Büyük Kulüp tam adıyla Büyük Kulüp Derneği veya Fransızca kullanımıyla Cercle d Orient Türkiye nin istanbul

Büyük Kulüp, tam adıyla Büyük Kulüp Derneği veya Fransızca kullanımıyla Cercle d'Orient, Türkiye'nin İstanbul ilinin Kadıköy ilçesinde yer alan ve dernek statüsünde faaliyet gösteren sosyal kulüptür.

Büyük Kulüp Derneği

Kısaltma	Cercle d'Orient
Kuruluş	5 Mart 1882
Tür	Sosyal kulüp
Yasal statü	Dernek
Merkez	Cemil Topuzlu Cad. No: 40-42 34786 Çiftehavuzlar
Konum	Kadıköy, İstanbul
Üyeler	~8.000
Resmî diller	Fransızca Türkçe (1930'dan sonra)
Yönetim Kurulu Başkanı	Talat Yılmaz
Yönetim Kurulu Başkan Vekili	Eser Kaptanoğlu
Bütçe	Özkaynaklar (2016): ₺40.168.092
Resmî site	buyukkulup.org.tr
Eski adı	Cercle a'Pera (1884'e kadar)

1882 yılında, Birleşik Krallık'ın İstanbul'daki büyükelçiliğinde görevli Alfred Sandison'ın girişimleriyle yönetici, diplomat ve iş insanlarından oluşan 30 kurucu üye tarafından Cercle a'Pera adıyla Beyoğlu'nda kuruldu ve aynı yıl Cercle d'Orient adı benimsendi. Önceleri Hôtel d'Angleterre'nin tahsis ettiği salonlarda faaliyet gösteren kulüp, 1883 yılında İstiklal Caddesi'ndeki binaya taşındı. Resmî dili Fransızca olan kulübe, çoğunluğu Osmanlı tebaasına mensup olmayan kişiler katılmaktaydı ve herhangi bir siyasi faaliyette bulunmama kararı alınmıştı. 1908'de ilan edilen İkinci Meşrutiyet sonrası, özellikle iktidara gelen İttihat ve Terakki mensupları sayesinde Türk üye sayısında artış yaşansa da I. Dünya Savaşı'nın kaybedilmesi sonrasında üye sayısında düşüş gözlemlendi. Cumhuriyetin ilanıyla birlikte başkent'in Ankara'ya taşınması sonrasında yabancı diplomatik temsilcilerin Ankara'ya gitmesi sebebiyle Türk üyelerin baskınlığı arttı. 1930'da Türkçe de derneğin resmî dili oldu. 1920'lerin sonundan itibaren dernek başkanlığına aktif ya da emekli olmuş, yüksek makamlarda bulunan Türk siyasetçi veya bürokratlar seçilmeye başlandı. Yine bu yıllarda maddi bakımdan çeşitli sıkıntılar yaşansa da 1930'larda bu sıkıntılar aşıldı. 1950'lerde, günümüzde derneğin merkezi olarak hizmet veren Çiftehavuzlar'daki arsa kulüp tarafından yalnızca yaz aylarında kullanılması amacıyla kiralandı, 1978'de ise satın alındı. Zamanla Beyoğlu'ndaki merkez binadan daha aktif olan ve kış aylarında faaliyet göstermeye başlayan Çiftehavuzlar'daki lokale, Beyoğlu'ndaki binanın 1983 yılında çıkan yangınla birlikte kullanılamaz hâle gelmesi sonrasında taşındı ve bu bina kulübün esas binası oldu. Günümüzde ise kulüp, 8.000 kadar üyesiyle burada faaliyet göstermektedir.

Tarihçe

1881-1907: Arka plan, kuruluşu ve ilk yılları

1 Aralık 1881'de başlanan girişimlerin ve 90 kadar üye adayının sağlanmış olmasının ardından, 5 Mart 1882'de, Birleşik Krallık'ın İstanbul'daki büyükelçiliğinde görevli Alfred Sandison'ın elçilikteki odasında Sandison'ın başkanlığında toplanan 30 kişi, Beyoğlu'nda yeni bir kulüp kurmak için bir toplantı gerçekleştirdi. Toplantıda; Sandison, Graziani, Wrench, Mavrogordato, Testa, Collobiano, Vigoureux, Wallace ve Bertrand'dan meydana gelen 9 kişilik bir hazırlık komitesi oluşturularak Cercle a'Pera isimli kulübün kuruluşu gerçekleştirildi. 19 Mart günü, Testa'nın girişimiyle Almanya elçiliği binasında düzenlenen genel kurul toplantısında tüzük görüşmeleri gerçekleştirilirken kulüp için "Cercle d'Orient" adı benimsendi ve yıllık faaliyetlerin 1 Kasım'da başlaması kararlaştırıldı. Sosyal bir kulüp amacında olan Cercle d'Orient; üyelerine toplanma, yemek, oyun ve okuma gibi çeşitli faaliyetler sunacaktı. 27 Mart'ta yine aynı yerde gerçekleştirilen genel kurul toplantısında tüzüğün son kısımları görüşüldü ve tüzük onaylandı. Toplantıda yeni bir hazırlık komitesi seçilirken, başkanlığına ise İran büyükelçisi Muhsin Han seçilmişti. Kulübün kurucu listesi ise 78 kişiden meydana gelmekteydi. Kuruluşundan 1907 yılına kadar dernek üyesi kişilerin sayısı 625'e ulaştı ve bu üyelerin %11,5'ini Osmanlı tebaasındaki kişiler, kalan kısmını ise çeşitli ülkelerin vatandaşları oluşturmaktaydı.

