 6 1 50 7 1 61 9 3 51 12 4 61 15 7 67 18 10 65 20 12 79 20 12 74 17 10 77 14 8 78 9 4 78 7 2sicaklik C yagis mm Manchester Britanya Adasi nda bulunan arazilerin cogu gibi bir iliman Okyanusal iklim karakteri gosterir Yazlar sicakca ve kislar sogukca olur Genel olarak yil icine cok duzgunce yayilmis olarak ama hafif yagmur seklinde olarak yilin tumunde yagislar devam etmektedir Meteorolojik gozlemlemelere baslanmasindan sonraki yillarda ortalama yillik yagis 80 66 cm olarak hesaplanmistir Buna karsilik Birlesik Krallik yillik yagis ortalamasi 112 50 cm olmaktadir Manchester de yillik ortalama yagmurlu gun sayisi 240 4 gun iken Birlesik Krallik ta yillik yagisli gunler sayisi 154 4 gun olmaktadir Fakat Manchester de nisbi nemlilik orani yuksektir Nisbi nemlilik oraninin yuksekligi ve cok fazla yumusak su kaynaklari bulunmasi 19 yuzyilda Manchester de buyuk bir pamuklu sanayiinin gelismesinde onemli amiller olup Manchester in dunyanin pamuklu uretim baskenti adini almasina neden olmuslardir Kentte sehirlesmenin yerel isiyi artirmasi etkisinden dolayi kis sicakligi yuksek oldugu icin kar yagislari kent icinde ender gorulur Fakat kentin dogusunda ve kuzeyinde bulunan Penine Daglari ve arazilerinde daha fazla kar yagmakta ve buralardaki karli gunlerde bu yonlerden kente giris ve cikis yollarinin kar dolayisiyla tikanma veya hatta kapanma olasiligi ortaya cikmaktadir Bu kar dolayisiyla tikanip kapanma olasiligi olan buyuk yollar Oldham ve Stanedge yonlu A62 karayolu Sheffield de giden Peninelari Yilan Gecidi nden gecen A57 karayolu ve yuksek agacsiz kirsal alani kenarindan gecen M62 Otoyolu dur Su tablo Manchester sehri Ringway Havaalani gozlemevi icin en yuksek ve en dusuk isi ve yagis gozlemlerini vermektedir Manchester iklimi Aylar Oca Sub Mar Nis May Haz Tem Agu Eyl Eki Kas Ara YilEn yuksek sicaklik C 14 3 19 0 21 7 25 1 26 7 31 3 33 0 33 7 28 4 27 0 17 7 15 1 33 7Ortalama en yuksek sicaklik C 7 3 7 6 10 0 12 6 16 1 18 6 20 6 20 3 17 6 13 9 10 0 7 4 13 5Ortalama sicaklik C 4 5 4 6 6 7 8 8 11 9 14 6 16 6 16 4 14 0 10 7 7 1 4 6 10 0Ortalama en dusuk sicaklik C 1 7 1 6 3 3 4 9 7 7 10 5 12 6 12 4 10 3 7 4 4 2 1 8 6 6En dusuk sicaklik C 15 13 1 9 7 4 9 1 7 0 8 5 4 3 6 0 0 4 7 10 14 15Ortalama yagis mm 72 3 51 4 61 2 54 0 56 8 66 1 63 9 77 0 71 5 92 5 81 5 80 7 828 8Kaynak Met OfficeDemografi2011 Nufus Sayimi na gore Nufusun Irksal Dagilimi Beyaz Gruplar 66 7 Asyali 14 4 Siyahi 8 6 Karisik 4 7 Cinli 2 7 Arap 1 9 Diger 1 2 2011 Nufus Sayimina gore Nufusun Dini Inanc Dagilimi Hristiyan 48 7 Dini olmayan 25 3 Musluman 15 8 Hindu 1 1 Budist 0 8 Yahudi 0 5 Diger 0 9 Din bildirilmemis 6 9 Tarihsel olarak Manchester in nufusu 19 yuzyil ve 20 yuzyil basinda Kralice Victoria doneminde gayet hizli artis gosterdi 1931 de sehrin nufusu sayisi bir zirve deger olan 766 311 kisiye eristi Bundan sonra sehrin nufusu hizkla dusus gosterdi Bu dususe neden olarak sehrin ortasinda bulunan gayet kotu derme catma yapilmis ve eskimis olan konutlarin yikilip sehir ortasini yenileme politikasi uygulanmasi ve II Dunya Savasi ndan sonra Manchester Sehir Yerel Idare Konseyi nin sehrin Hattersley ve Langleye gibi varoslarinda sehri nufusunun tasip gidip yerlesebilecegi varos semtlerde sosyal konutlar yaptirma politikasini gayet hizla uygulamasi olarak verilmektedir 2012 Yil Ortasi Nufus Tahminine gore City of Manchester metropoliten bolge yerel idaresi sinirlari icerisindeki sehir nufusu 510 700 kisi olmustur Bu 2011 Yil Ortasi Nufus Tahminine nisbetle 7 900 kisi veya 1 6 bir yillik artis ifade etmektedir 2001 e oranla ise nufus toplam 87 900 kisi veya 20 8 bir artis gostermistir 2011 Nufus Sayimi sonucuna gore Manchester tum Birlesik Krallik ta ucuncu buyuk artis orani gosteren yerlesim bolgesidir Sehrin nufusu 500 000 kisiden fazla 19 oranda artis gostererek Londra disinda en yuksek oransal artis gosteren en buyuk oraansal artis gosteren yore olmustur Manchester nufusu 2021 e yapilan projeksiyon tahminlere gore 532 200 kisiye erisecektir Bu projeksiyon tahmine gore Manchester nufusu gelecekteki 10 yilda gecmis 10 yilda gosterdigi buyume hizindan daha yavas bir buyume hizi gosterecektir Buyuk Manchester Yapilasmis Bolgesi nin nufusu 2011 tahminine nazaran 2 553 400 kisidir Buyuk Manchester bolgesinde ise 2012 tahminine gore 6 547 000 kisi yasamaktadir ve bunlardan 6 547 000 kisi Manchester sehir merkezineden 50 km capinda bir daire bolgesinde ve 11 694 000 kisi ise sehir merkezinden 80 km capinda bir daire bolgesinde yasamaktadirlar Temmuz 2011 basindan ay ortasi tahmin noktasi olan Haziran 2012 arasinda sehirde dogumlar sayisi olumler sayisindan 4 800 kisi daha fazladir Ulusal ve uluslararasi goc etmeler ve diger degisiklikler Temmuz 2011 ile Haziran 2012 arasinda ortaya cikan 3 100 kisilik net artisi aciklayabilmektedir Buyuk Manchester e ve Ingiltere ulkesinin tumune oranla Manchester de daha genc bir nufusu bulunmaktadir ve ozellikle buyuk 20 35 yas araliklari icinde olan nufusda bariz olarak gorulmektedir Manchester bir universite egitim sehridir 2011 12 akademik yilinda Manchester de bulunan yuksek egitim kurumlari olan Manchester Universitesi Manchester Metropolitan Universitesi ve nde diploma ogrencisi ve diploma ustu egitim ogrencisi olarak 76 095 ogrenci bulunmaktadir 2001 Nufus Sayimi ile 2011 Nufus Sayimi arasindan kendilerinin Hristiyan dinsel inanci oldugunu kabul edenlerin sayisi toplam nufusta 62 4 ten 548 7 ye dusmustur ve bu 22 oraninda dusus haddi gostermektedir Kendini hicbir dine inanmadigini kabul edenlerin toplam nufusa yuzdesi 16 dan 25 2 ye yukselmistir ve bu 58 1 lik bir artis hizi ifade etmektedir Kendini Musluman olarak kabul edenlerini toplam nufusu gore orani 9 1 den 15 8 e yukselmistir ve bu 73 6 oranda bir artisi ifade etmektedir Buyuk Manchester de bulunan Yahudi inancli kisiler Londra disinda Manchester de en yuksek sayida Yahudi nufusun yasadigini gostermektedir 1801 de 2011 e kadar Buyuk Manchester ve icincde buluna diger borough birimlerinin nufuslarinin zaman egrileri Manchester de Ingiltere tumune nisbetle daha buyuk oranda gay ve lezbiyen cinsel yonelimi olan kisiler yasamaktadir 2011 de Ingiltere nin tumununde ayni cinsten sivil torenle evlenmis ciftler orani toplama gore 0 16 iken Manchester de bu oranin 0 23 oldugu belirtilmektedir Nufusun etnik asil baglarina gore hazirlanan istatistiklerine gore Manchester Sehri Yerel Borough sinirlari icinde yasayan beyaz irktan olmayan kisilerin toplama orani Buyuk Manchester icinde bulunan borough ve yerel yonetim bolgeleri ne nazaran cok daha buyuk orandadir Birlesik Krallik 2011 Nufus sayimina gore kisilerin bagli olduklari irksal oranlar sunlardir 66 7 Cesitli Beyaz irktan olup bunun icinde 59 3 Britianya asilli beyaz 2 4 Irlanda dan goc eden beyaz 0 1 cingene veya Irlandali traveller gezici ve 4 9 diger bayaz irktandir Karisik Britanya ve Avrupali asilli irkatan olanlarin orani istatistiklerde belirlenmektedir Faakt bazi kaynaklar Manchester de takriben 25 000 kisinin Italyan asilli veya karisik Italayn Britanyali oldugunu iddia etmektedirler ama buna gore Manchester nufusunun 5 5 in Italya asilli oldugu anlamina gelmektedir Manchester nufusunun 4 7 sinin karisik irksal asilli oldugu ortaya cikmistir 4 7 olan karisik irktan nufusun icinde degisik irkdan karisik asillilar oranlari soyle verilmektedir 1 8 Beyaz ve Siyahi Karayiplerli 0 9 Beyaz ve Siyahi Afrikali 1 0 Beyaz ve Asyali 1 0 Britanyali Asyali lt ref gt Diger irktan asillilar oranlari da soyledir 2 3 Britanyali Hindistanli 8 5 Britanyali Pakistanli 1 3 Britanyali Bangladesli 2 7 Britanyali Cinli 2 3 Britanyali diger Asyali 8 6 Britanyali Siyahi 1 6 Diger Siyahi 1 9 Britanyali Arap ve 1 2 Diger etnik asilli Kidd Manchester de en buyuk etnik azinliklarin yerlesik olduklari sehir semtlerinin Moss Side Longsight Cheetham Hill Rusholme oldugunu bildirir Manchester de bir yuruyus ile kutlanan Irlanda aziz yortusu olan San Patrick Gunu Manchester deki yuruyus kuyrugunun Avrupa da yapilan San Patrick Gunu yuruyus kollarindan cok daha uzun oldugunu iddia etmektedir Sehir icinde gayet uzun zamandir yerlesmis olan oreyantal Cinli asillilarinin calistiklari ozellikle Cin Restoranlarinin ve Cinli yiyecek mallari satan supermarketlerinin bulundugu bir Cinliler Sehir de bulunmaktadir Sehir universitelerine buyuk sayida uzak dogulu Cinli asilli ogrenciler de cekmektedir Sehirde bulunan Cinli asillilar Cinli calisanlar ve Cin den egitim icin gelenlerle tum Avrupa icinde Manchester ucuncu buyuk sayida Cinli halkin yasadigi bir sehir niteligini tasimaktadir tarafindan tanimlanip kullanlan fonksiyonel bir sehir bolge kavraminin tanimlamasi olan Manchester Buyuk Sehirsel Bolge LUZ kavrami ve kapsami Britanya istatistiklerinin ele aldigi yerel idaresinin kapsadigi alana cok benzemektedir Urbanaudit tarafindan hazirlanan 2004 yili itibariyla bu tanimlamaya gore Manchester Buyuk Sehirsel Bolgesi LUZ nufusu 2 539 100 kisidir Manchester LUZ Birlesik Krallik te Londra dan sonra ikinci buyuk LUZ yerlesim birimidir EkonomiManchester Liverpool ile birlikte Birlesik Krallik ve Kuzey Bati Ingiltere nin sanayi merkezidir Gayrisafi Katma Deger Guney Buyuk Manchester 2002 2012 Yil Gayrisafi Katma Deger