Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Aralık 2023) () |
Advers etki, bir ilaçtan veya ameliyat gibi başka bir müdahaleden kaynaklanan istenmeyen zararlı bir etkidir. Advers etki, ana veya ikincil olarak değerlendirildiğinde "yan etki" olarak adlandırılabilir. Komplikasyon terimi advers etkiye benzer, ancak ikincisi tipik olarak farmakolojik bağlamlarda veya olumsuz etki beklendiğinde veya yaygın olduğunda kullanılır. Olumsuz etki uygun olmayan veya yanlış bir dozaj veya prosedürden kaynaklanıyorsa, bu bir advers etki değil tıbbi hata olarak adlandırılır. Advers etkiler bazen "iyatrojenik" olarak adlandırılır çünkü bunlar bir doktor/tedavi tarafından oluşturulur. Bazı advers etkiler sadece bir tedaviye başlarken, tedaviyi arttırırken veya tedaviyi keserken ortaya çıkar. Advers etkilere plasebo tedavileri de neden olabilir (bu durumda advers etkiler nosebo etkileri olarak adlandırılır).Kontrendike olan bir ilacın veya başka bir tıbbi müdahalenin kullanılması advers etki riskini artırabilir. Advers etkiler bir hastalığın veya prosedürün komplikasyonlarına neden olabilir ve prognozunu olumsuz etkileyebilir. Ayrıca bir tedavi rejimine uyulmamasına da yol açabilirler. Tıbbi tedavinin advers etkileri, dünya genelinde 1990 yılında 94.000 ölümle sonuçlanırken 2013 yılında 142.000 ölüme yol açmıştır.
| Adverse etki | |
|---|---|
| Uzmanlık | Farmakoloji |
Zararlı sonuç genellikle morbidite, mortalite, değişiklik, enzim seviyelerinde değişiklik, fonksiyon kaybı gibi bazı sonuçlarla veya mikroskobik, makroskobik veya fizyolojik düzeyde tespit edilen patolojik bir değişiklik olarak belirtilir. Ayrıca bir hasta tarafından bildirilen semptomlarla da belirtilebilir. Advers etkiler, bireyin diğer kimyasallara, gıdalara veya ilaç etkileşimleri gibi prosedürlere karşı duyarlılığında artış veya azalma da dahil olmak üzere geri dönüşümlü veya geri dönüşümsüz bir değişikliğe neden olabilir.
Sınıflandırma
İlaçlar açısından advers olaylar şu şekilde tanımlanabilir: "Bir farmasötik ürün uygulanan bir hastada veya klinik araştırma deneğinde meydana gelen ve bu tedavi ile nedensel bir ilişkisi olması gerekmeyen herhangi bir istenmeyen tıbbi olay."
ile arasında bir ayrım yapılır. Genel olarak, ölüme, kalıcı hasara, doğum kusurlarına neden olan veya hastaneye yatmayı gerektiren herhangi bir olay ciddi bir advers olay olarak kabul edilir. Denemelerin sonuçları, hem hastalar hem de reçeteyi yazan doktorlar için bilgi sağlamak amacıyla genellikle ilacın etiketinde yer alır.
Ciddi bir advers olay bağlamında "hayatı tehdit eden" terimi, olay anında hastanın ölüm riski altında olduğu bir olayı ifade eder; daha şiddetli olması halinde varsayımsal olarak ölüme neden olabilecek bir olayı ifade etmez.
Raporlama sistemleri
Birçok ülkede, advers etkilerin rapor edilmesi, klinik çalışmalarda araştırılması ve halka satılan tıbbi cihaz ve ilaçlara eşlik eden hasta bilgilerine dahil edilmesi kanunen zorunludur. İnsan klinik çalışmalarındaki araştırmacılar bu olayları bildirmekle yükümlüdür. Araştırmalar, bu olayların kamuya açık raporlarda genellikle yetersiz bir şekilde rapor edildiğini göstermektedir. Bu verilerin eksikliği ve sentezleme yöntemleri konusundaki belirsizlik nedeniyle, terapötik müdahalelerin ve meta-analizlerini yürüten kişiler genellikle farkında olmadan sağlık yararına aşırı vurgu yapmaktadır. Yarara yapılan aşırı vurguyu dengelemek için, akademisyenler klinik çalışmalardan elde edilen zararın daha eksiksiz bir şekilde rapor edilmesi çağrısında bulunmuşlardır.
Birleşik Krallık
, (MHRA) ve (CSM) tarafından ilaçların advers etkileri hakkında bilgi toplamak amacıyla yürütülen bir Birleşik Krallık girişimidir. verilen ilaçlardan süpermarketten reçetesiz alınan ilaçlara kadar tüm ruhsatlı ilaçlar bu kapsama dahildir. Program ayrıca tüm bitkisel takviyeleri ve kozmetik tedavilerde bulunan ruhsatsız ilaçları da içermektedir. Advers ilaç reaksiyonları (AİR'ler) doktorlar, eczacılar ve hemşireler dahil olmak üzere bir dizi sağlık çalışanı ve hastalar tarafından bildirilebilir.
Amerika Birleşik Devletleri
Amerika Birleşik Devletleri'nde (VAERS), Üretici ve Kullanıcı Tesisi Cihaz Deneyimi Veritabanı (MAUDE) ve Özel Beslenme Ürünleri Advers Olay İzleme Sistemi gibi çeşitli raporlama sistemleri kurulmuştur. , Gıda ve İlaç İdaresi tarafından işletilen ana raporlama merkezidir.
Avustralya
Avustralya'da advers etki bildirimi, (ADEC) bir alt komitesi olan (ADRAC) tarafından yürütülmektedir. Raporlama gönüllülük esasına dayanmaktadır ve ADRAC, sağlık çalışanlarından, ilgili ilaçlara ilişkin tüm advers reaksiyonları ve herhangi bir ilaca ilişkin ciddi advers reaksiyonları bildirmelerini talep etmektedir. ADRAC her iki ayda bir Avustralya Advers İlaç Reaksiyonları Bülteni yayınlamaktadır. Hükûmetin programı, her yıl önlenebilir advers etkilerin sayısını azaltmak ve en aza indirmek için bu raporlamaya göre hareket etmekle görevlidir.
