Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Somut olmayan kültürel miras, bir topluluğun veya bireyin kendi kültürel mirasının bir parçası olarak gördüğü her türlü bilgi, beceri, uygulama, ifade ve bunlarla ilişkili araç, gereç ve mekânı ifade etmektedir. Kavram, 2003 yılında UNESCO Genel Konferansı'nda konuyla ilgili bir sözleşmenin kabul edilmesiyle tanımlanmıştır. Türkiye'nin ise 2023 yılı itibarıyla UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listeleri'ne kayıtlı toplam 30 unsuru bulunmaktadır.
Birleşmiş Milletler'in kültür ve eğitim alanında etkinlik gösteren kurumu UNESCO, önemli somut olmayan kültürel mirasların dünya çapında daha iyi korunmasını sağlamak ve bunların öneminin fark edilmesini sağlamak amacıyla Somut Olmayan Kültürel Miras Listeleri'ni belirledi ve 17 Ekim 2003 tarihinde "Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi"ni kabul edip yürürlüğe koydu. Türkiye'de sözleşme, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin 19 Ocak 2006 tarihli oturumunda oy birliği ile kabul edildi, iki gün sonra Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi ve Türkiye'nin taraf olma süreci 27 Mart 2006 tarihinde tamamlandı. Liste ilk olarak 2008 yılında yayınlandı. 2010 yılı itibarıyla program, üç liste derlemiştir. "İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsilî Listesi" isimli ilk liste, bu mirasın çeşitliliğini göstermek ve önemi hakkında farkındalık yaratmak için "kültürel uygulamalar ve ifadeler" içermektedir ve Türkiye'den 27 unsuru barındırmaktadır. "Acil Koruma Gerektiren Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi" isimli ikinci liste, toplulukların ve ülkelerin, onları canlı tutmak için acil önlem almak zorunda oldukları düşünülen kültürel unsurlardan oluşmaktadır ve Türkiye'den 3 unsuru bulundurmaktadır. "Korumanın İyi Uygulamaları Kaydı" isimli üçüncü listede ise Türkiye'nin bir unsuru yer almamaktadır.
Şu ana kadar toplam 30 tane Kültürel Mirası olan Türkiye'nin listeye giren ilk unsuru, 2008 yılında oluşturulan listede yer bulan meddahlık geleneği ve Mevlevî sema törenleridir. Listeye son giren unsurlar ise, 2023'te Kültürel Miras seçilen tezhip, iftar, balaban/mey işçiliği ve icra sanatı ve sedef kakma işçiliğidir.
Somut Olmayan Kültürel Miras Unsurları
| İsim | Kayıt tarihi | no. | Açıklama |
|---|---|---|---|
| Nevruz[1] | 2016 | 01161 | Nevruz Bayramı ya da kısaca Nevruz dünya çapında çeşitli halklar tarafından kutlanan geleneksel yeni yıl ya da doğanın uyanışı ve bahar bayramı. |
| İpek böcekçiliği ve dokuma amaçlı geleneksel ipek üretimi[2] | 2022 | 01890 | İpekböcekçiliği veya ipekçilik, ipek üretmek için ipek böceklerinin yetiştirilmesidir. Birkaç ticari ipek böceği türü olmasına rağmen, evcil ipek böceğinin tırtılı en yaygın kullanılan ve üzerinde en yoğun şekilde çalışılan ipek böceğidir. |
| Tezhip sanatı[3] | 2023 | 01981 | Tezhip (Osmanlıca: Tezhib) kelimesi, Arapça zeheb (altın) kökünden türemiş olup, ‘altınlamak’ anlamına gelir. Çoğulu olan “tezhibat” “altınlama süslemeler” demektir. Tezhip günümüzde daha çok İslam kökenli kitap bezeme sanatlarına verilen addır. Tezhip sanatını icra eden erkeklere müzehhip kadınlara müzehhibe adı verilir. |
| Minyatür sanatı[4] | 2020 | 01598 | Minyatür, kendine has bir biçimi olan resim çeşididir. Yaygın olarak, el yazması kitaplardaki metni görselleştiren, metinde yer alan bilgileri daha açık hale getiren kitap resimleri minyatür olarak bilinir. İşlenen temanın barındırdığı olayları görselleştirmek için olayı resme figürler halinde aktarmak ve figürler birbirini kapamayacak şekilde yerleştirme esastır. |