milyon Buyume 2002 24 011 3 82003 25 063 4 42004 27 862 11 22005 28 579 2 62006 30 384 6 32007 32 011 5 42008 32 081 0 22009 33 186 3 42010 33 751 1 72011 33 468 0 82012 34 755 3 8Manchester sehri is merkezinin guneyden goruntusu Britanya Ulusal Istatistik Ofisi tarafindan hazirlanan yoresel ekonomik hasila istatistikleri arasinda ayri olarak Manchester Sehri Borough Yerel Idaresi icin yoresel gayrisafi katma deger verilmemektedir ama Guney Buyuk Manchester adi verilen ve Manchester Sehri borough ile birlikte Salford Stockport ve Trafford borough yerel idarelerinin kapsadigi arazileri ihtiva eden yore icin Gayrisafi Katma Deger verilmektedir Bu Guney Buyuk Manchester in 2012 deki Gayrisafi Katma Degeri 34 8 milyar olarak tahmin edilmistir ve bu 2002 ile 2012 arasinda bu yorenin gayrisafi katma degerinin buyumesi Britanya icin nispeten buyuk olan ve ortalama ulusal buyume hizinin ustunde olan ortalama yillik 2 3 olsrsk bvrtilmrktir Daha genis alabir alan kapsayan Manchester Metropoliten Bolgesi ekonomisi icin gayrisafi yoresel hasila 2012 tahminlerine gore 88 3 milyar olmustur Bu bolgedeki satin alma gucu paritesi ise 2012 tahminlerine gore Birlesik Krallik taki benzer metropoliten bolgeler arasinda Manchester Metropoliten Bolgesi nin ucuncu sirayi aldigini gostermektedir Metropoliten yore 2011 GaWC Globallesme ve Dunya Sehirleri siniflandirilmasinda Manchester beta dunya sehri olarak siniflandirilmistir Yasama sartlari bakimindan Manchester semtleri arasinda gayet buyuk farkliliklar gorumektedir Ulkenin en fakir semtleri arasinda bazi Manchester semtleri bulunmaktadir ama diger taraftan sehirde gayet zenginlerin oturdugu semtler de bulunmaktadir 2010 Coklu Fakirlik Endeksleri ne gore Manchester Yerel Idaresi bolgesi Ingiltere ulkesi icinde diger yerel idare bolgeleri arasinda fakirlik endeksi siralanmasinda 4 sirayi almistir Diger taraftan Buyuk Manchester de ikamet eden multi milyonerler sayisi Londra disinda multi milyoner sayisinin en yuksek oldugu yoredir Bu buyuk esitsizlige ragmen hayat kalitesi hakkinda 2013 te Ingiltere nin 11 buyuk sehrinde yapilan anket arastirmasinda Manchester 6 sirayi almistir Issizlik orani 2012 1013 yillari icinde Manchester de 11 9 olmustur Manchester de bulunan universite mezunu calisan nufus orani 37 olup diger onemli sehirler icin ortalama olan 33 un ustundedir Ama Manchester yerel idaresine bagli olan ikinci derecede okullarda performans ulusal ortalamanin ortasinda oldugu bilinmektedir Manchester Londra disindaki tasra sehirleri arasinda en cok sayida ofis ve calisma burosu bulunan Ingiltere eden sehridir Grimley Ticari Binalar Danismanligi arastirmaslarina gore sehir merkezinde bulunan ofis ve calisma burolarinin icin uc aylik ortalama yerlesik taban alani 230 000 feet kare olup bu Birmingham Leeds Liverpool ve Newcastle gibi buyuk Ingiltere sehirlerinden bulunan ofis ve calisma burosu yerlesik taban alanindan cok daha yuksektir KulturManchester Kuzey Bati Ingiltere nin kultur merkezidir Muzik Bridgewater Hall Konser Salonu Manchester de klasik bati muzigi icin iki senfoni orkestrasi bulunmaktadir 1858 de kurulan Halle Senfoni Orkestrasi ve BBC Filarmonik Orkestrasi Klasik bati oda muzigi icin Manchester Camerata adli bir da bulunmaktadir 1950 li yillarda Manchester sehrinde yerlesik Manchester Ekolu Klasik Bati Muzigi Bestecileri ile sehir un yapmisti ve bunlar arasinda ulusal ve uluslararasi une sahip Harrison Birtwistle Peter Maxwell Davies ve David Ellis bulunmaktaydi Manchester Birlesik Krallik ta Londra dan sonra en onemli klasik bati muzigi egitim konservatuvarlari ile taninmistir Genclere muzik egitimi saglayan konservatuvar okul yuksek muzik egitimi saglayan Konservatuvari ile birlesmis ve sehirde tek bir konservatuvar olmustur daha 40 yil kadar once 4 degisik konsevatuvarin birlesmesindne kurulmustu Bunlarin basinda 1920 de kurulan Kuzey Muzik Okulu 1893 te kurulan Kraliyet Manchester Muzik Koleji gelmekte idi Manchester de klasik bati muzigi konser salonu sehrin ortasinda Peter Street te bulunan Free Trade Hall idi Gunumuzde 1996 da sehir merkezinde 42 milyon harcama ile ozel olarak iyi akustik saglamak 280 yay uzerine oturtulmus olarak yapilan 2500 kisilik konser salonu Konser Salonu hem Halle Orkestrasi ve hem BBC Filarmonik Orkestrasi nin ana salonu olup diger muzik konserleri icin de kullanilmaktadir Bu konser salonunda takriben yilda 250 den fazla konser verilmektedir Kuzey Ingiltere de Sanayi Devrimi sirasinda maden ve fabrikalarda calisanlar tarafindan kurulup gelistirilen amator bakir nefesli calgilardan olusan Bakir Nefesli Calgilar Bandolar i Mancehester in tarihsel muzik kulturu icinde cok onemli rol oynamaya devam etmektedirler Hamsin Yortusu ndan sonraki cuma gunu Whit Friday yer yil Manchester e yakin olan Saddleworth ve Tameside bolgelerinde bakir nefesli calgilar bandolari yarismalari yapilmakt ve o yilin en iyi bendosu secilmektedir Bu yarismalarda basta giden bakir nefesli calgilar bandolar arasinda Manchester de yerlesik Cooperative Wholesale Society CWS Manchester Bandosu ve Fairey Bandosu bulunmaktadir Oasis Rock Toplulugu ve Liam ve Noel Gallagher kardesler Manchester pop ve rock muzik alaninda da onemli rol oynamakta devam etmektedir Ingiltere de ve uluslararasi pop muziginin gelismekte oldugu 1960 li ve 1970 li yillarda Manchester de yetismis ve bu sehre ilk defa un kazanip buyuk isim yapmis pop muzigi grup ve sarkicilari arasinda Hollies Herman s Hermits Monkees grubundan Davy Jones Smiths Buzzcocks Oasis Take That gibi rock gruplari bulunmustur 1980 li yillarda gelisen Indie rock muzigi turu Manchester de Tony Wilson tarafindan acilmis olan Hacienda adli gece kulubunde gelistirildigi bu tip muzigi sevenler tarafindan gayet iyi bilinmektedir Manchester Arena sehrin muzik konserleri diger etkinlikler ve eglenceler icin buyuk kapali salon Manchester de pop muzik konserleri ve diger buyuk seyirci kutlesi ceken etkinlikler icin kullanilan kapali salon 21 000 kisi oturma kapasiteli olan Manchester Arena dir Bu kapali salon Avrupa ve Amerika nin bu nedenle kullanilan kapali salonlarindan en buyugu olmaktadir New York ABD de bulunan Madison Square Garden ve Londra daki The O2 Arena maksimum seyirci kapasitesi bakimindan bu Manchester kapali salonundan sonra 2 ve 3 sirayi almaktadirlar Manchester de bulunan diger rock muzik muzik ve diger eglence ve etkinlikler icin kapali salonlar arasinda buyuk Manchester Apollo ve Manchester Academy ve daha kucuk Band on the Wall Roadhouse Ruby Lounge ve Deaf Institute sayilabilir Gorsel sanatlar Manchester Opera EviManchester Palace TiyatrosuRoyal Exchange Tiyatrosu nun eski borsa salonunda devasa bir tohum zari pod sekilde mimarili yuvarlak sahneli salonu Manchester de tiyatro opera ve bale dansi gibi gorsel sanatlar gayet populer olarak seyirci toplamaktadir Bu gorsel sanatlar icin seyirciye sunulan eserler arasinda cok sayida Manchester de sirf bu kent seyircisi icin gelistirilen eserler olmaktadir Londra ve Londra gorsel sanatlar merkezi West End in gelistirilen muzikal ve populer gosteri eserleri ve Birlesik Krallik gorsel sanat topluluklari da gezici misafir truplar olarak Manchester deki seyirciye eserlerini sunmaktadirlar Gorsel senatlar icin Manchester de en buyuk seyirci sayisi iceren tiyatro salonu 1 920 kisilik kapasiteli ticari gezici showlar konserler muzikaller baleler operalar Noel sezonu muzikal komedi turunde oyun olan Ingiliz pandomimi gibi eserler icra edilip gosterilen dir Daha kucuk olarak 1 955 kisilik seyirci kapasiteli Manchester Palace Tiyatrosu da yine bu tur ticari repertuvari olan tiyatro salonudur Royal Exchage Tiyatrosu Manchester de eski Manchester Pamuk Borsasi binasinin restore edilmis salonunda devasa bir tohum zari sekilde pod ozel bir mimari ile ortaya cikartilan Birlesik Krallik taki en buyuk yuvarlak tiyatro icra sahne alani bulunan ve uc katli olarak 700 e kadar seyirci kapasitesi bulunan tiyatro salonudur Bu tiyatro salonlarinin bulunduklari binalar ve mimarileri de koruma altina alinmis ve II numarali koruma listesi icine konulmustur Daha kucuk genellikle tiyatro eserlerinin duzenli repertuvar sistemine gore sahneye koyuldugu Manchester Library Tiyatrosu trubu Manchester in 19 yuzyil sonunda yapilmis yuvarlak binali Manchester Central Kutuphanesi bodrum katinda eski konferans salonunun degistirilmesi ile kurulan tiyatro salonunda performanslar vermekte idi 2010 de bu merkezi kutuphanenin renovasyonuna baslanmasindan sonra bu tiyatro salonu kapatilmistir Bu tiyatro trubu cesitli salonlarda tiyatro oyunlari icra etmeye devam etmistir Bu arada Castle Street te bulunan Cornerhouse adli film ve sinema sanati merkezi ile birlesmis ve HOME Manchester adi verilen bu yeni kultur kurumu kurulmustur Bu kurum icin 2013 te yeni bir tiyatro salonu yapilmaya baslanmistir ve bu sanat merkezi ve salonunun Mayis 2015 te acilmasi planlanmistir Bu yeni gorsel sanatlar tiyatro salonunu kullanacak tiyatro trubu ismini Manchester Library Tiyatrosu olarak korumustur Manchester Contact Tiyatrosu Bunlarin yaninda gencler icin coklu disiplinli gorsel sanatlar merkezi olarak kurulmus ve acayip 9 cikisli 4 bacali mimarisi ile hemen ilgi ceken iki tane