Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde, uygun değildir. (Ağustos 2016) |
Kıyı bölgesi, doğal denge ve artan nüfusla beraber en çok kullanılan yerler arasındadır. Dünya kara yüzeyinin %15'ten daha az alanı işgal eden kıyılar, dünya nüfusunun % 40'ından fazlasını barındırır. 2025 yılında kıyı bölgesinde ikamet beklenen insan sayısı dünya nüfusunun % 75 oluşturacaktır. Kıyı bölgeleri mal ve hizmet üretmek için zengin kaynakları içeren ve çoğu ticari endüstriyel faaliyetler için vardır. Avrupa Birliği, nüfusunun neredeyse yarısı ekonomik zenginliğinin kaynağı deniz kıyıları sayesinde olmaktadır. Balıkçılık, nakliye ve turizm gibi birçok faaliyetler Avrupa'nın tahmini rekabet ve işgücünün nedenli büyük olduğunu göstermektedir. Kıyı koruma ve analizini yapma daha çok 1950 yıllardan sonra olsa da oluşan erozyon su baskını gibi olaylardan dolayı daha eskilere dayandığı kabul edilmiştir. 1950'lerden sonra yeni teknikler ve doğa dostu politikalar izlenmiştir. Koruma gerektiren geniş kıyıların önemi artırmıştır. Örneğin: Venedik, New Orleans, Japonya, Hollanda, Hazar Denizi kıyıları gibi yerlerde deniz seviyesinin yükselmesiyle kıyı alanlarında önemli tahribat olacağı saptanmış, bu gibi yerlerde kıyılara dalgakıran gibi yapılar inşa edilerek önlenmeye çalışılmıştır.
Kıyı yönetim planlaması
Kıyı savunması stratejisi için 5 Yön eylem oluşturulmuştur
- İstenilen amaca uygun yönetim ve planlama
- Oluşan yapıya karşı doğal mühendislik yollarını deneme ve yeniden savunma bloğu oluşturma.
- Sahil kesimlerine kıyı duvarları inşa edilerek kıyı alanını koruma
- Kıyı Koruması için denize doğru daha uygun ana materyallerle doldurulması
- Kıyı alanlarında daha çok denize dikey ve yüksek katlı binalar inşa edilmeli kıyı arazisi boyunca su baskını vb. birçok olayı en aza indirme açısından
Bir strateji seçmek için kıyı alanlarında ilk önce jeomorfolojik süreçleri incelenmeli daha sonra bir dizi önlem alınarak maliyet açısından uygun planlamalar yapılmalıdır.
Alternatif olarak, bütünleşik kıyı alanları yönetimi erozyon ya da sel eğilimli alanlarda afeti önlemek için kullanılan bir yöntemdir. İstenilen planlamalar daha çok yerel belediyecilik içerisinde altyapı, ulaşım vb birçok olayı doğrudan etkilediği için bu metotlar önceden belirlenmiştir.
Planlama içerisinden en uygun ve en ucuz olanı belli bir plana göre geri çekilmedir. Yapılan bina, tesis gibi birçok yapının belli bir seviye kaidesinde geri çekilerek yerleşim yerlerinin kıyı bölgesinden geriye doğru kaydırma işlemidir. Yapılan işlem en uygun planlama ve en güvenilir uygulama yöntemi arasındadır.
Planlamalı çekilme
Planlamalı çekilme kıyı yapılarını korumak için alternatif yöntemdir. Bu yöntem daha çok alçak nehir ağzı ve delta alanlarında görülmektedir. Çökel yapıların birikimi ve deniz seviyesinin yükselmesi gibi nedenler, denize bitişik arsa değeri düşük olduğundan bu teknik kullanılmaktadır. Bu süreç kıyı alanlarındaki canlı yaşamını etkileyecek olması açısından planlama amaca uygun olarak yapılmalı deniz canlı hayatına göre kontrol edilmelidir.
Kıyı çizgisi boyunca kalma
Belli bir mühendislik çalışma süresi boyunca kıyı çizgisinde kalma yöntemleridir. Maliyet hesabı pahalı olmasına karşın yapılabilecek teknolojinin yetersizliği de en çok sorunlar arasındadır. Yapılan araştırmalar sonunda sahil boyunca altyapı vb. sorunların sahil kesiminde yaşanmasıyla birlikte sahilin bir bölümünün taşınması gerekebilir. Kıyı doğal dinamizmini tekrar aynı hale getirmek için düzenli kıyı alanları planlanmalıdır. Ancak birçok durumda kıyı altyapı büyük tehditlere açık haldedir. Geçmişte alınmış kararlar kıyı koruma alanları içerisinde yapılmamış olsaydı bugün çok farklı olacaktı. Örneğin, Avrupa'da birçok kıyı şehirleri ve kıyı park alanları bugün mevcut olsaydı, tercihen sahil alanları yüksek mühendislik gerektiren imkânlarla yapılacaktı. Yapılması mümkün olamayan yerlerde ise daha çok geriye çekilme yöntemi kullanılarak kıyı alanından uzaklaşma yöntemi uygulanacaktı. Bugün uygulanan tekniklerin çoğu daha çok ekonomik ve çevreye uygunluk açısından önemli mühendislik uygulamaları geliştirilmiştir.
- Yapısal veya sert mühendislik teknikleri, yani kıyı şeridi düzeltmek ve var olanı korumak için kalıcı beton ve kaya yapıları kullanarak mümkün olabilecektir. Bu teknikler kıyı duvarları ile korumalı yapılardır. Avrupa ülkelerinin %70 bu yöntemleri kullanmaktadır.
- Yumuşak mühendislik teknikleri, doğal süreçler ile plajlara vb. Erozyon kuvvetini önlemek için bir tür kumlar, kumullar ve bitki örtüsü gibi doğal unsurlara dayanan tekniktir.
