Nazi Almanyası,Almanya’nın 1933 ile 1945 yılları arasında, Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi (NSDAP) idaresi altında, tek parti rejimine dayalı yönetim sistemiyle “Führer” unvanlı hükûmet (1933-1945) ve devlet başkanı (1934-1945) Adolf Hitler’in liderliğinde egemenlik sürdüğü döneme verilen isim. Alman tarihi içerisinde “Reich”ların üçüncüsüdür; bundan dolayı Üçüncü Reich ismiyle de nitelendirilir.
Nazi Almanyası Alman İmparatorluğu Deutsches Reich (1933-1943) Büyük Alman İmparatorluğu Großdeutsches Reich (1943-1945) | |||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1933-1945 | |||||||||||||||
1942'nin sonlarında II. Dünya Savaşı sürerken ulaşılan en geniş sınırları gösteren harita: | |||||||||||||||
Ocak 1944'teki idari birimleri gösteren harita. | |||||||||||||||
Başkent ve en büyük şehir | Berlin 52°31′K 13°23′D / 52.517°K 13.383°D | ||||||||||||||
Resmî dil(ler) | Almanca | ||||||||||||||
Yaygın dil(ler) | Almanca | ||||||||||||||
Demonim | Alman | ||||||||||||||
Hükûmet | Nasyonal sosyalist tek partili totaliter diktatörlük | ||||||||||||||
Cumhurbaşkanı | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Şansölye | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Yasama organı | Reichstag | ||||||||||||||
• Devlet konseyi | Reichsrat (1934'e dek) | ||||||||||||||
Tarihî dönem | Savaş arası · II. Dünya Savaşı | ||||||||||||||
| |||||||||||||||
Yüzölçümü | |||||||||||||||
1939 | 633.786 km2 | ||||||||||||||
1940 | 823.505 km2 | ||||||||||||||
Nüfus | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Para birimi | Reichsmark, (ℛℳ, ℳ) | ||||||||||||||
Üçüncü Reich’ın kuruluşu, Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi lideri Adolf Hitler’in Paul von Hindenburg tarafından şansölye olarak görevlendirilmesi ile başladı. İkinci Dünya Savaşı’nda Almanya’nın teslim olmasına kadar geçen zaman zarfını teşkil eden bu dönemin siyasal, sosyal ve ekonomik konularında gerçekleştirilen pek çok faaliyet nasyonal sosyalizmin etkisi altında gelişti.
Devletin isimleri
“Deutsches Reich” (Alman İmparatorluğu)
Almanya, “Alman İmparatorluğu” ismini çeşitli dönemlerde yürürlüğe giren anayasaların sonucunda kullandı. Bismarck'ın kurucusu olduğu Alman İmparatorluğu, 1871'de küçük Alman krallıklarının ve bağımsız Alman şehirlerinin bir federasyonu olarak kuruldu, 1918'de ise Kasım Devrimi ile yıkıldı. 1919'dan 1933'e kadar Almanya, “Weimar Cumhuriyeti” olarak isimlendirilen dönemde Alman İmparatorluğu ismini kullanmaya devam etti.
30 Ocak 1933'te Hitler'in şansölye olmasıyla Alman İmparatorluğu, “nasyonal sosyalist Führer devleti” sistemine geçiş yaptı. Hitler'in liderliğini yürüttüğü Alman İmparatorluğu, İkinci Dünya Savaşı'nın son aşamasında, 8 Mayıs 1945'te Alman kuvvetlerinin kayıtsız şartsız teslimiyle aynı anda son buldu.
“Großdeutsches Reich” (Büyük Alman İmparatorluğu)
Nasyonal sosyalistler zaman içerisinde Alman topraklarını genişletti. 12 ve 13 Mart 1938 tarihlerinde “Ostmark” olarak isimlendirilen Avusturya ilhak edildi. İkinci Dünya Savaşı boyunca Almanya'nın Birinci Dünya Savaşı sonunda kaybettiği toprakların geri alınması ve doğudaki komşu ülkelerin işgal edilmesiyle, Alman İmparatorluğu en geniş sınırlarına ulaştı.
Nasyonal sosyalist rejim Büyük Alman İmparatorluğu ismine, 1848 yılında Habsburg monarşisi içerisinde yaşayan Almanları kapsayan ve “Büyük Alman Çözümü” olarak öngörülen, birleşik bir Alman ulus devletinin planı doğrultusunda sahip çıktı. Bu plan aslında 1871'de Pan-Alman Birliği'nin Alman İmparatorluğu'nu oluşturmasıyla gerçekleşmişti. Buna ek olarak, nasyonal sosyalist rejim “Büyük Alman İmparatorluğu” kavramına yayılmacı bir niyet ekledi: Etnik Almanlar ile diğer alanlar bir “Büyük Cermen İmparatorluğu” yaratmak için ülkeye dahil edilmeliydi. Almanya sınırlarının ötesine gidilmesi tarihi bir zorunluluk olarak lanse edilmiştir.
Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi'nin 1920 yılında ilan ettiği 25 maddelik parti programında ulusal topluluğun egemen olduğu Büyük Almanya'nın kurulması açıklanmıştı. Bundan dolayı, NSDAP iktidarı boyunca ele geçirilen yeni alanlar Büyük Alman İmparatorluğu'nun bir parçası ilan edildi.
26 Haziran 1943'te çıkan bir kararname ile, “Büyük Alman İmparatorluğu” kavramı resmiyet kazanarak “Alman İmparatorluğu” isminin yerini aldı.
İsim değişikliğinin bir sonucu olarak, devletin bastığı posta pulları “Deutsches Reich” yerine “Großdeutsches Reich” ismiyle çıkarılmaya başlandı.
“Drittes Reich” (Üçüncü Reich veya Üçüncü İmparatorluk)
Nasyonal sosyalistlere göre, Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu (Birinci Reich), Otto von Bismarck'ın 1871'den 1919'a kadar devam eden Alman İmparatorluğu ise (İkinci Reich) idi.
Weimar Cumhuriyeti döneminde parlamenter sisteme muhalif olan ve Almanya'nın Birinci Dünya Savaşı sonucundaki yenilgisini kabullenemeyen siyasi gruplar, milliyetçi ve otoriter bir yönetimin gelmesini istiyorlardı. Beklenen oldu. 1933'te nasyonal sosyalistlerin iktidara gelmesiyle Üçüncü Reich ilan edildi.
Ayrıca, Hitler Üçüncü Reich'ın bin yıl süreceğini ilan etmişti ve nasyonal sosyalist propaganda, “Tausendjähriges Reich” (Bin Yıllık İmparatorluk) kavramını ortaya çıkarmıştı.
Bayrak
Almanya 1919'da, cumhuriyetin ilanından sonra siyah-beyaz-kırmızı renklerden oluşan Reich bayrağını (schwarz-weiß-rote Flagge) kaldırarak günümüzde de kullanılan ve cumhuriyeti simgeleyen siyah-kırmızı-altın renklerden oluşan bayrağı (schwarz-rot-goldene Flagge) yürürlüğe koymuştu. Buna rağmen siyah-beyaz-kırmızı bayrak, Weimar Cumhuriyeti dönemindeki Alman ordusu Reichswehr tarafından kullanılmaktaydı ve ticaret bayrağı olarak da yürürlükteydi. Siyah-kırmızı-altın bayrak, 1918 yenilgisini kabul etmeyen milliyetçi kesimler tarafından bir utanç sembolü olarak kabul ediliyordu. 1933'te Hitler'in iktidara gelmesiyle siyah-kırmızı-altın bayrak rafa kaldırıldı, Reich'ın sembolü olan siyah-beyaz-kırmızı bayrak yeniden ulusal bayrak olarak yürürlüğe kondu. Siyah-beyaz-kırmızı renkler 1867-1871 arasında hüküm sürmüş Kuzey Almanya Konfederasyonu'nun ve 1871-1918 arasında hüküm sürmüş Alman İmparatorluğu'nun bayrağını oluşturmaktaydı (Bu iki devletin siyah-beyaz-kırmızı bayrağı 3:2 oranındayken Üçüncü Reich'ınki 3:5 oranındadır).
Siyah-beyaz-kırmızı bayrak, 1933'ten itibaren 2 yıl yürürlükte kaldıktan sonra, 1935'te kırmızı zemin üzerindeki beyaz dairenin içerisinde yer alan siyah gamalı haçın bulunduğu bayrakla (Hakenkreuzflagge) değiştirildi (NSDAP bayrağından farklı olarak gamalı haçın yer aldığı beyaz daire merkezde değil soldadır). 1935-1945 arasında gamalı haç bulunan bayrak, Alman devletinin ve Alman ulusunun bayrağı olarak kabul edildi.
İdeoloji
→ Ana madde: Nasyonal sosyalizm
Nasyonal sosyalizm, ulusal devrimci bir hareket olarak kendisini toplumun ve devletin her kademesinde belirleyici etmen yapan bir siyasal öğretidir. İçişlerinde ve dışişlerinde, ulusun mevcudiyetinin korunması ve geleceğinin planlamasının yapıldığı politik uygulamaları içerir. Ulusal toplum fikri, siyaset, ahlak ve hukuk gibi çeşitli meselelerde belirleyici kurallar koyan bu halk hareketi, 1933-1945 yılları arasında Almanya'nın resmî devlet felsefesi olarak yürürlükte kaldı. Nasyonal sosyalistler, o dönemin Almanya'sında ortak bir toplum dayanışması içerisinde, tek parti olan NSDAP'nin popülist yönetimi altında ulusal yükselmeyi hedefleyen politikalar doğrultusunda faaliyet göstermişlerdir.
“Führer devleti” (Führerstaat) sistemi
“Nasyonal sosyalist Führer devleti”, nasyonal sosyalizm ideolojisinin ortaya koyduğu, ülke yönetiminde tüm yetkilerin tek siyasal otoritenin egemenliğinde olduğu bir devlet modelidir. Adolf Hitler'in ilan ettiği nasyonal sosyalizmin öğretileri ve nasyonal sosyalist devlet sistemi kendi taraftarlarınca bir diktatörlük değil, tam anlamıyla bir ulusal egemenliği esas alan ve halka hizmet eden sosyal devlet sistemi olarak tanımlanmıştır. Tarafsız bir gözlem sonucunda nasyonal sosyalist yönetimin tek parti rejimine dayanan ve muhalefete yer vermeyen yönetim biçimi bir diktatörlük olarak kabul edilebilir.
“Führer devleti” sisteminin en üst basamağında devletin ve milletin lideri olan “Führer” yer alır. Führer, halkı ve devleti ilgilendiren meselelerde parlamentarizme alternatif olan hızlı bir uygulamayla, karar alma yetkisinin en üst kademesini kendisinde bulundurur. Ülke içindeki siyasal kuruluşların ve yerel yönetimlerin tümü Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi'ne bağlıdır. Üçüncü Reich döneminde temel öneme sahip mevzuat ve politika konularında halk egemenliği meşru edilmişti. Bunun için halk oylamaları gerçekleştiriliyordu. Nasyonal sosyalist devletin politik meselelerle ilgili soruları anlaşılır ifadelerle açıklandı ve genellikle “Evet” veya “Hayır” seçenekleri ile seçmenler tarafından karar olunabildi.
Tarihçe
1933 yılında Büyük Friedrich'in mezarında büyük bir ulusal kalkınma ve direniş başladı. Bu direniş tarihe geçti -Potsdam Günü olarak da bilinir- ve böylelikle çok yeni temel yasalar ve temel düzenlemelerin gelmesini sağladı. Temel esasta bilinçli halk toplumlaşması ve bağdaşması, ülke dahilinde köklendirilmesi; bir diğer öge olarak ise istikrarı sağlamak için yapılacak görevlerin halledilmesinde hak sahibi olunup, yapılan işlerin halkın ve Reich'ın -yani imparatorluğun- kalkınması için olunduğudur. Üçüncü Reich, yani Üçüncü Alman İmparatorluğu da aynı ikincisindeki ve birincisindeki gibi halk ve memleket esaslarına dayalıydı. Hitler savaş, bunalım ve enflasyondan bitkin düşmüş Alman halkına kurtuluş sundu. Böylelikle 5 Mart 1933 tarihinde devlet seçimlerinde Adolf Hitler'e verilen güç transferi onu liderlik (Führer makamı) için güçlendirirken, geniş bir halk kitlesinin desteğiyle gerçekleşen ve kan dökülmeden uygulanarak hayata geçen, nasyonal sosyalist hükûmetin devrimi gerçekleşmiş oldu. Garnizon Kilisesi'nde 21 Mart'ta yapılan bir şenlik nasyonal sosyalistlerin doğum tarihi olmuş oldu.
Yeni Alman Devleti hükûmetteki Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi ile hükûmet taraftarı milliyetçi muhalefetin -Alman Ulusal Halk Partisi- katılımıyla beraber kuruldu. Üçüncü Alman İmparatorluğu, nasyonal sosyalistlerin başını çektiği ve diğer milliyetçilerin de entegre olduğu bir idarede şekillendi. Nasyonal sosyalist hükûmet, yönetime geldiği andan itibaren Almanya'da yaşanan ekonomik ve sosyal buhranı gidermek için çalışmalarda bulundu, ayrıca bu çalışmalarıyla eş zamanlı olarak nasyonal sosyalizmi toplum hayatının her alanına sokmaya çalıştı. Mart 1933 tarihinde Cumhurbaşkanı Hindenburg, şubatta Reichstag binasında çıkan yangından sonra yeni kurallar koydu. Aynı ayda yeni bir yasa çıkarıldı. 23 Mart'taki parlamento oturumunda “Halkta ve İmparatorlukta Sıkıntının Kaldırılmasına Dair Yasa” (Gesetz zur Behebung der Not von Volk und Reich) adındaki 5 maddelik yetki tasarısının kabul edilmesiyle yasama ve yürütme erkleri, Alman halkına ve Alman devletine en hızlı şekilde hizmet edilmesi için NSDAP'nin eline geçti. Yasama yetkisinin, bütçe denetiminin, anayasa değişikliği yapma yetkisinin, dört yıl süreyle kabineye devredilmesi hükümlerini getiren bu yasada, halkın Alman İmparatorluğu'na ulusal bağlılıkla hizmet etmesi belirtiliyordu. Böylece devlet, anayasadaki hükümleri gözetmeksizin ve milletvekillerine gerek kalmaksızın yeni yasaların çıkmasını ve anayasada değişikliklerin yapılmasını sağladı. Böylelikle parlamentodaki diğer partilerle beraber sendikalar da hepten kaldırıldı. Marksist sendikaların yerine ulusal görüşteki nasyonal sosyalist Alman Emek Cephesi öne geçti. Yeni devlet biçimi Führerlik makamı temelinde 31 Mart ve 7 Nisan'da tanıtıldı ve her şey yürürlüğe girene kadar devlet belediye başkanları atandı. 30 Ocak 1934 tarihinde bütün hak ve yasalar eyaletlerden ve halktan yeni kurulan devlete geçti ve teslim edildi. Partilerin tekleşmesi ve devletin bir olması, Marksist ve komünist partilerin kaldırılıp yok olmasına neden oldu. Nasyonal sosyalistler, muhafazakâr milliyetçilerle de yollarını ayırdılar. NSDAP dışındaki diğer milliyetçi partilerin kapatılmasıyla, bu partilerin üyelerinin çoğu NSDAP'ye katıldılar. 1 Aralık 1933 tarihinde nasyonal sosyalistler açık siyasal çalışmaların tek yasal sorumlusu oldular. Almanya, NSDAP iktidarının hayata geçirdiği, memleketin ve halkın kalkınmasını esas alan iç politikalar sayesinde çok güçlü bir ülke olma yolunda ilerledi. Ekonomi alanındaki politikaların sonucunda işsizlik sayısı 1933 yılı başında 6 milyon iken, 1936 yılının ortasında 1,17 milyona düştü. İşsizlikteki düşüş 1936 sonrasında daha hızlandı. Devlet miras yasalarıyla 29 Eylül 1933 tarihinde köylülerin kazancını yüksek seviyeye getirdi. Irk düşünceleriyle de büyük yoğunlukla Yahudilerin şimdiye kadar oldukları politika ve devlet dairelerinden çıkartılmaları gerçekleştirildi. İlk temel önlem, bununla beraber çıkarılan memur yasası oldu. 7 Nisan 1933 tarihinde yapılan reformla devlet dairelerinde çalışacak olan memurların gerçek Alman olmaları zorunlu kılındı. Bununla beraber nasyonal sosyalistler 15 Eylül 1935 tarihinde Nürnberg Yasaları'nı çıkarttılar. Alman eğitim sistemi nasyonal sosyalizme uygun olarak, kültür derslerine ve çocuklar ile gençlerin doğuştan gelen yeteneklerini değerlendiren sanat derslerine ağırlık veren bir müfredatı yürürlüğe koyarak yeniden düzenlendi. Tüm kamu kuruluşlarında nasyonal sosyalizme ait semboller Almanya'nın resmî simgeleri olarak yürürlüğe kondu.