Yeni Zelanda
Advers reaksiyon bildirimi, Yeni Zelanda'nın faaliyetlerinin önemli bir bileşenidir. Dunedin'deki Advers Reaksiyonları İzleme Merkezi (CARM), Yeni Zelanda'nın advers reaksiyonlar için ulusal izleme merkezidir. Yeni Zelanda'daki sağlık profesyonellerinden ilaçlara, aşılara, bitkisel ürünlere ve besin takviyelerine ilişkin spontane advers reaksiyon bildirimlerini toplar ve değerlendirir. Şu anda CARM veri tabanında 80.000'den fazla rapor bulunmaktadır ve bu ürünlere yönelik advers reaksiyonlar hakkında Yeni Zelanda'ya özgü bilgiler sağlar ve olağandışı semptomların tedaviyle ilgili olduğu düşünüldüğünde klinik karar verme sürecini desteklemeye hizmet eder
Kanada
Kanada'da advers reaksiyon bildirimi, Health Canada'nın Sağlık Ürünleri ve Gıda Şubesi (HPFB) tarafından yürütülen pazarlanan sağlık ürünlerinin gözetiminin önemli bir bileşenidir. HPFB bünyesinde, Pazarlanan Sağlık Ürünleri Müdürlüğü, sinyallerin ve güvenlik eğilimlerinin değerlendirilmesi ve düzenlenmiş pazarlanan sağlık ürünleri ile ilgili risk iletişimleri açısından tutarlı izleme uygulamalarının koordinasyonuna ve uygulanmasına öncülük etmektedir.
MHPD ayrıca bilgi paylaşımını kolaylaştırmak için uluslararası kuruluşlarla yakın işbirliği içinde çalışmaktadır. Advers reaksiyon bildirimi endüstri için zorunlu, tüketiciler ve sağlık profesyonelleri için ise gönüllülük esasına dayanmaktadır.
Kısıtlamalar
Prensip olarak, tıp uzmanlarının belirli bir tedavi şekliyle ilgili tüm advers etkileri bildirmeleri gerekmektedir. Uygulamada, tıbbi bir olayın tedaviyle ilgili olup olmadığına karar vermek profesyonelin takdirine bağlıdır. Sonuç olarak, rutin advers etki raporlaması genellikle bir tedaviye atfedilebilecek uzun vadeli ve ince etkileri içermeyebilir.
Zorlukların bir kısmı da şikayetin kaynağını belirlemektir. Grip için ilaç alan bir hastadaki baş ağrısı, altta yatan hastalıktan kaynaklanabilir veya tedavinin bir advers etkisi olabilir. Son evre kanserli hastalarda ölüm çok olası bir sonuçtur ve ilacın neden mi yoksa seyirci mi olduğunu ayırt etmek genellikle zordur.[]
Duruma göre
Tıbbi prosedürler
Ameliyatın enfeksiyon, kanama, iltihaplanma, yara izi, işlev kaybı veya yerel kan akışında değişiklikler gibi bir dizi istenmeyen veya zararlı etkisi olabilir. Bunlar geri döndürülebilir veya döndürülemez olabilir ve hekim ile hasta tarafından ameliyatın yararlı veya hayat kurtarıcı sonuçları ile advers etkileri arasında bir uzlaşma bulunmalıdır. Örneğin, tedavi edilemeyen kangren durumunda bir uzuv ampütasyon nedeniyle kaybedilebilir, ancak hastanın hayatı kurtulur. Günümüzde, laparoskopik cerrahi gibi cerrahinin en büyük avantajlarından biri, advers etkilerin azaltılmasıdır.
Yüksek yoğunluklu radyasyon tedavisi gibi diğer cerrahi olmayan fiziksel prosedürler ciltte yanıklara ve değişikliklere neden olabilir. Genel olarak, bu tedaviler terapötik etkiyi en üst düzeye çıkarırken sağlıklı dokulara zarar vermekten kaçınmaya çalışır.
Aşılama, bazen zayıflatılmış patojenler ve toksinler kullanılarak biyolojik hazırlığının doğası gereği advers etkilere sahip olabilir. Yaygın advers etkiler ateş, halsizlik ve aşılama bölgesinde lokal reaksiyonlar olabilir. Çok nadiren, egzama veya atopik dermatiti olan kişilerde ortaya çıkabilen ciddi, bazen ölümcül bir komplikasyon olan gibi ciddi bir advers etki görülebilir.
Teşhis prosedürlerinin invazif, minimal invazif veya olmalarına bağlı olarak advers etkileri de olabilir. Örneğin, karşı alerjik reaksiyonlar sıklıkla görülür ve kolonoskopi bağırsak duvarının delinmesine neden olabilir.
İlaçlar
Advers etkiler birçok müdahalenin yan etkisi olarak ortaya çıkabilir, ancak farmakolojide, yoluyla daha geniş ve bazen kontrol edilemez kullanımı nedeniyle özellikle önemlidir. Dolayısıyla, önemli bir konu haline gelmektedir. Advers etkiler, ilaçların gibi, dozajın veya hedef organlardaki ilaç seviyelerinin bir fonksiyonudur, bu nedenle dikkatli ve hassas farmakokinetik, uygulamadan sonra zamanın fonksiyonu olarak organizmadaki ilaç seviyelerinin değişimi yoluyla önlenebilir veya azaltılabilir.
Advers etkiler ilaç etkileşiminden de kaynaklanabilir. Bu durum genellikle hastalar doktorlarını ve eczacılarını bitkisel ve diyet takviyeleri de dahil olmak üzere aldıkları tüm ilaçlar hakkında bilgilendirmediğinde ortaya çıkar. Yeni ilaç agonistik veya antagonistik olarak etkileşime girebilir (amaçlanan terapötik etkiyi güçlendirebilir veya azaltabilir) ve dünya çapında önemli morbidite ve mortaliteye neden olabilir. İlaç-ilaç ve gıda-ilaç etkileşimleri meydana gelebilir ve alternatif tıpta kullanılan sözde "doğal ilaçlar" tehlikeli advers etkilere sahip olabilir. Örneğin, hafif depresyon tedavisinde kullanılan bir fitoterapötik olan sarı kantaron (Hypericum perforatum) ekstrelerinin, birçok ilacın metabolizması ve eliminasyonundan sorumlu sitokrom P450 enzimlerinde artışa neden olduğu bilinmektedir, bu nedenle bu ilacı alan hastaların, kanser kemoterapötik ilaçları, HIV için ve gibi başka amaçlarla aldıkları ilaçların kan seviyelerinde düşüş yaşamaları muhtemeldir.
İlaç güvenliği ile ilgili bilimsel faaliyet alanı giderek artan bir şekilde devlet tarafından düzenlenmektedir ve ilaç üreticileri için olduğu kadar kamu için de büyük bir endişe kaynağıdır. Advers ve nonadvers etkiler arasındaki ayrım, yeni bir ilaç geliştirildiğinde ve önce test edildiğinde önemli bir girişimdir. Bu, advers olmayan etki seviyesini (NOAEL) belirlemek için toksisite çalışmalarında yapılır. Bu çalışmalar, insan testlerinde (faz I) kullanılacak dozajı tanımlamak ve kabul edilebilir maksimum günlük alım miktarını hesaplamak için kullanılır.
