Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Osmanlı İmparatorluğu yükselme dönemi, Osmanlı İmparatorluğu'nun kuruluş döneminden (1299-1453) sonra geldiği kabul edilen dönemdir. 29 Mayıs 1453 tarihinde İstanbul'un Fethi ile başladığı kabul edilen bu olgunluk döneminin ne zaman sona erdiğiyle ilgili farklı görüşler bulunmaktadır. Osmanlı aydını Kâtip Çelebi, imparatorluğun bu döneminin 1593'te Celâlîlerin ortaya çıkmasına kadar sürdüğünü belirtirken, Naîmâ ise 1683'teki Viyana bozgununu bu dönemin bitişi ve yeni bir dönemin başlangıcı olarak ilan eder.
Bu dönemin, I. Süleyman'ın saltanatının bittiği yıl olan 1566'ya kadar veya Sadrazam Sokollu Mehmed Paşa'nın ölüm yılı olan 1579'a kadar devam ettiği de ifade edilen görüşler arasındadır.Naîmâ'nın İbn-i Haldun'un tarih anlayışına göre yapmış olduğu bölümlendirme, genellikle sonraki dönem Osmanlı tarihçileri tarafından da benimsenmiş ve bu dönemin 17. yüzyılın son çeyreğine kadar sürdüğü kabul edilmiştir.
Osmanlı İmparatorluğu bu dönemde Kuzey Afrika'ya ve Orta Doğu'ya yayıldı ve Doğu Avrupa'nın önemli kısımlarını kontrol altına alarak Viyana kapılarına dayandı. 16. yüzyılın başında Doğu'da ortaya çıkan Şii Safevî Devleti ile mezhepsel ayrılıklar ve siyasi nedenlerle savaştı. I. Selim'in 1516-1517'deki Büyük Mısır Seferi sonucunda Mısır'ın Osmanlıların eline geçmesiyle birlikte imparatorluk ilk Kuzey Afrika toprağını kazandı ve üç kıtaya yayılma kapasitesine ulaştı.
Bölgesel değişim
Yükselme devrinde Osmanlı İmparatorluğu'nun bölgesel büyümesi, II. Mehmed tarafından 29 Mayıs 1453 tarihinde Konstantinopolis'in Fethi ile başladı. Fatih Sultan Mehmed, 1454-55'te Sırbistan'ı, 1458-59'da da Mora'yı fethederek imparatorluğun Balkanlar ve Anadolu'daki konumunu sağlamlaştırmaya devam etti. 1461'de Trabzon ve 1463'te Bosna fethedildi. Yunanistan'daki birçok Venedik bölgesi, 1463-79 Osmanlı-Venedik Savaşı sırasında fethedildi. 1474'te Osmanlılar, Anadolu'daki rakipleri Karamanoğulları Beyliği'ni ilhak ettiler. 1480'de İtalya'daki Napoli Krallığı'nın elindeki Otranto'nun işgali başladı; ancak ertesi yıl II. Mehmed'in ani ölümü, Osmanlıların geri çekilmesine yol açtı.
II. Bayezid'in saltanatı (1481-1512), önceki dönemin hızlı fetihlerinden sonra bir duraklama dönemiydi ve imparatorluğun toprakları yalnızca marjinal olarak genişletildi. 1484'te II. Bayezid, Boğdan'a karşı bir sefer düzenledi, bölgeyi vasal statüsüne tabi tuttu ve stratejik Kilia ve Akkerman limanlarını ilhak etti. Ayrıca belli başlı Venedik limanları (Modon, Koron, Durazzo), 1499-1503 savaşı sırasında Yunanistan ve Arnavutluk'ta fethedildi. Ancak saltanatının sonunda Doğu'daki Osmanlı toprakları, İran'da yeni kurulmuş bir devlet olan Safevî İmparatorluğu'nun tehdidi altına giriyordu. Zira Şii mezhebine bağlı olan Safevîler, Sünni Anadolu topraklarında mezheplerini yaymak ve Osmanlı İmparatorluğu'nu güçsüzleştirmek için çalışıyordu.
İmparatorluğun hızlı genişlemesi, 1514'teki Çaldıran Muharebesi'nde Safevîleri mağlup eden, ardından Doğu Anadolu'nun çoğunu ele geçiren ve kısa bir süre sonra Tebriz içlerine giren I. Selim döneminde yeniden başladı. Yavuz Sultan Selim, 1516'da Mısır'daki Memlûk Sultanlığı'na karşı bir sefer düzenledi ve ertesi yıl önce Suriye'yi, ardından bazı stratejik Orta Doğu bölgelerini, nihayetinde de Mısır'ı fethetti. Bu olaylar, Osmanlı İmparatorluğu'nun artık Orta Doğu'nun Müslüman merkezlerine hükmetmeye ve kutsal Mekke ve Medine şehirlerini koruma altına almaya başladığı anlamına geliyordu. I. Selim'in bu seferi, İslamî uygulamaların imparatorluk yönetimi üzerindeki etkisini artırdı ve Arapça konuşan bu bölge ile Anadolu ve Balkanlar'daki Osmanlı bölgeleri arasında etkileşimi kolaylaştırdı. Sultan Selim'in sekiz yıllık hükümdarlığı döneminde imparatorluğun toprakları iki kattan daha fazla genişledi ve devlet hazinesi doldu.
Genişleme I. Süleyman devrinde, 1526'da, Macaristan Krallığı ordusu ile yapılan Mohaç Muharebesi sonucunda krallığı devlete bağlı duruma getirmekle devam etti. 1529'da Avusturya'nın başkenti olan Viyana kuşatıldı, ancak başarısız olundu. 1533'te Cezayir hükümdarı Barbaros Hayreddin Paşa, başkent İstanbul'a geldi ve devlete bağlılığını ilan ederek imparatorluğun hizmetine girdi. Sonraki yıl ise Süleyman tarafından kaptan-ı derya olarak görevlendirildi. Aynı yıl Süleyman, Bağdat ve Tebriz'i imparatorluğun topraklarına kattı. 1536'da Fransa ile ittifak kuruldu; bu ittifakın bir parçası olarak Nice ve Korsika kuşatmaları yapıldı. 1538'de, Barbaros Hayreddin Paşa kumandasındaki Osmanlı donanması, Akdeniz'deki Preveze açıklarında yaşanan Preveze Deniz Muharebesi'nden zaferle ayrıldı. 1540'ta ise Mora ve Dalmaçya kıyıları Osmanlı'ya katıldı. 1560'ta Tunus'un Cerbe Adası ele geçirildi. 1565 yılında Malta kuşatılsa da, kuşatma başarısız oldu. I. Süleyman, 1566'da, 71 yaşında 13. seferine çıktı ve Zigetvar'a vardı. 7 Eylül 1566'da, Zigetvar'ın alınmasından bir gün önce öldü. I. Süleyman Batı'da Muhteşem Süleyman, Doğu'da Kanuni Sultan Süleyman olarak tanındı. Saltanatının son yıllarında, üç kıtaya yayılmış olan imparatorluğun topraklarında yaşayan insan sayısı 15 milyona ulaştı.
Fatih Sultan Mehmed dönemi (1451–1481)
İstanbul'un Fethi
29 Mayıs 1453 tarihinde Osmanlı Türkleri, Bizans İmparatorluğu'nun başkenti İstanbul'u kuşattı ve yaklaşık iki aylık yoğun bir kuşatmadan sonra şehri fethetti. Bir zamanlar neredeyse tüm Akdeniz'e hâkim olan Doğu Roma İmparatorluğu'nun çökmesi, Hristiyan dünyasında büyük bir şaşkınlık yarattı. Hristiyanlığın en büyük ve en önemli katedrallerinden biri olan Ayasofya, Müslümanların zaferini simgelemek amacıyla II. Mehmed tarafından camiye dönüştürüldü ve şehirde imar faaliyetleri başlatılarak yeni bir düzenleme oluşturuldu.
Babası II. Murad'ın 1451'deki ölümü üzerine 19 yaşında Osmanlı tahtına çıkan II. Mehmed, babası döneminde Venedikliler, Cenevizler, Macarlar ve Sırplar ile yapılan barış anlaşmalarını yeniledi. Ardından İstanbul'u kuşattı. Yaklaşık iki aylık yoğun bir kuşatmadan sonra şehri fethetti, 1058 yıllık Doğu Roma İmparatorluğu'nu yıktı. İslam dünyasında büyük bir itibar kazanan Osmanlılar, Ortodoks Kilisesi'ni de himayesi altına aldı. Bu fetih, tarihçilerin birçoğu tarafından Orta Çağ'ın sonu ve Yeni Çağ'ın başlangıcı sayılan olaylardan biri olarak kabul edilir. II. Mehmed, fetihten sonra "Fatih" unvanıyla anılmaya başlandı.