Denize doğru taşınma
Büyük bir insan etkisi olduğu yerde gelecek senaryoları tahmin etmeye çalışmak anlamsızdır. Hatta gelecekteki iklim belirli bir ölçüde insanları kısıtlayarak, denizden gelebilecek her türlü ekolojik tehditlere açık değildir. Bu tehditlerin bariz bir dezavantajı vardır. Olağanüstü yüksek gelgitler ve fırtınalı havalar insan faaliyetleri üzerine etki eden, sahil alanlarında sorunlar oluşturan, kıyı alanlarında tahribat yaratan büyük bir sorundur. Deniz yükselmesiyle birlikte altyapı ve kıyı alanlarında erozyonları önlemekte ayrıca bir nedendir. Sulak alanlar, tuzlu bataklıklar muzdarip özellikteki muhtemel örneklerdir. Strateji olarak denize doğru hareketli yapılar inşa edilerek değeri yüksek arazi oluşturulabilir.
Sınırlı müdahale
Sınırlı müdahale yönetimi genellikle ekonomik olarak düşük alanlarda, bir dereceye kadar sorunu çözen bir eylemdir. Sınırlı müdahale kullanılarak alınan önlemler genellikle tuzlu bataklıklar ve kum tepeleri gibi alanların olduğu yerlerdir.
İnşaat teknikleri
Sert mühendislik yöntemleri
Erozyonu önleyici set; Erozyonu önleyici set: beton, kaya ve / veya ahşap denize dik engeller ya da duvarlarla örülmesidir. Plaj malzemesini belirli alanda koruyarak, tek yönde ağırlıklı olarak kum ve dalga enerjisini emer ve bu sayede sahilin korunması sağlar. Ayrıca, fırtına odaklı dalgalara karşı plajı korur ve deniz kumunun belli alana taşınmasını önler. Erozyonu önleyici set az bakım gerektiren son derece maliyet-etkin kıyı savunma önlemleri vardır ve en yaygın kıyı savunma yapılarından biridir. Dünya örnekleri içerisinde Hampshire ve İngiltere'de Sussex sahil şeridinde uygulanan planlamalar bu yöntem çeşididir.
Deniz surları
Bir uçurumun dibinde ya da bir plaj arkasında inşa edilmiş yapıları erozyon ya da su baskınlarına karşı korumak için kullanılan beton duvarlardır. Genellikle yaklaşık 3-5 metre yüksekliktedir .Fırtınalarda, deniz surları kıyı boyu kayarak suyun ve malzemenin içeri doğru girmesini engeller. Modern kıyı duvarları elde edilmeye günümüzde de devam ediliyor. Eğimden kaynaklanan sorunu ortadan kaldırma, düşük enerjili dalga yapısını yok etme, rüzgâr kuvvetini dağıtma gibi birçok yapıda malzemeler üretilerek deniz duvarları güçlendiriliyor. Bu bilgiler sayesinde maliyet hesabı da yapılarak en az hasarla, en az maliyetle büyük sorunları aşmak için çalışmalar düşünülmüştür.
Modern örnekler Blackpool (1986-2001),Lincolnshire (1992-1997) Wallasey (1983-1993). Blackpool ve Lincolnshire de Google Earth tarafından da bakılabilir.
- Deniz duvarları büyük olasılıkla kıyı yönetiminde kullanılan ikinci en geleneksel yöntemdir
- Deniz duvarları (malzeme, yükseklik ve genişliğe göre) metrekare başına £ 10,000 (malzeme, yükseklik ve genişliğine bağlı olarak) km başına 10.000.000 £ civarındadır.
Kaplamalar
Ahşap eğik veya dik konumda olan, uçurum veya yerleşim alanlarını korumak için genellikle plaj arkasına doğru, denize paralel inşa edilen yapılardır. En temel Kaplama kaya dolgu ile yatık ahşap arasına kaplamadır. Dalgaların enerjisini dağıtmak için kullanılır. Uçurum tabanında, bariyerlerin arkasında plaj malzemesini koruyarak onların süzülüp bir alanda toplanmasını engeller. Maliyet - kullanılan malzemeye göre tahmini $ 2340 - $ 4000. Ortalama 10 $ m²
Kaya zırhı
Kaya zırhı, plaj ortamında yerli taşlarla tepeleri ya da uçurumları dibine kazık yerleştirilerek büyük kayalarla beslemedir. Genellikle dalga enerjisini emer ve plaj malzemesi tutarak erozyona eğimli alanların korunmasında yardımcı olur. Etkili olmasına rağmen, fazla oranda çözüm getirmez. Kaya zırhı fırtına koşullarında etkili değildir ve plajın eğlence alanlarını azaltır, sınırlı bir ömrü vardır. Maliyeti kullanılan kayaların tipine bağlı olarak, metrekare başına 3.000 £ civarındadır.
Ağırlık sepeti
Erozyona hassas olan bölgelere yerleştirilir. Bazen uçurum kenarları ya da erozyon önleyici set gibi sahile doğru açıyla yerleştirilir. Deniz suyu setin üzerine tortu bırakırsa tutar ve dalga enerjisinin bir miktarını emer. Aşınma ya da plastik kaplamanın ayrılmasını önlemek için güvenli bir şekilde tel ile bağlı olması gerekir. Altıgen örgü dikdörtgen örgü şeklinde bağlı olurlar.
- Maliyet – m başına £ 11
Kıyıdan uzak dalgakıranlar
Büyük beton blokları ve doğal kayalar dalga yönünü değiştirmek ve gelgit enerjisi filtrelemek için kullanılan yöntemdir. Dalgaların gücünü kırmak ve dolayısıyla aşındırıcı gücünü azaltmak için kullanılır. Uçurum ve arkasında yerleşim olan yerleri koruyarak, düşük dalga enerjisini emer ve geniş plajların olmasını neden olur. Güney Afrikalı bir mühendis tarafından icat edilmiştir.
- Maliyet - metre başına 2.000 £. Su derinliği maliyetini artırabilir.
Yumuşak mühendislik yöntemleri
Plaj yenileme
Plajı doldurma veya besleme, kıyı savunma yönetimi programlarının en popüler yumuşak mühendislik tekniklerinden biridir. Bu plaj kapalı ithal kum ve mevcut kumun üstüne kazık içerir. Herhangi bir olumsuz etkiye neden olmadan, doğal süreçler ile meydana gelen kum ve ithal kumun aynı kalitede olması gerekir. Düzenli bakım gerektirir:.