Yetersiz hasta sayısı veya kısa süre gibi klinik çalışmalardaki kusurlar, bazen fenfluramin ( olayı olarak adlandırılır), talidomid ve daha yakın zamanda (Baycol, Lipobay) ve rofekoksib (Vioxx) gibi teratojenez, pulmoner hipertansiyon, inme, kalp hastalığı, nöropati ve önemli sayıda ölüm gibi ciddi advers etkilerin görüldüğü ve ilacın piyasadan zorla veya gönüllü olarak neden olan halk sağlığı felaketlerine yol açar.
Çoğu ilacın, sürekli kullanımı engellemeyen, ciddi olmayan veya hafif advers etkilerin geniş bir listesi vardır. Bireysel duyarlılığa göre görülme sıklığı oldukça değişken olan bu etkiler arasında bulantı, baş dönmesi, ishal, halsizlik, kusma, baş ağrısı, dermatit, ağız kuruluğu vb. yer alır. Bunlar bir tür yalancı alerjik reaksiyon olarak kabul edilebilir, çünkü tüm kullanıcılar bu etkileri yaşamaz; birçok kullanıcı hiçbirini yaşamaz.
(MATCH-D),demanslı kişilerin advers etkilerle karşılaşma olasılığının daha yüksek olduğu ve semptomları güvenilir bir şekilde bildirme olasılıklarının daha düşük olduğu konusunda uyarmaktadır.
Belirli ilaçlarla ilgili örnekler
- Doğumu tetikleyen bir ilaç olan misoprostol (Cytotec) ile ilişkili kürtaj, düşük veya uterus kanaması (bu, advers etkinin yasal ve yasa dışı olarak kürtaj yapmak için kullanıldığı bir durumdur)
- Diazepam, morfin vb. gibi birçok sakinleştirici ve ağrı kesiciye bağımlılık
- Talidomid ile ilişkili doğum kusurları
- Aspirin tedavisi ile ilişkili bağırsak kanaması
- COX-2 inhibitörleri (örn. Vioxx) ile ilişkili kardiyovasküler hastalık
- (bir antibiyotik) ile ilişkili sağırlık ve böbrek yetmezliği
- Propofol (Diprivan) kullanan çocuklarda sedasyon sonrası ölüm
- İnterferonun neden olduğu depresyon veya karaciğer hasarı
- Atipik antipsikotik ilaçların (nöroleptik psikiyatrik ilaçlar) neden olduğu diyabet
- Orlistat (Xenical) kullanımından kaynaklanan ishal
- Antidepresanlar gibi birçok ilaçla ilişkili erektil disfonksiyon
- Aşılama ile ilişkili ateş
- Kortikosteroid bazlı göz damlaları ile ilişkili glokom
- Kemoterapiden kaynaklanabilen saç dökülmesi ve kansızlık
- sonrası baş ağrısı
- Efedrin kullanıcılarında görülen hipertansiyon, FDA'nın efedra ekstrelerinin besin takviyesi statüsünü kaldırmasına neden olmuştur
- Metilfenidat (Ritalin), Adderall vb. uyarıcıların neden olduğu uykusuzluk
- Stavudin (Zerit, HIV tedavisi için) veya metformin (diyabet için) kullanımı ile ilişkili
- Kortikosteroidlerin neden olduğu mani
- Parasetamol kaynaklı karaciğer hasarı
- Kombine oral kontraseptif hap gibi östrojen içeren hormonal kontrasepsiyon kullanımı ile ilişkili melazma ve tromboz
- Sildenafil kullanımı ile ilişkili
- Statinlerle (antikolesterol ilaçları) ilişkili rabdomiyoliz
- Benzodiazepinlerin kesilmesinden kaynaklanan nöbetler
- Antihistaminik kullanımına bağlı veya iştah artışı. Bazı antihistaminikler uyuşukluğa neden oldukları için açıkça uyku yardımcılarında kullanılırlar.
- Nitrogliserin ile birlikte kullanıldığında sildenafil (Viagra) ile ilişkili inme veya kalp krizi
- İntihar, fluoksetin ve diğer seçici serotonin geri alım inhibitörü (SSRI) antidepresanların kullanımıyla ilişkili artmış eğilim
- Metoklopramid ve birçok antipsikotik ilaç kullanımı ile ilişkili tardiv diskinezi
Tartışmalar
Bazen, varsayılan tıbbi advers etkiler tartışmalı olarak kabul edilir ve toplumda hararetli tartışmalara ve ilaç üreticilerine karşı davalara neden olur. Bunun bir örneği, otizmin KKK aşısıyla (ya da bazı aşılarda kullanılan cıva bazlı bir koruyucu olan timerosal ile) bağlantılı olup olmadığına ilişkin son tartışmalardır. Birçok büyük çalışmada herhangi bir bağlantı bulunamamıştır ve 2003 yılında üretilenlerden başlayarak erken çocukluk dönemi aşılarının çoğundan timerosal çıkarılmasına rağmen, otizm oranı azalmamıştır.
Bir başka örnek de, henüz kesin olarak kanıtlanmamış olan bağışıklık sistemine zarar verme iddiaları nedeniyle on binlerce davacının jel bazlı implant üreticilerine karşı toplu davalar açmasına yol açan silikon potansiyel advers etkileridir. Dow Corning 1998 yılında kalan davaları 3,2 milyar $ karşılığında çözmüş ve iflas etmiştir.
Milyonlarca kullanıcıyı etkileyebilen hormonal kontrasepsiyon ve hormon replasman tedavisi gibi yaygın olarak kullanılan ilaçların halk sağlığı üzerindeki son derece yüksek etkisi nedeniyle, meme kanseri gibi ciddi nitelikteki advers etkilerin marjinal olasılıkları bile, faydaları istatistiksel riskleri büyük ölçüde aşmasına rağmen, halkın tepkisine ve tıbbi tedavide değişikliklere yol açmıştır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Edwards, I. Ralph; Aronson, Jeffrey K. (7 Ekim 2000). "Adverse drug reactions: definitions, diagnosis, and management". The Lancet (İngilizce). 356 (9237): 1255-1259. doi:10.1016/S0140-6736(00)02799-9. ISSN 0140-6736. (PMID) 11072960. 7 Mart 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Haziran 2021.
- ^ Howick, Jeremy; Webster, Rebecca; Kirby, Nigel; Hood, Kerry (11 Aralık 2018). "Rapid overview of systematic reviews of nocebo effects reported by patients taking placebos in clinical trials". Trials. 19 (1): 674. doi:10.1186/s13063-018-3042-4. ISSN 1745-6215. (PMC) 6288933 $2. (PMID) 30526685.
- ^ Howick, Jeremy (2020). "Unethical informed consent caused by overlooking poorly measured nocebo effects". Journal of Medical Ethics. 47 (9): medethics-2019-105903. doi:10.1136/medethics-2019-105903. (PMID) 32063581. 4 Şubat 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Eylül 2020.