Osmanlılar, İstanbul'un etrafındaki bölgelerin birçoğunu kontrol altına aldıktan sonra, II. Mehmed'in emriyle şehri topa tuttular.Ağır toplarla şehrin surlarında gedikler açıldıktan sonra 80.000'den fazla askerden oluşan Osmanlı ordusu, surların içindeki küçük Bizans kuvvetlerini yenilgiye uğrattı. Çarpışmalar sırasında son Bizans İmparatoru XI. Konstantinos öldü ve şehrin düşmesiyle birlikte imparatorluğu da son buldu. Konstantinopolis, fethedildiği bu tarihten Osmanlı İmparatorluğu'nun sona erdiği 1922 yılına kadar devletin başkenti oldu ve çoğu zaman "İstanbul" veya "Konstantiniyye" olarak anıldı.
Bizans İmparatorluğu, İstanbul'un fethedildiği tarihte halihazırda kendi sonuna yaklaşmıştı. İmparatorluğun elinde yalnızca başkent, başkentin batısındaki bir arazi ve Yunanistan'ın güney kısmı kalmıştı. 1204 yılında Haçlılar ve müttefikleri Venedikliler, Dördüncü Haçlı Seferi yolunda şehre acımasız bir saldırı düzenleyerek Konstantinopolis'i yağmalamışlardı. Siviller tecavüze uğrayıp öldürülmüş, kiliseler ve bazı anıtlar yıkılmış, şehir yerle bir edilmişti.II. Mehmed Osmanlı tahtına geçtiğinde, Anadolu ile Rumeli bölgeleri arasında bir tampon bölge görevi gören ve asırlardır birçok hükümdarın ele geçirmeyi hayal ettiği bu şehri fethetmeye kararlıydı ve nihayetinde amacına ulaştı.
Balkanlardaki gelişmeler
II. Mehmed, yeniçeri ordusunu aşama aşama yeniden düzenledi. Ordusunun silahlarını yeniledi, sayısını artırdı ve merkezi kontrolünü güçlendirdi. İstanbul'un Fethi'nden sonra dikkatini Anadolu'ya yöneltti. II. Mehmed'den 50 yıl önce Sultan I. Bayezid Anadolu'yu önemli ölçüde politik bir birlik hâline getirmeyi başarmıştı; ancak 1402'deki Ankara Muharebesi'nden sonra bu birlik yeniden dağılmıştı. Bu yüzden II. Mehmed, Osmanlıların kontrolündeki diğer Anadolu beylikleri ile Trabzon İmparatorluğu'nu topraklarına katmak ve Kırım Hanlığı ile ittifak yapmayı amaçladı. Bu hedefinde başarılı oldu ve Anadolu'daki diğer beylikler üzerinde Osmanlı kontrolünü sağladı.
İstanbul'un 1453'teki fethinden sonra tüm Yunanistan birkaç yıl içinde kontrol altına alındı. Rodos, Girit ve Kıbrıs gibi önemli adalar ise bunun dışındaydı. Rodos'ta Hospitalier Şövalyeleri, 16. yüzyılın başına değin tutunabildiler. Kıbrıs 16. yüzyıla kadar, Girit ise 17. yüzyıla kadar Venediklilerin kontrolünde kaldı. Trabzon, 1461'de düşünce bağımsız hiçbir Rum devleti kalmamış oldu. Kısa süre içinde Tuna'nın güneyindeki Slav devletler de ortadan kaldırıldı. Son direniş, İskender Bey adı verilen Georges Castriota'nın birkaç yıl sürdürmeyi başarabildiği Arnavutluk'taki direniş oldu. Böylece imparatorluğun Avrupa yakasında hiçbir çatlak kalmadı.
II. Mehmed, 1456'daki Belgrad Kuşatması'nda Belgrad'ı Janos Hunyadi'den fethetmeye çalıştı. Macar komutanlar şehri başarılı bir şekilde savundu ve Osmanlılar ağır kayıplar vererek geri çekildi, ancak sonrasında Osmanlılar neredeyse tüm Sırbistan'ı işgal etti. 1460'ta Mehmed, Mora Yarımadası'ndaki Mora Despotluğu'nu ve 1461'de de Anadolu'nun kuzeyindeki Trabzon Rum İmparatorluğu'nu ele geçirdi. Böylelikle Bizans yönetiminin son iki kalıntısı Osmanlılar tarafından ilhak edilmiş oldu. 1463'te, Bosna Krallığı tarafından her yıl ödenen haraçla ilgili yaşanan bir anlaşmazlıktan sonra Bosna işgal edildi ve son Bosna kralı Stjepan Tomašević ve amcası idam edilerek bölge çok hızlı bir şekilde fethedildi.
Denizlerdeki fetihler
Bu dönemde Girit hariç Ege Denizi'ndeki tüm adalarda Venedik hâkimiyeti sonlandırıldı. Sadrazam Gedik Ahmed Paşa'nın Toroslar'ı ve Akdeniz kıyılarını ele geçirmesiyle Memlûk Devleti ile sınır komşusu olundu ve Memlûklarla sıcak temaslar başladı. Yine Gedik Ahmed Paşa'nın Kırım'a yaptığı seferler ile Kefe, Sudak ve Kırım Hanlığı Osmanlı himayesine girdi. Böylece Karadeniz'deki Ceneviz hâkimiyeti sonlandırıldı ve Karadeniz, bir Türk gölü hâline geldi.
Akkoyunlular ve Otlukbeli Muharebesi
İmparatorluğun Asya cephesindeki sorunlar Avrupa cephesinden çok daha derindi. Anadolu'daki hiçbir beylik Osmanlı ile mücadele edebilecek güçte değildi, ama dinsel ve etnik duyguların öne çıktığı başka sorunlar vardı. İran, Azerbaycan ve Ermenistan'da politik bir güç hâline gelen Akkoyunlular Devleti bir sorun oldu. Uzun Hasan önderliğinde Doğu'da güç kazanan bu Türkmen krallığı, Trabzon Rum İmparatorluğu ve Venedik Cumhuriyeti gibi Hristiyan güçlerle güçlü ilişkileri ve Türkmenler ile Karamanoğulları arasında ittifakları olduğu için, II. Mehmed onları bir tehdit olarak gördü. Ayrıca Asya Türkmenleri, kendilerinden uzakta olan ve Batı sınırlarında doğmuş olan Osmanlı'ya nispeten, kendilerini Akkoyunlulara daha yakın hissediyorlardı. Bunda, Türkmen oymaklarının çoğunluğunun Şii Müslüman olmasının da rolü önemliydi.
Fatih Sultan Mehmed, Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan'ı 11 Ağustos 1473'te, Erzincan mevkiindeki Otlukbeli Savaşı'nda bozguna uğrattı. Böylece devletin sınırları, Fırat Nehri'nin batısındaki Anadolu topraklarına kadar genişletilmiş oldu. Otlukbeli'de elde edilen zafer, Timur mağlubiyetinden sonra doğudan gelecek tehlike korkusu taşıyan Osmanlılara büyük bir moral kazandırdı. Osmanlıların Doğu Anadolu'ya ve ticaret güzergâhına hâkim olmalarının yolu açılırken, Akkoyunlular ise bu yenilginin ardından kendilerini bir daha toparlayamadılar ve kısa bir süre sonra tarihten silindiler. Ancak tarikatların ve sufilerin büyük saygınlığa sahip olduğu bu halklar arasında bir süre sonra, İran'ın Erdebil şehrinde doğacak olan ve yeni bir Şii hanedanı olan Safevî Devleti kurulacaktı. Safevîler, Sultan II. Bayezid döneminden başlayarak Osmanlılar için çok büyük bir tehlike teşkil edeceklerdi.
Kültürel faaliyetler
Eğitim, kültür ve bilime de oldukça önem veren Fatih Sultan Mehmed, inşaatı 1462-1470 yılları arasında süren Sahn-ı Seman Medresesi'ni kurdu ve medreseye müderrislik yapmak için gökbilimci Ali Kuşçu'yu İstanbul'a davet etti. Medreselerde Ali Kuşçu tarafından düzenlenen bir okutma planının olduğu, bunun bir "Kânûnnâme" şeklinde yapıldığı bilinmektedir. II. Mehmed, 1474’te Fatih Camii mihrabının kenarlarına yerleştirttiği, iki dolaba koyulan, 800 cilt ile başlamış bir kütüphane de kurdu.