| İftar ve iftarın sosyo-kültürel gelenekleri[5] | 2017 | 01984 | İftar Ramazan ayında Müslümanların oruçlu geçirdikleri günün sonunda akşam ezanı okunduktan sonra (güneşin batmasında) yenilen yemektir. |
| Yufka yapma ve paylaşma kültürü[6] | 2016 | 01181 | Yufka ya da sac ekmeği baklava, börek yapımında kullanılan yufka hamurunun saç üzerinde gevreyene kadar hafifçe pişirilmesi ile elde edilir. Yufka ekmeğinin en önemli özelliği dayanıklı olmasıdır. Türk kültüründe yardımlaşarak bir seferde komşu ve akrabaların da katılımıyla yapılır. Yapıldığı zaman ise herkes için çok miktarda yapılır. Üst üste dizilerek katman halinde stoklanır ve üzeri örtülür. Kullanılacağı zaman üzerine su serpiştirip biraz bekletilerek yumuşaması sağlanır. Yenmeye hazır hale gelen yufka, öylece yenilebildiği gibi, dürüm olarak ya da çeşitli yemek malzemesi olarak da kullanılabilir. |
| Nasreddin Hoca[7] | 2022 | 01705 | Nasreddin Hoca (Osmanlıca: نصر الدین خوجه; 1208, Hortu - 1284, Akşehir), Anadolu Selçuklu Devleti döneminde, Hortu ile Akşehir çevresinde yaşamış olan efsanevi kişi ve mizah kahramanıdır. |
| Dede Korkut Hikâyeleri[8] | 2018 | 01399 | Dede Korkut Kitabı (Dresden yazmasının adıyla: Kitāb-ı Dedem Ḳorḳud Alā Lisān-ı Tāife-i Oġuzân; Vatikan yazmasının adıyla: Hikâyet-i Oğuznâme, Kazan Beğ ve Gayrı), Oğuz Türklerinin bilinen en eski epik destansı hikâyeleridir. Hikâyeler, göçebe Türk halklarının sosyal yaşam tarzları ve İslam öncesi inançları için önemli olan ahlak ve değerleri taşır. Kitabın efsanevi anlatımı, başta Türkiye, Azerbaycan ve Türkmenistan olmak üzere Oğuz kökenli halkların kültürel mirasının bir parçasıdır. Aslen sözlü bir edebî ürün olup, 14. veya 15. yüzyılda anonim bir yazar tarafından yazıya geçirilmiştir. |
| Çayın kimlik, misafirperverlik ve sosyal etkileşimin sembolü olma kültürü[9] | 2022 | 01685 | Azerbaycan ve Türkiye'de çay kültürü, misafirperverlik gösteren, sosyal bağlar kuran ve sürdüren, toplumların hayatındaki önemli anları kutlamak için kullanılan önemli bir sosyal uygulamadır. |
| Balaban/mey işçiliği ve icra sanatı[10] | 2023 | 01704 | Balaban veya balaman, Güney Kafkasya ve Orta Asya ülkelerinin birçoğunda kullanılan nefesli çalgılar grubuna ait bir çalgıdır. 9-10 adet ses perdeli olanları Azerbaycan ve Türkistan'da kullanılmaktadır. Gürgen, ceviz, erik ve benzeri sert ağaçlardan yapılanları varsa da en makbulü kayısı ağacından yapılanıdır. |
| Hıdırellez bahar kutlamaları[11] | 2017 | 01284 | Hıdırellez ya da Hıdrellez, Orta Asya, Ortadoğu, Anadolu ve Balkanlar'da kutlanan mevsimlik bayramlardan biridir. Ruz-ı Hızır (Hızır günü) olarak adlandırılan Hıdırellez günü, dünyada darda kalanların yardımcısı olduğu düşünülen Hızır ile denizlerin hâkimi olduğuna inanılan İlyas'ın yeryüzünde buluştukları gün olarak düşünülür ve kutlanır. |
| Meddahlık sanatı | 2008 | 00037 | Meddah, kıssahan veya şehnâmehân. Meddahın sözcük anlamı çok öven olup ilk başlarda Muhammed zamanını öven kişileri ifade ederken zamanla topluluk önünde halk hikâyesi anlatan kişi anlamına dönüşmüştür. Araplarda bu kimselere “kāss” (çoğulu: kussâs), “kassâs, İranlılarda ve Osmanlı Türklerinde ise “kıssahân” ve “şehnâmehân” denmiştir. |
| Mevlevi sema ritüeli | 2008 | 00100 | Sema veya Sama, sufinin musiki nağmelerini dinlerken sesi ve anlamı işitmesi, vecde gelip hareket etmesi ve kendinden geçip dönmesi anlamında bir tasavvuf terimidir. |