- ^ GBD 2013 Mortality Causes of Death Collaborators (January 2015). "Global, regional, and national age-sex specific all-cause and cause-specific mortality for 240 causes of death, 1990-2013: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2013". Lancet. 385 (9963): 117-71. doi:10.1016/S0140-6736(14)61682-2. (PMC) 4340604 $2. (PMID) 25530442.
- ^ a b Expert Working Group (Efficacy) of the International Conference on Harmonisation of Technical Requirements for Registration of Pharmaceuticals for Human Use (March 1995). "Guideline for Industry – Clinical safety data management: definitions and standards for expedited reporting". FDA Center for Drug Evaluation and Research. 11 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından (PDF).
- ^ Office of the Commissioner. "Reporting Serious Problems to FDA - What is a Serious Adverse Event?". www.fda.gov. 25 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Mart 2018.
- ^ Expert working group (efficacy) of the international conference on harmonization of technical requirements for registration of pharmaceuticals for human use (25 Ağustos 2007). "Guideline for Industry Structure and Content of Clinical Study Reports" (PDF). FDA Center for Drug Evaluation and Research. 25 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından (PDF).
- ^ Ioannidis JP, Lau J (2001). "Completeness of safety reporting in randomized trials: an evaluation of 7 medical areas". JAMA. 285 (4): 437-43. doi:10.1001/jama.285.4.437. (PMID) 11242428.
- ^ Chou R, Helfand M (June 2005). "Challenges in systematic reviews that assess treatment harms". Annals of Internal Medicine. 142 (12 Pt 2): 1090-9. doi:10.7326/0003-4819-142-12_part_2-200506211-00009. (PMID) 15968034.
- ^ Ioannidis JP, Evans SJ, , O'Neill RT, Altman DG, Schulz K, Moher D (November 2004). "Better reporting of harms in randomized trials: an extension of the CONSORT statement". Annals of Internal Medicine. 141 (10): 781-8. doi:10.7326/0003-4819-141-10-200411160-00009. (PMID) 15545678.
- ^ Bailey, C; Peddie, D; Wickham, ME; Badke, K; Small, SS; Doyle-Waters, MM; Balka, E; Hohl, CM (July 2016). "Adverse drug event reporting systems: a systematic review". British Journal of Clinical Pharmacology. 82 (1): 17-29. doi:10.1111/bcp.12944. (PMC) 4917803 $2. (PMID) 27016266.
- ^ "MATCH-D Medication Appropriateness Tool for Comorbid Health conditions during Dementia". www.match-d.com.au. 18 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Haziran 2019.
- ^ Page AT, Potter K, Clifford R, McLachlan AJ, Etherton-Beer C (October 2016). "Medication appropriateness tool for co-morbid health conditions in dementia: consensus recommendations from a multidisciplinary expert panel". Internal Medicine Journal. 46 (10): 1189-1197. doi:10.1111/imj.13215. (PMC) 5129475 $2. (PMID) 27527376.
- ^ . WebMD. 30 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2013.
- ^ "Morphine Addiction Withdrawal Symptoms and Treatment". rehabinfo. 18 Mart 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Mart 2013.
- ^ "Even Low Dose of Aspirin Can Cause Intestinal Bleeding". WebMD News. 9 Kasım 2000. 20 Nisan 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Mart 2013.
- ^ "Coronary Heart Disease". Weitz & Luxenberg P.C. 30 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Mart 2013.
- ^ . Gentamicin Information Center. 4 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2013.
- ^ Bray RJ (1998). "Propofol infusion syndrome in children". Pediatric Anesthesia. 8 (6): 491-9. doi:10.1046/j.1460-9592.1998.00282.x. (PMID) 9836214.
- ^ Kraus MR, Schäfer A, Schöttker K, Keicher C, Weissbrich B, Hofbauer I, Scheurlen M (April 2008). "Therapy of interferon-induced depression in chronic hepatitis C with citalopram: a randomised, double-blind, placebo-controlled study". Gut. 57 (4): 531-6. doi:10.1136/gut.2007.131607. (PMID) 18079286.
- ^ . Medsafe. 11 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2013.
- ^ "Xenical and Diarrhea: a study of 591 users". eHealthMe. 20 Eylül 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Mart 2013.
- ^ "Can anti-depressants cause sexual dysfunction?". WebMD. 15 Mayıs 2011. 21 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2013.
- ^ "Possible Side-effects from Vaccines". Centers for Disease Control and Prevention (CDC). 12 Temmuz 2018. 17 Mart 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Mart 2013.
- ^ Tapiainen T, Heininger U (June 2005). "Fever following immunization". Expert Review of Vaccines. 4 (3): 419-27. doi:10.1586/14760584.4.3.419. (PMID) 16026253.
- ^ Tripathi RC, Parapuram SK, Tripathi BJ, Zhong Y, Chalam KV (December 1999). "Corticosteroids and glaucoma risk". Drugs & Aging. 15 (6): 439-50. doi:10.2165/00002512-199915060-00004. (PMID) 10641955.
- ^ "Chemotherapy and hair loss: What to expect during treatment". Mayo Clinic. 6 Mart 2012. 5 Şubat 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Mart 2013.
- ^ "Headache After an Epidural or Spinal Anaesthetic". 8 Haziran 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Mart 2013.
- ^ "Ephedra (Ephedra sinica) / ma huang". Mayo Clinic. 1 Eylül 2012. 12 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Mayıs 2013.
- ^ Bergeson, B. (6 Mayıs 2010). "What Are the Side Effects of Adults Taking Ritalin?". Livestrong. 18 Şubat 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Mart 2013.
- ^ Mokrzycki MH, Harris C, May H, Laut J, Palmisano J (January 2000). "Lactic acidosis associated with stavudine administration: a report of five cases". Clinical Infectious Diseases. 30 (1): 198-200. doi:10.1086/313594. (PMID) 10619755.
- ^ . 5 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2013.
- ^ Patten SB, Neutel CI (February 2000). "Corticosteroid-induced adverse psychiatric effects: incidence, diagnosis and management". Drug Safety. 22 (2): 111-22. doi:10.2165/00002018-200022020-00004. (PMID) 10672894.
- ^ Willacy H (4 Ocak 2013). "Paracetamol Poisoning". Patient.info. 26 Haziran 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Mart 2013.
- ^ "What is Melasma?". wiseGEEK. 27 Mart 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Mart 2013.
- ^ Reid R (December 2010). "SOGC clinical practice guideline. No. 252, December 2010. Oral contraceptives and the risk of venous thromboembolism: an update". Journal of Obstetrics and Gynaecology Canada. 32 (12): 1192-1197. doi:10.1016/S1701-2163(16)34746-6. (PMID) 21176332.
- ^ Wills BK, Albinson C, Wahl M, Clifton J (2007). "Sildenafil citrate ingestion and prolonged priapism and tachycardia in a pediatric patient". Clinical Toxicology. 45 (7): 798-800. doi:10.1080/15563650701664483. (PMID) 17952749.