Komitenin seçilmesi sonrasında dernek binası için arama girişimlerine başlanıldı ve Abraham Paşa'nın İstiklal Caddesi'nde bulunan arsasına yapılacak binaya yerleşilmesi kararlaştırıldı. Binanın yapımı tamamlanana kadar, Temmuz 1882'den itibaren Hôtel d'Angleterre'nin tahsis ettiği salonlar kullanılmaya başlandı.Alexandre Vallaury'nin tasarladığı bina, 5 Aralık 1883'te gerçekleştirilen açılış töreniyle hizmete girdi ve binanın bir kısmı kulüp tarafından kiralanarak kullanılmaya başlandı. Her yıl 1 Kasım'da faaliyete geçen kulüp, 30 Mayıs'ta faaliyetlerini durdurmaktaydı. Bir başkan, iki başkan yardımcısı ve dokuz yardımcı üyenin oluşturduğu bir komite tarafından yönetilen kulübün bu komitesi, üyeler arasında yapılacak gizli seçimle belirlenmekteydi. Kulübün resmî dili ise Fransızcaydı. Kulüp, kuruluşundan itibaren haghangi bir siyasi faaliyette bulunmama ilkesini benimsemişti. 1890'ların başında kulüp bünyesinde bir de kütüphane kuruldu.

1891-1897 arasında , 1897-1898 yıllarında , 1898-1900 arasında , 1900-1906 arasında Franz Alfred Heinrich Graf von Calice, 1906-1912 arasında ise Adolf Marschall von Bieberstein kulüp başkanı olarak görev yaptı.

1908-1922: II. Meşrutiyet dönemi ve sonrası

23 Temmuz 1908'de ilan edilen İkinci Meşrutiyet sonrasında, II. Abdülhamid döneminde üye olan bazı kişilerin kulüp üyeliğinden ayrılmasına, bu da üye sayısının ve kulüp gelirinin düşmesine neden oldu. Bu dönemde, maddi açığın kapatılması için çeşitli ekonomik önlemler alındı. Aralık 1911'de gerçekleştirilen olağanüstü kongre toplantısında; üye sayısı 250'nin altında kaldıkça, yeni adaylar arasından seçme hakkının komite ile, kongrenin üç yıl için seçeceği altı üyeden oluşan bir balotaj heyetine ait olması kararlaştırıldı. Bu sıralarda patlak veren Trablusgarp Savaşı ve Balkan Savaşları da kulübün sorunlu dönem geçirmesinde etkili olmuştu.

Kulüp başkanı von Bieberstein'ın 13 Haziran 1912'de görevinden istifa etmesi sonrasında yıl sonuna kadar vekaleten Mahmud Muhtar Paşa başkanlık yaparken, yıl sonunda gerçeleştirilen kongrede başkanlığa Hans Freiherr von Wangenheim seçildi. 1882-1907 arasında kulübe üye olan 570 üyenin 52'si (%9,12) Osmanlı tebaasına mensupken, 1908-1918 yılları arasında üye olan 458 üyenin 129'u (%28,2) Osmanlı tebaasına mensuptu. Nisan 1909'da gerçekleşen 31 Mart Vakası'nın bastırılması sonrasında İttihat ve Terakki mensuplarının kulübe üyeliği hız kazandı. 1914'te Türkçülük akımının ülkede yaygınlaşmaya başlamasıyla, kulübü de Türkleştirme çabasına girişildi ve devletin üst düzey makamlarında görev yapan isimlerin kulübe yoğun katılımı gerçekleşti. Devletin I. Dünya Savaşı'na katılması sonrasında, bu tür derneklerin devlet tarafından tam olarak kontrol altına alınmasına yönelik bir kanun çıkartıldı ve bu kanun doğrultusunda, Beyoğlu Mutasarrıflığının 28 Kasım 1934 tarihli yazısıyla kulüpten, tüzüğünün ve yönetim kurulunun bildirilmesi istendi. Bu istekle birlikte kulüp tüzüğü ilk defa Türkçeye çevrildi. Ağustos 1915'te kulüp başkanlığına ilk kez Osmanlı tebaasından birisi, Said Halim Paşa seçildi. Başkanlık değişimi sonrasında üye olan kişi sayısında bir ivmelenme görüldü. O yıl üye sayısı 250'yi aşmıştı.

