Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ağaç serçesi (Passer montanus), serçegiller (Passeridae) familyasından Avrasya ve Güneydoğu Asya'nın ılıman çoğu bölgesinde üreyen bir serçe türü. Orman serçesi ya da dağ serçesi de denir. Doğal olarak bulunduğu bölgenin dışında bulunan bazı bölgelere de sokulmuş bir kuş türüdür. Birbirine benzeyen erkek ve dişinin tepesi ve ensesi kızıl kahverengi, göğsündeki siyah leke küçüktür. Ayrıca beyaz yanaklarında da birer siyah benek bulunur. Alt türleri arasında farklılık çok azdır.
| Ağaç serçesi | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||
| Korunma durumu | |||||||||||||||
 Asgari endişe altında (IUCN 3.1) | |||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||
| Passer montanus (Linnaeus, 1758) | |||||||||||||||
 | |||||||||||||||
| Afrika ve Avrasya dağılımı Yaz konuğu | |||||||||||||||
| Sinonimler | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Ağaç serçesi düzensiz yuvasını doğal bir ağaç kovuğuna, binalardaki deliklere ya da Avrupa saksağanı ile leyleklerin büyük yuvalarına yapar. Tek seferde beş ila altı yumurta yumurtlar ve yavru kuşlar iki haftada yumurtadan çıkar. Bu serçe türü asıl olarak tohumlarla beslenir ancak özellikle üreme dönemlerinde omurgasızlarla da beslendiği görülür. Diğer küçük kuş türlerinde olduğu gibi parazit kaynaklı enfeksiyonlar, hastalıklar ve gündüz ve gece yırtıcıları tarafından avlanma nedenleriyle ölmekte olan ağaç serçelerinin yaşam süresi üç yıl civarındadır.
Asya'nın doğusunda kasaba ve şehirlerde yaygın olarak görülen bu serçe Avrupa'da daha çok hafif ağaçlıklı açık arazilerde görülür. Avrupa'da kasaba ve şehirlerde bayağı serçe daha yaygındır. Ağaç serçesinin geniş dağılımı ve büyük popülasyonu global olarak tehdit altında değildir ancak özellikle Avrupa'da tarım yöntemlerinin değişmesi popülasyonun azalmasına neden olmuştur. Asya'nın doğusunda ve Avustralya'da bu tür haşere olarak görülse de oryantal sanatta oldukça sık işlenen bir figürdür.
Taksonomi
Eski Dünya serçe cinsi Passer, Afrika'da çıktığı düşünülen ve tanımlayan kaynağa göre 15 ila 25 tür içeren küçük ötücü kuşlardan oluşan bir gruptur. Bu cinse mensup türler açık, az ağaçlı yerlerde bulunur ancak özellikle bayağı serçe (P. domesticus) insanların yaşadığı ortamlarda yaşamaya uyum sağlamıştır. Türlerin çoğu tipik olarak 10 ila 20 cm boyundadır ve genel olarak kahverengi ile gri renkli, kısa kare kuyruklu ve küt konik gagalı kuşlardır. Asıl olarak yerde bulunan tohumlarla beslenen ancak özellikle üreme dönemlerinde omurgasızlarla da beslenen kuşlardır. Genetik araştırmalara göre ağaç serçesi kendi cinsinde bulunan diğer Avrasyalı üyelerden oldukça erken bir zamanda, bayağı serçe, Passer flaveolus ve söğüt serçesi farklılaşmasından önce ayrılmıştır. Ağaç serçesi Amerika ağaç serçesi (Spizella arborea) ile yakın akraba değildir.
Ağaç serçesinin bilimsel adı olan Passer montanus, Latince "serçe" anlamına gelen passer ve "dağlarda bulunan" anlamına gelen montanus (Latince mons, "dağ" demektir) sözcüklerinden oluşmuştur. İlk olarak Carl Linnaeus tarafından 1758 yılında Systema Naturae eserinde Fringilla montana, olarak tanımlanmıştır. Ancak, bayağı serçe ile birlikte kısa sürede ispinozgiller (Fringillidae) familyasından çıkarılarak Fransız zoolog Mathurin Jacques Brisson tarafından 1760 yılında tanımlanan yeni Passer cinsinde sınıflandırılmıştır. Ağaç serçesi adı ağaç kovuklarında yuva yapmayı tercih etmesi nedeniyle verilmiştir. Ancak bu ad ya da bilimsel adı bu türün tercih ettiği yaşam alanlarını açıklamamaktadır. Buna en yakın gelen isim bu türe Almanca verilen Feldsperling ("tarla serçesi") adıdır.
Orijinal resmin çevrilmiş hâli
Alt türler
Geniş dağılımı olan bu tür çok az farklılık gösterir ve Clement tarafından tanınan sekiz alt türü arasında bulunan farklar çok küçüktür. En azından 15 alt tür daha önerilmiştir ancak bunların aşağıda belirtilen alt türler arasında geçiş ırklarını oluşturduğu düşünülmektedir.
- P. m. montanus, türe adını veren alt tür. İber Yarımadası'nın güneybatısı, Yunanistan'ın güneyi ve eski Yugoslavya sınırları haricinde Avrupa'da bulunur. Asya'da Lena Nehri'nin doğusundan, güneyde Türkiye'nin kuzey bölgelerine, Kafkaslar'da, Kazakistan, Moğolistan ve Kore'de bulunur.
- P. m. transcaucasicus, Sergey Aleksandroviç Buturlin tarafından 1906'da tanımlanan alt tür, Kafkaslar'ın güneyinden doğuda İran'ın kuzeyine kadar olan bölgede bulunur. Ana alt türden daha soluk ve gri renklidir.
- P. m. dilutus, Charles Wallace Richmond tarafından 1856'da tanımlanan alt tür İran'ın en kuzeydoğu ucunda, Pakistan'ın kuzeyinde ve Hindistan'ın kuzeybatısında yaşar. Daha da kuzeyde Özbekistan ve Tacikistan'dan doğuda Çin'e kadar da görülür. P. m. montanus'a göre daha soluk ve üst tüyleri kum-kahverengidir.
- P. m. tibetanus, en büyük ırk olan bu alt tür Stuart Baker tarafından 1925'te tanımlanmıştır. Himalayalar'ın kuzeyinde Nepal'den doğuya doğru Tibet ve Çin'in kuzeybatısında bulunur. P. m. dilutus 'a benzer ama daha koyu renklidir.
- P. m. saturatus, Leonhard Hess Stejneger tarafından 1885'te tanımlanmıştır. Sahalin, Kuril Adaları, Japonya, Tayvan ve Güney Kore'de bulunur. Ana alt türden daha koyu kahverenklidir ve gagası daha büyüktür.
- P. m. malaccensis, Alphonse Dubois tarafından 1885'te tanımlanmıştır. Himalayalar'ın güneyinden doğuya doğru Hainan ve Endonezya'da bulunur. P. m. saturatus gibi koyu renkli bir ırktır ancak daha küçüktür ve üst tüyleri daha çok çizgilidir.
- P. m. hepaticus, Sidney Dillon Ripley tarafından 1948'de tanımlanmıştır. Assam'ın kuzeydoğusundan Myanmar'ın kuzeybatısına kadar olan bölgede bulunur. P. m. saturatus'a benzer ama başı ve üst tüyleri daha kızıl renklidir.
Fiziksel özellikleri
Ağaç serçesi 12,5 ila 14 cm. boyunda, 21 cm. kanat açıklığı olan ve 24 g. ağırlığında bir kuştur.Bayağı serçe'den ağırlık olarak %10 daha küçüktür. Erişkin kuşların tepesi ve ensesi kızıl kestane rengindedir ve saf beyaz yanaklarında küçük böbrek biçiminde kara birer kulak lekesi bulunur. Çene, boğaz ve gaga ile boğaz arasında bulunan bölge kara renklidir. Üst tüyleri açık kahverengidir ve kara çizgiler bulunur. Kahverengi olan kanatlarda iki belirgin beyaz kuşak görülür. Ayaklar soluk kahverengidir ve yazları kurşun mavisi olan gagaları kışın tamamen siyahlaşır.
Erkek ile dişi arasında dış görünüş açısından fark olmaması nedeniyle kendi cinsinde bile dikkati çeker. Genç kuşlar da erişkinlere benzer ancak renkleri biraz daha soluk olabilir. Yüzünde bulunan renkler sayesinde kolaylıkla ayırt edilebilir. Bayağı serçeden ayırt edilmesini gri yerine kahverengi olan tepeleri ve daha küçük boyutları sağlar. Erişkin ve genç ağaç serçeleri sonbahar boyunca yavaş da olsa tüm tüylerini değiştirirler ve vücutlarında bulunan yağ azalsa da ağırlıklarında artış görülür. Ağırlıklarının artmasının ana nedeni aktif tüy büyümesini artırmak için kan hacminde görülen artıştır.
Ağaç serçelerinin gerçek anlamda bir şakıma melodileri yoktur ama eşleşmemiş ve kur yapan erkeklerin çıkardığı heyecanlı bir dizi çip çağrısı bulunur. Diğer tek heceli şakımalar sosyal ilişkilerde kullanılır ve uçuş çağrısı sert bir tik sesidir.Missouri'ye yerleştirilen ağaç serçeleri ile Almanya'da yaşayanların seslerinin karşılaştırıldığı bir çalışmada, Missouri'de yerleştirilen kuşların daha az paylaşılan hece tipine sahip oldukları belirlenmiştir. Bunun sebebinin Kuzey Amerika'ya getirilen kuş popülasyonunun sayısının azlığı nedeniyle genetik çeşitliliğin kaybolması olduğu düşünülmektedir.
Dağılımı ve yaşam alanı
Ağaç serçesinin doğal üreme alanı Avrupa ve Asya'da 68nci Kuzey paralelinin güneyinden güneydoğu Asya'da Cava ve Bali'ye kadar olan ılıman bölgedir. Önceleri Faroe Adaları, Malta ve Gozo'da da üremekteydiler Güney Asya'da ılıman bölgede bulunurlar. Dağılımının çoğu bölgesinde yerleşiktir ancak en kuzeyde yer alan nüfus kışları güneye doğru göç eder ve az sayıda kuş güney Avrupa'dan Kuzey Afrika ve Orta Doğu'ya geçer. Doğuda yaşayan alt tür P. m. dilutus kışları Pakistan kıyılarına ulaşır ve sonbaharda bu ırktan binlerce kuş Çin'e doğru geçer.