biri 320 kisilik ve digeri 80 kisilik tiyatro salonlari bulunan vardir Ayrica daha kucuk seyirci kapasiteli salonlu Studio Salford ve sirf bale ve dans performanslari verilen Manchester de bulunan diger gorsel sanat salonlaridir 2007 den itibaren her iki yilda bir Manchester de bir adli bir sanat festivali duzenlenmektedir Bu festivalde yani hazirlanan gorsel sanatlar eserlerinin performanslari yapilmaktadir 2014 te Birlesik Krallik Maliye Bakani sirf bu festival merkezi olarak icin kullanilmak uzere bir yeni buyuk ve gayet esnek nitelikli gecici olarak Tiyatro Fabrikasi adi verilen bir gorsel sanat tiyatro salonu binasinin yapilmasi icin devlet fonu ayrildigini ilan etmistir Muzeler ve galeriler Manchester muzeleri Manchester in antik Romalilar donemi tarihini gayet zengin sanayi miraslarini Sanayi Devrimi icinde sehrin bas rolunu tekstil sanayini Isci Sendikalari nin kurulup gelismelerini Birlesik Krallik ta kadinlara secim hakki tanimasi icin yapilan caba ve verilen mucadeleleri ve futbol sporunun un sehirde gelismesini ele almaktadir Sehirde bolgesinde bulunan antik Romali kalesinin yeniden yapilmis bir kismi ziyaretcilerin gorup incelemesine aciktir Manchester Bilim ve Sanayi Muzesi MOSI tarihsel ilk yolcu tren hattinin Manchester Liverpool demiryolunun Manchester terminalinde bulunan Mayis 1830 da acilan dunyada ilk tren yolcu istasyonu olan ama uzun zamandir tren istasyonu olarak isletilmeyen Liverpool Road Tren Gari nda kurulmustur Bu muzede genis orneklerle eski ulasim sistemleri ozellikle istimli lokomotifler ve demiryolu vagon tipleri otomobiller ve ucaklar enerji sistemleri sergileri su enerjisi elektrik istim ve gaz motorlari Manchester deki temiz su saglama ve atik su lagim ve aritma sistemleri tekstiller komunikasyon sistemleri ve bilgisayar sistemleri sergileri bulunmaktadir Muzede buyuk bir istim lokomotifleri koleksiyonu sanayi makineleri koleksiyonu ilk doneminden itibaren eski ucaklar koleksiyonu bulunmaktadir Ziyaretcilerin ilgisini ceken bir sergi de ilk veri deposu bulunan komputerin Manchester Kucuk Olcekli Deneysel Makine Bebek in bir kopyasinin bulunmasidir Manchester Ulasim Muzesi nde 19 ve 20 yuzyilda kamu tasimi icin sehirlerde isletilen bir tramvay ve otobus vasitalari koleksiyonu sergilemektedir Gunumuzde ticari gemiler tarafindan kullanilmayan Manchester Gemi Kanali nin kara icindeki Manchester de bulunan limani olan Trafford Park doklarinda yeni kurulan Salford Quays adli bolgede bir askeri muze olarak Kuzey de Imparatorluk Savas Muzesi bulunmaktadir 2002 de acilan bu muze ozellikle gayet gozalici modern mimarisi ile ilgi cekmektedir 1830 da halka acilmis olan ve Manchester Universitesi icinde ve idaresinde bulunan gayet ilgi cekici arkeoloji antik Misir ozellikle firavunlar cagi mumyalar sergileri antropoloji koleksiyonu ve doga tarihi koleksiyonu ile onemlidir Manchester Bilim ve Teknoloji Muzesi nde Ingiliz Shackeleton bombardiman ucagi Manchester Sehri yerel idare konseyi nin sahip oldugu Mosley Sokak inda bulunan neo gotik mimari stilli ve arkasina eklenmis olan modern mimari stilli yeni binalardan olusmaktadir Bu galeri devamli sergilenen bir onemli bati Avrupa resim tablolari koleksiyonuna sahiptir Bu galerinin en ilgi ceken eserleri buyuk sayida 19 yuzyil sonunda Ingiltere de ortaya cikan On Raffaeloculuk akimi na ait cok onemli tablolardir Sehrin guneyinde yine Manchester Universitesi sahipliligi ve idaresi altinda bulunan bulunmaktadir Onemli bir renovasyon ve yeni gelistirmelerden sonra 2015 baslarinda yeniden acilan bu sanat galerisinde modern resim sanati eserleri heykeller ve tekstil kumas esantiyonlari sergilenmektedir Manchester de bulunan diger devamli sergiler ve muzeler icinde Rusholme semtindeki Manchester Ingiliz Giysiler Galerisi Halk Tarihi Galerisi Manchester Yahudiler Galerisi ve Urbis Merkezi nde bulunan Preston dan nakledilip getirilen Milli Futbol Muzesi de bulunur Edebiyat 19 yuzyilda Sanayi Devriminin ana merkezi olan Manchester bu gayet zorluklarla gecen Britanya nin sanayilesme surecini Britanya edebiyatinda ozel yankilar dogurmustur Bunlarin basinda Manchester de dogup yasayan Elizabeth Gaskell olup roman turunde olan eserleri bu surec sirasinda Manchester deki hayati gayet acikca ortaya koymaktadir Gaskell in 1848 adli roman eseri buna gayet iyi ornektir 19 yuzyil Manchester de isci sinif mensuplarinin hayatini gayet iyice aksettiren ve tum dunyaya gayet buyuk etkisi olan roman olmayan bir kitap da Manchester de yasayip bu sehirde ilk halk kutuphanesi olan Cheetham Kutuphanesi nde 1844 te Almanca olarak kaleme aldigi ancak 1887 de Ingilizceye cevrilen Friedrich Engels in 1844 Yilinda Ingiltere de Isci Sinifinin Kosullari adli kitaptir Taninmis 19 yuzyil Ingiliz yazari Charles Dickens arkadasi oldugu Mrs Gaskerll in tesiri ile yazdigi 1854 tarihli adli roman eserinin cok kismi Preston da gectigi kabul edilmekle beraber Manchester deki hayati ve zorluklarini da iyice aciga kavusturmaktadir Isabella Banks 1876 da yazdigi uc cilt roman olan The Manchester Man de realistik bir gorus ve uslup ile Manchester de 19 yuzyil baslarindaki Napolyon savaslari doneminden ilk 1832 Reform Kanunu ile Britanya da 30 dan yasli her erkege oy hakki verilmesine kadarki donemi ele almistir Bu roman eserlerde ozellikle 16 Agustos 1819 da oy hakki isteyen 60 000 80 000 kisinin Manchester merkezinde St Peters Meydani nda yaptiklari toplanti mitinginin suvari hucumlari ile bastirilip 15 kisinin olumune ve 400 700 kisinin yaralanmasina neden olan Peterloo Katliami ve daha sonra Kuzey Amerika dan bugdayin ancak Ingiliz gemileri ile getirilmesine ve Ingiltere de bir zahire tekelinin olusup ekmek fiyatinin gayet yuksek olmasina neden olan adi verilen kanunlarin kaldirilmasi icin Misir Yasalari Aleyhtarlari Lig Anti Corn Law League tarafindan organize edilip yapilan buyuk protesto mitingleri gayet ayrintili ve cekici bir uslupla anlatamaktadir 1962 basimli cok etkili bir roman olan Otomatik Portakal eserinde distopik bir yakin gelecekte birey genclerin uyum saglayamayip nedensiz hiddet ve siddet hareketleri gostermesini ele alan yazar Anthony Burgess Manchester dogumludur ve Manchester Universitesi mezunudur 20 yuzyilde iyi taninmis Ingiliz polisiye eserler yazari olan Maurice Procter 1906 1973 Granchester Sehir Polis Deparmani nda detektif komiser olan Henry Martineau un kahraman oldugu birkac 14 tane detektif romani yazmistir Granchester sehri Manchester dir 1954 yazdigi bir romandan uyarlama ile 1960 ta Stanley Baker in Detektif Martineau olarak basrolu oynadigi Hell Is a City adli polisiye film Manchester sokaklarinda cekilmistir Gece hayati Canal Street Manchester de gece hayatinin en senlikli bir kismi 1993 te sehir yerel idare yoneticilerinin tesviki ile bazi bira uretim ve dagitim sirketleri sehir ortasinda bulunan publara birahanelere barlara ickili lokantalara ve gece kuluplerine yaptiklari yatirimlar sonucu olarak Manchester sehrinin gece hayati gelismeye baslamistir Ickili eglence kurumlarini verdikleri lisanslar ile kontrol eden sehir yerel idaresi sehir merkezinde 500 den fazla ickili eglence kurumuna lisans verdikleri ve boylelikle bu gece eglence yerleri icin maksimum kapasitesinin 250 000 ziyaret eden musteriyi astigi ve ortalama olarak bir aksamlik gelen musteri sayisini 130 000 150 000 arasinda oldugu belirtilmistir Bu eglence merkezlerinde istihdam edilen personel sayisinin 12 000 oldugu ve gelen yillik hasilanin degerinin 100 milyonu astigi tahmin edilmektedir Manchester 1980 li yillarda Manchester ozel yeni bir rock pop muziginin gelistirldigi kulupler ile gayet yaygin olarak taninmisti Basta Tony Wilson adli bir disk jokeyin sahibi oldugu Hacienda gece klubu ve burada canli muzik calmakla taninmis olan The Stone Roses Happy Mondays Inspiral Carpets 808 State James ve Charlatans rock pop gruplari Manchester gece hayatini gayet senlendirip Ingiltere nin her yanindan seyirci dinleyici musteri cekmeye basladi Bu donemde buyuk gece kulupleri organize gangsterler tarafindna tehdit altina alinmaya basladi Bu gang mensuplarai kuluplere bedav giris saglamaya ve bedava veya maliyet altinda icki satmaya ve boylece gece kuluplerine cektikleri musterilere tehlikeli pahali ama gangsterlere buyuk karlar saglayan uyusturucu maddeleri acikca satmaya ve kullanmaya tesvike basladilar Manchester gece kulupleri bolgesinde ortaya cikan ve uyusturucu kullanama ile gayet iliskili bircok siddet suclari oratay cikmaya basladiktan sonra Manchester polisinin bu probleme eline koymasi gerekti 1997 de Hacienda kulubu bir polis baskinindan sonra kapatildi Manchester ortasinda bulunan Canal Street te bulunan barlar 1940 li yillardan itibaren gay ve lezbiyen musteriler cekmeye baslamislar ve bu barlar ve civarlari gay ve lezbiyenler icin bir eglence merkezi olmaya baslamistir Ozellikle hafta sonlari bu mevkideki barlar ve kulupler cok sayda gay ve lezbiyen musteri cekmeye basladilar ve her hafta sonu 10 000 kadar musteri cektigi tahmin etmistir Bu bolgeye gay koyu Gay Village adi verilmektedir Bu bolgede 1991 den itibaren de her Agustos ta 10 gun suren gayet populer 2003 ten itibaren Manchester Pride adi verilen bir festival yapilmaya baslamistir