Dış politikada Üçüncü Reich şimdiye kadar hiç tanınmayan bir güvensizlikle, diğer dış devletlerle uğraşıma girdi. Genfer Konferansı'nda verilen kararda silahlanmanın kaldırılmasını isteyen Fransa'ya büyük tepki gösterildi. Bunun üzerine 14 Eylül 1933 tarihinde Almanya 1919'da yapılan uluslararası birlikten yani sözleşmeden çıktı. 12 Kasım 1933'te yapılan halk oylamasında %95 evet oyu alınmasıyla bu adım belirlenmiş oldu. 30 Ocak 1933 tarihinde faşist İtalya ile olan iyi müttefiklik de soğudu. Çünkü Benito Mussolini Avusturya'ya nasyonal sosyalistlerin kaldırılması ve yok olması için destekte bulundu. 26 Ocak 1934 tarihinde dış politikada bir başarı gösterildi ve Almanya-Polonya saldırmazlık paktı sağlandı. Söylenilenlere göre NSDAP idaresindeki Alman İmparatorluğu'nu SA'nın şefi Ernst Röhm ve nasyonal sosyalistlerin sol kolu düşürmeye çalıştı. Ernst Röhm'ün devrim denemesi 30 Haziran 1934 tarihinde bitirildi. Fransa Alman düşmanlığı politikası için çalışıyordu ve bunun için Sovyetler Birliği'ne bile başvurdu. 2 Ağustos 1934 tarihinde Cumhurbaşkanı Paul von Hindenburg ölünce Adolf Hitler onun yerine geçip görevi devraldı ve “Führer und Reichskanzler” yani Führer ve İmparatorluk Şansölyesi unvanıyla devlet başkanı oldu. 19 Ağustos 1934'te yapılan halk oylamasında % 89 evet ile bu belirlenmiş oldu; böylece Alman halkı, Adolf Hitler'in Alman İmparatorluğu'nun tek lideri olmasına onay verdi. Versay Antlaşması hiçe sayılıp kaldırıldıktan sonra 1935 yılının başında Saarland eyaleti geri alındı. 13 Ocak 1935 tarihinde yapılan halk oylaması büyük bir yoğunlukla bunu belirlemiş oldu. Versay Antlaşması'ndaki askerliğin zorunlu olmaması kaldırılıp, zorunlu askerlik yürürlüğe girdi. 18 Haziran 1935 tarihinde İngiltere ile askerî birlik anlaşması yapıldı. Fransa ve Sovyetler Birliği'nin siyasal ortaklığı üzerine, onlara bir cevap verilmiş oldu. 7 Mart tarihinde Ren eyaletine askerî birlikler yerleştirildi. 29 Mart tarihinde yapılan halk oylamasının sonucunda halkın % 99'u Führer'in arkasında olduğunu gösterdi. Ağustos 1936 tarihinde Berlin'de yaz olimpiyat oyunları gerçekleştirildi. Aynı yılda İtalya ve Almanya faşist General Franco'ya İspanya'da askerî birlikleriyle halk savaşında destek oluyorlardı.
12 Mart 1938 tarihinde Alman ordusu dostlukla Avusturya'ya giriş yaptı. Hitler'i binlerce Avusturyalı sevinçle karşıladı. Böylelikle Avusturya ile beraberlik kuruldu. 10 Nisan tarihinde yapılan halk oylamasıyla Avusturya'nın yasaları, Almanya'nın yasaları ile eşleştirildi. Almanya'da halkın %99'u, Avusturya'da ise %99,7'si bu iki Alman devletinin birleştirilmesini onaylamış oldu. Diğer Batı hükûmetleri bu birlikteliği diplomatik şekilde protesto ettiler. Münih'te yapılan anlaşmayla Südet toprakları Almanya'ya bağlandı. 9 Kasım 1938 tarihinde “Kristal Gece Olayı” yaşandı ve verilen kararda Almanya'nın Sovyetler Birliği'ne saldırmama kararı kaldırıldı.
Alman orduları 1939 tarihinde Çekoslovakya'nın yarısına giriş yaptı. Nitekim, diğer Batı ülkelerinden gelebilecek olan herhangi bir saldırıda Çekoslovakya'nın onlarla beraber olabileceği ihtimali büyüktü. Memelland toprakları da Versay Antlaşması'nın kaldırılmasıyla Almanya'ya geri verilmiş oldu.
İkinci Dünya Savaşı
Hitler, Memelland bölgesini aldıktan sonra hedefini Polonya'ya çevirdi. Hedef, Doğu Prusya ile ana toprakların birleştirilerek Prusya'nın toprak bütünlüğünün garanti altına alınması idi. Bu, Alman milleti için oluşturması gereken yaşam alanının (Lebensraum) bir başka adımıydı. 24 Ağustos 1939 tarihinde Sovyetler ile anlaşarak ortak bir şekilde Polonya'nın ve Doğu Avrupa'nın bölüşülmesini sağladı. 1 Eylül akşamı Danzig şehrinin Almanya'ya ilhakı için Polonya'ya bir nota verdi ve nota reddedildi. Bunun üzerine Hitler Polonya'ya askerî müdahalede bulundu. İlerleyen süreçte Birleşik Krallık ve Fransa da Almanya'ya savaş ilan etti, böylece II. Dünya Savaşı fiilen başlamış oldu.
Almanya, 1 Eylül sabahı herhangi bir savaş ilanı olmaksızın Polonya'ya saldırdı. Alman planına göre Batı Cephesi'nden kaydırılan birlikler sayesinde 1 ay içinde Polonya işgal edilecek ve hemen ardından ordu bütün gücünü batıya çevirecekti. Savaş boyunca Wehrmacht generallerinin kullandığı yıldırım savaşı (Blitzkrieg) taktiklerinin ilk örnekleri Polonya'da görülmüştür. Kısa sürede Alman birlikleri Varşova'yı ele geçirmiştir. Ülkenin doğusunu ise Almanlar ile anlaşan Sovyetler ele geçirmiştir.
Almanya Polonya'yı ele geçirdikten sonra askerî güç ve yığınağını batıya kaydırdı. Ancak Müttefik generalleri arasında Almanya'nın saldırıp saldırmayacağı veya Fransa'ya saldırırsa nereden saldıracağı tam olarak kestirilemiyordu. Almanlar ise ikinci bir Marne Bozgunu yaşamamak için deniz kıyısından saldırmayı öngören Schlieffen Planı'nı tekrar kullanmayacaktı. Alman Genelkurmayı Müttefikler'e kendilerinin yenileştirilmiş bir Schlieffen Planı'nı kullandıklarını düşündürmek için Hollanda'yı da işgal bölgesine kattı. Ancak esas vurucu darbe Ardenler bölgesinden saldıracak zırhlılardı. Nitekim Müttefikler Ardenler bölgesindeki ormanlık alanın herhangi bir zırhlı saldırısını engelleyeceğini veya kısıtlayacağını düşünüyordu. Ancak planlar boşa çıktı. BEF ve Fransız ordusu 20 günde Almanlara yenildi. İngiltere, BEF ve Fransa'ya ait 1.400.000 kadar askeri esir düşmekten Dunkirk Tahliyesi'yle kurtardı. Bunun üzerine zaten bir çıkartmaya sert bir şekilde direnecek olan Birleşik Krallık ana topraklarının güvenliğini sağladı. Kısa bir süre sonra Fransız ordusu teslim oldu ve işbirlikçi Vichy Fransası kuruldu.
Almanya, sırası ile Polonya, Danimarka-Norveç, Fransa cephelerinde galip geldikten sonra Çelik Paktı'ndan askeri bir darbe ile ayrılan Yugoslavya'ya bir cezalandırma saldırısı uyguladı, ardından işgal etti. Daha sonra müttefiki İtalya Krallığı ile savaşta olan Yunanistan'ı işgal etti. Hitler, I. Dünya Savaşı'nın kaybedilmesinde Alman sosyalistlerin büyük etkisi olduğunu düşünüyor ve Sovyetler'in ise esas kışkırtıcı olduğunu ima eden hareketlerde ve konuşmalarda bulunuyordu. Başarısız Birahane Darbesi sonrasında cezaevinde iken yazdığı politik görüşlerini öne süren Mein Kampf'ta açıkça Alman ırkının yaşayabilmesi için "Lebensraum"unu doğuya doğru genişletmesi gerektiğini söylemiştir. Stalin ise pek çok sorunu görmezden gelerek müttefiklerin de kibirli davranışları sonucu Molotov-Ribbentrop Paktı'nı imzalamış ve Nasyonal Sosyalist Almanya ile birlikte Doğu Avrupa'yı işgal etmişti. Ancak Hitler tarafından Kızıl Ordu'nun bazı sorunları Kış Savaşı sırasında ortaya çıkmıştı.
Viyana Diktası ile Romanya'da faşist bir yönetim kurulmuş olan Bulgaristan ise Yunan Makedonyası ile Dobruca'nın bir kısmı karşılığı Mihver Devletleri safında savaşa girmişti. Finlandiya ise Kış Savaşı ile aksak bir barışa sahip ve kaybettiği toprakları geri almak ister bir durumda idi. Ayrıca Kızıl Ordu'nun agresif hareketleri sürekli sınır ülkelerinde daha radikal hükûmetlere yol açıyordu. Alman Ordusu kısa sürede Doğu Cephesi'ne bütün gücünü yığdı. 1941 yazı sonunda bir savaş ilanı olmaksızın ilk Alman birlikleri Sovyetler'e saldırdı ve dört yıl sürecek olan Doğu Cephesi Savaşları başladı.
Almanya'nın müttefiki İtalya, Libya'da başlarda İngilizlere karşı başarı alıyormuş gibi gözükse de daha sonradan Libya'nın çok önemli mevkilerinden birini kaybetmiş ve başarısızlığa uğramıştı. Bunun üzerine Alman Genelkurmayı İtalya'ya yardım etme kararı aldı. Esasen Alman Afrika Kolordusu (Afrikakorps) efsanevi komutan Erwin Rommel ile başarılı olsa da sürekli desteklenen İngiliz Ordusu -ki Afrika Kolordusu öncelikli bir cephede değildi, öncelik doğu cephesindeydi- ve Japonya ile imzaladığı anlaşma gereği Almanya'nın, Pearl Harbor baskınından sonra ABD'ye savaş ilan etmiş olmasıyla ve bunun sonucu ABD'nin Vichy Fransası'na saldırmasıyla sıkıştı. Ayrıca İngilizlerin, Almanların Enigma şifreleme sistemini çözmesi ile Afrika'ya göndereceği yardımların güzergâhı ve saati önceden biliniyor ve Kuzey Afrika limanlarına ulaşamadan Akdeniz'de egemen konumdaki İngiliz donanmasınca imha ediliyordu. Belli bir süre sonra ise Tunus üzerinden Sicilya ve Güney İtalya'nın savunmasına atandı. Ancak Müttefikler başarılı Sardinya, Anzio ve Sicilya çıkartmalarından sonra Roma'ya doğru ilerlemeye başlayınca İtalyan Hükûmeti kayıtsız şartsız teslim oldu. Buna rağmen yenilen İtalyan Ordusu'nun artıkları Roma'nın kuzeyinde bazı savunma hatları kurdular. Savaş burada durgun bir şekilde geçti.
Amerika'nın savaşa girmesi güç dengelerini değiştirmişti. Müttefikler İtalya'da savaşı kazanmış, ancak Almanya'ya karşı gerçekçi bir ilerleme kazanmamış hatta durdurulmuştu. Kara Avrupası'na farklı noktalardan saldırılması gerekiyordu. Başlarda yaklaşan Sovyet işgaline karşı Balkanlar'a bir çıkarma düşünüldüyse de daha sonra Fransa'da karar kılınmıştır. 1944 yılı yazında Müttefikler Normandiya Kıyıları'ndan dört sahilden çıkarma yapmış, Caen ve Cherbourg gibi bölgelere ise hava indirme tümenleri ile saldırmışlardı. Kanlı mücadelelerden Sonra Alman Ordusu Müttefik ordusunu Alsas-Loren ve Belçika sınırlarında durdurabildi. Belli başlı Ardennes gibi karşı taarruzlarda bulunabilse de tam anlamıyla bir yenilgi aldı ve Almanya'nın insan ve kaynak gücü tükendi. Müttefikler yavaş yavaş Almanya'yı batıdan işgal etmeye başladı.
Doğu Cephesi'nde dengeler, Almanya'nın İtalya'da ve Fransa'da savaşa girmesi ile değişti. Değişen dengeler sonucunda Sovyetler hızlı bir ilerleyişe başladı. Stalingrad'da esir düşen asker sayısınında fazla olması nedeniyle Alman ordusu güçsüz bir konuma geldi. Sırasıyla Romanya, Bulgaristan, Macaristan ve Finlandiya taraf değiştirdi. Yugoslavya topraklarında ise partizan gruplar belli başlı bölgelerde yönetimi ele geçirdiler. 1945 baharında ise Sovyet birlikleri Polonya'yı ele geçirdi ve Pomeranya'da ilerlemeye başladı. 16 Nisan'da başlayan Berlin Muharebesi 2 Mayıs'ta sonuçlandı. Reichstag'da Sovyet bayrağı dalgalanıyordu.
Coğrafya
Bölgesel değişiklikler
Birinci Dünya Savaşı'ndaki yenilgilerinin ve bunun sonucunda ortaya çıkan Versay Antlaşması'nın bir sonucu olarak Almanya, Alsas Loren, Kuzey Schleswig ve Memel'i kaybetti. Saarland, sakinlerinin daha sonra hangi ülkenin katılacağına referandumla karar vermesi koşuluyla Fransa'nın bir koruyucusu oldu ve Polonya ayrı bir ulus oldu ve Prusya'yı diğerlerinden ayıran Polonya Koridoru'nun oluşturulmasıyla denize erişim verildi. Danzig ise özgür bir şehir yapıldı.
Almanya, 1935'te düzenlenen bir referandumla Saarland'ın kontrolünü geri aldı ve 1938'deki Anschluss'ta Avusturya'yı ilhak etti. 1938 Münih Anlaşması Almanya'ya Sudetenland'ın kontrolünü verdi ve altı ay sonra Çekoslovakya'nın geri kalanını ele geçirdi. Deniz yoluyla işgal tehdidi altında olan Litvanya, Mart 1939'da Memel bölgesini teslim etti.
1939 ve 1941 yılları arasında Alman kuvvetleri Polonya, Danimarka, Norveç, Fransa, Lüksemburg, Hollanda, Belçika, Yugoslavya, Yunanistan ve Sovyetler Birliği'ni işgal etti. Almanya Nisan 1941'de Kuzey Yugoslavya'nın bazı bölgelerini ilhak etti,Mussolini ise 1943'te Trieste, Güney Tirol ve İstirya'yı Almanya'ya verdi.
İşgal altındaki topraklar
İşgal edilen bölgelerin bir kısmı, Hitler'in uzun vadeli bir Büyük Germen Reich yaratma hedefinin bir parçası olarak Almanya'ya dahil edildi. Alsas-Loren gibi çeşitli alanlar, bitişik bir Gau'nun (bölgesel bölge) yetkisi altına alındı. Reichskommissariate (Reich Komiserleri), yarı-sömürge rejimler, işgal altındaki bazı ülkelerde kuruldu. Alman idaresi altına alınan alanlar arasında Bohemya ve Moravya Protektorası, Reichskommissariat Ostland (Baltık devletlerini ve Belarus'u kapsayan) ve Reichskommissariat Ukrayna vardı. Belçika ve Fransa'nın işgal edilen bölgeleri, Belçika'nın kontrolü altına alındı. 1919'a kadar Almanya'nın bir parçası olan Eupen-Malmedy ilhak edildi. Polonya'nın bir kısmı Reich'a dahil edildi ve işgal altındaki Polonya'nın merkezinde Genel Hükûmet kuruldu. Danimarka, Norveç (Reichskommissariat Norwegen) ve Hollanda (Reichskommissariat Niederlande) hükûmetleri, büyük ölçüde yerlilerden oluşan sivil yönetimlere verildi. Hitler, sonunda bu alanların çoğunu Reich'a dahil etmeyi amaçladı. Almanya, İtalyan himayesindeki Arnavutluk'u işgal etti ve 1943'te Karadağ'ın İtalyan valiliğini ve 1941'de işgal altındaki Sırbistan'da bir kukla hükûmet kurdu.
Siyaset
İdeoloji
Naziler, I. Dünya Savaşı'nın sona ermesinin ardından meydana gelen sosyal ve mali çalkantılar sırasında ortaya çıkan aşırı sağcı faşist bir siyasi partiydi. Parti küçük ve marjinal kaldı, 1928'de federal oyların %2,6'sını aldı. 1930'a gelindiğinde Parti, federal oyların %18,3'ünü alarak onu Reichstag'ın en büyük ikinci siyasi partisi haline getirdi.Hitler 1923'teki başarısız Birahane Darbesi'nden sonra hapishanedeyken, Alman toplumunu ırka dayalı bir topluma dönüştürme planını ortaya koyan Kavgam'ı yazdı. Nazi ideolojisi, antisemitizmin unsurlarını bir araya getirdi, ırk hijyeni ve öjeni ve bunları Alman halkı için daha fazla Lebensraum elde etmek amacıyla Pancermanizm ve bölgesel yayılmacılık ile birleştirdi. Rejim, Polonya'ya ve Sovyetler Birliği'ne saldırarak bu yeni bölgeyi ele geçirmeye çalıştı ve orada yaşayan, Aryan ırkından daha aşağı olarak görülen ve bir Yahudi-Bolşevik komplosunun parçası olarak görülen Yahudileri ve Slavları sürgüne göndermek veya öldürmek niyetindeydi. Nazi rejimi, yalnızca Almanya'nın Bolşevizm güçlerini yenebileceğine ve insanlığı Uluslararası Yahudilerin dünya egemenliğinden kurtarabileceğine inanıyordu. Naziler tarafından hayatı yaşamaya değer olmayan diğer insanlar arasında zihinsel ve fiziksel engelliler, Romanlar, eşcinseller, Yehova'nın Şahitleri ve sosyal uyumsuzlar vardı. Ek olarak, Masonlar yoğun bir şekilde izlendi ve zulüm gördü.
Völkisch hareketinden etkilenen rejim, kültürel modernizme karşıydı ve entelektüelizm pahasına geniş bir ordunun gelişimini destekledi. Parti, birliği teşvik etmek ve rejimin popülaritesini desteklemek için Kan Bayrağı gibi semboller ve Nazi Partisi mitingleri gibi ritüeller kullandı.
Devlet
Hitler, tüm astların mutlak itaatini gerektiren Führerprinzip'i ("lider ilkesi") öne sürerek Almanya'yı otokratik bir şekilde yönetti. Hükûmet yapısını, kendisini yanılmaz lider olarak zirvede olan bir piramit olarak gördü. Parti sıralaması seçimlerle belirlenmedi ve pozisyonlar daha yüksek rütbelilerin atanmasıyla dolduruldu. Parti, Hitler etrafında bir kişilik kültü geliştirmek için propagandayı kullandı. Kershaw gibi tarihçiler, Hitler'in bir hatip olarak becerisinin psikolojik etkisini vurgular. Roger Gill şöyle diyor: "Hareketli konuşmaları çok sayıda Alman insanının zihnini ve kalbini ele geçirdi: dinleyicilerini adeta hipnotize etti".