Ağaç serçesi doğal olarak yaşadığı bölgenin dışındaki bölgelere sokulmuş ancak muhtemelen bayağı serçe ile olan rekabet nedeniyle her zaman tutunamamış bir türdür. Sardinya, Endonezya'nın doğusu, Filipinler ve Mikronezya'ya başarı ile sokulan tür Yeni Zelanda ve Bermuda'da da tutunamamıştır. Gemilerle taşınan kuşlar Borneo'da koloniler oluşturmuştur. Bu serçe türü Cebelitarık, Tunus, Cezayir, Mısır, İsrail ve Dubai'de rastlantısal konukturlar.
Kuzey Amerika'da yaklaşık 15.000 kadar ağaç serçesi St. Louis, Illinois ve Iowa'nın güneydoğusunda yerleşmiştir. Bu serçeler Almanya'dan getirilen ve Kuzey Amerika kuş türlerinin zenginleştirilmesi için 1870 Nisan ayının sonlarında doğaya salıverilen 12 kuştan üremişlerdir. ABD'de sınırlı bir alanda yaşayan ağaç serçesi şehirsel alanlarda bayağı serçe ile rekâbet ettiği için daha çok parklarda, çiftlik arazilerinde ve ağaçlık bölgelerde yaşar. Amerika'da yaşayan popülasyona İngilizce'de bazen German Sparrow (Alman serçesi) denmektedir.
Ağaç serçesi Avustralya'da Melbourne, Victoria'nın orta ve kuzey kasabaları ile Yeni Güney Galler'de bulunur. Güneydoğu Asya'dan bazen gemilerle gelen ağaç serçesi Batı Avustralya'da yasaklanmış bir türdür.
Bilimsel adına rağmen, Passer montanus, ağaç serçesi dağlarda yaşayan bir tür değildir ve İsviçre'de yalnızca 700 m rakımda bulunur. Ancak Kafkasların kuzeyinde 1.700 m'de ve Nepal'de 4.270 m'de ürediği de görülmektedir. Avrupa'da sıklıkla kayalık sahillerde, boş binalarda, yavaş akan ırmakların kenarında bulunan söğütlüklerde ya da açık arazilerde bulunan ağaçlıklarda görülür. Ağaç serçesi daha çok sulak alanlara yakın yerlerde yuvalanmayı tercih eder ve yoğun tarım yapılan alanlardan uzak durur.
Ağaç serçesi ile daha büyük olan bayağı serçe aynı bölgede bulunduklarında bayağı serçe kentsel alanlarda ağaç serçesi de kırsal alanlarda yaşar.Moğolistan gibi ağaçların az bulunduğu yerlerde her iki tür de insan yapısı yerlerde yuvalanır. Ağaç serçesi Avrupa'da kırsal bölgeye özgü bir kuş türü iken Asya'nın doğusunda kentsel alanlara özgü bir kuştur. Orta ve Güney Asya'da ise her iki serçe türü de kasabalarda ve köylerde görülür.Akdeniz'in İtalya gibi bazı bölgelerinde hem ağaç hem de söğüt serçesi yerleşim alanlarında birlikte görülebilir.Avustralya'da ise ağaç serçesi kentlerde yaşayan bir tür iken kırsal alanlarda bayağı serçe bulunur.
Davranış
Üreme
Ağaç serçesi yumurtadan çıktıktan bir yıl sonra üreyebilecek duruma gelir. Tipik olarak ağaç kovuğuna ya da kayalarda yer alan doğal oyuklara yuvalanır. Bazı yuvalar oyuk ya da kovuklarda değil ama bazı tür çalıların dışarıda kalan kökleri arasında da yapılabilir. Evlerin çatılarındaki boşluklar ya da tropiklerde bir palmiye ağacının tepesi ile verandaların çatısın da yuva yapmak için kullanılabilir. Ağaç serçeleri Avrupa saksağanının kullanılmayan kubbeli yuvasında ya da leylek, balık kartalı, kara çaylak ya da yuvalarında da üreyebilirler. Bazen oyuk ya da kapalı alanlarda yuvalanan kır kırlangıcı, ev kırlangıcı, kum kırlangıcı ve Avrupa arı kuşu gibi kuşların yuvalarını ele geçirmeye de çalışır.
Çift kuşlar yalnız başlarına ya da koloniler hâlinde üreyebilirler ve kuşlar için yapılmış kuş yuvalarını kullanabilirler. İspanya'da yapılan bir araştırmaya göre ahşap ve çimento karışımından yapılmış yuvaların yalnızca ahşaptan yuvalara göre daha sık kullanıldığı (kullanma oranları sırasıyla %76,5 ve %33,5'tur) ve ahşap çimento karışımı yuvalarda kuşların daha erken yumurtladığı, kuluçka süresinin daha az sürdüğü ve üreme dönemi boyunca daha çok sayıda yumurta yumurtlanıp kuluçkaya yatıldığı gösterilmiştir. Yumurta adedi ve yavruların durumu iki tip yuva arasında farklılık göstermese de sentetik olan yuvaların ahşap olanlara göre 1,5 °C daha sıcak olması nedeniyle üreme başarısının sentetik yuvalarda daha yüksek olduğu düşünülmektedir.
Baharda erkek kuş yuvanın yakınlarında yaptığı çağrı ötüşüyle hem yuvayı sahiplenir hem de çiftleşmek için bir eş çağırır. Aynı zamanda yuva için yeni malzeme de taşıyabilir. Nümayiş ve yuva yapma sonbaharda da tekrarlanır. Sonbaharda yapılan nümayiş için daha önceden içinde yumurtadan yavru çıkmış eski ağaç serçesi yuvaları tercih edilir. Boş hazır yuvalar ve daha önceden bayağı serçe, baştankara, kara sinekkapan ve bayağı kızılkuyruk türleri tarafından kullanılan yuvalar sonbahar nümayişi için nadiren kullanılır.
Düzenli bir yapıya sahip olmayan yuva saman, ot, yün ve diğer malzemelerden oluşur ve ısı yalıtımını iyileştiren tüylerle içi kaplanır. Tamamlanmış bir yuvada üç bölüm bulunur; taban, iç kaplama ve kubbe. Ağaç serçesi bir kerede beş ya da altı yumurta yumurtlar. Yumurtalar beyaz ya da soluk gridir ve üzerinde çok sayıda küçük benek ya da leke bulunur. Yumurtalar 20x14 mm boyutlarında ve 2,1 g ağırlığındadır. Ağırlığının %7'si kabuktan ibarettir. Hem erkek hem dişi kuş 12 ila 13 gün kuluçkaya yattıktan sonra beslenmeye ihtiyaç duyan yavrular yumurtadan çıkar ve 15 ila 18 gün içinde yavrular palazlanır. Yıl içinde iki ila üç kere kuluçkaya yatılabilir. Koloni hâlinde üreyen kuşlar ilk seferinde tek çift olarak üreyen kuşlardan daha fazla sayıda yumurta yumurtlar ancak ikinci ve üçüncü kuluçkalama da bu tersine döner. Daha çok çiftleşen dişiler daha çok yumurta yumurtlar ve kuluçka süreleri daha kısa sürer. Önemli ölçüde çift dışı çiftleşme görülür. Macaristan'da yapılan bir araştırmada yavruların %9'unun çift dışı erkeklerden ürediği ve kuluçkaya yatılan yuvaların %20'sinde en azından bir çift dışı çiftleşmeden gelen yavru olduğu bulunmuştur.
Ağaç serçesi ile bayağı serçe arasında melezleşme birçok yerde görülmüştür. Melez erkekler ağaç serçesine dişiler ise bayağı serçeye benzerler.
Beslenme
Ağaç serçesi tohumla beslenen ve yerde bayağı serçe, ispinoz gibi kuşlarla birlikte sürüler hâlinde besin aramak için dolaşan bir türdür. Karanfilgiller ve Chenopodioideae gibi otların tohumları ile beslenirler. Ayrıca kuşlar için hazırlanmış özel besin dağıtım yerlerinden de yararlanırlar. Özellikle üreme döneminde yavrular temel olarak hayvani besin ile beslendiği dönemlerde omurgasızlarla da beslenirler. Tahtakurusu, kırkayak, çıyan, örümcek ve Opiliones türü omurgasızları yakalar.
Yeni yumurtadan çıkmış yavruları beslemek için erişkinler çeşitli sulak alanlarda omurgasızları avlamaya çalışır. Sulak alanlar, uzun bir üreme dönemine sahip olan bu türün yavrularını büyütme şansının artması için yeterli çeşitlilikte ve uygun omurgasızların avlanabilmesi için önemlidir. Önceleri iyi bir besin kaynağı olan işlenmiş tarım alanları, tarım yöntemlerinin değişmesi sonucunda artık yeterli besini sağlayamamaktadır.
Kış aylarında tohum kaynakları önemli bir sınırlayıcı faktör olmaktadır. Bu dönemlerde sürü içindeki bireyler arasında doğrusal bir hiyerarşi kurulur ancak boğazdaki beneğin boyu ile bu hiyerarşi arasında doğrudan bir ilişki yoktur. Halbuki bayağı serçelerde üstünlük sağlamak için yapılan dövüşler boğaz beneğinin gösterilmesiyle azalabilmektedir çünkü boğaz beneğinin büyüklüğü seçilim değerinin bir göstergesidir.
Avlanma riski beslenme stratejilerini etkilemektedir. Yapılan bir araştırma besin kaynağı barınaklarından ne kadar uzak olursa serçelerin daha küçük sürüler hâlinde besin kaynağına geldiğini, burada daha az zaman geçirdiklerini ve daha tetikte olduklarını göstermiştir. Serçeler ya doğrudan besin arayarak ya da daha önceden besin kaynağı bulmuş sürü üyelerine katılarak beslenirler. Açık alanda bulunan besin kaynaklarında sürü üyelerini takip ederek beslenme olasılığı %30 daha fazladır. Bunun nedeninin yırtıcılara karşı dikkatli olmak ile ilgili olmadığı ancak daha riskli besin kaynaklarının düşük yağ rezervine sahip bireyler tarafından kullanılması olduğu düşünülmektedir.
Sağlık ve hayatta kalma
Ağaç serçeleri bayağı atmaca,bayağı kerkenez, ve kukumav gibi çeşitli atmaca, doğan ve baykuşlar tarafından avlanırlar. Bazen de kulaklı orman baykuşu ve leylekler tarafından da avlanabilmektedirler. Sonbahar tüylerine sahipken, daha az uçuş tüyü olmasına rağmen, avlanma açısından daha büyük bir risk içinde değildir. Yuvaları saksağanlar, alakargalar, gelincikler, kemeler, kediler ve yılanlar tarafından yağmalanabilmektedir.