22 Mayıs 1916'da, Yeniköy'de yalnızca yazları faaliyet gösterecek Cercle du Bosphore (Boğaziçi Kulübü) kuruldu. 1918'de, I. Dünya Savaşı'nın kaybedilmesi sonrasında İttihat ve Terakki ile bağlantısı olan kulüp üyelerinin bir kısmı üyelikten çekilmeye başladı. 25 Kasım 1918'deki son oturumuna başkanlık ettikten sonra görev süresi dolan Said Halim Paşa'nın yerine başkanlığa Mustafa Reşid Paşa gelirken, daha önce İttihat ve Terakki ile bağlantısı olduğundan kulübe katılamamış kişilerin üyelik başvuruları gerçekleşti. Dönem itibarıyla kulüp bünyesinde siyasi içerikli görüşmeler yaşanmaya başlaması sonrasında üyeler, yönetim kurulu tarafından, kulüp bünyesinde herhangi bir siyasi faaliyet gerçekleştirilmesinin yasak olduğu konusunda uyarılmıştı. Mart 1920'de, ülkedeki yabancı subayların tamamının üyelikten yararlanmalarını sağlayacak bir madde tüzüğe dahil oldu. 1921 sonlarında Mustafa Reşid Paşa'nın Londra'ya gidecek olması üzerine başkanlıktan istifa etmesiyle birlikte, yeni başkan seçimi için Kurtuluş Savaşı'nın sona ermesinin beklenmesi ve başkanlığı vekaleten Hans Freiherr von Wangenheim'ın sürdürmesi kararlaştırıldı. 10 Aralık 1921 tarihli toplantıya göre kulübün toplam üye sayısı 225'ti. Ekim 1922'de ateşkes ilan edilip savaşın sona ermesinin ardından, 9 Aralık 1922'de gerçekleştirilen genel kurulda başkanlığa seçildi.

1923-1943: Cumhuriyetin ilk yılları

1923-1936 yılları arasında kulübe kayıt olan 414 kişinin 92'si (%22,2) Türk vatandaşıydı. 12 Aralık 1924'teki genel kurul toplantısında, tüzüğün ilk maddesi genişletilerek derneğin amacı daha ayrıntılı açıklanırken, onuncu maddede yapılan değişiklikle de sadece başvurularıyla kulüp üyesi olabilecek makam sahibi Türklerin kapsamı genişletildi. Başkentin Ankara'ya taşınmış olması sebebiyle üye yabancı diplomat ve devlet görevlilerin sayısında azalma yaşanmaya başladı. 1924'te başkanlığa seçilirken Aralık 1926'da başkan yardımcılığına seçilen Mehmed Şükrü Bey (Kaya), 1928'deki seçimlerde başkanlığa geldi ve bu sayede Türkiye hükûmetinin kulüp üzerindeki etkisi arttı. 1926'da belediye ile anlaşmaya varılıp kulübe "özel ev" statüsü verildi ve vergi vermemeye başladı. 1930'da alınan kararla toplantı tutanaklarının Fransızcaya ek olarak Türkçe yazılmasına da başlandı. Aralık 1931'deki seçimlerde Mehmed Şükrü Bey tekrar başkanlığa seçildi. 1920'lerin sonundan itibaren kulüp maddi bakımdan sorunlar yaşarken üye sayısında da düşüş gözlemlendi ve 1933 itibarıyla toplam üye sayısı 123'e indi.

Kulüp üye sayısını arttırmaya çalışırken, kullanılan bina 400'den fazla üyeyi kaldıracak büyüklükte değildi. Mart 1932'de, İstanbul Kulübü'nün yönetimi tarafından bir birleşme talebinde bulunuldu; ancak bu talep üyeler tarafından reddedildi. 1936'da dernek başkanlığına Cemil Topuzlu seçildi. 1940'ların başında başkanlığa Fethi Okyar gelirken, 1943 itibarıyla üye sayısı 172'ye yükseldi.