- 1 Maliyet . - £ 5,000 - 100 metre başına 200.000 £,
Kumul stabilizasyonu
Bitki örtüsü Yanan kumun stabilize edilerek kumulu yeniden yapılandırmayı amaçlamak için kullanılan yöntemdir.
- Maliyet - yılda £ 1.100.000
Sahil drenajı
Suya Doymuş durumdaki plajın ters yıkama ile plaj dışından yeraltı suyu ilave edilerek suyun devir daimini hızlandırma işlemidir. Bu sayede drenaj olayı gerçekleştirilir. Sistemin yararlı yan etkileri toplanır. Geri denize deşarj edilebilen sudur. Aynı zamanda kara deniz balıkçılığında ve akvaryumlarda bu deniz suyu kullanılır. Plaj drenaj sistemleri kumlu plajlarda erozyon eğimlerini durdurmak ve tersine çevirmek için dünya çapında birçok yerlere monte edilmiştir. Yirmi dört plaj drenaj sistemleri, Danimarka, ABD, İngiltere, Japonya, İspanya, İsveç, Fransa, İtalya ve Malezya gibi ülkelerde 1981 yılından beri kurulmuştur.
Maliyetler
Kıyı koruma metre başına montaj ve işletme maliyetleri göre değişir.
- •sistem uzunluğu (doğrusal olmayan maliyet unsurları)
- •pompa debileri (kum geçirgenliği, enerji maliyetleri)
- •toprak koşulları (kaya veya geçirimsiz tabakalarının varlığı)
- •deşarj düzenleme / filtrelenmiş deniz suyu kullanımı
- •drenaj tasarımı, malzeme seçimi ve yükleme yöntemleri
- •coğrafi hususlar (konum lojistik)
- •bölgesel ekonomik değerlendirmeler (yerel yetenekleri / maliyetleri)
- •eğitim gereksinimleri / onay süreci.
- Plaj drenaj sistemi maliyetleri genellikle sert mühendislik yapılara göre çok daha düşüktür
Kıyı bölgelerini izleme
Kıyı bölgesi yöneticileri sahillerde maddi hasarı azaltmak için en iyi nasıl sonuç alınır sorusuna cevap arar. Karşılaştıkları sorunlardan biri plajlarda erozyon oluşum amaçlarının kendilerine sunulan bilgilerin hatalı ya da belirsiz olmasından kaynaklıdır. Video tabanlı izlemeler, düşük maliyetle sürekli veri toplamak ve geniş bir ortamda analizler üretmek kıyı bölgelerinin korunması açısından önemlidir.
Olay uyarı sistemleri
Uyarı sistemleri tsunamı, fırtına dalgalarını vb olayları önceden tespit etmek ve olayların insan etkisini en aza indirmek için kullanılır. Kablosuz iletişim ağları ile kıyı erozyonu izleme sistemi kurulmasını sağlamak gerekir ve bu sayede oluşumun nedenleri, sonuçları hakkında bize bilgi vermede yardımcı olur.
Kıyı Haritalaması
Kıyılarının dinamik yapısını ve izlenimini amaçlayan uygulamalı zor bir iştir. Bilgisayar ortamındaki uygulamalarda zaman ve ölçek çok önemlidir. Sahil ve kıyı haritalama amaçları için amaca uygun mesleklere ve bilgisayar yazılımlarına ihtiyaç vardır. Kıyıların nereden başladığı nasıl oluştuğu eski ve günümüz kıyı sistemi hakkında pek çok bilgi almamıza kıyı haritalamaları sayesinde gerçekleştiği görülmektedir.
Kıyı Göstergesi
Kıyı göstergesi seçimi kıyı haritalamanın birincil hususudur. Hava fotoğrafçılığı sayesinde alan hakkında genel bir bilgi alınabilir. Kıyı göstergeleri, plaj morfolojik özellikleri, uçurum kenarı, bitki örtüsü hattı, kumul tepesi ve burun gibi birçok alanın analizi ve sorgulanmasını amaçlayabilir. Seçenek olarak morfolojik özellikleri de kullanabilir. Bu göstergelerin çoğu gri renktedir ve hava fotoğraflarının gözlemlenmesinde en uygun yapıdadır. Kara üzerinde gel git akıntılarının ne ölçüde olduğu ve olası su baskınlarında tekrarların yaşanmaması için kıyı göstergelerinden yararlanılır. Siyah ve gri tonlu renklerle analizi yapılarak olası senaryolar geliştirilip olası müdahale planları yapılmasında rol oynar.
Veri kaynakları
Veri kaynakları çeşitli kıyı konumunu incelemek için kullanılabilir. Tarihsel verilerin kullanılabilirliği birçok kıyı bölgelerinde sınırlıdır. Veri kaynaklarına uygulanan kıyı haritalama teknikleri, teknolojik gelişmeler ile birlikte uygulanır ve belirsizliğin ortadan kalmasını sağlar. Kıyı değişiklikleri, teknolojide veri işleme ve depolama yetenekleri iyi olmasına rağmen, kıyı haritalarındaki sık değişmeler teknolojinin de bir yerde yetemediğini göstermiştir. Kıyı haritalamada kullanılan kaynağa göre avantajları ve dezavantajlarının belirlenmesinde birçok unsurlardan yararlanılır. Bunlar;
Tarihi haritalar
Bir verinin doğruluğu daha çok diğer verilerle karşılaştırılması sonucu ortaya çıkmaktadır. Bir çalışmada hava fotoğraflarının güncelliğinin önemli olmasına karşın eski kaynaklarının da güvenilir ve tam olması önemlidir. Tarihi kaynakların en büyük avantajı daha önce problemin nedeninin saptanmamış olması, günümüz teknolojisi ile bakılarak problemin çözümünün gerçekleştirilebilir ve nedeninin araştırılmasında büyük ölçüde önemli rol oynar. Birçok tarihi kıyı haritalarında grafik verilerinden de yararlanılır. Projeksiyon hataları, ölçeklendirme vb birçok hataların çözüme kavuşturulmasında önemli rol oynar. Amerika Birleşik Devletleri'nde eski kıyı verilerinin kaynağı 19 yüzyıla kadar uzanır. ABD Sahil ve Jeodezi Anketi / Ulusal Okyanus Servisi ağı Birleşik Krallıktaki birçok harita ve grafiklerin (1750 yılından sonraki bazı kıyı bilgilerin) yanlış olduğunu tarihi haritalar sayesinde öğrenmişlerdir.