Fatih'in özellikle İstanbul'un Fethi'nden sonra zengin bir kütüphanesi vardı ve 1000 cilde yakın kitabı vardı. Antik Yunan tarihçi Plutarhos'un Geographia isimli eserini Yunancadan Türkçeye çevirerek coğrafi bilimlere olan ilgisini göstermiştir. Mitolojiyle de ilgilenen Fatih, Homeros'un meşhur İlyada Destanı'nın kopyasını hazırlatmıştır.Ali Kuşçu ve Georgios Trapezuntios gibi devrin büyük zekalarını korumuş, Hristiyan bilim adamları ve sanatkârları sarayına davet etmiş, onlara iltifat ve ikramlarda bulunmuştur. Fatih ayrıca İtalyan ressam Gentile Bellini'ye kendi hususi resmi olmak üzere çeşitli portreler ve heykeller yaptırmıştır. Hristiyanlığı yakından tanımak isteyen Fatih, İstanbul Ortodoks Kilisesi'ne patrik olarak atadığı Gennadios ile Hristiyanlık akaidi üzerine müzakereye girişmiş ve bu müzakerenin yazılmasını istemiştir. Hatta bu durum Avrupa'da Fatih'in Hristiyanlığa meylettiği şeklinde yorumlanmış ve Papa II. Pius, padişahı Hristiyanlığa davet eden bir mektup kaleme almıştır. Tarihçi İlber Ortaylı, bu konuyla ilgili olarak Fatih'in hiç şüphesiz entelektüel bir Müslüman olduğunu belirtmiştir.
Otranto Seferi
II. Mehmed, 1480'de İtalya'yı işgal etti. İstilasının amacı, Roma'yı ele geçirmek ve Roma İmparatorluğu'nun sınırlarını yeniden birleştirmek idi. İlk başta bunu, Osmanlı'nın 1480'de hızlı bir şekilde (yaklaşık 15 günde) Otranto'yu ele geçirmesiyle başarabilecekmiş gibi göründü. Ancak olaydan bir yıl sonra, 1481 yılındaki ani ölümünden sonra Otranto, Papalık güçleri tarafından geri alındı. II. Mehmed'in ölümünden sonra yerine oğlu II. Bayezid geçti.
II. Bayezid dönemi (1481–1512)
Cem Sultan olayı
II. Bayezid, babası II. Mehmed'in ölümü üzerine Yeniçerilerin desteğini alarak tahta geçti.II. Bayezid, babasının aksine pasif bir kişiliğe sahipti. Ayrıca dindar olduğu da bilinmektedir.
Cem Sultan, ağabeyi Bayezid'in padişahlığını tanımayınca, iki kardeş arasında taht mücadelesi başladı.Yenişehir'de çıkan çatışmada yenilen Cem, Memlûk Devleti'nin egemenliğindeki Kahire'ye kaçtı. Ertesi yıl Memlûklerin desteğiyle geri döndü ve Doğu Anadolu, Ankara ve Konya'yı aldı; ancak sonunda yenildi ve Rodos'a kaçmak zorunda kaldı. Adadaki Rodos Şövalyeleri'ne ve en nihayetinde papaya sığındı.
Balkanlardaki girişimler
II. Bayezid, 1483'te Hersek'i, 1484'te Kili ve Akkerman'ı Osmanlı topraklarına kattı. Döneminde Memlûklar ile yapılan savaş (1485-1491) sonuçsuz kaldı.Bayezid, kardeşi Cem'in 1495'te Napoli'de ölmesinden sonra Avrupa'da seferler yapmaya devam etti.
II. Bayezid, Avrupa diplomasisinin manevralarına girmek zorunda kaldı. Yeni Haçlı seferlerini engelleyebilmek için babasının başlattığı deniz gücü kurma çabasını devam ettirdi. Bunun sonunda İtalya'daki şehir devletleri, birbirlerine karşı koz olarak Osmanlı'nın desteğini sağlamaya çalıştılar. II. Bayezid, Venedikliler ile 1499-1503 yılları arasında yaptığı savaşlar sonucunda devlete Modon, Koron, Navarin ve İnebahtı limanlarını kazandırdı; ülkeyi vergiye bağladı. II. Bayezid ayrıca, imparatorluğun ticari ve ekonomik ilişkilerinin gelişmesini teşvik etti ve İtalyan kent devletleriyle kârlı ticari ilişkilere girdi. 15. yüzyılın sonundan başlayarak, İspanya'dan sürülen Yahudileri Osmanlı topraklarına kabul etti.
Şahkulu Ayaklanması
1500'lerin başında İran'da ortaya çıkıp güçlenmeye başlayan Safevîler, Anadolu'da Şii mezhebini yaymak için çalışmaya başladılar. Bu çalışmalar sonucunda 1511'de Osmanlı İmparatorluğu'na karşı Şahkulu İsyanı çıktı. İsyan, aynı yıl isyancı Şahkulu'nun yakalanıp öldürülmesi ile bastırıldı. Bayezid ise, Nisan 1512'de, yoğun baskılar sonucunda tahtı oğlu Selim'e bırakmak zorunda kaldı ve tahttan zoraki çekildi. Olaydan bir ay sonra da öldü.
Yavuz Sultan Selim dönemi (1512–1520)
Babası II. Beyazıt'in tahtına oldukça sorunlu şekilde, hatta bir tür darbe ile oturan I. Selim önce kardeşleri Şehzade Ahmet ve Şehzade Korkut tehditlerinden kurtuldu ve sonra yeniden yükselen Safevi devleti tehdidini bertaraf etmeye girişti. Şah İsmail'in üzerine yürüyerek onu 1514'te Çaldıran'da bozguna uğrattı ve sonra Tebriz’e kadar ilerledi. Dönüşünde Dulkadiroğulları Beyliği ile Turnadağ Muharebesi yapıldı(1515). Bunu gören Ramazanoğulları Beyliği savaşmadan teslim oldu ve Anadoluda Türk birliği sağlandı. Devletin Doğu Anadolu yüksek bölgesini de içerecek biçimde genişlemesi doğudan gelebilecek (Timur saldırısı gibi) bir saldırıya karşı ülkenin savunmasını kolaylaştırıyordu.
Çaldıran seferinden hemen sonra gündeme gelen Mısır seferi ve burada Memlukların yönetimine son verilmesi ile Sultan Selim halifeliğin Osmanlı sülalesine geçmesini sağlamış oldu. Kutsal emanetlerin İstanbul'a getirilmesi, Mekke, Medine gibi kutsal kentlerin ve Hicaz hac yolunun denetimi de artık Osmanlı imparatorluğu tarafından yapılır oldu. Böylece Osmanlı, artık tüm İslam dünyasının koruyucusu olduğunu göstermişti.
Kanuni Sultan Süleyman dönemi (1520–1566)
Kanunî Sultân Süleyman, Yavuz Sultan Selim döneminde duraklayan Batı’ya karşı gazâ siyâsetini yeniden yürürlüğe koydu. Belgrad’ın zaptı (1521) Orta Avrupa’da; Rodos’un zaptı (1522) ise Akdeniz’deki etkinlikleri için Osmanlı Devleti’ne elverişli bir konum kazandırdı. Macar ordusunu Mohaç’ta yok eden (1526) Kanunî Sultân Süleyman, Macaristan’ın başkenti Buda’ya (Budin) girdi ve Macaristan'ı Zapolya'nın krallığında himâyesine aldı. Mohaç Savaşı (Meydan Muharebesi) tarihin en kısa süren savaşıdır. Bu, Osmanlı Devleti’ni Macaristan egemenliği için Habsburglar’la karşı karşıya getirdi. Kanuni, Zapolya’yı korumak için 1529’da Viyana’nın kuşatılmasıyla sonuçlanan seferi, 1532'de de Alman Seferi'ni yaptı. 1541’de ise Osmanlı egemenliğindeki Macaristan topraklarını bir Osmanlı eyaleti (Budin Eyaleti) yaparak ilhâk etti; ölen Zapolya’nın oğluna, kendisine bağlı olması koşuluyla Erdel Prensliği’ni verdi. 1543’teki Macaristan seferi sırasında ise Estergon Kalesi’ni zapt etti. 1534'te Barbaros Hayrettin Paşa himayesindeki Cezayir Osmanlılara geçti. 1551 de Trablusgarb'ı Turgut Reis komutasındaki donanma ile aldı.
II. Selim dönemi (1566–1574)
II. Selim, tahta çıktığında ilk seferini Yemen'e yaptı. Yavuz Sultan Selim döneminde alınamayan Yemen onun döneminde alındı (1568). Yemen'den sonra Cenevizlilerden Sakız Adası alınarak boğazların güvenliği sağlanmış oldu. Döneminde sadece tek bir veziriazam atamıştır. Bu veziriazam Sokullu Mehmed Paşa idi. II. Selim, yönetimi kızı Esmehan Sultan'ın kocası olan Sokullu Mehmed Paşa'ya bırakarak çok isabetli bir karar vermiştir. Osmanlı Devleti, II. Selim döneminde de gücünü korumuştur. Sakız Adası'ndan sonra Tunus, Endonezya, Astrahan, Kıbrıs gibi toprakları da imparatorluğa katmıştır. İnebahtı Deniz Savaşı'nda ise Osmanlı ordusu büyük bir yenilgiye uğratılmıştır. Kanuni Sultan Süleyman döneminde nehirleri arasında bir kanal açılmış ancak kesin bir sonuca ulaşılamamıştır. II. Selim döneminde Sokullu Mehmed Paşa sayesinde bu nehirler arasında bir kanal açılarak boğazların güvenliği sağlanmıştır. de diğer bir kanal projesidir.