Birçok kuş biti türü hem kuşlarda hem de yuvalarında görülür.Knemidocoptes cinsi akarların popülasyonlarda ayak ve parmaklarda lezyonlara bırakacak salgınlara neden olduğu bilinmektedir. Yeni yumurtadan çıkmış yavruların göksinek larvalarıyla parazitlenmesi yavru ölümlerinde önemli bir faktördür. Yumurta büyüklüğü yavru ölümünü etkilemez ancak büyük yumurtalardan çıkan yavrular daha hızlı büyür.
Ağaç serçeleri aynı zamanda bakteri ve virüs enfeksiyonlarına da maruz kalmaktadırlar. Bakterilerin yumurtadan yavru çıkmamasında ya da yumurtadan yeni çıkan yavruların ölme oranlarında önemli bir faktör olduğu ortaya konmuştur.Japonya'da Salmonella enfeksiyonu nedeniyle toplu ölüm vakaları kaydedilmiştir. Birçok popülasyonun kanında kuş sıtması parazitleri bulunmuştur.Çin'de kuş gribi virüsü taşıyan kuşlar olduğu kaydedilmiştir.
Ağaç serçelerinin bağışıklık sisteminin bayağı serçelere oranla daha az dayanıklı olmasının bayağı serçelerin daha çok yayılma poyansiyeline sahip olmasını getirdiği öne sürülmüştür. Avrupa'da yollarda kaza ile öldürülen hayvanlar arasında ağaç serçeleri ön sıralarda gelmektedir. Kaydedilen en uzun yaşam süresi 13,1 yıldır, ancak tipik yaşam süresi üç yıl civarındadır.
Korunma durumu
Ağaç serçesinin doğal olarak yaşadığı alan çok geniştir ve günümüzde tam olarak belirlenmemiştir. Dünya popülasyonu da tam olarak bilinememektedir ancak Avrupa'da 52 ila 96 milyon birey olduğu tahmin edilmektedir. Popülasyon eğilimleri analiz edilmemiş de olsa türün IUCN Kırmızı Listesine girme kriteri olan 10 yılda ya da son üç kuşakta %30'dan fazla popülasyonda azalma kriterini sağlamadığı düşünülmektedir. Bu nedenlerden ötürü türün korunma durumu "asgari endişe" olarak değerlendirilmiştir.
Avrupa'nın kuzeyi ve doğusunda ağaç serçesi yaşadığı alanları artırsa da, Avrupa'nın batısında tarla kuşu, tarla kiraz kuşu ve bayağı kız kuşu gibi tarlalardan beslenen diğer türlerde görüldüğü üzere ağaç serçesinin de popülasyonlarında azalmalar görülmektedir. 1980 ile 2003 yılları arasında tarlalardan beslenen kuşların sayısında %28'lik bir düşüş olmuştur. Özellikle Büyük Britanya'da 1970 ile 1998 arasında %95'lik azalma ile durum ciddi boyutlar almıştır. İrlanda'da 1990'ların sonunda yalnızca 1.000 ila 1.500 çift ağaç serçesi kalmıştır. Britanya Adalarında bu dalgalanmaların nedeni doğal sebepler olabilmektedir. Popülasyon azaldıkça üreme performansı görece artmıştır. Bu da azalmaların nedeninin üreme performansı olmadığını göstermektedir. Ağaç serçelerinin sayısında görülen bu büyük azalmanın nedeni özellikle zararlı bitkileri yok etmek için kullanılan ilaçların yaygınlaşması, tarım uygulamalarının yoğunlaşması ve ilkbahar yerine sonbaharda tarlaların sürülmesiyle tarlada kışın besin kaynağı olan anızların artık kalmaması görülmektedir. Özellikle zararlı böceklerin ilaçlanmasıyla yavrular için gerekli olan böcek besin kaynağının azalması da etkili olmuştur.
İnsanlarla ilişkileri
Ağaç serçesi bazı bölgelerde haşere olarak görülmektedir. Avustralya'da birçok tarım ürününe zarar vermektedir. Karantina kuralları çerçevesinde Batı Avustralya'ya bu türün sokulması yasaktır.
Çin'de Mao Zedong 1958 Nisan'ında üç milyon insanı harekete geçirerek, korkuluklar yardımıyla da kuşların yorgunluktan bitkin düşüp ölmelerini sağlayarak kuş başına yılda 4,5 kg tahıl olarak tahmin edilen ürün zararını azaltmaya çalıştı. Başlarda başarılı olan bu "Büyük Serçe Kampanyası" kuşların yediği çekirge ve zararlı böcek sayısını göz ardı ettiği için sonuçta ürünlerin daha da azalmasına yol açtı ve 1959 ile 1961 yılları arasında ortaya çıkan kıtlığın daha da şiddetli geçmesine sağlayarak 30 milyon insanın ölümüne neden oldu. Ağaç serçesinin böcekleri yemesi bu kuşun meyve ağacı haşerelerinden ve kuşkonmaz zararlısından (Crioceris aspergi) kurtulmak için tarımda kullanılmasına yol açmıştır.
Ağaç serçesi, özellikle bahar dalı üzerinde ya da uçan sürüler hâlinde olmak üzere Çin ve Japon sanatında çok uzun süredir resmedilmektedir.Hiroşige gibi sanatçıların desenleri Antigua ve Barbuda, Orta Afrika Cumhuriyeti, Çin ve Gambiya'nın posta pullarında kullanılmıştır. Ayrıca Belarus, Belçika, Kamboçya, Estonya ve Tayvan posta pullarında da daha basit desenler kullanılmıştır. Ağaç serçesinin kanat çırpmasından kaynaklanan geleneksel Japon dansı Suzume Odori Hokusai gibi sanatçılar tarafından resmedilmiştir.
Notlar
Genel
- Anderson, Ted R. (2006). Biology of the Ubiquitous House Sparrow: From Genes to Populations. Oxford University Press. ISBN .
- Arlott, Norman (2007). Birds of the Palearctic: Passerines. Londra: Collins. ISBN .
- Brisson, Mathurin Jacques (1760). Ornithologie ou méthode contenant la division des oiseaux en ordres, sections, genres, especes & leurs variétés. A laquelle on a joint une description exacte de chaque espece, avec les citations des auteurs qui en ont traité, les noms qu'ils leur ont donnés, ceux que leur ont donnés les différentes nations, & les noms vulgaires. Ouvrage enrichi de figures en taille-douce (Fransızca). Paris: Bauche.
- Byers, Clive; Curson, Jon; Olsson, Urban (1995). Sparrows and Buntings: a Guide to the Sparrows and Buntings of North America and the World. Pica Press. ISBN .
- Clement, Peter; Harris, Alan; Davis, John (1993). Finches and Sparrows: an Identification Guide. Christopher Helm. ISBN .
- Cocker, Mark; Mabey, Richard (2005). Birds Britannica. Londra: Chatto & Windus. ISBN .
- Coward, Thomas Alfred (1930). The Birds of the British Isles and Their Eggs. I (3. bas.). Frederick Warne. ISBN .
- Forbush, Edward Howe (1907). Useful Birds and Their Protection. Boston: Massachusetts State Board of Agriculture.
- Kennedy, Robert S.; Gonzales, Pedro C.; Dickinson, Edward C.; Miranda, Hector; Fisher, Timothy H. (2000). A Guide to the Birds of the Philippines. Oxford University Press. ISBN .
- Linnaeus, Carolus (1758). Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Tomus I. Editio decima, reformata (Latince). Holmia: Laurentius Salvius.
- Mullarney, Killian; Svensson, Lars; Zetterstrom, Dan; Grant, Peter (1999). Collins Bird Guide. Londra: HarperCollins. ISBN .
- Pinowski, Jan; Kavanagh, P. P.; Górski, W. (eds.). (1991). Nestling mortality of granivorous birds due to microorganisms and toxic substances. Varşova: Polish Scientific Publishers. ISBN .
- Pinowski, Jan; Summers-Smith, J. Denis (eds.) (1990). Granivorous birds in the agricultural landscape. Lomianki: Polish Academy of Sciences. ISBN .
- Rasmussen, Pamela C.; Anderton, John C. (2005). Birds of South Asia: The Ripley Guide. Washington: Smithsonian Institution Press and Lynx Edicions. ISBN .
- Robinson, Herbert C.; Chasen, Frederick Nutter (1927–1939). Birds of the Malay Peninsula. Londra: H. F. & G. Witherby. 1 Şubat 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Kasım 2012.
- Snow, David; Perrins, Christopher M. (editors) (1998). The Birds of the Western Palearctic. I–II (concise bas.). New York: Oxford University Press. ISBN .
- Summers-Smith, J. Denis (1988). The Sparrows. Calton, Staffs, İngiltere: T. & A. D. Poyser. ISBN .
Özel
- ^ Linnaeus yer olarak basitçe Avrupa'da dese de söz konusu örnek İtalya'da Bagnacavallo'dandır.Clancy, Philip Alexander (1948). "Remarks on Passer montanus (Linnaeus) in the Western Palaearctic Region with special reference to Passer catellatus Kleinschmidt, 1935: England". Bulletin of the British Ornithologists' Club. Cilt 68. s. 135.) Linnaeus'un ağaç serçesi için yazdıklarının çevirisi: "İspinoz kuşu. Kül rengi kanatlar ve kuyruk, kara ve gri gövde, kanatlarda beyaz çizgiler.."
- ^ Anderson 2006, s. 5
- ^ Clement, Harris & Davis 1993, ss. 442–467
- ^ Allende, Luis M. (2001). "The Old World sparrows (genus Passer) phylogeography and their relative abundance of nuclear mtDNA pseudogenes" (PDF). Journal of Molecular Evolution. 53 (2). ss. 144-154. (PMID) 11479685. 21 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 20 Kasım 2012.
- ^ Byers, Curson & Olsson 1995, ss. 267–268
- ^ a b c d e f . Bird facts. British Trust for Ornithology. 8 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2009.
- ^ Linnaeus 1758, s. 183 F. remigibus rectricibusque fuscis, corpore griseo nigroque, alarum fascia alba gemina
- ^ Brisson 1760, s. 36
- ^ Summers-Smith 1988, s. 217
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p Clement, Harris & Davis 1993, ss. 463–465
- ^ Vaurie, Charles; Koelz, W. (1949). "Notes on some Ploceidae from western Asia". American Museum Novitates. Cilt 1406. ss. 22-26.