| Karagöz ve Hacivat | 2009 | 00180 | Karagöz ve Hacivat, taklide ve karşılıklı konuşmaya dayanan, iki boyutlu tasvirlerle bir perdede oynatılan gölge oyunudur. Karagöz oynatıcısına kurgusal, hayali denir. Yardımcıları çırak, yardak, dayrezen, sandıkkardır. Oyunda konuşmaların değişmesi baş hareketleriyle yapılır. |
| Aşıklık geleneği | 2009 | 00179 | Âşık halk edebiyatı, halk diliyle ve hece vezniyle meydana getirilen, saz eşliğinde söylenen şiirlerden oluşan geleneksel Türk edebiyatı dalıdır. âşıkların oluşturduğu eserlerin bütününe verilen isimdir.Halk edebiyatı içerisinde yer alır. Anonim ürünlerin dışında kalan şiirlerin (koşma, destan, semâî, kalenderî vb.) oluşturduğu edebi ürünler toplamıdır. Kimi âşıkların başından geçen ve yaygınlaşıp ünlenen hikâyeler de âşık edebiyatı içinde incelenir. |
| Geleneksel Sohbet Toplantıları | 2010 | 00385 | Geleneksel Sohbet Toplantıları topluluk sohbetlerinin Türkçe sosyal uygulamasıdır. Topluluklar, etnik köken, din veya statüden bağımsız olarak, yalnızca belirli bir yaşın üzerindeki erkeklerden (yaygın olarak 15 veya 16) oluşur. Üyelerin, sırları saklamak için güvenilir ve büyüklerine saygılı olması, kumar oynamaması veya kamu sarhoşluğu göstermemesi gerekir ve dürüst ailelerden gelmesi gerekir. Görüşmelere ek olarak, toplantılar dans, müzik, oyun ve geleneksel yemek ziyafetlerini de içerebilir. UNESCO'nun insanlığın somut olmayan kültürel miras listesine geleneksel Sohbet toplantıları dahil edildi. UNESCO Komitesinin kararında şu not yazılıdır:
|
| Kırkpınar Yağlı Güreş Turnuvaları | 2010 | 00386 | Kırkpınar Yağlı Güreşleri, geleneksel Türk yağlı güreş turnuvası. Her sene haziran ayı sonu ile temmuz ayı başında Edirne'de düzenlenir. Pehlivanlar üç gün süresince mücadele ederler. Son gün yapılan finallerde her boyun (kategorinin) birinci, ikinci ve üçüncüleri belirlenir. Bunlardan en önemlisi başpehlivandır. Güreşler esnasında düzenlenir ve çeşitli etkinlikler gerçekleştirilir. Osmanlı Devleti'nin her yerinde düzenlenen panayırların hepsinde güreş yapılır ama bunların içinde yalnız Kırkpınar’da “baş”ı kazanan pehlivan, gelecek senenin Kırkpınar güreşlerine kadar “başpehlivan” bilinirdi. Bu düşünce günümüzde de devam etmektedir. |
| Alevi-Bektaşi ritüeli semah | 2010 | 00384 | Semah, Alevi ve Bektaşi topluluklarında yaygın olan ve Cemevi'nde müzik eşliğinde uygulanan tören nitelikli Tarîkat Âyini'dir. |
| Tören keşkeği geleneği | 2011 | 00388 | Tören keşkeği, Anadolu'nun yörelere göre farklılık gösteren, genellikle düğün ve bayramlarda yapılan, temel olarak yarma buğday ve etten oluşan geleneksel bir yemektir. 2011 yılında Endonezya'nın Bali kentinde düzenlenen 6. oturum sonucunda UNESCO tarafından Türkiye'nin Somut Olmayan Kültürel Mirası Listesine dahil edildi. Ayrıca Merzifon Belediyesi Türk Patent ve Marka Kurumuna yaptığı coğrafi tescil kaydı ile, 2015 yılında "coğrafi işaret belgesi" almıştır. Bu belge ile kendi yörelerindeki yemeğin adı Merzifon keşkeği olarak tescil edilmiştir. |
| Mesir macunu Festivali | 2012 | 00642 | Mesir macunu, 41 çeşit baharat ve şifalı olduğuna inanılan ottan oluşan bir macun çeşidi. İlk olarak Yavuz Sultan Selim'in eşi Ayşe Hafsa Sultan hastalanınca dönemin ünlü ve başarılı hekimi Merkez Efendi tarafından kullanılmıştır. Daha sonra halk tarafından ilgi görünce halka da dağıtılmaya başlanmış ve dilden dile dolaşan mesir macununun tarifi öğrenilmiş ve insanlar tarafından yapılmıştır. |