Hava fotoğrafları
Hava fotoğrafları 1920'lerden beri kullanılmaktadır ve topoğrafik bir alan hakkında bilgi sunar. Bu nedenle iyi bir veritabanı tarihsel kıyı değişim haritalarının derlemesi için çok önemlidir. Hava fotoğrafları kıyı haritalama da en yaygın kullanılan veri kaynağıdır. Genel olarak, hava fotoğrafları zamana bağlı olarak uçağın uçuş güzergahının bir sahil şeridi boyunca görüntüsüyle elde edilebilir. Hava fotoğrafçılığında iklim şartlarının elverişsiz olmasından kaynaklı ve teknolojinin bazı alanlarda yetersiz olmasından dolayı dezavantajları bulunmaktadır.
Uzaktan algılama
Son on yılda teknolojik ilerleme uyduların aracılığı ile bir dizi gelişmelere yol açmıştır. Uzaktan algılama teknikleri, veri kaynaklarından bazıları aşağıda sıralanmıştır:
- •Hiperspektral ve multispektral görüntüleme
- •Mikrodalga sensörler
- •Küresel konumlandırma sistemi (GPS)
- •Havadan yakın algılama ve değişen teknoloji (LIDAR)
- Uzaktan algılama teknikleri daha çok maliyetleri azaltmak için kullanılan yöntemlerden bir tanesidir. Uzaktan algılama nispeten yeni bir kavramdır ve bu nedenle geniş çaplı tarihsel gözlemler kullanılamaz. Bu teknoloji göz önüne alındığında, arşivlenmiş kaynaklardan ve doğruluğu kesinleşmiş bazı günümüz kaynaklardan da yararlanılarak yeni bir veri ortaya çıkmasında yardımcı olunur.
Video analizi
Video analizi daha uzun vadeli izleme yöntemlerinden biridir. Maliyet hesabı olarak biraz pahalı bir teknolojik yöntemdir. Geçen 15 yıl boyunca sahillerin video üzerinden çekimi ile fiziksel değişiminin nasıl olduğu gözlemlenmiştir. Bu tür veriler daha çok kıyı morfolojisi, yüzey akıntıları ve dalga akıntılarını incelemek için kullanılır. Video analizinin avantajı güvenilir bilgidir ve yüksek çözünürlükte veri olanağı sunmaktadır. Potansiyel olarak gelecek yıllarda video analizlerinin teknolojik imkânlarla daha da artacağı anlaşılmaktadır. Bazı ilginç olaylar video analizi sayesinde yapılmıştır. Avustralya'daki resif bölgelerinin incelenmesinde ve yıldan yıla değişimine bu sayede tanık olunmuştur. Buna ek olarak çözünürlüklerin artması ile kaynakların veritabanı ortamında tutulması zorlaşmıştır ve teknolojinin gelişmesi de düşünüldüğünde yakın gelecekte her değiminin video analizi sayesinde günlük saatlik analizi yapılabileceği anlaşılmaktadır.
Kaynakça
- Ciria-CUR (2007) - Rock Manual - The use of rock in hydraulic engineering.
- N.W.H. Allsop (2002) - Breakwaters, coastal structures and coastlines.
- Appeaning Addo, K., Walkden, M., & Mills, J. P. 2008, ‘Detection, measurement and prediction of shoreline recession in Acccra, Ghana’ Journal of Photogrammetry & Remote Sensing, 63, pp. 543–558.
- Anders, F. J, and Byrnes, M. R. 1991, ‘Accuracy of Shoreline change rates as determined from maps and aerial photographs’, Shore and Beach, 59, 1, pp. 17–26.
- Boak, E. H., & Turner, I. 2005, ‘Shoreline Definition and Detection: A Review’, Journal of Coastal Research, 21, 4, pp. 688–703.
- Camfield, F. E., & Morang, A. 1996. ‘Defining and interpreting shoreline change’, Ocean and Coastal Management, 32, 3, pp. 129–151.
- Crowell, M., Leatherman, S. P., and Buckley, M. K. 1991, ‘Historical Shoreline Change: Error Analysis and Mapping Accuracy’, Journal of Coastal Research, 7, 3, pp. 839–852.
- Graham, D., Sault, M., and Bailey, J. 2003, ‘National Ocean Service Shoreline – Past, Present and Future’, Journal of Coastal Research, 38, pp. 14–32.
- Leatherman, S. P. 2003, ‘Shoreline Change Mapping and Management Along the U.S. East Coast’, Journal of Coastal Research, 38, pp. 5–13.
- Maiti, S., Bhattacharya, A. K. 2009, ‘Shoreline change analysis & its application to prediction: A remote sensing and statistics based approach’, Marine Geology, 257, pp. 11–23.
- Moore, J. 2000, ‘Shoreline Mapping Techniques: Journal of Coastal Research’, 16, 1, pp. 111–124.
- Morton, R. A. 1991, ‘Accurate shoreline mapping: past, present, and future. Proceddings of the Coastal sediments ’91, pp. 997-1010.
- Pajak, M.J. and Leatherman, S. P. 2002, ‘The High Water Line as Shoreline Indicator’, Journal of Coastal Research, 18, 2, pp. 329–337.
- Smit, M. W. J., Aarninkhof, S. G. J., Wijnberg, K. M., Gonzalez, M.m Kingstong, K. S., Southgate, H. N., Ruessink, B. G., Holman, R. A., Segle, E., Davidson, M., and Medina, R. 2007, ‘The role of video imagery in predicting daily to monthly coastal evolution’, Coastal Engineering, 54, pp. 539–553.