- ^ a b Mullarney et al. 1999, s. 342
- ^ a b c d e f g h i Snow & Perrins 1998, ss. 1513–1515
- ^ Mullarney et al. 1999, s. 343
- ^ Lind, Johan (2004). (PDF). Ornis Fennica. Cilt 81. ss. 1-9. 7 Kasım 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2012.
- ^ a b Lang, A. L. (1997). (PDF). The Condor. 99 (2). ss. 413-423. doi:10.2307/1369948. JSTOR 1369948. 16 Eylül 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2012.
- ^ Raju, K.; Krishna, S. R.; Price, Trevor D. (1973). "Tree Sparrow Passer montanus (L.) in the Eastern Ghats". Journal of the Bombay Natural History Society. 70 (3). ss. 557-558.
- ^ Rasmussen & Anderton 2005
- ^ Arlott 2007, s. 222
- ^ a b Cocker & Mabey 2005, ss. 442–443
- ^ Barlow, Jon C.; Leckie, Sheridan N. A. Pool (Ed.). "Eurasian Tree Sparrow (Passer montanus)". The Birds of North America Online. Ithaca: Cornell Laboratory of Ornithology. 7 Haziran 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Ocak 2009.
- ^ Forbush 1907, s. 306
- ^ a b c Massam, Marion. (PDF). Farmnote No. 117/99. Agriculture Western Australia. 12 Ağustos 2008 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2012.
- ^ a b c Field, Rob H. (2004). "Habitat use by breeding Tree Sparrows Passer montanus". Ibis. 146 (2). ss. 60-68. doi:10.1111/j.1474-919X.2004.00356.x.
- ^ Melville, David S. (1998). (PDF). Forktail. Cilt 13. s. 125. 11 Ekim 2008 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2012.
- ^ a b Summers-Smith 1988, s. 220
- ^ a b . AnAge, the animal ageing and longevity database. 3 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2009.
- ^ a b c d Coward 1930, ss. 56–58
- ^ a b Robinson & Chasen 1927–1939, Chapter 55 (PDF) 284–285
- ^ Bochenski, Marcin (2005). Pinowski Jan (Ed.). "Nesting of the sparrows Passer spp. in the White Stork Ciconia ciconia nests in a stork colony in Klopot (W Poland)" (PDF). International Studies on Sparrows. Cilt 30. ss. 39-41. 23 Eylül 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2012.
- ^ Czechowski, Pawel (2007). Pinowski Jan (Ed.). "Nesting of Tree Sparrow Passer montanus in the nest of Barn Swallow Hirundo rustica" (PDF). International Studies on Sparrows. Cilt 32. ss. 35-37. 23 Eylül 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2012.
- ^ Hegyi, Z.; Sasvári, L. (1994). (PDF). Ornis Hungaria. Cilt 4. ss. 9-18. 21 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2012.
- ^ García-Navas, Vicente (2008). . Ibis. 150 (2). ss. 356-364. doi:10.1111/j.1474-919X.2008.00799.x. 30 Eylül 2010 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2012.
- ^ a b Pinowski, Jan (Haziran 2006). "Significance of the breeding season for autumnal nest-site selection by Tree Sparrows Passer montanus". Acta Ornithologica. 41 (1). ss. 83-87. 3 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Kasım 2012.
- ^ Pinowski, Jan (2006). "The thermal properties of some nests of the Eurasian Tree Sparrow Passer montanus" (PDF). Journal of Thermal Biology. 31 (7). ss. 573-581. doi:10.1016/j.jtherbio.2006.05.007. 31 Ekim 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2012.
- ^ "Eurasian Tree Sparrow Passer montanus". Bird guide. Cornell Laboratory of Ornithology. 11 Aralık 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Kasım 2012.
- ^ Sasvari, L. (1994). "Colonial and solitary nesting choice as alternative breeding tactics in tree sparrow Passer montanus". Journal of animal ecology. 63 (2). ss. 265-274. doi:10.2307/5545. JSTOR 5545.
- ^ Heeb, P. (Haziran 2001). "Pair copulation frequency correlates with female reproductive performance in Tree Sparrows Passer montanus". Journal of Avian Biology. 32 (2). ss. 120-126. doi:10.1034/j.1600-048X.2001.320204.x.
- ^ Seress, G. (2007). (PDF). TISCIA. Cilt 36. ss. 17-21. 9 Aralık 2008 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2012.
- ^ Cordero, P. (1991). "Phenotypes of adult hybrids between House Sparrows Passer domesticus and Tree Sparrow Passer montanus". Bulletin of the British Ornithologists' Club. Cilt 111. ss. 44-46.
- ^ a b . Natural England. 20 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2012.
- ^ Torda, G. (2004). (PDF). Acta Zoologica Academiae Scientiarum Hungaricae. 50 (1). ss. 35-44. 21 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2012.
- ^ Barta, Zoltán (Şubat 2004). "The effects of predation risk on the use of social foraging tactics". Animal Behaviour. 67 (2). ss. 301-308. doi:10.1016/j.anbehav.2003.06.012.
- ^ Costantini, David; Casagrande, Stefania; Di Lieto, Giuseppe; Fanfani, Alberto; Dell’Omo, Giacomo (2005). (PDF). Behaviour. 142 (9). ss. 1409-1421. doi:10.1163/156853905774539409. 10 Temmuz 2007 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2012.
- ^ Shao, M.; Hounsome, T.; Liu, N. (2007). "The summer diet of the Little Owl (Athene noctua) in the desert of north-west China". Journal of Arid Environments. 68 (4). ss. 683-687. doi:10.1016/j.jaridenv.2006.08.010.
- ^ Obuch, Ján; Kristin, Anton (2004). (PDF). Folia Zoologica. 53 (1). ss. 65-79. 18 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2012.
- ^ Berthold, Peter (2004). "Aerial "flycatching": non-predatory birds can catch small birds in flight". Journal of Ornithology. 145 (3). ss. 271-272. doi:10.1007/s10336-004-0041-x.
- ^ Bertolino, Sandro; Ghiberti, Elena; Perrone, Aurelio (2001). "Feeding ecology of the long-eared owl (Asio otus) in northern Italy: is it a dietary specialist?". Canadian Journal of Zoology. 79 (12). ss. 2192-2198. doi:10.1139/z01-182.
- ^ Lind, J. (2001). (PDF). Functional Ecology. Cilt 15. ss. 29-35. doi:10.1046/j.1365-2435.2001.00497.x. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2012.
- ^ Veiga, J. P. (1990). (PDF). The Auk. 107 (1). ss. 45-59. JSTOR 4087801. 16 Eylül 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2012.
- ^ Cordero, P. J.; Salaet, M. "Breeding season, population and reproduction rate of the tree sparrow (Passer montanus, L.) in Barcelona, NE Spain." in Pinowski & Summers-Smith 1990, ss. 169–177
- ^ Cordero, P. J. "Predation in House Sparrow and Tree Sparrow (Passer sp.) nests" in Pinowski et al. (1991) pp. 111–120.
- ^ Skoracki, Maciej (2002). . Folia Parasitologica. 49 (4). ss. 305-313. (PMID) 12641205. 17 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2012.
- ^ Boonkong, Suthasanee; Meckvichai, Wina (1987). (PDF). Journal of the Scientific Society of Thailand. 13 (4). ss. 231-237. doi:10.2306/scienceasia1513-1874.1987.13.231. 28 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2012.
- ^ Mainka, S.A. (1994). "Knemidocoptes sp. on wild passerines at the Mai Po nature reserve, Hong Kong" (PDF). Journal of Wildlife Diseases. 30 (2). ss. 254-256. (PMID) 8028111. 21 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 17 Aralık 2012.
- ^ Puchala, Peter (2004). "Detrimental effects of larval blow flies (Protocalliphora azurea) on nestlings and breeding success of Tree Sparrows (Passer montanus)". Canadian Journal of Zoology. 82 (8). ss. 1285-1290. doi:10.1139/z04-111.
- ^ Pinowska, Barbara (2004). "The effect of egg size on growth and survival of the Tree Sparrow Passer montanus nestlings". Acta Ornithologica. 39 (2). ss. 121-135. 3 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Şubat 2021.
- ^ Pinowksi, J.; Barkowska, M.; Kruszewicz, A. H.; Kruszewicz, A. G. (1994). (PDF). Journal of Bioscience. 19 (4). ss. 441-451. doi:10.1007/BF02703180. 25 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2012.
- ^ Une, Yumi; Sanbe, Asuka; Suzuki, Satoru; Niwa, Takeshi; Kawakami, Kazuto; Kurosawa, Reiko; Izumiya, Hidemasa; Watanabe, Haruo; Kato, Yukio (2008). (PDF). Japan Journal of Infectious Diseases. Cilt 61. ss. 166-167. 17 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2012.
- ^ Shurulinkov, Peter; Golemansky, Vassil (2003). (PDF). Acta Protozoolica. Cilt 42. ss. 205-214. 13 Haziran 2004 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2012.
- ^ Kou, Z.; Lei, F. M.; Yu, J.; Fan, Z. J.; Yin, Z. H.; Jia, C. X.; Xiong, K. J.; Sun, Y. H.; Zhang, X. W.; Wu, X. M.; Gao, X. B.; Li, T. X. (2005). "New genotype of Avian Influenza H5N1 Viruses isolated from Tree Sparrows in China" (PDF). Journal of Virology. 79 (24). ss. 15460-15466. doi:10.1128/JVI.79.24.15460-15466.2005. (PMC) 1316012 $2. (PMID) 16306617.[]
- ^ Lee, Kelly A. (2005). "Responding to inflammatory challenges is less costly for a successful avian invader, the house sparrow (Passer domesticus), than its less-invasive congener" (PDF). Oecologia. 145 (2). ss. 244-251. doi:10.1007/s00442-005-0113-5. (PMID) 15965757. 21 Eylül 2006 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 17 Aralık 2012.
- ^ Erritzoe, J.; Mazgajski, T. D.; Rejt, L. (2003). (PDF). Acta Ornithologica. 38 (2). ss. 77-93. 9 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2012.
- ^ BirdLife International (2004). "Passer montanus, Eurasian Tree Sparrow" (PDF). Birds in Europe: population estimates, trends and conservation status. Conservation Series No. 12. Cambridge, England: BirdLife International. 16 Ocak 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Şubat 2021.