| Türk kahvesi kültür ve geleneği | 2013 | 00645 | Türk kahvesi, daha çok Türk kültüründe önemli yere sahip Osmanlı İmparatorluğu'dan günümüze kadar gelmiş bilinen en eski kahve hazırlama ve pişirme metotlarındandır. Kendine has tadı, köpüğü, kokusu, sunuluş biçimiyle özgün bir kimliği ve geleneği vardır. Telvesi ile ikram edilen tek kahve türüdür. |
| Ebru sanatı | 2014 | 00644 | Ebru, kitreyle yoğunlaştırılmış su üstünde, özel hazırlanmış boyalarla oluşturulan desenlerin kâğıt üzerine geçirilmesi yoluyla yapılan bir süsleme sanatıdır. Fırça ve boyaları özeldir. |
| Çini sanatı | 2016 | 01058 | Çini, bir yüzü sırlı, su geçirmez bir tabaka veya cam ile seramiğin ateşle birbirine kaynaştırılması sonucu ortaya çıkan levhadır. |
| Geleneksel Türk Okçuluğu | 2019 | 01367 | Türk okçuluğu, Türklerde okçuluğun ve özellikle atlı okçuluğun önemi tarih öncesi zamanlara kadar uzanır. Yaklaşık MÖ 5000'den itibaren Altay ve Tanrı Dağları çevresinde ortaya çıkan, daha sonra da İç Asya’ya tamamen egemen olan "Atlı Bozkır Kültüründe" atlara ve okçuluğa büyük önem verilmektedir. Tarihteki Türk atlı okçuları, dört nala giderken eyer üstünde dönüp arkaya ok atarak hedefe tam isabet ettirme ustalıklarıyla tanınmışlardır. Uluslararası literatürde "Part Vuruşu" olarak isimlendirilen at üzerinde geriye doğru yapılan ok atışının en başarılı ve en ünlü uygulayıcıları Türkler olmuşlardır. |
| Hüsn-ü hat | 2021 | 01684 | Hüsn-i hat, Arap harfleri çevresinde oluşmuş güzel yazı sanatıdır. "İnce, uzun, doğru yol, birçok noktannın birbirine bitişerek sıralanmasından meydana gelen çizgi, çizgiye benzeyen şeyler ve yazı" anlamlarına gelen hat; İslam kültüründe "yazı" ve "güzel yazı" (hüsn-i hat, hüsnü'l hat, el-hattu'l hasen) manalarında kullanılmıştır. Hat sanatkarına verilen isim olan "hattat" tahminen 4.-5. yüzyıldan sonra kullanılmaya başlanmıştır. İlk hattat Ali bin Ebu Talib, hat sanatını kullanarak Kur'an'ın güzel biçimde yazılmasını sağlamıştır. |
| Sedef kakma sanatı[12] | 2023 | 01874 | Sedef kakma, ayrıca sedefçilik ya da sedef işleme olarak bilinen teknikte sedef, ahşap üzerine açılan çukur veya oymalara yerleştirilir ve tahtaya temas eden yüzeyden düşmelerini önleyecek yapıştırıcılar sürülür ya da sedeflerin etrafı madeni tellerle çevrilir. Sedef kakmacılık işine , sedef kakma yapan ustaya denilmektedir. Bağa, fildişi, kemik, çeşitli filetolar ve altın, gümüş gibi kıymetli madenler de sedefkârlıkta kullanılan malzemelerdir. |
| Mangala[13] | 2020 | 01597 | Mangala, bir Türk zeka oyunu olan Köçürme; dünyadaki yaygın adıyla Mankala oyunudur. Gaziantep, Urfa, Hatay gibi illerde oynanan Köçürme oyununun adıdır. Köçürme oyunu Türkiye'de de Mangala adıyla piyasaya sürülmüştür. |
Acil Korunması Gereken Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi
Acil Korunması Gereken Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi, "toplulukları ilgilendiren ve "Taraf Devletler"in onları hayatta tutmak için acil önlemler alınması gerektiğini düşündüğü" somut olmayan kültürel miras unsurlarını içermektedir.
| İsim | No. | Kayıt tarihi |
|---|---|---|
| Türkçe kuş dili | 00658 | 2017 |
| Geleneksel ahlat taş işçiliği | 00655 | 2022 |
| Zeytin yetiştiriciliği ile ilgili geleneksel bilgi, yöntem ve uygulamalar | 01983 | 2023 |
Notlar
- ^ Kazakistan, Tacikistan, Azerbaycan, Kırgızistan, İran, Irak, Özbekistan, Türkmenistan, Pakistan, Afganistan ve Hindistan ile beraber.
- ^ Afganistan, Azerbaycan, İran, Tacikistan, Türkmenistan ve Özbekistan ile beraber.
- ^Azerbaycan, İran, Tacikistan ve Özbekistan ile beraber.
- ^Azerbaycan, İran ve Özbekistan ile beraber.
- ^Azerbaycan, İran ve Özbekistan ile beraber.
- ^ Azerbaycan, İran, Kazakistan, Kırgızistan ile beraber.