Üst düzey yetkililer Hitler'e rapor verirken ve onun politikalarını uygularken, önemli ölçüde özerkliğe sahiptiler. Yetkililerin "Führer için çalışmasını" - günlük karar alma süreçlerine karışmadan, parti hedefleri ve Hitler'in istekleri doğrultusunda politikaları ve eylemleri teşvik etmede inisiyatif almalarını bekliyordu. Hükûmet, iktidarı toplamak ve Führer'in beğenisini kazanmak için mücadele eden parti seçkinleri tarafından yönetilen dağınık bir hizipler topluluğuydu. Hitler'in liderlik tarzı, astlarına çelişkili emirler vermek ve onları görev ve sorumluluklarının örtüştüğü pozisyonlara yerleştirmekti. Bu şekilde, kendi gücünü pekiştirmek ve maksimize etmek için astları arasında güvensizliği, rekabeti ve iç çatışmayı besledi.
1933 ve 1935 yılları arasında birbirini izleyen Reichsstatthalter kararnameleri, Almanya'nın mevcut Länderlarını (kurucu devletler) kaldırdı ve onların yerine Nazi liderleri (Gauleiters) tarafından yönetilen yeni idari bölümler olan Gaue{'}}yi getirdi. Länder, eğitim gibi bazı devlet daireleri için hala idari bölümler olarak kullanıldığından, değişiklik hiçbir zaman tam olarak uygulanmadı. Bu, Nazi rejiminin idari tarzına özgü, birbiriyle örtüşen yargı yetkileri ve sorumluluklardan oluşan bürokratik bir karışıklığa yol açtı.
Yahudi memurlar, I. Dünya Savaşı'nda askerlik hizmeti görmüş olanlar hariç, 1933'te işlerini kaybettiler. Yerlerine Parti üyesi veya parti yandaşları atandı.Gleichschaltung sürecinin bir parçası olarak, 1935 tarihli Reich Yerel Yönetim Yasası yerel seçimleri kaldırdı ve belediye başkanları İçişleri Bakanlığı tarafından atandı.
Hukuk
Ağustos 1934'te, memurlar ve ordu mensupları, Hitler'e koşulsuz itaat yemini etmek zorunda kaldılar. Bu yasalar, Hitler'in sözünün mevcut tüm yasaları geçersiz kıldığı kavramı olan Führerprinzip'in temeli oldu. Hitler tarafından onaylanan herhangi bir eylem, hatta cinayet bile böylece yasal hale geldi. Kabine bakanları tarafından önerilen tüm yasaların, üst düzey kamu hizmeti atamalarını veto edebilecek olan Führer Yardımcısı Rudolf Hess'in ofisi tarafından onaylanması gerekiyordu.
Weimar Cumhuriyeti'nin yargı sisteminin ve yasal kodlarının çoğu, siyasi olmayan suçlarla başa çıkmak için yerinde kaldı. Mahkemeler, Nazilerin iktidara gelmesinden öncekinden çok daha fazla ölüm cezası verdi ve infaz etti. Üç veya daha fazla suçtan (küçük olanlar bile olsa) hüküm giymiş kişiler, mutad suçlu olarak kabul edilebilir ve süresiz olarak hapse atılabilir. Fahişeler ve yankesiciler gibi insanlar, doğası gereği suçlu ve toplum için bir tehdit olarak değerlendirildi. Binlerce kişi tutuklandı ve yargılanmadan süresiz olarak hapsedildi.
Yeni bir mahkeme türü olan Volksgerichtshof ("Halk Mahkemesi") 1934'te siyasi davalarla ilgilenmek üzere kuruldu. Bu mahkeme 1945'te feshedilene kadar 5.000'den fazla ölüm cezası verdi. Üç veya daha fazla suçtan (küçük olanlar bile olsa) hüküm giymiş kişiler, mutad suçlu olarak kabul edilebilir ve süresiz olarak hapse atılabilir. Gestapo, siyasi suçluları, Yahudileri ve istenmeyen diğer kişileri tespit edip sınırladıkları için Nazi ideolojisini uygulamak için araştırmacı polislikten sorumluydu. Hapishaneden serbest bırakılan siyasi suçlular genellikle Gestapo tarafından hemen yeniden tutuklandı ve bir toplama kampına kapatıldı.
Naziler, ırkçı yasalara duyulan ihtiyacı haklı çıkarmak için Rassenschande ("ırk kirletme") kavramını yaymak için propagandayı kullandılar. Eylül 1935'te Nürnberg Kanunları çıkarıldı. Bu yasalar başlangıçta Aryanlar ve Yahudiler arasındaki cinsel ilişkileri ve evlilikleri yasakladı ve daha sonra "Çingeneleri, Siyahileri veya onların çocuklarını" kapsayacak şekilde genişletildi. Yasa ayrıca 45 yaşın altındaki Alman kadınların Yahudi hanelerinde hizmetçi olarak çalıştırılmasını da yasakladı.Reich Vatandaşlık Yasası, yalnızca "Alman veya ilgili kandan" olanların vatandaş olabileceğini belirtti. Böylece Yahudiler ve diğer Aryan olmayanlar Alman vatandaşlıklarından çıkarıldı. Yasa ayrıca Nazilerin rejimi yeterince desteklemeyen herkesi vatandaşlıktan çıkarmalarına izin verdi. Kasım ayında yayınlanan ek bir kararname, üç Yahudi büyükanne ve büyükbabası veya Yahudi inancına uyulması durumunda iki büyükanne ve büyükbabası olan herkes Yahudi olarak tanımlandı.
Üçüncü Reich'ta uygulamalar
1930'ların Almanyası'nda Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi'nin kitle desteği kazanmasının önemli sebeplerinden birisi, geniş çaplı sosyal refah programlarıydı. Nasyonal sosyalist rejim, toplumdaki birlik-beraberlik duygusunu beslemek için Alman işçi sınıfına festival, tatil, gezi, sinema gibi imkânlar sunuyor, NSDAP Gençlik Kolları tarafından büyük şenlikler düzenleniyordu.
Rejimin diğer bir ilgi çekici özelliğiyse mimari projeleriydi. 1933-1936 yılları arasındaki otoban seferberliği, sadece ülkenin değil, dünyanın ilk ulusal karayolu sistemini kurdu. Almanya bu yıllarda inşaat, otomobil üretimi ve işsizlikle mücadele gibi konularda Amerika Birleşik Devletleri'ni geride bırakmıştı.
Sigara karşıtı kampanyayı başlatanlar da nasyonal sosyalistlerdi. Alman bilim insanları sigaranın kansere yol açtığını kanıtlamışlardı. Ancak Almanların sigaranın tehlikeleri konusundaki başarılı araştırmaları savaşın gölgesinde kalıp unutuldu. Tütünün insan sağlığına verdiği zarar, 1950'li yıllarda Amerikalı ve İngiliz bilim insanları tarafından yeniden keşfedildi ve 1960'larda tüm dünyada bu konuda bir konsensüse ulaşıldı. Asbestin insan sağlığına zararlarını ortaya koyanlar da Alman doktorlardı. Su kaynaklarının temizlenmesi, fabrikaların içme suyu kaynaklarından uzaklaştırılması, kadınların göğüs kanseri riskine karşı tedavi görmesi gibi bugünün meseleleri daha o zamanlar nasyonal sosyalistler tarafından uygulanan genel halk sağlığı kampanyasının parçalarıydı. Ayrıca, uzay çalışmalarının temelini atanların arasında başta Wernher von Braun olmak üzere Almanya'dan ABD'ye kaçan bilim insanlarıydı.
Nasyonal sosyalistlere verilen desteğin önemli sebeplerinden biri de ekonomiydi. Her millet gibi Almanlar da ekonomik güvenliklerine öncelik veriyordu ve nasyonal sosyalistler o dönemde tüm dünyayı etkisi altına alan ekonomik kriz ve işsizliği cepheden karşılamıştı. Devlet eliyle yapılan yatırımlarla, yüzde 30'a vurmuş işsizliği kesin bir şekilde düşürmeyi başarmışlardı. Nasyonal Sosyalist Almanya'da Merkez Bankası Başkanlığı ve Maliye Bakanlığı gibi görevlerde bulunmuş olan kamu maliyecisi Hjalmar Schacht, ülkede yıllardır hüküm süren enflasyonu kısa sürede bitirmiş ve devlet girişimciliği çerçevesinde bir sanayileşme planı hazırlamıştı. Bu sanayileşmenin temelini silah fabrikaları oluşturuyordu.
Seferberlik ruhunun bir başka ürünü olan “Reich İşgücü Hizmeti” (Reichsarbeitsdienst) programı da ülkeyi bir otoban ağının sarmasında, yeraltı sığınakları ve hastaneler inşa edilmesinde, Almanya'nın bütün Avrupa'nın en zengin ülkesi olmasında büyük rol oynamıştı.
Nasyonal sosyalistler kendilerine özgü mimari bir tarz yaratma yoluna gitmişlerdi. Özellikle de Hitler, mimarlık gibi büyük bir sanat dalını, yakın adamlarından mimar Albert Speer aracılığıyla, kişisel rehberliği altına almıştı. Üçüncü Reich'ta mimari, Antik Roma mimarisine göre neo-klasik tarzda biçimlendirildi. Speer, Almanya'ya özgü bir tarz oluşturmak için çeşitli Roma binalarını gözden geçirdi ve bunlardan aldığı ilhamla Nürnberg'deki devasa miting alanlarıyla Berlin'deki İmparatorluk Merkez Binası'nı inşa etti. Bütün bunları, tasarlanana ancak hiçbir zaman inşa edilemeyen, Roma'daki Pantheon'un devasa bir versiyonu (Volkshalle) izleyecekti. Volkshalle yapılsaydı, nasyonal sosyalizmin yarı dinî merkezi olacak ve “Welthauptstadt” (Dünya başkenti) adını alacak Berlin'in sembolü haline gelecekti. Ayrıca Paris'teki Zafer Takı'ndan defalarca büyük bir yapı da planlanıyordu. Almanya için düşünülen çok sayıda yapı, büyüklükleri nedeniyle hayata geçirilemedi. Bu projeler için ayrılması planlanan kaynaklar savaş yıllarında kullanıldı.
Üçüncü Reich'ta verilen ulusal eğitim-öğretim, gençliğin fiziksel eğitimini de kapsıyordu. Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi'nin alt gençlik kuruluşları, resmî devlet okullarına alternatif sunuyordu. Devlet okullarında zorunlu eğitim gören genç Alman erkekleri ve Alman kızları, katıldıkları gençlik kuruluşlarında —Hitler Gençliği ve Alman Kız Birliği— vakit geçirebiliyor, arkadaş edinebiliyor ve sportif faaliyetlere katılıyorlardı, bu gençlik kuruluşları partiye bağlıydı. Verilen ikincil eğitimin amacı, gençliği ahlaksal ve fiziksel olarak sağlam yetiştirmekti. Okullardaki eğitim müfredatında ise tarihin başta olduğu kültür derslerine çok önem veriliyordu. Üçüncü Reich'ta sanat ideolojik bir bakış açısıyla devletin kontrolü altına alındı. Bu dönemde Alman edebiyatı Yahudi etkisinden arındırılmak için baskı altına alınmıştı ve Alman edebiyatçılarının çalışmaları ön plana çıkarılmaya çalışılıyordu. Yahudi yazarların ve nasyonal sosyalizme aykırı eserler çıkarmış edebiyatçıların kitapları meydanlarda yakılıyor, yayımlanmaları yasaklanıyordu. Eğer bir kimse edebiyat, sanat, radyo, film, müzik ya da gazete yoluyla bir şeyler üretecekse, Reich Ticaret Odası'na üye olmak zorundaydı.
Üçüncü Reich'ta 1 Mayıs İşçi Bayramı “Ulusal Emek Günü” (Tag der nationalen Arbeit) ismiyle kutlanıyordu. Nasyonal sosyalistler, komünist çizgideki uluslararası işçi bayramını Alman halkı için uygun bir tarzda şekillendirerek Almanya'nın ulusal bayramı haline getirdiler. İşçi bayramına nasyonal sosyalist bir yorum getirilen yeni kutlamalar, Alman işçi sınıfının coşkulu kutlamalarıyla büyük bir şenlik havasında geçiyordu. 1 Mayıs işçi bayramı 1934 yılından itibaren “Alman Halkının Ulusal Günü” (Nationalfeiertag des Deutschen Volkes) ismiyle kutlanmaya başlandı.
Üçüncü Reich'ın sosyal politikalarından bir tanesi, her Alman ailenin rahat bir yaşam sürmesi için gereken olanakların sunulmasıydı. Bu politikalar arasında, her Alman ailenin ulaşımlarını kolayca sağlamaları için otomobil sahibi olması planı da vardı. Volkswagen'ın öyküsü, 1937 yılında nasyonal Sosyalist Almanya'da Adolf Hitler'in tüm Alman halkını otomobil sahibi yapmak için üretilmesini emrettiği yeni bir otomobil markası projesinin hayata geçmesi ile başlar. Alman halkı için üretilen bu yeni ve kullanışlı otomobillere Volkswagen, yani “Halk Arabası” ismi verilir. Nasyonal Sosyalist Almanya'da halk için üretilen Volkswagen, İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra dünyaya ihraç edilen meşhur bir otomobil markası olmuştur.
Silahlı kuvvetler
Reichswehr, Hitler'e göre bir utanç kaynağıydı. Çünkü Reichswehr zorunlu askere alma işlemi gerçekleştiremiyor, kurmay subay yetiştiremiyor veya İtilaf Devletleri'nin sahip olduğu ağır silahlardan daha ağır bir silah üretemiyordu. Ülkenin asker sayısı jandarma kuvvetleri de dahil olmak üzere 100.000 ile sınırlı tutulmuştu. Hitler öncelikle gelecek vadeden subayları gizlice yurtdışına Kurmay Eğitimi için yolladı. Ardından 1936 yılında Rhein havzasının silahlandırılması ile Versay Antlaşması'nı reddettiğini açıkladı. Hemen ardından ordunun ismini Reichswehr'den Wehrmacht'a çevirdi. Wehrmacht'a hızlı bir sanayi altyapısı sağladı. Wehrmacht'ın araç ihtiyacını Krupp ve Porsche ikilisi karşılarken top gibi ağır silahlar için Rheinmetal'i kullandı. IG Farben tıbbi ve lojistik ihtiyaçları karşılarken, Siemens gibi firmalarda yeni gelişmekte olan elektronik/radar/haberleşme gibi ihtiyaçlara karşılık verdiler. Üç yıl gibi kısa bir sürede Wehrmacht Panzer, Mekanize Piyade, Motorize Piyade tümenlerine sahip oldu. Eski topları ve anti-tank silahlarını PAK serisi ile yenilemeye girişti.
Hitler, Wehrmacht dışında SS'i kurarak Wehrmacht'a paralel bir parti ordusu oluşturdu. SS 'in başında ise Nazi Partisi ileri gelenlerinden Heinrich Himmler vardı.
Hitler ve kurmaylarına göre deniz kuvvetleri olası bir savaşta Müttefik kuvvetler ile başa baş mücadele edebilecek bir kapasiteye gelemeyecekti. Esas amacı düşmanı oyalamak ve kaynaklarının ulaşımını engelleyecek bir donanma kurmak istedi bunun için de Plan Z'yi yürürlüğe koydu.Böylece yeni deniz kuvvetlerinin belkemiği ağır ve hafif kruvazörler ile denizaltılar üzerine kuruldu. Buna rağmen Plan Z, iki adet zırhlı kruvazör içermekte ve Ferdinand von Zeppelin gibi bir uçak gemisi yapılmasını da öngörmekteydi.
Versay Antlaşması Almanya'nın hava kuvvetleri bulundurmasını yasaklamakta idi. Ancak anlaşma Hitler tarafından reddedilince kurmaylarının da tavsiyesi ile Luftwaffe'yi kurdu ve güçlendirmeye başladı. Öncelikle kara kuvvetlerinden büyük bir subay transferi gerçekleştirdi. Ardından bazılarına nasyonal sosyalistlerin de öncelik ettiği Junkers, Heinkel, Messerschmitt Focke-Wulf gibi firmalardan hava kuvvetleri için planlar çizmesini ve uçaklar üretmesini istedi. Luftwaffe aynı deniz ve kara kuvvetlerinde olduğu gibi dakik savaşabilecek şekilde tasarlanmıştı. Bunun için Junkers Ju 87 gibi pike bombardıman uçağı ve yakın muharebe araçlarının üretimine öncelik verdi.
Ekonomi
Nasyonal Sosyalist Almanya'nın para birimi, Weimar Cumhuriyeti döneminde de kullanılmış olan Reichsmark idi. Alman ekonomisi, Hitler tarafından görevlendirilen ekonomi bakanı (Aynı zamanda Reichsbank'ın başkanı) Hjalmar Schacht ve Hermann Göring'in bazı özel programları ile oldukça hızlı bir şekilde denge altına alındı. Büyük Buhran'da çok fazla olan işsizlik, %0'lara çekildi. Ayrıca Fransa, Belçika ve Danimarka'dan sayıları milyonları geçen işçiler ülke içinde istihdam edildi. Hitler büyük patronlara gerektiğinde döviz ve ucuz ham madde sağlıyor, buna karşılık onların politik desteğini alıyordu. Savaş başladıktan sonra esirleri de iş gücü olarak yine belli başlı patronlara verdi. Almanya'nın oldukça büyük petrol ve metal açığı vardı. Demir ihtiyacını İsveç ve Norveç'ten, kromu Sovyet Rusya ve Türkiye'den, petrolü ise genellikle Romanya ve Bavyera'dan karşılıyordu. Savaşın sonlarına doğru Romanya'nın düşmesi, Türkiye ve İsveç'in ambargosu ve Norveç ile ticaretin İngiltere Filosu tarafından kesilmesi nedeniyle büyük ham madde sıkıntıları yaşanmıştır. Hitler'in 19 Mart 1945 yılındaki talebi üzerine batıda bulunan sanayi kuruluşlarında sadece üretim kısıtlayıcı önlemler alınırken Sovyetler'e geçebilecek olan sanayi kuruluşları toptan imha edilmesi üzerine Albert Speer'e emrini iletmiştir. Albert Speer ise, Hitler'in bu taleplerini gerçekleştirmemiştir. Speer, yayımladığı bir emirle birlikte bu yıkımı engellemiştir. Nazilerin iktidara geçişinden (1933) II. Dünya Savaşı'nın başlangıç yılına (1939) kadar Almanya'da haftalık kazançlar reel olarak %19 arttı. Naziler, Büyük Buhran'ın ortasında iktidara geldi. O dönemde işsizlik oranı %30'a yakındı. 1938'de Almanya'da işsizlik ortadan kalktı. 1933 yılında 56 olan sanayi üretimi, 1938 yılında 144'e çıktı. Hitler liderliğindeki Nazilerin iktidara geldiği 1933 yılından itibaren Almanya ekonomisi üzerindeki gelişmeler ve Hitler'in izlediği ekonomi politikaları günümüzde dahi olağanüstü başarı olarak değerlendirilmektedir.