1943-günümüz: Büyük Kulüp'e dönüşüm

Dernek lokalinden Caddebostan'ın görünümü (Eylül 2006)

4 Nisan 1943'te başkan yardımcısı Lütfi Kırdar, Anadolu Kulübü ile birleşme girişiminin başlatıldığını açıklasa da girişim sonuçsuz kaldı. 28 Kasım 1943'te Okyar'ın vefatı sonrasında yeni bir başkanın seçilmesi gündeme geldi. Lütfi Kırdar, 12 Aralık 1943'teki genel kurulda kulüp başkanlığı için, kulüp üyesi olmayan Dışişleri Bakanı Numan Menemencioğlu'nu önerdi, 9 Ocak 1944'te yapılan kongrede de başkanlığa Menemencioğlu seçildi. 23 Nisan günü gerçekleştirilen olağanüstü kongrede derneğin adı Büyük Kulüp olarak değiştirildi; ancak Cercle d'Orient ismi de kullanılmaya devam etti. Aynı kongrede, tüzükte birtakım değişiklikler de yapıldı. Kulüp üyelerinin eşlerinin de istedikleri takdirde kulübe kabul edilmesinin önü açıldı. 25 Nisan'da devam eden toplantıda da tüzükle alakalı küçük değişiklikler yapılırken, bir kez daha başkanlık seçimi oldu ve başkanlığa tekrar Menemencioğlu seçildi. Menemencioğlu'nun Fransa büyükelçiliğine atanması sonrasında, 6 Aralık 1944'te başkanlıktan istifa etti ve yerine Necmettin Sadak getirildi. 10 Mart 1945'teki genel kurul toplantısında kulübün adının Şehir Kulübü olarak değiştirilmesi teklif edildiyse de bu teklif kabul edilmedi.

11 Şubat 1946'daki toplantıda; dışişleri bakanının fahri kulüp başkanı, İstanbul valisinin ise fahri başkan vekili olması yönünde bir tüzük değişikliğine gidildi. 1947'de, Otel ve Lokantacı Birliğine katılım teklifine kulüp karşı çıktı. 1953'te Saffet Baştımar başkanlığa geldi. Kulüp tarafından yaz aylarında kullanılmak üzere Mayıs 1953'te Çatalçeşme'deki bir köşk, ertesi yıl ise Çiftehavuzlar'daki iki köşk kiralandı. 1954 itibarıyla üye sayısı 350'ye ulaşmıştı. 1955'te Tevfik Rüştü Aras kulüp başkanlığına seçildi. Yaz aylarında kullanılan yerlere olan ilginin fazla olması sebebiyle 1955 yılında bir bina daha kiralandı. 24 Mart 1958'deki kongreyle birlikte ise Mükerrem Sarol başkanlığa geldi.27 Mayıs 1960'taki askerî darbe sonrasında kulübün başkanı Sarol dahil bazı üyeleri yargılandığından üye sayısında ani bir düşüş yaşandı. Aynı yıl başkanlığa Hüsnü Çakır geldi. Çakır'ın 3 Ağustos 1960'taki vefatı sonrasında, başkan vekili Hamdi Açan başkanlığa seçildi. 7 Mart 1965'te yeni başkan oldu. Yazlık binanın giderek popülerleşmesi sebebiyle merkez bina daha az kullanılmaya başlandı ve 1960'ların başından itibaren buradaki faaliyetlerde düşüş yaşandı. Bu yıllarda, kulüp tüzüğündeki ilgili madde çıkarılarak kadınların da kulüp asli üyesi olmasının önü açıldı. Şubat 1971'de Sahir Kurutluoğlu başkanlık makamına getirildi. 22 Haziran 1975'teki genel kurul, kulüp tarihinde bir ilk olarak yazlık binada yapıldı. 25 Ocak 1976'da gerçekleştirilen kongredeki seçimlerde ise Raif Dinçkök başkanlığa getirildi.

Bu dönemde, kulüp merkezini Beyoğlu'ndaki binadan Çiftehavuzlar'daki binaya taşıma işleri hız kazandı. 1978'de, Çiftehavuzlar'daki binanın içinde bulunduğu arazi kulüp tarafından satın alındı. Aynı yıl, Çiftehavuzlar'daki binanın kış aylarında da açık kalması kararlaştırıldı. 1979-1981 arasında yazlık lokalde restorasyon ve yenileme çalışmaları yapıldı. Aralık 1983'te, Beyoğlu'ndaki binada yangın çıkması sonrasında bina kullanılmaz hâle geldi ve Nisan 1984 itibarıyla bu bina boşaltıldı. Bu binada yer alan kitaplar ve diğer bazı demirbaşlar ise, Kadıköy'de, Cemil Topuzlu Caddesi üzerinde kiralanan bir binaya taşındı. Kulüp binasında çeşitli yenileme ve genişletmeler yapılırken 1987 itibarıyla üye sayısı 2092'ye ulaşmıştı. 25 Şubat 1994'te vefat eden Dinçkök'ün yerine başkanlığa, otomatik olarak başkan yardımcısı Bülend Ulusu geçti. Lokal bahçesine, kulübe olan hizmetlerinden ötürü Dinçkök'ün bir de büstü dikilmişti. Bu dönemde lokalin kalan kısmı da kulüp tarafından satın alınırken yine lokal bünyesinde genişletmeler yapıldı. 2000'lerin başında üye sayısı 5300'lere ulaştı. Bu büyümenin ardından 2000 yılında kulüp tüzüğünde bir değişikliğe gidilerek; derneğin gelişmesini ve geleceğini ilgilendiren konularda inceleme ve araştırma yapma, tüzüğe uyulup uyulmadığını inceleme, görüş ve düşüncelerini yönetim kuruluna bildirme, yönetim kurulundan bilgi talep etme yetki ve görevlerine sahip bir yüksek divan oluşturuldu. 2003 yılında, Büyük Kulüp adını taşıyan dergi kulüp tarafından yayınlanmaya başladı.