Güney Azerbaycan seferi
Kanuni döneminde önemli mücadele alanlarından biri de Azerbaycan oldu. Yavuz Sultan Selim zamanında Azerbaycan’a karşı kazanılan Çaldıran zaferine, Osmanlı ordularının Tebriz’e kadar ilerlemesine ve tüm Doğu Anadolu’nun Osmanlı egemenliğine geçmesine karşın Sefeviler ile kesin bir barış antlaşması imzalanmamıştı. Gerek Sefeviler, gerekse Osmanlı İmparatorluğu, birbirlerine kuşku ile bakıyorlardı. Güney Azerbaycan, Anadolu’yu ele geçirme planlarından vazgeçmediği gibi, Osmanlılar da Hint Okyanusu’na kuzeyden açılan iki körfezden biri olan Basra Körfezi'ne açılan Irak topraklarını ele geçirme emelleri besliyorlardı. Bu arada iki devlet arasında sınır olayları da eksik değildi; bir takım sınır görevlileri durmadan taraf değiştirmekteydiler. Bütün bu olaylar bir araya gelince 1533'te Sadrazam İbrahim Paşa, Sefevi seferiyle görevlendirildi, arkasından da padişah Safevi seferine çıktı (1534). "Irakeyn Seferi"denilen bu seferin en önemli ve kalıcı etkisi Bağdat dahil olmak üzere Irak topraklarının Osmanlılar’ın eline geçmesi oldu (1535). Böylece Hint Okyanusu'na açılan önemli körfezlerin ikisi de Osmanlılar'ın eline geçmiş oldu. Güney Azerbaycan savaşları 1555’teki Amasya Antlaşması ile sona erdi; antlaşma sonucu Azerbaycan ile merkezi Tebriz, bir kısım Doğu Anadolu toprakları Osmanlılar'ın eline geçti. Bu barış 1576 yılına kadar sürdü.
Hint Deniz Seferleri (1538–1669)
Akdeniz'de Osmanlılar'la Hristiyan Akdeniz devletleri arasında her iki taraf için de yıpratıcı deniz savaşları yapılırken, Osmanlı Devleti, 1538'den başlayarak Hint Okyanusu’nda Portekizliler ile mücadeleye girişti. Osmanlı Devleti’nin Hint Okyanusu için mücadelesi 1669’a kadar sürdü. Bu süre içinde birkaç kez Hindistan’a, bir kez de Sumatra Adası’na donanma gönderildi; Yemen, Habeşistan ve bazı Afrika ülkeleri Osmanlı Devleti’ne katıldı. Hint Okyanusu'nda Portekizlilere karşı bazı deniz başarıları elde edildi ise de, Osmanlılar Hint Okyanusu’nda kesin bir üstünlük sağlayamadılar. Osmanlılar’ın Hint Okyanusu’ndaki başarısızlığı daha sonra hem Osmanlı Devleti hem de tüm doğu ulusları için son derece olumsuz sonuçlar doğuracaktır. Osmanlı donanması nın okyanus şartlarına uygun olmaması, Hint deniz seferlerine gereken önemin verilmemesi ayrıca Gucerat hükümdarlarının Osmanlılar'a yardım etmemesi başarısızlığın diğer nedenlerindendir.
Krizler ve değişim (1566–1683)
Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
Kanuni'den sonra tahta geçen padişahların çoğu devlet işlerine fazla bir ilgi göstermemişlerdir. Devlet işleri bu dönemde Sokullu (görev süresi 1565-1579) ve Köprülüler (görev süreleri 1656-1683) gibi yetenekli sadrazamların eline geçmiş ve zayıf padişahlar ve güçlü sadrazamlar dönemi başlamıştır. Bu dönemde tahta gelen birçok sultan zaten çocuk yaşta idi. I. Ahmet (1604-1617) ve II. Osman (1618-1621) iktidara geldiklerinde 14 yaşında idiler; IV. Murat (1623-1640) 12, IV. Mehmed (1648-1687) ise 7 yaşındaydı. Bu durumda naiplik devreye giriyor ve kadınların büyük rol oynadığı bu durum bir dizi karışıklığa yol açıyordu. Bu sultanların kadınlara ve içkiye düşkünlükleri de dikkat çeker boyutta idi. Örneğin III. Murad 102 kez baba oldu ve sonra da sara hastalığına tutuldu.[]I. İbrahim cinsel saplantılar içindeydi sonunda da boğularak öldürüldü. Bu sultanlar, çoğu kez yeteneksizdiler. Saraydan çıkmıyor, hiçbir işe el sürmüyorlar, bizzat adalet dağıtmıyorlar, ne vezirlerini ne diğer yöneticileri denetlemiyorlardı. Kanuni'den sonra sadece III. Mehmet ve II. Osman birer sefere çıktı. İçlerinde ordunun başına geçen ve savaş adamı niteliğini hakeden sadece IV. Murat idi. Yeniçeriler de artık sultanlara saygı duymaz oldular ve ilk kez bir sultanı II. Osman'ı tahttan indirip öldürerek, yerine, I. Mustafa'yı tahta geçirdiler.
| # | Sultan | Tahtta olduğu dönem |
|---|---|---|
| 1 | III. Murat | 1574-1595 |
| 2 | III. Mehmet | 1595-1603 |
| 3 | I. Ahmet | 1603-1617 |
| 3 | I. Mustafa | 1617-1618 |
| 4 | II. Osman | 1618-1622 |
| 5 | I. Mustafa | 1622-1623 |
| 6 | IV. Murat | 1623-1640 |
Kaynakça
Genel
- Howard, Douglas A. (2017). A History of the Ottoman Empire. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN .
- Finkel, Caroline (2005). Osman's Dream: The Story of the Ottoman Empire, 1300-1923. Basic Books. ISBN .
- Hathaway, Jane (2008). The Arab Lands under Ottoman Rule, 1516-1800. Pearson Education Ltd. ss. 8. ISBN .
- İnalcık, Halil; Donald Quataert, (Ed.) (1994). An Economic and Social History of the Ottoman Empire, 1300-1914. 1. Cambridge University Press. ISBN .
- Mikhail, Alan. God's Shadow: Sultan Selim, His Ottoman Empire, and the Making of the Modern World (2020) excerpt 6 Ekim 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde . on Selim I
- Tanilli, Server (1986), Yüzyılların Gerçeği ve Mirası II. Cilt, Ortaçağ (), Cem Yayınevi
- Tanilli, Server (1987), Yüzyılların Gerçeği ve Mirası III. Cilt, 16. ve 17. yüzyıllar (), Cem Yayınevi
- Sander, Oral (1989), Siyasi Tarih, İlkçağlardan 1918'e, İmge Yayınevi
Özel
- ^ . Habertürk. 14 Kasım 2022. 15 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2022.
- ^ Osmanlı Tarihinde Dönemler 18 Ağustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Prof. Dr. Halil İnalcık, Erişim: 26 Şubat 2013
- ^ Osmanlı Tarihinde Dönemler 31 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Ferhan Kırlıdökme-Mollaoğlu, Erişim: 26 Şubat 2013
- ^ a b c d Cartwright, Mark. "1453: İstanbul'un Fethi". Dünya Tarihi Ansiklopedisi. 26 Aralık 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Aralık 2022.
- ^ Cartwright, Mark. "1204: İstanbul'un İstilası". Dünya Tarihi Ansiklopedisi. 26 Aralık 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Aralık 2022.
- ^ a b Tanilli 1986, s. 562
- ^ Dursunkaya, Mustafa. "Roma'ya Açılan Kapı: Belgrad Kuşatması | TARİHLERLE". 26 Aralık 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Aralık 2022.
- ^ İnan, Kenan (1 Haziran 2003). "Trabzon'un Osmanlılar Tarafından Fethi". Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 1 (14): 71-84. ISSN 1300-1582. 26 Aralık 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Aralık 2022.
- ^ a b c "OTLUKBELİ SAVAŞI". TDV İslâm Ansiklopedisi. 26 Aralık 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Aralık 2022.
- ^ a b Tanilli 1986, s. 564
- ^ Meydan, Sinan (Son Truvalılar, syf.253)
- ^ Afyoncu, Erhan (Truva'nın İntikamı syf.147)
- ^ "İlber Ortaylı'yı Sinirlendiren Fatih Sultan Mehmet Sorusu". Onedio. 26 Aralık 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Aralık 2022.