- ^Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Türkmenistan ve Özbekistan ile beraber.
- ^Azerbaycan ve Kazakistan ile beraber.
- ^Azerbaycan ile beraber.
- ^Azerbaycan ile beraber.
- ^Kuzey Makedonya ile beraber.
- ^Azerbaycan ile beraber.
- ^Kırgızistan ve Kazakistan ile beraber.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ "Somut Olmayan Kültürel Miras Nedir?". T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. Erişim tarihi: 13 Haziran 2024.
- ^ a b c "Somut Olmayan Kültürel Miras Listelerinde Türkiye". UNESCO Türkiye Millî Komisyonu. 17 Kasım 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Haziran 2024.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Somut olmayan kulturel miras bir toplulugun veya bireyin kendi kulturel mirasinin bir parcasi olarak gordugu her turlu bilgi beceri uygulama ifade ve bunlarla iliskili arac gerec ve mekani ifade etmektedir Kavram 2003 yilinda UNESCO Genel Konferansi nda konuyla ilgili bir sozlesmenin kabul edilmesiyle tanimlanmistir Turkiye nin ise 2023 yili itibariyla UNESCO Somut Olmayan Kulturel Miras Listeleri ne kayitli toplam 30 unsuru bulunmaktadir Birlesmis Milletler in kultur ve egitim alaninda etkinlik gosteren kurumu UNESCO onemli somut olmayan kulturel miraslarin dunya capinda daha iyi korunmasini saglamak ve bunlarin oneminin fark edilmesini saglamak amaciyla Somut Olmayan Kulturel Miras Listeleri ni belirledi ve 17 Ekim 2003 tarihinde Somut Olmayan Kulturel Mirasin Korunmasi Sozlesmesi ni kabul edip yururluge koydu Turkiye de sozlesme Turkiye Buyuk Millet Meclisi nin 19 Ocak 2006 tarihli oturumunda oy birligi ile kabul edildi iki gun sonra Resmi Gazete de yayimlanarak yururluge girdi ve Turkiye nin taraf olma sureci 27 Mart 2006 tarihinde tamamlandi Liste ilk olarak 2008 yilinda yayinlandi 2010 yili itibariyla program uc liste derlemistir Insanligin Somut Olmayan Kulturel Mirasi Temsili Listesi isimli ilk liste bu mirasin cesitliligini gostermek ve onemi hakkinda farkindalik yaratmak icin kulturel uygulamalar ve ifadeler icermektedir ve Turkiye den 27 unsuru barindirmaktadir Acil Koruma Gerektiren Somut Olmayan Kulturel Miras Listesi isimli ikinci liste topluluklarin ve ulkelerin onlari canli tutmak icin acil onlem almak zorunda olduklari dusunulen kulturel unsurlardan olusmaktadir ve Turkiye den 3 unsuru bulundurmaktadir Korumanin Iyi Uygulamalari Kaydi isimli ucuncu listede ise Turkiye nin bir unsuru yer almamaktadir Su ana kadar toplam 30 tane Kulturel Mirasi olan Turkiye nin listeye giren ilk unsuru 2008 yilinda olusturulan listede yer bulan meddahlik gelenegi ve Mevlevi sema torenleridir Listeye son giren unsurlar ise 2023 te Kulturel Miras secilen tezhip iftar balaban mey isciligi ve icra sanati ve sedef kakma isciligidir Somut Olmayan Kulturel Miras UnsurlariIsim Kayit tarihi no AciklamaNevruz 1 2016 01161 Nevruz Bayrami ya da kisaca Nevruz dunya capinda cesitli halklar tarafindan kutlanan geleneksel yeni yil ya da doganin uyanisi ve bahar bayrami Ipek bocekciligi ve dokuma amacli geleneksel ipek uretimi 2 2022 01890 Ipekbocekciligi veya ipekcilik ipek uretmek icin ipek boceklerinin yetistirilmesidir Birkac ticari ipek bocegi turu olmasina ragmen evcil ipek boceginin tirtili en yaygin kullanilan ve uzerinde en yogun sekilde calisilan ipek bocegidir Tezhip sanati 3 2023 01981 Tezhip Osmanlica Tezhib kelimesi Arapca zeheb altin kokunden turemis olup altinlamak anlamina gelir Cogulu olan tezhibat altinlama suslemeler demektir Tezhip gunumuzde daha cok Islam kokenli kitap bezeme sanatlarina verilen addir Tezhip sanatini icra eden erkeklere muzehhip kadinlara muzehhibe adi verilir Minyatur sanati 4 2020 01598 Minyatur kendine has bir bicimi olan resim