Kulüp, 2015 itibarıyla yaklaşık 8000 üyeye ulaştı. 2 Ocak 2017'de yapılan başkanlık seçimi sonucunda Duran Akbulut kulüp başkanlığına seçildi.

İdari yapısı

Derneğin en üst karar organı genel kuruldur ve kulübün asil üyelerinden oluşur. Kulübün yönetimi; birer başkan, başkan vekili, genel sekreter, muhasip üye ve tesisler sorumlusu üye ile altı normal üyeden meydana gelen yönetim kurulu tarafından yürütülür. Derneğe üye olmak isteyenleri değerlendirmekle yükümlü balotaj kurulu 15 kişiden, disiplin kurulu 11 kişiden, sicil kurulu 5 kişiden, denetleme kurulu ise 3 kişiden oluşmaktadır.

Lokal ve tesisler

Dernek lokalinden bir görünüm (Mart 2012)

Derneğin lokali, Kadıköy'ün Çiftehavuzlar semtinde, Cemil Topuzlu Caddesi 40-42 numaralarda yer alır. Lokalde Bahçe Restaurant, Baron Restaurant, Cafe d'Orient, Safran Restaurant, Teras Restaurant, White&Black, Gurme, İskele Bar ve Tenis Cafe olmak üzere dokuz restoran ve kafe; Balo Salonu, Red Lounge ve Kış Bahçesi olmak üzere çeşitli etkinliklere ev sahipliği yapan üç mekânın yanı sıra; çeşitli aktivitelerin gerçekleştirildiği iskele, açık havuz, tenis kulübü, çocuk kulübü, bilardo salonu, oyun salonu, sağlık kulübü, kütüphane ve müze bulunmaktadır.

Başkanları

Büyük Kulüp başkanı olarak görev yapan kişiler şu şekildedir:

Muhsin Han (1882-1891)
(1891-1897)
(1897-1898)
(1898-1900)
Franz Alfred Heinrich Graf von Calice (1900-1906)
Adolf Marschall von Bieberstein (1906-1912)
Mahmud Muhtar Paşa (1912, vekaleten)
Hans Freiherr von Wangenheim (1912-1915)
Said Halim Paşa (1915-1918)
Mustafa Reşid Paşa (1918-1921)
Hans Freiherr von Wangenheim (1921-1922, vekaleten)
(1922-1924)
(1924-1928)
Şükrü Kaya (1928-1936)
Cemil Topuzlu (1936-1940'lar)
Fethi Okyar (1940'lar-1943)
Lütfi Kırdar (1943-1944, vekaleten)
Fethi Okyar (1944)
Numan Menemencioğlu (1944)
Necmettin Sadak (1944-1953)
Saffet Baştımar (1953-1955)
Tevfik Rüştü Aras (1955-1958)
Mükerrem Sarol (1958-1960)
Hüsnü Çakır (1960-1963)
Hamdi Açan (1963-1965)
(1965-1971)
Sahir Kurutluoğlu (1971-1976)
Raif Dinçkök (1976-1994)
Bülend Ulusu (1994-1996)
Duran Akbulut (1996-2017)
Gündüz Kaptanoğlu (2017-)

Kayda değer üyeleri

Hakkındaki iddialar

Dernek, bazı medya kuruluşları tarafından "cuntacılar kulübü" olarak da adlandırılmıştır. Kuruluşunda Masonik bir çizgi izlediği iddia edilmektedir. Ancak dernek başkanı Duran Akbulut, 2010'da verdiği bir röportajında derneğin mason derneği olduğu iddialarını yalanlamıştır.