- ^ a b "BAYEZİD II". TDV İslâm Ansiklopedisi. 25 Eylül 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Aralık 2022.
- ^ . 29 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2022.
- ^ a b c Kafadar, Cemal, "Cem Sultan", (1999) Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.1
- ^ Brummett (1994), s. 52ff
- ^ Sander 1989, s. 34
- ^ Nicolae Jorga: Geschiste des Osmanichen vol II, (çev: Nilüfer Epçeli) Yeditepe Yayınları, 2009, ,s.217
- ^ Prof. Yaşar Yüce-Prof. Ali Sevim: Türkiye tarihi Cilt II, AKDTYKTTK Yayınları, İstanbul, 1991 p 225-226
- ^ a b Sander 1989, s. 35
- ^ Sander 1989, s. 85
- ^ Tanilli 1987, s. 452
- ^ Tanilli 1987, s. 453
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Osmanli Imparatorlugu yukselme donemi Osmanli Imparatorlugu nun kurulus doneminden 1299 1453 sonra geldigi kabul edilen donemdir 29 Mayis 1453 tarihinde Istanbul un Fethi ile basladigi kabul edilen bu olgunluk doneminin ne zaman sona erdigiyle ilgili farkli gorusler bulunmaktadir Osmanli aydini Katip Celebi imparatorlugun bu doneminin 1593 te Celalilerin ortaya cikmasina kadar surdugunu belirtirken Naima ise 1683 teki Viyana bozgununu bu donemin bitisi ve yeni bir donemin baslangici olarak ilan eder Bu donemin I Suleyman in saltanatinin bittigi yil olan 1566 ya kadar veya Sadrazam Sokollu Mehmed Pasa nin olum yili olan 1579 a kadar devam ettigi de ifade edilen gorusler arasindadir Naima nin Ibn i Haldun un tarih anlayisina gore yapmis oldugu bolumlendirme genellikle sonraki donem Osmanli tarihcileri tarafindan da benimsenmis ve bu donemin 17 yuzyilin son ceyregine kadar surdugu kabul edilmistir Osmanli Imparatorlugu bu donemde Kuzey Afrika ya ve Orta Dogu ya yayildi ve Dogu Avrupa nin onemli kisimlarini kontrol altina alarak Viyana kapilarina dayandi 16 yuzyilin basinda Dogu da ortaya cikan Sii Safevi Devleti ile mezhepsel ayriliklar ve siyasi nedenlerle savasti I Selim in 1516 1517 deki Buyuk Misir Seferi sonucunda Misir in Osmanlilarin eline gecmesiyle birlikte imparatorluk ilk Kuzey Afrika topragini kazandi ve uc kitaya yayilma kapasitesine ulasti Bolgesel degisimYukselme devrinde Osmanli Imparatorlugu nun bolgesel buyumesi II Mehmed tarafindan 29 Mayis 1453 tarihinde Konstantinopolis in Fethi ile basladi Fatih Sultan Mehmed 1454 55 te Sirbistan i 1458 59 da da Mora yi fethederek imparatorlugun Balkanlar ve Anadolu daki konumunu saglamlastirmaya devam etti 1461 de Trabzon ve 1463 te Bosna fethedildi Yunanistan daki bircok Venedik bolgesi 1463 79 Osmanli Venedik Savasi sirasinda fethedildi 1474 te Osmanlilar Anadolu daki rakipleri Karamanogullari Beyligi ni ilhak ettiler 1480 de Italya daki Napoli Kralligi nin elindeki Otranto nun isgali basladi ancak ertesi yil II Mehmed in ani olumu Osmanlilarin geri cekilmesine yol acti II Bayezid in saltanati 1481 1512 onceki donemin hizli fetihlerinden sonra bir duraklama donemiydi ve imparatorlugun topraklari yalnizca marjinal olarak genisletildi 1484 te II Bayezid Bogdan a karsi bir sefer duzenledi bolgeyi vasal statusune tabi tuttu ve stratejik Kilia ve Akkerman limanlarini ilhak etti Ayrica belli basli Venedik limanlari Modon Koron Durazzo 1499 1503 savasi sirasinda Yunanistan ve Arnavutluk ta fethedildi Ancak saltanatinin sonunda Dogu daki Osmanli topraklari Iran da yeni kurulmus bir devlet olan Safevi Imparatorlugu nun tehdidi altina giriyordu Zira Sii mezhebine bagli olan Safeviler Sunni Anadolu topraklarinda mezheplerini yaymak ve Osmanli Imparatorlugu nu gucsuzlestirmek icin calisiyordu Imparatorlugun hizli genislemesi 1514 teki Caldiran Muharebesi nde Safevileri maglup eden ardindan Dogu Anadolu nun cogunu ele geciren ve kisa bir sure sonra Tebriz iclerine giren I Selim doneminde yeniden basladi Yavuz Sultan Selim 1516 da Misir daki Memluk Sultanligi na karsi bir sefer duzenledi ve ertesi yil once Suriye yi ardindan bazi stratejik Orta Dogu bolgelerini nihayetinde de Misir i fethetti Bu olaylar Osmanli Imparatorlugu nun artik Orta Dogu nun Musluman merkezlerine hukmetmeye ve kutsal Mekke ve Medine sehirlerini koruma altina almaya basladigi anlamina geliyordu I Selim in bu seferi Islami uygulamalarin imparatorluk yonetimi uzerindeki etkisini artirdi ve Arapca konusan bu bolge ile Anadolu ve Balkanlar daki Osmanli bolgeleri arasinda etkilesimi kolaylastirdi Sultan Selim in sekiz yillik hukumdarligi doneminde imparatorlugun topraklari iki kattan daha fazla genisledi ve devlet hazinesi doldu Genisleme I Suleyman devrinde 1526 da Macaristan Kralligi ordusu ile yapilan Mohac Muharebesi sonucunda kralligi devlete bagli duruma getirmekle devam etti 1529 da Avusturya nin baskenti olan Viyana kusatildi ancak basarisiz olundu 1533 te Cezayir hukumdari Barbaros Hayreddin Pasa baskent Istanbul a geldi ve devlete bagliligini ilan ederek imparatorlugun hizmetine girdi Sonraki yil ise Suleyman tarafindan kaptan i derya olarak gorevlendirildi Ayni yil Suleyman Bagdat ve Tebriz i imparatorlugun topraklarina katti 1536 da Fransa ile ittifak kuruldu bu ittifakin bir parcasi olarak Nice ve Korsika kusatmalari yapildi 1538 de Barbaros Hayreddin Pasa kumandasindaki Osmanli donanmasi Akdeniz deki Preveze aciklarinda yasanan Preveze Deniz Muharebesi nden zaferle ayrildi 1540 ta ise Mora ve Dalmacya kiyilari Osmanli ya katildi 1560 ta Tunus un Cerbe Adasi ele gecirildi 1565 yilinda Malta kusatilsa da kusatma basarisiz oldu I Suleyman 1566 da 71 yasinda 13 seferine cikti ve Zigetvar a vardi 7 Eylul 1566 da Zigetvar in alinmasindan bir gun once oldu I Suleyman Bati da Muhtesem Suleyman Dogu da Kanuni Sultan Suleyman olarak tanindi Saltanatinin son yillarinda uc kitaya yayilmis olan imparatorlugun topraklarinda yasayan insan sayisi 15 milyona ulasti Fatih Sultan Mehmed donemi 1451 1481 Istanbul un Fethi Fransiz sanatci Jean Le Tavernier tarafindan yapilan Konstantinopolis Kusatmasi adli minyatur y 1455 29 Mayis 1453 tarihinde Osmanli Turkleri Bizans Imparatorlugu nun baskenti Istanbul u kusatti ve yaklasik iki aylik yogun bir kusatmadan sonra sehri fethetti Bir zamanlar neredeyse tum Akdeniz e hakim olan Dogu Roma Imparatorlugu nun cokmesi Hristiyan dunyasinda buyuk bir saskinlik yaratti Hristiyanligin en buyuk ve en onemli katedrallerinden biri olan Ayasofya Muslumanlarin zaferini simgelemek amaciyla II Mehmed tarafindan camiye donusturuldu ve sehirde imar faaliyetleri baslatilarak yeni bir duzenleme olusturuldu Babasi II Murad in 1451 deki olumu uzerine 19 yasinda Osmanli tahtina cikan II Mehmed babasi doneminde Venedikliler Cenevizler Macarlar ve Sirplar ile yapilan baris anlasmalarini yeniledi Ardindan Istanbul u kusatti Yaklasik iki aylik yogun bir kusatmadan sonra sehri fethetti 1058 yillik Dogu Roma Imparatorlugu nu yikti Islam dunyasinda buyuk bir itibar kazanan Osmanlilar Ortodoks Kilisesi ni de himayesi altina aldi Bu fetih tarihcilerin bircogu tarafindan Orta Cag in sonu ve Yeni Cag in baslangici sayilan olaylardan biri olarak kabul