Kültür
Rejim, ulusal bir Alman etnik topluluğu olan (Volksgemeinschaft) kavramını destekledi. Amaç, ırksal saflığa ve Marksizme karşı savaş, fetih ve mücadeleye hazırlanma ihtiyacına dayalı sınıfsız bir toplum inşa etmekti. Alman İşçi Cephesi 1933'te Kraft durch Freude (KdF; Neşeyle Güç) örgütünü kurdu. On binlerce özel eğlence kulübünün kontrolünü ele geçirmenin yanı sıra, son derece düzenli tatiller ve eğlenceler sundu.
Reichskulturkammer (Reich Kültür Odası) Eylül 1933'te Propaganda Bakanlığı'nın denetimi altında örgütlendi. Film, radyo, gazete, güzel sanatlar, müzik, tiyatro ve edebiyat gibi kültürel yaşamın unsurlarını denetlemek üzere alt odalar kuruldu. Bu meslek mensuplarının kendi organizasyonlarına katılmaları istendi. Yahudilerin ve siyasi olarak güvenilmez olduğu düşünülen insanların sanatta çalışmaları engellendi ve birçoğu göç etti. Kitaplar ve senaryolar yayınlanmadan önce Propaganda Bakanlığı tarafından onaylanmak zorundaydı. Rejim, kültürel kaynakları yalnızca propaganda aracı olarak kullanmaya çalıştığı için standartlar kötüleşti.
1930'larda radyo Almanya'da popüler oldu; 1939'a kadar hanelerin yüzde 70'inden fazlası, diğer tüm ülkelerden daha fazla alıcıya sahipti. Temmuz 1933'e kadar, radyo istasyonu kurmayları solculardan ve istenmeyen kişilerden temizlendi. Propaganda ve konuşmalar, iktidarın ele geçirilmesinden hemen sonra tipik radyo sesleriydi, ancak zaman geçtikçe Goebbels, dinleyicilerin eğlence için yabancı yayıncılara yönelmemesi için daha fazla müzik çalınmasında ısrar etti.
Sansür
Gazeteler, diğer medya organları gibi devlet tarafından kontrol ediliyordu; Reich Basın Odası gazeteleri ve yayınevlerini kapattı veya satın aldı. 1939'da gazete ve dergilerin üçte ikisinden fazlası doğrudan Propaganda Bakanlığı'na aitti. Nazi Partisi'nin günlük gazetesi Völkischer Beobachter ("Etnik Gözlemci"), Nordik üstünlüğünü savunan ırk teorilerinin yer aldığı Yirminci Yüzyıl Efsanesi kitabını da yazan Rosenberg tarafından düzenlendi. Goebbels, telsiz hizmetlerini kontrol etti ve Almanya'daki tüm gazetelerin yalnızca rejim lehine içerik yayınlamasında ısrar etti. Goebbels'e göre Propaganda Bakanlığı her hafta tam olarak hangi haberlerin yayınlanması gerektiği ve hangi açılardan yararlanılacağı konusunda iki düzine direktif yayınladı; tipik gazete, özellikle neleri atlayacağına ilişkin yönergeleri yakından takip etti. Gazete okuru, kısmen içeriğin kalitesinin düşmesi ve kısmen de radyonun popülaritesinin artması nedeniyle düştü. Savaşın sonlarına doğru insanlar resmi kanalların dışında bilgi edinebildikleri için propaganda daha az etkili oldu.
Kitap yazarları sürüler halinde ülkeyi terk etti ve bazıları sürgündeyken rejimi eleştiren materyaller yazdı. Goebbels, geri kalan yazarların Germen mitleri ve kan ve toprak kavramına ilişkin kitaplara odaklanmasını tavsiye etti. 1933'ün sonunda, çoğu Yahudi yazarlara ait veya Yahudi karakterleri içeren binden fazla kitap Nazi rejimi tarafından yasaklanmıştı. Nazi kitap yakmaları gerçekleşti; 10 Mayıs 1933 gecesi bu türden on dokuz etkinlik düzenlendi. Albert Einstein, Sigmund Freud, Helen Keller, Alfred Kerr, Marcel Proust, Erich Maria Remarque, Upton Sinclair, Jakob Wassermann, HG Wells ve Émile Zola alenen yakıldı. Liberal, demokratik değerleri benimseyen pasifist eserler ve literatürün yanı sıra Weimar Cumhuriyeti'ni destekleyen veya Yahudi yazarlar tarafından yazılan yazılar da yok edilmek üzere hedef alındı.
Mimarlık ve sanat
Hitler mimariye kişisel bir ilgi duydu ve devlet mimarları Paul Troost ve Albert Speer ile Roma mimarisine dayalı neoklasik tarzda kamu binaları yaratmak için yakın çalıştı. Speer, Nürnberg'deki Nazi partisi miting alanları ve Berlin'deki yeni bir Reich Şansölyesi binası gibi heybetli yapılar inşa etti. Hitler'in Berlin'i yeniden inşa etme planları arasında Roma'daki Pantheon'a dayanan devasa bir kubbe ve Paris'teki Arc de Triomphe'nin iki katından daha yüksek bir zafer takı vardı. Fakat hiçbir yapı inşa edilmedi.
Hitler'in soyut, Dadaist, dışavurumcu ve modern sanatın çökmekte olduğuna dair inancı politikanın temeli oldu. Birçok sanat müzesi yöneticisi 1933'te görevlerini kaybetti ve yerlerine parti üyeleri getirildi. Yaklaşık 6.500 modern sanat eseri müzelerden kaldırıldı ve Nazi jürisi tarafından seçilen eserlerle değiştirildi. Reddedilen eserlerin "Sanatta Çöküş" gibi başlıklar altında sergileri 1935'e kadar on altı farklı şehirde açıldı. Goebbels tarafından düzenlenen Dejenere Sanat Sergisi Temmuz-Kasım 1937 arasında Münih'te gerçekleşti.
Besteci Richard Strauss, Kasım 1933'te kurulduğunda Reichsmusikkammer'ın (Reich Müzik Odası) başkanlığına atandı. Diğer sanat türlerinde olduğu gibi, Naziler, ırksal olarak kabul edilemez görülen ve çoğunlukla müziği onaylamayan müzisyenleri dışladı. Caz özellikle uygunsuz görüldü ve yabancı caz müzisyenleri ülkeyi terk etti veya sınır dışı edildi.Hitler, Richard Wagner'in müziğini, özellikle Germen mitlerine ve kahramanlık hikâyelerine dayanan parçaları tercih etti ve 1933'ten 1942'ye kadar her yıl Bayreuth Festivali'ne katıldı.
Nüfus
1939'daki nüfus sayımına göre, Nazi Almanyası topraklarında, Reich İşçi Servisi (RAD) ve ordu çalışanları da dahil olmak üzere 79.375.281 kişi yaşıyordu; 38.761.645 (%48,83) erkek ve 40.613.636 (%51,17) kadın. Bunlardan 24.187.422'si (%30,47) büyük şehirlerde, 29.875.968'i (%37,64) 2.000 ila 100.000'den az nüfusa sahip belediyelerde ve 25.311.877'si (%31,89) 2.000'den az nüfuslu belediyelerde yaşıyordu. Çok sayıda eyaleti ile Prusya'nın eski toprakları, açık ara en büyük nüfus alanını (40.941.155 kişi veya %51,58) oluşturuyordu. O zamanlar zaten Nazi Almanyası'na "bağlı" olan Avusturya, 6.881.457 kişiyi (%8,67) oluşturuyordu.
Bakanlıklar
Nasyonal Sosyalist Almanya'da 16 bakanlık bulunmaktaydı. Bunlardan 10 tanesi 1933'ten önce de vardı. 6 tanesi ise 1933'te kuruldu.
- Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı — Reichsarbeitsministerium
- Beslenme ve Tarım Bakanlığı — Reichsministerium für Ernährung und Landwirtschaft
- Maliye Bakanlığı — Reichsfinanzministerium
- Adalet Bakanlığı — Reichsjustizministerium
- Posta Bakanlığı — Reichspostministerium
- Ulaştırma Bakanlığı — Reichsverkehrsministerium
- Ekonomi Bakanlığı — Reichswirtschaftsministerium
- Dışişleri Bakanlığı — Reichsministerium des Auswärtigen
- İçişleri Bakanlığı — Reichsministerium des Innern
- Savaş Bakanlığı (daha önce Millî Savunma Bakanlığı, “Reichswehrministerium”) — Reichskriegsministerium
1933'te kurulan yeni bakanlıklar:
- Halkı Aydınlatma ve Propaganda Bakanlığı — Reichsministerium für Volksaufklärung und Propaganda
- Sivil Havacılık Bakanlığı — Reichsluftfahrtministerium
- Bilim, Eğitim ve Kültür Bakanlığı — Reichsministerium für Wissenschaft, Erziehung und Volksbildung
- Kilise İşleri Bakanlığı — Reichsministerium für die kirchlichen Angelegenheiten
- Doğu Toprakları İşgal Bakanlığı — Reichsministerium für die besetzten Ostgebiete
- Silahlanma ve Mühimmat Bakanlığı (Ekim 1942'de Silahlanma ve Savaş Üretimi Bakanlığı) — Reichsministerium für Bewaffnung und Munition
Sınırların genişlemesi
- 1933
- 1935
- 1938
- 1939
- 1943
Ayrıca bakınız
- Nasyonal sosyalizm
- Wehrmacht
- Waffen-SS
- Sturmabteilung
- Hitler Gençliği
- Nazilerin iktidara yükselişi
- Alman tekrar silahlanması
- II. Dünya Savaşı
- Mihver Devletleri
- Antisemitizm
- Holokost
- Generalplan Ost
- Nazilerin Sovyet savaş esirlerine karşı işledikleri suçlar
- Nazi Almanyası'nda tütün karşıtı hareket
- Nazi Almanyası'nda hayvan refahı
- Nazi Almanyası'nda tatiller
Dış bağlantılar
- Lebendiges Museum Online — “NS-Regime” 3 Ağustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Almanca)
- Video: Nasyonal Sosyalist Almanya'dan fotoğraflar — Renklendirilmiş görüntüler. 8 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . / Devam videoları: 2 5 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., 3 20 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., 4 5 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., 5 15 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., 6 6 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Video: Nasyonal Sosyalist Almanya'da yaşam — Renklendirilmiş görüntüler. 12 Aralık 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde . / Devam videosu: ikinci bölüm. 17 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Commons'ta Nasyonal Sosyalist Almanya'nın posta pulları. 14 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Commons'ta Nürnberg Gösterilerinden fotoğraflar. 13 Ağustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Notlar
- ^ 12 Temmuz 1933'te, İçişleri Bakanı Reichsinnenminister Wilhelm Frick, "Horst-Wessel-Lied"in, daha çok "Deutschland Über Alles" olarak bilinen "Das Lied der Deutschen"ın hemen ardından çalınmasını emretti. Tümmler 2010, s. 63.
- ^ Resmî olarak 1933'ten 1943'e kadar Deutsches Reich (Alman İmparatorluğu) ve 1943'ten 1945'e kadar Großdeutsches Reich (Büyük Alman İmparatorluğu) ismi kullanıldı.
- ^ 1900'den önce doğan erkeklere Birinci Dünya Savaşı'nda ölenler dahil edilmemiştir.
Kaynakça
- ^ Michael Kotulla: Deutsche Verfassungsgeschichte: Vom Alten Reich bis Weimar (1495-1934), Springer, Berlin 2008, § 35 Rn 2432 f. 14 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Klaus Hildebrand: Das vergangene Reich: Deutsche Außenpolitik von Bismarck bis Hitler 1871–1945. Oldenbourg, München 2008, , S. 704 ff.
- ^ Robert Bohn: Die deutsche Herrschaft in den „germanischen“ Ländern 1940–1945, Franz Steiner Verlag, Stuttgart 1997, , S. 7 28 Eylül 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde ..
- ^ Faksimile: Reichsarbeitsblatt Jahrgang 1943, Teil I, Nr. 23 vom 15. August 1943, S. 413 17 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
- ^ Fahir Armaoğlu, 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi, sayfa 240, 11. Baskı
- ^ The Third Reich: A New History. Michael Burleigh (İngilizce).
- ^ "The Reichstag Fire and the Enabling Act of March 23, 1933 | Britannica Blog". blogs.britannica.com (İngilizce). 11 Mart 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Eylül 2019.
- ^ (www.dw.com), Deutsche Welle. "The law that 'enabled' Hitler's dictatorship | Germany | DW.COM 23 March 2013". DW.COM (İngilizce). 7 Eylül 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Eylül 2019.
- ^ Mason, K.J. Republic to Reich: A History of Germany 1918–1945. McGraw-Hill.
- ^ Evans 2003. s. 62.
- ^ Evans 2005. ss. 623 646-652.
- ^ Shirer 1960. ss. 461-462.
- ^ Shirer 1960. ss. 696-730.
- ^ Tomasevich 1975. ss. 52-53.
- ^ Richter 1998. s. 616.
- ^ Shirer 1960. s. 1005.
- ^ a b Evans 2008. s. 373.
- ^ Longerich 2010. s. 147.
- ^ Umbreit 2003. s. 26.
- ^ Shirer 1960. s. 1006.
- ^ Spielvogel 2016. s. 1.
- ^ Evans 2005. ss. 6-9.
- ^ Kershaw 2008. s. 204.
- ^ Kershaw 2008. ss. 146-147.
- ^ Evans 2008. s. 7.
- ^ Bendersky 2007. s. 161.
- ^ Gellately 1996. ss. 270-274.
- ^ Bytwerk 1998.
- ^ Longerich 2010. s. 49.
- ^ Evans 2008. s. 759.
- ^ Bergen 2016. ss. 36-37.
- ^ Kershaw 2008. s. 81.
- ^ Evans 2005. ss. 7 443.
- ^ Evans 2005. ss. 121-122.
- ^ Kershaw 2008. ss. 170 172 181.
- ^ Evans 2005. s. 400.
- ^ Kershaw 2008. ss. 105-106.
- ^ Gill 2006. s. 259.
- ^ Kershaw 2001. s. 253.
- ^ Kershaw 2008. ss. 320-321.
- ^ McElligott, Kirk & Kershaw 2003. s. 6.
- ^ Speer 1971. s. 281.
- ^ Manvell ve Fraenkel 2007. s. 29.
- ^ Evans 2005. ss. 48-49.
- ^ Freeman 1995. s. 6.
- ^ Evans 2005. ss. 14-15 19.
- ^ Evans 2005. s. 49.
- ^ Evans 2005. ss. 43-44.
- ^ Evans 2005. s. 45.
- ^ Evasn 2005. s. 46.
- ^ Evans 2005. s. 76.
- ^ Evasn 2005. s. 76.
- ^ Evans 2005. s. 79-80.
- ^ Evans 2005. s. 68 70.
- ^ Evans 2008. s. 514.
- ^ Evans 2005. s. 72.
- ^ Weale 2012. s. 154.
- ^ Evans 2005. s. 73.
- ^ Evans 2005. s. 539 551.
- ^ Gellately 2001. s. 216.
- ^ Kershaw 2008. s. 346.
- ^ Evans 2005. s. 544.
- ^ Kershaw 2008. s. 347.
- ^ Ali Çimen. Tarihi Değiştiren İmparatorluklar. 3. baskı. İstanbul: Timaş Yayınları, 2010. s. 421
- ^ Ali Çimen. Tarihi Değiştiren İmparatorluklar. 3. baskı. İstanbul: Timaş Yayınları, 2010. s. 422
- ^ Ali Çimen. Tarihi Değiştiren İmparatorluklar. 3. baskı. İstanbul: Timaş Yayınları, 2010. s. 413
- ^ Ali Çimen. Tarihi Değiştiren İmparatorluklar. 3. baskı. İstanbul: Timaş Yayınları, 2010. s. 414
- ^ Ali Çimen. Tarihi Değiştiren İmparatorluklar. 3. baskı. İstanbul: Timaş Yayınları, 2010. s. 415
- ^ Ali Çimen. Tarihi Değiştiren İmparatorluklar. 3. baskı. İstanbul: Timaş Yayınları, 2010. s. 424
- ^ "Tag der nationalen Arbeit". 21 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2015.
- ^ "Treaty of Versailles". 5 Ağustos 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2009.
- ^ "İngilizce Vikipedi sayfası". 27 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2009.
- ^ , Hitler Kitabı -Hermann Goering ve Mareşal Kesselring'in düşünceleri sonucunda.-
- ^ Bry, Gerhard (1960). Wages in Germany 1871–1945. New Jersey: Princeton University Press. s. 331, 362. .
- ^ DeLong 1997
- ^ Lee, Stephen (1996). Weimar ve Nazi Almanyası. Oxford: Heinemann. P. 85. .