Kardeş kulüpler

Büyük Kulüp'ün farklı ülkelerde bulunan 40 kulüp ile kardeş kulüp anlaşması bulunmaktadır. Kulüp üyeleri, dernek yönetimi ile yapacağı görüşmeler sonrasında bu kulüplerden misafir üye olarak faydalanabilmektedir. Bu kardeş kulüpler şu şekildedir:

, Hamburg, Almanya
Union International Club, Frankfurt, Almanya
International Club Berlin, Berlin, Almanya
Rotonda Business-Club, Köln, Almanya
, New York, Amerika Birleşik Devletleri
, New York, Amerika Birleşik Devletleri
, Washington, DC, Amerika Birleşik Devletleri
, Washington, DC, Amerika Birleşik Devletleri
, San Francisco, Amerika Birleşik Devletleri
University Club of St. Paul, Saint Paul, Amerika Birleşik Devletleri
The Australian Club, Melbourne, Avustralya
International Club Château Sainte-Anne, Brüksel, Belçika
, Brüksel, Belçika
, Londra, Birleşik Krallık
, Londra, Birleşik Krallık
The Royal Northern & University Club, Aberdeen, Birleşik Krallık
Union Club 1884, Sofya, Bulgaristan
Mercantile Athletic Club, Cakarta, Endonezya
, Paris, Fransa
, Paris, Fransa
, Paris, Fransa
, Johannesburg, Güney Afrika Cumhuriyeti
, Madrid, İspanya
, Barselona, İspanya
, Barselona, İspanya
, Göteborg, İsveç
, Roma, İtalya
, Cenova, İtalya
, Kobe, Japonya
Club Universitaire de Montréal, Montreal, Kanada
, Toronto, Kanada
, Nairobi, Kenya
Cercle Munster, Lüksemburg, Lüksemburg
University Club of Mexico, Meksiko, Meksika
, Oslo, Norveç
, Varşova, Polonya
, Lizbon, Portekiz
Tower Club, Singapur, Singapur
, Santiago, Şili
American Club in China, Taipei, Tayvan

Kaynakça

Özel

^ (PDF). Büyük Kulüp. 31 Aralık 2016. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2013.
^ ^a ^b Koloğlu 2005, s. 24.
^ Koloğlu 2005, s. 21.
^ Mercan, Faruk (2007). Onlar Başroldeydi. Doğan Kitap. s. 24. ISBN . 17 Aralık 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Aralık 2018.
^ Karakaş, Ercan (2009). Geçmişten Günümüze Ermeni Komiteleri ve Terörü. IQ Kültür Sanat Yayayıncılık. s. 116. ISBN . 17 Aralık 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Aralık 2018.
^ Koloğlu 2005, s. 24-25.
^ Koloğlu 2005, s. 25.
^ Koloğlu 2005, s. 25-26.
^ Koloğlu 2005, s. 26.
^ Koloğlu 2005, s. 27.
^ Koloğlu 2005, s. 31.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Koloğlu 2005, s. 32.
^ Koloğlu 2005, s. 33.
^ Koloğlu 2005, s. 41.
^ Koloğlu 2005, s. 44.
^ Koloğlu 2005, s. 86.
^ Koloğlu 2005, s. 85-86.
^ ^a ^b Koloğlu 2005, s. 87.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l Koloğlu 2005, s. 88.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q Koloğlu 2005, s. 89.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Koloğlu 2005, s. 90.
^ Koloğlu 2005, s. 91.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Koloğlu 2005, s. 92.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Koloğlu 2005, s. 95.
^ Koloğlu 2005, s. 96-97.
^ ^a ^b Koloğlu 2005, s. 97.
^ ^a ^b Koloğlu 2005, s. 103.
^ ^a ^b Koloğlu 2005, s. 104.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v Koloğlu 2005, s. 105.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Koloğlu 2005, s. 106.
^ ^a ^b Koloğlu 2005, s. 108.
^ Koloğlu 2005, s. 109.
^ Koloğlu 2005, s. 109-112.
^ ^a ^b Koloğlu 2005, s. 113.
^ Koloğlu 2005, s. 113-116.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Koloğlu 2005, s. 124.
^ ^a ^b Koloğlu 2005, s. 125.
^ Koloğlu 2005, s. 125-127.
^ ^a ^b ^c Koloğlu 2005, s. 127.
^ Koloğlu 2005, s. 129.
^ ^a ^b ^c ^d ^e Koloğlu 2005, s. 130.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Koloğlu 2005, s. 131.
^ ^a ^b Koloğlu 2005, s. 133.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Koloğlu 2005, s. 132.
^ Koloğlu 2005, s. 134.
^ ^a ^b Koloğlu 2005, s. 135.
^ ^a ^b Koloğlu 2005, s. 146.
^ Koloğlu 2005, s. 148.
^ Koloğlu 2005, s. 148-149.
^ ^a ^b Koloğlu 2005, s. 153.
^ Koloğlu 2005, s. 153-154.
^ Koloğlu 2005, s. 157.
^ Koloğlu 2005, s. 156.
^ Koloğlu 2005, s. 160-161.
^ Koloğlu 2005, s. 166.
^ Koloğlu 2005, s. 166-167.
^ "Burak Mavi Büyük Kulüp dergisinin genel yayın yönetmenliğine getirildi". . 25 Eylül 2012. 26 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Aralık 2018.
^ ^a ^b ^c ^d . Sözcü. 26 Şubat 2015. 17 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2018.
^ ^a ^b ^c ^d Toprakkaya, Kadir (2 Ocak 2017). Kadıköy Life. 17 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2018.
^ ^a ^b (PDF). İstanbul: Büyük Kulüp. 2013. 15 Kasım 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2018.
^ Koloğlu 2005, s. 35.
^ Koloğlu 2005, s. 84.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Koloğlu 2005, s. 96.
^ ^a ^b ^c Koloğlu 2005, s. 123.
^ Koloğlu 2005, s. 126.
^ ^a ^b Koloğlu 2005, s. 136.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s Koloğlu 2005, s. 137.
^ Koloğlu 2005, s. 147.
^ . tbmm.gov.tr. 31 Ekim 2012. 26 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2014.
^ ^a ^b ^c ^d Hasan, Aydın (24 Şubat 2014). "Esrarengiz klübün yöneticileri Tarabya Köşkü'nde". Milliyet. 2 Şubat 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Aralık 2018.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s . Samanyolu Haber. 23 Mart 2010. 26 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2013.
^ ^a ^b ^c Uskan, Arda (23 Mart 2010). . Takvim. 7 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2013.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h . Haber365. 15 Kasım 2010. 30 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2013.
^ . Samanyolu Haber. 31 Ocak 2008. 13 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2013.
^ Erandaç, Bülent (21 Ekim 2012). . Takvim. 5 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2013.
^ . Büyük Kulüp. 7 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2013.