- ^ Behrenbeck T (14 Aralık 2012). "How do you know if you have rhabdomyolysis from statin use?". Mayo Clinic. 1 Haziran 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Mart 2013.
- ^ Fialip J, Aumaitre O, Eschalier A, Maradeix B, Dordain G, Lavarenne J (December 1987). "Benzodiazepine withdrawal seizures: analysis of 48 case reports". Clinical Neuropharmacology. 10 (6): 538-44. doi:10.1097/00002826-198712000-00005. (PMID) 3427560.
- ^ Kenny T (20 Nisan 2011). "Antihistamines". Patient.info. 28 Aralık 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Mart 2013.
- ^ . Tardive Dyskinesia Center. 23 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2013.
- ^ "Thimerosal in Vaccines". U.S. Food and Drug Administration (FDA). 6 Ocak 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Mart 2013.
- ^ Jaslow, R. (29 Mart 2012). "CDC sees autism rate rise 25%". CBS News. 20 Mart 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Mart 2013.
- ^ . 3 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2013.
- ^ "Breast Implant Litigation Timeline". Frontline. 20 Haziran 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Mayıs 2023.
| Sınıflandırma | D |
|---|
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Advers etki haber gazete kitap akademik JSTOR Aralik 2023 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Advers etki bir ilactan veya ameliyat gibi baska bir mudahaleden kaynaklanan istenmeyen zararli bir etkidir Advers etki ana veya ikincil olarak degerlendirildiginde yan etki olarak adlandirilabilir Komplikasyon terimi advers etkiye benzer ancak ikincisi tipik olarak farmakolojik baglamlarda veya olumsuz etki beklendiginde veya yaygin oldugunda kullanilir Olumsuz etki uygun olmayan veya yanlis bir dozaj veya prosedurden kaynaklaniyorsa bu bir advers etki degil tibbi hata olarak adlandirilir Advers etkiler bazen iyatrojenik olarak adlandirilir cunku bunlar bir doktor tedavi tarafindan olusturulur Bazi advers etkiler sadece bir tedaviye baslarken tedaviyi arttirirken veya tedaviyi keserken ortaya cikar Advers etkilere plasebo tedavileri de neden olabilir bu durumda advers etkiler nosebo etkileri olarak adlandirilir Kontrendike olan bir ilacin veya baska bir tibbi mudahalenin kullanilmasi advers etki riskini artirabilir Advers etkiler bir hastaligin veya prosedurun komplikasyonlarina neden olabilir ve prognozunu olumsuz etkileyebilir Ayrica bir tedavi rejimine uyulmamasina da yol acabilirler Tibbi tedavinin advers etkileri dunya genelinde 1990 yilinda 94 000 olumle sonuclanirken 2013 yilinda 142 000 olume yol acmistir Adverse etkiUzmanlikFarmakoloji Zararli sonuc genellikle morbidite mortalite degisiklik enzim seviyelerinde degisiklik fonksiyon kaybi gibi bazi sonuclarla veya mikroskobik makroskobik veya fizyolojik duzeyde tespit edilen patolojik bir degisiklik olarak belirtilir Ayrica bir hasta tarafindan bildirilen semptomlarla da belirtilebilir Advers etkiler bireyin diger kimyasallara gidalara veya ilac etkilesimleri gibi prosedurlere karsi duyarliliginda artis veya azalma da dahil olmak uzere geri donusumlu veya geri donusumsuz bir degisiklige neden olabilir SiniflandirmaIlaclar acisindan advers olaylar su sekilde tanimlanabilir Bir farmasotik urun uygulanan bir hastada veya klinik arastirma deneginde meydana gelen ve bu tedavi ile nedensel bir iliskisi olmasi gerekmeyen herhangi bir istenmeyen tibbi olay ile arasinda bir ayrim yapilir Genel olarak olume kalici hasara dogum kusurlarina neden olan veya hastaneye yatmayi gerektiren herhangi bir olay ciddi bir advers olay olarak kabul edilir Denemelerin sonuclari hem hastalar hem de receteyi yazan doktorlar icin bilgi saglamak amaciyla genellikle ilacin etiketinde yer alir Ciddi bir advers olay baglaminda hayati tehdit eden terimi olay aninda hastanin olum riski altinda oldugu bir olayi ifade eder daha siddetli olmasi halinde varsayimsal olarak olume neden olabilecek bir olayi ifade etmez Raporlama sistemleriBircok ulkede advers etkilerin rapor edilmesi klinik calismalarda arastirilmasi ve halka satilan tibbi cihaz ve ilaclara eslik eden hasta bilgilerine dahil edilmesi kanunen zorunludur Insan klinik calismalarindaki arastirmacilar bu olaylari bildirmekle yukumludur Arastirmalar bu olaylarin kamuya acik raporlarda genellikle yetersiz bir sekilde rapor edildigini gostermektedir Bu verilerin eksikligi ve sentezleme yontemleri konusundaki belirsizlik nedeniyle terapotik mudahalelerin ve meta analizlerini yuruten kisiler genellikle farkinda olmadan saglik yararina asiri vurgu yapmaktadir Yarara yapilan asiri vurguyu dengelemek icin akademisyenler klinik calismalardan elde edilen zararin daha eksiksiz bir sekilde rapor edilmesi cagrisinda bulunmuslardir Birlesik Krallik MHRA ve CSM tarafindan ilaclarin advers etkileri hakkinda bilgi toplamak amaciyla yurutulen bir Birlesik Krallik girisimidir verilen ilaclardan supermarketten recetesiz alinan ilaclara kadar tum ruhsatli ilaclar bu kapsama dahildir Program ayrica tum bitkisel takviyeleri ve kozmetik tedavilerde bulunan ruhsatsiz ilaclari da icermektedir Advers ilac reaksiyonlari AIR ler doktorlar eczacilar ve hemsireler dahil olmak uzere bir dizi saglik calisani ve hastalar tarafindan bildirilebilir Amerika Birlesik Devletleri Amerika Birlesik Devletleri nde VAERS Uretici ve Kullanici Tesisi Cihaz Deneyimi Veritabani MAUDE ve Ozel Beslenme Urunleri Advers Olay Izleme Sistemi gibi cesitli raporlama sistemleri kurulmustur Gida ve Ilac Idaresi tarafindan isletilen ana raporlama merkezidir Avustralya Avustralya da advers etki bildirimi ADEC bir alt komitesi olan ADRAC tarafindan yurutulmektedir Raporlama gonulluluk esasina dayanmaktadir ve ADRAC saglik calisanlarindan ilgili ilaclara iliskin tum advers reaksiyonlari ve herhangi bir ilaca iliskin ciddi advers reaksiyonlari bildirmelerini talep etmektedir ADRAC her iki ayda bir Avustralya Advers Ilac Reaksiyonlari Bulteni yayinlamaktadir Hukumetin programi her yil onlenebilir advers etkilerin sayisini azaltmak ve en aza indirmek icin bu raporlamaya