- ^ a b "Research highlights decline of farm and forest birds". News, 8 June 2005. BirdLife International. 12 Ekim 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Şubat 2009.
- ^ . Conservation case studies. Royal Society for the Protection of Birds. 15 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2009.
- ^ "Tree sparrow on the increase on east coast". RTÉ News. 23 Ocak 2012. 20 Nisan 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Şubat 2021.
- ^ . Breeding Birds in the Wider Countryside. British Trust for Ornithology. 27 Şubat 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2009.
- ^ a b McCarthy, Michael (2 Ağustos 2006). "The secret life of sparrows". The Independent. Londra. 20 Aralık 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Ocak 2009.
- ^ Dix, M. E. (Mart 1995). "Influences of trees on abundance of natural enemies of insect pests: a review". Agroforestry Systems. 29 (3). ss. 303-311. doi:10.1007/BF00704876.
- ^ . Birdtheme.org. 23 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2009.
- ^ . Nipponia No. 27 December 15, 2003. 25 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2009.
Dış bağlantılar
- fotoğraflar, videolar.
- Kafatası resmi10 Kasım 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Ağaç serçesi videoları, fotoğrafları ve sesleri15 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Internet Bird Collection
- ağaç serçesi fotoğrafları.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Agac sercesi Passer montanus sercegiller Passeridae familyasindan Avrasya ve Guneydogu Asya nin iliman cogu bolgesinde ureyen bir serce turu Orman sercesi ya da dag sercesi de denir Dogal olarak bulundugu bolgenin disinda bulunan bazi bolgelere de sokulmus bir kus turudur Birbirine benzeyen erkek ve disinin tepesi ve ensesi kizil kahverengi gogsundeki siyah leke kucuktur Ayrica beyaz yanaklarinda da birer siyah benek bulunur Alt turleri arasinda farklilik cok azdir Agac sercesiKorunma durumuAsgari endise altinda IUCN 3 1 Biyolojik siniflandirmaAlem AnimaliaSube ChordataSinif AvesTakim PasseriformesFamilya PasseridaeCins PasserTur P montanusIkili adlandirmaPasser montanus Linnaeus 1758 Afrika ve Avrasya dagilimi Yaz konugu Yerlesik Kis konuguSinonimlerFringilla montana Linnaeus 1758 Loxia scandens Hermann 1783 Passer arboreus Foster 1817 Agac sercesi duzensiz yuvasini dogal bir agac kovuguna binalardaki deliklere ya da Avrupa saksagani ile leyleklerin buyuk yuvalarina yapar Tek seferde bes ila alti yumurta yumurtlar ve yavru kuslar iki haftada yumurtadan cikar Bu serce turu asil olarak tohumlarla beslenir ancak ozellikle ureme donemlerinde omurgasizlarla da beslendigi gorulur Diger kucuk kus turlerinde oldugu gibi parazit kaynakli enfeksiyonlar hastaliklar ve gunduz ve gece yirticilari tarafindan avlanma nedenleriyle olmekte olan agac sercelerinin yasam suresi uc yil civarindadir Asya nin dogusunda kasaba ve sehirlerde yaygin olarak gorulen bu serce Avrupa da daha cok hafif agaclikli acik arazilerde gorulur Avrupa da kasaba ve sehirlerde bayagi serce daha yaygindir Agac sercesinin genis dagilimi ve buyuk populasyonu global olarak tehdit altinda degildir ancak ozellikle Avrupa da tarim yontemlerinin degismesi populasyonun azalmasina neden olmustur Asya nin dogusunda ve Avustralya da bu tur hasere olarak gorulse de oryantal sanatta oldukca sik islenen bir figurdur TaksonomiSystema Naturae eserinde bayagi serce ile agac sercesi tanimlamalari source source source source source source source source Passer montanus Eski Dunya serce cinsi Passer Afrika da ciktigi dusunulen ve tanimlayan kaynaga gore 15 ila 25 tur iceren kucuk otucu kuslardan olusan bir gruptur Bu cinse mensup turler acik az agacli yerlerde bulunur ancak ozellikle bayagi serce P domesticus insanlarin yasadigi ortamlarda yasamaya uyum saglamistir Turlerin cogu tipik olarak 10 ila 20 cm boyundadir ve genel olarak kahverengi ile gri renkli kisa kare kuyruklu ve kut konik gagali kuslardir Asil olarak yerde bulunan tohumlarla beslenen ancak ozellikle ureme donemlerinde omurgasizlarla da beslenen kuslardir Genetik arastirmalara gore agac sercesi kendi cinsinde bulunan diger Avrasyali uyelerden oldukca erken bir zamanda bayagi serce Passer flaveolus ve sogut sercesi farklilasmasindan once ayrilmistir Agac sercesi Amerika agac sercesi Spizella arborea ile yakin akraba degildir Agac sercesinin bilimsel adi olan Passer montanus Latince serce anlamina gelen passer ve daglarda bulunan anlamina gelen montanus Latince mons dag demektir sozcuklerinden olusmustur Ilk olarak Carl Linnaeus tarafindan 1758 yilinda Systema Naturae eserinde Fringilla montana olarak tanimlanmistir Ancak bayagi serce ile birlikte kisa surede ispinozgiller Fringillidae familyasindan cikarilarak Fransiz zoolog Mathurin Jacques Brisson tarafindan 1760 yilinda tanimlanan yeni Passer cinsinde siniflandirilmistir Agac sercesi adi agac kovuklarinda yuva yapmayi tercih etmesi nedeniyle verilmistir Ancak bu ad ya da bilimsel adi bu turun tercih ettigi yasam alanlarini aciklamamaktadir Buna en yakin gelen isim bu ture Almanca verilen Feldsperling tarla sercesi adidir P m montanus Orijinal resmin cevrilmis haliP m malaccensis ManadoAlt turler Genis dagilimi olan bu tur cok az farklilik gosterir ve Clement tarafindan taninan sekiz alt turu arasinda bulunan farklar cok kucuktur En azindan 15 alt tur daha onerilmistir ancak bunlarin asagida belirtilen alt turler arasinda gecis irklarini olusturdugu dusunulmektedir P m montanus ture adini veren alt tur Iber Yarimadasi nin guneybatisi Yunanistan in guneyi ve eski Yugoslavya sinirlari haricinde Avrupa da bulunur Asya da Lena Nehri nin dogusundan guneyde Turkiye nin kuzey bolgelerine Kafkaslar da Kazakistan Mogolistan ve Kore de bulunur P m transcaucasicus Sergey Aleksandrovic Buturlin tarafindan 1906 da tanimlanan alt tur Kafkaslar in guneyinden doguda Iran in kuzeyine kadar olan bolgede bulunur Ana alt turden daha soluk ve gri renklidir P m dilutus Charles Wallace Richmond tarafindan 1856 da tanimlanan alt tur Iran in en kuzeydogu ucunda Pakistan in kuzeyinde ve Hindistan in kuzeybatisinda yasar Daha da kuzeyde Ozbekistan ve Tacikistan dan doguda Cin e kadar da gorulur P m montanus a gore daha soluk ve ust tuyleri kum kahverengidir P m tibetanus en buyuk irk olan bu alt tur Stuart Baker tarafindan 1925 te tanimlanmistir Himalayalar in kuzeyinde Nepal den doguya dogru Tibet ve Cin in kuzeybatisinda bulunur P m dilutus a benzer ama daha koyu renklidir P m saturatus Leonhard Hess Stejneger tarafindan 1885 te tanimlanmistir Sahalin Kuril Adalari Japonya Tayvan ve Guney Kore de bulunur Ana alt turden daha koyu kahverenklidir ve gagasi daha buyuktur P m malaccensis Alphonse Dubois tarafindan 1885 te tanimlanmistir Himalayalar in guneyinden doguya dogru Hainan ve Endonezya da bulunur P m saturatus gibi koyu renkli bir irktir ancak daha kucuktur ve ust tuyleri daha cok cizgilidir P m hepaticus Sidney Dillon Ripley tarafindan 1948 de tanimlanmistir Assam in kuzeydogusundan Myanmar in kuzeybatisina kadar olan bolgede bulunur P m saturatus a benzer ama basi ve ust tuyleri daha kizil renklidir Fiziksel ozellikleriAgac sercesi 12 5 ila 14 cm boyunda 21 cm kanat acikligi olan ve 24 g agirliginda bir kustur Bayagi serce den agirlik olarak 10 daha kucuktur Eriskin kuslarin tepesi ve ensesi kizil kestane rengindedir ve saf beyaz yanaklarinda kucuk bobrek biciminde kara birer kulak lekesi bulunur Cene bogaz ve gaga ile bogaz arasinda bulunan bolge kara renklidir Ust tuyleri acik kahverengidir ve kara cizgiler bulunur Kahverengi olan kanatlarda iki belirgin beyaz kusak gorulur Ayaklar soluk kahverengidir ve yazlari kursun mavisi olan gagalari kisin tamamen siyahlasir Erkek ile disi arasinda dis gorunus acisindan fark olmamasi nedeniyle kendi cinsinde bile dikkati ceker Genc kuslar da eriskinlere benzer ancak renkleri biraz daha soluk olabilir Yuzunde bulunan renkler sayesinde kolaylikla ayirt edilebilir Bayagi serceden ayirt edilmesini gri yerine kahverengi olan tepeleri ve daha kucuk boyutlari saglar Eriskin ve genc agac serceleri sonbahar boyunca yavas da olsa tum tuylerini degistirirler ve vucutlarinda bulunan yag azalsa da agirliklarinda artis gorulur Agirliklarinin artmasinin ana nedeni aktif tuy buyumesini artirmak icin kan hacminde gorulen artistir source source Moskova da agac sercelerinin cagrisi Agac sercelerinin gercek anlamda bir sakima melodileri yoktur ama eslesmemis ve kur yapan erkeklerin cikardigi heyecanli bir dizi cip cagrisi bulunur Diger tek heceli sakimalar sosyal iliskilerde kullanilir ve ucus cagrisi sert bir tik sesidir Missouri ye yerlestirilen agac serceleri ile Almanya da yasayanlarin seslerinin karsilastirildigi bir calismada Missouri de yerlestirilen kuslarin daha az paylasilan hece tipine sahip olduklari belirlenmistir Bunun sebebinin Kuzey Amerika ya getirilen kus populasyonunun sayisinin azligi nedeniyle genetik cesitliligin kaybolmasi oldugu dusunulmektedir Dagilimi ve yasam alaniRusya da agac sercesi surusu Agac sercesinin dogal ureme alani Avrupa ve Asya