- ^ "Nazi Almanya'sı ve ekonomi". Milliyet. 19 Mart 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Mart 2022.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 30 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Eylül 2021.
- ^ Grunberger 1971. s. 18.
- ^ Kershaw 2008. ss. 182 203 272.
- ^ Evans 2005. ss. 465-467.
- ^ Shirer 1960. s. 265.
- ^ Shirer 1960. ss. 241-242.
- ^ Evans 2005. ss. 133-135.
- ^ Evans 2005. s. 136.
- ^ Evans 2005. s. 143-144.
- ^ Shirer 1960. s. 149.
- ^ Dussel 2010. s. 545 555-557.
- ^ Evans 2005. s. 146-147.
- ^ Dussel 2010. s. 561.
- ^ Evans 2005. ss. 152-159.
- ^ Shirer 1960. s. 241.
- ^ Scobie 1990. s. 92.
- ^ Evans 2005. s. 181.
- ^ Speer 1971. ss. 92 150-151.
- ^ Speer 1971. s. 115-116 190.
- ^ Evans 2005. s. 168.
- ^ Evans 2005. s. 169.
- ^ Shirer 1960. ss. 243-244.
- ^ Evans 2005. ss. 171 173.
- ^ Evans 2005. s. 187.
- ^ Evans 2005. s. 199.
- ^ Evans 2005. s. 204.
- ^ Evans 2005. s. 199-200.
Wikimedia Commons'ta Nazi Almanyası ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Nazi Almanyasi Almanya nin 1933 ile 1945 yillari arasinda Nasyonal Sosyalist Alman Isci Partisi NSDAP idaresi altinda tek parti rejimine dayali yonetim sistemiyle Fuhrer unvanli hukumet 1933 1945 ve devlet baskani 1934 1945 Adolf Hitler in liderliginde egemenlik surdugu doneme verilen isim Alman tarihi icerisinde Reich larin ucuncusudur bundan dolayi Ucuncu Reich ismiyle de nitelendirilir Nazi AlmanyasiAlman Imparatorlugu Deutsches Reich 1933 1943 Buyuk Alman Imparatorlugu Grossdeutsches Reich 1943 1945 1933 1945Bayrak 1935 1945 Amblem 1935 1945 Milli mars Das Lied der Deutschen source source track track track track track track track track track track track track Horst Wessel Lied source source track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track 1942 nin sonlarinda II Dunya Savasi surerken ulasilan en genis sinirlari gosteren harita Anakara Sivil idareyle yonetilen isgal alanlari Ocak 1944 teki idari birimleri gosteren harita Baskent ve en buyuk sehirBerlin 52 31 K 13 23 D 52 517 K 13 383 D 52 517 13 383Resmi dil ler AlmancaYaygin dil ler AlmancaDemonimAlmanHukumetNasyonal sosyalist tek partili totaliter diktatorlukCumhurbaskani 1933 1934Paul von Hindenburg 1934 1945Adolf Hitler 1945Karl DonitzSansolye 1933 1945Adolf Hitler 1945Joseph Goebbels 1945L G S von KrosigkYasama organiReichstag Devlet konseyiReichsrat 1934 e dek Tarihi donemSavas arasi II Dunya Savasi Iktidarin zapti30 Ocak 1933 Yetki Kanunu23 Mart 1933 Anschluss12 Mart 1938 Dunya Savasi1 Eylul 1939 Hitler in olumu30 Nisan 1945 Teslimiyet8 Mayis 1945 Nihai cokus23 Mayis 1945Yuzolcumu1939633 786 km21940823 505 km2Nufus 193979 375 281 1940109 518 183Para birimiReichsmark ℛℳ ℳ Onculler ArdillarWeimar CumhuriyetiSaar HavzasiAvusturyaCekoslovakyaLitvanyaPolonyaDanzigYugoslavyaFransaLuksemburg Isgal AlmanyasiFlensburg HukumetiIsgal AvusturyasiPolonyaCekoslovakyaYugoslavyaFransaLuksemburgSovyetler Birligi Ucuncu Reich in kurulusu Nasyonal Sosyalist Alman Isci Partisi lideri Adolf Hitler in Paul von Hindenburg tarafindan sansolye olarak gorevlendirilmesi ile basladi Ikinci Dunya Savasi nda Almanya nin teslim olmasina kadar gecen zaman zarfini teskil eden bu donemin siyasal sosyal ve ekonomik konularinda gerceklestirilen pek cok faaliyet nasyonal sosyalizmin etkisi altinda gelisti Devletin isimleri Deutsches Reich Alman Imparatorlugu Almanya Alman Imparatorlugu ismini cesitli donemlerde yururluge giren anayasalarin sonucunda kullandi Bismarck in kurucusu oldugu Alman Imparatorlugu 1871 de kucuk Alman kralliklarinin ve bagimsiz Alman sehirlerinin bir federasyonu olarak kuruldu 1918 de ise Kasim Devrimi ile yikildi 1919 dan 1933 e kadar Almanya Weimar Cumhuriyeti olarak isimlendirilen donemde Alman Imparatorlugu ismini kullanmaya devam etti 30 Ocak 1933 te Hitler in sansolye olmasiyla Alman Imparatorlugu nasyonal sosyalist Fuhrer devleti sistemine gecis yapti Hitler in liderligini yuruttugu Alman Imparatorlugu Ikinci Dunya Savasi nin son asamasinda 8 Mayis 1945 te Alman kuvvetlerinin kayitsiz sartsiz teslimiyle ayni anda son buldu Grossdeutsches Reich Buyuk Alman Imparatorlugu Nasyonal sosyalistler zaman icerisinde Alman topraklarini genisletti 12 ve 13 Mart 1938 tarihlerinde Ostmark olarak isimlendirilen Avusturya ilhak edildi Ikinci Dunya Savasi boyunca Almanya nin Birinci Dunya Savasi sonunda kaybettigi topraklarin geri alinmasi ve dogudaki komsu ulkelerin isgal edilmesiyle Alman Imparatorlugu en genis sinirlarina ulasti Nasyonal sosyalist rejim Buyuk Alman Imparatorlugu ismine 1848 yilinda Habsburg monarsisi icerisinde yasayan Almanlari kapsayan ve Buyuk Alman Cozumu olarak ongorulen birlesik bir Alman ulus devletinin plani dogrultusunda sahip cikti Bu plan aslinda 1871 de Pan Alman Birligi nin Alman Imparatorlugu nu olusturmasiyla gerceklesmisti Buna ek olarak nasyonal sosyalist rejim Buyuk Alman Imparatorlugu kavramina yayilmaci bir niyet ekledi Etnik Almanlar ile diger alanlar bir Buyuk Cermen Imparatorlugu yaratmak icin ulkeye dahil edilmeliydi Almanya sinirlarinin otesine gidilmesi tarihi bir zorunluluk olarak lanse edilmistir Nasyonal Sosyalist Alman Isci Partisi nin 1920 yilinda ilan ettigi 25 maddelik parti programinda ulusal toplulugun egemen oldugu Buyuk Almanya nin kurulmasi aciklanmisti Bundan dolayi NSDAP iktidari boyunca ele gecirilen yeni alanlar Buyuk Alman Imparatorlugu nun bir parcasi ilan edildi 26 Haziran 1943 te cikan bir kararname ile Buyuk Alman Imparatorlugu kavrami resmiyet kazanarak Alman Imparatorlugu isminin yerini aldi Isim degisikliginin bir sonucu olarak devletin bastigi posta pullari Deutsches Reich yerine Grossdeutsches Reich ismiyle cikarilmaya baslandi Drittes Reich Ucuncu Reich veya Ucuncu Imparatorluk Nasyonal sosyalistlere gore Kutsal Roma Cermen Imparatorlugu Birinci Reich Otto von Bismarck in 1871 den 1919 a kadar devam eden Alman Imparatorlugu ise Ikinci Reich idi Weimar Cumhuriyeti doneminde parlamenter sisteme muhalif olan ve Almanya nin Birinci Dunya Savasi sonucundaki yenilgisini kabullenemeyen siyasi gruplar milliyetci ve otoriter bir yonetimin gelmesini istiyorlardi Beklenen oldu 1933 te nasyonal sosyalistlerin iktidara gelmesiyle Ucuncu Reich ilan edildi Ayrica Hitler Ucuncu Reich in bin yil surecegini ilan etmisti ve nasyonal sosyalist propaganda Tausendjahriges Reich Bin Yillik Imparatorluk kavramini ortaya cikarmisti BayrakNasyonal sosyalizm doneminde ilk iki yil gecerli olmus Alman bayragi Almanya 1919 da cumhuriyetin ilanindan sonra siyah beyaz kirmizi renklerden olusan Reich bayragini schwarz weiss rote Flagge kaldirarak gunumuzde de kullanilan ve cumhuriyeti simgeleyen siyah kirmizi altin renklerden olusan bayragi schwarz rot goldene Flagge yururluge koymustu Buna ragmen siyah beyaz kirmizi bayrak Weimar Cumhuriyeti donemindeki Alman ordusu Reichswehr tarafindan kullanilmaktaydi ve ticaret bayragi olarak da yururlukteydi Siyah kirmizi altin bayrak 1918 yenilgisini kabul etmeyen milliyetci kesimler tarafindan bir utanc sembolu olarak kabul ediliyordu 1933 te Hitler in iktidara gelmesiyle siyah kirmizi altin bayrak rafa kaldirildi Reich in sembolu olan siyah beyaz kirmizi bayrak yeniden ulusal bayrak olarak yururluge kondu Siyah beyaz kirmizi renkler 1867 1871 arasinda hukum surmus Kuzey Almanya Konfederasyonu nun ve 1871 1918 arasinda hukum surmus Alman Imparatorlugu nun bayragini olusturmaktaydi Bu iki devletin siyah beyaz kirmizi bayragi 3 2 oranindayken Ucuncu Reich inki 3 5 oranindadir Siyah beyaz kirmizi bayrak 1933 ten itibaren 2 yil yururlukte kaldiktan sonra 1935 te kirmizi zemin uzerindeki beyaz dairenin icerisinde yer alan siyah gamali hacin bulundugu bayrakla Hakenkreuzflagge degistirildi NSDAP bayragindan farkli olarak gamali hacin yer aldigi beyaz daire merkezde degil soldadir 1935 1945 arasinda gamali hac bulunan bayrak Alman devletinin ve Alman ulusunun bayragi olarak kabul edildi Ideoloji Ana madde Nasyonal sosyalizm Nasyonal sosyalizm ulusal devrimci bir hareket olarak kendisini toplumun ve devletin her kademesinde belirleyici etmen yapan bir siyasal ogretidir Icislerinde ve disislerinde ulusun mevcudiyetinin korunmasi ve geleceginin planlamasinin yapildigi politik uygulamalari icerir Ulusal toplum fikri siyaset ahlak ve hukuk gibi cesitli meselelerde belirleyici kurallar koyan bu halk hareketi 1933 1945 yillari arasinda Almanya nin resmi devlet felsefesi olarak yururlukte kaldi Nasyonal sosyalistler o donemin Almanya sinda ortak bir toplum dayanismasi icerisinde tek parti olan NSDAP nin populist yonetimi altinda ulusal yukselmeyi hedefleyen politikalar dogrultusunda faaliyet gostermislerdir Fuhrer devleti Fuhrerstaat sistemi Nasyonal sosyalist Fuhrer devleti nasyonal sosyalizm ideolojisinin ortaya koydugu ulke yonetiminde tum yetkilerin tek siyasal otoritenin egemenliginde oldugu bir devlet modelidir Adolf Hitler in ilan ettigi nasyonal sosyalizmin ogretileri ve nasyonal sosyalist devlet sistemi kendi taraftarlarinca bir diktatorluk degil tam anlamiyla bir ulusal egemenligi esas alan ve halka hizmet eden sosyal devlet sistemi olarak tanimlanmistir Tarafsiz bir gozlem sonucunda nasyonal sosyalist yonetimin tek parti rejimine dayanan ve muhalefete yer vermeyen yonetim bicimi bir diktatorluk olarak kabul edilebilir Fuhrer devleti sisteminin en ust basamaginda devletin ve milletin lideri olan Fuhrer yer alir Fuhrer halki ve devleti ilgilendiren meselelerde parlamentarizme alternatif olan hizli bir uygulamayla karar alma yetkisinin en ust kademesini kendisinde bulundurur Ulke icindeki siyasal kuruluslarin ve yerel yonetimlerin tumu Nasyonal Sosyalist Alman Isci Partisi ne baglidir Ucuncu Reich doneminde temel oneme sahip mevzuat ve politika konularinda halk egemenligi mesru edilmisti Bunun icin halk oylamalari gerceklestiriliyordu Nasyonal sosyalist devletin politik meselelerle ilgili sorulari anlasilir ifadelerle aciklandi ve genellikle Evet veya Hayir secenekleri ile secmenler tarafindan karar olunabildi TarihceAile temali propaganda afisi NSDAP nin secim afisi 1933 Maresal Hindenburg ve Onbasi Hitler 1930 larda Almanya da folklorik gecit Berlin de bir sokak Ucuncu Reich bayraklariyla dekore edilmis sokaklar Berlin Olimpiyat Stadyumu 1936 Berlin 1 Mayis 1937 Berlin Katedrali onunde Isci Bayrami icin Ucuncu Reich bayraklariyla dekore edilmis meydan 1 Mayis 1937 1933 yilinda Buyuk Friedrich in mezarinda buyuk bir ulusal kalkinma ve direnis basladi Bu direnis tarihe gecti Potsdam Gunu olarak da bilinir ve boylelikle cok yeni temel yasalar ve temel duzenlemelerin gelmesini sagladi Temel esasta bilincli halk toplumlasmasi ve bagdasmasi ulke dahilinde koklendirilmesi bir diger oge olarak ise istikrari saglamak icin yapilacak gorevlerin halledilmesinde hak sahibi olunup yapilan islerin halkin ve Reich in yani imparatorlugun kalkinmasi icin olundugudur Ucuncu Reich yani Ucuncu Alman Imparatorlugu da ayni ikincisindeki ve birincisindeki gibi halk ve memleket esaslarina dayaliydi Hitler savas bunalim ve enflasyondan bitkin dusmus Alman halkina kurtulus sundu Boylelikle 5 Mart 1933 tarihinde devlet secimlerinde Adolf Hitler e verilen guc transferi onu liderlik Fuhrer makami icin guclendirirken genis bir halk kitlesinin destegiyle gerceklesen ve kan dokulmeden uygulanarak hayata gecen nasyonal sosyalist hukumetin devrimi gerceklesmis oldu Garnizon Kilisesi nde 21 Mart ta yapilan bir senlik nasyonal sosyalistlerin dogum tarihi olmus oldu Yeni Alman Devleti hukumetteki Nasyonal Sosyalist Alman Isci Partisi ile hukumet taraftari milliyetci muhalefetin Alman Ulusal Halk Partisi katilimiyla beraber kuruldu Ucuncu Alman Imparatorlugu nasyonal sosyalistlerin basini cektigi ve diger milliyetcilerin de entegre oldugu bir idarede sekillendi Nasyonal sosyalist hukumet yonetime geldigi andan itibaren Almanya da yasanan ekonomik ve sosyal buhrani gidermek icin calismalarda bulundu ayrica bu calismalariyla es zamanli olarak nasyonal sosyalizmi toplum hayatinin her alanina sokmaya calisti Mart 1933 tarihinde Cumhurbaskani Hindenburg subatta Reichstag binasinda cikan yangindan sonra yeni kurallar koydu Ayni ayda yeni bir yasa cikarildi 23 Mart taki parlamento oturumunda Halkta ve Imparatorlukta Sikintinin Kaldirilmasina Dair Yasa Gesetz zur Behebung der Not von Volk und Reich adindaki 5 maddelik yetki tasarisinin kabul edilmesiyle yasama ve yurutme erkleri Alman halkina ve Alman devletine en hizli sekilde hizmet edilmesi icin NSDAP nin eline gecti Yasama yetkisinin butce denetiminin anayasa degisikligi yapma yetkisinin dort yil sureyle kabineye devredilmesi hukumlerini getiren bu yasada halkin Alman Imparatorlugu na ulusal baglilikla hizmet etmesi belirtiliyordu Boylece devlet anayasadaki hukumleri gozetmeksizin ve milletvekillerine gerek kalmaksizin yeni yasalarin cikmasini ve anayasada degisikliklerin yapilmasini sagladi Boylelikle parlamentodaki diger partilerle beraber sendikalar da hepten kaldirildi Marksist sendikalarin yerine ulusal gorusteki nasyonal sosyalist Alman Emek Cephesi one gecti Yeni devlet bicimi Fuhrerlik makami temelinde 31 Mart ve 7 Nisan da tanitildi ve her sey yururluge girene kadar devlet belediye baskanlari atandi 30 Ocak 1934 tarihinde butun hak ve yasalar eyaletlerden ve halktan yeni kurulan devlete gecti ve teslim edildi Partilerin teklesmesi ve devletin bir olmasi Marksist ve komunist partilerin kaldirilip yok olmasina neden oldu Nasyonal sosyalistler muhafazakar milliyetcilerle de yollarini ayirdilar NSDAP disindaki diger milliyetci partilerin kapatilmasiyla bu partilerin uyelerinin cogu NSDAP ye katildilar 1 Aralik 1933 tarihinde nasyonal sosyalistler acik siyasal calismalarin tek yasal sorumlusu oldular Almanya NSDAP iktidarinin hayata gecirdigi memleketin ve halkin kalkinmasini esas alan ic politikalar sayesinde cok guclu bir ulke olma yolunda ilerledi Ekonomi alanindaki politikalarin sonucunda issizlik sayisi 1933 yili basinda 6 milyon iken 1936 yilinin ortasinda 1 17 milyona dustu Issizlikteki dusus 1936 sonrasinda daha hizlandi Devlet miras yasalariyla 29 Eylul 1933 tarihinde koylulerin kazancini yuksek seviyeye getirdi Irk dusunceleriyle de buyuk yogunlukla Yahudilerin simdiye kadar olduklari politika ve devlet dairelerinden cikartilmalari gerceklestirildi Ilk temel onlem bununla beraber cikarilan memur yasasi oldu 7 Nisan 1933 tarihinde yapilan reformla devlet dairelerinde calisacak olan memurlarin gercek Alman olmalari zorunlu kilindi Bununla beraber nasyonal sosyalistler 15 Eylul 1935 tarihinde Nurnberg Yasalari ni cikarttilar Alman egitim sistemi nasyonal sosyalizme uygun olarak kultur derslerine ve cocuklar ile genclerin dogustan gelen yeteneklerini degerlendiren sanat derslerine agirlik veren bir mufredati yururluge koyarak yeniden duzenlendi Tum kamu kuruluslarinda nasyonal sosyalizme ait semboller Almanya nin resmi simgeleri olarak yururluge kondu Dis politikada Ucuncu Reich simdiye kadar hic taninmayan bir guvensizlikle diger dis devletlerle ugrasima girdi Genfer Konferansi nda verilen kararda silahlanmanin kaldirilmasini isteyen Fransa ya buyuk tepki gosterildi Bunun uzerine 14 Eylul 1933 tarihinde Almanya 1919 da yapilan uluslararasi birlikten yani sozlesmeden cikti 12 Kasim 1933 te yapilan halk oylamasinda 95 evet oyu alinmasiyla bu adim belirlenmis oldu 30 Ocak 1933 tarihinde fasist Italya ile olan iyi muttefiklik de sogudu Cunku Benito Mussolini Avusturya ya nasyonal sosyalistlerin kaldirilmasi ve yok olmasi icin destekte bulundu 26 Ocak 1934 tarihinde dis politikada bir basari gosterildi ve Almanya