gore hareket etmekle gorevlidir Yeni Zelanda Advers reaksiyon bildirimi Yeni Zelanda nin faaliyetlerinin onemli bir bilesenidir Dunedin deki Advers Reaksiyonlari Izleme Merkezi CARM Yeni Zelanda nin advers reaksiyonlar icin ulusal izleme merkezidir Yeni Zelanda daki saglik profesyonellerinden ilaclara asilara bitkisel urunlere ve besin takviyelerine iliskin spontane advers reaksiyon bildirimlerini toplar ve degerlendirir Su anda CARM veri tabaninda 80 000 den fazla rapor bulunmaktadir ve bu urunlere yonelik advers reaksiyonlar hakkinda Yeni Zelanda ya ozgu bilgiler saglar ve olagandisi semptomlarin tedaviyle ilgili oldugu dusunuldugunde klinik karar verme surecini desteklemeye hizmet eder Kanada Kanada da advers reaksiyon bildirimi Health Canada nin Saglik Urunleri ve Gida Subesi HPFB tarafindan yurutulen pazarlanan saglik urunlerinin gozetiminin onemli bir bilesenidir HPFB bunyesinde Pazarlanan Saglik Urunleri Mudurlugu sinyallerin ve guvenlik egilimlerinin degerlendirilmesi ve duzenlenmis pazarlanan saglik urunleri ile ilgili risk iletisimleri acisindan tutarli izleme uygulamalarinin koordinasyonuna ve uygulanmasina onculuk etmektedir MHPD ayrica bilgi paylasimini kolaylastirmak icin uluslararasi kuruluslarla yakin isbirligi icinde calismaktadir Advers reaksiyon bildirimi endustri icin zorunlu tuketiciler ve saglik profesyonelleri icin ise gonulluluk esasina dayanmaktadir Kisitlamalar Prensip olarak tip uzmanlarinin belirli bir tedavi sekliyle ilgili tum advers etkileri bildirmeleri gerekmektedir Uygulamada tibbi bir olayin tedaviyle ilgili olup olmadigina karar vermek profesyonelin takdirine baglidir Sonuc olarak rutin advers etki raporlamasi genellikle bir tedaviye atfedilebilecek uzun vadeli ve ince etkileri icermeyebilir Zorluklarin bir kismi da sikayetin kaynagini belirlemektir Grip icin ilac alan bir hastadaki bas agrisi altta yatan hastaliktan kaynaklanabilir veya tedavinin bir advers etkisi olabilir Son evre kanserli hastalarda olum cok olasi bir sonuctur ve ilacin neden mi yoksa seyirci mi oldugunu ayirt etmek genellikle zordur kaynak belirtilmeli Duruma goreTibbi prosedurler Ameliyatin enfeksiyon kanama iltihaplanma yara izi islev kaybi veya yerel kan akisinda degisiklikler gibi bir dizi istenmeyen veya zararli etkisi olabilir Bunlar geri dondurulebilir veya dondurulemez olabilir ve hekim ile hasta tarafindan ameliyatin yararli veya hayat kurtarici sonuclari ile advers etkileri arasinda bir uzlasma bulunmalidir Ornegin tedavi edilemeyen kangren durumunda bir uzuv amputasyon nedeniyle kaybedilebilir ancak hastanin hayati kurtulur Gunumuzde laparoskopik cerrahi gibi cerrahinin en buyuk avantajlarindan biri advers etkilerin azaltilmasidir Yuksek yogunluklu radyasyon tedavisi gibi diger cerrahi olmayan fiziksel prosedurler ciltte yaniklara ve degisikliklere neden olabilir Genel olarak bu tedaviler terapotik etkiyi en ust duzeye cikarirken saglikli dokulara zarar vermekten kacinmaya calisir Asilama bazen zayiflatilmis patojenler ve toksinler kullanilarak biyolojik hazirliginin dogasi geregi advers etkilere sahip olabilir Yaygin advers etkiler ates halsizlik ve asilama bolgesinde lokal reaksiyonlar olabilir Cok nadiren egzama veya atopik dermatiti olan kisilerde ortaya cikabilen ciddi bazen olumcul bir komplikasyon olan gibi ciddi bir advers etki gorulebilir Teshis prosedurlerinin invazif minimal invazif veya olmalarina bagli olarak advers etkileri de olabilir Ornegin karsi alerjik reaksiyonlar siklikla gorulur ve kolonoskopi bagirsak duvarinin delinmesine neden olabilir Ilaclar Advers etkiler bircok mudahalenin yan etkisi olarak ortaya cikabilir ancak farmakolojide yoluyla daha genis ve bazen kontrol edilemez kullanimi nedeniyle ozellikle onemlidir Dolayisiyla onemli bir konu haline gelmektedir Advers etkiler ilaclarin gibi dozajin veya hedef organlardaki ilac seviyelerinin bir fonksiyonudur bu nedenle dikkatli ve hassas farmakokinetik uygulamadan sonra zamanin fonksiyonu olarak organizmadaki ilac seviyelerinin degisimi yoluyla onlenebilir veya azaltilabilir Advers etkiler ilac etkilesiminden de kaynaklanabilir Bu durum genellikle hastalar doktorlarini ve eczacilarini bitkisel ve diyet takviyeleri de dahil olmak uzere aldiklari tum ilaclar hakkinda bilgilendirmediginde ortaya cikar Yeni ilac agonistik veya antagonistik olarak etkilesime girebilir amaclanan terapotik etkiyi guclendirebilir veya azaltabilir ve dunya capinda onemli morbidite ve mortaliteye neden olabilir Ilac ilac ve gida ilac etkilesimleri meydana gelebilir ve alternatif tipta kullanilan sozde dogal ilaclar tehlikeli advers etkilere sahip olabilir Ornegin hafif depresyon tedavisinde kullanilan bir fitoterapotik olan sari kantaron Hypericum perforatum ekstrelerinin bircok ilacin metabolizmasi ve eliminasyonundan sorumlu sitokrom P450 enzimlerinde artisa neden oldugu bilinmektedir bu nedenle bu ilaci alan hastalarin kanser kemoterapotik ilaclari HIV icin ve gibi baska amaclarla aldiklari ilaclarin kan seviyelerinde dusus yasamalari muhtemeldir Ilac guvenligi ile ilgili bilimsel faaliyet alani giderek artan bir sekilde devlet tarafindan duzenlenmektedir ve ilac ureticileri icin oldugu kadar kamu icin de buyuk bir endise kaynagidir Advers ve nonadvers etkiler arasindaki ayrim yeni bir ilac gelistirildiginde ve once test edildiginde onemli bir girisimdir Bu advers olmayan etki seviyesini NOAEL belirlemek icin toksisite calismalarinda yapilir Bu calismalar insan testlerinde faz I kullanilacak dozaji tanimlamak ve kabul edilebilir maksimum gunluk alim miktarini hesaplamak icin kullanilir Yetersiz hasta sayisi veya kisa sure gibi klinik calismalardaki kusurlar bazen fenfluramin olayi olarak adlandirilir talidomid ve daha yakin zamanda Baycol Lipobay ve rofekoksib Vioxx gibi teratojenez pulmoner hipertansiyon inme kalp hastaligi noropati ve onemli sayida olum gibi ciddi advers etkilerin goruldugu ve ilacin piyasadan zorla veya gonullu olarak neden olan halk sagligi felaketlerine yol acar Cogu ilacin surekli kullanimi engellemeyen ciddi