Bu etkinlikler festival bolgesinin kapatilip ancak bir lastik bilezik satin alan kisilerin festival etkinliklerine katilmasi kabul edilmisti Binlerce seyircinin renkli lastik bilezik satin alip festival etkinliklerine istirak etmekte idiler ve toplana paralar bazi jayor sirketlerine verilmekte idi Bu parali girisler son yillarda once sikayetler sonra anlasmazliklara yol acmistir 2013 te bu etkinliklere lisans ve izin veren sehir idarecileri verdikleri iznin parasiz etkinlikler icin oldugunu ama para kesen varsa bunu onleyemeyeceklerini acikladilar bu nedenle 2013 te itibaren toplanip hayir sirketlerine verilen meblaglar azalmaya basladi Bu etkinlikler Agustos un son hafta sonunda 72 saat suren bir parti ile son bulmaktadir Bu parti sirasinda gayet ilgi cekici gayet renkli kiyafetler giyinmis gruplar sehir carsi merkezi olan Deansgate den baslayan sehir merkezi icinden gay koyu ne gelen bir gecit yuruyusu yapmaktadirlar EgitimManchester sehri icinde su universiteler bulunmaktadir Manchester Universitesi Birlesik Krallik ta icinde yari otonom kolejler bulunmayan en buyuk tam zamanli ogrenci sayisini ihtiva eden bir kamu sektoru universitesidir 19 yuzyilda Ingiltere de sehir universitelerinin kurulmasi akimina uygun olarak 1851 de Kuzey Ingiltere de federe Victoria Universitesi kismi olarak kurulmus ve 1880 li yillarda universite berati verilmistir 1903 1904 te bu federe universite parcalarina ayrilip Victoria Manchester Universitesi adini almistir 20 yuzyilda buyuyup cesitli degismeler gostermistir Ornegin Ingiltere de ilk iki isletmecilik okulundan biri olan ve ilk MBA derecesini 1965 te veren Manchester Business School bu universite bunyesinde kurulmustur Son olarak 19 yuzyilda yerel idarenin destegi ile bir teknoloji koleji olarak kurulan 1955 1956 da universite berati alan ama Manchester Universitesi nin Teknoloji Fakultesi olarak o universiteye akademik olarak bagli ama mali ve yonetim bakimdan bagli olmayan ve en sonunda 1992 de tamamiyla ozerklik kazanmis bulunan Manchester Bilim ve Teknoloji Universitesi UMIST ile 2004 te tamamiyla birlesip akademik mali ve idari bakimdan tek bir universite haline gecmistir Ingiltere universitelerinin gayriresmi siniflandirilmasina gore Kirmizi tugladan yapilmis binali universite Redbrick University sinifina girmektedir Diger bir siniflamaya gore 1992 den once kurulmus arastirma universitelerini ihtiva eden Russell Grubu universiteleri siniflanmasina girmektedir Manchester Universitesi idare bakimindan 4 buyuk fakulteye ve bu fakulteler icinde akademik okullara bolunmustur 2012 2013 akademik yilinda 27 080 universite diplomasi ogrencisi ve 11 350 diploma ustu ogrencisi bulunmaktadir Manchester Metropolitan Universitesi 1970 te Dalton Teknoloji Koleji Manchester Guzel Sanatlar ve Dezayn Koleji ve Ticari Ilimler Koleji nin birlestirilmesi ile Manchester Polytecnic adi ile bir kamu yuksek egitim kurumu olarak kuruldu 1977 de ogretmen egitim kolejleri olan Manchester Sehri Yuksek Egitim Koleji Didsbury Yuksek Egitim Koleji ve Hollings Koleji adli yuksek kiz enstitusu ile birlesti 1992 de ogretmen egitim kolejlerinden gelistirilmis olan Crewe ve Alsager Yuksek Egitim Koleji ile ve Manchester Fizyoterapi Okulu ile birlestirildi Once yerel idareye bagli idi sonra ozerk yuksek egitim koleji oldu 1992 de cikarilan kanunla ve aldigi universite berati ile universite statusu verilip Manchester Metropolitan Universitesi adini aldi Bu universitenin onceden 7 tanesi Manchester Sehri icinde kampusu ve iki tanesi Cheshire da 9 tane kampusu bulunmakta iken 2114 e kadar birkac yil uygulanan rasyonalizasyon ve kapatmalar ile o yildan sonra Manchester sehri icinde All Saints Kampus ve Birley Kampus ve digeri Cheshire da Crewe Kampusu olarak kampus sayisi ikiye indirildi Sekiz fakultesi bulunmaktadir 2006 2007 akademik yilinda 27 265 diploma ogrencisi 6 020 diploma uzeri ogrencisi kayitli bulunmaktadir RNCM Manchester de kurulu olan bir muzik konservatuvar idir Ingiltere de muzik egitimi icin imtihanlar hazirlayip muzik egitimini koordine Kraliyet Muzik Okullari Birligi Kurumu na bagli 4 konservatuvardan biridir Konservatuvar olarak 5 degisik muzik tipte bilgisi uzerinde universite yuksek egitimi vererek universite BA diplomasi ni Manchester Universitesi koordinesi ile vermektedir Diploma ustu Master ve Doktora dersleri ve dereceleri ise Manchester Metropolitan Universitesi koordinesi ile vermektedir Bu konservartuvarda cogu muzik alaninda bilfiil calisip part time ders veren 320 ogretim uyesi ve 770 kadar ogrenci bulunmaktadir Bu konservatuvarda orkestra sefligi okulu icin sadece diploma ustu dersler verilmekte ve 6 degisik okulda da universite diplomasi dersleri verilmektedir Ayrica ozel yetenekli genclere Cumartesi gunleri muzik dersleri ve kurslari verilmektedir 2010 2015 te hukumet olan Muhafazakar Parti ve Liberal Parti koalisyonu yeni ozel sektor universitelerinin kurulmasini tesvik etmistir Eskiden avukatlik bir universite hukuk diplomasi kazanmis olmakla beraber asgari 2 yil bir avukatin yaninda ciraklik internlik yapilip calismakla ozel hukukculuk kurslarini takip edip imtihanlara girmekle ilerlenen bir meslek idi Bu imtihanlara hazirlamak icin ozel dershaneler ve ders kitaplari bulunmaktaydi Bu hukuk uzerine ders vermeyi ders kitaplari hazirlama ve imtihanlar uygulama islerini 1962 de kurulan ve 2015 te ozel universite olarak kurulan Hukuk Universitesi uzerine almistir Manchester de eskiden hukuk ve avukatlik ogrenme icin bir kurs yeri iken simdi Hukuk Universetsi subesi olan bir yukeak okul bulunmaktadir SporManchester bir spor sehri olarak da iyi taninmistir Manchester iki tane Ingiltere Premier League inde oynayan futbol takiminin bulundugu sehirdir Bunlar unlu 76 000 seyirci kapasiteli Old Trafford Stadyumu nda ev sahipligi yapan Manchester United ve 47 726 kisi kapasiteli Manchester Sehir Stadyumu veya diger ismiyle Etihad Stadyumu nda ev sahipligi yapan Manchester City futbol kulubu Old Trafford Stadyumu Manchester Sehri yerel idaresi bolgesi siniri disinda Trafford Borough sinir icinde konumludur Bu stadyum Birlesik Krallik icinde ikinci buyuk seyirci kapasiteli stadyumdur Wembley Stadyumu ve Emirates Stadyumu ile birlikte Old Trafford Stadyumu UEFA tarafindan 5 Yildiz kaliteli olarak degerlendirilmis olan uc Birlesik Krallik stadyumundan biridir Bu stadyum yakininda nun benzer isimli Old Trafford Kriket Stadi bulunmaktadir Manchester United takimi 1999 2000 sezonundan itibaren 8 defa 1999 2000 2000 2001 2002 2003 2006 207 2007 2008 2008 2009 2010 2011 2012 2013 sezonlarinda Premier League sampiyonu ve 3 defa 2005 2006 2009 2010 2011 2012 sezonlarinda ikincisi olmustur Manchester City takimi ise 2 defa 2011 2012 2013 2014 sezonlarinda Premier League sampiyonu ve 1 kez 2012 2013 sezonunda ikincisi olmustur Yine 1000 2000 sezonundan itibaren olarak Manchester United bir defa 2003 2004 sezonunda ve Manchester City de bir kez 2012 2013 sezonunda FA Cup finalini kazanarak kupayi alan takim olmuslardir MedyaRadyo Manchester den British Broadcasting Corporation Britanya Yayin Kurulusu BBC su ulusal ve yerel radyo yayinlari yapmaktadir BBC Radio 5 Canli ulusal 909 693 BBC Radio 5 Canli Spor Ekstra ulusal BBC Radio Manchester 103 yerel Manchester Londra disindaki Birlesik Krallik kentleri arasinda en buyuk sayida ozel ticari yerel radyo istasyonu bulunan kenttir Manchester de bulunan FM ve Orta Dalga yerel radyo istasyonlarin onemli olanlari sunlardir Galaxy Manchester Real Radio XS 106 2 The Revolution 96 2 North Manchester FM NMFM Imagine FM 104 9 XFM Manchester 97 7 Key 103 FM 103 0 DAB 11 Piccadilly Magic OD 1152 Capital Gold Fortune OD 1458 Key 2 OD 1152 DAB 11 Sehirde bulunan yerel radyo istasyonlarinin bazilari bazen birkac kere sahiplilik ve isim degistirmislerdir BBC Radio Manchester gecici bir donem icin BBC GMR olarak adlandirilmis ise de 1988 de tekrar eski orijinal ismini geri almistir Ozel ticari radyo sirketlerine gelince Piccadilly Magic Key 103 ve Key 2 radyo istasyonlari daha once tek bir Piccadilly Radio olarak kurulmustu Piccadilly Radio nin FM yayin yapanlarinin isimleri tamamen degistirildi ve bu sirketin Orta Dalga 1152 den yayim yapan radyo istasyonuna Piccadilly Magic ismi verildi Sunset 102 olarak yayim yapan sonra Kiss 102 yapilan radyo istasyonu gunumuzde Galaxy Manchester adi ile yayim yapmaktadir Bu ozel ticari radyo istasyonu ve KFM radyo istasyonu gecmiste yerel radyo yayimlanmasi yasak veya cok kisitli kontrollu iken korsan radyo olarak yayim yapmislar ve Manchester de bulunan olan Hacienda gibi gece kuluplerinde gelistirilen ozel rock muzigi kulturunun yerel olarak yayilmasinda ve populer olmasinda onemli rol oynamislardir Yuksek egitim ogrencileri icin yerel radyo istasyonlari Manchester Universitesi ogrencileri tarafindan yayimlanan Fuse FM ve Manchester Metropolitan Universitesi ogrencileri tarafindan yayimlanan MMU Radio dur Manchester de Radio Regen tarafindan koordine edilen yerel semtsel radyo agi sistemi bulunmaktadir Bu yerel semtsel radyo istasyonlari Ardwick Longsight ve Levenshulme semtleri icin All FM 96 6 ve Wythenshawe semti icin Wythensahwe FM 97 2 dir Film Manchester sehri bazi filmlerinin gectigi