cesididir Yaygin olarak el yazmasi kitaplardaki metni gorsellestiren metinde yer alan bilgileri daha acik hale getiren kitap resimleri minyatur olarak bilinir Islenen temanin barindirdigi olaylari gorsellestirmek icin olayi resme figurler halinde aktarmak ve figurler birbirini kapamayacak sekilde yerlestirme esastir Iftar ve iftarin sosyo kulturel gelenekleri 5 2017 01984 Iftar Ramazan ayinda Muslumanlarin oruclu gecirdikleri gunun sonunda aksam ezani okunduktan sonra gunesin batmasinda yenilen yemektir Yufka yapma ve paylasma kulturu 6 2016 01181 Yufka ya da sac ekmegi baklava borek yapiminda kullanilan yufka hamurunun sac uzerinde gevreyene kadar hafifce pisirilmesi ile elde edilir Yufka ekmeginin en onemli ozelligi dayanikli olmasidir Turk kulturunde yardimlasarak bir seferde komsu ve akrabalarin da katilimiyla yapilir Yapildigi zaman ise herkes icin cok miktarda yapilir Ust uste dizilerek katman halinde stoklanir ve uzeri ortulur Kullanilacagi zaman uzerine su serpistirip biraz bekletilerek yumusamasi saglanir Yenmeye hazir hale gelen yufka oylece yenilebildigi gibi durum olarak ya da cesitli yemek malzemesi olarak da kullanilabilir Nasreddin Hoca 7 2022 01705 Nasreddin Hoca Osmanlica نصر الدین خوجه 1208 Hortu 1284 Aksehir Anadolu Selcuklu Devleti doneminde Hortu ile Aksehir cevresinde yasamis olan efsanevi kisi ve mizah kahramanidir Dede Korkut Hikayeleri 8 2018 01399 Dede Korkut Kitabi Dresden yazmasinin adiyla Kitab i Dedem Ḳorḳud Ala Lisan i Taife i Oġuzan Vatikan yazmasinin adiyla Hikayet i Oguzname Kazan Beg ve Gayri Oguz Turklerinin bilinen en eski epik destansi hikayeleridir Hikayeler gocebe Turk halklarinin sosyal yasam tarzlari ve Islam oncesi inanclari icin onemli olan ahlak ve degerleri tasir Kitabin efsanevi anlatimi basta Turkiye Azerbaycan ve Turkmenistan olmak uzere Oguz kokenli halklarin kulturel mirasinin bir parcasidir Aslen sozlu bir edebi urun olup 14 veya 15 yuzyilda anonim bir yazar tarafindan yaziya gecirilmistir Cayin kimlik misafirperverlik ve sosyal etkilesimin sembolu olma kulturu 9 2022 01685 Azerbaycan ve Turkiye de cay kulturu misafirperverlik gosteren sosyal baglar kuran ve surduren toplumlarin hayatindaki onemli anlari kutlamak icin kullanilan onemli bir sosyal uygulamadir Balaban mey isciligi ve icra sanati 10 2023 01704 Balaban veya balaman Guney Kafkasya ve Orta Asya ulkelerinin bircogunda kullanilan nefesli calgilar grubuna ait bir calgidir 9 10 adet ses perdeli olanlari Azerbaycan ve Turkistan da kullanilmaktadir Gurgen ceviz erik ve benzeri sert agaclardan yapilanlari varsa da en makbulu kayisi agacindan yapilanidir Hidirellez bahar kutlamalari 11 2017 01284 Hidirellez ya da Hidrellez Orta Asya Ortadogu Anadolu ve Balkanlar da kutlanan mevsimlik bayramlardan biridir Ruz i Hizir Hizir gunu olarak adlandirilan Hidirellez gunu dunyada darda kalanlarin yardimcisi oldugu dusunulen Hizir ile denizlerin hakimi olduguna inanilan Ilyas in yeryuzunde bulustuklari gun olarak dusunulur ve kutlanir Meddahlik sanati 2008 00037 Meddah kissahan veya sehnamehan Meddahin sozcuk anlami cok oven olup ilk baslarda Muhammed zamanini oven kisileri ifade ederken zamanla topluluk onunde halk hikayesi anlatan kisi anlamina donusmustur Araplarda bu kimselere kass cogulu kussas kassas Iranlilarda ve Osmanli Turklerinde ise kissahan ve sehnamehan denmistir Mevlevi sema ritueli 2008 00100 Sema veya Sama sufinin musiki nagmelerini dinlerken sesi ve anlami isitmesi vecde gelip hareket etmesi ve kendinden gecip donmesi anlaminda bir tasavvuf terimidir Karagoz ve Hacivat 2009 00180 Karagoz ve Hacivat taklide ve karsilikli konusmaya dayanan iki boyutlu tasvirlerle bir perdede oynatilan golge oyunudur Karagoz oynaticisina