da 68nci Kuzey paralelinin guneyinden guneydogu Asya da Cava ve Bali ye kadar olan iliman bolgedir Onceleri Faroe Adalari Malta ve Gozo da da uremekteydiler Guney Asya da iliman bolgede bulunurlar Dagiliminin cogu bolgesinde yerlesiktir ancak en kuzeyde yer alan nufus kislari guneye dogru goc eder ve az sayida kus guney Avrupa dan Kuzey Afrika ve Orta Dogu ya gecer Doguda yasayan alt tur P m dilutus kislari Pakistan kiyilarina ulasir ve sonbaharda bu irktan binlerce kus Cin e dogru gecer Agac sercesi dogal olarak yasadigi bolgenin disindaki bolgelere sokulmus ancak muhtemelen bayagi serce ile olan rekabet nedeniyle her zaman tutunamamis bir turdur Sardinya Endonezya nin dogusu Filipinler ve Mikronezya ya basari ile sokulan tur Yeni Zelanda ve Bermuda da da tutunamamistir Gemilerle tasinan kuslar Borneo da koloniler olusturmustur Bu serce turu Cebelitarik Tunus Cezayir Misir Israil ve Dubai de rastlantisal konukturlar Kuzey Amerika da yaklasik 15 000 kadar agac sercesi St Louis Illinois ve Iowa nin guneydogusunda yerlesmistir Bu serceler Almanya dan getirilen ve Kuzey Amerika kus turlerinin zenginlestirilmesi icin 1870 Nisan ayinin sonlarinda dogaya saliverilen 12 kustan uremislerdir ABD de sinirli bir alanda yasayan agac sercesi sehirsel alanlarda bayagi serce ile rekabet ettigi icin daha cok parklarda ciftlik arazilerinde ve agaclik bolgelerde yasar Amerika da yasayan populasyona Ingilizce de bazen German Sparrow Alman sercesi denmektedir Hong Kong da agac sercesi Agac sercesi Avustralya da Melbourne Victoria nin orta ve kuzey kasabalari ile Yeni Guney Galler de bulunur Guneydogu Asya dan bazen gemilerle gelen agac sercesi Bati Avustralya da yasaklanmis bir turdur Bilimsel adina ragmen Passer montanus agac sercesi daglarda yasayan bir tur degildir ve Isvicre de yalnizca 700 m rakimda bulunur Ancak Kafkaslarin kuzeyinde 1 700 m de ve Nepal de 4 270 m de uredigi de gorulmektedir Avrupa da siklikla kayalik sahillerde bos binalarda yavas akan irmaklarin kenarinda bulunan sogutluklerde ya da acik arazilerde bulunan agacliklarda gorulur Agac sercesi daha cok sulak alanlara yakin yerlerde yuvalanmayi tercih eder ve yogun tarim yapilan alanlardan uzak durur Agac sercesi ile daha buyuk olan bayagi serce ayni bolgede bulunduklarinda bayagi serce kentsel alanlarda agac sercesi de kirsal alanlarda yasar Mogolistan gibi agaclarin az bulundugu yerlerde her iki tur de insan yapisi yerlerde yuvalanir Agac sercesi Avrupa da kirsal bolgeye ozgu bir kus turu iken Asya nin dogusunda kentsel alanlara ozgu bir kustur Orta ve Guney Asya da ise her iki serce turu de kasabalarda ve koylerde gorulur Akdeniz in Italya gibi bazi bolgelerinde hem agac hem de sogut sercesi yerlesim alanlarinda birlikte gorulebilir Avustralya da ise agac sercesi kentlerde yasayan bir tur iken kirsal alanlarda bayagi serce bulunur DavranisJaponya da bir cati ustunde icinde iki yumurta gorunen duzensiz agac sercesi yuvasiUreme Agac sercesi yumurtadan ciktiktan bir yil sonra ureyebilecek duruma gelir Tipik olarak agac kovuguna ya da kayalarda yer alan dogal oyuklara yuvalanir Bazi yuvalar oyuk ya da kovuklarda degil ama bazi tur calilarin disarida kalan kokleri arasinda da yapilabilir Evlerin catilarindaki bosluklar ya da tropiklerde bir palmiye agacinin tepesi ile verandalarin catisin da yuva yapmak icin kullanilabilir Agac serceleri Avrupa saksaganinin kullanilmayan kubbeli yuvasinda ya da leylek balik kartali kara caylak ya da yuvalarinda da ureyebilirler Bazen oyuk ya da kapali alanlarda yuvalanan kir kirlangici ev kirlangici kum kirlangici ve Avrupa ari kusu gibi kuslarin yuvalarini ele gecirmeye de calisir Cift kuslar yalniz baslarina ya da koloniler halinde ureyebilirler ve kuslar icin yapilmis kus yuvalarini kullanabilirler Ispanya da yapilan bir arastirmaya gore ahsap ve cimento karisimindan yapilmis yuvalarin yalnizca ahsaptan yuvalara gore daha sik kullanildigi kullanma oranlari sirasiyla 76 5 ve 33 5 tur ve ahsap cimento karisimi yuvalarda kuslarin daha erken yumurtladigi kulucka suresinin daha az surdugu ve ureme donemi boyunca daha cok sayida yumurta yumurtlanip kuluckaya yatildigi gosterilmistir Yumurta adedi ve yavrularin durumu iki tip yuva arasinda farklilik gostermese de sentetik olan yuvalarin ahsap olanlara gore 1 5 C daha sicak olmasi nedeniyle ureme basarisinin sentetik yuvalarda daha yuksek oldugu dusunulmektedir Agac sercesi yumurtasi Baharda erkek kus yuvanin yakinlarinda yaptigi cagri otusuyle hem yuvayi sahiplenir hem de ciftlesmek icin bir es cagirir Ayni zamanda yuva icin yeni malzeme de tasiyabilir Numayis ve yuva yapma sonbaharda da tekrarlanir Sonbaharda yapilan numayis icin daha onceden icinde yumurtadan yavru cikmis eski agac sercesi yuvalari tercih edilir Bos hazir yuvalar ve daha onceden bayagi serce bastankara kara sinekkapan ve bayagi kizilkuyruk turleri tarafindan kullanilan yuvalar sonbahar numayisi icin nadiren kullanilir Duzenli bir yapiya sahip olmayan yuva saman ot yun ve diger malzemelerden olusur ve isi yalitimini iyilestiren tuylerle ici kaplanir Tamamlanmis bir yuvada uc bolum bulunur taban ic kaplama ve kubbe Agac sercesi bir kerede bes ya da alti yumurta yumurtlar Yumurtalar beyaz ya da soluk gridir ve uzerinde cok sayida kucuk benek ya da leke bulunur Yumurtalar 20x14 mm boyutlarinda ve 2 1 g agirligindadir Agirliginin 7 si kabuktan ibarettir Hem erkek hem disi kus 12 ila 13 gun kuluckaya yattiktan sonra beslenmeye ihtiyac duyan yavrular yumurtadan cikar ve 15 ila 18 gun icinde yavrular palazlanir Yil icinde iki ila uc kere kuluckaya yatilabilir Koloni halinde ureyen kuslar ilk seferinde tek cift olarak ureyen kuslardan daha fazla sayida yumurta yumurtlar ancak ikinci ve ucuncu kuluckalama da bu tersine doner Daha cok ciftlesen disiler daha cok yumurta yumurtlar ve kulucka sureleri daha kisa surer Onemli olcude cift disi ciftlesme gorulur Macaristan da yapilan bir arastirmada yavrularin 9 unun cift disi erkeklerden uredigi ve kuluckaya yatilan yuvalarin 20 sinde en azindan bir cift disi ciftlesmeden gelen yavru oldugu bulunmustur Agac sercesi ile bayagi serce arasinda melezlesme bircok yerde gorulmustur Melez erkekler agac sercesine disiler ise bayagi serceye benzerler Beslenme Beslenen bir agac sercesi Agac sercesi tohumla beslenen ve yerde bayagi serce ispinoz gibi kuslarla birlikte suruler halinde besin aramak icin dolasan bir turdur Karanfilgiller ve Chenopodioideae gibi otlarin tohumlari ile beslenirler Ayrica kuslar icin hazirlanmis ozel besin dagitim yerlerinden de yararlanirlar Ozellikle ureme doneminde yavrular temel olarak hayvani besin ile beslendigi donemlerde omurgasizlarla da beslenirler Tahtakurusu kirkayak ciyan orumcek ve Opiliones turu omurgasizlari yakalar Yeni yumurtadan cikmis yavrulari beslemek icin eriskinler cesitli sulak alanlarda omurgasizlari avlamaya calisir Sulak alanlar uzun bir ureme donemine sahip olan bu turun yavrularini buyutme sansinin artmasi icin yeterli cesitlilikte ve uygun omurgasizlarin avlanabilmesi icin onemlidir Onceleri iyi bir besin kaynagi olan islenmis tarim alanlari tarim yontemlerinin degismesi sonucunda artik yeterli besini saglayamamaktadir Kis aylarinda tohum kaynaklari onemli bir sinirlayici faktor olmaktadir Bu donemlerde suru icindeki bireyler arasinda dogrusal bir hiyerarsi kurulur ancak bogazdaki benegin boyu ile bu hiyerarsi arasinda dogrudan bir iliski yoktur Halbuki bayagi sercelerde ustunluk saglamak icin yapilan dovusler bogaz beneginin gosterilmesiyle azalabilmektedir cunku bogaz beneginin buyuklugu secilim degerinin bir gostergesidir Avlanma riski beslenme stratejilerini etkilemektedir Yapilan bir arastirma besin kaynagi barinaklarindan ne kadar uzak olursa sercelerin daha kucuk suruler halinde besin kaynagina geldigini burada daha az zaman gecirdiklerini ve daha tetikte olduklarini gostermistir Serceler ya dogrudan besin arayarak ya da daha onceden besin kaynagi bulmus suru uyelerine katilarak beslenirler Acik alanda bulunan besin kaynaklarinda suru uyelerini takip ederek beslenme olasiligi 30 daha fazladir Bunun nedeninin yirticilara karsi dikkatli olmak ile ilgili olmadigi ancak daha riskli besin kaynaklarinin dusuk yag rezervine sahip bireyler tarafindan kullanilmasi oldugu dusunulmektedir Saglik ve hayatta kalma Palazlanmis bir agac sercesi yavrusu Agac serceleri bayagi atmaca bayagi kerkenez ve kukumav gibi cesitli atmaca dogan ve baykuslar tarafindan avlanirlar Bazen de kulakli orman baykusu ve leylekler tarafindan da avlanabilmektedirler Sonbahar tuylerine sahipken daha az ucus tuyu olmasina ragmen avlanma acisindan daha buyuk bir risk icinde degildir Yuvalari saksaganlar alakargalar gelincikler kemeler kediler ve yilanlar tarafindan yagmalanabilmektedir Bircok kus biti turu hem kuslarda hem de yuvalarinda gorulur Knemidocoptes cinsi akarlarin populasyonlarda ayak ve parmaklarda lezyonlara birakacak salginlara neden oldugu bilinmektedir Yeni yumurtadan cikmis yavrularin goksinek larvalariyla parazitlenmesi yavru olumlerinde onemli bir faktordur Yumurta buyuklugu yavru olumunu etkilemez ancak