edilir II Mehmed fetihten sonra Fatih unvaniyla anilmaya baslandi Italyan ressam Fausto Zonaro nun II Mehmed in Konstantinopolis e Girisi adli tablosu Osmanlilar Istanbul un etrafindaki bolgelerin bircogunu kontrol altina aldiktan sonra II Mehmed in emriyle sehri topa tuttular Agir toplarla sehrin surlarinda gedikler acildiktan sonra 80 000 den fazla askerden olusan Osmanli ordusu surlarin icindeki kucuk Bizans kuvvetlerini yenilgiye ugratti Carpismalar sirasinda son Bizans Imparatoru XI Konstantinos oldu ve sehrin dusmesiyle birlikte imparatorlugu da son buldu Konstantinopolis fethedildigi bu tarihten Osmanli Imparatorlugu nun sona erdigi 1922 yilina kadar devletin baskenti oldu ve cogu zaman Istanbul veya Konstantiniyye olarak anildi Bizans Imparatorlugu Istanbul un fethedildigi tarihte halihazirda kendi sonuna yaklasmisti Imparatorlugun elinde yalnizca baskent baskentin batisindaki bir arazi ve Yunanistan in guney kismi kalmisti 1204 yilinda Haclilar ve muttefikleri Venedikliler Dorduncu Hacli Seferi yolunda sehre acimasiz bir saldiri duzenleyerek Konstantinopolis i yagmalamislardi Siviller tecavuze ugrayip oldurulmus kiliseler ve bazi anitlar yikilmis sehir yerle bir edilmisti II Mehmed Osmanli tahtina gectiginde Anadolu ile Rumeli bolgeleri arasinda bir tampon bolge gorevi goren ve asirlardir bircok hukumdarin ele gecirmeyi hayal ettigi bu sehri fethetmeye kararliydi ve nihayetinde amacina ulasti Balkanlardaki gelismeler II Mehmed yeniceri ordusunu asama asama yeniden duzenledi Ordusunun silahlarini yeniledi sayisini artirdi ve merkezi kontrolunu guclendirdi Istanbul un Fethi nden sonra dikkatini Anadolu ya yoneltti II Mehmed den 50 yil once Sultan I Bayezid Anadolu yu onemli olcude politik bir birlik haline getirmeyi basarmisti ancak 1402 deki Ankara Muharebesi nden sonra bu birlik yeniden dagilmisti Bu yuzden II Mehmed Osmanlilarin kontrolundeki diger Anadolu beylikleri ile Trabzon Imparatorlugu nu topraklarina katmak ve Kirim Hanligi ile ittifak yapmayi amacladi Bu hedefinde basarili oldu ve Anadolu daki diger beylikler uzerinde Osmanli kontrolunu sagladi Belgrad Kusatmasi ni gosteren bir Osmanli minyaturu 1456 Istanbul un 1453 teki fethinden sonra tum Yunanistan birkac yil icinde kontrol altina alindi Rodos Girit ve Kibris gibi onemli adalar ise bunun disindaydi Rodos ta Hospitalier Sovalyeleri 16 yuzyilin basina degin tutunabildiler Kibris 16 yuzyila kadar Girit ise 17 yuzyila kadar Venediklilerin kontrolunde kaldi Trabzon 1461 de dusunce bagimsiz hicbir Rum devleti kalmamis oldu Kisa sure icinde Tuna nin guneyindeki Slav devletler de ortadan kaldirildi Son direnis Iskender Bey adi verilen Georges Castriota nin birkac yil surdurmeyi basarabildigi Arnavutluk taki direnis oldu Boylece imparatorlugun Avrupa yakasinda hicbir catlak kalmadi II Mehmed 1456 daki Belgrad Kusatmasi nda Belgrad i Janos Hunyadi den fethetmeye calisti Macar komutanlar sehri basarili bir sekilde savundu ve Osmanlilar agir kayiplar vererek geri cekildi ancak sonrasinda Osmanlilar neredeyse tum Sirbistan i isgal etti 1460 ta Mehmed Mora Yarimadasi ndaki Mora Despotlugu nu ve 1461 de de Anadolu nun kuzeyindeki Trabzon Rum Imparatorlugu nu ele gecirdi Boylelikle Bizans yonetiminin son iki kalintisi Osmanlilar tarafindan ilhak edilmis oldu 1463 te Bosna Kralligi tarafindan her yil odenen haracla ilgili yasanan bir anlasmazliktan sonra Bosna isgal edildi ve son Bosna krali Stjepan Tomasevic ve amcasi idam edilerek bolge cok hizli bir sekilde fethedildi Denizlerdeki fetihler Bu donemde Girit haric Ege Denizi ndeki tum adalarda Venedik hakimiyeti sonlandirildi Sadrazam Gedik Ahmed Pasa nin Toroslar i ve Akdeniz kiyilarini ele gecirmesiyle Memluk Devleti ile sinir komsusu olundu ve Memluklarla sicak temaslar basladi Yine Gedik Ahmed Pasa nin Kirim a yaptigi seferler ile Kefe Sudak ve Kirim Hanligi Osmanli himayesine girdi Boylece Karadeniz deki Ceneviz hakimiyeti sonlandirildi ve Karadeniz bir Turk golu haline geldi Akkoyunlular ve Otlukbeli Muharebesi 17 yuzyildan kalma bu minyaturde II Mehmed Otlukbeli Muharebesi nde 1473 Uzun Hasan ile savasiyor Imparatorlugun Asya cephesindeki sorunlar Avrupa cephesinden cok daha derindi Anadolu daki hicbir beylik Osmanli ile mucadele edebilecek gucte degildi ama dinsel ve etnik duygularin one ciktigi baska sorunlar vardi Iran Azerbaycan ve Ermenistan da politik bir guc haline gelen Akkoyunlular Devleti bir sorun oldu Uzun Hasan onderliginde Dogu da guc kazanan bu Turkmen kralligi Trabzon Rum Imparatorlugu ve Venedik Cumhuriyeti gibi Hristiyan guclerle guclu iliskileri ve Turkmenler ile Karamanogullari arasinda ittifaklari oldugu icin II Mehmed onlari bir tehdit olarak gordu Ayrica Asya Turkmenleri kendilerinden uzakta olan ve Bati sinirlarinda dogmus olan Osmanli ya nispeten kendilerini Akkoyunlulara daha yakin hissediyorlardi Bunda Turkmen oymaklarinin cogunlugunun Sii Musluman olmasinin da rolu onemliydi Fatih Sultan Mehmed Akkoyunlu hukumdari Uzun Hasan i 11 Agustos 1473 te Erzincan mevkiindeki Otlukbeli Savasi nda bozguna ugratti Boylece devletin sinirlari Firat Nehri nin batisindaki Anadolu topraklarina kadar genisletilmis oldu Otlukbeli de elde edilen zafer Timur maglubiyetinden sonra dogudan gelecek tehlike korkusu tasiyan Osmanlilara buyuk bir moral kazandirdi Osmanlilarin Dogu Anadolu ya ve ticaret guzergahina hakim olmalarinin yolu acilirken Akkoyunlular ise bu yenilginin ardindan kendilerini bir daha toparlayamadilar ve kisa bir sure sonra tarihten silindiler Ancak tarikatlarin ve sufilerin buyuk sayginliga sahip oldugu bu halklar arasinda bir sure sonra Iran in Erdebil sehrinde dogacak olan ve yeni bir Sii hanedani olan Safevi Devleti kurulacakti Safeviler Sultan II Bayezid doneminden baslayarak Osmanlilar icin cok buyuk bir tehlike teskil edeceklerdi Kulturel faaliyetler Fatih Sultan Mehmed ile Ortodoks patrigi II Gennadios un bulusmasini tasvir eden 18 yuzyil minyaturu Egitim kultur ve bilime de oldukca onem veren Fatih Sultan Mehmed insaati 1462 1470 yillari arasinda suren Sahn i Seman Medresesi ni kurdu ve medreseye muderrislik yapmak icin gokbilimci Ali Kuscu yu Istanbul a davet etti Medreselerde Ali Kuscu tarafindan duzenlenen bir okutma planinin oldugu bunun bir Kanunname seklinde yapildigi bilinmektedir II Mehmed 1474 te Fatih Camii mihrabinin kenarlarina yerlestirttigi iki dolaba koyulan 800 cilt ile baslamis bir kutuphane de kurdu Fatih in ozellikle Istanbul un Fethi nden sonra zengin bir kutuphanesi vardi ve 1000 cilde yakin kitabi vardi Antik Yunan tarihci Plutarhos un Geographia isimli eserini Yunancadan Turkceye cevirerek cografi bilimlere olan ilgisini gostermistir Mitolojiyle de ilgilenen Fatih Homeros un meshur Ilyada Destani nin kopyasini hazirlatmistir Ali Kuscu ve Georgios Trapezuntios gibi devrin buyuk zekalarini korumus Hristiyan bilim adamlari ve sanatkarlari sarayina davet etmis onlara iltifat ve ikramlarda bulunmustur