kurgusal hayali denir Yardimcilari cirak yardak dayrezen sandikkardir Oyunda konusmalarin degismesi bas hareketleriyle yapilir Asiklik gelenegi 2009 00179 Asik halk edebiyati halk diliyle ve hece vezniyle meydana getirilen saz esliginde soylenen siirlerden olusan geleneksel Turk edebiyati dalidir asiklarin olusturdugu eserlerin butunune verilen isimdir Halk edebiyati icerisinde yer alir Anonim urunlerin disinda kalan siirlerin kosma destan semai kalenderi vb olusturdugu edebi urunler toplamidir Kimi asiklarin basindan gecen ve yayginlasip unlenen hikayeler de asik edebiyati icinde incelenir Geleneksel Sohbet Toplantilari 2010 00385 Geleneksel Sohbet Toplantilari topluluk sohbetlerinin Turkce sosyal uygulamasidir Topluluklar etnik koken din veya statuden bagimsiz olarak yalnizca belirli bir yasin uzerindeki erkeklerden yaygin olarak 15 veya 16 olusur Uyelerin sirlari saklamak icin guvenilir ve buyuklerine saygili olmasi kumar oynamamasi veya kamu sarhoslugu gostermemesi gerekir ve durust ailelerden gelmesi gerekir Gorusmelere ek olarak toplantilar dans muzik oyun ve geleneksel yemek ziyafetlerini de icerebilir UNESCO nun insanligin somut olmayan kulturel miras listesine geleneksel Sohbet toplantilari dahil edildi UNESCO Komitesinin kararinda su not yazilidir Geleneksel Sohbet toplantilari topluluk uyelerine sozlu geleneklerini canli tutmalari tarihlerini aktarmalari ve kulturel degerlerini paylasmalari onlara kimlik ve sureklilik duygusu saglamalari icin bir forum saglayan sosyal uygulamalardir Kirkpinar Yagli Gures Turnuvalari 2010 00386 Kirkpinar Yagli Guresleri geleneksel Turk yagli gures turnuvasi Her sene haziran ayi sonu ile temmuz ayi basinda Edirne de duzenlenir Pehlivanlar uc gun suresince mucadele ederler Son gun yapilan finallerde her boyun kategorinin birinci ikinci ve ucunculeri belirlenir Bunlardan en onemlisi baspehlivandir Guresler esnasinda duzenlenir ve cesitli etkinlikler gerceklestirilir Osmanli Devleti nin her yerinde duzenlenen panayirlarin hepsinde gures yapilir ama bunlarin icinde yalniz Kirkpinar da bas i kazanan pehlivan gelecek senenin Kirkpinar gureslerine kadar baspehlivan bilinirdi Bu dusunce gunumuzde de devam etmektedir Alevi Bektasi ritueli semah 2010 00384 Semah Alevi ve Bektasi topluluklarinda yaygin olan ve Cemevi nde muzik esliginde uygulanan toren nitelikli Tarikat Ayini dir Toren keskegi gelenegi 2011 00388 Toren keskegi Anadolu nun yorelere gore farklilik gosteren genellikle dugun ve bayramlarda yapilan temel olarak yarma bugday ve etten olusan geleneksel bir yemektir 2011 yilinda Endonezya nin Bali kentinde duzenlenen 6 oturum sonucunda UNESCO tarafindan Turkiye nin Somut Olmayan Kulturel Mirasi Listesine dahil edildi Ayrica Merzifon Belediyesi Turk Patent ve Marka Kurumuna yaptigi cografi tescil kaydi ile 2015 yilinda cografi isaret belgesi almistir Bu belge ile kendi yorelerindeki yemegin adi Merzifon keskegi olarak tescil edilmistir Mesir macunu Festivali 2012 00642 Mesir macunu 41 cesit baharat ve sifali olduguna inanilan ottan olusan bir macun cesidi Ilk olarak Yavuz Sultan Selim in esi Ayse Hafsa Sultan hastalaninca donemin unlu ve basarili hekimi Merkez Efendi tarafindan kullanilmistir Daha sonra halk tarafindan ilgi gorunce halka da dagitilmaya baslanmis ve dilden dile dolasan mesir macununun tarifi ogrenilmis ve insanlar tarafindan yapilmistir Turk kahvesi kultur ve gelenegi 2013 00645 Turk kahvesi daha cok Turk kulturunde onemli yere sahip Osmanli Imparatorlugu dan gunumuze kadar gelmis bilinen en eski kahve hazirlama ve pisirme metotlarindandir Kendine has tadi kopugu kokusu sunulus bicimiyle ozgun bir kimligi ve gelenegi vardir Telvesi ile ikram edilen tek kahve turudur Ebru sanati 