buyuk yumurtalardan cikan yavrular daha hizli buyur Agac serceleri ayni zamanda bakteri ve virus enfeksiyonlarina da maruz kalmaktadirlar Bakterilerin yumurtadan yavru cikmamasinda ya da yumurtadan yeni cikan yavrularin olme oranlarinda onemli bir faktor oldugu ortaya konmustur Japonya da Salmonella enfeksiyonu nedeniyle toplu olum vakalari kaydedilmistir Bircok populasyonun kaninda kus sitmasi parazitleri bulunmustur Cin de kus gribi virusu tasiyan kuslar oldugu kaydedilmistir Agac sercelerinin bagisiklik sisteminin bayagi sercelere oranla daha az dayanikli olmasinin bayagi sercelerin daha cok yayilma poyansiyeline sahip olmasini getirdigi one surulmustur Avrupa da yollarda kaza ile oldurulen hayvanlar arasinda agac serceleri on siralarda gelmektedir Kaydedilen en uzun yasam suresi 13 1 yildir ancak tipik yasam suresi uc yil civarindadir Korunma durumuHalka takilan bir agac sercesi Agac sercesinin dogal olarak yasadigi alan cok genistir ve gunumuzde tam olarak belirlenmemistir Dunya populasyonu da tam olarak bilinememektedir ancak Avrupa da 52 ila 96 milyon birey oldugu tahmin edilmektedir Populasyon egilimleri analiz edilmemis de olsa turun IUCN Kirmizi Listesine girme kriteri olan 10 yilda ya da son uc kusakta 30 dan fazla populasyonda azalma kriterini saglamadigi dusunulmektedir Bu nedenlerden oturu turun korunma durumu asgari endise olarak degerlendirilmistir Avrupa nin kuzeyi ve dogusunda agac sercesi yasadigi alanlari artirsa da Avrupa nin batisinda tarla kusu tarla kiraz kusu ve bayagi kiz kusu gibi tarlalardan beslenen diger turlerde goruldugu uzere agac sercesinin de populasyonlarinda azalmalar gorulmektedir 1980 ile 2003 yillari arasinda tarlalardan beslenen kuslarin sayisinda 28 lik bir dusus olmustur Ozellikle Buyuk Britanya da 1970 ile 1998 arasinda 95 lik azalma ile durum ciddi boyutlar almistir Irlanda da 1990 larin sonunda yalnizca 1 000 ila 1 500 cift agac sercesi kalmistir Britanya Adalarinda bu dalgalanmalarin nedeni dogal sebepler olabilmektedir Populasyon azaldikca ureme performansi gorece artmistir Bu da azalmalarin nedeninin ureme performansi olmadigini gostermektedir Agac sercelerinin sayisinda gorulen bu buyuk azalmanin nedeni ozellikle zararli bitkileri yok etmek icin kullanilan ilaclarin yayginlasmasi tarim uygulamalarinin yogunlasmasi ve ilkbahar yerine sonbaharda tarlalarin surulmesiyle tarlada kisin besin kaynagi olan anizlarin artik kalmamasi gorulmektedir Ozellikle zararli boceklerin ilaclanmasiyla yavrular icin gerekli olan bocek besin kaynaginin azalmasi da etkili olmustur Insanlarla iliskileriHokusai nin Suzume Odori deseninden detay Agac sercesi bazi bolgelerde hasere olarak gorulmektedir Avustralya da bircok tarim urunune zarar vermektedir Karantina kurallari cercevesinde Bati Avustralya ya bu turun sokulmasi yasaktir Cin de Mao Zedong 1958 Nisan inda uc milyon insani harekete gecirerek korkuluklar yardimiyla da kuslarin yorgunluktan bitkin dusup olmelerini saglayarak kus basina yilda 4 5 kg tahil olarak tahmin edilen urun zararini azaltmaya calisti Baslarda basarili olan bu Buyuk Serce Kampanyasi kuslarin yedigi cekirge ve zararli bocek sayisini goz ardi ettigi icin sonucta urunlerin daha da azalmasina yol acti ve 1959 ile 1961 yillari arasinda ortaya cikan kitligin daha da siddetli gecmesine saglayarak 30 milyon insanin olumune neden oldu Agac sercesinin bocekleri yemesi bu kusun meyve agaci haserelerinden ve kuskonmaz zararlisindan Crioceris aspergi kurtulmak icin tarimda kullanilmasina yol acmistir Agac sercesi ozellikle bahar dali uzerinde ya da ucan suruler halinde olmak uzere Cin ve Japon sanatinda cok uzun suredir resmedilmektedir Hirosige gibi sanatcilarin desenleri Antigua ve Barbuda Orta Afrika Cumhuriyeti Cin ve Gambiya nin posta pullarinda kullanilmistir Ayrica Belarus Belcika Kambocya Estonya ve Tayvan posta pullarinda da daha basit desenler kullanilmistir Agac sercesinin kanat cirpmasindan kaynaklanan geleneksel Japon dansi Suzume Odori Hokusai gibi sanatcilar tarafindan resmedilmistir NotlarGenel Anderson Ted R 2006 Biology of the Ubiquitous House Sparrow From Genes to Populations Oxford University Press ISBN 0 19 530411 X Arlott Norman 2007 Birds of the Palearctic Passerines Londra Collins ISBN 0 00 714705 8 Brisson Mathurin Jacques 1760 Ornithologie ou methode contenant la division des oiseaux en ordres sections genres especes amp leurs varietes A laquelle on a joint une description exacte de chaque espece avec les citations des auteurs qui en ont traite les noms qu ils leur ont donnes ceux que leur ont donnes les differentes nations amp les noms vulgaires Ouvrage enrichi de figures en taille douce Fransizca Paris Bauche Byers Clive Curson Jon Olsson Urban 1995 Sparrows and Buntings a Guide to the Sparrows and Buntings of North America and the World Pica Press ISBN 1 873403 19 4 Clement Peter Harris Alan Davis John 1993 Finches and Sparrows an Identification Guide Christopher Helm ISBN 0 7136 8017 2 Cocker Mark Mabey Richard 2005 Birds Britannica Londra Chatto amp Windus ISBN 0 7011 6907 9 Coward Thomas Alfred 1930 The Birds of the British Isles and Their Eggs I 3 bas Frederick Warne ISBN 0 7232 0999 5 Forbush Edward Howe 1907 Useful Birds and Their Protection Boston Massachusetts State Board of Agriculture Kennedy Robert S Gonzales Pedro C Dickinson Edward C Miranda Hector Fisher Timothy H 2000 A Guide to the Birds of the Philippines Oxford University Press ISBN 0 19 854668 8 Linnaeus Carolus 1758 Systema naturae per regna tria naturae secundum classes ordines genera species cum characteribus differentiis synonymis locis Tomus I Editio decima reformata Latince Holmia Laurentius Salvius Mullarney Killian Svensson Lars Zetterstrom Dan Grant Peter 1999 Collins Bird Guide Londra HarperCollins ISBN 0 00 219728 6 Pinowski Jan Kavanagh P P Gorski W eds 1991 Nestling mortality of granivorous birds due to microorganisms and toxic substances Varsova Polish Scientific Publishers ISBN 83 01 10476 7 Pinowski Jan Summers Smith J Denis eds 1990 Granivorous birds in the agricultural landscape Lomianki Polish Academy of Sciences ISBN 83 01 08460 X KB1 bakim Fazladan yazi yazar listesi link Rasmussen Pamela C Anderton John C 2005 Birds of South Asia The Ripley Guide Washington Smithsonian Institution Press and Lynx Edicions ISBN 84 87334 67 9 Robinson Herbert C Chasen Frederick Nutter 1927 1939 Birds of the Malay Peninsula Londra H F amp G Witherby 1 Subat 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Kasim 2012 Snow David Perrins Christopher M editors 1998 The Birds of the Western Palearctic I II concise bas New York Oxford University Press ISBN 0 19 854099 X KB1 bakim Fazladan yazi yazar listesi link Summers Smith J Denis 1988 The Sparrows Calton Staffs Ingiltere T amp A D Poyser ISBN 0 85661 048 8 Ozel Linnaeus yer olarak basitce Avrupa da dese de soz konusu ornek Italya da Bagnacavallo dandir Clancy Philip Alexander 1948 Remarks on Passer montanus Linnaeus in the Western Palaearctic Region with special reference to Passer catellatus Kleinschmidt 1935 England Bulletin of the British Ornithologists Club Cilt 68 s 135 Linnaeus un agac sercesi icin yazdiklarinin cevirisi Ispinoz kusu Kul rengi kanatlar ve kuyruk kara ve gri govde kanatlarda beyaz cizgiler Anderson 2006 s 5 Clement Harris amp Davis 1993 ss 442 467 Allende Luis M 2001 The Old World sparrows genus Passer phylogeography and their relative abundance of nuclear mtDNA pseudogenes PDF Journal of Molecular Evolution 53 2 ss 144 154 PMID 11479685 21 Temmuz 2011 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 20 Kasim 2012 Byers Curson amp Olsson 1995 ss 267 268 a b c d e f Bird facts British Trust for Ornithology 8 Eylul 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Ocak 2009 Linnaeus 1758 s 183 F remigibus rectricibusque fuscis corpore griseo nigroque alarum fascia alba gemina Brisson 1760 s 36 Summers Smith 1988 s 217 a b c d e f g h i j k l m n o p Clement Harris amp Davis 1993 ss 463 465 Vaurie Charles Koelz W 1949 Notes on some Ploceidae from western Asia American Museum Novitates Cilt 1406 ss 22 26 a b Mullarney et al 1999 s 342 a b c d e f g h i Snow amp Perrins 1998 ss 1513 1515 Mullarney et al 1999 s 343 Lind Johan 2004 PDF Ornis Fennica Cilt 81 ss 1 9 7 Kasim 2015 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 26 Kasim 2012 a b Lang A L 1997 PDF The Condor 99 2 ss 413 423 doi 10 2307 1369948 JSTOR 1369948 16 Eylul 2012 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 26 Kasim 2012 Raju K Krishna S R Price Trevor D 1973 Tree Sparrow Passer montanus L in the Eastern Ghats Journal of the Bombay Natural History Society 70 3 ss 557 558 Rasmussen amp Anderton 2005 Arlott 2007 s 222 a b Cocker amp Mabey 2005 ss 442 443 Barlow Jon C Leckie Sheridan N A Pool Ed Eurasian Tree Sparrow Passer montanus The Birds of North America Online Ithaca Cornell Laboratory of Ornithology 7 Haziran 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Ocak 2009 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Forbush 1907 s 306 a b c Massam Marion PDF Farmnote