Polonya saldirmazlik pakti saglandi Soylenilenlere gore NSDAP idaresindeki Alman Imparatorlugu nu SA nin sefi Ernst Rohm ve nasyonal sosyalistlerin sol kolu dusurmeye calisti Ernst Rohm un devrim denemesi 30 Haziran 1934 tarihinde bitirildi Fransa Alman dusmanligi politikasi icin calisiyordu ve bunun icin Sovyetler Birligi ne bile basvurdu 2 Agustos 1934 tarihinde Cumhurbaskani Paul von Hindenburg olunce Adolf Hitler onun yerine gecip gorevi devraldi ve Fuhrer und Reichskanzler yani Fuhrer ve Imparatorluk Sansolyesi unvaniyla devlet baskani oldu 19 Agustos 1934 te yapilan halk oylamasinda 89 evet ile bu belirlenmis oldu boylece Alman halki Adolf Hitler in Alman Imparatorlugu nun tek lideri olmasina onay verdi Versay Antlasmasi hice sayilip kaldirildiktan sonra 1935 yilinin basinda Saarland eyaleti geri alindi 13 Ocak 1935 tarihinde yapilan halk oylamasi buyuk bir yogunlukla bunu belirlemis oldu Versay Antlasmasi ndaki askerligin zorunlu olmamasi kaldirilip zorunlu askerlik yururluge girdi 18 Haziran 1935 tarihinde Ingiltere ile askeri birlik anlasmasi yapildi Fransa ve Sovyetler Birligi nin siyasal ortakligi uzerine onlara bir cevap verilmis oldu 7 Mart tarihinde Ren eyaletine askeri birlikler yerlestirildi 29 Mart tarihinde yapilan halk oylamasinin sonucunda halkin 99 u Fuhrer in arkasinda oldugunu gosterdi Agustos 1936 tarihinde Berlin de yaz olimpiyat oyunlari gerceklestirildi Ayni yilda Italya ve Almanya fasist General Franco ya Ispanya da askeri birlikleriyle halk savasinda destek oluyorlardi 12 Mart 1938 tarihinde Alman ordusu dostlukla Avusturya ya giris yapti Hitler i binlerce Avusturyali sevincle karsiladi Boylelikle Avusturya ile beraberlik kuruldu 10 Nisan tarihinde yapilan halk oylamasiyla Avusturya nin yasalari Almanya nin yasalari ile eslestirildi Almanya da halkin 99 u Avusturya da ise 99 7 si bu iki Alman devletinin birlestirilmesini onaylamis oldu Diger Bati hukumetleri bu birlikteligi diplomatik sekilde protesto ettiler Munih te yapilan anlasmayla Sudet topraklari Almanya ya baglandi 9 Kasim 1938 tarihinde Kristal Gece Olayi yasandi ve verilen kararda Almanya nin Sovyetler Birligi ne saldirmama karari kaldirildi Alman ordulari 1939 tarihinde Cekoslovakya nin yarisina giris yapti Nitekim diger Bati ulkelerinden gelebilecek olan herhangi bir saldirida Cekoslovakya nin onlarla beraber olabilecegi ihtimali buyuktu Memelland topraklari da Versay Antlasmasi nin kaldirilmasiyla Almanya ya geri verilmis oldu Ikinci Dunya Savasi source source source source source source 1945 in temmuz ayinda Berlin Hitler Memelland bolgesini aldiktan sonra hedefini Polonya ya cevirdi Hedef Dogu Prusya ile ana topraklarin birlestirilerek Prusya nin toprak butunlugunun garanti altina alinmasi idi Bu Alman milleti icin olusturmasi gereken yasam alaninin Lebensraum bir baska adimiydi 24 Agustos 1939 tarihinde Sovyetler ile anlasarak ortak bir sekilde Polonya nin ve Dogu Avrupa nin bolusulmesini sagladi 1 Eylul aksami Danzig sehrinin Almanya ya ilhaki icin Polonya ya bir nota verdi ve nota reddedildi Bunun uzerine Hitler Polonya ya askeri mudahalede bulundu Ilerleyen surecte Birlesik Krallik ve Fransa da Almanya ya savas ilan etti boylece II Dunya Savasi fiilen baslamis oldu Almanya 1 Eylul sabahi herhangi bir savas ilani olmaksizin Polonya ya saldirdi Alman planina gore Bati Cephesi nden kaydirilan birlikler sayesinde 1 ay icinde Polonya isgal edilecek ve hemen ardindan ordu butun gucunu batiya cevirecekti Savas boyunca Wehrmacht generallerinin kullandigi yildirim savasi Blitzkrieg taktiklerinin ilk ornekleri Polonya da gorulmustur Kisa surede Alman birlikleri Varsova yi ele gecirmistir Ulkenin dogusunu ise Almanlar ile anlasan Sovyetler ele gecirmistir Alman askerleri Paris te 14 Haziran 1940 Almanya Polonya yi ele gecirdikten sonra askeri guc ve yiginagini batiya kaydirdi Ancak Muttefik generalleri arasinda Almanya nin saldirip saldirmayacagi veya Fransa ya saldirirsa nereden saldiracagi tam olarak kestirilemiyordu Almanlar ise ikinci bir Marne Bozgunu yasamamak icin deniz kiyisindan saldirmayi ongoren Schlieffen Plani ni tekrar kullanmayacakti Alman Genelkurmayi Muttefikler e kendilerinin yenilestirilmis bir Schlieffen Plani ni kullandiklarini dusundurmek icin Hollanda yi da isgal bolgesine katti Ancak esas vurucu darbe Ardenler bolgesinden saldiracak zirhlilardi Nitekim Muttefikler Ardenler bolgesindeki ormanlik alanin herhangi bir zirhli saldirisini engelleyecegini veya kisitlayacagini dusunuyordu Ancak planlar bosa cikti BEF ve Fransiz ordusu 20 gunde Almanlara yenildi Ingiltere BEF ve Fransa ya ait 1 400 000 kadar askeri esir dusmekten Dunkirk Tahliyesi yle kurtardi Bunun uzerine zaten bir cikartmaya sert bir sekilde direnecek olan Birlesik Krallik ana topraklarinin guvenligini sagladi Kisa bir sure sonra Fransiz ordusu teslim oldu ve isbirlikci Vichy Fransasi kuruldu Almanya sirasi ile Polonya Danimarka Norvec Fransa cephelerinde galip geldikten sonra Celik Pakti ndan askeri bir darbe ile ayrilan Yugoslavya ya bir cezalandirma saldirisi uyguladi ardindan isgal etti Daha sonra muttefiki Italya Kralligi ile savasta olan Yunanistan i isgal etti Hitler I Dunya Savasi nin kaybedilmesinde Alman sosyalistlerin buyuk etkisi oldugunu dusunuyor ve Sovyetler in ise esas kiskirtici oldugunu ima eden hareketlerde ve konusmalarda bulunuyordu Basarisiz Birahane Darbesi sonrasinda cezaevinde iken yazdigi politik goruslerini one suren Mein Kampf ta acikca Alman irkinin yasayabilmesi icin Lebensraum unu doguya dogru genisletmesi gerektigini soylemistir Stalin ise pek cok sorunu gormezden gelerek muttefiklerin de kibirli davranislari sonucu Molotov Ribbentrop Pakti ni imzalamis ve Nasyonal Sosyalist Almanya ile birlikte Dogu Avrupa yi isgal etmisti Ancak Hitler tarafindan Kizil Ordu nun bazi sorunlari Kis Savasi sirasinda ortaya cikmisti Viyana Diktasi ile Romanya da fasist bir yonetim kurulmus olan Bulgaristan ise Yunan Makedonyasi ile Dobruca nin bir kismi karsiligi Mihver Devletleri safinda savasa girmisti Finlandiya ise Kis Savasi ile aksak bir barisa sahip ve kaybettigi topraklari geri almak ister bir durumda idi Ayrica Kizil Ordu nun agresif hareketleri surekli sinir ulkelerinde daha radikal hukumetlere yol aciyordu Alman Ordusu kisa surede Dogu Cephesi ne butun gucunu yigdi 1941 yazi sonunda bir savas ilani olmaksizin ilk Alman birlikleri Sovyetler e saldirdi ve dort yil surecek olan Dogu Cephesi Savaslari basladi Almanya nin muttefiki Italya Libya da baslarda Ingilizlere karsi basari aliyormus gibi gozukse de daha sonradan Libya nin cok onemli mevkilerinden birini kaybetmis ve basarisizliga ugramisti Bunun uzerine Alman Genelkurmayi Italya ya yardim etme karari aldi Esasen Alman Afrika Kolordusu Afrikakorps efsanevi komutan Erwin Rommel ile basarili olsa da surekli desteklenen Ingiliz Ordusu ki Afrika Kolordusu oncelikli bir cephede degildi oncelik dogu cephesindeydi ve Japonya ile imzaladigi anlasma geregi Almanya nin Pearl Harbor baskinindan sonra ABD ye savas ilan etmis olmasiyla ve bunun sonucu ABD nin Vichy Fransasi na saldirmasiyla sikisti Ayrica Ingilizlerin Almanlarin Enigma sifreleme sistemini cozmesi ile Afrika ya gonderecegi yardimlarin guzergahi ve saati onceden biliniyor ve Kuzey Afrika limanlarina ulasamadan Akdeniz de egemen konumdaki Ingiliz donanmasinca imha ediliyordu Belli bir sure sonra ise Tunus uzerinden Sicilya ve Guney Italya nin savunmasina atandi Ancak Muttefikler basarili Sardinya Anzio ve Sicilya cikartmalarindan sonra Roma ya dogru ilerlemeye baslayinca Italyan Hukumeti kayitsiz sartsiz teslim oldu Buna ragmen yenilen Italyan Ordusu nun artiklari Roma nin kuzeyinde bazi savunma hatlari kurdular Savas burada durgun bir sekilde gecti Amerika nin savasa girmesi guc dengelerini degistirmisti Muttefikler Italya da savasi kazanmis ancak Almanya ya karsi gercekci bir ilerleme kazanmamis hatta durdurulmustu Kara Avrupasi na farkli noktalardan saldirilmasi gerekiyordu Baslarda yaklasan Sovyet isgaline karsi Balkanlar a bir cikarma dusunulduyse de daha sonra Fransa da karar kilinmistir 1944 yili yazinda Muttefikler Normandiya Kiyilari ndan dort sahilden cikarma yapmis Caen ve Cherbourg gibi bolgelere ise hava indirme tumenleri ile saldirmislardi Kanli mucadelelerden Sonra Alman Ordusu Muttefik ordusunu Alsas Loren ve Belcika sinirlarinda durdurabildi Belli basli Ardennes gibi karsi taarruzlarda bulunabilse de tam anlamiyla bir yenilgi aldi ve Almanya nin insan ve kaynak gucu tukendi Muttefikler yavas yavas Almanya yi batidan isgal etmeye basladi Dogu Cephesi nde dengeler Almanya nin Italya da ve Fransa da savasa girmesi ile degisti Degisen dengeler sonucunda Sovyetler hizli bir ilerleyise basladi Stalingrad da esir dusen asker sayisininda fazla olmasi nedeniyle Alman ordusu gucsuz bir konuma geldi Sirasiyla Romanya Bulgaristan Macaristan ve Finlandiya taraf degistirdi Yugoslavya topraklarinda ise partizan gruplar belli basli bolgelerde yonetimi ele gecirdiler 1945 baharinda ise Sovyet birlikleri Polonya yi ele gecirdi ve Pomeranya da ilerlemeye basladi 16 Nisan da baslayan Berlin Muharebesi 2 Mayis ta sonuclandi Reichstag da Sovyet bayragi dalgalaniyordu CografyaBolgesel degisiklikler Birinci Dunya Savasi ndaki yenilgilerinin ve bunun sonucunda ortaya cikan Versay Antlasmasi nin bir sonucu olarak Almanya Alsas Loren Kuzey Schleswig ve Memel i kaybetti Saarland sakinlerinin daha sonra hangi ulkenin katilacagina referandumla karar vermesi kosuluyla Fransa nin bir koruyucusu oldu ve Polonya ayri bir ulus oldu ve Prusya yi digerlerinden ayiran Polonya Koridoru nun olusturulmasiyla denize erisim verildi Danzig ise ozgur bir sehir yapildi Almanya 1935 te duzenlenen bir referandumla Saarland in kontrolunu geri aldi ve 1938 deki Anschluss ta Avusturya yi ilhak etti 1938 Munih Anlasmasi Almanya ya Sudetenland in kontrolunu verdi ve alti ay sonra Cekoslovakya nin geri kalanini ele gecirdi Deniz yoluyla isgal tehdidi altinda olan Litvanya Mart 1939 da Memel bolgesini teslim etti 1939 ve 1941 yillari arasinda Alman kuvvetleri Polonya Danimarka Norvec Fransa Luksemburg Hollanda Belcika Yugoslavya Yunanistan ve Sovyetler Birligi ni isgal etti Almanya Nisan 1941 de Kuzey Yugoslavya nin bazi bolgelerini ilhak etti Mussolini ise 1943 te Trieste Guney Tirol ve Istirya yi Almanya ya verdi Isgal altindaki topraklar Isgal edilen bolgelerin bir kismi Hitler in uzun vadeli bir Buyuk Germen Reich yaratma hedefinin bir parcasi olarak Almanya ya dahil edildi Alsas Loren gibi cesitli alanlar bitisik bir Gau nun bolgesel bolge yetkisi altina alindi Reichskommissariate Reich Komiserleri yari somurge rejimler isgal altindaki bazi ulkelerde kuruldu Alman idaresi altina alinan alanlar arasinda Bohemya ve Moravya Protektorasi Reichskommissariat Ostland Baltik devletlerini ve Belarus u kapsayan ve Reichskommissariat Ukrayna vardi Belcika ve Fransa nin isgal edilen bolgeleri Belcika nin kontrolu altina alindi 1919 a kadar Almanya nin bir parcasi olan Eupen Malmedy ilhak edildi Polonya nin bir kismi Reich a dahil edildi ve isgal altindaki Polonya nin merkezinde Genel Hukumet kuruldu Danimarka Norvec Reichskommissariat Norwegen ve Hollanda Reichskommissariat Niederlande hukumetleri buyuk olcude yerlilerden olusan sivil yonetimlere verildi Hitler sonunda bu alanlarin cogunu Reich a dahil etmeyi amacladi Almanya Italyan himayesindeki Arnavutluk u isgal etti ve 1943 te Karadag in Italyan valiligini ve 1941 de isgal altindaki Sirbistan da bir kukla hukumet kurdu SiyasetIdeoloji Naziler I Dunya Savasi nin sona ermesinin ardindan meydana gelen sosyal ve mali calkantilar sirasinda ortaya cikan asiri sagci fasist bir siyasi partiydi Parti kucuk ve marjinal kaldi 1928 de federal oylarin 2 6 sini aldi 1930 a gelindiginde Parti federal oylarin 18 3 unu alarak onu Reichstag in en buyuk ikinci siyasi partisi haline getirdi Hitler 1923 teki basarisiz Birahane Darbesi nden sonra hapishanedeyken Alman toplumunu irka dayali bir topluma donusturme planini ortaya koyan Kavgam i yazdi Nazi ideolojisi antisemitizmin unsurlarini bir araya getirdi irk hijyeni ve ojeni ve bunlari Alman halki icin daha fazla Lebensraum elde etmek amaciyla Pancermanizm ve bolgesel yayilmacilik ile birlestirdi Rejim Polonya ya ve Sovyetler Birligi ne saldirarak bu yeni bolgeyi ele gecirmeye calisti ve orada yasayan Aryan irkindan daha asagi olarak gorulen ve bir Yahudi Bolsevik komplosunun parcasi olarak gorulen Yahudileri ve Slavlari surgune gondermek veya oldurmek niyetindeydi Nazi rejimi yalnizca Almanya nin Bolsevizm guclerini yenebilecegine ve insanligi Uluslararasi Yahudilerin dunya egemenliginden kurtarabilecegine inaniyordu Naziler tarafindan hayati yasamaya deger olmayan diger insanlar arasinda zihinsel ve fiziksel engelliler Romanlar escinseller Yehova nin Sahitleri ve sosyal uyumsuzlar vardi Ek olarak Masonlar yogun bir sekilde izlendi ve zulum gordu Volkisch hareketinden etkilenen rejim kulturel modernizme karsiydi ve entelektuelizm pahasina genis bir ordunun gelisimini destekledi Parti birligi tesvik etmek ve rejimin popularitesini desteklemek icin Kan Bayragi gibi semboller ve Nazi Partisi mitingleri gibi ritueller kullandi Devlet Hitler tum astlarin mutlak itaatini gerektiren Fuhrerprinzip i lider ilkesi one surerek Almanya yi otokratik bir sekilde yonetti Hukumet yapisini kendisini yanilmaz lider olarak zirvede olan bir piramit olarak gordu Parti siralamasi secimlerle belirlenmedi ve pozisyonlar daha yuksek rutbelilerin atanmasiyla dolduruldu Parti Hitler etrafinda bir kisilik kultu gelistirmek icin propagandayi kullandi Kershaw gibi tarihciler Hitler in bir hatip olarak becerisinin psikolojik etkisini vurgular Roger Gill soyle diyor Hareketli konusmalari cok sayida Alman insaninin zihnini ve kalbini ele gecirdi dinleyicilerini adeta hipnotize etti Ust duzey yetkililer Hitler e rapor verirken ve onun politikalarini uygularken onemli olcude ozerklige sahiptiler Yetkililerin Fuhrer icin calismasini gunluk karar alma sureclerine karismadan parti hedefleri ve Hitler in istekleri dogrultusunda politikalari ve eylemleri tesvik etmede inisiyatif almalarini bekliyordu Hukumet iktidari toplamak ve Fuhrer in begenisini kazanmak icin mucadele eden parti seckinleri tarafindan yonetilen daginik bir hizipler topluluguydu Hitler in liderlik tarzi astlarina celiskili emirler vermek ve onlari gorev ve sorumluluklarinin ortustugu pozisyonlara yerlestirmekti Bu sekilde kendi gucunu pekistirmek ve maksimize etmek icin astlari arasinda guvensizligi rekabeti ve ic catismayi besledi 1933 ve 1935 yillari arasinda birbirini izleyen Reichsstatthalter kararnameleri Almanya nin mevcut Landerlarini kurucu devletler kaldirdi ve onlarin yerine Nazi liderleri Gauleiters tarafindan yonetilen yeni idari bolumler olan Gaue yi getirdi Lander egitim gibi bazi devlet daireleri icin hala idari bolumler olarak kullanildigindan degisiklik hicbir zaman tam olarak uygulanmadi Bu Nazi rejiminin idari tarzina ozgu birbiriyle ortusen yargi yetkileri ve sorumluluklardan olusan burokratik bir karisikliga yol acti Yahudi memurlar I Dunya Savasi nda askerlik hizmeti gormus olanlar haric 1933 te islerini kaybettiler Yerlerine Parti uyesi veya parti yandaslari atandi Gleichschaltung surecinin bir parcasi olarak 1935 tarihli Reich Yerel Yonetim Yasasi yerel secimleri kaldirdi ve belediye baskanlari Icisleri Bakanligi tarafindan atandi Hukuk Agustos 1934 te memurlar ve ordu mensuplari Hitler e kosulsuz itaat yemini etmek zorunda kaldilar Bu yasalar Hitler in sozunun mevcut tum yasalari