veya atif yaptigi bir mevkidir 1940 yapimi Charles Vidor un rejisorlugunu yaptigi ve basrollerde Brian Ahern ve Louis Hayward in oynadigi My Son My Son adli film Manchester de gecmektedir 1932 yapimi in produktorlugunu yaptigi Grand Hotel filminin onemli aktorlerinden olan Wallace Barry film boyunca dialogunda devamli olarak Manchester sozcugunu tekrarlamaktadirr 1951 de Ingiliz Ealing studyolari yapimi politikacilari komedi ile hiciv eden Alec Guinness in basrolunu oynadigi filmi Manchester tekstil sanayini ele almaktadir 1998 de vizyona giren bir Ingiliz filmi olan ve hayali bir pop muzigi yildiz sarkicisinin hayatini anlatan Velvet Goldmine adli filmde basrolu oynayan Ewan McGregor cok kere Manchester den bahsetmektedir adli 2002 yili Ingiliz yapimi bilimkurgu filmde kahramanlar bosalmis Londra dan askeri birliklerin bulunduklari Manchester e giderler 2004 Japon yapimi bir aksiyon animasyon filmi Steamboy kismen Sanayi Devrimi doneminde Manchester de gecmektedir Manchester de Ekim 1998 den itibaren her yil KINOFILM Uluslararasi Kisa Metrajli Film Festivali duzenlenmektedir Bu festival 2006 dan itibaren finansman zorluklari dolayiiyla aksakliklara ugramakla beraber Mayis 2014 te organize edilmis ve Kasim 2015 festivali icin hazirliklar devam etmektedir Televizyon Eski Granada Televizyon Sirketi merkez binasi ve TV studyolari Manchester Inglitere ulkesinde Londra ve Bristol ile birlikte British Broadcasting Corporation Britanya Yayin Kurulusu BBC televizyon ve radyo yayimlari icin uc onemli merkezinden biri idi BBC nin Manchester merkezi sehrin merkezinin hemen guneyinde bulunan Oxford Road uzerindeki New Broadcasting House binalar blogunda konumlanmisti Birlesik Krallik BBC televizyon sistemi icin devamli seriler olan A Question of Sport Mastermind Real Story bu kompleksdeki studyolarda hazirlanip yayinlanmaktaydi Rock ve pop muzigi icin cok onemli bir devamli yayin olan Top of the Pops program dizisinin ilki 1964 te Rusholme semtinde bulunan studyoda hazirlanip kayda gecmisti Ingiltere televizyonunda populer olan Cutting It serisi sehrin kuzeyinden 5 sezon sureli Life on Mars dizisi ve The Street adli dizi BBC Manchester studyosunda yapimlanip kayda gecirilip yayinlanmisti BBC ONE nin her gun yayinlanan kuzey bati Ingiltere haberleri ve North West Tonight adli ek programlar da bu studyo merkezli idi 2002 de BBC televizyon sistemi yeni bir reorganizayona tabi tutuldu Londra da bulunan BBC Televizyon Merkezi binalarinin yenilenmesi gerekmekteydi Bu yeni reorganizasyonda BBC TV ve radyo sistemlerin yonetim arastirma yapim ve yayinlar organlarinin Londra ve Manchester arasinda bolunup kalabalik Londra sehrinden uzaklastirip Ingiltere de yerel merkezlere yayilmasini saglamak hedef olarak alindi Manchester sehrine bitisik Salford da eski Manchester Gemi Kanali limani olan Salford Quays a nakledilmesine karar verildi 2004 te MediaCityUK adi verilen bu merkeze BBC nin onemli bir kisminin nakledilemesi tamamlandi Gunumuzde BBC televizyon ve radyo yapim ve yayimlama faaliyetlerinin onemli kismi Salford Quays te bulunan BBC Kuzey Grubu altinda isletilmektedir Bunlar arasinda BBC Kahvalti Zamani BBC Spor BBC Cocuklar BBC Radyo 5 Canli BBC Ogrenim BBC Arastirma ve Gelistirnmme ve BBC Filarmonik yapim ve yayim deparmanlari bulunmaktadir BBC televizyon yayim kanallarinin en onemlileri olan BBC One veya BBC Two nun birinin 2015 te Salford Quays a nakledilmesi beklenmektedir Manchester sehri icindeki Oxford Street teki New Broadcasting House ortadan kaldirilmistir Orijinal olarak Birlesik Krallik icin ozel ticari televizyon yayinlamak icin 1954 te kurulan Bagimsiz Televizyon Kurumu ITV Ingiltere nin kuzeyinde hafta icinde Pazartesi Cuma gunleri ticari televizyon yayimlama imtiyazini Granada Sirketi ne vermisti Bu imtiyaza gore 1955 ten itibaren Granada Sirketi Yorkshire ve sehirlesmis Liverpool Manchester Leeds Bradford Sheffield ve Doncaster bolgelerine ozel ilanat kabul eden televizyon programlari yayinlamaya basladi Granada Sirketi Manchester de yerlesik idi ve Manchester de Granda Televizyon Merkezi ve Granada Studyosu na yatirim yapip kurup insa ettirdi Yillar devam ettikce bu imtiyaz sekli degisti ve Granada Kuzey Bati Ingiltere de ve ozellikle Manchester de onemli bir sirket olarak gelisti Granada Sirketi yaptigi televizyon programlari ile Ingiltere de ve uluslararasi un kazandi 2000 yilinda Britanya Film Enstitusu BFI tarafindan hazirlanan Ingiltere de iyi 100 televizyon programi listesi icinde Manchester deki Granada Sirketi tarafindan genellikle Manchester de yapimlan Brideshead Revisited 1981 The Jewel in the Crown 1984 Up Series 1964 te itibaren dokumanter 10 seri University Challenge 1964 1991 2005 doneminde 913 tane Universite ogrenci takimlari arasinda bilgi yarismasi Cracker 1993 1995 doneminde 21 bolumluk dizin Coronation Street 1960 dunya televizyon tarihinde en uzun suren ve hala devam eden soap dizini World in Action 1963 1998 doneminde derine inen gunluk aktualite programi Prime Suspect 1991 2006 doneminde 15 bolumluk polisiye dizin Knowledge 1979 Londra taksi soforleri icin bilgi yarisi Manchester de bu sirketin yayim alanina Granadaland denilmeye baslandi 1993 te yapilan imtiyaz verme yarismasi ve kararlarindan sonra 5 buyuk imtiyazli sirketin imtiyaz verilen diger 5 kucuk sirketi satin almasi kabul edildi Granada Sirketi 1993 te itibaren diger TV yayinlama imtiyazi olan buyuk ve kucuk sirketleri satin almaya basladi Ekim 2002 tarihinde imtiyazli bagimsiz televizyon yayinlama sirketi olarak tek Manchester de kurulu Granada Sirketi ve Londra da hafta icinde imtiyazli bagimsiz televizon yayimcisi Carlton Sirketi kalmisti 2 Subat 2004 te Granda Sirketi ve Carlton Sirketi nin birlesmesine hukumetin izin vermesi ile Ingiltere ulkesinde tek bir ozel bagimsiz ticari yayin sirketi kaldi ve bu sirket ismini ITV1 plc olarak aldi 1956 2013 doneminde Manchester sehri icinde Quays Street te konumlanmis bulunan Granada Sirketi merkezi ve ozellikle Granada Studyosu Manchester in bir turist ceken merkezi de olmustu 1989 1999 doneminde Granada Studyosu Turu Manchester in turistik ilgi ceken bir attraksiyonu olmustu 2004 e yeni kurulan ITV PLC tarafindan eski Granada TV film ve program yapim studyosunun satilmasi ve yapim merkezinin eski Manchester Gemi Kanali limani uzerinde Salford Quays te BBC nin MediaCityUK yanina nakledilmesi plani yapildi Bu planda o zaman artik bir sehir ikonu haline gelmis olan eski Granada Sirketi idare binasinin yikilmasi ve Granada Studyosu nun da gumruk antrepo binasina degistirilmesi ongorulmekteydi Bu plani uygulayacak Peels Holding muteahhidlik sirketi ile uzun suren karsilikli konusmalar yapildi Hatta ekonomik buhran nedeni ile 2009 da bu plan bir kenara birakildi ITV PLC sirketi yonetim kurulunda olan degismeler sonunda Ocak 2010 da iki taraf arasinda yeniden gorusmeler basladi 16 Aralik 2010 de ITV PLC Manchester icindeki Quays Street teki Granada yonetim binasi ve studyolarini birakacagini ve Salford Quays te MediaCityUK kompleksine yonetimin idari destek memurlarinin ve televizyon yapimin nakledilecegini ve yeni televizyon studyolarin da kanal uzerinde olan bu yonetim kompleksin karsi yakasindaki Trafford Iskelesi nde yapilacagi ilan etti 2014 basinda acilan MediaCityUK yanindaki bu bir yeni studyo kompleksinde iki buyuk televizyon programi ve filmi yapim birimini ihtiva eden 2 buyuk studyo yapim setlerini saklamak icin kapali buyuk depolar program ve program yapicilar spikerler film aktorleri ve ekstralari icin degisme odalarini ve hizmet odalarini ihtiva eden bir bina acik havada kurulu olan setler icin yeterli buyuklukte arazi eden bir kompleks olarak hizmete girdi 2000 2012 doneminde Guardian Medya Grubu yeni bir Manchester Televizyon Kanali Channel M kurup isletme tesebusune girismistir Fakat bu yeni kanal planlanan sayida seyirci cekememis bu nedenle ilanat geliri beklenenin cok altinda kalmis ve buyuk zarar verip sonunda kapatilmistir Ocak 2014 te yine Manchester merkezli yeni bir televizyon kanal kurma girisimi olan YourTVManchester icin imtiyaz lisansi verilmistir Gazeteler 1930 lu yillarda Daily Express gazetesinin Manchester de yayinlanmasi icin yapilan Daily Express Building Gunumuzde Daily Express ea ait degildi ama yine gazete basimevi olarak kullanilmaktadir Ingiltere nin kaliteli gazetelerinden olani sol liberal egimli The Guardian Manchester de 1821 de The Manchester Guardian olarak yayina baslamisti 1964 te bu gazetenin idari fonksiyonu yapim ve basim merkezi Londra ya mnakledildi Bununla beraber The Guardian in genel isletme merkezi ismen halen Manchester dedir Bu gazeteyi cikartan isletme Manchester de aksam baskisi gazetesi cikartmak uzere Manchester Evening News adli bir gazete de kurmustu Gunumuzde Manchester Evening News gazetesi sahipliligi Trinity Mirror plc sirketine satilmistir Bu gazete Ingiltere nin Londra disinda bulunan aksam baskisi yapan en buyuk gunluk gazetedir Fakat populer olan aksam baskisi yaninda gunun basindan itibaren baskilar da yapilmakta ve gazete gunun tamaminda dagitilmaktadir Manchester Evening News gazetesi sehir icindeki banliyo olmayan semtlerde ve Manchester Havaalani nda Persembe ve Cuma