Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
- Sembol: Zr
- Atom numarası: 40
- Atom ağırlığı: 91.224 g/mol
- Normal koşullarda (25 °C 298 K) gümüşümsü beyaz renkli katı
- Metal
- d-blok elementi
Zirkonyum metali ilk olarak 1789 yılında Martin Heinrich Klaproth tarafından keşfedilmiştir. 1824 yılında ise Jons Jakob Berzelius tarafından izole edilmiştir.
Bilinen mineralleri zirkon (ZrSiO4) ve baddeleyit (ZrO2) tir. Baddeleyit'in (1892’de Sri Lanka’da keşfeden Joseph Baddeley’in isminden) eşanlamlıları , zirkonyum dioksit ve zirkonya'dır. Dolayısı ile kelime yapısı itibarı ile benzeşen, ancak farklı kimyasal komposizyonlar olan zirkon ve zirkonya birbirlerine karıştırılmamalıdır. Zirkonya sözcüğü, VITA firmasının tescilli markası olan “Zirconia” ile de karıştırılmamalıdır. Zirkonyumun başlıca elde edildiği kaynak zirkon (ZrSiO4) madenleri olup, bunlar Avustralya, Brezilya, Hindistan, Rusya ve ABD’dedir. Zirkon içerisinde her zaman 50/1 oranında hafnium (Hf) elementi de bulunur. Zirkonyum heksagonal kristal formunda bir yapı gösterir. Sıcaklığa ve korozyona karşı çok dirençlidir. Birçok farklı bileşik halinde bulunabilir. Bunların en önemlisi zirkonya (ZrO2) bileşiğidir.
Zirkonyum eldesi ZrCl4 bileşiğinin magnezyum ile veya kalsiyum ile indirgenmesi ile elde edilir. Çok reaktif bir madde olup, havada ve sıvı içerisinde hemen oksitle kaplanır ve korozyona dirençli bir hale gelir. Metal olarak dökümü sırasında havadaki oksijen ve azot ile etkileşmemesi gerekmekte ve bu nedenle titanyum teknolojisinde olduğu gibi özel fırınlarda işlenilebilmektedir. Zirkonyum metali bombaların yapısında, flaşlarda ve nükleer sanayi gibi çok çeşitli alanlarda kullanılmaktadır. Diş hekimliğinde ise zirkonyum minerali olan zirkonyadan elde edilen zirkonya seramiği formu kullanılır. Blok şeklinde üretilen zirkonyum kalıplar CAD CAM sistemi ile bilgisayar destekli freze işlemi ile kazınarak kaplama diş altyapısı hazırlanır.
Baddeleyit mineralinin aşağıdaki reaksiyonu sonucunda ZrCl4 bileşiği elde edilir. Ayrıca Diş hekimliğinde Kuron olarak adlandırılır.
ZrO2 + 2 Cl2 + 2 C (900 °C) → ZrCl4 + 2 CO
ZrCl4 + 2 Mg (1100 °C) → 2 MgCl2 + Zr
Reaksiyon çelik kaplarda gerçekleştirilmelidir. Havadaki oksijen ve azot ile etkileşmemesi gerekmektedir.
Kullanım alanları
- Zirkonyum metali korozyona dayanıklılığı ve nötronlara karşı geçirgen olması nedeniyle nükleer reaktörlerin yapı malzemesi olarak,
- Yanıcı özelliğinden dolayı askeriyede,
- ZrO2, erime noktasının yüksek olması nedeniyle ateşe dayanıklı malzemelerin yapımında, cam ve seramik endüstrisinde,
- Düşük sıcaklıklara süperiletken özelliği nedeniyle zirkonyum-niobyum alaşımları süperiletken mıknatısların yapımında,
- Korozyona dayanıklılığı nedeniyle birçok aletin yapımında,
- Rengi dolayısıyla estetik diş hekimliği uygulamalarında altyapı malzemesi olarak kullanılmaktadır.
Zirkonyumun reaksiyonları
- Hava ile reaksiyonu: Zirkonyum metalinin yüzeyini kaplayan oksit tabakası havaya karşı inaktif olmasına neden olur. Buna rağmen havada yakılması ile zirkonyum(IV) oksit bileşiğini oluşturur
(Zr (k) + O2 (g) → ZrO2 (k))
- Su ile reaksiyonu: Zirkonyum metali normal koşullar altında su ile reaksiyon vermez.
- Asit ile Reaksiyonu: Zirkonyum metalinin yüzeyini kaplayan oksit tabakası asitlere karşı inaktif olmasına neden olur. Sadece hidroflorik asit içerisinde çözünerek floro kompleksleri oluşturur.
- Baz ile Reaksiyonu: Zirkonyum metali normal koşullar altında alkali çözeltilerle reaksiyona girmez.