gecersiz kildigi kavrami olan Fuhrerprinzip in temeli oldu Hitler tarafindan onaylanan herhangi bir eylem hatta cinayet bile boylece yasal hale geldi Kabine bakanlari tarafindan onerilen tum yasalarin ust duzey kamu hizmeti atamalarini veto edebilecek olan Fuhrer Yardimcisi Rudolf Hess in ofisi tarafindan onaylanmasi gerekiyordu Weimar Cumhuriyeti nin yargi sisteminin ve yasal kodlarinin cogu siyasi olmayan suclarla basa cikmak icin yerinde kaldi Mahkemeler Nazilerin iktidara gelmesinden oncekinden cok daha fazla olum cezasi verdi ve infaz etti Uc veya daha fazla suctan kucuk olanlar bile olsa hukum giymis kisiler mutad suclu olarak kabul edilebilir ve suresiz olarak hapse atilabilir Fahiseler ve yankesiciler gibi insanlar dogasi geregi suclu ve toplum icin bir tehdit olarak degerlendirildi Binlerce kisi tutuklandi ve yargilanmadan suresiz olarak hapsedildi Yeni bir mahkeme turu olan Volksgerichtshof Halk Mahkemesi 1934 te siyasi davalarla ilgilenmek uzere kuruldu Bu mahkeme 1945 te feshedilene kadar 5 000 den fazla olum cezasi verdi Uc veya daha fazla suctan kucuk olanlar bile olsa hukum giymis kisiler mutad suclu olarak kabul edilebilir ve suresiz olarak hapse atilabilir Gestapo siyasi suclulari Yahudileri ve istenmeyen diger kisileri tespit edip sinirladiklari icin Nazi ideolojisini uygulamak icin arastirmaci polislikten sorumluydu Hapishaneden serbest birakilan siyasi suclular genellikle Gestapo tarafindan hemen yeniden tutuklandi ve bir toplama kampina kapatildi Naziler irkci yasalara duyulan ihtiyaci hakli cikarmak icin Rassenschande irk kirletme kavramini yaymak icin propagandayi kullandilar Eylul 1935 te Nurnberg Kanunlari cikarildi Bu yasalar baslangicta Aryanlar ve Yahudiler arasindaki cinsel iliskileri ve evlilikleri yasakladi ve daha sonra Cingeneleri Siyahileri veya onlarin cocuklarini kapsayacak sekilde genisletildi Yasa ayrica 45 yasin altindaki Alman kadinlarin Yahudi hanelerinde hizmetci olarak calistirilmasini da yasakladi Reich Vatandaslik Yasasi yalnizca Alman veya ilgili kandan olanlarin vatandas olabilecegini belirtti Boylece Yahudiler ve diger Aryan olmayanlar Alman vatandasliklarindan cikarildi Yasa ayrica Nazilerin rejimi yeterince desteklemeyen herkesi vatandasliktan cikarmalarina izin verdi Kasim ayinda yayinlanan ek bir kararname uc Yahudi buyukanne ve buyukbabasi veya Yahudi inancina uyulmasi durumunda iki buyukanne ve buyukbabasi olan herkes Yahudi olarak tanimlandi Ucuncu Reich ta uygulamalarAuschwitz de calisan bir zorunlu isci 1939 da Nurnberg de kadin isci hizmetinin cadir kampi Alman Sanat Evi Haus der deutschen Kunst 1939 Alman cocuklar Ucuncu Reich ta aile politikalari onemli bir yere sahipti Nasyonal sosyalist devlet Alman toplumunda ulusal dayanismanin temin edilmesi icin aile yasaminin kutsalligina vurgu yapiyordu 1930 larin Almanyasi nda Nasyonal Sosyalist Alman Isci Partisi nin kitle destegi kazanmasinin onemli sebeplerinden birisi genis capli sosyal refah programlariydi Nasyonal sosyalist rejim toplumdaki birlik beraberlik duygusunu beslemek icin Alman isci sinifina festival tatil gezi sinema gibi imkanlar sunuyor NSDAP Genclik Kollari tarafindan buyuk senlikler duzenleniyordu Rejimin diger bir ilgi cekici ozelligiyse mimari projeleriydi 1933 1936 yillari arasindaki otoban seferberligi sadece ulkenin degil dunyanin ilk ulusal karayolu sistemini kurdu Almanya bu yillarda insaat otomobil uretimi ve issizlikle mucadele gibi konularda Amerika Birlesik Devletleri ni geride birakmisti Sigara karsiti kampanyayi baslatanlar da nasyonal sosyalistlerdi Alman bilim insanlari sigaranin kansere yol actigini kanitlamislardi Ancak Almanlarin sigaranin tehlikeleri konusundaki basarili arastirmalari savasin golgesinde kalip unutuldu Tutunun insan sagligina verdigi zarar 1950 li yillarda Amerikali ve Ingiliz bilim insanlari tarafindan yeniden kesfedildi ve 1960 larda tum dunyada bu konuda bir konsensuse ulasildi Asbestin insan sagligina zararlarini ortaya koyanlar da Alman doktorlardi Su kaynaklarinin temizlenmesi fabrikalarin icme suyu kaynaklarindan uzaklastirilmasi kadinlarin gogus kanseri riskine karsi tedavi gormesi gibi bugunun meseleleri daha o zamanlar nasyonal sosyalistler tarafindan uygulanan genel halk sagligi kampanyasinin parcalariydi Ayrica uzay calismalarinin temelini atanlarin arasinda basta Wernher von Braun olmak uzere Almanya dan ABD ye kacan bilim insanlariydi Nasyonal sosyalistlere verilen destegin onemli sebeplerinden biri de ekonomiydi Her millet gibi Almanlar da ekonomik guvenliklerine oncelik veriyordu ve nasyonal sosyalistler o donemde tum dunyayi etkisi altina alan ekonomik kriz ve issizligi cepheden karsilamisti Devlet eliyle yapilan yatirimlarla yuzde 30 a vurmus issizligi kesin bir sekilde dusurmeyi basarmislardi Nasyonal Sosyalist Almanya da Merkez Bankasi Baskanligi ve Maliye Bakanligi gibi gorevlerde bulunmus olan kamu maliyecisi Hjalmar Schacht ulkede yillardir hukum suren enflasyonu kisa surede bitirmis ve devlet girisimciligi cercevesinde bir sanayilesme plani hazirlamisti Bu sanayilesmenin temelini silah fabrikalari olusturuyordu Seferberlik ruhunun bir baska urunu olan Reich Isgucu Hizmeti Reichsarbeitsdienst programi da ulkeyi bir otoban aginin sarmasinda yeralti siginaklari ve hastaneler insa edilmesinde Almanya nin butun Avrupa nin en zengin ulkesi olmasinda buyuk rol oynamisti Nasyonal sosyalistler kendilerine ozgu mimari bir tarz yaratma yoluna gitmislerdi Ozellikle de Hitler mimarlik gibi buyuk bir sanat dalini yakin adamlarindan mimar Albert Speer araciligiyla kisisel rehberligi altina almisti Ucuncu Reich ta mimari Antik Roma mimarisine gore neo klasik tarzda bicimlendirildi Speer Almanya ya ozgu bir tarz olusturmak icin cesitli Roma binalarini gozden gecirdi ve bunlardan aldigi ilhamla Nurnberg deki devasa miting alanlariyla Berlin deki Imparatorluk Merkez Binasi ni insa etti Butun bunlari tasarlanana ancak hicbir zaman insa edilemeyen Roma daki Pantheon un devasa bir versiyonu Volkshalle izleyecekti Volkshalle yapilsaydi nasyonal sosyalizmin yari dini merkezi olacak ve Welthauptstadt Dunya baskenti adini alacak Berlin in sembolu haline gelecekti Ayrica Paris teki Zafer Taki ndan defalarca buyuk bir yapi da planlaniyordu Almanya icin dusunulen cok sayida yapi buyuklukleri nedeniyle hayata gecirilemedi Bu projeler icin ayrilmasi planlanan kaynaklar savas yillarinda kullanildi Ucuncu Reich ta verilen ulusal egitim ogretim gencligin fiziksel egitimini de kapsiyordu Nasyonal Sosyalist Alman Isci Partisi nin alt genclik kuruluslari resmi devlet okullarina alternatif sunuyordu Devlet okullarinda zorunlu egitim goren genc Alman erkekleri ve Alman kizlari katildiklari genclik kuruluslarinda Hitler Gencligi ve Alman Kiz Birligi vakit gecirebiliyor arkadas edinebiliyor ve sportif faaliyetlere katiliyorlardi bu genclik kuruluslari partiye bagliydi Verilen ikincil egitimin amaci gencligi ahlaksal ve fiziksel olarak saglam yetistirmekti Okullardaki egitim mufredatinda ise tarihin basta oldugu kultur derslerine cok onem veriliyordu Ucuncu Reich ta sanat ideolojik bir bakis acisiyla devletin kontrolu altina alindi Bu donemde Alman edebiyati Yahudi etkisinden arindirilmak icin baski altina alinmisti ve Alman edebiyatcilarinin calismalari on plana cikarilmaya calisiliyordu Yahudi yazarlarin ve nasyonal sosyalizme aykiri eserler cikarmis edebiyatcilarin kitaplari meydanlarda yakiliyor yayimlanmalari yasaklaniyordu Eger bir kimse edebiyat sanat radyo film muzik ya da gazete yoluyla bir seyler uretecekse Reich Ticaret Odasi na uye olmak zorundaydi Ucuncu Reich ta 1 Mayis Isci Bayrami Ulusal Emek Gunu Tag der nationalen Arbeit ismiyle kutlaniyordu Nasyonal sosyalistler komunist cizgideki uluslararasi isci bayramini Alman halki icin uygun bir tarzda sekillendirerek Almanya nin ulusal bayrami haline getirdiler Isci bayramina nasyonal sosyalist bir yorum getirilen yeni kutlamalar Alman isci sinifinin coskulu kutlamalariyla buyuk bir senlik havasinda geciyordu 1 Mayis isci bayrami 1934 yilindan itibaren Alman Halkinin Ulusal Gunu Nationalfeiertag des Deutschen Volkes ismiyle kutlanmaya baslandi Ucuncu Reich in sosyal politikalarindan bir tanesi her Alman ailenin rahat bir yasam surmesi icin gereken olanaklarin sunulmasiydi Bu politikalar arasinda her Alman ailenin ulasimlarini kolayca saglamalari icin otomobil sahibi olmasi plani da vardi Volkswagen in oykusu 1937 yilinda nasyonal Sosyalist Almanya da Adolf Hitler in tum Alman halkini otomobil sahibi yapmak icin uretilmesini emrettigi yeni bir otomobil markasi projesinin hayata gecmesi ile baslar Alman halki icin uretilen bu yeni ve kullanisli otomobillere Volkswagen yani Halk Arabasi ismi verilir Nasyonal Sosyalist Almanya da halk icin uretilen Volkswagen Ikinci Dunya Savasi ndan sonra dunyaya ihrac edilen meshur bir otomobil markasi olmustur Silahli kuvvetlerNasyonal sosyalizm doneminde Alman savas sancagi 1941 tarihli bir propaganda posteri Zafer bizim olacak Reichswehr Hitler e gore bir utanc kaynagiydi Cunku Reichswehr zorunlu askere alma islemi gerceklestiremiyor kurmay subay yetistiremiyor veya Itilaf Devletleri nin sahip oldugu agir silahlardan daha agir bir silah uretemiyordu Ulkenin asker sayisi jandarma kuvvetleri de dahil olmak uzere 100 000 ile sinirli tutulmustu Hitler oncelikle gelecek vadeden subaylari gizlice yurtdisina Kurmay Egitimi icin yolladi Ardindan 1936 yilinda Rhein havzasinin silahlandirilmasi ile Versay Antlasmasi ni reddettigini acikladi Hemen ardindan ordunun ismini Reichswehr den Wehrmacht a cevirdi Wehrmacht a hizli bir sanayi altyapisi sagladi Wehrmacht in arac ihtiyacini Krupp ve Porsche ikilisi karsilarken top gibi agir silahlar icin Rheinmetal i kullandi IG Farben tibbi ve lojistik ihtiyaclari karsilarken Siemens gibi firmalarda yeni gelismekte olan elektronik radar haberlesme gibi ihtiyaclara karsilik verdiler Uc yil gibi kisa bir surede Wehrmacht Panzer Mekanize Piyade Motorize Piyade tumenlerine sahip oldu Eski toplari ve anti tank silahlarini PAK serisi ile yenilemeye giristi Hitler Wehrmacht disinda SS i kurarak Wehrmacht a paralel bir parti ordusu olusturdu SS in basinda ise Nazi Partisi ileri gelenlerinden Heinrich Himmler vardi Hitler ve kurmaylarina gore deniz kuvvetleri olasi bir savasta Muttefik kuvvetler ile basa bas mucadele edebilecek bir kapasiteye gelemeyecekti Esas amaci dusmani oyalamak ve kaynaklarinin ulasimini engelleyecek bir donanma kurmak istedi bunun icin de Plan Z yi yururluge koydu Boylece yeni deniz kuvvetlerinin belkemigi agir ve hafif kruvazorler ile denizaltilar uzerine kuruldu Buna ragmen Plan Z iki adet zirhli kruvazor icermekte ve Ferdinand von Zeppelin gibi bir ucak gemisi yapilmasini da ongormekteydi Versay Antlasmasi Almanya nin hava kuvvetleri bulundurmasini yasaklamakta idi Ancak anlasma Hitler tarafindan reddedilince kurmaylarinin da tavsiyesi ile Luftwaffe yi kurdu ve guclendirmeye basladi Oncelikle kara kuvvetlerinden buyuk bir subay transferi gerceklestirdi Ardindan bazilarina nasyonal sosyalistlerin de oncelik ettigi Junkers Heinkel Messerschmitt Focke Wulf gibi firmalardan hava kuvvetleri icin planlar cizmesini ve ucaklar uretmesini istedi Luftwaffe ayni deniz ve kara kuvvetlerinde oldugu gibi dakik savasabilecek sekilde tasarlanmisti Bunun icin Junkers Ju 87 gibi pike bombardiman ucagi ve yakin muharebe araclarinin uretimine oncelik verdi EkonomiHitler 1933 te Reichsautobahn otoyol sisteminin yeni bir bolumunun temel atma toreninde Nasyonal Sosyalist Almanya nin para birimi Weimar Cumhuriyeti doneminde de kullanilmis olan Reichsmark idi Alman ekonomisi Hitler tarafindan gorevlendirilen ekonomi bakani Ayni zamanda Reichsbank in baskani Hjalmar Schacht ve Hermann Goring in bazi ozel programlari ile oldukca hizli bir sekilde denge altina alindi Buyuk Buhran da cok fazla olan issizlik 0 lara cekildi Ayrica Fransa Belcika ve Danimarka dan sayilari milyonlari gecen isciler ulke icinde istihdam edildi Hitler buyuk patronlara gerektiginde doviz ve ucuz ham madde sagliyor buna karsilik onlarin politik destegini aliyordu Savas basladiktan sonra esirleri de is gucu olarak yine belli basli patronlara verdi Almanya nin oldukca buyuk petrol ve metal acigi vardi Demir ihtiyacini Isvec ve Norvec ten kromu Sovyet Rusya ve Turkiye den petrolu ise genellikle Romanya ve Bavyera dan karsiliyordu Savasin sonlarina dogru Romanya nin dusmesi Turkiye ve Isvec in ambargosu ve Norvec ile ticaretin Ingiltere Filosu tarafindan kesilmesi nedeniyle buyuk ham madde sikintilari yasanmistir Hitler in 19 Mart 1945 yilindaki talebi uzerine batida bulunan sanayi kuruluslarinda sadece uretim kisitlayici onlemler alinirken Sovyetler e gecebilecek olan sanayi kuruluslari toptan imha edilmesi uzerine Albert Speer e emrini iletmistir Albert Speer ise Hitler in bu taleplerini gerceklestirmemistir Speer yayimladigi bir emirle birlikte bu yikimi engellemistir Nazilerin iktidara gecisinden 1933 II Dunya Savasi nin baslangic yilina 1939 kadar Almanya da haftalik kazanclar reel olarak 19 artti Naziler Buyuk Buhran in ortasinda iktidara geldi O donemde issizlik orani 30 a yakindi 1938 de Almanya da issizlik ortadan kalkti 1933 yilinda 56 olan sanayi uretimi 1938 yilinda 144 e cikti Hitler liderligindeki Nazilerin iktidara geldigi 1933 yilindan itibaren Almanya ekonomisi uzerindeki gelismeler ve Hitler in izledigi ekonomi politikalari gunumuzde dahi olaganustu basari olarak degerlendirilmektedir KulturRejim ulusal bir Alman etnik toplulugu olan Volksgemeinschaft kavramini destekledi Amac irksal safliga ve Marksizme karsi savas fetih ve mucadeleye hazirlanma ihtiyacina dayali sinifsiz bir toplum insa etmekti Alman Isci Cephesi 1933 te Kraft durch Freude KdF Neseyle Guc orgutunu kurdu On binlerce ozel eglence kulubunun kontrolunu ele gecirmenin yani sira son derece duzenli tatiller ve eglenceler sundu Reichskulturkammer Reich Kultur Odasi Eylul 1933 te Propaganda Bakanligi nin denetimi altinda orgutlendi Film radyo gazete guzel sanatlar muzik tiyatro ve edebiyat gibi kulturel yasamin unsurlarini denetlemek uzere alt odalar kuruldu Bu meslek mensuplarinin kendi organizasyonlarina katilmalari istendi Yahudilerin ve siyasi olarak guvenilmez oldugu dusunulen insanlarin sanatta calismalari engellendi ve bircogu goc etti Kitaplar ve senaryolar yayinlanmadan once Propaganda Bakanligi tarafindan onaylanmak zorundaydi Rejim kulturel kaynaklari yalnizca propaganda araci olarak kullanmaya calistigi icin standartlar kotulesti 1930 larda radyo Almanya da populer oldu 1939 a kadar hanelerin yuzde 70 inden fazlasi diger tum ulkelerden daha fazla aliciya sahipti Temmuz 1933 e kadar radyo istasyonu kurmaylari solculardan ve istenmeyen kisilerden temizlendi Propaganda ve konusmalar iktidarin ele gecirilmesinden hemen sonra tipik radyo sesleriydi ancak zaman gectikce Goebbels dinleyicilerin eglence icin yabanci yayincilara yonelmemesi icin daha fazla muzik calinmasinda israr etti Sansur Gazeteler diger medya organlari gibi devlet tarafindan kontrol ediliyordu Reich Basin Odasi gazeteleri ve yayinevlerini kapatti veya satin aldi 1939 da gazete ve dergilerin ucte ikisinden fazlasi dogrudan Propaganda Bakanligi na aitti Nazi Partisi nin gunluk gazetesi Volkischer Beobachter Etnik Gozlemci Nordik ustunlugunu savunan irk teorilerinin yer aldigi Yirminci Yuzyil Efsanesi kitabini da yazan Rosenberg tarafindan duzenlendi Goebbels telsiz hizmetlerini kontrol etti ve Almanya daki tum gazetelerin yalnizca rejim lehine icerik yayinlamasinda israr etti Goebbels e gore Propaganda Bakanligi