gunleri bedava olarak dagitilmaktadir ama sehrin banliyo varos semtlerinde ve diger gunlerde parali olarak satilmaktadir Associated Metro Limited in sahibi oldugu Metro Noirth West adini tasiyan bir gunluk gazete her sabah bedava olarak Manchester de banliyo ve diger tren istasyonlarinda Metrolink tramvay duraklarinda ve bazi kalabalik mevkilerde parsiz bedava olarak dagitilmaktadir MEN grubu Manchester sehir bolgesindeki degisik semtlerde haftada bir olarak birkac tane yerel bedava gazete yayinlamakta ve dagitmaktadir Yillarca Ingiltere ulusal gazetelerinin cogu Manchester de gazetecilerden olusan subeler bulundurnakataydi Bu subelerde en cok sayida gazeteci calistirildigi donemde Manchester gazete subelerinde calisan gazeticiler sayisi 1 500 kisiyi asmisti O zamanlar Manchester de merkezinde bu gazete subelerinin bulundugu mevkiye Londra daki o zaman gazete cikartma merkezi olan Fleet Street sokagina atifla Ikinci Fleet Street ismi verilmekteydi Gunumuzde bu tip ulusal gazetelerden Manchester de subesi olan tek bir gazete Daily Sport kalmistir Diger Mancahester de subeleri olan ulusal gazeteler yani The Daily Telegraph Daily Express Daily Mail The Daily Mirror bu subelerini kapatmislardir Son yillarda Manchester de yeni bir yerel gazete bastirmak icin bazi girisimler yapilmistir North West Times adli bir gazete kurma girisimi 1988 de Londra gazetelerinin kapattiklari subelerinde calismis ve bu kapatmalar ile issiz kalmis olan gazetecileri istihdam etmek hedefi ile kurulmak istenmistir Manchester de diger bir yerel gazete kurma girisimi ise kuzeyde Londra disinda tasra da bulunan The Yorkshire Post veya adli gazeteleri ornek alarak adli haftada bir cikartilan kaliteli hafta sonu gazetesi cikartma girisimi idi Bu girisim de basarisiz kalmis ve yeni hafta sonu gazetesi gayet kisa zaman sonra yeterli sayida musteri bulamadigi icin kapatilmistir Gorulecek yerlerManchester Wheel Exchange Square meydaninda bulunan buyuk ve yuksek donme dolap Trinity Koprusu Manchester ve Salford sinirinda modern Ispanyol mimar Santiago Calatrava nin tasarimini yaptigi Futurist bir yaya koprusu Midland Bank Building 1926 da Art deco mimari stilinde yapilmis King Street te bulunan buyuk bir banka subesi binasi Kozmopolit Manchester Chinatown Cin Sehri 1970 li yillar ortalarindan beri George Street ile Faulkner Street arasinda bulunan onunde bir renkli ve suslu Cin tipi sehir giris kemeri bulunan Manchester de Cin yemegi ve diger Dogu Asya ulkeleri yemegi servisi yapan cok sayida restoranin ve Cin besin maddeleri ve Cinli asilli super market maddeleri satan dukkanlarin bulundugu bir merkezi semt Ayrica bircok Cinli asillinin sosyal toplanma mevkii Canal Street Sehrin kozmopolit gece hayati ve cok renkli pub ve bar ve klublerin bulundugu merkez The Village Koy veya Gay Village olarak da bilinmektedir Avrupa da en eski en yerlesmis en hosgorulu ve escinsellerin tolere edilip toplandiklari bir sehir semti Her yil Agustos un son hafta sonunda Gay Pride adli festival ve gecit resmi yapilmaktadir Curry Mile Sehir merkezinin guneyinde bir sehir ici semti olan Rusholme da bulunan takribi 1 km uzunlukta curry servisi yapan restoranlarin curry yemekleri satin alinabilecek fastfood hizmet dukkanlarinin Hindistan yarimadasi asilli Hindli giysi sariler kumas ve takilar satan dukkanlarin bulundugu alisveris sokagi Tarihi Manchester Castlefield Antik Romali asker garnizonu Mancunium dan kalma ve Ortacaglarda Castlefield Kale sahasi olarak bilinen 16 yuzyila kadar etrafi surlara cevrili bir merkezi mevki 18 yy acilan Bridgewater Kanali ile Rochdale Kanali birlestigi kanal havzasi buradadir Dunya da ilk yolcu tren hatti olan Manchester Liverpool demiryolu hattinin Manchester gari simdi burada bulunan Manchester Bilim ve Sanayi Muzesi icindedir Bu semt 20 yuzyilda cok kohnelesmis ve buyuk gayret ve yatirimlarla 1990 li yillarda Sehirsel Gelisme ve yenilemeye bir ornek olmak uzere bir turist merkezi olarak gelistirilmistir Manchester Universitesi Atomun ilk defa Rutherford tarafindan parcalanmasi ilk programlanabilir komputer radyo astronomi bilimi kurulmasi bu universitede olmustur Kampus Oxford Road civarindadir Bu yolun bir tarafinda yeni modern mimarili Misafir Merkezi ve diger tarafinda eski mimarili idare binasi ve Manchester Muzesi bulunmaktadir Manchester Town Hall Sehir Konagi Albert Square de 1877 de bitirilmis neo gotik mimari stilde yapi Manchester Sehri Konseyi torensel toplanti salonu ve diger yerel idare daireleri bulunur Icinde bagli olan ressam Ford Madox Brown tarafindan yapilmis cok gosterisli Manchester in gelismesini gosteren duvar resimleri bulunur Sehir KutuphanesiRylands Kutuphanesi John Rylands Library Deansgate sokaginda 19 yy da dik gotik adi verilen mimari stilde yapimli Icinde cok kiymetli eski yazma eserler ve basim eserleri bulunr Manchester Universitesi tarafindan idare edilir ve belki zamanlarada turist gezisi icin halka aciktir City Library Sehir Kutuphanesi St Peter s Meydaninda Sehir Konaginin onunde Yuvarlak ozel bir kubbeli ve buyuk sutunlu cok ilgi ceken mimarili bir bina 2010 dan itibaren restore edilmek uzere kapalidir Portico Kutuphanesi ve Galerisi Mosley Street yakinlarinda Manchester Literary and Philosophical Cemiyeti merkezi Bu bina salonunda bilimsel konusma verenler arasinda Dalton Joule Wittgenstein bulunmustur Manchester Katedrali Anglikan katedrali St Ann s Kilisesi Sehir merkezi St Ann s Meydaninda 1712 de yapilmis Anglikan kilisesi St Mary s Kilisesi Mulberry Street 1794 te yapilmis Katolik kilisesi Kulturel Manchester Bridgewater HallSehir tiyatro konser sanat sinema salonlari Opera Evi Palace Tiyatrosu Royal Exchange Tiyatrosu Library Tiyatrosu Sehir Kutuphanesi bodrum katinda idi Ama 2010 yazindan beri bu kapali olup tiyatro trupu degisik salonlar kullanmaktadir Green Room Salonu Dancehouse Tiyatrosu Contact Cornerhouse Eski Oxford Road tren istasyonunun marsandiz depoleri ve idare binalarindan donusturme Sanat filmleri gosteren uc degisik sinema salonu ve uc sergi salonu bulunmakta Bridgewater Hall 1996 da eski Free Trade Hall konser salonu yerine acilan konser salonu 5 500 org borusundan olusan buyuk org vardir Manchester Central Eski demiryolu gari sonra GMEX adli sergi salonu ve gunumuzde ozel konferanslar ve kovansiyonlar icin toplanti salonu ve sergi sarayi Manchester Art Gallery Manchester Guzel Sanatlar Galerisi Chinatown a yakin ait cok onemli tablolar vardir Manchester Muzesi Manchester Universitesi Oxford Road binalarinda geoloji eski dinozor iskeletleri ve Misir mumyalari Whitworth Guzel Sanatlar Galerisi Oxford Road de universitenin guney dogusunda universiteye bagli guzel sanatlar muzesi Bilim ve Sanayi Muzesi Castlefield icinde Dunyanin ilk tren gari bu muze icindedir Cesitli bilimsel deneyler makineler ve eski ucaklar cok ilgi cekicidir People s History Museum Halk Tarihi Muzesi Gallery of English Costume Ingiliz Giysiler Galerisi Rusholme da Manchester Yahudi Muzesi Eski bir Portekiz Yahudi havrasinda Urbis Cok modern tum camdan bir binasi olan eskiden Modern hayat Muzesi bulunmakta iken kapanmistir Preston da bulunan Milli Futbol Muzesi bu binaya nakil edilmektedir Sportif Manchester Sportcity Sehrin dogusundadir 2002 de Commonweslth Oyunlari icin yapilmistir Ingiltere Milli Bisiklet Stadi ni icine alir 47 805 oturan seyirci kapasiteli Manchester City FC Etihad Stadi da bu spor kompleksi icinde bulunur Old Trafford Futbol Stadi Unlu kirmizi uniformali Manchester futbol kulubu Manchester United FC kulubunun 75 957 seyirci kapasiteli merkez stadidir Old Stafford Kriket Sahasi 1864 ten beri Lancashire County Kriket Kulubunun ana kriket sahasi 1884 ten beridir Ingiltere yi ziyaret eden yabanci milli kriket takimlari ile Ingiltere milli kriket takiminin uc gun suren adi Test Maci olan uluslararasi kriket maclarinin oynandigi saha Kardes sehirler ve uluslararasi iliskilerManchester sehri su yabanci ulkeler sehirleri ile kardes sehir baglantilari kurmustur Nikaragua Chemnitz Almanya Cordoba Ispanya Rehovot Israil Sankt Petersburg Rusya Vuhan Cin Pakistan Los Angeles Amerika Birlesik Devletleri Birlesik Krallik in uluslararasi egitim ve kulturel firsatlardan sorumlu en buyuk organizasyonu ve kayitli bir hayir kurumu olarak organize edilmis British Council Manchester de buyuk bir metropoliten merkez kurmustur Manchester in 19 yuzyilda buyuk uluslararasi bir tekstil sanayi merkezi olmasina atifla diger ulkelerde bulunan tekstil sanayi merkezlerine o ulkenin Manchester i lakabi verilmistir Bu iliskiler resmi ilskiler degildirler Finlandiya da Tampere sehir lakabi Finlandiya Manchester i yahut kisaca Manse olarak bilinmektedir Benzer sekilde Japonya da Osaka sehri Japonya Manchester i Brezilya da Joinville sehri Santa Catrina Eyaleti Manchester i ve Hindistan Gucerat eyaletindeki Ahmedabad sehri Hindistan in Manchester i olarak anilmaktadirlar Manchester Birlesik Krallik sehirlerine kiyasla en cok sayida yabanci ulkenin konsulluk merkezlerinin bulundugu sehirdir ResimlerManchester Manchester merkezi panoramasi Manchester Cin Mahallesi Chinatown kemeri Manchester Beetham Tower Kuzey Bati Ingiltere nin en yuksek binasi Manchester Metrolink tramvayi