Kaynakça
- ^ . OpenMOPAC.net. 28 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2007.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Zirkonyum Zr H Periyodik tablo HeLi Be B C N O F NeNa Mg Al Si P S Cl ArK Ca Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br KrRb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I XeCs Ba Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At RnFr Ra Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Nh Fl Mc Lv Ts Og La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr Temel ozellikleriAtom numarasi 40Element serisi Gecis metalleriGrup periyot blok 5 dGorunus gumusi beyazKutle numarasi 91 224 g molElektron dizilimi Kr 5s2 4d2Enerji seviyesi basina Elektronlar 2 8 18 10 2CAS kayit numarasi 7440 67 7Fiziksel OzellikleriMaddenin hali katiYogunluk 6 52 g cm Sivi haldeki yogunlugu 5 8 g cm Ergime noktasi 2128 K 1855 CKaynama noktasi 4682 K 4409 CErgime isisi 14 kJ molBuharlasma isisi 573 kJ molIsi kapasitesi 25 36 J mol K Atom ozellikleriKristal yapisi HeksanogalYukseltgenme seviyeleri 4 3 2 1Elektronegatifligi 1 33 Pauling olcegiIyonlasma enerjisi 640 1 kJ molAtom yaricapi 160 pmAtom yaricapi hes pmKovalent yaricapi 175 7 pmVan der Waals yaricapi pmDiger ozellikleriElektrik direnci 421 n nW m 20 C de Isil iletkenlik 22 6 W m K Isil genlesme 5 7 µm m K 25 C de Ses hizi 3800 m s de Mohs sertligi 5 0Vickers sertligi 903 MPaBrinell sertligi 650 MPaSembol Zr Atom numarasi 40 Atom agirligi 91 224 g mol Normal kosullarda 25 C 298 K gumusumsu beyaz renkli kati Metal d blok elementi Zirkonyum metali ilk olarak 1789 yilinda Martin Heinrich Klaproth tarafindan kesfedilmistir 1824 yilinda ise Jons Jakob Berzelius tarafindan izole edilmistir Zirkonyum kristaliZirkonyum cubugu Bilinen mineralleri zirkon ZrSiO4 ve baddeleyit ZrO2 tir Baddeleyit in 1892 de Sri Lanka da kesfeden Joseph Baddeley in isminden esanlamlilari zirkonyum dioksit ve zirkonya dir Dolayisi ile kelime yapisi itibari ile benzesen ancak farkli kimyasal komposizyonlar olan zirkon ve zirkonya birbirlerine karistirilmamalidir Zirkonya sozcugu VITA firmasinin tescilli markasi olan Zirconia ile de karistirilmamalidir Zirkonyumun baslica elde edildigi kaynak zirkon ZrSiO4 madenleri olup bunlar Avustralya Brezilya Hindistan Rusya ve ABD dedir Zirkon icerisinde her zaman 50 1 oraninda hafnium Hf elementi de bulunur Zirkonyum heksagonal kristal formunda bir yapi gosterir Sicakliga ve korozyona karsi cok direnclidir Bircok farkli bilesik halinde bulunabilir Bunlarin en onemlisi zirkonya ZrO2 bilesigidir Zirkonyum eldesi ZrCl4 bilesiginin magnezyum ile veya kalsiyum ile indirgenmesi ile elde edilir Cok reaktif bir madde olup havada ve sivi icerisinde hemen oksitle kaplanir ve korozyona direncli bir hale gelir Metal olarak dokumu sirasinda havadaki oksijen ve azot ile etkilesmemesi gerekmekte ve bu nedenle titanyum teknolojisinde oldugu gibi ozel firinlarda islenilebilmektedir Zirkonyum metali bombalarin yapisinda flaslarda ve nukleer sanayi gibi cok cesitli alanlarda kullanilmaktadir Dis hekimliginde ise zirkonyum minerali olan zirkonyadan elde edilen zirkonya seramigi formu kullanilir Blok seklinde uretilen zirkonyum kaliplar CAD CAM sistemi ile bilgisayar destekli freze islemi ile kazinarak kaplama dis altyapisi hazirlanir Baddeleyit mineralinin asagidaki reaksiyonu sonucunda ZrCl4 bilesigi elde edilir Ayrica Dis hekimliginde Kuron olarak adlandirilir ZrO2 2 Cl2 2 C 900 C ZrCl4 2 CO ZrCl4 2 Mg 1100 C 2 MgCl2 Zr Reaksiyon celik kaplarda gerceklestirilmelidir Havadaki oksijen ve azot ile etkilesmemesi gerekmektedir Kullanim alanlariZirkonyum metali korozyona dayanikliligi ve notronlara karsi gecirgen olmasi nedeniyle nukleer reaktorlerin yapi malzemesi olarak Yanici ozelliginden dolayi askeriyede ZrO2 erime noktasinin yuksek olmasi nedeniyle atese dayanikli malzemelerin yapiminda cam ve seramik endustrisinde Dusuk sicakliklara superiletken ozelligi nedeniyle zirkonyum niobyum alasimlari superiletken miknatislarin yapiminda Korozyona dayanikliligi nedeniyle bircok aletin yapiminda Rengi dolayisiyla estetik dis hekimligi uygulamalarinda altyapi malzemesi olarak kullanilmaktadir Zirkonyumun reaksiyonlariHava ile reaksiyonu Zirkonyum metalinin yuzeyini kaplayan oksit tabakasi havaya karsi inaktif olmasina neden olur Buna ragmen havada yakilmasi ile zirkonyum IV oksit bilesigini olusturur Zr k O2 g ZrO2 k Su ile reaksiyonu Zirkonyum metali normal kosullar altinda su ile reaksiyon vermez Asit ile Reaksiyonu Zirkonyum metalinin yuzeyini kaplayan oksit tabakasi asitlere karsi inaktif olmasina neden olur Sadece hidroflorik asit icerisinde cozunerek floro kompleksleri olusturur Baz ile Reaksiyonu Zirkonyum metali normal kosullar altinda alkali cozeltilerle reaksiyona girmez Kaynakca OpenMOPAC net 28 Agustos 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Aralik 2007