olmayan veya hafif advers etkilerin genis bir listesi vardir Bireysel duyarliliga gore gorulme sikligi oldukca degisken olan bu etkiler arasinda bulanti bas donmesi ishal halsizlik kusma bas agrisi dermatit agiz kurulugu vb yer alir Bunlar bir tur yalanci alerjik reaksiyon olarak kabul edilebilir cunku tum kullanicilar bu etkileri yasamaz bircok kullanici hicbirini yasamaz MATCH D demansli kisilerin advers etkilerle karsilasma olasiliginin daha yuksek oldugu ve semptomlari guvenilir bir sekilde bildirme olasiliklarinin daha dusuk oldugu konusunda uyarmaktadir Belirli ilaclarla ilgili ornekler Dogumu tetikleyen bir ilac olan misoprostol Cytotec ile iliskili kurtaj dusuk veya uterus kanamasi bu advers etkinin yasal ve yasa disi olarak kurtaj yapmak icin kullanildigi bir durumdur Diazepam morfin vb gibi bircok sakinlestirici ve agri kesiciye bagimlilik Talidomid ile iliskili dogum kusurlari Aspirin tedavisi ile iliskili bagirsak kanamasi COX 2 inhibitorleri orn Vioxx ile iliskili kardiyovaskuler hastalik bir antibiyotik ile iliskili sagirlik ve bobrek yetmezligi Propofol Diprivan kullanan cocuklarda sedasyon sonrasi olum Interferonun neden oldugu depresyon veya karaciger hasari Atipik antipsikotik ilaclarin noroleptik psikiyatrik ilaclar neden oldugu diyabet Orlistat Xenical kullanimindan kaynaklanan ishal Antidepresanlar gibi bircok ilacla iliskili erektil disfonksiyon Asilama ile iliskili ates Kortikosteroid bazli goz damlalari ile iliskili glokom Kemoterapiden kaynaklanabilen sac dokulmesi ve kansizlik sonrasi bas agrisi Efedrin kullanicilarinda gorulen hipertansiyon FDA nin efedra ekstrelerinin besin takviyesi statusunu kaldirmasina neden olmustur Metilfenidat Ritalin Adderall vb uyaricilarin neden oldugu uykusuzluk Stavudin Zerit HIV tedavisi icin veya metformin diyabet icin kullanimi ile iliskili Kortikosteroidlerin neden oldugu mani Parasetamol kaynakli karaciger hasari Kombine oral kontraseptif hap gibi ostrojen iceren hormonal kontrasepsiyon kullanimi ile iliskili melazma ve tromboz Sildenafil kullanimi ile iliskili Statinlerle antikolesterol ilaclari iliskili rabdomiyoliz Benzodiazepinlerin kesilmesinden kaynaklanan nobetler Antihistaminik kullanimina bagli veya istah artisi Bazi antihistaminikler uyusukluga neden olduklari icin acikca uyku yardimcilarinda kullanilirlar Nitrogliserin ile birlikte kullanildiginda sildenafil Viagra ile iliskili inme veya kalp krizi Intihar fluoksetin ve diger secici serotonin geri alim inhibitoru SSRI antidepresanlarin kullanimiyla iliskili artmis egilim Metoklopramid ve bircok antipsikotik ilac kullanimi ile iliskili tardiv diskineziTartismalarBazen varsayilan tibbi advers etkiler tartismali olarak kabul edilir ve toplumda hararetli tartismalara ve ilac ureticilerine karsi davalara neden olur Bunun bir ornegi otizmin KKK asisiyla ya da bazi asilarda kullanilan civa bazli bir koruyucu olan timerosal ile baglantili olup olmadigina iliskin son tartismalardir Bircok buyuk calismada herhangi bir baglanti bulunamamistir ve 2003 yilinda uretilenlerden baslayarak erken cocukluk donemi asilarinin cogundan timerosal cikarilmasina ragmen otizm orani azalmamistir Bir baska ornek de henuz kesin olarak kanitlanmamis olan bagisiklik sistemine zarar verme iddialari nedeniyle on binlerce davacinin jel bazli implant ureticilerine karsi toplu davalar acmasina yol acan silikon potansiyel advers etkileridir Dow Corning 1998 yilinda kalan davalari 3 2 milyar karsiliginda cozmus ve iflas etmistir Milyonlarca kullaniciyi etkileyebilen hormonal kontrasepsiyon ve hormon replasman tedavisi gibi yaygin olarak kullanilan ilaclarin halk sagligi uzerindeki son derece yuksek etkisi nedeniyle meme kanseri gibi ciddi nitelikteki advers etkilerin marjinal olasiliklari bile faydalari istatistiksel riskleri buyuk olcude asmasina ragmen halkin tepkisine ve tibbi tedavide degisikliklere yol acmistir Ayrica bakinizIlac yan etkisi Ilac etkilesimi Recete Nosebo etkisi Plasebo etkisi ToksikolojiKaynakca Edwards I Ralph Aronson Jeffrey K 7 Ekim 2000 Adverse drug reactions definitions diagnosis and management The Lancet Ingilizce 356 9237 1255 1259 doi 10 1016 S0140 6736 00 02799 9 ISSN 0140 6736 PMID 11072960 7 Mart 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Haziran 2021 Howick Jeremy Webster Rebecca Kirby Nigel Hood Kerry 11 Aralik 2018 Rapid overview of systematic reviews of nocebo effects reported by patients taking placebos in clinical trials Trials 19 1 674 doi 10 1186 s13063 018 3042 4 ISSN 1745 6215 PMC 6288933 2 PMID 30526685 Howick Jeremy 2020 Unethical informed consent caused by overlooking poorly measured nocebo effects Journal of Medical Ethics 47 9 medethics 2019 105903 doi 10 1136 medethics 2019 105903 PMID 32063581 4 Subat 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Eylul 2020 GBD 2013 Mortality Causes of Death Collaborators January 2015 Global regional and national age sex specific all cause and cause specific mortality for 240 causes of death 1990 2013 a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2013 Lancet 385 9963 117 71 doi 10 1016 S0140 6736 14 61682 2 PMC 4340604 2 PMID 25530442 a b Expert Working Group Efficacy of the International Conference on Harmonisation of Technical Requirements for Registration of Pharmaceuticals for Human Use March 1995 Guideline for Industry Clinical safety data management definitions and standards for expedited reporting FDA Center for Drug Evaluation and Research 11 Mayis 2009 tarihinde kaynagindan PDF Office of the Commissioner Reporting Serious Problems to FDA What is a Serious Adverse Event www fda gov 25 Ocak 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Mart 2018 Expert working group efficacy of the international conference on harmonization of technical requirements for registration of pharmaceuticals for human use 25 Agustos 2007 Guideline for Industry Structure and Content of Clinical Study Reports PDF FDA Center for Drug Evaluation and Research 25 Mayis 2009 tarihinde kaynagindan PDF Ioannidis JP Lau J 2001 Completeness