Fatih ayrica Italyan ressam Gentile Bellini ye kendi hususi resmi olmak uzere cesitli portreler ve heykeller yaptirmistir Hristiyanligi yakindan tanimak isteyen Fatih Istanbul Ortodoks Kilisesi ne patrik olarak atadigi Gennadios ile Hristiyanlik akaidi uzerine muzakereye girismis ve bu muzakerenin yazilmasini istemistir Hatta bu durum Avrupa da Fatih in Hristiyanliga meylettigi seklinde yorumlanmis ve Papa II Pius padisahi Hristiyanliga davet eden bir mektup kaleme almistir Tarihci Ilber Ortayli bu konuyla ilgili olarak Fatih in hic suphesiz entelektuel bir Musluman oldugunu belirtmistir Otranto Seferi II Mehmed 1480 de Italya yi isgal etti Istilasinin amaci Roma yi ele gecirmek ve Roma Imparatorlugu nun sinirlarini yeniden birlestirmek idi Ilk basta bunu Osmanli nin 1480 de hizli bir sekilde yaklasik 15 gunde Otranto yu ele gecirmesiyle basarabilecekmis gibi gorundu Ancak olaydan bir yil sonra 1481 yilindaki ani olumunden sonra Otranto Papalik gucleri tarafindan geri alindi II Mehmed in olumunden sonra yerine oglu II Bayezid gecti Fatih Sultan Mehmed i tasvir eden minyatur Istanbul un Fethi nden sonra II Mehmed tarafindan sehirde yaptirilan ilk imparatorluk camisi olan Fatih Camii nin tarihi bir fotografi 1478 de II Mehmed in emriyle insa ettirilen ve 400 yila yakin devletin idare merkezi ve padisahlarin ikametgahi olan Topkapi Sarayi nin ikinci avlusuna acilan Selam Kapisi Babusselam II Bayezid donemi 1481 1512 Cem Sultan olayi II Bayezid tahta gectiginde Osmanli Imparatorlugu nun sinirlari 1481 II Bayezid babasi II Mehmed in olumu uzerine Yenicerilerin destegini alarak tahta gecti II Bayezid babasinin aksine pasif bir kisilige sahipti Ayrica dindar oldugu da bilinmektedir Cem Sultan agabeyi Bayezid in padisahligini tanimayinca iki kardes arasinda taht mucadelesi basladi Yenisehir de cikan catismada yenilen Cem Memluk Devleti nin egemenligindeki Kahire ye kacti Ertesi yil Memluklerin destegiyle geri dondu ve Dogu Anadolu Ankara ve Konya yi aldi ancak sonunda yenildi ve Rodos a kacmak zorunda kaldi Adadaki Rodos Sovalyeleri ne ve en nihayetinde papaya sigindi Balkanlardaki girisimler II Bayezid 1483 te Hersek i 1484 te Kili ve Akkerman i Osmanli topraklarina katti Doneminde Memluklar ile yapilan savas 1485 1491 sonucsuz kaldi Bayezid kardesi Cem in 1495 te Napoli de olmesinden sonra Avrupa da seferler yapmaya devam etti II Bayezid Avrupa diplomasisinin manevralarina girmek zorunda kaldi Yeni Hacli seferlerini engelleyebilmek icin babasinin baslattigi deniz gucu kurma cabasini devam ettirdi Bunun sonunda Italya daki sehir devletleri birbirlerine karsi koz olarak Osmanli nin destegini saglamaya calistilar II Bayezid Venedikliler ile 1499 1503 yillari arasinda yaptigi savaslar sonucunda devlete Modon Koron Navarin ve Inebahti limanlarini kazandirdi ulkeyi vergiye bagladi II Bayezid ayrica imparatorlugun ticari ve ekonomik iliskilerinin gelismesini tesvik etti ve Italyan kent devletleriyle karli ticari iliskilere girdi 15 yuzyilin sonundan baslayarak Ispanya dan surulen Yahudileri Osmanli topraklarina kabul etti Sahkulu Ayaklanmasi 1500 lerin basinda Iran da ortaya cikip guclenmeye baslayan Safeviler Anadolu da Sii mezhebini yaymak icin calismaya basladilar Bu calismalar sonucunda 1511 de Osmanli Imparatorlugu na karsi Sahkulu Isyani cikti Isyan ayni yil isyanci Sahkulu nun yakalanip oldurulmesi ile bastirildi Bayezid ise Nisan 1512 de yogun baskilar sonucunda tahti oglu Selim e birakmak zorunda kaldi ve tahttan zoraki cekildi Olaydan bir ay sonra da oldu Yavuz Sultan Selim donemi 1512 1520 Babasi II Beyazit in tahtina oldukca sorunlu sekilde hatta bir tur darbe ile oturan I Selim once kardesleri Sehzade Ahmet ve Sehzade Korkut tehditlerinden kurtuldu ve sonra yeniden yukselen Safevi devleti tehdidini bertaraf etmeye giristi Sah Ismail in uzerine yuruyerek onu 1514 te Caldiran da bozguna ugratti ve sonra Tebriz e kadar ilerledi Donusunde Dulkadirogullari Beyligi ile Turnadag Muharebesi yapildi 1515 Bunu goren Ramazanogullari Beyligi savasmadan teslim oldu ve Anadoluda Turk birligi saglandi Devletin Dogu Anadolu yuksek bolgesini de icerecek bicimde genislemesi dogudan gelebilecek Timur saldirisi gibi bir saldiriya karsi ulkenin savunmasini kolaylastiriyordu Caldiran seferinden hemen sonra gundeme gelen Misir seferi ve burada Memluklarin yonetimine son verilmesi ile Sultan Selim halifeligin Osmanli sulalesine gecmesini saglamis oldu Kutsal emanetlerin Istanbul a getirilmesi Mekke Medine gibi kutsal kentlerin ve Hicaz hac yolunun denetimi de artik Osmanli imparatorlugu tarafindan yapilir oldu Boylece Osmanli artik tum Islam dunyasinin koruyucusu oldugunu gostermisti Kanuni Sultan Suleyman donemi 1520 1566 Kanuni Sultan Suleyman Yavuz Sultan Selim doneminde duraklayan Bati ya karsi gaza siyasetini yeniden yururluge koydu Belgrad in zapti 1521 Orta Avrupa da Rodos un zapti 1522 ise Akdeniz deki etkinlikleri icin Osmanli Devleti ne elverisli bir konum kazandirdi Macar ordusunu Mohac ta yok eden 1526 Kanuni Sultan Suleyman Macaristan in baskenti Buda ya Budin girdi ve Macaristan i Zapolya nin kralliginda himayesine aldi Mohac Savasi Meydan Muharebesi tarihin en kisa suren savasidir Bu Osmanli Devleti ni Macaristan egemenligi icin Habsburglar la karsi karsiya getirdi Kanuni Zapolya yi korumak icin 1529 da Viyana nin kusatilmasiyla sonuclanan seferi 1532 de de Alman Seferi ni yapti 1541 de ise Osmanli egemenligindeki Macaristan topraklarini bir Osmanli eyaleti Budin Eyaleti yaparak ilhak etti olen Zapolya nin ogluna kendisine bagli olmasi kosuluyla Erdel Prensligi ni verdi 1543 teki Macaristan seferi sirasinda ise Estergon Kalesi ni zapt etti 1534 te Barbaros Hayrettin Pasa himayesindeki Cezayir Osmanlilara gecti 1551 de Trablusgarb i Turgut Reis komutasindaki donanma ile aldi II Selim donemi 1566 1574 II Selim tahta ciktiginda ilk seferini Yemen e yapti Yavuz Sultan Selim doneminde alinamayan Yemen onun doneminde alindi 1568 Yemen den sonra Cenevizlilerden Sakiz Adasi alinarak bogazlarin guvenligi saglanmis oldu Doneminde sadece tek bir veziriazam atamistir Bu veziriazam Sokullu Mehmed Pasa idi II Selim yonetimi kizi Esmehan Sultan in kocasi olan Sokullu Mehmed Pasa ya birakarak cok isabetli bir karar vermistir Osmanli Devleti II Selim doneminde de gucunu korumustur Sakiz Adasi ndan sonra Tunus Endonezya Astrahan Kibris gibi topraklari da imparatorluga katmistir Inebahti Deniz Savasi nda ise Osmanli ordusu buyuk bir yenilgiye ugratilmistir Kanuni Sultan Suleyman doneminde nehirleri arasinda bir kanal acilmis ancak kesin bir sonuca ulasilamamistir II Selim doneminde Sokullu Mehmed Pasa sayesinde bu nehirler arasinda bir kanal acilarak bogazlarin guvenligi saglanmistir de diger bir kanal projesidir Guney Azerbaycan seferiKanuni doneminde onemli mucadele alanlarindan biri de Azerbaycan oldu Yavuz Sultan Selim zamaninda Azerbaycan a karsi kazanilan Caldiran zaferine Osmanli