- Turner, I.L., Leatherman, S.P. (1997). Beach Dewatering as a ‘Soft’ Engineering Solution to Coastal Erosion-A History and Critical Review. Journal of Coastal Research, 13 (4), 1050-1063.
- Turner, I. L., Aarninkhof, S. G., Dronkers, T. D. T., and McGrath, J. 2004, ‘CZM Applications of Argus coastal imaging at the Gold Coast, Australia’, Journal of Coastal Research, 20, 3, pp. 739–752.
- Van Koningsveld, M., Davidson, M., Huntly, D., Medina, R., Aarninkhof, S., Jimenez, J. A., Ridgewell, J., and de Kruif, A. 2007, ‘A critical review of the CoastView project: Recent and future developments in coastal management video systems;, Coastal Engineering, 54, pp. 567–576.
- Woodroffe, C. D 2002, Coasts. Form Process and evolution, Cambridge University press, Cambridge.
- Sakarya Üniversitesi Coğrafya Bölümü.[1] 3 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Agustos 2016 Kiyi bolgesi dogal denge ve artan nufusla beraber en cok kullanilan yerler arasindadir Dunya kara yuzeyinin 15 ten daha az alani isgal eden kiyilar dunya nufusunun 40 indan fazlasini barindirir 2025 yilinda kiyi bolgesinde ikamet beklenen insan sayisi dunya nufusunun 75 olusturacaktir Kiyi bolgeleri mal ve hizmet uretmek icin zengin kaynaklari iceren ve cogu ticari endustriyel faaliyetler icin vardir Avrupa Birligi nufusunun neredeyse yarisi ekonomik zenginliginin kaynagi deniz kiyilari sayesinde olmaktadir Balikcilik nakliye ve turizm gibi bircok faaliyetler Avrupa nin tahmini rekabet ve isgucunun nedenli buyuk oldugunu gostermektedir Kiyi koruma ve analizini yapma daha cok 1950 yillardan sonra olsa da olusan erozyon su baskini gibi olaylardan dolayi daha eskilere dayandigi kabul edilmistir 1950 lerden sonra yeni teknikler ve doga dostu politikalar izlenmistir Koruma gerektiren genis kiyilarin onemi artirmistir Ornegin Venedik New Orleans Japonya Hollanda Hazar Denizi kiyilari gibi yerlerde deniz seviyesinin yukselmesiyle kiyi alanlarinda onemli tahribat olacagi saptanmis bu gibi yerlerde kiyilara dalgakiran gibi yapilar insa edilerek onlenmeye calisilmistir Yapay yollardan olusturulmus kiyi koruma sistemi Hollanda Kiyi yonetim planlamasi Kiyi savunmasi stratejisi icin 5 Yon eylem olusturulmustur Istenilen amaca uygun yonetim ve planlama Olusan yapiya karsi dogal muhendislik yollarini deneme ve yeniden savunma blogu olusturma Sahil kesimlerine kiyi duvarlari insa edilerek kiyi alanini koruma Kiyi Korumasi icin denize dogru daha uygun ana materyallerle doldurulmasi Kiyi alanlarinda daha cok denize dikey ve yuksek katli binalar insa edilmeli kiyi arazisi boyunca su baskini vb bircok olayi en aza indirme acisindan Bir strateji secmek icin kiyi alanlarinda ilk once jeomorfolojik surecleri incelenmeli daha sonra bir dizi onlem alinarak maliyet acisindan uygun planlamalar yapilmalidir Alternatif olarak butunlesik kiyi alanlari yonetimi erozyon ya da sel egilimli alanlarda afeti onlemek icin kullanilan bir yontemdir Istenilen planlamalar daha cok yerel belediyecilik icerisinde altyapi ulasim vb bircok olayi dogrudan etkiledigi icin bu metotlar onceden belirlenmistir Planlama icerisinden en uygun ve en ucuz olani belli bir plana gore geri cekilmedir Yapilan bina tesis gibi bircok yapinin belli bir seviye kaidesinde geri cekilerek yerlesim yerlerinin kiyi bolgesinden geriye dogru kaydirma islemidir Yapilan islem en uygun planlama ve en guvenilir uygulama yontemi arasindadir Planlamali cekilme Planlamali cekilme kiyi yapilarini korumak icin alternatif yontemdir Bu yontem daha cok alcak nehir agzi ve delta alanlarinda gorulmektedir Cokel yapilarin birikimi ve deniz seviyesinin yukselmesi gibi nedenler denize bitisik arsa degeri dusuk oldugundan bu teknik kullanilmaktadir Bu surec kiyi alanlarindaki canli yasamini etkileyecek olmasi acisindan planlama amaca uygun olarak yapilmali deniz canli hayatina gore kontrol edilmelidir Kiyi cizgisi boyunca kalma Belli bir muhendislik calisma suresi boyunca kiyi cizgisinde kalma yontemleridir Maliyet hesabi pahali olmasina karsin yapilabilecek teknolojinin yetersizligi de en cok sorunlar arasindadir Yapilan arastirmalar sonunda sahil boyunca altyapi vb sorunlarin sahil kesiminde yasanmasiyla birlikte sahilin bir bolumunun tasinmasi gerekebilir Kiyi dogal dinamizmini tekrar ayni hale getirmek icin duzenli kiyi alanlari planlanmalidir Ancak bircok durumda kiyi altyapi buyuk tehditlere acik haldedir Gecmiste alinmis kararlar kiyi koruma alanlari icerisinde yapilmamis olsaydi bugun cok farkli olacakti Ornegin Avrupa da bircok kiyi sehirleri ve kiyi park alanlari bugun mevcut olsaydi tercihen sahil alanlari yuksek muhendislik gerektiren imkanlarla yapilacakti Yapilmasi mumkun olamayan yerlerde ise daha cok geriye cekilme yontemi kullanilarak kiyi alanindan uzaklasma yontemi uygulanacakti Bugun uygulanan tekniklerin cogu daha cok ekonomik ve cevreye uygunluk acisindan onemli muhendislik uygulamalari gelistirilmistir Yapisal veya sert muhendislik teknikleri yani kiyi seridi duzeltmek ve var olani korumak icin kalici beton