No 117 99 Agriculture Western Australia 12 Agustos 2008 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 27 Kasim 2012 a b c Field Rob H 2004 Habitat use by breeding Tree Sparrows Passer montanus Ibis 146 2 ss 60 68 doi 10 1111 j 1474 919X 2004 00356 x Melville David S 1998 PDF Forktail Cilt 13 s 125 11 Ekim 2008 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 27 Kasim 2012 a b Summers Smith 1988 s 220 a b AnAge the animal ageing and longevity database 3 Mayis 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Ocak 2009 a b c d Coward 1930 ss 56 58 a b Robinson amp Chasen 1927 1939 Chapter 55 PDF 284 285 Bochenski Marcin 2005 Pinowski Jan Ed Nesting of the sparrows Passer spp in the White Stork Ciconia ciconia nests in a stork colony in Klopot W Poland PDF International Studies on Sparrows Cilt 30 ss 39 41 23 Eylul 2011 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 27 Kasim 2012 Czechowski Pawel 2007 Pinowski Jan Ed Nesting of Tree Sparrow Passer montanus in the nest of Barn Swallow Hirundo rustica PDF International Studies on Sparrows Cilt 32 ss 35 37 23 Eylul 2011 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 27 Kasim 2012 Hegyi Z Sasvari L 1994 PDF Ornis Hungaria Cilt 4 ss 9 18 21 Temmuz 2011 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 28 Kasim 2012 Garcia Navas Vicente 2008 Ibis 150 2 ss 356 364 doi 10 1111 j 1474 919X 2008 00799 x 30 Eylul 2010 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 28 Kasim 2012 a b Pinowski Jan Haziran 2006 Significance of the breeding season for autumnal nest site selection by Tree Sparrows Passer montanus Acta Ornithologica 41 1 ss 83 87 3 Mayis 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Kasim 2012 Pinowski Jan 2006 The thermal properties of some nests of the Eurasian Tree Sparrow Passer montanus PDF Journal of Thermal Biology 31 7 ss 573 581 doi 10 1016 j jtherbio 2006 05 007 31 Ekim 2011 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 29 Kasim 2012 Eurasian Tree Sparrow Passer montanus Bird guide Cornell Laboratory of Ornithology 11 Aralik 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Kasim 2012 Sasvari L 1994 Colonial and solitary nesting choice as alternative breeding tactics in tree sparrow Passer montanus Journal of animal ecology 63 2 ss 265 274 doi 10 2307 5545 JSTOR 5545 Heeb P Haziran 2001 Pair copulation frequency correlates with female reproductive performance in Tree Sparrows Passer montanus Journal of Avian Biology 32 2 ss 120 126 doi 10 1034 j 1600 048X 2001 320204 x Seress G 2007 PDF TISCIA Cilt 36 ss 17 21 9 Aralik 2008 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 29 Kasim 2012 Cordero P 1991 Phenotypes of adult hybrids between House Sparrows Passer domesticus and Tree Sparrow Passer montanus Bulletin of the British Ornithologists Club Cilt 111 ss 44 46 a b Natural England 20 Temmuz 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Kasim 2012 Torda G 2004 PDF Acta Zoologica Academiae Scientiarum Hungaricae 50 1 ss 35 44 21 Temmuz 2011 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 17 Aralik 2012 Barta Zoltan Subat 2004 The effects of predation risk on the use of social foraging tactics Animal Behaviour 67 2 ss 301 308 doi 10 1016 j anbehav 2003 06 012 Costantini David Casagrande Stefania Di Lieto Giuseppe Fanfani Alberto Dell Omo Giacomo 2005 PDF Behaviour 142 9 ss 1409 1421 doi 10 1163 156853905774539409 10 Temmuz 2007 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 17 Aralik 2012 Shao M Hounsome T Liu N 2007 The summer diet of the Little Owl Athene noctua in the desert of north west China Journal of Arid Environments 68 4 ss 683 687 doi 10 1016 j jaridenv 2006 08 010 Obuch Jan Kristin Anton 2004 PDF Folia Zoologica 53 1 ss 65 79 18 Temmuz 2011 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 17 Aralik 2012 Berthold Peter 2004 Aerial flycatching non predatory birds can catch small birds in flight Journal of Ornithology 145 3 ss 271 272 doi 10 1007 s10336 004 0041 x Bertolino Sandro Ghiberti Elena Perrone Aurelio 2001 Feeding ecology of the long eared owl Asio otus in northern Italy is it a dietary specialist Canadian Journal of Zoology 79 12 ss 2192 2198 doi 10 1139 z01 182 Lind J 2001 PDF Functional Ecology Cilt 15 ss 29 35 doi 10 1046 j 1365 2435 2001 00497 x 3 Mart 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 17 Aralik 2012 Veiga J P 1990 PDF The Auk 107 1 ss 45 59 JSTOR 4087801 16 Eylul 2012 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 17 Aralik 2012 Cordero P J Salaet M Breeding season population and reproduction rate of the tree sparrow Passer montanus L in Barcelona NE Spain in Pinowski amp Summers Smith 1990 ss 169 177 Cordero P J Predation in House Sparrow and Tree Sparrow Passer sp nests in Pinowski et al 1991 pp 111 120 Skoracki Maciej 2002 Folia Parasitologica 49 4 ss 305 313 PMID 12641205 17 Temmuz 2011 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 17 Aralik 2012 Boonkong Suthasanee Meckvichai Wina 1987 PDF Journal of the Scientific Society of Thailand 13 4 ss 231 237 doi 10 2306 scienceasia1513 1874 1987 13 231 28 Temmuz 2011 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 17 Aralik 2012 Mainka S A 1994 Knemidocoptes sp on wild passerines at the Mai Po nature reserve Hong Kong PDF Journal of Wildlife Diseases 30 2 ss 254 256 PMID 8028111 21 Temmuz 2011 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 17 Aralik 2012 Puchala Peter 2004 Detrimental effects of larval blow flies Protocalliphora azurea on nestlings and breeding success of Tree Sparrows Passer montanus Canadian Journal of Zoology 82 8 ss 1285 1290 doi 10 1139 z04 111 Pinowska Barbara 2004 The effect of egg size on growth and survival of the Tree Sparrow Passer montanus nestlings Acta Ornithologica 39 2 ss 121 135 3 Mayis 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Subat 2021 Pinowksi J Barkowska M Kruszewicz A H Kruszewicz A G 1994 PDF Journal of Bioscience 19 4 ss 441 451 doi 10 1007 BF02703180 25 Mayis 2011 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 17 Aralik 2012 Une Yumi Sanbe Asuka Suzuki Satoru Niwa Takeshi Kawakami Kazuto Kurosawa Reiko Izumiya Hidemasa Watanabe Haruo Kato Yukio 2008 PDF Japan Journal of Infectious Diseases Cilt 61 ss 166 167 17 Temmuz 2011 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 17 Aralik 2012 Shurulinkov Peter Golemansky Vassil 2003 PDF Acta Protozoolica Cilt 42 ss 205 214 13 Haziran 2004 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 17 Aralik 2012 Kou Z Lei F M Yu J Fan Z J Yin Z H Jia C X Xiong K J Sun Y H Zhang X W Wu X M Gao X B Li T X 2005 New genotype of Avian Influenza H5N1 Viruses isolated from Tree Sparrows in China PDF Journal of Virology 79 24 ss 15460 15466 doi 10 1128 JVI 79 24 15460 15466 2005 PMC 1316012 2 PMID 16306617 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link olu kirik baglanti Lee Kelly A 2005 Responding to inflammatory challenges is less costly for a successful avian invader the house sparrow Passer domesticus than its less invasive congener PDF Oecologia 145 2 ss 244 251 doi 10 1007 s00442 005 0113 5 PMID 15965757 21 Eylul 2006 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 17 Aralik 2012 Erritzoe J Mazgajski T D Rejt L 2003 PDF Acta Ornithologica 38 2 ss 77 93 9 Agustos 2017 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 17 Aralik 2012 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link BirdLife International 2004 Passer montanus Eurasian Tree Sparrow PDF Birds in Europe population estimates trends and conservation status Conservation Series No 12 Cambridge England BirdLife International 16 Ocak 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Subat 2021 a b Research highlights decline of farm and forest birds News 8 June 2005 BirdLife International 12 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Subat 2009 Conservation case studies Royal Society for the Protection of Birds 15 Ocak 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Subat 2009 Tree sparrow on the increase on east coast RTE News 23 Ocak 2012 20 Nisan 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Subat 2021 Breeding Birds in the Wider Countryside British Trust for Ornithology 27 Subat 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Subat 2009 a b McCarthy Michael 2 Agustos 2006 The secret life of sparrows The Independent Londra 20 Aralik 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Ocak 2009 Dix M E Mart 1995 Influences of trees on abundance of natural enemies of insect pests a review Agroforestry Systems 29 3 ss 303 311 doi 10 1007 BF00704876 Birdtheme org 23 Haziran 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Subat 2009 Nipponia No 27 December 15 2003 25 Subat 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Subat 2009 Dis baglantilarfotograflar videolar Kafatasi resmi10 Kasim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Agac sercesi videolari fotograflari ve sesleri15 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Internet Bird Collection agac sercesi fotograflari