ordularinin Tebriz e kadar ilerlemesine ve tum Dogu Anadolu nun Osmanli egemenligine gecmesine karsin Sefeviler ile kesin bir baris antlasmasi imzalanmamisti Gerek Sefeviler gerekse Osmanli Imparatorlugu birbirlerine kusku ile bakiyorlardi Guney Azerbaycan Anadolu yu ele gecirme planlarindan vazgecmedigi gibi Osmanlilar da Hint Okyanusu na kuzeyden acilan iki korfezden biri olan Basra Korfezi ne acilan Irak topraklarini ele gecirme emelleri besliyorlardi Bu arada iki devlet arasinda sinir olaylari da eksik degildi bir takim sinir gorevlileri durmadan taraf degistirmekteydiler Butun bu olaylar bir araya gelince 1533 te Sadrazam Ibrahim Pasa Sefevi seferiyle gorevlendirildi arkasindan da padisah Safevi seferine cikti 1534 Irakeyn Seferi denilen bu seferin en onemli ve kalici etkisi Bagdat dahil olmak uzere Irak topraklarinin Osmanlilar in eline gecmesi oldu 1535 Boylece Hint Okyanusu na acilan onemli korfezlerin ikisi de Osmanlilar in eline gecmis oldu Guney Azerbaycan savaslari 1555 teki Amasya Antlasmasi ile sona erdi antlasma sonucu Azerbaycan ile merkezi Tebriz bir kisim Dogu Anadolu topraklari Osmanlilar in eline gecti Bu baris 1576 yilina kadar surdu Hint Deniz Seferleri 1538 1669 Akdeniz de Osmanlilar la Hristiyan Akdeniz devletleri arasinda her iki taraf icin de yipratici deniz savaslari yapilirken Osmanli Devleti 1538 den baslayarak Hint Okyanusu nda Portekizliler ile mucadeleye giristi Osmanli Devleti nin Hint Okyanusu icin mucadelesi 1669 a kadar surdu Bu sure icinde birkac kez Hindistan a bir kez de Sumatra Adasi na donanma gonderildi Yemen Habesistan ve bazi Afrika ulkeleri Osmanli Devleti ne katildi Hint Okyanusu nda Portekizlilere karsi bazi deniz basarilari elde edildi ise de Osmanlilar Hint Okyanusu nda kesin bir ustunluk saglayamadilar Osmanlilar in Hint Okyanusu ndaki basarisizligi daha sonra hem Osmanli Devleti hem de tum dogu uluslari icin son derece olumsuz sonuclar doguracaktir Osmanli donanmasi nin okyanus sartlarina uygun olmamasi Hint deniz seferlerine gereken onemin verilmemesi ayrica Gucerat hukumdarlarinin Osmanlilar a yardim etmemesi basarisizligin diger nedenlerindendir Krizler ve degisim 1566 1683 Bu alt basligin genisletilmesi gerekiyor Sayfayi duzenleyerek yardimci olabilirsiniz Kanuni den sonra tahta gecen padisahlarin cogu devlet islerine fazla bir ilgi gostermemislerdir Devlet isleri bu donemde Sokullu gorev suresi 1565 1579 ve Koprululer gorev sureleri 1656 1683 gibi yetenekli sadrazamlarin eline gecmis ve zayif padisahlar ve guclu sadrazamlar donemi baslamistir Bu donemde tahta gelen bircok sultan zaten cocuk yasta idi I Ahmet 1604 1617 ve II Osman 1618 1621 iktidara geldiklerinde 14 yasinda idiler IV Murat 1623 1640 12 IV Mehmed 1648 1687 ise 7 yasindaydi Bu durumda naiplik devreye giriyor ve kadinlarin buyuk rol oynadigi bu durum bir dizi karisikliga yol aciyordu Bu sultanlarin kadinlara ve ickiye duskunlukleri de dikkat ceker boyutta idi Ornegin III Murad 102 kez baba oldu ve sonra da sara hastaligina tutuldu kaynak belirtilmeli I Ibrahim cinsel saplantilar icindeydi sonunda da bogularak olduruldu Bu sultanlar cogu kez yeteneksizdiler Saraydan cikmiyor hicbir ise el surmuyorlar bizzat adalet dagitmiyorlar ne vezirlerini ne diger yoneticileri denetlemiyorlardi Kanuni den sonra sadece III Mehmet ve II Osman birer sefere cikti Iclerinde ordunun basina gecen ve savas adami niteligini hakeden sadece IV Murat idi Yeniceriler de artik sultanlara saygi duymaz oldular ve ilk kez bir sultani II Osman i tahttan indirip oldurerek yerine I Mustafa yi tahta gecirdiler Sultan Tahtta oldugu donem1 III Murat 1574 15952 III Mehmet 1595 16033 I Ahmet 1603 16173 I Mustafa 1617 16184 II Osman 1618 16225 I Mustafa 1622 16236 IV Murat 1623 1640KaynakcaGenel Howard Douglas A 2017 A History of the Ottoman Empire Cambridge Cambridge University Press ISBN 978 0 521 72730 3 Finkel Caroline 2005 Osman s Dream The Story of the Ottoman Empire 1300 1923 Basic Books ISBN 978 0 465 02396 7 Hathaway Jane 2008 The Arab Lands under Ottoman Rule 1516 1800 Pearson Education Ltd ss 8 ISBN 978 0 582 41899 8 Inalcik Halil Donald Quataert Ed 1994 An Economic and Social History of the Ottoman Empire 1300 1914 1 Cambridge University Press ISBN 0 521 57456 0 Mikhail Alan God s Shadow Sultan Selim His Ottoman Empire and the Making of the Modern World 2020 excerpt 6 Ekim 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde on Selim I Tanilli Server 1986 Yuzyillarin Gercegi ve Mirasi II Cilt Ortacag ISBN 975 406 466 0 Cem Yayinevi erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Tanilli Server 1987 Yuzyillarin Gercegi ve Mirasi III Cilt 16 ve 17 yuzyillar ISBN 975 406 466 0 Cem Yayinevi erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Sander Oral 1989 Siyasi Tarih Ilkcaglardan 1918 e Imge Yayinevi erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Ozel Haberturk 14 Kasim 2022 15 Temmuz 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Aralik 2022 Osmanli Tarihinde Donemler 18 Agustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Prof Dr Halil Inalcik Erisim 26 Subat 2013 Osmanli Tarihinde Donemler 31 Agustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ferhan Kirlidokme Mollaoglu Erisim 26 Subat 2013 a b c d Cartwright Mark 1453 Istanbul un Fethi Dunya Tarihi Ansiklopedisi 26 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Aralik 2022 Cartwright Mark 1204 Istanbul un Istilasi Dunya Tarihi Ansiklopedisi 26 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Aralik 2022 a b Tanilli 1986 s 562 Dursunkaya Mustafa Roma ya Acilan Kapi Belgrad Kusatmasi TARIHLERLE 26 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Aralik 2022 Inan Kenan 1 Haziran 2003 Trabzon un Osmanlilar Tarafindan Fethi Erciyes Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Dergisi 1 14 71 84 ISSN 1300 1582 26 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Aralik 2022 a b c OTLUKBELI SAVASI TDV Islam Ansiklopedisi 26 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Aralik 2022 a b Tanilli 1986 s 564 Meydan Sinan Son Truvalilar syf 253 Afyoncu Erhan Truva nin Intikami syf 147 Ilber Ortayli yi Sinirlendiren Fatih Sultan Mehmet Sorusu Onedio 26 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Aralik 2022 a b BAYEZID II TDV Islam Ansiklopedisi 25 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Aralik 2022 29 Temmuz 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Aralik 2022 a b c Kafadar Cemal Cem Sultan 1999 Yasamlari ve Yapitlariyla Osmanlilar Ansiklopedisi Istanbul Yapi Kredi Kultur Sanat Yayincilik A S C 1 ISBN 975 08 0072 9 Brummett 1994 s 52ff Sander 1989 s 34 Nicolae Jorga Geschiste des Osmanichen vol II cev Nilufer Epceli Yeditepe Yayinlari 2009 ISBN 975 6480 19 X s 217 Prof Yasar Yuce Prof Ali Sevim Turkiye tarihi Cilt II AKDTYKTTK Yayinlari Istanbul 1991 p 225 226 a b Sander 1989 s 35 Sander 1989 s 85 Tanilli 1987 s 452 Tanilli 1987 s 453