Manchester MAN Arena Kapali konser salonu Manchester Canal Street Sehrin gece hayati merkezlerinden biri Manchester Opera Evi Manchester Guzel Sanatlar Galerisi Manchester Bilim ve Sanayi Muzesi nde Shackelton ucagi Manchester Manchester Piccadilly Tren Gari Manchester Universitesi Whitworth Hall idari binasi Manchester Manchester United FC Old Trafford Stadi Manchester City FC stadi Manchester Granada TV studyolari Manchester Manchester HavaalaniKaynakca Mills A D 2003 A Dictionary of British Place Names Ingilizce Oxford Oxford University Press ISBN 0 19 852758 6 21 Ekim 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Kasim 2013 The Antiquaries Journal 2004 Cilt 84 Say 353 357 ISSN 0003 5815 a b Cooper Glynis 2005 Salford An Illustrated History Ingilizce The Breedon Books Publishing Company s 19 ISBN 1 85983 455 8 Rogers Nicholas 2003 Halloween from Pagan Ritual to Party Night Ingilizce Oxford University Press s 18 ISBN 0 19 516896 8 21 Ekim 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Mayis 2014 Gregory Richard ed 2007 Roman Manchester The University of Manchester s Excavations within the Vicus 2001 5 Ingilizce Oxford Oxbow Books s 190 ISBN 978 1 84217 271 1 KB1 bakim Fazladan yazi yazar listesi link a b c d e f g h Kidd Alan 2006 Manchester A History Lancaster Carnegie Publishing s 12 15 24 224 ISBN 1 85936 128 5 a b c d e Hylton Stuart 2003 A History of Manchester Ingilizce Phillimore amp Co s 1 10 22 25 42 63 67 69 ISBN 1 86077 240 4 Arrowsmith Peter 1997 Stockport a History Ingilizce Stockport Metropolitan Borough Council s 30 ISBN 0 905164 99 7 a b c Hartwell Clare 2001 Pevsner Architectural Guides Manchester Ingilizce Londra Penguin Books s 11 17 155 256 267 268 ISBN 0 14 071131 7 Nicholls Robert 2004 Curiosities of Greater Manchester Ingilizce Sutton Publishing ISBN 0 7509 3661 4 Letters Samantha 2005 Gazetteer of Markets and Fairs in England and Wales to 1516 Ingilizce British History Online s 19 14 Mart 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Pevsner Nikolaus 1969 Lancashire The Industrial and Commercial South Ingilizce Londra Penguin Books s 265 ISBN 0 14 071036 1 Durston Christopher 2001 Cromwell s major generals godly government during the English Revolution Ingilizce Manchester Manchester University Press ISBN 0 7190 6065 6 a b McNeil Robina A Guide to the Industrial Archaeology of Greater Manchester Ingilizce Association for Industrial Archaeology ISBN 0 9528930 3 7 a b Hall Peter 1998 The first industrial city Manchester 1760 1830 Cities in Civilisation Ingilizce Londra Weidenfeld amp Nicolson ISBN 0 297 84219 6 Manchester n Oxford English Dictionary Ingilizce Oxford Oxford University Press Mart 2009 31 Mayis 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Mayis 2014 Timelines tv Urban Slums Timelines tv 1 Subat 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Mayis 2014 Schofield Jonathan Manchester City Migrant BBC Manchester New Kids From The Bloc Ingilizce BBC 25 Eylul 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Mayis 2014 Aspin Chris 1981 The Cotton Industry Ingilizce Aylesbury Shire Publications s 3 ISBN 0 85263 545 1 Events in Telecommunications History Ingilizce BT Archives 1878 15 Temmuz 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Mayis 2014 Marx Engels Internet Archive Biography of Engels Ingilizce Marx Engels Biography Archive 1893 30 Nisan 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Kidd Alan 2006 Chapter 9 England Arise The Politics of Labour and Women s Suffrage Manchester A history Ingilizce Lancaster Carnegie Publishing ISBN 1 85936 128 5 Speake Jennifer Ed 2003 The Oxford Dictionary of Proverbs Ingilizce Oxford University Press ISBN 0 19 860524 2 14 Ekim 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Mayis 2014 Simon Schama konferansci 4 Haziran 2002 Victoria and Her Sisters 13 BBC One Hardy Clive 2005 Manchester at War 2 baski Ingilizce Altrincham First Edition Limited s 75 99 ISBN 1 84547 096 6 Timeline Ingilizce Manchester Cathedral Online 2008 6 Aralik 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Mayis 2009 Parkinson Bailey John J 2000 Manchester an Architectural History Ingilizce Manchester Manchester University Press s 127 ISBN 0 7190 5606 3 Pevsner Nikolaus 1969 Lancashire The Industrial and Commercial South Ingilizce Londra Penguin Books s 267 ISBN 0 14 071036 1 Salford Quays milestones the story of Salford Quays PDF Ingilizce Salford Sehir Konseyi 2005 27 Mart 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi PDF Erisim tarihi 5 Mayis 2009 Hylton Stuart 2003 A History of Manchester Ingilizce Chichester Phillimore amp Co s 227 230 ISBN 1 86077 240 4 Hartwell Clare 2001 Pevsner Architectural Guides Manchester Ingilizce Londra Penguin Books ISBN 0 14 071131 7 John J 2000 Manchester an Architectural History Manchester Manchester University Press ISBN 0 7190 5606 3 Hartwell Clare 2004 Lancashire Manchester and the South East Ingilizce New Haven ve Londra Yale University Press ISBN 0 300 10583 5 21 Ocak 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Manchester Arndale Ingilizce Prudential plc 2007 1 Subat 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Mayis 2014 City building reaches full height BBC 26 Nisan 2006 6 Nisan 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Ekim 2008 a b Manchester Airport 1971 2000 weather averages Meteoroloji Ofisi 2001 29 Eylul 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Mayis 2009 a b UK 1971 2000 averages Meteoroloji Ofisi 2001 5 Temmuz 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Mayis 2009 Smith Wilfred 1959 II An Economic Geography of Great Britain Ingilizce Taylor and Francis s 470 Roads chaos as snow sweeps in Manchester 24 Subat 2005 2 Kasim 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Mayis 2009 a b 2011 Census Key statistics for local authorities in England and Wales Ingilizce ONS 24 Subat 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Kasim 2013 Shapely Peter 2002 2003 The press and the system built developments of inner city Manchester PDF Manchester Region History Review Manchester Manchester Centre for Regional History ss 30 39 ISSN 0952 4320 10 Subat 2012 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 22 Kasim 2007 a b c Public Intelligence Population Publications Ingilizce Manchester City Council 1 Nisan 2005 1 Ocak 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Agustos 2014 Townsend Lucy Westcott Kathryn 17 Temmuz 2012 Census 2011 Five lesser spotted things in the data Ingilizce BBC News 20 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Agustos 2014 Manchester Neighbourhood Statistics Same Sex couples Ingilizce Office for National Statistics 2001 2 Subat 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Subat 2014 Green David 29 Kasim 2003 Italians revolt over church closure Ingilizce BBC News 1 Subat 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Mart 2015 2011 Census Ethnic group local authorities in England and Wales Ingilizce ONS 25 Subat 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Aralik 2011 The Manchester Irish Festival the largest in the UK Ingilizce Manchester Irish Festival Website 2007 21 Subat 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Haziran 2007 History of Manchester s Chinatown Ingilizce BBC 2004 16 Ekim 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Mart 2015 Airport City bosses in 650m China mission Manchester Evening News M E N media 2012 3 Subat 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Mart 2015 Urban Audit City Profiles Manchester Ingilizce Urban Audit 12 Ocak 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Ekim 2008 1 19 Aralik 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Ulusal Istatistik Ofisi Yoresel Gayrisafi Katma Deger Hesaplari 2013 Istrate Emilia ve Nadeau Carey Anne Kasim 2012 Global MetroMonitor Washington DC The Brookings Institution Erisim 23 12 2013 GaWC The World According to GaWC 2012 5 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Mayis 2014 Arsivlenmis kopya 15 Temmuz 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Mayis 2014 a b uploads attachment data file 6884 1871689 xls olu kirik baglanti http www manchestereveningnews co uk 4 Subat 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi news greater manchester news boom city manchester has more super rich 695230 MoneySupermarket icin Opinion Research LLP anket sirketi arastirmasi 10 Kasim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Ingilizce Labour Market Profile Manchester Ingilizce 1 Subat 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Mayis 2014 Education and skills in your area Ingilizce 16 Ekim 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Mayis 2014 The Big Nine Regional Office Review Q4 2012 GVA Grimley Ingilizce Ocak 2013 olu kirik baglanti Redhead Brian 1993 Manchester a Celebration Ingilizce Londra Andre Deutsch ISBN 0 233 98816 5 Bridgewater Hall Manchester 26 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Mart 2015 Procession Jeremy Deller Ingilizce Manchester International Festival 2009 1 Subat 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Mart 