ve kaya yapilari kullanarak mumkun olabilecektir Bu teknikler kiyi duvarlari ile korumali yapilardir Avrupa ulkelerinin 70 bu yontemleri kullanmaktadir Yumusak muhendislik teknikleri dogal surecler ile plajlara vb Erozyon kuvvetini onlemek icin bir tur kumlar kumullar ve bitki ortusu gibi dogal unsurlara dayanan tekniktir Denize dogru tasinma Buyuk bir insan etkisi oldugu yerde gelecek senaryolari tahmin etmeye calismak anlamsizdir Hatta gelecekteki iklim belirli bir olcude insanlari kisitlayarak denizden gelebilecek her turlu ekolojik tehditlere acik degildir Bu tehditlerin bariz bir dezavantaji vardir Olaganustu yuksek gelgitler ve firtinali havalar insan faaliyetleri uzerine etki eden sahil alanlarinda sorunlar olusturan kiyi alanlarinda tahribat yaratan buyuk bir sorundur Deniz yukselmesiyle birlikte altyapi ve kiyi alanlarinda erozyonlari onlemekte ayrica bir nedendir Sulak alanlar tuzlu batakliklar muzdarip ozellikteki muhtemel orneklerdir Strateji olarak denize dogru hareketli yapilar insa edilerek degeri yuksek arazi olusturulabilir Sinirli mudahale Sinirli mudahale yonetimi genellikle ekonomik olarak dusuk alanlarda bir dereceye kadar sorunu cozen bir eylemdir Sinirli mudahale kullanilarak alinan onlemler genellikle tuzlu batakliklar ve kum tepeleri gibi alanlarin oldugu yerlerdir Insaat teknikleriSert muhendislik yontemleri Erozyonu onleyici set Erozyonu onleyici set beton kaya ve veya ahsap denize dik engeller ya da duvarlarla orulmesidir Plaj malzemesini belirli alanda koruyarak tek yonde agirlikli olarak kum ve dalga enerjisini emer ve bu sayede sahilin korunmasi saglar Ayrica firtina odakli dalgalara karsi plaji korur ve deniz kumunun belli alana tasinmasini onler Erozyonu onleyici set az bakim gerektiren son derece maliyet etkin kiyi savunma onlemleri vardir ve en yaygin kiyi savunma yapilarindan biridir Dunya ornekleri icerisinde Hampshire ve Ingiltere de Sussex sahil seridinde uygulanan planlamalar bu yontem cesididir Deniz surlari Bir ucurumun dibinde ya da bir plaj arkasinda insa edilmis yapilari erozyon ya da su baskinlarina karsi korumak icin kullanilan beton duvarlardir Genellikle yaklasik 3 5 metre yuksekliktedir Firtinalarda deniz surlari kiyi boyu kayarak suyun ve malzemenin iceri dogru girmesini engeller Modern kiyi duvarlari elde edilmeye gunumuzde de devam ediliyor Egimden kaynaklanan sorunu ortadan kaldirma dusuk enerjili dalga yapisini yok etme ruzgar kuvvetini dagitma gibi bircok yapida malzemeler uretilerek deniz duvarlari guclendiriliyor Bu bilgiler sayesinde maliyet hesabi da yapilarak en az hasarla en az maliyetle buyuk sorunlari asmak icin calismalar dusunulmustur Modern ornekler Blackpool 1986 2001 Lincolnshire 1992 1997 Wallasey 1983 1993 Blackpool ve Lincolnshire de Google Earth tarafindan da bakilabilir Deniz duvarlari buyuk olasilikla kiyi yonetiminde kullanilan ikinci en geleneksel yontemdir Deniz duvarlari malzeme yukseklik ve genislige gore metrekare basina 10 000 malzeme yukseklik ve genisligine bagli olarak km basina 10 000 000 civarindadir Kaplamalar Ahsap egik veya dik konumda olan ucurum veya yerlesim alanlarini korumak icin genellikle plaj arkasina dogru denize paralel insa edilen yapilardir En temel Kaplama kaya dolgu ile yatik ahsap arasina kaplamadir Dalgalarin enerjisini dagitmak icin kullanilir Ucurum tabaninda bariyerlerin arkasinda plaj malzemesini koruyarak onlarin suzulup bir alanda toplanmasini engeller Maliyet kullanilan malzemeye gore tahmini 2340 4000 Ortalama 10 m Kaya zirhi Kaya Zirhi Norfolk Buyuk Britanya Kaya zirhi plaj ortaminda yerli taslarla tepeleri ya da ucurumlari dibine kazik yerlestirilerek buyuk kayalarla beslemedir Genellikle dalga enerjisini emer ve plaj malzemesi tutarak erozyona egimli alanlarin korunmasinda yardimci olur Etkili olmasina ragmen fazla oranda cozum getirmez Kaya zirhi firtina kosullarinda etkili degildir ve plajin eglence alanlarini azaltir sinirli bir omru vardir Maliyeti kullanilan kayalarin tipine bagli olarak metrekare basina 3 000 civarindadir Agirlik sepeti Erozyona hassas olan bolgelere yerlestirilir Bazen ucurum kenarlari ya da erozyon onleyici set gibi sahile dogru aciyla yerlestirilir Deniz suyu setin uzerine tortu birakirsa tutar ve dalga enerjisinin bir miktarini emer Asinma ya da plastik kaplamanin ayrilmasini onlemek icin guvenli bir sekilde tel ile bagli olmasi gerekir Altigen orgu dikdortgen orgu seklinde bagli olurlar Maliyet m basina 11Kiyidan uzak dalgakiranlar Buyuk beton bloklari ve dogal kayalar dalga yonunu degistirmek ve gelgit enerjisi filtrelemek icin kullanilan yontemdir Dalgalarin gucunu kirmak ve dolayisiyla asindirici gucunu azaltmak icin kullanilir Ucurum ve arkasinda yerlesim olan yerleri koruyarak dusuk dalga enerjisini emer ve genis plajlarin olmasini neden olur Guney Afrikali bir muhendis tarafindan icat edilmistir Maliyet metre basina 2 000 Su derinligi maliyetini artirabilir Yumusak muhendislik yontemleriPlaj yenileme Plaji doldurma veya besleme kiyi savunma yonetimi programlarinin