her hafta tam olarak hangi haberlerin yayinlanmasi gerektigi ve hangi acilardan yararlanilacagi konusunda iki duzine direktif yayinladi tipik gazete ozellikle neleri atlayacagina iliskin yonergeleri yakindan takip etti Gazete okuru kismen icerigin kalitesinin dusmesi ve kismen de radyonun popularitesinin artmasi nedeniyle dustu Savasin sonlarina dogru insanlar resmi kanallarin disinda bilgi edinebildikleri icin propaganda daha az etkili oldu Kitap yazarlari suruler halinde ulkeyi terk etti ve bazilari surgundeyken rejimi elestiren materyaller yazdi Goebbels geri kalan yazarlarin Germen mitleri ve kan ve toprak kavramina iliskin kitaplara odaklanmasini tavsiye etti 1933 un sonunda cogu Yahudi yazarlara ait veya Yahudi karakterleri iceren binden fazla kitap Nazi rejimi tarafindan yasaklanmisti Nazi kitap yakmalari gerceklesti 10 Mayis 1933 gecesi bu turden on dokuz etkinlik duzenlendi Albert Einstein Sigmund Freud Helen Keller Alfred Kerr Marcel Proust Erich Maria Remarque Upton Sinclair Jakob Wassermann HG Wells ve Emile Zola alenen yakildi Liberal demokratik degerleri benimseyen pasifist eserler ve literaturun yani sira Weimar Cumhuriyeti ni destekleyen veya Yahudi yazarlar tarafindan yazilan yazilar da yok edilmek uzere hedef alindi Mimarlik ve sanat 1936 tarihli bir Nazi posteri Oyumu Fuhrer e verdim Hitler mimariye kisisel bir ilgi duydu ve devlet mimarlari Paul Troost ve Albert Speer ile Roma mimarisine dayali neoklasik tarzda kamu binalari yaratmak icin yakin calisti Speer Nurnberg deki Nazi partisi miting alanlari ve Berlin deki yeni bir Reich Sansolyesi binasi gibi heybetli yapilar insa etti Hitler in Berlin i yeniden insa etme planlari arasinda Roma daki Pantheon a dayanan devasa bir kubbe ve Paris teki Arc de Triomphe nin iki katindan daha yuksek bir zafer taki vardi Fakat hicbir yapi insa edilmedi Hitler in soyut Dadaist disavurumcu ve modern sanatin cokmekte olduguna dair inanci politikanin temeli oldu Bircok sanat muzesi yoneticisi 1933 te gorevlerini kaybetti ve yerlerine parti uyeleri getirildi Yaklasik 6 500 modern sanat eseri muzelerden kaldirildi ve Nazi jurisi tarafindan secilen eserlerle degistirildi Reddedilen eserlerin Sanatta Cokus gibi basliklar altinda sergileri 1935 e kadar on alti farkli sehirde acildi Goebbels tarafindan duzenlenen Dejenere Sanat Sergisi Temmuz Kasim 1937 arasinda Munih te gerceklesti Besteci Richard Strauss Kasim 1933 te kuruldugunda Reichsmusikkammer in Reich Muzik Odasi baskanligina atandi Diger sanat turlerinde oldugu gibi Naziler irksal olarak kabul edilemez gorulen ve cogunlukla muzigi onaylamayan muzisyenleri disladi Caz ozellikle uygunsuz goruldu ve yabanci caz muzisyenleri ulkeyi terk etti veya sinir disi edildi Hitler Richard Wagner in muzigini ozellikle Germen mitlerine ve kahramanlik hikayelerine dayanan parcalari tercih etti ve 1933 ten 1942 ye kadar her yil Bayreuth Festivali ne katildi NufusYas piramidi 1939 Solda erkekler sagda kadinlar Nufus sayisindaki guclu daralma Birinci Dunya Savasi oncesindeki ve sonrasindaki kotu olaylardan kaynaklanmaktadir Ispanyol gribi Weimar Cumhuriyeti nde hiperenflasyon vb 1939 daki nufus sayimina gore Nazi Almanyasi topraklarinda Reich Isci Servisi RAD ve ordu calisanlari da dahil olmak uzere 79 375 281 kisi yasiyordu 38 761 645 48 83 erkek ve 40 613 636 51 17 kadin Bunlardan 24 187 422 si 30 47 buyuk sehirlerde 29 875 968 i 37 64 2 000 ila 100 000 den az nufusa sahip belediyelerde ve 25 311 877 si 31 89 2 000 den az nufuslu belediyelerde yasiyordu Cok sayida eyaleti ile Prusya nin eski topraklari acik ara en buyuk nufus alanini 40 941 155 kisi veya 51 58 olusturuyordu O zamanlar zaten Nazi Almanyasi na bagli olan Avusturya 6 881 457 kisiyi 8 67 olusturuyordu BakanliklarNasyonal Sosyalist Almanya da 16 bakanlik bulunmaktaydi Bunlardan 10 tanesi 1933 ten once de vardi 6 tanesi ise 1933 te kuruldu Calisma ve Sosyal Guvenlik Bakanligi Reichsarbeitsministerium Beslenme ve Tarim Bakanligi Reichsministerium fur Ernahrung und Landwirtschaft Maliye Bakanligi Reichsfinanzministerium Adalet Bakanligi Reichsjustizministerium Posta Bakanligi Reichspostministerium Ulastirma Bakanligi Reichsverkehrsministerium Ekonomi Bakanligi Reichswirtschaftsministerium Disisleri Bakanligi Reichsministerium des Auswartigen Icisleri Bakanligi Reichsministerium des Innern Savas Bakanligi daha once Milli Savunma Bakanligi Reichswehrministerium Reichskriegsministerium 1933 te kurulan yeni bakanliklar Halki Aydinlatma ve Propaganda Bakanligi Reichsministerium fur Volksaufklarung und Propaganda Sivil Havacilik Bakanligi Reichsluftfahrtministerium Bilim Egitim ve Kultur Bakanligi Reichsministerium fur Wissenschaft Erziehung und Volksbildung Kilise Isleri Bakanligi Reichsministerium fur die kirchlichen Angelegenheiten Dogu Topraklari Isgal Bakanligi Reichsministerium fur die besetzten Ostgebiete Silahlanma ve Muhimmat Bakanligi Ekim 1942 de Silahlanma ve Savas Uretimi Bakanligi Reichsministerium fur Bewaffnung und MunitionSinirlarin genislemesi1933 1935 1938 1939 1943Savasin kazanilmasi durumunda egemenlik altina alinmasi planlanmis sinirlar Ayrica bakinizNasyonal sosyalizm Wehrmacht Waffen SS Sturmabteilung Hitler Gencligi Nazilerin iktidara yukselisi Alman tekrar silahlanmasi II Dunya Savasi Mihver Devletleri Antisemitizm Holokost Generalplan Ost Nazilerin Sovyet savas esirlerine karsi isledikleri suclar Nazi Almanyasi nda tutun karsiti hareket Nazi Almanyasi nda hayvan refahi Nazi Almanyasi nda tatillerDis baglantilarLebendiges Museum Online NS Regime 3 Agustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Almanca Video Nasyonal Sosyalist Almanya dan fotograflar Renklendirilmis goruntuler 8 Mayis 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Devam videolari 2 5 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde 3 20 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde 4 5 Kasim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde 5 15 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde 6 6 Kasim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Video Nasyonal Sosyalist Almanya da yasam Renklendirilmis goruntuler 12 Aralik 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Devam videosu ikinci bolum 17 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Commons ta Nasyonal Sosyalist Almanya nin posta pullari 14 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Commons ta Nurnberg Gosterilerinden fotograflar 13 Agustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Notlar 12 Temmuz 1933 te Icisleri Bakani Reichsinnenminister Wilhelm Frick Horst Wessel Lied in daha cok Deutschland Uber Alles olarak bilinen Das Lied der Deutschen in hemen ardindan calinmasini emretti Tummler 2010 s 63 Resmi olarak 1933 ten 1943 e kadar Deutsches Reich Alman Imparatorlugu ve 1943 ten 1945 e kadar Grossdeutsches Reich Buyuk Alman Imparatorlugu ismi kullanildi 1900 den once dogan erkeklere Birinci Dunya Savasi nda olenler dahil edilmemistir Kaynakca Michael Kotulla Deutsche Verfassungsgeschichte Vom Alten Reich bis Weimar 1495 1934 Springer Berlin 2008 35 Rn 2432 f 14 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Klaus Hildebrand Das vergangene Reich Deutsche Aussenpolitik von Bismarck bis Hitler 1871 1945 Oldenbourg Munchen 2008 ISBN 3 486 58605 X S 704 ff Robert Bohn Die deutsche Herrschaft in den germanischen Landern 1940 1945 Franz Steiner Verlag Stuttgart 1997 ISBN 3 515 07099 0 S 7 28 Eylul 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Faksimile Reichsarbeitsblatt Jahrgang 1943 Teil I Nr 23 vom 15 August 1943 S 413 17 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Fahir Armaoglu 20 Yuzyil Siyasi Tarihi sayfa 240 11 Baski The Third Reich A New History Michael Burleigh Ingilizce The Reichstag Fire and the Enabling Act of March 23 1933 Britannica Blog blogs britannica com Ingilizce 11 Mart 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Eylul 2019 www dw com Deutsche Welle The law that enabled Hitler s dictatorship Germany DW COM 23 March 2013 DW COM Ingilizce 7 Eylul 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Eylul 2019 Mason K J Republic to Reich A History of Germany 1918 1945 McGraw Hill Evans 2003 s 62 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Evans 2005 ss 623 646 652 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Shirer 1960 ss 461 462 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Shirer 1960 ss 696 730 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Tomasevich 1975 ss 52 53 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Richter 1998 s 616 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Shirer 1960 s 1005 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim a b Evans 2008 s 373 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Longerich 2010 s 147 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Umbreit 2003 s 26 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Shirer 1960 s 1006 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Spielvogel 2016 s 1 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Evans 2005 ss 6 9 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Kershaw 2008 s 204 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Kershaw 2008 ss 146 147 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Evans 2008 s 7 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Bendersky 2007 s 161 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Gellately 1996 ss 270 274 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Bytwerk 1998 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Longerich 2010 s 49 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Evans 2008 s 759 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Bergen 2016 ss 36 37 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Kershaw 2008 s 81 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Evans 2005 ss 7 443 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Evans 2005 ss 121 122 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Kershaw 2008 ss 170 172 181 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Evans 2005 s 400 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Kershaw 2008 ss 105 106 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Gill 2006 s 259 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Kershaw 2001 s 253 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Kershaw 2008 ss 320 321 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim McElligott Kirk amp Kershaw 2003 s 6 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Speer 1971 s 281 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Manvell ve Fraenkel 2007 s 29 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Evans 2005 ss 48 49 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Freeman 1995 s 6 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Evans 2005 ss 14 15 19 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Evans 2005 s 49 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Evans 2005 ss 43 44 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Evans 2005 s 45 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Evasn 2005 s 46 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Evans 2005 s 76 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Evasn 2005 s 76 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Evans 2005 s 79 80 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Evans 2005 s 68 70 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Evans 2008 s 514 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Evans 2005 s 72 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Weale 2012 s 154 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Evans 2005 s 73 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Evans 2005 s 539 551 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Gellately 2001 s 216 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Kershaw 2008 s 346 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Evans 2005 s 544 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Kershaw 2008 s 347 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Ali Cimen Tarihi Degistiren Imparatorluklar 3 baski Istanbul Timas Yayinlari 2010 s 421 Ali Cimen Tarihi Degistiren Imparatorluklar 3 baski Istanbul Timas Yayinlari 2010 s 422 Ali Cimen Tarihi Degistiren Imparatorluklar 3 baski Istanbul Timas Yayinlari 2010 s 413 Ali Cimen Tarihi Degistiren Imparatorluklar 3 baski Istanbul Timas Yayinlari 2010 s 414 Ali Cimen Tarihi Degistiren Imparatorluklar 3 baski Istanbul Timas Yayinlari 2010 s 415 Ali Cimen Tarihi Degistiren Imparatorluklar 3 baski Istanbul Timas Yayinlari 2010 s 424 Tag der nationalen Arbeit 21 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Agustos 2015 Treaty of Versailles 5 Agustos 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Agustos 2009 Ingilizce Vikipedi sayfasi 27 Mart 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Agustos 2009 ISBN 978 605 5813 17 8 Hitler Kitabi Hermann Goering ve Maresal Kesselring in dusunceleri sonucunda Bry Gerhard 1960 Wages in Germany 1871 1945 New Jersey Princeton University Press s 331 362 ISBN 0 87014 067 1 DeLong 1997 Lee Stephen 1996 Weimar ve Nazi Almanyasi Oxford Heinemann P 85 ISBN 043530920X Nazi Almanya si ve ekonomi Milliyet 19 Mart 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Mart 2022 Arsivlenmis kopya 30 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Eylul 2021 Grunberger 1971 s 18 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Kershaw 2008 ss 182 203 272 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Evans 2005 ss 465 467 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Shirer 1960 s 265 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Shirer 1960 ss 241 242 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Evans 2005 ss 133 135 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Evans 2005 s 136 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Evans 2005 s 143 144 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Shirer 1960 s 149 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Dussel 2010 s 545 555 557 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Evans 2005 s 146 147 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Dussel 2010 s 561 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Evans 2005 ss 152 159 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Shirer 1960 s 241 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Scobie 1990 s 92 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Evans 2005 s 181 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Speer 1971 ss 92 150 151 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Speer 1971 s 115 116 190 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Evans 2005 s 168 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Evans 2005 s 169 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Shirer 1960 ss 243 244 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Evans 2005 ss 171 173 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Evans 2005 s 187 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Evans 2005 s 199 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Evans 2005 s 204 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Evans 2005 s 199 200 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Wikimedia Commons ta Nazi Almanyasi ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Vikiversite deNazi Almanyasi ile ilgili kaynaklar bulunur