Genel

Koloğlu, Orhan (2005). Cercle d'Orient'dan Büyük Kulüp'e. İstanbul: Boyut Yayın Grubu. ISBN .

Dış bağlantılar

Resmî site
Büyük Kulüp dergisinin resmî sitesi(16 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .)
Özlü, Nilay; Kula Say, Seda; Baruh, Lorans Tanatar; Coşkun, B. Selcen (Güz 2016). "Emek Sineması, Cercle d'Orient ve bir Beyoğlu hikâyesi" (PDF). Mimar.ist, 57. İstanbul: Bayramoğlu Matbaacılık. ss. 23-62. ISSN 1302-8219. 9 Aralık 2017 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 17 Aralık 2018.

[1] (PDF). Büyük Kulüp. 31 Aralık 2016. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2013.

[FOOTNOTEKoloğlu200524-2] Koloğlu 2005, s. 24.

[FOOTNOTEKoloğlu200521-3] Koloğlu 2005, s. 21.

[4] Mercan, Faruk (2007). Onlar Başroldeydi. Doğan Kitap. s. 24. ISBN . 17 Aralık 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Aralık 2018.

[5] Karakaş, Ercan (2009). Geçmişten Günümüze Ermeni Komiteleri ve Terörü. IQ Kültür Sanat Yayayıncılık. s. 116. ISBN . 17 Aralık 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Aralık 2018.

[FOOTNOTEKoloğlu200524-25-6] Koloğlu 2005, s. 24-25.

[FOOTNOTEKoloğlu200525-7] Koloğlu 2005, s. 25.

[FOOTNOTEKoloğlu200525-26-8] Koloğlu 2005, s. 25-26.

[FOOTNOTEKoloğlu200526-9] Koloğlu 2005, s. 26.

[FOOTNOTEKoloğlu200527-10] Koloğlu 2005, s. 27.

[FOOTNOTEKoloğlu200531-11] Koloğlu 2005, s. 31.

[FOOTNOTEKoloğlu200532-12] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Koloğlu 2005, s. 32.

[FOOTNOTEKoloğlu200533-13] Koloğlu 2005, s. 33.

[FOOTNOTEKoloğlu200541-14] Koloğlu 2005, s. 41.

[FOOTNOTEKoloğlu200544-15] Koloğlu 2005, s. 44.

[FOOTNOTEKoloğlu200586-16] Koloğlu 2005, s. 86.

[FOOTNOTEKoloğlu200585-86-17] Koloğlu 2005, s. 85-86.

[FOOTNOTEKoloğlu200587-18] Koloğlu 2005, s. 87.

[FOOTNOTEKoloğlu200588-19] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l Koloğlu 2005, s. 88.

[FOOTNOTEKoloğlu200589-20] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q Koloğlu 2005, s. 89.

[FOOTNOTEKoloğlu200590-21] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Koloğlu 2005, s. 90.

[FOOTNOTEKoloğlu200591-22] Koloğlu 2005, s. 91.

[FOOTNOTEKoloğlu200592-23] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Koloğlu 2005, s. 92.

[FOOTNOTEKoloğlu200595-24] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Koloğlu 2005, s. 95.

[FOOTNOTEKoloğlu200596-97-25] Koloğlu 2005, s. 96-97.

[FOOTNOTEKoloğlu200597-26] Koloğlu 2005, s. 97.

[FOOTNOTEKoloğlu2005103-27] Koloğlu 2005, s. 103.