of safety reporting in randomized trials an evaluation of 7 medical areas JAMA 285 4 437 43 doi 10 1001 jama 285 4 437 PMID 11242428 Chou R Helfand M June 2005 Challenges in systematic reviews that assess treatment harms Annals of Internal Medicine 142 12 Pt 2 1090 9 doi 10 7326 0003 4819 142 12 part 2 200506211 00009 PMID 15968034 Ioannidis JP Evans SJ O Neill RT Altman DG Schulz K Moher D November 2004 Better reporting of harms in randomized trials an extension of the CONSORT statement Annals of Internal Medicine 141 10 781 8 doi 10 7326 0003 4819 141 10 200411160 00009 PMID 15545678 Bailey C Peddie D Wickham ME Badke K Small SS Doyle Waters MM Balka E Hohl CM July 2016 Adverse drug event reporting systems a systematic review British Journal of Clinical Pharmacology 82 1 17 29 doi 10 1111 bcp 12944 PMC 4917803 2 PMID 27016266 MATCH D Medication Appropriateness Tool for Comorbid Health conditions during Dementia www match d com au 18 Mayis 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Haziran 2019 Page AT Potter K Clifford R McLachlan AJ Etherton Beer C October 2016 Medication appropriateness tool for co morbid health conditions in dementia consensus recommendations from a multidisciplinary expert panel Internal Medicine Journal 46 10 1189 1197 doi 10 1111 imj 13215 PMC 5129475 2 PMID 27527376 WebMD 30 Mart 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Mart 2013 Morphine Addiction Withdrawal Symptoms and Treatment rehabinfo 18 Mart 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Mart 2013 Even Low Dose of Aspirin Can Cause Intestinal Bleeding WebMD News 9 Kasim 2000 20 Nisan 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Mart 2013 Coronary Heart Disease Weitz amp Luxenberg P C 30 Mayis 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Mart 2013 Gentamicin Information Center 4 Mayis 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Nisan 2013 Bray RJ 1998 Propofol infusion syndrome in children Pediatric Anesthesia 8 6 491 9 doi 10 1046 j 1460 9592 1998 00282 x PMID 9836214 Kraus MR Schafer A Schottker K Keicher C Weissbrich B Hofbauer I Scheurlen M April 2008 Therapy of interferon induced depression in chronic hepatitis C with citalopram a randomised double blind placebo controlled study Gut 57 4 531 6 doi 10 1136 gut 2007 131607 PMID 18079286 Medsafe 11 Nisan 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Mart 2013 Xenical and Diarrhea a study of 591 users eHealthMe 20 Eylul 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Mart 2013 Can anti depressants cause sexual dysfunction WebMD 15 Mayis 2011 21 Mart 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Mart 2013 Possible Side effects from Vaccines Centers for Disease Control and Prevention CDC 12 Temmuz 2018 17 Mart 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Mart 2013 Tapiainen T Heininger U June 2005 Fever following immunization Expert Review of Vaccines 4 3 419 27 doi 10 1586 14760584 4 3 419 PMID 16026253 Tripathi RC Parapuram SK Tripathi BJ Zhong Y Chalam KV December 1999 Corticosteroids and glaucoma risk Drugs amp Aging 15 6 439 50 doi 10 2165 00002512 199915060 00004 PMID 10641955 Chemotherapy and hair loss What to expect during treatment Mayo Clinic 6 Mart 2012 5 Subat 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Mart 2013 Headache After an Epidural or Spinal Anaesthetic 8 Haziran 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Mart 2013 Ephedra Ephedra sinica ma huang Mayo Clinic 1 Eylul 2012 12 Mayis 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Mayis 2013 Bergeson B 6 Mayis 2010 What Are the Side Effects of Adults Taking Ritalin Livestrong 18 Subat 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Mart 2013 Mokrzycki MH Harris C May H Laut J Palmisano J January 2000 Lactic acidosis associated with stavudine administration a report of five cases Clinical Infectious Diseases 30 1 198 200 doi 10 1086 313594 PMID 10619755 5 Nisan 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Mart 2013 Patten SB Neutel CI February 2000 Corticosteroid induced adverse psychiatric effects incidence diagnosis and management Drug Safety 22 2 111 22 doi 10 2165 00002018 200022020 00004 PMID 10672894 Willacy H 4 Ocak 2013 Paracetamol Poisoning Patient info 26 Haziran 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Mart 2013 What is Melasma wiseGEEK 27 Mart 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Mart 2013 Reid R December 2010 SOGC clinical practice guideline No 252 December 2010 Oral contraceptives and the risk of venous thromboembolism an update Journal of Obstetrics and Gynaecology Canada 32 12 1192 1197 doi 10 1016 S1701 2163 16 34746 6 PMID 21176332 Wills BK Albinson C Wahl M Clifton J 2007 Sildenafil citrate ingestion and prolonged priapism and tachycardia in a pediatric patient Clinical Toxicology 45 7 798 800 doi 10 1080 15563650701664483 PMID 17952749 Behrenbeck T 14 Aralik 2012 How do you know if you have rhabdomyolysis from statin use Mayo Clinic 1 Haziran 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Mart 2013 Fialip J Aumaitre O Eschalier A Maradeix B Dordain G Lavarenne J December 1987 Benzodiazepine withdrawal seizures analysis of 48 case reports Clinical Neuropharmacology 10 6 538 44 doi 10 1097 00002826 198712000 00005 PMID 3427560 Kenny T 20 Nisan 2011 Antihistamines Patient info 28 Aralik 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Mart 2013 Tardive Dyskinesia Center 23 Mart 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Mart 2013 Thimerosal in Vaccines U S Food and Drug Administration FDA 6 Ocak 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Mart 2013 Jaslow R 29 Mart 2012 CDC sees autism rate rise 25 CBS News 20 Mart 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Mart 2013 3 Mart 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Mart 2013 Breast Implant Litigation Timeline Frontline 20 Haziran 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Mayis 2023 SiniflandirmaDICD 10 T78ICD 9 CM 995 89MeSH D000069451