2015 M E N Named Most Popular Entertainment Venue on Planet 6 Aralik 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Mayis 2008 HOME Manchester resmi websitesi 21 Mart 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Mart 2015 Contact Tiyatrosu resmi websitesi 7 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Mart 2015 The Dancehouse Theatre Ingilizce thedancehouse co uk 16 Agustos 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Subat 2009 The Guardian view on Manchester s new cultural space from one kind of factory to another The Guardian Ingilizce 5 Aralik 2014 1 Subat 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Mart 2015 Explore MOSI Ingilizce Museum of Science and Industry 2009 16 Ekim 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Mart 2015 Vehicle Collection Ingilizce Greater Manchester Museum of Transport 2007 5 Agustos 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Mart 2015 Imperial War Museum IWM North iwm org uk Ingilizce 1 Mart 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Mart 2013 The History of The Manchester Museum University of Manchester 6 Agustos 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Temmuz 2009 Morris Edward 2001 Public art collections in north west England Ingilizce Liverpool University Press ISBN 0 85323 527 9 Eksik ya da bos url yardim Collection Whitworth Gallery 27 Subat 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Temmuz 2009 Manchester Museums Guide Ingilizce Virtual Manchester 1 Subat 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Temmuz 2009 Bu eser Britanya televisyonu icin BBC tarafindan 2004 te 4 bolumden olusan adli bir televizyon mini serisine uyarlanmistir Bu kitapta ve mini seride yer ismi Milton olarak verilmekle beraber bu yerin Manchester oldugu gayet asikardir Engels Fredrick 1892 The Condition of the Working Class in England in 1844 Londra Swan Sonnenschein amp Co 12 Ekim 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Mart 2015 vasitasiyla Charles Dickens Hard Times bedava Gutenberg Edisyonu 23 Mart 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Mart 2015 Sutherland Joan 1989 The Stanford Companion to Victorian Fiction Ingilizce Stanford University Press Manchester a breathtaking City Ingilizce The travel magazine Erisim tarihi 28 Ocak 2013 Hobbs Dick Winlow Simon Hadfield Philip Lister Stuart 2005 Violent Hypocrisy Governance and the Night time Economy European Journal of Criminology s 161 doi 10 1177 1477370805050864 Eksik ya da bos url yardim Haslam Dave 2000 Manchester England yayimci Fourth Estate Ingilizce ISBN 1 84115 146 7 Manchesterpride resmi websitesi 27 Ocak 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Mart 2015 The Festival Manchesterpride com 28 Ocak 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Eylul 2012 Manchester still top of the popularity league University of Manchester 18 Ocak 2007 10 Kasim 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Mart 2015 Manchester Uniuversitesi resmi websitesi 30 Ocak 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Mart 2022 Manchester Metropolitan Universitesi resmi websitesi 11 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Mart 2022 Fowler Alan 1994 Many Arts Many Skills Origins of Manchester Metropolitan University Ingilizce Manchester Manchester Metropolitan University ISBN 1 870355 05 9 RNCM resmi websitesi 25 Agustos 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Mart 2015 The College of Law Ingilizce International Bar Association 1 Subat 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Ocak 2013 Manchester Award winning city of sport Ingilizce Manchester City Council 9 Mayis 2012 30 Agustos 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Mart 2015 Sporting heritage Visit Manchester web pages Ingilizce Visit Manchester 27 Ekim 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Ekim 2008 A Guide to Radio Stations in and Around North West England Ingilizce northwestradio info 2005 2 Subat 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Kasim 2007 FUSE FM Manchester Student Radio fusefm co uk 5 Subat 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Ekim 2008 Bknz OFCOM websitesi Radyo 16 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi ve altsayafalari ozellikle Analog Radyo Istasyonlari rehberi 21 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Manchester KINOFILM Festivali resmi websitesi 2 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Mart 2015 Television and Radio Stations in Manchester Ingilizce Manchester 2002 UK 2002 1 Subat 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Mart 2015 Midgley Neil 16 Aralik 2010 BBC TV channels could move to Salford The Daily Telegraph Erisim 19 Hziaran 2011 Ingilizce Plunkett John 16 Nisan 2012 Manchester s Channel M closes after 12 years The Guardian Ingilizce 1 Subat 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Mart 2015 Sweney Mark 30 Agustos 2007 Paid for sales of MEN slump The Guardian Birlesik Krallik Guardian News and Media Limited 1 Subat 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Ekim 2008 M E N Makes Changes To Metro Distribution Merry Media News 9 Mart 2007 22 Ekim 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Ekim 2008 Manchester local press ManchesterOnline GMG Regional Digital 2007 12 Agustos 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Kasim 2007 Waterhouse Robert 2004 The Other Fleet Street Ingilizce First Edition Limited ISBN 1 84547 083 4 Eksik ya da bos url yardim Waterhouse Robert 20 Eylul 2006 The Enquirer suspends publication The North West Enquirer The North West Enquirer 26 Subat 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Ekim 2008 Manchester City Council International civic links Manchester gov uk 21 Subat 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Ocak 2014 1983 te bu iliski kuruldugu zaman Chemnitz Demokratik Almanya hukumranligi altinda bulunup ismi Karl Marx Stadt olarak bilinmekteydi British Council Annual Report 2013 14 Ingilizce British Council 2 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Mart 2015 Fox David 2007 Manchester Consuls Lancaster Carnegie Publishing ISBN 978 1 85936 155 9 Ingilizce Ayrica bakinizGreater ManchesterDis baglantilarWikimedia Commons ta Manchester ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Curlie de Manchester DMOZ tabanli Ingilizce Vikigezgin de Manchester ile ilgili gezi rehberi bulunmaktadir Ingilizce Visit Manchester resmi Manchester turist rehberi 7 Mayis 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Resmi Manchester Sehri kilavuzu BBC Manchester23 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Buyuk Manchester demiryollari haritalari Milli Istatistikler Profili23 Mayis 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi BibliografyaGenel eserler Beesley Ian 1988 Victorian Manchester and Salford Ingilizce Keele Ryburn ISBN 978 1 85331 006 5 LCCN 91144415 Hylton Stuart 2003 A History of Manchester Ingilizce Chichester Phillimore amp Company ISBN 978 1 86077 240 5 LCCN 2004381906 Alan J Kidd Manchester Ingilizce Keele Ryburn ISBN 1 85331 016 6 Price Jane 2002 The Mancunian Way Ingilizce Manchester Clinamen Press ISBN 978 1 903083 81 9 OCLC 51481941 Redhead Brian 1993 Manchester a Celebration Ingilizce Londra Andre Deutsch ISBN 978 0 233 98816 0 Schofield Jonathan 2005 The City Life Guide to Manchester Ingilizce Manchester City Life ISBN 978 0 9549042 2 7 OCLC 495438072 Worthington Barry 2002 Discovering Manchester A Walking Guide to Manchester and Salford Plus Suburban Strolls and Visits to Surrounding Attractions Ingilizce Sigma Leisure ss 272 ISBN 9781850587743 Mimari Hands David Parker Sarah 2000 Manchester A Guide to Recent Architecture Ingilizce Londra Ellipsis Arts ISBN 978 1 899858 77 4 Hartwell Clare 2001 Manchester Pevsner Architectural Guides Ingilizce Londra Penguin Books ISBN 0 14 071131 7 Hartwell Clare Hyde Matthew 2004 Lancashire Manchester and the South East The Buildings of England Ingilizce New Haven ve Londra Yale University Press ISBN 0 300 10583 5 Parkinson Bailey John J 2000 Manchester an Architectural History Ingilizce Manchester Manchester University Press ISBN 978 0 7190 5606 2 LCCN 99055329 Robinson John Martin 1986 The Architecture of Northern England Ingilizce Londra Macmillan ISBN 978 0 333 37396 5 LCCN 86218260 Kultur Champion Sarah And God Created Manchester Ingilizce Manchester Wordsmith ISBN 978 1 873205 01 3 OCLC 22661075 Gatenby Phill 2002 Morrissey s Manchester The Essential Smiths Tour Ingilizce Manchester Empire Publications ISBN 978 1 901746 28 0 Haslam Dave 2000 Manchester England Ingilizce New York Fourth Estate ISBN 978 1 84115 146 5 OCLC 49641160 Lee C P 2002 Shake Rattle and Rain Popular Music Making in Manchester 1955 1995 Ingilizce Ottery St Mary Hardinge Simpole ISBN 978 1 84382 049 9 Lee C P 2004 Like The Night Revisited Bob Dylan and the Road to the Manchester Free Trade Hall Ingilizce Londra Helter Skelter Publishing ISBN 978 1 900924 33 7 Savage John 1992 The Hacienda Must Be Built Ingilizce Woodford Green International Music Publications ISBN 978 0 86359 857 9 OCLC 30158665