en populer yumusak muhendislik tekniklerinden biridir Bu plaj kapali ithal kum ve mevcut kumun ustune kazik icerir Herhangi bir olumsuz etkiye neden olmadan dogal surecler ile meydana gelen kum ve ithal kumun ayni kalitede olmasi gerekir Duzenli bakim gerektirir 1 Maliyet 5 000 100 metre basina 200 000 Kumul stabilizasyonu Bitki ortusu Yanan kumun stabilize edilerek kumulu yeniden yapilandirmayi amaclamak icin kullanilan yontemdir Maliyet yilda 1 100 000Sahil drenaji Suya Doymus durumdaki plajin ters yikama ile plaj disindan yeralti suyu ilave edilerek suyun devir daimini hizlandirma islemidir Bu sayede drenaj olayi gerceklestirilir Sistemin yararli yan etkileri toplanir Geri denize desarj edilebilen sudur Ayni zamanda kara deniz balikciliginda ve akvaryumlarda bu deniz suyu kullanilir Plaj drenaj sistemleri kumlu plajlarda erozyon egimlerini durdurmak ve tersine cevirmek icin dunya capinda bircok yerlere monte edilmistir Yirmi dort plaj drenaj sistemleri Danimarka ABD Ingiltere Japonya Ispanya Isvec Fransa Italya ve Malezya gibi ulkelerde 1981 yilindan beri kurulmustur Maliyetler Kiyi koruma metre basina montaj ve isletme maliyetleri gore degisir sistem uzunlugu dogrusal olmayan maliyet unsurlari pompa debileri kum gecirgenligi enerji maliyetleri toprak kosullari kaya veya gecirimsiz tabakalarinin varligi desarj duzenleme filtrelenmis deniz suyu kullanimi drenaj tasarimi malzeme secimi ve yukleme yontemleri cografi hususlar konum lojistik bolgesel ekonomik degerlendirmeler yerel yetenekleri maliyetleri egitim gereksinimleri onay sureci Plaj drenaj sistemi maliyetleri genellikle sert muhendislik yapilara gore cok daha dusukturKiyi bolgelerini izlemeKiyi bolgesi yoneticileri sahillerde maddi hasari azaltmak icin en iyi nasil sonuc alinir sorusuna cevap arar Karsilastiklari sorunlardan biri plajlarda erozyon olusum amaclarinin kendilerine sunulan bilgilerin hatali ya da belirsiz olmasindan kaynaklidir Video tabanli izlemeler dusuk maliyetle surekli veri toplamak ve genis bir ortamda analizler uretmek kiyi bolgelerinin korunmasi acisindan onemlidir Olay uyari sistemleri Uyari sistemleri tsunami firtina dalgalarini vb olaylari onceden tespit etmek ve olaylarin insan etkisini en aza indirmek icin kullanilir Kablosuz iletisim aglari ile kiyi erozyonu izleme sistemi kurulmasini saglamak gerekir ve bu sayede olusumun nedenleri sonuclari hakkinda bize bilgi vermede yardimci olur Kiyi Haritalamasi Kiyilarinin dinamik yapisini ve izlenimini amaclayan uygulamali zor bir istir Bilgisayar ortamindaki uygulamalarda zaman ve olcek cok onemlidir Sahil ve kiyi haritalama amaclari icin amaca uygun mesleklere ve bilgisayar yazilimlarina ihtiyac vardir Kiyilarin nereden basladigi nasil olustugu eski ve gunumuz kiyi sistemi hakkinda pek cok bilgi almamiza kiyi haritalamalari sayesinde gerceklestigi gorulmektedir Kiyi Gostergesi Kiyi gostergesi secimi kiyi haritalamanin birincil hususudur Hava fotografciligi sayesinde alan hakkinda genel bir bilgi alinabilir Kiyi gostergeleri plaj morfolojik ozellikleri ucurum kenari bitki ortusu hatti kumul tepesi ve burun gibi bircok alanin analizi ve sorgulanmasini amaclayabilir Secenek olarak morfolojik ozellikleri de kullanabilir Bu gostergelerin cogu gri renktedir ve hava fotograflarinin gozlemlenmesinde en uygun yapidadir Kara uzerinde gel git akintilarinin ne olcude oldugu ve olasi su baskinlarinda tekrarlarin yasanmamasi icin kiyi gostergelerinden yararlanilir Siyah ve gri tonlu renklerle analizi yapilarak olasi senaryolar gelistirilip olasi mudahale planlari yapilmasinda rol oynar Veri kaynaklari Veri kaynaklari cesitli kiyi konumunu incelemek icin kullanilabilir Tarihsel verilerin kullanilabilirligi bircok kiyi bolgelerinde sinirlidir Veri kaynaklarina uygulanan kiyi haritalama teknikleri teknolojik gelismeler ile birlikte uygulanir ve belirsizligin ortadan kalmasini saglar Kiyi degisiklikleri teknolojide veri isleme ve depolama yetenekleri iyi olmasina ragmen kiyi haritalarindaki sik degismeler teknolojinin de bir yerde yetemedigini gostermistir Kiyi haritalamada kullanilan kaynaga gore avantajlari ve dezavantajlarinin belirlenmesinde bircok unsurlardan yararlanilir Bunlar Tarihi haritalar Bir verinin dogrulugu daha cok diger verilerle karsilastirilmasi sonucu ortaya cikmaktadir Bir calismada hava fotograflarinin guncelliginin onemli olmasina karsin eski kaynaklarinin da guvenilir ve tam olmasi onemlidir Tarihi kaynaklarin en buyuk avantaji daha once problemin nedeninin saptanmamis olmasi gunumuz teknolojisi ile bakilarak problemin cozumunun gerceklestirilebilir ve nedeninin arastirilmasinda buyuk olcude onemli rol oynar Bircok tarihi kiyi haritalarinda grafik verilerinden de yararlanilir Projeksiyon hatalari olceklendirme vb bircok hatalarin cozume kavusturulmasinda onemli rol oynar Amerika Birlesik Devletleri nde eski kiyi verilerinin kaynagi 19 yuzyila kadar uzanir ABD Sahil ve Jeodezi Anketi Ulusal Okyanus Servisi agi Birlesik Kralliktaki bircok harita ve grafiklerin 1750 yilindan