2014 00644 Ebru kitreyle yogunlastirilmis su ustunde ozel hazirlanmis boyalarla olusturulan desenlerin kagit uzerine gecirilmesi yoluyla yapilan bir susleme sanatidir Firca ve boyalari ozeldir Cini sanati 2016 01058 Cini bir yuzu sirli su gecirmez bir tabaka veya cam ile seramigin atesle birbirine kaynastirilmasi sonucu ortaya cikan levhadir Geleneksel Turk Okculugu 2019 01367 Turk okculugu Turklerde okculugun ve ozellikle atli okculugun onemi tarih oncesi zamanlara kadar uzanir Yaklasik MO 5000 den itibaren Altay ve Tanri Daglari cevresinde ortaya cikan daha sonra da Ic Asya ya tamamen egemen olan Atli Bozkir Kulturunde atlara ve okculuga buyuk onem verilmektedir Tarihteki Turk atli okculari dort nala giderken eyer ustunde donup arkaya ok atarak hedefe tam isabet ettirme ustaliklariyla taninmislardir Uluslararasi literaturde Part Vurusu olarak isimlendirilen at uzerinde geriye dogru yapilan ok atisinin en basarili ve en unlu uygulayicilari Turkler olmuslardir Husn u hat 2021 01684 Husn i hat Arap harfleri cevresinde olusmus guzel yazi sanatidir Ince uzun dogru yol bircok noktannin birbirine bitiserek siralanmasindan meydana gelen cizgi cizgiye benzeyen seyler ve yazi anlamlarina gelen hat Islam kulturunde yazi ve guzel yazi husn i hat husnu l hat el hattu l hasen manalarinda kullanilmistir Hat sanatkarina verilen isim olan hattat tahminen 4 5 yuzyildan sonra kullanilmaya baslanmistir Ilk hattat Ali bin Ebu Talib hat sanatini kullanarak Kur an in guzel bicimde yazilmasini saglamistir Sedef kakma sanati 12 2023 01874 Sedef kakma ayrica sedefcilik ya da sedef isleme olarak bilinen teknikte sedef ahsap uzerine acilan cukur veya oymalara yerlestirilir ve tahtaya temas eden yuzeyden dusmelerini onleyecek yapistiricilar surulur ya da sedeflerin etrafi madeni tellerle cevrilir Sedef kakmacilik isine sedef kakma yapan ustaya denilmektedir Baga fildisi kemik cesitli filetolar ve altin gumus gibi kiymetli madenler de sedefkarlikta kullanilan malzemelerdir Mangala 13 2020 01597 Mangala bir Turk zeka oyunu olan Kocurme dunyadaki yaygin adiyla Mankala oyunudur Gaziantep Urfa Hatay gibi illerde oynanan Kocurme oyununun adidir Kocurme oyunu Turkiye de de Mangala adiyla piyasaya surulmustur Acil Korunmasi Gereken Somut Olmayan Kulturel Miras ListesiAcil Korunmasi Gereken Somut Olmayan Kulturel Miras Listesi topluluklari ilgilendiren ve Taraf Devletler in onlari hayatta tutmak icin acil onlemler alinmasi gerektigini dusundugu somut olmayan kulturel miras unsurlarini icermektedir Isim No Kayit tarihiTurkce kus dili 00658 2017Geleneksel ahlat tas isciligi 00655 2022Zeytin yetistiriciligi ile ilgili geleneksel bilgi yontem ve uygulamalar 01983 2023Notlar Kazakistan Tacikistan Azerbaycan Kirgizistan Iran Irak Ozbekistan Turkmenistan Pakistan Afganistan ve Hindistan ile beraber Afganistan Azerbaycan Iran Tacikistan Turkmenistan ve Ozbekistan ile beraber Azerbaycan Iran Tacikistan ve Ozbekistan ile beraber Azerbaycan Iran ve Ozbekistan ile beraber Azerbaycan Iran ve Ozbekistan ile beraber Azerbaycan Iran Kazakistan Kirgizistan ile beraber Azerbaycan Kazakistan Kirgizistan Tacikistan Turkmenistan ve Ozbekistan ile beraber Azerbaycan ve Kazakistan ile beraber Azerbaycan ile beraber Azerbaycan ile beraber Kuzey Makedonya ile beraber Azerbaycan ile beraber Kirgizistan ve Kazakistan ile beraber Ayrica bakinizTurkiye deki Dunya Miraslari listesiKaynakca Somut Olmayan Kulturel Miras Nedir T C Kultur ve Turizm Bakanligi Erisim tarihi 13 Haziran 2024 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link a b c Somut Olmayan Kulturel Miras Listelerinde Turkiye UNESCO Turkiye Milli Komisyonu 17 Kasim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Haziran 2024