[FOOTNOTEKoloğlu2005104-28] Koloğlu 2005, s. 104.

[FOOTNOTEKoloğlu2005105-29] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v Koloğlu 2005, s. 105.

[FOOTNOTEKoloğlu2005106-30] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Koloğlu 2005, s. 106.

[FOOTNOTEKoloğlu2005108-31] Koloğlu 2005, s. 108.

[FOOTNOTEKoloğlu2005109-32] Koloğlu 2005, s. 109.

[FOOTNOTEKoloğlu2005109-112-33] Koloğlu 2005, s. 109-112.

[FOOTNOTEKoloğlu2005113-34] Koloğlu 2005, s. 113.

[FOOTNOTEKoloğlu2005113-116-35] Koloğlu 2005, s. 113-116.

[FOOTNOTEKoloğlu2005124-36] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Koloğlu 2005, s. 124.

[FOOTNOTEKoloğlu2005125-37] Koloğlu 2005, s. 125.

[FOOTNOTEKoloğlu2005125-127-38] Koloğlu 2005, s. 125-127.

[FOOTNOTEKoloğlu2005127-39] Koloğlu 2005, s. 127.

[FOOTNOTEKoloğlu2005129-40] Koloğlu 2005, s. 129.

[FOOTNOTEKoloğlu2005130-41] Koloğlu 2005, s. 130.

[FOOTNOTEKoloğlu2005131-42] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Koloğlu 2005, s. 131.

[FOOTNOTEKoloğlu2005133-43] Koloğlu 2005, s. 133.

[FOOTNOTEKoloğlu2005132-44] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Koloğlu 2005, s. 132.

[FOOTNOTEKoloğlu2005134-45] Koloğlu 2005, s. 134.

[FOOTNOTEKoloğlu2005135-46] Koloğlu 2005, s. 135.

[FOOTNOTEKoloğlu2005146-47] Koloğlu 2005, s. 146.

[FOOTNOTEKoloğlu2005148-48] Koloğlu 2005, s. 148.

[FOOTNOTEKoloğlu2005148-149-49] Koloğlu 2005, s. 148-149.

[FOOTNOTEKoloğlu2005153-50] Koloğlu 2005, s. 153.

[FOOTNOTEKoloğlu2005153-154-51] Koloğlu 2005, s. 153-154.

[FOOTNOTEKoloğlu2005157-52] Koloğlu 2005, s. 157.

[FOOTNOTEKoloğlu2005156-53] Koloğlu 2005, s. 156.

[FOOTNOTEKoloğlu2005160-161-54] Koloğlu 2005, s. 160-161.

[FOOTNOTEKoloğlu2005166-55] Koloğlu 2005, s. 166.

[FOOTNOTEKoloğlu2005166-167-56] Koloğlu 2005, s. 166-167.

[57] "Burak Mavi Büyük Kulüp dergisinin genel yayın yönetmenliğine getirildi". . 25 Eylül 2012. 26 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Aralık 2018.

[Sözcü-58] . Sözcü. 26 Şubat 2015. 17 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2018.

[Life-59] Toprakkaya, Kadir (2 Ocak 2017). Kadıköy Life. 17 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2018.

[Tüzük-60] (PDF). İstanbul: Büyük Kulüp. 2013. 15 Kasım 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2018.

[FOOTNOTEKoloğlu200535-61] Koloğlu 2005, s. 35.

[FOOTNOTEKoloğlu200584-62] Koloğlu 2005, s. 84.

[FOOTNOTEKoloğlu200596-63] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Koloğlu 2005, s. 96.

[FOOTNOTEKoloğlu2005123-64] Koloğlu 2005, s. 123.

[FOOTNOTEKoloğlu2005126-65] Koloğlu 2005, s. 126.

[FOOTNOTEKoloğlu2005136-66] Koloğlu 2005, s. 136.

[FOOTNOTEKoloğlu2005137-67] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s Koloğlu 2005, s. 137.

[FOOTNOTEKoloğlu2005147-68] Koloğlu 2005, s. 147.

[69] . tbmm.gov.tr. 31 Ekim 2012. 26 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2014.

[Milliyet-70] Hasan, Aydın (24 Şubat 2014). "Esrarengiz klübün yöneticileri Tarabya Köşkü'nde". Milliyet. 2 Şubat 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Aralık 2018.

[SH-71] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s . Samanyolu Haber. 23 Mart 2010. 26 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2013.

[Takvim-72] Uskan, Arda (23 Mart 2010). . Takvim. 7 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2013.

[Haber365-73] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h . Haber365. 15 Kasım 2010. 30 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2013.

[samanyolu1-74] . Samanyolu Haber. 31 Ocak 2008. 13 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2013.

[75] Erandaç, Bülent (21 Ekim 2012). . Takvim. 5 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2013.

[76] . Büyük Kulüp. 7 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2013.