sonraki bazi kiyi bilgilerin yanlis oldugunu tarihi haritalar sayesinde ogrenmislerdir Hava fotograflari Hava fotograflari 1920 lerden beri kullanilmaktadir ve topografik bir alan hakkinda bilgi sunar Bu nedenle iyi bir veritabani tarihsel kiyi degisim haritalarinin derlemesi icin cok onemlidir Hava fotograflari kiyi haritalama da en yaygin kullanilan veri kaynagidir Genel olarak hava fotograflari zamana bagli olarak ucagin ucus guzergahinin bir sahil seridi boyunca goruntusuyle elde edilebilir Hava fotografciliginda iklim sartlarinin elverissiz olmasindan kaynakli ve teknolojinin bazi alanlarda yetersiz olmasindan dolayi dezavantajlari bulunmaktadir Uzaktan algilama Uzaktan Algilamanin temsili goruntusu Son on yilda teknolojik ilerleme uydularin araciligi ile bir dizi gelismelere yol acmistir Uzaktan algilama teknikleri veri kaynaklarindan bazilari asagida siralanmistir Hiperspektral ve multispektral goruntuleme Mikrodalga sensorler Kuresel konumlandirma sistemi GPS Havadan yakin algilama ve degisen teknoloji LIDAR Uzaktan algilama teknikleri daha cok maliyetleri azaltmak icin kullanilan yontemlerden bir tanesidir Uzaktan algilama nispeten yeni bir kavramdir ve bu nedenle genis capli tarihsel gozlemler kullanilamaz Bu teknoloji goz onune alindiginda arsivlenmis kaynaklardan ve dogrulugu kesinlesmis bazi gunumuz kaynaklardan da yararlanilarak yeni bir veri ortaya cikmasinda yardimci olunur Video analizi Video analizi daha uzun vadeli izleme yontemlerinden biridir Maliyet hesabi olarak biraz pahali bir teknolojik yontemdir Gecen 15 yil boyunca sahillerin video uzerinden cekimi ile fiziksel degisiminin nasil oldugu gozlemlenmistir Bu tur veriler daha cok kiyi morfolojisi yuzey akintilari ve dalga akintilarini incelemek icin kullanilir Video analizinin avantaji guvenilir bilgidir ve yuksek cozunurlukte veri olanagi sunmaktadir Potansiyel olarak gelecek yillarda video analizlerinin teknolojik imkanlarla daha da artacagi anlasilmaktadir Bazi ilginc olaylar video analizi sayesinde yapilmistir Avustralya daki resif bolgelerinin incelenmesinde ve yildan yila degisimine bu sayede tanik olunmustur Buna ek olarak cozunurluklerin artmasi ile kaynaklarin veritabani ortaminda tutulmasi zorlasmistir ve teknolojinin gelismesi de dusunuldugunde yakin gelecekte her degiminin video analizi sayesinde gunluk saatlik analizi yapilabilecegi anlasilmaktadir KaynakcaCiria CUR 2007 Rock Manual The use of rock in hydraulic engineering N W H Allsop 2002 Breakwaters coastal structures and coastlines Appeaning Addo K Walkden M amp Mills J P 2008 Detection measurement and prediction of shoreline recession in Acccra Ghana Journal of Photogrammetry amp Remote Sensing 63 pp 543 558 Anders F J and Byrnes M R 1991 Accuracy of Shoreline change rates as determined from maps and aerial photographs Shore and Beach 59 1 pp 17 26 Boak E H amp Turner I 2005 Shoreline Definition and Detection A Review Journal of Coastal Research 21 4 pp 688 703 Camfield F E amp Morang A 1996 Defining and interpreting shoreline change Ocean and Coastal Management 32 3 pp 129 151 Crowell M Leatherman S P and Buckley M K 1991 Historical Shoreline Change Error Analysis and Mapping Accuracy Journal of Coastal Research 7 3 pp 839 852 Graham D Sault M and Bailey J 2003 National Ocean Service Shoreline Past Present and Future Journal of Coastal Research 38 pp 14 32 Leatherman S P 2003 Shoreline Change Mapping and Management Along the U S East Coast Journal of Coastal Research 38 pp 5 13 Maiti S Bhattacharya A K 2009 Shoreline change analysis amp its application to prediction A remote sensing and statistics based approach Marine Geology 257 pp 11 23 Moore J 2000 Shoreline Mapping Techniques Journal of Coastal Research 16 1 pp 111 124 Morton R A 1991 Accurate shoreline mapping past present and future Proceddings of the Coastal sediments 91 pp 997 1010 Pajak M J and Leatherman S P 2002 The High Water Line as Shoreline Indicator Journal of Coastal Research 18 2 pp 329 337 Smit M W J Aarninkhof S G J Wijnberg K M Gonzalez M m Kingstong K S Southgate H N Ruessink B G Holman R A Segle E Davidson M and Medina R 2007 The role of video imagery in predicting daily to monthly coastal evolution Coastal Engineering 54 pp 539 553 Turner I L Leatherman S P 1997 Beach Dewatering as a Soft Engineering Solution to Coastal Erosion A History and Critical Review Journal of Coastal Research 13 4 1050 1063 Turner I L Aarninkhof S G Dronkers T D T and McGrath J 2004 CZM Applications of Argus coastal imaging at the Gold Coast Australia Journal of Coastal Research 20 3 pp 739 752 Van Koningsveld M Davidson M Huntly D Medina R Aarninkhof S Jimenez J A Ridgewell J and de Kruif A 2007 A critical review of the CoastView project Recent and future developments in coastal management video systems Coastal Engineering 54 pp 567 576 Woodroffe C D 2002 Coasts Form Process and evolution Cambridge University press Cambridge Sakarya Universitesi Cografya Bolumu 1 3 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde