Azərbaycanca AzərbaycancaБеларускі БеларускіDansk DanskDeutsch DeutschEspañola EspañolaFrançais FrançaisIndonesia IndonesiaItaliana Italiana日本語 日本語Қазақ ҚазақLietuvos LietuvosNederlands NederlandsPortuguês PortuguêsРусский Русскийසිංහල සිංහලแบบไทย แบบไทยTürkçe TürkçeУкраїнська Українська中國人 中國人United State United StateAfrikaans Afrikaans
Destek
www.wikipedia.tr-tr.nina.az
  • Vikipedi

Yemen Arapça الي م ن romanize el Yemen resmî adıyla Yemen Cumhuriyeti Arapça الجمهورية اليمنية

Yemen Cumhuriyeti

Yemen Cumhuriyeti
www.wikipedia.tr-tr.nina.azhttps://www.wikipedia.tr-tr.nina.az

Yemen (Arapça: اليَمَن, romanize: el-Yemen), resmî adıyla Yemen Cumhuriyeti (Arapça: الجمهورية اليمنية, romanize: el-Cumhuriyyetü'l-Yemeniyye), Orta Doğu'da yer alan bir ülke. Kuzeyinde Suudi Arabistan, kuzeydoğusunda Umman ile komşudur. Batısını Eritre ve Cibuti, güneybatısını Somali çevreler. Yemen; 555.000 km2 yüz ölçümüne sahiptir ve 1.200 km uzunluğunda sahil şeridiyle Arap Yarımadası'nın güney ucunda yer almaktadır. Güneyinde Hint Okyanusu'nun uzantısı Aden Körfezi, kuzeyinde Kızıldeniz, güneybatısında ise bu ikisini ayıran Babülmendep Boğazı bulunmaktadır. Yemen'in Umman Denizi ile Kızıldeniz'de en büyükleri Haniş ve Sokotra olmak üzere 200'e yakın adası bulunmaktadır. En büyük şehri ve başkenti San'a'dır. 2022 yılı itibarıyla Yemen'in nüfusunun yaklaşık 31 milyon olduğu tahmin edilmektedir. Yemen; Arap Birliği, Birleşmiş Milletler, Bağlantısızlar Hareketi ve İslam İşbirliği Teşkilatı üyesidir.

Yemen
الجمهورية اليمنية
el-Cumhuriyyetü'l-Yemeniyye
Yemen Cumhuriyeti
image
Bayrak
image
Arma
Slogan
ٱللَّهُ، ثُمَّ ٱلْوَطَنُ، ٱلثَوْرَةُ، ٱلْوَحْدَةُ (Arapça)
Allah, el-Vatan, es-Sevra, el-Vahde
"Allah, Vatan, Devrim, Birlik"
Millî marş
الجمهورية المتحدة (Arapça)
el-Cumhuriyetül el-Muttaḥiye
Birleşik Cumhuriyet
imageYemen konumu
imageYemen haritası
TürYemen İç Savaşı
Cumhurbaşkanlığı Liderlik Konseyi
Birleşmiş Milletler tarafından tanınıyor
Başkent
ve en büyük şehir
San'a
Sürgündeki başkentAden
Resmi dil
ve ulusal dil		Arapça
Etnik gruplar
(2000)
%92,8 Arap
%3,7 Somalili
%3,5
Resmî din
İslam
DemonimYemenli
HükûmetÜniter geçici cumhuriyet
• Cumhurbaşkanı
Reşad el-Uleymi (ihtilaflı)
• Başbakan
Ahmed Avad bin Mübarek (ihtilaflı)
Yasama organıParlamento
• Üst meclis
• Alt meclis
Vekiller Meclisi
Kuruluş
• Yemen Mütevekkilî Krallığı'nın kuruluşua
30 Ekim 1918
• Yemen Arap Cumhuriyeti 'nin kuruluşu
26 Eylül 1962
• Güney Yemen'in bağımsızlığıb
30 Kasım 1967
• Birleşme
22 Mayıs 1990
• Mevcut anayasa
16 Mayıs 1991
• Yemen İç Savaşı
16 Eylül 2014
Yüzölçümü
• Kara
530.000 km2
• Su (%)
önemsiz miktar
Nüfus
• 2023 tahminî
34.449.825image (48.)
• Yoğunluk
65/km2 (152.)
GSYİH (SAGP)2023 tahminî
• Toplam
image $69,963 milyar (109.)
• Kişi başına
image $2.053 (180.)
GSYİH (nominal)2023 tahminî
• Toplam
image $21,045 milyar (123.)
• Kişi başına
image $617 (184.)
Gini (2014)36.7
orta
İGE (2021)0.455
düşük · 183.
Para birimiYemen riyali (YER, ﷼)
Zaman dilimiUTC+3 (ASZD)
Trafik akışısağ
Telefon kodu+967
ISO 3166 koduYE
İnternet alan adı.ye
  1. Osmanlı İmparatorluğu'ndan bağımsızlık
  2. Birleşik Krallık'tan

Yemen ekonomisi, önemli ölçüde petrol üretimi ve tarım üzerine dayalıdır. Petrol üretimi gayri safi yurt içi hasılanın büyük bir kısmını oluşturmasına rağmen hala gelişmemiş durumdadır. Tarım, ülkenin en büyük ihracat sektörüdür ve buğday, mısır, şeker pancarı, kavun ve pamuk gibi ürünler üretilir. Tarihsel olarak Yemen bir tarım ülkesiydi, ancak tarım ihracatı deniz yollarının ve limanlarının aktifliğine bağlıydı. Ayrıca turizm, ticaret ve hizmet gibi diğer sektörler de ekonomiye önemli katkılarda bulunmaktadır. Fakat ülkenin son yıllarda yaşadığı savaş, iç karışıklık, açlık ve göç gibi sıkıntılar nedeniyle ekonomik büyüme hızı aşırı şekilde yavaşlamıştır. Sürdürülebilir kalkınmanın önündeki ciddi yapısal engeller olması dolayısıyla gelişmekte olan az gelişmiş ülke statüsünde olan Yemen, 2020 yılı için dünyadaki en kırılgan ülkeler listesinde birinci sırada yer almaktadır. 2019 yılında Birleşmiş Milletler, Yemen'de yaklaşık 24 milyon yani nüfusun %85'i insani yardıma ihtiyaç duymaktadır.Küresel Açlık Endeksinde Yemen ikinci ve Afrika hariç tüm ülkeler arasında en düşük insani gelişme endeksine sahiptir.

Yemen, antik dönemin en eski medeniyetlerinden biri olarak kabul edilir. Antik çağlarda, Yemen'de Sabalar yaşamaktaydı. Daha sonra MS 275'te Himyar Krallığı, Yahudilik inancından etkilendi. Ardından Hristiyanlık, Yemen'e dördüncü yüzyılda geldi. İslam yedinci yüzyılda hızla yayıldı. Müslüman Yemen askerleri İslam'ın ilk fetihlerinde çok önemli oldular. Dokuzuncu ve onaltıncı yüzyıllar arasında Resûlîler, Kasîmiler gibi birçok hanedan ortaya çıktı. Ülke 1800'lerde Osmanlı İmparatorluğu ile Birleşik Krallık arasında ikiye bölündü. Birinci Dünya Savaşı sonrasında Osmanlı yönetimindeki Kuzey Yemen bölgesinde İmam Yahya önderliğinde bağımsız kalarak Yemen Zeydi Emirliği kuruldu. Zeydi imamlar bütün Yemen'i ele geçirmek için Birleşik Krallık ile çeşitli çatışmalara girdi. 1962 yılında imamların baskıcı yönetimine karşı darbe ile krallık yıkılarak Yemen Arap Cumhuriyeti kuruldu. Güney Yemen, başta Aden Kolonisi olmak üzere çeşitli idari yönetimlerle yönetilirken çeşitli isyanlar sonucunda Birleşik Krallık bölgeden çekildi ve 1967 yılında Güney Yemen'de Marksist-Leninist bir devlet kuruldu. İki Yemen devleti 1990 yılında modern Yemen Cumhuriyeti'ni oluşturmak için birleştiler. İlk cumhurbaşkanı Ali Abdullah Salih, 2012 yılında Arap Baharı sırasında ortaya çıkan protestolar yüzünden istifa etti.

Yemen, 2011 yılından bu yana yoksulluk, işsizlik, yolsuzluk yanı sıra eski cumhurbaşkanı Ali Abdullah Salih'in anayasayı değiştirme ve cumhurbaşkanlığı süresi sınırını kaldırma planına karşı sokak gösterileriyle başlayan bir siyasi kriz içerisindedir. Protestoların büyümesiyle birlikte Salih görevi bırakarak Suudi Arabistan'a sığındı. Salih'in istifasından sonra yapılan seçimde %99.8 oy ile cumhurbaşkanı yardımcısı Abdurabbu Mansur el-Hadi yeni cumhurbaşkanı oldu. Seçimde tek adayın olması ve Hadi'nin eski rejimle bağlantısı olması dolayısıyla, kuzeyde Şiiliğin Zeydi koluna mensup Husiler ve güneyde Sünni Güney Hareketi seçimi boykot etme çağrısı yapmışlardır. Eski rejimin büyük oranda kendin koruması sonucu kuzey ve güneydeki hareketler 2014 yılının Ağustos ayında patlama noktasına gelmiş ve 18 Ağustos'ta Husiler hükûmetin petrol fiyatlarını yükseltmesini sebep göstererek darbe yaptı. Darbenin ardından İran destekli Husilerin ülkeyi tamamen ele geçirmesinden korkan Suudi Arabistan'ın başını çektiği koalisyon Yemen'e müdahalede bulundu. Böylece Yemen İç Savaşı başlamış oldu. İç Savaşın başından beri birkaç taraf bulunmaktadır. Bunlar: kuzey, doğu ve merkez bölgelerinde etkili Cumhurbaşkanlığı Liderlik Konseyi , kuzeybatı bölgesinde etkili Husi-Yüksek Siyasi Konsey, güney bölgesinde etkili Güney Geçiş Konseyi. 2021 yılı itibarıyla iç savaşta toplamda 377 binden fazla insan öldü.Yemen ablukası nedeniyle 2016 yılı itibarıyla kıtlık başlamıştır. Yemen nüfusunun 17 milyonunun risk altında olduğu tahmin edilmektedir. Yemen'de, su altyapısının işlemez hale gelmesi nedeniyle, modern tarihin en büyük ve en hızlı kolera salgını ortaya çıkmıştır. Aralık 2020 yılında şüpheli vakalar 2.510.806, ölü sayısı ise 3.981 olmuştur. Süren siyasi kriz ve çatışma, Yemen'deki insani durumun dramatik bir şekilde kötüleşmesine yol açtığı için yaygın olarak eleştirilmektedir ve bazıları bu durumunun insani bir felaket seviyesine ulaştığını hatta bu durumu bir soykırım olarak nitelendirmektedir.

Etimoloji

Yemen'in etimolojisi hakkında çeşitli kaynaklar bulunmaktadır. Yamnat terimi Eski Güney Arabistan yazıtlarında ikinci Himyerî kralı II. Şammar Yahriş'in unvanında geçmektedir. Bu terim muhtemelen Aden ile Hadramut arasındaki kıyı şeridini mütekabil gelmektedir. Tarihî olarak Yemen, Suudi Arabistan'daki Kuzey Asir'den Umman'ın güneyindeki Zufar'a kadar uzanan daha geniş bir bölgeyi kapsıyordu. Bu bölge Büyük Yemen olarak adlandırılır.

Yemen, İslâm coğrafyacılarına göre dünyanın merkezi kabul edilen Mekke’nin doğusuna doğru dönüldüğünde Kâbe’nin güneyinde, yani haritaya göre sağında kaldığı için el-yamin (Arapça: اليمين) isminden türediği iddia edilmektedir. Diğer kaynaklarda Yemen'in saadet veya kutsanmış anlamına gelen yamn veya yumn kökünden geldiği iddia edilmektedir.

Arabistan'ın geri kalanına Arabia Deserta (Türkçe:Issız Arabistan) denir iken, Yemen Helenistik Yunanlar tarafından Arabia Eudaimon (Grekçe:Εὐδαίμων Ἀραβία, romanize:Evdaímon Aravía) Romalı coğrafyacılar tarafından, Arabia Felix (Türkçe: Bereketli/Talihli Arabistan) Araplar tarafından Yemen es-Sa'id (Arapça: اليمن السعيد, Türkçe: Mutlu Yemen) olarak adlandırılmaktaydı. Latin ve Yunanlar antik Yemen'den Hindistan olarak bahsetmişlerdir. Bunun nedeni Perslerin Güney Arabistan'la temas kurduklarında Habeşilere ve diğer koyu tenli halklara Hintli demesinden kaynaklanmıştır.

Tarihçe

Antik ve İslam öncesi Yemen

Yemen’de hüküm süren en eski devletlerden Ma'in devleti günümüz Yemen topraklarının kuzey bölgeleri ile Hicaz, Fedek ve Teymâ sınırlarına kadar olan bölgede hüküm sürmüştür. MÖ 1400-650 yılları arasında Yemen’de hüküm süren Main krallığının merkezi San'a’nın doğusunda harabeleri bulunan Main şehriydi.

Bölgenin en eski devletlerinden biri de Sebe’nin güneyindeki Beycân (Baihan) vadisini içeren Yemen'in orta bölümünde hüküm sürmüş 'dır. Başşehri Timna olan Kataban krallığının MÖ 8. yüzyılda kurulduğu tahmin edilmektedir. MÖ 100 yılı civarında tahrip edilen Timna şehrinin harabeleri günümüze kadar ulaşabilmiştir. Yemen'de hüküm süren önemli küçük krallıklardan birisi de Evsan Krallığı'ydı. Merha vadisinde Aden Körfezi kıyılarında hüküm süren, Helen kültüründen etkilenen Evsan Devleti bilinmeyen bir dönemde bölgenin en nüfuzlu devleti haline gelerek Doğu Afrika kıyılarını da etkisi altına aldı. MÖ 7. yüzyılda Saba hükümdarı Mükarrib tarafından bu krallığa son verildi. MÖ 1500 yıllarında Yemen'in Hadramut bölgesine geldiği tahmin edilen Hadramutlular başşehri Sabata olan bir devlet kurdular. Daha sonra Sebe Devleti’nin hâkimiyetine giren , Sebe zayıflayınca bağımsızlığını tekrar kazandı.

Antik dönem Yemen tarihinin en önemli krallığı Sebe Devleti olup başşehri Marib’di. Komşu Main, Kataban ve Hadramut krallıklarını egemenliği altına alan Sebe devleti, MÖ 115 yılında Himyar Krallığı tarafından ortadan kaldırıldı. Başşehri, Zafar olan Himyeri Krallığı 525 yılına kadar günümüz Yemen topraklarında hüküm sürdü. Himyerilerin son hükümdarı Zu Navas, Yahudiliği kabul ederek bu dini devletin resmi dini haline getirdiği gibi Hristiyanları da Yahudiliği kabul etmeye zorladı. 523’te ele geçirdiği Necran (Najran)’daki Hristiyanlara yapılan katliam üzerine Hristiyan Habeş Aksum Kralı Kaleb, Bizans imparatoruyla anlaşıp Yemen’e bir ordu gönderdi. 525 yılında Yemen'e gelen Habeş ordusu Zu Navas’ı mağlup ederek Himyar Krallığı’na son verdi. Bu tarihten sonra Yemen bir süre Habeş valileri tarafından idare edilmiş olup, bu valilerden birisi olan Ebrehe, Kabe’yi yıkmak için Mekke’ye bir saldırı düzenledi. 570 yılından itibaren Yemen’de Sasani hâkimiyeti başladı ve bölgedeki Sasani egemenliği 630 yılında İslam ordularının bölgeye gelmesine kadar sürdü.

İslamî dönem

İslam Peygamberi Muhammed’in 629 yılından itibaren yerel Himyeri meliklerine İslâm’a davet mektupları göndermesi Yemen’de İslâmlaşma sürecini hızlandırdı. Sasaniler’in Yemen valisi Bâzân’ın İslâmiyet’i benimsemesiyle birlikte San’a halkı ve Ebnâlar da (İranlı askerlerle Yemenli kadınların evlenmesiyle ortaya çıkan ve Ebna olarak adlandırılan halk) İslâm’a girdi. (628-631) Ali, Muhammed tarafından Aralık 631'de Yemen seferine gönderildi. Bu sırada Yemen’den gelen heyetlerle yapılan anlaşma ile İslâm devletinin hâkimiyetini kabul ettiler. Ebu Bekir döneminden itibaren San’a, Cened, Hadramut’un bir kısmı olmak üzere üç bölgeye ayrılan Yemen, halifenin tayin ettiği valiler tarafından yönetildi. Bazı bölgeler ise Himyer ve Hemdân gibi kabilelerin yönetimindeydi.

Yemen toprakları, 683-692 yılları arasında Hicaz’da halifeliğini ilan eden Bâzân’in hakimiyetine geçtikten sonra yeniden Emevi egemenliğine geçti. Hadramut Kadısı İmam Abdullah Harici İbazileri’nin desteğiyle Emeviler’e başkaldırdı ve halifeliğini ilan etti, Hadramut’un ardından 746 yılında San’a’yı da ele geçirdi. II. Mervan tarafından 748’de Yemen’deki isyan bastırılarak Emevi hâkimiyeti yeniden sağlandı.

Abbasiler döneminde Yemen’de İslâm kültürünün giderek yayılması sonucunda San’a, Zemâr, Cened ve Sa’de birer ilim merkezi haline geldi. Yemen’de, Abbasiler döneminde Tihâme bölgesinde çıkan isyanlar üzerine istikrar bozuldu. Halife Memun’un kumandanlarından Muhammed b. Abdullah b. Ziyâd’ı ordusunun başında vali olarak bölgeye gönderdi. 818 yılında merkezi yönetimden ayrı olarak Hadramut’tan sahildeki Aden’e kadar uzanan ve başşehri Zebid olan Ziyadiler hanedanını kurdu. Abbasilerin Yemen’in bazı bölgelerindeki hakimiyeti 897 yılına kadar devam etti. Zebid’de hüküm süren Ziyâdiler’in son dönemlerinde yönetim Habeşli vezirlerin eline geçti. Mercan adlı vezirin kölelerinden Necâh bütün rakiplerini bertaraf ederek 1022’de kendi hânedanını kurdu. Şafii mezhebine mensup olan Necâh aynı dönemde bölgede hüküm süren Suleyhiler’le mücadeleye girdi. Necâhi hanedanı, Mehdi Emiri Ali bin Mehdi’nin 1058 yılında Zebid’i ele geçirmesiyle yıkıldı. Mehdi Emirliği’nin Tihama bölgesindeki hakimiyeti Eyyübiler tarafından 1174 tarihinde sona erdirildi.

Himyeri hanedanlığından gelen ve Şibam merkezli Emir Ya’fur 847’de bölgeyi ele geçirerek kuzeyde , güneyde Taiz arasında Ya’furi hanedanını kurdu. Daha sonra San’a’nın ele geçirilmesiyle hanedanın merkezi buraya taşındı. 872 yılında hanedanlık merkezi Şibam’a taşındı. Bölge ileri gelenlerinin davetiyle 897’de Zeydi imâmetini tesis etmek üzere Sa’de’ye gelen Zeydiler’den İmam Hâdi 901 yılında San’a’yı ele geçirdiyse de Ya’furiler ertesi yıl şehri geri aldılar. İmam Hâdi, Sa’dah’a çekilmek zorunda kaldı. İmam Hâdi-İlelhak Yahyâ bin Hüseyin’in 897’de Sa’dah’a gelip bazı kesintilerle birlikte hâkimiyetini 1962 yılına kadar devam ettiren ve güçlü dönemlerinde Yemen’in tamamına hükmeden Zeydi İmamlığı’nı kurması Yemen tarihinde yeni bir dönemin başlangıcı sayılır. Sa’de ve çevresinde egemenliğini sürdüren Yahyâ bin Hüseyin’in oğulları döneminde pek çok Yemen kabilesi Zeydiler’e tâbi oldu. Ebu Hasan Esad’ın 944'te vefatı üzerine aile içi mücadeleler sonucunda Ya’furiler’in bölgedeki hâkimiyeti zayıflamaya başladı. Abdullah’ın 997’de vefatının ardından tabi bir hanedan olarak ancak dört yıl kadar ayakta kalabilen Ya’furiler’in hakimiyeti Abdullah’ın oğlu Es’ad (II) döneminde 1001’de sona erdi.

1047 yılında Yemen’de Ebü’l-Hasan Ali b. Muhammed es-Suleyhi tarafından İsmaili Şiiliğine mensup Suleyhi hânedanı kuruldu. Komşu hânedanlara karşı başarılar kazandılar. San’a’yı egemenliği altına alan ve burayı başşehir yapan Ali b. Muhammed 1060'ta Zebid’i ele geçirdi. Daha sonra 1087 yılında hanedanlığın başşehri Jibla’ya taşındı. Süleyhiler Fatımiler’in desteğiyle Yemen’in birliğini sağladı. Kraliçe Erva’nın, 1138 yılında ölümüyle Süleyhi hanedanlığı sona erdi. San’a ve çevresi, 1098 yılında bölgeyi Suleyhiler’e bağlı olarak yöneten Hemdâniler’den Hâtim bin el-Gaşim’in egemenliğine geçti. Hemdâni kabilesine mensup üç aile, Eyyubiler’in Yemen’de idareyi ele almasına kadar bölgede egemenliğini sürdürdü.

Eyyubi egemenliği, Resuliler, Zeydiler ve Tahiriler

Eyyubi sultanı Selahaddin Eyyubi, birbirleriyle mücadele eden küçük hânedanların idaresindeki Yemen’e kardeşi Turan Şah’ı 1174'te gönderdi. Turan Şah kısa süre içerisinde Hemdâniler, Mehdiler ve Züreyiler’e karşı başarı sağladı, onların elindeki toprakları Eyyubi hâkimiyeti altına aldı. Ancak kuzey Yemen’deki Zeydiler’in hakimeyetindeki bölgelerin ele geçirilmesinde başarısız oldu. Eyyubi hâkimiyetinin zayıflamasıyla İmam Abdullah 1199’da San’a ve Dhamar’ı ele geçirdi. Zeydilerin iki rakip imam arasında bölünmesi üzerine Eyyubiler’in harekâtı sonucu Zeydilerle 1219 tarihinde anlaşma imzalandı. Mesut Yusuf’un 1229’da ölümüyle Eyyubiler’in Yemen egemenliği sona erdi ve hâkimiyet Resuliler’e geçti.

Eyyubiler’in hizmetinde bulunan ve onların ordusu içinde 1223 yılında Yemen’e gelen Oğuz kökenli Ömer bin Resul, atabeg sıfatıyla Yemen hâkimiyetini üstlendi ve 1235'te bağımsızlığını ilan ederek Yemen’de iki yüzyıldan fazla süren Sünni Resuliler hanedanlığını kurdu. Hakimiyet alanını Mekke’den Zufar valiliğine kadar genişletti. Ömer bin Resul’un yeğeni tarafından öldürülmesinden sonraki dönemde hanedanlık Zeydiler’in saldırılarına maruz kaldı. Bölgede hakimiyeti yeniden ele geçiren Resuliler, Taiz ve Zebid’i hanedanlığın merkezi yaptı. Nâsır Ahmed’in 1424'te ölümünden sonra veba salgını ve iç karışıklıklar sonrasında hanedanlık, Tahiriler tarafından 1454 yılında ortadan kaldırıldı.

Tâhiriler Rada Bölgesinden yerli Yemen kökenli bir aile olup, Resuliler’in hizmetinde bulunmuşlardı. Resulilerin çöküşüyle birlikte Tahirilerin bölgedeki gücü artmaya başladı. Tahiriler’den Amir ve Ali adındaki iki kardeş önce , 1454'te Aden'i ele geçirerek Resuli hanedanını ortadan kaldırdılar. Zebid, Aden, Yafrus, Rada ve Juban ile Tihame bölgesinde egemenlik kurdular. Kuzey bölgelerinde egemenlik kuran Zeydi imamlığıyla mücadeleye girdiler. Sonraki dönemlerde Şihr ve Hadramut hanedanlığın egemenliğine geçti. II. Amir döneminde Yemen’in kuzeyindeki Zeydilerin topraklarına ilerleyiş sürdürüldü ve 1504'te San'a'yı ele geçirdiler ve böylece Yemen’in büyük kısmına hakim oldular. 16. yüzyıl başlarından itibaren Aden’in önemini fark eden Portekizlilerin tehdidiyle karşı karşıya kaldılar. 1507’de Portekizliler Aden karşısındaki Sokotra adasını işgal ettiler. Kızıldeniz’deki Portekiz varlığından rahatsız olan Memluk sultanlığı bölgeye donanma gönderdi. Tahirilerin Memluk donanmasına yardımda bulunmaması Tahiri-Melük ilişkilerinin bozulmasına yol açtı. Memlukler Zeydiler’in ve Yemenli yerel kabilelerinin desteğini de alarak 1517 yılında Zebid yakınlarında yapılan savaşta Tahiri ordularını yenilgiye uğratarak Yemen’in büyük kısmını ele geçirdiler. Ancak aynı yıl içerisinde Memlük Sultanlığı’nın Osmanlılar tarafından yıkılmasının ardından Tâhiriler’den Amir bin Davud 1521’de Aden’de yönetimi ele geçirdi ve 1538 yılına kadar burada egemenliğini sürdürdü.

Modern dönem

1. dönem Osmanlı hâkimiyeti

image
Osmanlı Devleti askerleri yerel Yemen halkıyla birlikte

Kızıldeniz ve Hint Okyanusu’nda faaliyet gösteren Portekizliler’e karşı mücadeleye giren Osmanlılar, stratejik önem taşıyan Aden’i 1538’de Hadım Süleyman Paşa tarafından alarak Tâhiriler hânedanlığına son verdi. Osmanlılar Zebid ve Aden arasında kalan bölgeyi içeren Yemen Eyaleti’ni oluşturdular. Zeydilerle uzun süren mücadeleler sonucunda Osmanlı güçleri önce Taiz’i, 1547 yılında da San'a’yı ele geçirdi. Zal Mahmud Paşa’nın (1560-1565) beylerbeyliği döneminde yönetimden hoşlanmayan Zeydiler’in eşkıyalık hareketlerine başlaması yüzünden eyalette yönetim kötüye gitti. Mahmud Paşa, eyaletin merkezini San'a’dan Taiz’e taşıdı. Zeydi isyanları da giderek yayılmaya başladı. 1568’de İmam Mutahhar öncülüğündeki Zeydi isyanı sonucunda San'a Zeydilerin eline geçti. Bunun sonucunda Yemen Osmanlı hâkimiyeti Zebid ve Tihâme bölgesi hariç dar bir bölgeye sıkıştı. Yemen isyanlarını bastırmak üzere bölgeye gönderilen Habeş Beylerbeyi Özdemiroğlu Osman Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu önce Taiz’i ele geçirdi. Kahiriye Kalesi 1569'da ele geçirilmesi üzerine Mutahhar’ın ordusu geri çekildi. Daha sonrasında Aden ele geçirildi. Sinan Paşa, San'a şehrinin kilidi durumundaki Kevkebân’ın uzun bir kuşatmanın ardından alınması üzerine Mutahhar 1572’de Sa’de’ye çekilmek zorunda kaldı ve Yemen’de Osmanlı kontrolü yeniden sağlandı. İmam Müeyyed liderliğindeki Zeydiler, San’a’nın kuzey kesimini ele geçirdiler. İmam Müeyyed kuvvetleri San'a ve Taizi kuşattı ve 1629'da iki şehri de ele geçirdiler. Daha sonraki yıllarda Zebid ile 1635 yılında ’nın düşmesiyle Osmanlı ordusunun çekilmesinin ardından Yemen’de Kasımiler dönemi başladı.

2. dönem Osmanlı hâkimiyeti

image
Osmanlı Devleti Yemen Valisi Ahmed Muhtar Paşa

Birleşik Krallık'ın 1839 yılında Aden'i ele geçirmesi ve Kızıldeniz'i kontrolü alması üzerine Osmanlı İmparatorluğu 19. yüzyılın ortalarından itibaren tekrardan Yemen'le ilgilenmeye başladı. İki asırlık bir aradan sonra 1849'da Tihame'yi tekrar ele geçirdiler. Ardından Osmanlı kuvvetleri Hudeyde'yi ele geçirdikten sonra San'a üzerine hareket etse de şehri ele geçiremedi. Yemenli tüccarlar Osmanlı'nın dönüşünün ticaretlerini geliştireceğini biliyordu, çünkü Yemen Osmanlı pazarına açılacaktı. 1869'da Süveyş Kanalı'nın açılması Osmanlı'nın Yemen'de kalma kararını güçlendirdi. Zeydi imamları arasında çıkan karışıklık sonrasında 1871 tarihinde Yemen valisi tayin edilmiş Ahmed Muhtar Paşa 1872 yılında San'a'yı alarak Osmanlı idarisini yeniden kurdu. San'a, Yemen Vilayeti'nin idari merkezi oldu.

Osmanlı İmparatorluğu önceki deneyimlerinden ders almış ve dağlık bölgelerdeki kabile reislerinin güçlerini kırmaya çalışmıştır. Hatta Yemen halkını sekülerleştirmeye çalışırken, Yemen Yahudileri, Yemen milliyetçisi safına geçmeye başladılar. Osmanlı, isyancı resileri affederek ve onları idari görevlere atayarak kabileleri yatıştırdı. Böylece dağlık bölgelerde yeniden kontrol sağlandı. Vilayetin refahını artırmak için bir dizi reform yaptılar. Ancak Yemen'e memurlar genellikle sürgün olarak gittikleri için yolsuzluk yaygındı.Tanzimat reformları Zeydi kabileler tarafından sapkınlık olarak görülüyordu. 1876'da Haşid ve Bakil kabileleri Osmanlı'ya karşı ayaklandı. Ayaklanmayı sona erdirmek için kabileleri hediyelerle yatıştırmak zorunda kaldı. Kabile reislerini yatıştırmak zordu ve sonu gelmeyen bir şiddet döngüsü Osmanlı'nın bölgeyi sakinleştirmesini imkansız hal e getiriyordu. Ahmet İzzet Paşa, Osmanlı'nın dağlık bölgeleri boşaltıp Zeydi kabilelere karşı sürekli askeri operasyonlar yapmak zorunda kalmayıp Tihame'yle yetinmesini önerdi.

Kuzey aşiretleri 1890'dan itibaren Kasımîlerin devamı olan Hamideddin hanedanı liderliğinde birleşti. İmam Yahya 1904 yılında bir isyan başlattı. İsyan Osmanlı yönetimine büyük zararlar verdi. Asir’de Şeyh İdrisi’nin başlattığı isyan 1911’de İmam Yahya’nın büyüyen isyanıyla yeniden alevlenince Osmanlı yöneticilerinin Yemen meselesini çözmek üzere 1911’de Ahmed İzzet Paşa, Yemen’e gelerek San’a kuşatmasını kaldırdı ve İmam Yahya ile 13 Ekim 1911’de Da'an Anlaşması yaparak isyanlara son verdi. Yapılan antlaşmayla Osmanlı Sünni halkın yaşadığı bölgelerde denetimini devam ettirirken, San’a dahil Zeydilerin yaşadığı bölgeler İmam Yahya’nın denetimine bırakıldı. 1904-1911 yılları arasındaki isyanlar Osmanlı'ya 10 bin civarı askere ve yılda 500 bin sterline mal oldu. Yemen’de Osmanlı hâkimiyeti Mondros Mütarekesi’nin ardından fiilen sona erdi ve Osmanlı güçleri Hudeyde’de İngilizler’e teslim oldu. Yemen, Lozan Antlaşması sonucunda hukuken Osmanlı toprağı olmaktan çıktı.

Yemen Mütevekkilî Krallığı

image
İmam Yahya (1869-1948)

İmam Yahya Hamideddin el-Mütevekkil 1911'de imzalanan Da'an Mukavelesi'ne göre kuzey dağlık bölgelerini tartışmasız şekilde yönetiyordu. Osmanlı'nın 1918'de Mondros Mütarekesi gereği çekilmesinden sonra İmam Yahya San'a'ya girerek Yemen'in bağımsızlığını ilan etti. Bağımsızlığından sonra Kasîmi Devleti döneminden kalma Asir'den Zufar'a uzanan Büyük Yemen idealini gerçekleştirmek için Aden'i himayesine almış olan Birleşik Krallık, İdrisîler ve Suudiler ile karşı karşıya geldi. İlk olarak Osmanlı İmparatorluğu ve Birleşik Krallık arasında kararlaştırılmış Yemen'i kuzey ve güney olarak ikiye bölen Menekşe Hattı'nı Yemen'i işgal eden iki yabancı devlet arasında yapıldığı gerekçesiyle tanımadığını ilan etti. 1919 yılında İmam Yahya İngiliz himayesindeki bölgeleri ele geçirmek için güneye doğru harekete geçti. İngilizler saldırıyı savuşturduktan sonra el-Hudeyde'ye ilerleyerek orayı işgal etti. Ardından el-Hudeyde'yi İdrisîlere teslim ettiler. 1922 yılında İmam Yahya tekrardan güneye doğru hareket etti. İngilizler bu sefer bombalayarak karşılık verdi.

1925 yılında el-Hudeyde İdrisîlerden geri alındı. İmam'ın birlikleri İdrisîleri Asir'e kadar takip etti ve İdrisîleri onların vasalı olmayı teklif etmeye zorladı. İmam Yahya, İdrisîlerin Fas kökenli olduğu gerekçesiyle bu teklifi reddetti. 1927 yılında İmam Yahya bir kez daha güneye doğru hareket etti. Aden'e 50 km kalmış iken İngilizler tarafından beş gün gün boyunca bombaladı. Sadece top ve tüfeğe sahip olan Yemen aşiretleri karşılık veremeyerek geri çekildi.Ali Nasır el-Kardey önderliğindeki aşiret birlikleri Şebve'yi ele geçirse de İngilizler tarafından bombalanınca geri çekildi.

image
1962 yılında Yemen'deki bir kralcı kampı

İtalya Krallığı, 1926'da İmam Yahya'yı Yemen kralı olarak tanıyan ilk ülke oldu. Bu durum, İmam Yahya'nın Aden himayesi ve Asir'i de kapsayan Büyük Yemen üzerindeki egemenlik iddiasının tanınması olarak yorumlayan İngilizler için büyük bir endişe yarattı. İdrisîler, İmam Yahya'nın baskısı yüzünden İbn Suud'dan koruma talep etti fakat 1932 yılında İdrisîler anlaşmayı bozarak otoritelerini sarsan ve bu bölgeleri kendi ülkesine katma arzusunu dile getiren İbn Suud'a karşı yardım istemek için İmam Yahya'ya gittiler. Aynı yıl, İbn Suud'u Hicaz'dan çıkarıp Hicaz'da yeniden bir devlet kurmayı planlayan bir grup Hicazlı liberal Yemen'e kaçtı. İmam Yahya İdrisîlere egemenliğinin geri verilmesini talep etti. İbn Suud yardım için başvurduğu Birleşik Krallık yüklü miktarda silah ve uçak gönderdi. 1933'te İbn Suud İdrisî isyanını bastırdı ve ardından İdrisîler Yemen'e kaçtı. İmam Yahya ile İbn Suud arasındaki müzakereler sonuçsuz kaldı ve İbn Suud savaş ilan etti. 1934 Suudi-Yemen savaşından sonra Mayıs 1934'te ateşkes ilan edildi. İmam Yahya rehineleri, İdrisîleri ve diğer Suudi Arabistan'ın talep ettiği kişileri verdi ve bunun yanı sıra Yemen Asir, Necran ve Cazan'ı 20 yıllığına devretti. 1934'te Birleşik Krallık ve Yemen arasında San'a Dostluk Antlaşması imzalandı. Böylece İmam Birleşik Krallık'ın Aden üzerindeki egemenliğini 40 yıllığına tanıdı. Bu antlaşmadan sonra İmam Yahya izolasyonist bir politika yürüttü. Her ne kadar İngiliz karşıtı olup, İtalya Krallığı'nın mensup olduğu Mihver devletlerine yakın olsa da II. Dünya Savaşı boyunca bir taraf tutmamıştır.Yemen; 1945 yılında Arap Birliği’ne, 30 Eylül 1947’de Birleşmiş Milletler’e üye oldu. 17 Şubat 1948'de İmam Yahya Ali Nasır el-Kardey tarafından bir pusuda öldürüldü ve Abdullah el-Vezir Yemen kralı olduğunu ilan etti. İmam Yahya'nın oğlu Ahmed bin Yahya karşı saldırı ile darbeyi engelledi. Ahmed bin Yahya dönemi, artan gelişme, açıklık ve Büyük Yemen'in yaratılmasına yönelik özlemlerinin önünde duran güneydeki İngiliz varlığı konusunda Birleşik Krallık ile yenilenen sürtüşme ile damgasını vurdu. Birleşik Krallık ile bir dizi çatışmalar olsa da bir sınır çatışmalarından Birleşik Krallık galip gelmiştir. Mart 1955'te, bir grup subay ve Ahmed'in iki erkek kardeşi tarafından yapılan bir darbe, kralı bir süreliğine görevden aldı. Ancak darbe çabucak bastırıldı. Ahmed bin Yahya, Arap milliyetçileri ve pan-Arabistler tarafından desteklenen Mısır Cumhurbaşkanı Cemal Abdünnâsır'ın artan baskılarıyla karşı karşıya kaldı ve Nisan 1956'da Mısır ile karşılıklı bir savunma antlaşması imzaladı. Mart 1958'de Yemen, Birleşik Arap Devletleri'ne katıldı. Ancak, bu konfederasyon Suriye'nin Eylül 1961'de Birleşik Arap Cumhuriyeti'nden ve Aralık 1961'de Birleşik Arap Devletleri'nden çekilmesinden kısa bir süre sonra dağıldı. Bu olaylardan sonra Yemen ile Mısır'ın ilişkileri kötüleşti. Ahmed bin Yahya'nın ölümünün ardından başa Muhammed el-Bedir geçti fakat 7 gün sonra darbe yapıldı. Darbe Kuzey Yemen İç Savaşı'nı ateşledi.

Aden Kolonisi

image
Kraliçe II. Elizabeth, 1954 yılında Aden'de tebaasını şövalye ilan etmeye hazırlanırken elinde bir kılıç tutuyor

Aden Protektorası 1937 yılında Britanya Hindistanı'ndan ayrılarak Taç kolonisi haline geldi. 1890'dan itibaren Amran, El-Beyda ve Taiz'den yüzlerce Yemenli, Aden limanında çalışmak için Aden'e göç etti. Böylece çoğunluğu yabancılardan oluşan Aden demografisi yeniden Arap ağırlıklı hale geldi. İkinci Dünya Savaşı sırasında Aden'in ekonomik büyüyüşü hızlanmış ve New York'tan sonra Dünya'nın en işlek ikinci limanı haline gelmiştir. İşçi sendikalarının yükselişinin sonrasında işçi kesimleri arasında husursuzluklar oluşmuş ve 1943 yılında Birleşik Krallık işgaline karşı ilk direniş belirtileri başlamıştır. Aden'de ilk Arap klübü ve okulu kurmuş ve bir sendika için çalışmaya başlayan ilk kişi olmuştur.

Aden Kolonisi doğu ve batı olarak ikiye ayrılmıştı. Bunlar da 23 sultanlığa ve emirliğe ve sultanlıklarla hiçbir alakası olmayan birkaç bağımsız kabileye bölündü. Saltanatlar ve Birleşik Krallık arasındaki anlaşma, İngilizler tarafından himayeyi ve dış ilişkilerin tam kontrolünü ayrıntılı olarak içeriyordu. Lahic Sultanlığı, sultanının Ekselansları olarak anıldığı tek sultanlıktı. Birleşik Krallık, artan Arap milliyetçiliğine karşı saltanatlara daha çok özgürlük tanıyarak Güney Arabistan Federasyonu'nu kurdu.

Kuzey Yemen İç Savaşı, güneydeki birçok Arapa İngiliz yönetimine karşı ayaklanma konusunda ilham verdi. liderliğinde kuruldu. UKC, tüm saltanatları yok edip sonunda Yemen Arap Cumhuriyeti ile birleşmeyi umuyordu. UKC'ye desteğin büyük çoğunluğu Radfan ve Yafa bölgesinden geliyordu, bu nedenle İngilizler Ocak 1964'te Radfan'ı tamamen yakan Fındıkkıran Operasyonu'nu başlattı.

Kuzey ve Güney Yemen

image
Yemen Arap Cumhuriyeti (turuncu)Yemen Demokratik Halk Cumhuriyeti (mavi)

Yemen’in kuzeyinde Mütevekkili monarşisinin sona ermesinden sonra Mısır’ın desteğiyle Yemen Arap Cumhuriyeti (Kuzey Yemen) kuruldu, cumhurbaşkanlığına da ordu komutanı getirildi. 1962-1970 yılları arasında Mısır destekli cumhuriyetçiler ile Suudi Arabistan destekli Mütevekkili Krallığı yanlıları arasında iç savaşı Cumhuriyetçiler kazandı.

Kuzey Yemen’de monarşinin yıkılarak Yemen Arap Cumhuriyeti’nin kurulmasından sonra İngiliz himayesindeki Aden merkezli bölgeleri ile küçük krallıkları (Güney Yemen) İngiliz yönetiminden kurtarmak amacıyla Arap millî hareketi Ulusal Kurtuluş Cephesi’ni kurdu ve bazı kabilelerin de katılımıyla İngilizler’le mücadeleye başlandı. Bu mücadele Güney Yemen ile Aden’in 1967’de bağımsızlığına kavuşmasıyla sonuçlandı. 30 Kasım 1967'de Güney Yemen'in bağımsızlığını ilan eden yeni yönetim, Batı'dan gerekli desteği göremeyince SSCB ve Çin gibi sosyalist ülkelerle yakınlaşma içine girdi. Daha sonra sosyalist blokta yer alan Yemen Demokratik Halk Cumhuriyeti kuruldu. Yemen Demokratik Halk Cumhuriyeti’nde bütün partiler birleştirilerek Yemen Sosyalist Partisi oluşturuldu ve ülke bu parti tarafından yönetildi. Kuzey Yemen ve Güney Yemen arasında 1972 ve 1979’da kısa süreli ve sınır değişikliklerine sebep olmayan çatışmalar yaşandı. Güney Yemen’de 1986’da parti içi çekişmeleri yüzünden görevinden ayrılan Ali Nasır Muhammed’in ardından ülkede siyasi kriz yaşanması sonucu iç savaş çıktı. Savaşı kaybeden Ali Nasır Muhammed bir kısım taraftarıyla Kuzey Yemen’e kaçtı.

Yemen’in Birleşmesi ve Yemen Cumhuriyeti

Kuzey ve Güney Yemen, Sovyetler 22 Mayıs 1990’da birleşti. Ülke iki buçuk yıllık geçiş döneminde iki parti tarafından ortaklaşa yönetildi. 1993 yılında yapılan seçimin ardından iki ülke tamamen birleşti. Bu seçimleri Kuzey Yemen’in eski cumhurbaşkanı Ali Abdullah Salih kazandı. Mayıs-Haziran 1994 tarihleri arasında Kuzey ve Güney Yemen destekçileri arasından meydana gelen iç savaşı Ali Abdullah Salih’in Kuzey Yemen güçleri kazandı. Yemen’de 1999 yılında yapılan ilk doğrudan cumhurbaşkanlığı seçimlerini Ali Abdullah Salih yeniden kazandı. 2000 yılında anayasayı değiştirerek tekrar iki defa daha seçilme hakkı sağlandı. Salih, 2004 yılında Hüseyin Bedreddin el-Husi liderliğindeki Şii Zeydi isyanıyla uğraşmak zorunda kaldı. 2011 yılında başlarında Tunus’ta başlayıp Mısır’la devam eden ve Arap dünyasına yayılan Arap Baharı Yemen’i de etkiledi. İşsizlik, ekonomik koşullar ve yolsuzluğa karşı uzun süren protesto gösterileri ve çatışmaların ardından 23 Kasım 2011’de imzalanan Körfez Arap Ülkeleri İş Birliği Konseyi kararıyla Ali Abdullah Sâlih’in otuz üç yıllık yönetimi fiilen sona erdi. Göreve başkan yardımcısı Abd Rabbuh Mansur al-Hadi getirildi. 21 Ocak 2012’de yapılan seçimlerde Hadi cumhurbaşkanı seçildi. Şubat 2015'ten beri yönetim, San'a ve Aden hükûmetleri olarak fiilen ikiye ayrıldı.

Hadi'nin 2 yıllık geçiş sürecinde ekonomik ve sosyal sorunları çözemediğini öne süren Şii Husiler’in Ensarullah Hareketi ile ordu kuvvetleri arasında yer yer çatışmalar meydana geldi. 21 Eylül 2014'te başkent San’a'yı kuşatarak 4 gün süren çatışmaların ardından Husiler, şehirde kontrolü ele geçirdiler. 22 Ocak 2015'te Cumhurbaşkanı Hadi ve Başbakan Halid Mahfuz Bahhah istifa etti. 06 Şubat 2015'te parlamentoyu feshederek, ülkeyi yönetmek üzere geçici bir başkanlık konseyi kuracaklarını bildiren Husiler, oluşturacakları konseyin Sünniler’in çoğunlukta olduğu Yemen’i iki yıl yöneteceklerini bildirdiler. Yemen’de siyasi krizi çözmeyi amaçlayan BM öncülüğündeki görüşmelere başlanmıştır. Ev hapsinde tutulan Cumhurbaşkanı Hadi, 21 Şubat'ta San’a dan kaçarak Aden'e geçmiş ancak Husiler'in Aden'e yaklaşması üzerine 25 Mart'ta ailesiyle birlikte ülkeyi terk etmiştir. 26 Mart'tan itibaren de Suudi Arabistan öncülüğündeki koalisyon ülkeleri tarafından Husi milislerine yönelik olarak hava harekâtına başlanıldı.

İdari bölümler

image
Planlanan Yemen Eyaletleri

Yemen'in başkenti San'a'dır. Ülkenin en büyük idari birimleri ve 22 il vardır. Bu iller ilçelere ayrılmıştır, toplamda 333 ilçe mevcuttur. Bunlar da 2.210 bucak ve daha sonra 38.284 köye bölünmüştür. 2004 yılı sonu itibarıyla Yemen yirmi ile ve "Emanet el-Asıme" adlı bir belediyeye bölünmüştür. Aralık 2013'te daha öncesinde Hadramut ilinin bir parçası olan Sokotra ayrı bir il olarak yapılanmıştır.

2014 yılında bir anayasa Yemen 6 bölgeye bölünerek federalist bir yönetim modeli yarattı. Bu federal öneri, Husilerin gerçekleştirdiği darbeye katkıda bulunan bir faktör oldu.

  1. Abyan
  2. Aden
  3. Amran
  4. Ed-Dali
  5. El-Beyda
  6. El-Cevf
  7. El-Hudeyde
  8. El-Mehra
  9. El-Mehvit
  10. Emanet el-Asıme
    (San'a şehri)
  11. Hacce
  12. Hadramut
  13. İb
  14. Lahic
  15. Ma'rib
  16. Rayima
  17. Saada
  18. San'a
  19. Sokotra Takımadaları
  20. Şebve
  21. Taiz
  22. Zamar
image
Abyan
Aden
Amran
Ed-Dali
El-Beyda
El-Cevf
Hudeyde
El-Mehra
Mehvit
Asıme
Hacce
Hadramut
İb
Lahic
Marib
Rayima
San'a
Sokotra
Şebve
Zamar
Taiz
Saada

Siyaset

Yemen, çok partili sisteme sahip, temsilî demokrasinin uygulandığı üniter devlettir. Mevcut anayasa 1991'de onaylandı ve bu anayasaya göre seçilmiş bir cumhurbaşkanı, 301 sandalyeli seçilmiş bir Vekiller Meclisi ve atanmış 111 üyeli bir iktidarı paylaşmaktadır. Cumhurbaşkanı devletin başı, başbakan ise hükûmetin başıdır. San'a'da hükûmeti uluslararası alanda tanınmayan Yüksek Siyasi Konsey oluşturmaktadır.

1991 anayasası cumhurbaşkanının parlamentonun en az 15 üyesi tarafından desteklenen ve en az iki aday arasından halk oylamasıyla seçilmesini öngörmektedir. Başbakan ise cumhurbaşkanı tarafından atanır ve parlamentonun üçte ikisi tarafından onaylanması gerekir. Cumhurbaşkanının görev süresi yedi yıl, parlamentonun seçimle işbaşına gelen üyelerinin görev süresi ise altı yıldır. Sadece Müslümanlar seçimle iş başına gelebilir. 18 yaşını doldurmuş her yurttaşın oy hakkı güvence altına alınmıştır.

1999 yılında Yemen ilk seçimini gerçekleştirmiş ve bu eskiden Yemen Arap Cumhuriyeti'nin cumhurbaşkanı olan Ali Abdullah Salih cumhurbaşkanı oldu. Nisan 2003'te yapıldı ve Genel Halk Kongresi mutlak çoğunluğunu korudu. Abdullah Salih, 2006'da tekrardan cumhurbaşkanı . Seçime şiddet, basın özgürlüğü ihlalleri ve hile iddiaları eşlik etti. Salih, 2011 yılına kadar iktidarda neredeyse rakipsiz kaldı. Arap Baharı'nın etkisiyle birleşen yeni seçim turu düzenlemeyi reddetmesine karşılık halk kitlesel protestolara girişti. 2012 yılında Salih istifa etti, ancak 2010'ların ortalarında Husiler'in darbesi sırasında onlarla ittifak kurarak Yemen siyasetinde önemli bir aktör olarak kalmaya devam etti.

Anayasa bağımsız bir yargı öngörmektedir. Birleşme sürecinde Kuzey ve Güney Yemen'in kanunları birleştirilmiştir. Hukuk sisteminde ayrı ticaret mahkemeleri ve San'a merkezli bir Yüksek Mahkeme bulunmaktadır. Şerait yasaların ana kaynağıdır ve birçok dava hukukun dinî temellerine göre tartışılmakta ve birçok yargıç, yargıçlığının yanı sıra din alimidir. Cezaevi İdaresi Teşkilat Yasası, Cumhuriyet kararnamesi no. 48 (1981) sayılı Cumhuriyet kararnamesi ve Cezaevi Kanunu yönetmelikleri, ülkenin cezaevi sisteminin yönetimi için yasal çerçeveyi sağlamaktadır.

Coğrafya

image
Yemen'in topografik haritası

Orta Doğu'da bulunan ülkenin kuzeyden Suudi Arabistan ve doğudan Umman olmak üzere iki adet komşusu bulunmaktadır. Güneyinde Aden Körfezi ve Arap Denizi ile batısında Kızıldeniz ile çevrilidir. Petrol, balık, kaya tuzu, mermer, kömür, altın, kurşun, nikel, bakır ve batıdaki verimli araziler başlıca doğal kaynaklarıdır. Ülkede çöl iklimi etkilidir ve yıl içinde toz ve kum fırtınaları görülür.

YEMEN'nden yönler
image Suudi Arabistan image Suudi Arabistan
  		image Suudi Arabistan
Kızıldeniz
daha batıda image Eritre
image K image
B image D
image G image
image Umman
Kızıldeniz - Babülmendep
daha güneybatıda image Cibuti 		Aden Körfezi
daha güneyde image Somali
  		Umman Denizi

Ekonomi

image
Sanaa'dan görünüm

Yemen ekonomisi birinci derecede tarım ve hayvancılığa dayanır. Tarım ürünlerinden elde edilen gelirin gayri safi yurt içi hasıladaki payı %21'dir. Çalışan nüfusun %71,5'i tarım alanında iş görmektedir. Ürettiği tarım ürünlerinin başında tahıl, pamuk, hurma, muz, darı, kahve ve çeşitli meyve ve sebzeler gelir. 1992'de 820 bin ton tahıl, 170 bin ton yer bitkisi, 80 bin ton baklagil, 320 bin ton meyve, 560 bin ton sebze üretilmiştir. Aynı yıl ülkede yaklaşık 100 bin baş deve, 1 milyon 200 bin baş sığır, 3 milyon 850 bin baş koyun, 2 milyon 250 bin baş da keçi bulunuyordu. 1991'de 86 bin ton balık ve deniz ürünü avlanmıştır. Kuzey Yemen'de yılda ortalama 65 bin ton tuz üretilmektedir. Güney Yemen'de de petrol ve doğal gaz çıkarılmaktadır. Bunların dışında önemli bir yerel kaynağa sahip değildir. 1992'deki petrol üretimi 69 milyon varil olmuştur. 1993'te açıklanan petrol rezervi 2 milyar 10 milyon varil, doğalgaz rezervi de 430 milyar m³'tü. Petrol, doğal gaz ve diğer yerel kaynaklardan elde edilen gelirlerin gayri safi yurt içi hasıladaki payı %9'dur.

Demografi

Yemen'de yaşayan halka Yemenli denilmektedir. Ülkenin toplam nüfusu 2021 tahminlerine göre 33 milyon kişi civarındadır. Nüfusun %46'sı 15 yaşının altında, %2,7'si 65 yaşının üzerindedir. 1950 yılında 4,3 olan nüfusun 2050 yılına kadar yaklaşık 60 milyona çıkacağı tahmin edilmektedir. Yemen'in toplam doğurganlık hızı yüksek olup kadın başına 4,45 çocuk düşmektedir. Bu oran Dünyadaki en yüksek 30. orandır. San'a'nın nüfusu 1978'de 55.000 iken, 21. yüzyılın başlarında yaklaşık 1 milyona çıkmıştır.

image
Yemen insan popülasyonu haritası (2022)

Etnisite

image
Yemen'in aşiret bölgeleri ve Zeydi/Sünni bölgeleri. Yemen'in batısındaki yeşil bölgede Zeydi Müslümanlar çoğunluktayken, Yemen'in geri kalan kısmını Sünni Müslümanlar oluşturmaktadır.

Yemen nüfusunun büyük bir kesimini Araplardan oluşmakta, Arapları ise Afro-Araplar, Güney Asyalılar ve Avrupalılar izlemektedir. Fars kökenli Yemenliler de vardır. Makdisî'ye göre 10. yüzyılda Aden nüfusunun çoğunluğunu Farslar oluşturuyordu. Tahminen 100 bin Hint kökenli insan güney kesiminde, Aden, El-Mukelle, Şihr, , Muha, Hudeyde çevresinde yaşamaktadır. Eski Kuzey ve Güney Yemen devletleri kurulduğunda yerleşik azınlık grupların çoğu ülkeden ayrılmıştır.Yemen Yahudileri bir zamanlar Yemen'de d,üer Yahudi topluluklarından farklı bir kültüre sahip bir azınlıktı. Çoğu 20. yüzyılın ortalarında Arap ve Müslüman ülkelerden Yahudi göçünü takiben Sihirli Halı Operasyonu'nda İsrail'e göç etti. Yemen büyük ölçüde aşiret toplumudur. Ülkenin kuzey, dağlık kesimlerinde 400'e yakın Zeydi aşireti bulunmaktadır. El-Ahdam gibi kentsel alanlarda kast grupları da bulunmaktadır.

Yemen, Arap Yarımadası'nda mültecilerin korunmasına ilişkin 1951 ve 1967 tarihli iki uluslararası anlaşmayı imzalayan tek ülkedir. Yemen, 2007 yılında yaklaşık 124.600 mülteciye ev sahipliği yapmıştır. Yemen'deki mülteciler ağırlıklı olarak Somali (110.600), Irak (11.000), Etiyopya (2.000), ve Suriye'den gelmiştir. Ayrıca, 334.000'den fazla Yemenli iç savaş nedeniyle ülkeden ayrılmıştır.

Din







image
  Sünnilik (İslam) (%65)
  Şiilik (İslam) (%34.5)
  Diğer (%0.5)

Yemen'de baskın din ve resmî devlet dini İslamdır. İslam, mezhep olarak iki kola ayrılmaktadır: Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği raporuna göre Müslüman nüfusun yaklaşık %35'i Şii, %65'i Sünni'dir. Sünniler esas olarak Şafii olmakla birlikte Maliki ve Hanbeli mezheplerine mensup kişiler vardır. Şiilerin çoğunluğunu Zeydilik oluştursa da İsmailik ve Onikicilik mezhepine mensup insanlar vardır.

Galeri

  • image
    Eski Kent, San'a
  • image
  • image
    El-Mukelle
  • image
    El-Kahire Kalesi
  • image
    İb
  • image
    , Amran
  • image
    , Amran
  • image
  • image
    ,
  • image
    Muha
  • image
    Sokotra
  • image
    , Sokotra
  • image
    Aden
  • image
    Baran Tapınağı, Marib
  • image
    El-Mindar Camii, Hadramut
  • image
    Hacce Kalesi, Hacce

Ayrıca bakınız

  • 2011 Yemen protestoları
  • Yemen İç Savaşı

Notlar

  1. ^ Suudi Arabistan'ın ilhak ettiği alan da dâhil olmak üzere Yemen'in yüzölçümü 555.000 kilometrekaredir. Ancak Suudi Arabistan-Yemen bariyeri nedeniyle Yemen'in halen 530.000 kilometrekare olduğu düşünülmektedir.
  1. ^ Anayasal başkent. Husi hareketinin kontrolü altında
  2. ^ Cumhurbaşkanlığı Liderlik Konseyi tarafından olarak ilan edilmiştir.
  3. ^ Yüksek Siyasi Konseyden ile ihtilaflıdır. Hükûmette resmi bir pozisyonu olmamasına rağmen Husi hareketi lideri Abdülmelik el-Husi YSK'yi kontrol etmektedir.
  4. ^ Yüksek Siyasi Konseyden ile ihtilaflıdır.

Kaynakça

  1. ^ Al-Sakani, Ali (19 Nisan 2022). "Yemen inaugurates new presidential council". Al Jazeera. 8 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Mayıs 2022. Yemen's Prime Minister Maeen Abdulmalik Saeed, along with other senior government officials, had also arrived in Aden, which serves as Yemen's temporary capital, before the swearing-in ceremony. 
  2. ^ "Yemen's Constitution of 1991 with Amendments through 2015" (PDF). Constitute Project. 15 Nisan 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 31 Ağustos 2020. 
  3. ^ "Yemen – Flora, Fauna, Ecosystems". www.britannica.com (İngilizce). 5 Şubat 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Eylül 2023. 
  4. ^ "Yemen". Central Intelligence Agency. CIA World Factbook. 6 Aralık 2013. 8 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Şubat 2023. 
  5. ^ . IAEA. 15 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2021. 
  6. ^ "Yemen population". Yemen population 2023 Estimate based on UN World Bank. world population review. 4 Ocak 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Şubat 2024. 
  7. ^ a b c d "World Economic Outlook Database, October 2023 Edition. (Yemen)". IMF.org. International Monetary Fund. 10 Ekim 2023. 22 Ekim 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Ekim 2023. 
  8. ^ "GINI index (World Bank estimate)". World Bank. 16 Aralık 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Ekim 2017. 
  9. ^ "Human Development Report 2021/2022" (PDF) (İngilizce). United Nations Development Programme. 8 Eylül 2022. 8 Eylül 2022 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 30 Eylül 2022. 
  10. ^ . International News Safety Institute. 27 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2009. 
  11. ^ McLaughlin, Daniel (1 Şubat 2008). Yemen. Bradt Travel Guides. s. 3. ISBN . 14 Şubat 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ocak 2023. 
  12. ^ Yemen Ecology & Nature Protection Laws and Regulation Handbook (World Law Business Library)International Business Publications p.59
  13. ^ "LDCs at a Glance | Department of Economic and Social Affairs". Economic Analysis & Policy Division | Dept of Economic & Social Affairs | United Nations. 25 Mayıs 2008. 29 Mart 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Temmuz 2020. 
  14. ^ "Least Developed Countries (LDCs) | Department of Economic and Social Affairs". Economic Analysis & Policy Division | Dept of Economic & Social Affairs | United Nations. 23 Eylül 2010. 20 Haziran 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Temmuz 2020. 
  15. ^ a b "Global Data | Fragile States Index". fragilestatesindex.org. 15 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Temmuz 2020. 
  16. ^ "Yemen: 2019 Humanitarian Needs Overview [EN/AR]". ReliefWeb. United Nations Office for the Coordination of Humanitarian Affairs (OCHA). 14 Şubat 2019. 17 Haziran 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Haziran 2019. 
  17. ^ Burrowes, Robert D. (2010). Historical Dictionary of Yemen. Rowman & Littlefield. s. 319. ISBN . 
  18. ^ St. John Simpson (2002). Queen of Sheba: treasures from ancient Yemen. British Museum Press. s. 8. ISBN . 
  19. ^ Kenneth Anderson Kitchen (2003). On the Reliability of the Old Testament. Wm. B. Eerdmans Publishing. s. 116. ISBN . 
  20. ^ المفصل في تاريخ العرب قبل الإسلام لجواد العلي، الجزء الاول الصفحة 927
  21. ^ Yaakov Kleiman (2004). DNA & Tradition: The Genetic Link to the Ancient Hebrews. Devora Publishing. s. 70. ISBN . 
  22. ^ Marta Colburn (2002). The Republic of Yemen: Development Challenges in the 21st Century. CIIR. s. 13. ISBN . 
  23. ^ Karl R. DeRouen; Uk Heo (2007). Civil Wars of the World: Major Conflicts Since World War II, Volume 1. ABC-CLIO. s. 810. ISBN . 
  24. ^ Laura Etheredge (2011). Saudi Arabia and Yemen. The Rosen Publishing Group. s. 137. ISBN . 
  25. ^ Burrowes, Robert. . Yemen Times. 16 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2015. 
  26. ^ James L. Gelvin (2012). The Arab Uprisings: What Everyone Needs to Know. Oxford University Press. s. 68. ISBN . 
  27. ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Eylül 2015. 
  28. ^ "Koalisyon o ülkeye saldırdı!". Habertürk. 7 Haziran 2015. 9 Ocak 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Ocak 2023. 
  29. ^ Mareike Transfeld (2014). "Capturing Sanaa: Why the Houthis Were Successful in Yemen". Muftah. 21 Ekim 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Ekim 2014. 
  30. ^ Steven A. Zyck (2014). "Mediating Transition in Yemen: Achievements and Lessons" (PDF). International Peace Institute. 14 Nisan 2018 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 17 Ekim 2014. 
  31. ^ Silvana Toska (26 Eylül 2014). "Shifting balances of power in Yemen's crisis". The Washington Post. 6 Ekim 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Ekim 2014. 
  32. ^ "Houthi leader vows to defend 'glorious revolution'". Al Jazeera. 8 Şubat 2015. 8 Şubat 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Şubat 2015. 
  33. ^ Aboueldahab, Noha. "Yemen's fate was sealed six years ago". www.aljazeera.com. 31 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Ocak 2023. 
  34. ^ "Yemen war will have killed 377,000 by year's end: UN". France 24 (İngilizce). 23 Kasım 2021. 9 Aralık 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Ocak 2023. 
  35. ^ Graham-Harrison, Emma (4 Ekim 2016). "Yemen famine feared as starving children fight for lives in hospital". The Guardian. 4 Ekim 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Mayıs 2020. 
  36. ^ "For those of us living in Yemen, life is unbearable". The Independent (İngilizce). 5 Temmuz 2017. 5 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Mayıs 2020. 
  37. ^ "Yemen on brink of famine, warns UN food relief agency chief, appealing for resources and access". UN News (İngilizce). 13 Mart 2017. 9 Eylül 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Mayıs 2020. 
  38. ^ Bin Javaid, Osama (25 Nisan 2017). "A cry for help: Millions facing famine in Yemen". Al-Jazeera. 27 Haziran 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Haziran 2017. 
  39. ^ "CHOLERA SITUATION IN YEMEN" (PDF). WHO OCHA reliefweb. December 2020. 10 Mart 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 30 Aralık 2020. 
  40. ^ Jawād ʻAlī (1968) [Digitized 17 February 2007]. الـمـفـصـّل في تـاريـخ العـرب قبـل الإسـلام [Detailed history of Arabs before Islam] (in Arabic). Vol. 1. Dār al-ʻIlm li-l-Malāyīn. p. 171.
  41. ^ Neuwirth, Angelika; Sinai, Nicolai; Marx, Michael (2010). The Qur??n in Context: Historical and Literary Investigations Into the Qur??nic Milieu (İngilizce). BRILL. ISBN . 5 Şubat 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Şubat 2023. 
  42. ^ Burrowes, Robert D. (2010). Historical Dictionary of Yemen. Rowman & Littlefield. p. 145. ISBN 978-0-8108-5528-1.
  43. ^ Smith, William Robertson. Kinship and Marriage in Early Arabia. p. 193. ISBN 1-117-53193-7. He was worshiped by the Madhij and their allies at Jorash (Asir) in Northern Yemen
  44. ^ . web.archive.org. TDV İslâm Ansiklopedisi. 13 Şubat 2015. 13 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2022. 
  45. ^ a b c d e f "İslam Ansiklopedisi, Cengiz Tomar". 13 Şubat 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Şubat 2015. 
  46. ^ Beeston, A.F.L.; Ghul, M.A.; Müller, W.W.; Ryckmans, J. (1982). Sabaic Dictionary. University of Sanaa, YAR. p. 168. ISBN 2-8017-0194-7.
  47. ^ Vladimir Sergeyevich Solovyov (2007). Enemies from the East?: V. S. Soloviev on Paganism, Asian Civilizations, and Islam. Northwestern University Press. p. 149. ISBN 978-0-8101-2417-2.
  48. ^ Edward Balfour (1873). Cyclopædia of India and of Eastern and Southern Asia, Commercial, Industrial and Scientific: Products of the Mineral, Vegetable and Animal Kingdoms, Useful Arts and Manufactures, Band 5. Printed at the Scottish & Adelphi presses. p. 240.
  49. ^ Sharabi 1962: s. 243
  50. ^ Bell, Richard (1926). Origin Of Islam In Its Christian Environment. 
  51. ^ T. Nöldeke, Geschichte der Perser und Araber zur Zeit der Sasaniden aus der arabischen Chronik des Tabari: Übersetzt und mit ausführlichen Erläuterungen und ergänzungen Versehn. 1879. 
  52. ^ (PDF). 15 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2015. 
  53. ^ a b c "İslam Ansiklopedisi, İdris Bostan". 13 Şubat 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Şubat 2015. 
  54. ^ a b c Farah, Caesar E. (2002). The Sultan's Yemen : nineteenth-century challenges to Ottoman rule. Library Genesis. London : I.B. Tauris. s. 120. ISBN .  Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: ":0" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: )
  55. ^ Derryl N. Maclean; Sikeena Karmali Ahmed (2012). Cosmopolitanisms in Muslim Contexts: Perspectives from the Past. Edinburgh University Press. syf. 54. ISBN 978-0-7486-4456-8.
  56. ^ Farah, Caesar E. (2002). The Sultan's Yemen : nineteenth-century challenges to Ottoman rule. Library Genesis. London : I.B. Tauris. s. 59. ISBN . 
  57. ^ B. Z. Eraqi Klorman (1993). The Jews of Yemen in the Nineteenth Century: A Portrait of a Messianic Community. BRILL. s. 11. ISBN 9004096841.
  58. ^ Ari Ariel (2013). Jewish-Muslim Relations and Migration from Yemen to Palestine in the Late Nineteenth and Twentieth Centuries. BRILL. s. 37. ISBN 978-9004265370.
  59. ^ Doğan Gürpınar (2013). Ottoman/Turkish Visions of the Nation, 1860–1950. Palgrave Macmillan. p. 71. ISBN 978-1-137-33421-3.
  60. ^ Farah, Caesar E. (2002). The Sultan's Yemen : nineteenth-century challenges to Ottoman rule. Library Genesis. London : I.B. Tauris. s. 96. ISBN . 
  61. ^ Doğan Gürpınar (2013). Ottoman/Turkish Visions of the Nation, 1860–1950. Palgrave Macmillan. s. 71. ISBN 978-1-137-33421-3.
  62. ^ B. Z. Eraqi Klorman (1993). The Jews of Yemen in the Nineteenth Century: A Portrait of a Messianic Community. BRILL. syf. 12. ISBN 9004096841.
  63. ^ Eugene L. Rogan (2002). Frontiers of the State in the Late Ottoman Empire: Transjordan, 1850–1921. Cambridge University Press. ISBN 0-521-89223-6.
  64. ^ Clive Leatherdale (1983). Britain and Saudi Arabia, 1925–1939: The Imperial Oasis. Psychology Press. p. 140. ISBN 0-7146-3220-1.
  65. ^ Nikshoy C. Chatterji (1973). Muddle of the Middle East, Volume 1. Abhinav Publications. p. 197. ISBN 0-391-00304-6.
  66. ^ Harold F. Jacob (2007). Kings of Arabia: The Rise and Set of the Turkish Sovereignty in the Arabian Peninsula. Garnet & Ithaca Press. p. 82. ISBN 978-1-85964-198-9.
  67. ^ Bernard Reich (1990). Political Leaders of the Contemporary Middle East and North Africa: A Biographical Dictionary. Greenwood Publishing Group. p. 508. ISBN 0-313-26213-6.
  68. ^ Bernard Reich (1990). Political Leaders of the Contemporary Middle East and North Africa: A Biographical Dictionary. Greenwood Publishing Group. p. 509. ISBN 0-313-26213-6.
  69. ^ Ameen Rihani (1960). Kings of the Arabs [Muluk al-Arab]. Beirut: Dar al-Rihani. pp. 214–216.
  70. ^ Massimiliano Fiore (2010). Anglo-Italian Relations in the Middle East, 1922–1940. Ashgate Publishing, Ltd. p. 21. ISBN 978-0-7546-9747-3.
  71. ^ Bernard Reich (1990). Political Leaders of the Contemporary Middle East and North Africa: A Biographical Dictionary. Greenwood Publishing Group. p. 509. ISBN 978-0-313-26213-5.
  72. ^ Madawi al-Rasheed (2002). A History of Saudi Arabia. Cambridge University Press. p. 101. ISBN 0-521-64412-7.
  73. ^ Madawi al-Rasheed (April 2010). A History of Saudi Arabia. Cambridge University Press. p. 97. ISBN 978-0-521-76128-4.
  74. ^ Raymond A. Hinnebusch; Anoushiravan Ehteshami (2002). The Foreign Policies of Middle East States. Lynne Rienner Publishers. p. 262. ISBN 1-58826-020-8.
  75. ^ "Yemen: After Ahmad the Devil". Time (İngilizce). 5 Ekim 1962. ISSN 0040-781X. 11 Mart 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Şubat 2023. 
  76. ^ Long, David E.; Reich, Bernard (1995). The government and politics of the Middle East and North Africa. Westview Press (3rd edition). p. 153. .
  77. ^ a b Kiren Aziz Chaudhry The Price of Wealth: Economies and Institutions in the Middle East syf. 117
  78. ^ Ulrike Freitag Indian Ocean Migrants and State Formation in Hadhramaut: Reform
  79. ^ Don Peretz The Middle East Today syf. 490
  80. ^ The Middle East Today By Don Peretz syf. 491
  81. ^ Human Rights Human Wrongs By M. S. Gill syf. 48
  82. ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Şubat 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Şubat 2015. 
  83. ^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Şubat 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Şubat 2015. 
  84. ^ "Yemen lideri El Hadi başkent Sana'dan kaçtı". de.com. 21 Şubat 2015. 23 Nisan 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Nisan 2017. 
  85. ^ "'Yemen lideri Hadi tekneyle ülkeden kaçtı'". hurriyet.com.tr. 25 Mart 2015. 23 Nisan 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Nisan 2017. 
  86. ^ . web.archive.org. 22 Şubat 2014. 22 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2023. 
  87. ^ "Yemen's Shiite rebels reject federal plan in major blow to efforts to unite the divided country". 3 Aralık 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Ocak 2023. 
  88. ^ "Yemeni government quits in protest at Houthi rebellion". the Guardian (İngilizce). 22 Ocak 2015. 4 Ekim 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Ocak 2023. 
  89. ^ "Yemen crisis: A coup in all but name". BBC News (İngilizce). 22 Ocak 2015. 31 Ocak 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Ocak 2023. 
  90. ^ "International Religious Freedom Report 2005". 16 Şubat 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Şubat 2023. 
  91. ^ . web.archive.org. 19 Şubat 2018. 19 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2023. 
  92. ^ . web.archive.org. 11 Mart 2016. 11 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2023. 
  93. ^ "Yemen's Saleh declares alliance with Houthis". www.aljazeera.com (İngilizce). 17 Şubat 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Şubat 2023. 
  94. ^ "Prisons in Yemen- Peaceworks" (PDF). 17 Şubat 2023 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 17 Şubat 2023. 
  95. ^ "World Population Prospects - Population Division - United Nations". population.un.org. 19 Nisan 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Şubat 2023. 
  96. ^ "Arşivlenmiş kopya". www.sabanews.net. 6 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Şubat 2023. 
  97. ^ . web.archive.org. 28 Eylül 2011. 28 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2023. 
  98. ^ . web.archive.org. 28 Ekim 2009. 28 Ekim 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2023. 
  99. ^ . web.archive.org. 27 Kasım 2013. 27 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2023. 
  100. ^ "Sanaa | History, Population, & Facts | Britannica". www.britannica.com (İngilizce). 27 Şubat 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Şubat 2023. 
  101. ^ "Yemen- The World Factbook". 8 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Şubat 2023. 
  102. ^ Potter, L. (5 Ocak 2009). The Persian Gulf in History (İngilizce). Springer. ISBN . 17 Şubat 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Şubat 2023. 
  103. ^ Mojtahed-Zadeh, Dr Pirouz; Mojtahed-Zadeh, Pirouz (5 Kasım 2013). Security and Territoriality in the Persian Gulf: A Maritime Political Geography (İngilizce). Routledge. ISBN . 17 Şubat 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Şubat 2023. 
  104. ^ . web.archive.org. 12 Mart 2011. 12 Mart 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2023. 
  105. ^ "U.S. Relations With Yemen". 4 Haziran 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Şubat 2023. 
  106. ^ "Yemen Virtual Jewish History Tour". www.jewishvirtuallibrary.org. 7 Kasım 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Şubat 2023. 
  107. ^ "The children of Yemen's tribal war". HeraldScotland (İngilizce). 17 Şubat 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Şubat 2023. 
  108. ^ "Distribution of the sickle cell gene". 17 Şubat 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Şubat 2023. 
  109. ^ a b "Red Sea drownings of Yemen-bound migrants hit new high". Your Middle East (İngilizce). 17 Ekim 2014. 20 Şubat 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Şubat 2023. 
  110. ^ . web.archive.org. 19 Ekim 2014. 19 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2023. 
  111. ^ "Poor and desperate, Syrian refugees beg on Yemen's streets". Reuters (İngilizce). 26 Eylül 2013. 20 Şubat 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Şubat 2023. 
  112. ^ . web.archive.org. 20 Kasım 2012. 20 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2023. 
  113. ^ . web.archive.org. 22 Ekim 2007. 22 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2023. 
  114. ^ . web.archive.org. 20 Mayıs 2011. 20 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2023. 

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Yemen ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
Vikisöz'de Yemen ile ilgili sözleri bulabilirsiniz.
  • Yemen'de basın özgürlüğü ve demokrasi (Qantara.de)
  • Yemen’in sarayları ve peyzajları 19 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
  • Yemen'de Osmanlı İzleri 16 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
  • Yemen’in sarayları ve peyzajları 19 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .


wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar

Yemen Arapca الي م ن romanize el Yemen resmi adiyla Yemen Cumhuriyeti Arapca الجمهورية اليمنية romanize el Cumhuriyyetu l Yemeniyye Orta Dogu da yer alan bir ulke Kuzeyinde Suudi Arabistan kuzeydogusunda Umman ile komsudur Batisini Eritre ve Cibuti guneybatisini Somali cevreler Yemen 555 000 km2 yuz olcumune sahiptir ve 1 200 km uzunlugunda sahil seridiyle Arap Yarimadasi nin guney ucunda yer almaktadir Guneyinde Hint Okyanusu nun uzantisi Aden Korfezi kuzeyinde Kizildeniz guneybatisinda ise bu ikisini ayiran Babulmendep Bogazi bulunmaktadir Yemen in Umman Denizi ile Kizildeniz de en buyukleri Hanis ve Sokotra olmak uzere 200 e yakin adasi bulunmaktadir En buyuk sehri ve baskenti San a dir 2022 yili itibariyla Yemen in nufusunun yaklasik 31 milyon oldugu tahmin edilmektedir Yemen Arap Birligi Birlesmis Milletler Baglantisizlar Hareketi ve Islam Isbirligi Teskilati uyesidir Yemenالجمهورية اليمنية el Cumhuriyyetu l Yemeniyye Yemen CumhuriyetiBayrak ArmaSlogan ٱلل ه ث م ٱل و ط ن ٱلث و ر ة ٱل و ح د ة Arapca Allah el Vatan es Sevra el Vahde Allah Vatan Devrim Birlik Milli mars الجمهورية المتحدة Arapca el Cumhuriyetul el Muttaḥiye Birlesik Cumhuriyet source source track track track track track Yemen konumuYemen haritasiTurYemen Ic Savasi Cumhurbaskanligi Liderlik Konseyi Birlesmis Milletler tarafindan taniniyorBaskent ve en buyuk sehirSan aSurgundeki baskentAdenResmi dil ve ulusal dilArapcaEtnik gruplar 2000 92 8 Arap 3 7 Somalili 3 5Resmi dinIslamDemonimYemenliHukumetUniter gecici cumhuriyet CumhurbaskaniResad el Uleymi ihtilafli BasbakanAhmed Avad bin Mubarek ihtilafli Yasama organiParlamento Ust meclis Alt meclisVekiller MeclisiKurulus Yemen Mutevekkili Kralligi nin kurulusua30 Ekim 1918 Yemen Arap Cumhuriyeti nin kurulusu26 Eylul 1962 Guney Yemen in bagimsizligib30 Kasim 1967 Birlesme22 Mayis 1990 Mevcut anayasa16 Mayis 1991 Yemen Ic Savasi16 Eylul 2014Yuzolcumu Kara530 000 km2 Su onemsiz miktarNufus 2023 tahmini34 449 825 48 Yogunluk65 km2 152 GSYIH SAGP 2023 tahmini Toplam 69 963 milyar 109 Kisi basina 2 053 180 GSYIH nominal 2023 tahmini Toplam 21 045 milyar 123 Kisi basina 617 184 Gini 2014 36 7 ortaIGE 2021 0 455 dusuk 183 Para birimiYemen riyali YER Zaman dilimiUTC 3 ASZD Trafik akisisagTelefon kodu 967ISO 3166 koduYEInternet alan adi yeOsmanli Imparatorlugu ndan bagimsizlikBirlesik Krallik tan Yemen ekonomisi onemli olcude petrol uretimi ve tarim uzerine dayalidir Petrol uretimi gayri safi yurt ici hasilanin buyuk bir kismini olusturmasina ragmen hala gelismemis durumdadir Tarim ulkenin en buyuk ihracat sektorudur ve bugday misir seker pancari kavun ve pamuk gibi urunler uretilir Tarihsel olarak Yemen bir tarim ulkesiydi ancak tarim ihracati deniz yollarinin ve limanlarinin aktifligine bagliydi Ayrica turizm ticaret ve hizmet gibi diger sektorler de ekonomiye onemli katkilarda bulunmaktadir Fakat ulkenin son yillarda yasadigi savas ic karisiklik aclik ve goc gibi sikintilar nedeniyle ekonomik buyume hizi asiri sekilde yavaslamistir Surdurulebilir kalkinmanin onundeki ciddi yapisal engeller olmasi dolayisiyla gelismekte olan az gelismis ulke statusunde olan Yemen 2020 yili icin dunyadaki en kirilgan ulkeler listesinde birinci sirada yer almaktadir 2019 yilinda Birlesmis Milletler Yemen de yaklasik 24 milyon yani nufusun 85 i insani yardima ihtiyac duymaktadir Kuresel Aclik Endeksinde Yemen ikinci ve Afrika haric tum ulkeler arasinda en dusuk insani gelisme endeksine sahiptir Yemen antik donemin en eski medeniyetlerinden biri olarak kabul edilir Antik caglarda Yemen de Sabalar yasamaktaydi Daha sonra MS 275 te Himyar Kralligi Yahudilik inancindan etkilendi Ardindan Hristiyanlik Yemen e dorduncu yuzyilda geldi Islam yedinci yuzyilda hizla yayildi Musluman Yemen askerleri Islam in ilk fetihlerinde cok onemli oldular Dokuzuncu ve onaltinci yuzyillar arasinda Resuliler Kasimiler gibi bircok hanedan ortaya cikti Ulke 1800 lerde Osmanli Imparatorlugu ile Birlesik Krallik arasinda ikiye bolundu Birinci Dunya Savasi sonrasinda Osmanli yonetimindeki Kuzey Yemen bolgesinde Imam Yahya onderliginde bagimsiz kalarak Yemen Zeydi Emirligi kuruldu Zeydi imamlar butun Yemen i ele gecirmek icin Birlesik Krallik ile cesitli catismalara girdi 1962 yilinda imamlarin baskici yonetimine karsi darbe ile krallik yikilarak Yemen Arap Cumhuriyeti kuruldu Guney Yemen basta Aden Kolonisi olmak uzere cesitli idari yonetimlerle yonetilirken cesitli isyanlar sonucunda Birlesik Krallik bolgeden cekildi ve 1967 yilinda Guney Yemen de Marksist Leninist bir devlet kuruldu Iki Yemen devleti 1990 yilinda modern Yemen Cumhuriyeti ni olusturmak icin birlestiler Ilk cumhurbaskani Ali Abdullah Salih 2012 yilinda Arap Bahari sirasinda ortaya cikan protestolar yuzunden istifa etti Yemen 2011 yilindan bu yana yoksulluk issizlik yolsuzluk yani sira eski cumhurbaskani Ali Abdullah Salih in anayasayi degistirme ve cumhurbaskanligi suresi sinirini kaldirma planina karsi sokak gosterileriyle baslayan bir siyasi kriz icerisindedir Protestolarin buyumesiyle birlikte Salih gorevi birakarak Suudi Arabistan a sigindi Salih in istifasindan sonra yapilan secimde 99 8 oy ile cumhurbaskani yardimcisi Abdurabbu Mansur el Hadi yeni cumhurbaskani oldu Secimde tek adayin olmasi ve Hadi nin eski rejimle baglantisi olmasi dolayisiyla kuzeyde Siiligin Zeydi koluna mensup Husiler ve guneyde Sunni Guney Hareketi secimi boykot etme cagrisi yapmislardir Eski rejimin buyuk oranda kendin korumasi sonucu kuzey ve guneydeki hareketler 2014 yilinin Agustos ayinda patlama noktasina gelmis ve 18 Agustos ta Husiler hukumetin petrol fiyatlarini yukseltmesini sebep gostererek darbe yapti Darbenin ardindan Iran destekli Husilerin ulkeyi tamamen ele gecirmesinden korkan Suudi Arabistan in basini cektigi koalisyon Yemen e mudahalede bulundu Boylece Yemen Ic Savasi baslamis oldu Ic Savasin basindan beri birkac taraf bulunmaktadir Bunlar kuzey dogu ve merkez bolgelerinde etkili Cumhurbaskanligi Liderlik Konseyi kuzeybati bolgesinde etkili Husi Yuksek Siyasi Konsey guney bolgesinde etkili Guney Gecis Konseyi 2021 yili itibariyla ic savasta toplamda 377 binden fazla insan oldu Yemen ablukasi nedeniyle 2016 yili itibariyla kitlik baslamistir Yemen nufusunun 17 milyonunun risk altinda oldugu tahmin edilmektedir Yemen de su altyapisinin islemez hale gelmesi nedeniyle modern tarihin en buyuk ve en hizli kolera salgini ortaya cikmistir Aralik 2020 yilinda supheli vakalar 2 510 806 olu sayisi ise 3 981 olmustur Suren siyasi kriz ve catisma Yemen deki insani durumun dramatik bir sekilde kotulesmesine yol actigi icin yaygin olarak elestirilmektedir ve bazilari bu durumunun insani bir felaket seviyesine ulastigini hatta bu durumu bir soykirim olarak nitelendirmektedir EtimolojiYemen in etimolojisi hakkinda cesitli kaynaklar bulunmaktadir Yamnat terimi Eski Guney Arabistan yazitlarinda ikinci Himyeri krali II Sammar Yahris in unvaninda gecmektedir Bu terim muhtemelen Aden ile Hadramut arasindaki kiyi seridini mutekabil gelmektedir Tarihi olarak Yemen Suudi Arabistan daki Kuzey Asir den Umman in guneyindeki Zufar a kadar uzanan daha genis bir bolgeyi kapsiyordu Bu bolge Buyuk Yemen olarak adlandirilir Yemen Islam cografyacilarina gore dunyanin merkezi kabul edilen Mekke nin dogusuna dogru donuldugunde Kabe nin guneyinde yani haritaya gore saginda kaldigi icin el yamin Arapca اليمين isminden turedigi iddia edilmektedir Diger kaynaklarda Yemen in saadet veya kutsanmis anlamina gelen yamn veya yumn kokunden geldigi iddia edilmektedir Arabistan in geri kalanina Arabia Deserta Turkce Issiz Arabistan denir iken Yemen Helenistik Yunanlar tarafindan Arabia Eudaimon Grekce Eὐdaimwn Ἀrabia romanize Evdaimon Aravia Romali cografyacilar tarafindan Arabia Felix Turkce Bereketli Talihli Arabistan Araplar tarafindan Yemen es Sa id Arapca اليمن السعيد Turkce Mutlu Yemen olarak adlandirilmaktaydi Latin ve Yunanlar antik Yemen den Hindistan olarak bahsetmislerdir Bunun nedeni Perslerin Guney Arabistan la temas kurduklarinda Habesilere ve diger koyu tenli halklara Hintli demesinden kaynaklanmistir TarihceAntik ve Islam oncesi Yemen Yemen de hukum suren en eski devletlerden Ma in devleti gunumuz Yemen topraklarinin kuzey bolgeleri ile Hicaz Fedek ve Teyma sinirlarina kadar olan bolgede hukum surmustur MO 1400 650 yillari arasinda Yemen de hukum suren Main kralliginin merkezi San a nin dogusunda harabeleri bulunan Main sehriydi Bolgenin en eski devletlerinden biri de Sebe nin guneyindeki Beycan Baihan vadisini iceren Yemen in orta bolumunde hukum surmus dir Bassehri Timna olan Kataban kralliginin MO 8 yuzyilda kuruldugu tahmin edilmektedir MO 100 yili civarinda tahrip edilen Timna sehrinin harabeleri gunumuze kadar ulasabilmistir Yemen de hukum suren onemli kucuk kralliklardan birisi de Evsan Kralligi ydi Merha vadisinde Aden Korfezi kiyilarinda hukum suren Helen kulturunden etkilenen Evsan Devleti bilinmeyen bir donemde bolgenin en nufuzlu devleti haline gelerek Dogu Afrika kiyilarini da etkisi altina aldi MO 7 yuzyilda Saba hukumdari Mukarrib tarafindan bu kralliga son verildi MO 1500 yillarinda Yemen in Hadramut bolgesine geldigi tahmin edilen Hadramutlular bassehri Sabata olan bir devlet kurdular Daha sonra Sebe Devleti nin hakimiyetine giren Sebe zayiflayinca bagimsizligini tekrar kazandi Antik donem Yemen tarihinin en onemli kralligi Sebe Devleti olup bassehri Marib di Komsu Main Kataban ve Hadramut kralliklarini egemenligi altina alan Sebe devleti MO 115 yilinda Himyar Kralligi tarafindan ortadan kaldirildi Bassehri Zafar olan Himyeri Kralligi 525 yilina kadar gunumuz Yemen topraklarinda hukum surdu Himyerilerin son hukumdari Zu Navas Yahudiligi kabul ederek bu dini devletin resmi dini haline getirdigi gibi Hristiyanlari da Yahudiligi kabul etmeye zorladi 523 te ele gecirdigi Necran Najran daki Hristiyanlara yapilan katliam uzerine Hristiyan Habes Aksum Krali Kaleb Bizans imparatoruyla anlasip Yemen e bir ordu gonderdi 525 yilinda Yemen e gelen Habes ordusu Zu Navas i maglup ederek Himyar Kralligi na son verdi Bu tarihten sonra Yemen bir sure Habes valileri tarafindan idare edilmis olup bu valilerden birisi olan Ebrehe Kabe yi yikmak icin Mekke ye bir saldiri duzenledi 570 yilindan itibaren Yemen de Sasani hakimiyeti basladi ve bolgedeki Sasani egemenligi 630 yilinda Islam ordularinin bolgeye gelmesine kadar surdu Islami donem Islam Peygamberi Muhammed in 629 yilindan itibaren yerel Himyeri meliklerine Islam a davet mektuplari gondermesi Yemen de Islamlasma surecini hizlandirdi Sasaniler in Yemen valisi Bazan in Islamiyet i benimsemesiyle birlikte San a halki ve Ebnalar da Iranli askerlerle Yemenli kadinlarin evlenmesiyle ortaya cikan ve Ebna olarak adlandirilan halk Islam a girdi 628 631 Ali Muhammed tarafindan Aralik 631 de Yemen seferine gonderildi Bu sirada Yemen den gelen heyetlerle yapilan anlasma ile Islam devletinin hakimiyetini kabul ettiler Ebu Bekir doneminden itibaren San a Cened Hadramut un bir kismi olmak uzere uc bolgeye ayrilan Yemen halifenin tayin ettigi valiler tarafindan yonetildi Bazi bolgeler ise Himyer ve Hemdan gibi kabilelerin yonetimindeydi Yemen topraklari 683 692 yillari arasinda Hicaz da halifeligini ilan eden Bazan in hakimiyetine gectikten sonra yeniden Emevi egemenligine gecti Hadramut Kadisi Imam Abdullah Harici Ibazileri nin destegiyle Emeviler e baskaldirdi ve halifeligini ilan etti Hadramut un ardindan 746 yilinda San a yi da ele gecirdi II Mervan tarafindan 748 de Yemen deki isyan bastirilarak Emevi hakimiyeti yeniden saglandi Abbasiler doneminde Yemen de Islam kulturunun giderek yayilmasi sonucunda San a Zemar Cened ve Sa de birer ilim merkezi haline geldi Yemen de Abbasiler doneminde Tihame bolgesinde cikan isyanlar uzerine istikrar bozuldu Halife Memun un kumandanlarindan Muhammed b Abdullah b Ziyad i ordusunun basinda vali olarak bolgeye gonderdi 818 yilinda merkezi yonetimden ayri olarak Hadramut tan sahildeki Aden e kadar uzanan ve bassehri Zebid olan Ziyadiler hanedanini kurdu Abbasilerin Yemen in bazi bolgelerindeki hakimiyeti 897 yilina kadar devam etti Zebid de hukum suren Ziyadiler in son donemlerinde yonetim Habesli vezirlerin eline gecti Mercan adli vezirin kolelerinden Necah butun rakiplerini bertaraf ederek 1022 de kendi hanedanini kurdu Safii mezhebine mensup olan Necah ayni donemde bolgede hukum suren Suleyhiler le mucadeleye girdi Necahi hanedani Mehdi Emiri Ali bin Mehdi nin 1058 yilinda Zebid i ele gecirmesiyle yikildi Mehdi Emirligi nin Tihama bolgesindeki hakimiyeti Eyyubiler tarafindan 1174 tarihinde sona erdirildi Himyeri hanedanligindan gelen ve Sibam merkezli Emir Ya fur 847 de bolgeyi ele gecirerek kuzeyde guneyde Taiz arasinda Ya furi hanedanini kurdu Daha sonra San a nin ele gecirilmesiyle hanedanin merkezi buraya tasindi 872 yilinda hanedanlik merkezi Sibam a tasindi Bolge ileri gelenlerinin davetiyle 897 de Zeydi imametini tesis etmek uzere Sa de ye gelen Zeydiler den Imam Hadi 901 yilinda San a yi ele gecirdiyse de Ya furiler ertesi yil sehri geri aldilar Imam Hadi Sa dah a cekilmek zorunda kaldi Imam Hadi Ilelhak Yahya bin Huseyin in 897 de Sa dah a gelip bazi kesintilerle birlikte hakimiyetini 1962 yilina kadar devam ettiren ve guclu donemlerinde Yemen in tamamina hukmeden Zeydi Imamligi ni kurmasi Yemen tarihinde yeni bir donemin baslangici sayilir Sa de ve cevresinde egemenligini surduren Yahya bin Huseyin in ogullari doneminde pek cok Yemen kabilesi Zeydiler e tabi oldu Ebu Hasan Esad in 944 te vefati uzerine aile ici mucadeleler sonucunda Ya furiler in bolgedeki hakimiyeti zayiflamaya basladi Abdullah in 997 de vefatinin ardindan tabi bir hanedan olarak ancak dort yil kadar ayakta kalabilen Ya furiler in hakimiyeti Abdullah in oglu Es ad II doneminde 1001 de sona erdi 1047 yilinda Yemen de Ebu l Hasan Ali b Muhammed es Suleyhi tarafindan Ismaili Siiligine mensup Suleyhi hanedani kuruldu Komsu hanedanlara karsi basarilar kazandilar San a yi egemenligi altina alan ve burayi bassehir yapan Ali b Muhammed 1060 ta Zebid i ele gecirdi Daha sonra 1087 yilinda hanedanligin bassehri Jibla ya tasindi Suleyhiler Fatimiler in destegiyle Yemen in birligini sagladi Kralice Erva nin 1138 yilinda olumuyle Suleyhi hanedanligi sona erdi San a ve cevresi 1098 yilinda bolgeyi Suleyhiler e bagli olarak yoneten Hemdaniler den Hatim bin el Gasim in egemenligine gecti Hemdani kabilesine mensup uc aile Eyyubiler in Yemen de idareyi ele almasina kadar bolgede egemenligini surdurdu Eyyubi egemenligi Resuliler Zeydiler ve Tahiriler Eyyubi sultani Selahaddin Eyyubi birbirleriyle mucadele eden kucuk hanedanlarin idaresindeki Yemen e kardesi Turan Sah i 1174 te gonderdi Turan Sah kisa sure icerisinde Hemdaniler Mehdiler ve Zureyiler e karsi basari sagladi onlarin elindeki topraklari Eyyubi hakimiyeti altina aldi Ancak kuzey Yemen deki Zeydiler in hakimeyetindeki bolgelerin ele gecirilmesinde basarisiz oldu Eyyubi hakimiyetinin zayiflamasiyla Imam Abdullah 1199 da San a ve Dhamar i ele gecirdi Zeydilerin iki rakip imam arasinda bolunmesi uzerine Eyyubiler in harekati sonucu Zeydilerle 1219 tarihinde anlasma imzalandi Mesut Yusuf un 1229 da olumuyle Eyyubiler in Yemen egemenligi sona erdi ve hakimiyet Resuliler e gecti Eyyubiler in hizmetinde bulunan ve onlarin ordusu icinde 1223 yilinda Yemen e gelen Oguz kokenli Omer bin Resul atabeg sifatiyla Yemen hakimiyetini ustlendi ve 1235 te bagimsizligini ilan ederek Yemen de iki yuzyildan fazla suren Sunni Resuliler hanedanligini kurdu Hakimiyet alanini Mekke den Zufar valiligine kadar genisletti Omer bin Resul un yegeni tarafindan oldurulmesinden sonraki donemde hanedanlik Zeydiler in saldirilarina maruz kaldi Bolgede hakimiyeti yeniden ele geciren Resuliler Taiz ve Zebid i hanedanligin merkezi yapti Nasir Ahmed in 1424 te olumunden sonra veba salgini ve ic karisikliklar sonrasinda hanedanlik Tahiriler tarafindan 1454 yilinda ortadan kaldirildi Tahiriler Rada Bolgesinden yerli Yemen kokenli bir aile olup Resuliler in hizmetinde bulunmuslardi Resulilerin cokusuyle birlikte Tahirilerin bolgedeki gucu artmaya basladi Tahiriler den Amir ve Ali adindaki iki kardes once 1454 te Aden i ele gecirerek Resuli hanedanini ortadan kaldirdilar Zebid Aden Yafrus Rada ve Juban ile Tihame bolgesinde egemenlik kurdular Kuzey bolgelerinde egemenlik kuran Zeydi imamligiyla mucadeleye girdiler Sonraki donemlerde Sihr ve Hadramut hanedanligin egemenligine gecti II Amir doneminde Yemen in kuzeyindeki Zeydilerin topraklarina ilerleyis surduruldu ve 1504 te San a yi ele gecirdiler ve boylece Yemen in buyuk kismina hakim oldular 16 yuzyil baslarindan itibaren Aden in onemini fark eden Portekizlilerin tehdidiyle karsi karsiya kaldilar 1507 de Portekizliler Aden karsisindaki Sokotra adasini isgal ettiler Kizildeniz deki Portekiz varligindan rahatsiz olan Memluk sultanligi bolgeye donanma gonderdi Tahirilerin Memluk donanmasina yardimda bulunmamasi Tahiri Meluk iliskilerinin bozulmasina yol acti Memlukler Zeydiler in ve Yemenli yerel kabilelerinin destegini de alarak 1517 yilinda Zebid yakinlarinda yapilan savasta Tahiri ordularini yenilgiye ugratarak Yemen in buyuk kismini ele gecirdiler Ancak ayni yil icerisinde Memluk Sultanligi nin Osmanlilar tarafindan yikilmasinin ardindan Tahiriler den Amir bin Davud 1521 de Aden de yonetimi ele gecirdi ve 1538 yilina kadar burada egemenligini surdurdu Modern donem 1 donem Osmanli hakimiyeti Osmanli Devleti askerleri yerel Yemen halkiyla birlikte Kizildeniz ve Hint Okyanusu nda faaliyet gosteren Portekizliler e karsi mucadeleye giren Osmanlilar stratejik onem tasiyan Aden i 1538 de Hadim Suleyman Pasa tarafindan alarak Tahiriler hanedanligina son verdi Osmanlilar Zebid ve Aden arasinda kalan bolgeyi iceren Yemen Eyaleti ni olusturdular Zeydilerle uzun suren mucadeleler sonucunda Osmanli gucleri once Taiz i 1547 yilinda da San a yi ele gecirdi Zal Mahmud Pasa nin 1560 1565 beylerbeyligi doneminde yonetimden hoslanmayan Zeydiler in eskiyalik hareketlerine baslamasi yuzunden eyalette yonetim kotuye gitti Mahmud Pasa eyaletin merkezini San a dan Taiz e tasidi Zeydi isyanlari da giderek yayilmaya basladi 1568 de Imam Mutahhar onculugundeki Zeydi isyani sonucunda San a Zeydilerin eline gecti Bunun sonucunda Yemen Osmanli hakimiyeti Zebid ve Tihame bolgesi haric dar bir bolgeye sikisti Yemen isyanlarini bastirmak uzere bolgeye gonderilen Habes Beylerbeyi Ozdemiroglu Osman Pasa komutasindaki Osmanli ordusu once Taiz i ele gecirdi Kahiriye Kalesi 1569 da ele gecirilmesi uzerine Mutahhar in ordusu geri cekildi Daha sonrasinda Aden ele gecirildi Sinan Pasa San a sehrinin kilidi durumundaki Kevkeban in uzun bir kusatmanin ardindan alinmasi uzerine Mutahhar 1572 de Sa de ye cekilmek zorunda kaldi ve Yemen de Osmanli kontrolu yeniden saglandi Imam Mueyyed liderligindeki Zeydiler San a nin kuzey kesimini ele gecirdiler Imam Mueyyed kuvvetleri San a ve Taizi kusatti ve 1629 da iki sehri de ele gecirdiler Daha sonraki yillarda Zebid ile 1635 yilinda nin dusmesiyle Osmanli ordusunun cekilmesinin ardindan Yemen de Kasimiler donemi basladi 2 donem Osmanli hakimiyeti Osmanli Devleti Yemen Valisi Ahmed Muhtar Pasa Birlesik Krallik in 1839 yilinda Aden i ele gecirmesi ve Kizildeniz i kontrolu almasi uzerine Osmanli Imparatorlugu 19 yuzyilin ortalarindan itibaren tekrardan Yemen le ilgilenmeye basladi Iki asirlik bir aradan sonra 1849 da Tihame yi tekrar ele gecirdiler Ardindan Osmanli kuvvetleri Hudeyde yi ele gecirdikten sonra San a uzerine hareket etse de sehri ele geciremedi Yemenli tuccarlar Osmanli nin donusunun ticaretlerini gelistirecegini biliyordu cunku Yemen Osmanli pazarina acilacakti 1869 da Suveys Kanali nin acilmasi Osmanli nin Yemen de kalma kararini guclendirdi Zeydi imamlari arasinda cikan karisiklik sonrasinda 1871 tarihinde Yemen valisi tayin edilmis Ahmed Muhtar Pasa 1872 yilinda San a yi alarak Osmanli idarisini yeniden kurdu San a Yemen Vilayeti nin idari merkezi oldu Osmanli Imparatorlugu onceki deneyimlerinden ders almis ve daglik bolgelerdeki kabile reislerinin guclerini kirmaya calismistir Hatta Yemen halkini sekulerlestirmeye calisirken Yemen Yahudileri Yemen milliyetcisi safina gecmeye basladilar Osmanli isyanci resileri affederek ve onlari idari gorevlere atayarak kabileleri yatistirdi Boylece daglik bolgelerde yeniden kontrol saglandi Vilayetin refahini artirmak icin bir dizi reform yaptilar Ancak Yemen e memurlar genellikle surgun olarak gittikleri icin yolsuzluk yaygindi Tanzimat reformlari Zeydi kabileler tarafindan sapkinlik olarak goruluyordu 1876 da Hasid ve Bakil kabileleri Osmanli ya karsi ayaklandi Ayaklanmayi sona erdirmek icin kabileleri hediyelerle yatistirmak zorunda kaldi Kabile reislerini yatistirmak zordu ve sonu gelmeyen bir siddet dongusu Osmanli nin bolgeyi sakinlestirmesini imkansiz hal e getiriyordu Ahmet Izzet Pasa Osmanli nin daglik bolgeleri bosaltip Zeydi kabilelere karsi surekli askeri operasyonlar yapmak zorunda kalmayip Tihame yle yetinmesini onerdi Kuzey asiretleri 1890 dan itibaren Kasimilerin devami olan Hamideddin hanedani liderliginde birlesti Imam Yahya 1904 yilinda bir isyan baslatti Isyan Osmanli yonetimine buyuk zararlar verdi Asir de Seyh Idrisi nin baslattigi isyan 1911 de Imam Yahya nin buyuyen isyaniyla yeniden alevlenince Osmanli yoneticilerinin Yemen meselesini cozmek uzere 1911 de Ahmed Izzet Pasa Yemen e gelerek San a kusatmasini kaldirdi ve Imam Yahya ile 13 Ekim 1911 de Da an Anlasmasi yaparak isyanlara son verdi Yapilan antlasmayla Osmanli Sunni halkin yasadigi bolgelerde denetimini devam ettirirken San a dahil Zeydilerin yasadigi bolgeler Imam Yahya nin denetimine birakildi 1904 1911 yillari arasindaki isyanlar Osmanli ya 10 bin civari askere ve yilda 500 bin sterline mal oldu Yemen de Osmanli hakimiyeti Mondros Mutarekesi nin ardindan fiilen sona erdi ve Osmanli gucleri Hudeyde de Ingilizler e teslim oldu Yemen Lozan Antlasmasi sonucunda hukuken Osmanli topragi olmaktan cikti Yemen Mutevekkili Kralligi Imam Yahya 1869 1948 Imam Yahya Hamideddin el Mutevekkil 1911 de imzalanan Da an Mukavelesi ne gore kuzey daglik bolgelerini tartismasiz sekilde yonetiyordu Osmanli nin 1918 de Mondros Mutarekesi geregi cekilmesinden sonra Imam Yahya San a ya girerek Yemen in bagimsizligini ilan etti Bagimsizligindan sonra Kasimi Devleti doneminden kalma Asir den Zufar a uzanan Buyuk Yemen idealini gerceklestirmek icin Aden i himayesine almis olan Birlesik Krallik Idrisiler ve Suudiler ile karsi karsiya geldi Ilk olarak Osmanli Imparatorlugu ve Birlesik Krallik arasinda kararlastirilmis Yemen i kuzey ve guney olarak ikiye bolen Menekse Hatti ni Yemen i isgal eden iki yabanci devlet arasinda yapildigi gerekcesiyle tanimadigini ilan etti 1919 yilinda Imam Yahya Ingiliz himayesindeki bolgeleri ele gecirmek icin guneye dogru harekete gecti Ingilizler saldiriyi savusturduktan sonra el Hudeyde ye ilerleyerek orayi isgal etti Ardindan el Hudeyde yi Idrisilere teslim ettiler 1922 yilinda Imam Yahya tekrardan guneye dogru hareket etti Ingilizler bu sefer bombalayarak karsilik verdi 1925 yilinda el Hudeyde Idrisilerden geri alindi Imam in birlikleri Idrisileri Asir e kadar takip etti ve Idrisileri onlarin vasali olmayi teklif etmeye zorladi Imam Yahya Idrisilerin Fas kokenli oldugu gerekcesiyle bu teklifi reddetti 1927 yilinda Imam Yahya bir kez daha guneye dogru hareket etti Aden e 50 km kalmis iken Ingilizler tarafindan bes gun gun boyunca bombaladi Sadece top ve tufege sahip olan Yemen asiretleri karsilik veremeyerek geri cekildi Ali Nasir el Kardey onderligindeki asiret birlikleri Sebve yi ele gecirse de Ingilizler tarafindan bombalaninca geri cekildi 1962 yilinda Yemen deki bir kralci kampi Italya Kralligi 1926 da Imam Yahya yi Yemen krali olarak taniyan ilk ulke oldu Bu durum Imam Yahya nin Aden himayesi ve Asir i de kapsayan Buyuk Yemen uzerindeki egemenlik iddiasinin taninmasi olarak yorumlayan Ingilizler icin buyuk bir endise yaratti Idrisiler Imam Yahya nin baskisi yuzunden Ibn Suud dan koruma talep etti fakat 1932 yilinda Idrisiler anlasmayi bozarak otoritelerini sarsan ve bu bolgeleri kendi ulkesine katma arzusunu dile getiren Ibn Suud a karsi yardim istemek icin Imam Yahya ya gittiler Ayni yil Ibn Suud u Hicaz dan cikarip Hicaz da yeniden bir devlet kurmayi planlayan bir grup Hicazli liberal Yemen e kacti Imam Yahya Idrisilere egemenliginin geri verilmesini talep etti Ibn Suud yardim icin basvurdugu Birlesik Krallik yuklu miktarda silah ve ucak gonderdi 1933 te Ibn Suud Idrisi isyanini bastirdi ve ardindan Idrisiler Yemen e kacti Imam Yahya ile Ibn Suud arasindaki muzakereler sonucsuz kaldi ve Ibn Suud savas ilan etti 1934 Suudi Yemen savasindan sonra Mayis 1934 te ateskes ilan edildi Imam Yahya rehineleri Idrisileri ve diger Suudi Arabistan in talep ettigi kisileri verdi ve bunun yani sira Yemen Asir Necran ve Cazan i 20 yilligina devretti 1934 te Birlesik Krallik ve Yemen arasinda San a Dostluk Antlasmasi imzalandi Boylece Imam Birlesik Krallik in Aden uzerindeki egemenligini 40 yilligina tanidi Bu antlasmadan sonra Imam Yahya izolasyonist bir politika yuruttu Her ne kadar Ingiliz karsiti olup Italya Kralligi nin mensup oldugu Mihver devletlerine yakin olsa da II Dunya Savasi boyunca bir taraf tutmamistir Yemen 1945 yilinda Arap Birligi ne 30 Eylul 1947 de Birlesmis Milletler e uye oldu 17 Subat 1948 de Imam Yahya Ali Nasir el Kardey tarafindan bir pusuda olduruldu ve Abdullah el Vezir Yemen krali oldugunu ilan etti Imam Yahya nin oglu Ahmed bin Yahya karsi saldiri ile darbeyi engelledi Ahmed bin Yahya donemi artan gelisme aciklik ve Buyuk Yemen in yaratilmasina yonelik ozlemlerinin onunde duran guneydeki Ingiliz varligi konusunda Birlesik Krallik ile yenilenen surtusme ile damgasini vurdu Birlesik Krallik ile bir dizi catismalar olsa da bir sinir catismalarindan Birlesik Krallik galip gelmistir Mart 1955 te bir grup subay ve Ahmed in iki erkek kardesi tarafindan yapilan bir darbe krali bir sureligine gorevden aldi Ancak darbe cabucak bastirildi Ahmed bin Yahya Arap milliyetcileri ve pan Arabistler tarafindan desteklenen Misir Cumhurbaskani Cemal Abdunnasir in artan baskilariyla karsi karsiya kaldi ve Nisan 1956 da Misir ile karsilikli bir savunma antlasmasi imzaladi Mart 1958 de Yemen Birlesik Arap Devletleri ne katildi Ancak bu konfederasyon Suriye nin Eylul 1961 de Birlesik Arap Cumhuriyeti nden ve Aralik 1961 de Birlesik Arap Devletleri nden cekilmesinden kisa bir sure sonra dagildi Bu olaylardan sonra Yemen ile Misir in iliskileri kotulesti Ahmed bin Yahya nin olumunun ardindan basa Muhammed el Bedir gecti fakat 7 gun sonra darbe yapildi Darbe Kuzey Yemen Ic Savasi ni atesledi Aden Kolonisi Kralice II Elizabeth 1954 yilinda Aden de tebaasini sovalye ilan etmeye hazirlanirken elinde bir kilic tutuyor Aden Protektorasi 1937 yilinda Britanya Hindistani ndan ayrilarak Tac kolonisi haline geldi 1890 dan itibaren Amran El Beyda ve Taiz den yuzlerce Yemenli Aden limaninda calismak icin Aden e goc etti Boylece cogunlugu yabancilardan olusan Aden demografisi yeniden Arap agirlikli hale geldi Ikinci Dunya Savasi sirasinda Aden in ekonomik buyuyusu hizlanmis ve New York tan sonra Dunya nin en islek ikinci limani haline gelmistir Isci sendikalarinin yukselisinin sonrasinda isci kesimleri arasinda husursuzluklar olusmus ve 1943 yilinda Birlesik Krallik isgaline karsi ilk direnis belirtileri baslamistir Aden de ilk Arap klubu ve okulu kurmus ve bir sendika icin calismaya baslayan ilk kisi olmustur Aden Kolonisi dogu ve bati olarak ikiye ayrilmisti Bunlar da 23 sultanliga ve emirlige ve sultanliklarla hicbir alakasi olmayan birkac bagimsiz kabileye bolundu Saltanatlar ve Birlesik Krallik arasindaki anlasma Ingilizler tarafindan himayeyi ve dis iliskilerin tam kontrolunu ayrintili olarak iceriyordu Lahic Sultanligi sultaninin Ekselanslari olarak anildigi tek sultanlikti Birlesik Krallik artan Arap milliyetciligine karsi saltanatlara daha cok ozgurluk taniyarak Guney Arabistan Federasyonu nu kurdu Kuzey Yemen Ic Savasi guneydeki bircok Arapa Ingiliz yonetimine karsi ayaklanma konusunda ilham verdi liderliginde kuruldu UKC tum saltanatlari yok edip sonunda Yemen Arap Cumhuriyeti ile birlesmeyi umuyordu UKC ye destegin buyuk cogunlugu Radfan ve Yafa bolgesinden geliyordu bu nedenle Ingilizler Ocak 1964 te Radfan i tamamen yakan Findikkiran Operasyonu nu baslatti Kuzey ve Guney Yemen Yemen Arap Cumhuriyeti turuncu Yemen Demokratik Halk Cumhuriyeti mavi Yemen in kuzeyinde Mutevekkili monarsisinin sona ermesinden sonra Misir in destegiyle Yemen Arap Cumhuriyeti Kuzey Yemen kuruldu cumhurbaskanligina da ordu komutani getirildi 1962 1970 yillari arasinda Misir destekli cumhuriyetciler ile Suudi Arabistan destekli Mutevekkili Kralligi yanlilari arasinda ic savasi Cumhuriyetciler kazandi Kuzey Yemen de monarsinin yikilarak Yemen Arap Cumhuriyeti nin kurulmasindan sonra Ingiliz himayesindeki Aden merkezli bolgeleri ile kucuk kralliklari Guney Yemen Ingiliz yonetiminden kurtarmak amaciyla Arap milli hareketi Ulusal Kurtulus Cephesi ni kurdu ve bazi kabilelerin de katilimiyla Ingilizler le mucadeleye baslandi Bu mucadele Guney Yemen ile Aden in 1967 de bagimsizligina kavusmasiyla sonuclandi 30 Kasim 1967 de Guney Yemen in bagimsizligini ilan eden yeni yonetim Bati dan gerekli destegi goremeyince SSCB ve Cin gibi sosyalist ulkelerle yakinlasma icine girdi Daha sonra sosyalist blokta yer alan Yemen Demokratik Halk Cumhuriyeti kuruldu Yemen Demokratik Halk Cumhuriyeti nde butun partiler birlestirilerek Yemen Sosyalist Partisi olusturuldu ve ulke bu parti tarafindan yonetildi Kuzey Yemen ve Guney Yemen arasinda 1972 ve 1979 da kisa sureli ve sinir degisikliklerine sebep olmayan catismalar yasandi Guney Yemen de 1986 da parti ici cekismeleri yuzunden gorevinden ayrilan Ali Nasir Muhammed in ardindan ulkede siyasi kriz yasanmasi sonucu ic savas cikti Savasi kaybeden Ali Nasir Muhammed bir kisim taraftariyla Kuzey Yemen e kacti Yemen in Birlesmesi ve Yemen Cumhuriyeti Kuzey ve Guney Yemen Sovyetler 22 Mayis 1990 da birlesti Ulke iki bucuk yillik gecis doneminde iki parti tarafindan ortaklasa yonetildi 1993 yilinda yapilan secimin ardindan iki ulke tamamen birlesti Bu secimleri Kuzey Yemen in eski cumhurbaskani Ali Abdullah Salih kazandi Mayis Haziran 1994 tarihleri arasinda Kuzey ve Guney Yemen destekcileri arasindan meydana gelen ic savasi Ali Abdullah Salih in Kuzey Yemen gucleri kazandi Yemen de 1999 yilinda yapilan ilk dogrudan cumhurbaskanligi secimlerini Ali Abdullah Salih yeniden kazandi 2000 yilinda anayasayi degistirerek tekrar iki defa daha secilme hakki saglandi Salih 2004 yilinda Huseyin Bedreddin el Husi liderligindeki Sii Zeydi isyaniyla ugrasmak zorunda kaldi 2011 yilinda baslarinda Tunus ta baslayip Misir la devam eden ve Arap dunyasina yayilan Arap Bahari Yemen i de etkiledi Issizlik ekonomik kosullar ve yolsuzluga karsi uzun suren protesto gosterileri ve catismalarin ardindan 23 Kasim 2011 de imzalanan Korfez Arap Ulkeleri Is Birligi Konseyi karariyla Ali Abdullah Salih in otuz uc yillik yonetimi fiilen sona erdi Goreve baskan yardimcisi Abd Rabbuh Mansur al Hadi getirildi 21 Ocak 2012 de yapilan secimlerde Hadi cumhurbaskani secildi Subat 2015 ten beri yonetim San a ve Aden hukumetleri olarak fiilen ikiye ayrildi Hadi nin 2 yillik gecis surecinde ekonomik ve sosyal sorunlari cozemedigini one suren Sii Husiler in Ensarullah Hareketi ile ordu kuvvetleri arasinda yer yer catismalar meydana geldi 21 Eylul 2014 te baskent San a yi kusatarak 4 gun suren catismalarin ardindan Husiler sehirde kontrolu ele gecirdiler 22 Ocak 2015 te Cumhurbaskani Hadi ve Basbakan Halid Mahfuz Bahhah istifa etti 06 Subat 2015 te parlamentoyu feshederek ulkeyi yonetmek uzere gecici bir baskanlik konseyi kuracaklarini bildiren Husiler olusturacaklari konseyin Sunniler in cogunlukta oldugu Yemen i iki yil yoneteceklerini bildirdiler Yemen de siyasi krizi cozmeyi amaclayan BM onculugundeki gorusmelere baslanmistir Ev hapsinde tutulan Cumhurbaskani Hadi 21 Subat ta San a dan kacarak Aden e gecmis ancak Husiler in Aden e yaklasmasi uzerine 25 Mart ta ailesiyle birlikte ulkeyi terk etmistir 26 Mart tan itibaren de Suudi Arabistan onculugundeki koalisyon ulkeleri tarafindan Husi milislerine yonelik olarak hava harekatina baslanildi Idari bolumlerPlanlanan Yemen Eyaletleri Yemen in baskenti San a dir Ulkenin en buyuk idari birimleri ve 22 il vardir Bu iller ilcelere ayrilmistir toplamda 333 ilce mevcuttur Bunlar da 2 210 bucak ve daha sonra 38 284 koye bolunmustur 2004 yili sonu itibariyla Yemen yirmi ile ve Emanet el Asime adli bir belediyeye bolunmustur Aralik 2013 te daha oncesinde Hadramut ilinin bir parcasi olan Sokotra ayri bir il olarak yapilanmistir 2014 yilinda bir anayasa Yemen 6 bolgeye bolunerek federalist bir yonetim modeli yaratti Bu federal oneri Husilerin gerceklestirdigi darbeye katkida bulunan bir faktor oldu Abyan Aden Amran Ed Dali El Beyda El Cevf El Hudeyde El Mehra El Mehvit Emanet el Asime San a sehri Hacce Hadramut Ib Lahic Ma rib Rayima Saada San a Sokotra Takimadalari Sebve Taiz Zamar Abyan Aden Amran Ed Dali El Beyda El Cevf Hudeyde El Mehra Mehvit Asime Hacce Hadramut Ib Lahic Marib Rayima San a Sokotra Sebve Zamar Taiz SaadaSiyasetYemen cok partili sisteme sahip temsili demokrasinin uygulandigi uniter devlettir Mevcut anayasa 1991 de onaylandi ve bu anayasaya gore secilmis bir cumhurbaskani 301 sandalyeli secilmis bir Vekiller Meclisi ve atanmis 111 uyeli bir iktidari paylasmaktadir Cumhurbaskani devletin basi basbakan ise hukumetin basidir San a da hukumeti uluslararasi alanda taninmayan Yuksek Siyasi Konsey olusturmaktadir 1991 anayasasi cumhurbaskaninin parlamentonun en az 15 uyesi tarafindan desteklenen ve en az iki aday arasindan halk oylamasiyla secilmesini ongormektedir Basbakan ise cumhurbaskani tarafindan atanir ve parlamentonun ucte ikisi tarafindan onaylanmasi gerekir Cumhurbaskaninin gorev suresi yedi yil parlamentonun secimle isbasina gelen uyelerinin gorev suresi ise alti yildir Sadece Muslumanlar secimle is basina gelebilir 18 yasini doldurmus her yurttasin oy hakki guvence altina alinmistir 1999 yilinda Yemen ilk secimini gerceklestirmis ve bu eskiden Yemen Arap Cumhuriyeti nin cumhurbaskani olan Ali Abdullah Salih cumhurbaskani oldu Nisan 2003 te yapildi ve Genel Halk Kongresi mutlak cogunlugunu korudu Abdullah Salih 2006 da tekrardan cumhurbaskani Secime siddet basin ozgurlugu ihlalleri ve hile iddialari eslik etti Salih 2011 yilina kadar iktidarda neredeyse rakipsiz kaldi Arap Bahari nin etkisiyle birlesen yeni secim turu duzenlemeyi reddetmesine karsilik halk kitlesel protestolara giristi 2012 yilinda Salih istifa etti ancak 2010 larin ortalarinda Husiler in darbesi sirasinda onlarla ittifak kurarak Yemen siyasetinde onemli bir aktor olarak kalmaya devam etti Anayasa bagimsiz bir yargi ongormektedir Birlesme surecinde Kuzey ve Guney Yemen in kanunlari birlestirilmistir Hukuk sisteminde ayri ticaret mahkemeleri ve San a merkezli bir Yuksek Mahkeme bulunmaktadir Serait yasalarin ana kaynagidir ve bircok dava hukukun dini temellerine gore tartisilmakta ve bircok yargic yargicliginin yani sira din alimidir Cezaevi Idaresi Teskilat Yasasi Cumhuriyet kararnamesi no 48 1981 sayili Cumhuriyet kararnamesi ve Cezaevi Kanunu yonetmelikleri ulkenin cezaevi sisteminin yonetimi icin yasal cerceveyi saglamaktadir CografyaYemen in topografik haritasi Orta Dogu da bulunan ulkenin kuzeyden Suudi Arabistan ve dogudan Umman olmak uzere iki adet komsusu bulunmaktadir Guneyinde Aden Korfezi ve Arap Denizi ile batisinda Kizildeniz ile cevrilidir Petrol balik kaya tuzu mermer komur altin kursun nikel bakir ve batidaki verimli araziler baslica dogal kaynaklaridir Ulkede col iklimi etkilidir ve yil icinde toz ve kum firtinalari gorulur YEMEN nden yonlerSuudi Arabistan Suudi Arabistan Suudi ArabistanKizildeniz daha batida Eritre KB DG UmmanKizildeniz Babulmendep daha guneybatida Cibuti Aden Korfezi daha guneyde Somali Umman DeniziEkonomiSanaa dan gorunum Yemen ekonomisi birinci derecede tarim ve hayvanciliga dayanir Tarim urunlerinden elde edilen gelirin gayri safi yurt ici hasiladaki payi 21 dir Calisan nufusun 71 5 i tarim alaninda is gormektedir Urettigi tarim urunlerinin basinda tahil pamuk hurma muz dari kahve ve cesitli meyve ve sebzeler gelir 1992 de 820 bin ton tahil 170 bin ton yer bitkisi 80 bin ton baklagil 320 bin ton meyve 560 bin ton sebze uretilmistir Ayni yil ulkede yaklasik 100 bin bas deve 1 milyon 200 bin bas sigir 3 milyon 850 bin bas koyun 2 milyon 250 bin bas da keci bulunuyordu 1991 de 86 bin ton balik ve deniz urunu avlanmistir Kuzey Yemen de yilda ortalama 65 bin ton tuz uretilmektedir Guney Yemen de de petrol ve dogal gaz cikarilmaktadir Bunlarin disinda onemli bir yerel kaynaga sahip degildir 1992 deki petrol uretimi 69 milyon varil olmustur 1993 te aciklanan petrol rezervi 2 milyar 10 milyon varil dogalgaz rezervi de 430 milyar m tu Petrol dogal gaz ve diger yerel kaynaklardan elde edilen gelirlerin gayri safi yurt ici hasiladaki payi 9 dur DemografiYemen de yasayan halka Yemenli denilmektedir Ulkenin toplam nufusu 2021 tahminlerine gore 33 milyon kisi civarindadir Nufusun 46 si 15 yasinin altinda 2 7 si 65 yasinin uzerindedir 1950 yilinda 4 3 olan nufusun 2050 yilina kadar yaklasik 60 milyona cikacagi tahmin edilmektedir Yemen in toplam dogurganlik hizi yuksek olup kadin basina 4 45 cocuk dusmektedir Bu oran Dunyadaki en yuksek 30 orandir San a nin nufusu 1978 de 55 000 iken 21 yuzyilin baslarinda yaklasik 1 milyona cikmistir Yemen insan populasyonu haritasi 2022 Etnisite Yemen in asiret bolgeleri ve Zeydi Sunni bolgeleri Yemen in batisindaki yesil bolgede Zeydi Muslumanlar cogunluktayken Yemen in geri kalan kismini Sunni Muslumanlar olusturmaktadir Yemen nufusunun buyuk bir kesimini Araplardan olusmakta Araplari ise Afro Araplar Guney Asyalilar ve Avrupalilar izlemektedir Fars kokenli Yemenliler de vardir Makdisi ye gore 10 yuzyilda Aden nufusunun cogunlugunu Farslar olusturuyordu Tahminen 100 bin Hint kokenli insan guney kesiminde Aden El Mukelle Sihr Muha Hudeyde cevresinde yasamaktadir Eski Kuzey ve Guney Yemen devletleri kuruldugunda yerlesik azinlik gruplarin cogu ulkeden ayrilmistir Yemen Yahudileri bir zamanlar Yemen de d uer Yahudi topluluklarindan farkli bir kulture sahip bir azinlikti Cogu 20 yuzyilin ortalarinda Arap ve Musluman ulkelerden Yahudi gocunu takiben Sihirli Hali Operasyonu nda Israil e goc etti Yemen buyuk olcude asiret toplumudur Ulkenin kuzey daglik kesimlerinde 400 e yakin Zeydi asireti bulunmaktadir El Ahdam gibi kentsel alanlarda kast gruplari da bulunmaktadir Yemen Arap Yarimadasi nda multecilerin korunmasina iliskin 1951 ve 1967 tarihli iki uluslararasi anlasmayi imzalayan tek ulkedir Yemen 2007 yilinda yaklasik 124 600 multeciye ev sahipligi yapmistir Yemen deki multeciler agirlikli olarak Somali 110 600 Irak 11 000 Etiyopya 2 000 ve Suriye den gelmistir Ayrica 334 000 den fazla Yemenli ic savas nedeniyle ulkeden ayrilmistir Din Sunnilik Islam 65 Siilik Islam 34 5 Diger 0 5 Yemen de baskin din ve resmi devlet dini Islamdir Islam mezhep olarak iki kola ayrilmaktadir Birlesmis Milletler Multeciler Yuksek Komiserligi raporuna gore Musluman nufusun yaklasik 35 i Sii 65 i Sunni dir Sunniler esas olarak Safii olmakla birlikte Maliki ve Hanbeli mezheplerine mensup kisiler vardir Siilerin cogunlugunu Zeydilik olustursa da Ismailik ve Onikicilik mezhepine mensup insanlar vardir GaleriEski Kent San a El Mukelle El Kahire Kalesi Ib Amran Amran Muha Sokotra Sokotra Aden Baran Tapinagi Marib El Mindar Camii Hadramut Hacce Kalesi HacceAyrica bakiniz2011 Yemen protestolari Yemen Ic SavasiNotlar Suudi Arabistan in ilhak ettigi alan da dahil olmak uzere Yemen in yuzolcumu 555 000 kilometrekaredir Ancak Suudi Arabistan Yemen bariyeri nedeniyle Yemen in halen 530 000 kilometrekare oldugu dusunulmektedir Anayasal baskent Husi hareketinin kontrolu altinda Cumhurbaskanligi Liderlik Konseyi tarafindan olarak ilan edilmistir Yuksek Siyasi Konseyden ile ihtilaflidir Hukumette resmi bir pozisyonu olmamasina ragmen Husi hareketi lideri Abdulmelik el Husi YSK yi kontrol etmektedir Yuksek Siyasi Konseyden ile ihtilaflidir Kaynakca Al Sakani Ali 19 Nisan 2022 Yemen inaugurates new presidential council Al Jazeera 8 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Mayis 2022 Yemen s Prime Minister Maeen Abdulmalik Saeed along with other senior government officials had also arrived in Aden which serves as Yemen s temporary capital before the swearing in ceremony Yemen s Constitution of 1991 with Amendments through 2015 PDF Constitute Project 15 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 31 Agustos 2020 Yemen Flora Fauna Ecosystems www britannica com Ingilizce 5 Subat 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Eylul 2023 Yemen Central Intelligence Agency CIA World Factbook 6 Aralik 2013 8 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Subat 2023 IAEA 15 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Mart 2021 Yemen population Yemen population 2023 Estimate based on UN World Bank world population review 4 Ocak 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Subat 2024 a b c d World Economic Outlook Database October 2023 Edition Yemen IMF org International Monetary Fund 10 Ekim 2023 22 Ekim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Ekim 2023 GINI index World Bank estimate World Bank 16 Aralik 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Ekim 2017 Human Development Report 2021 2022 PDF Ingilizce United Nations Development Programme 8 Eylul 2022 8 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 30 Eylul 2022 International News Safety Institute 27 Kasim 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Ekim 2009 McLaughlin Daniel 1 Subat 2008 Yemen Bradt Travel Guides s 3 ISBN 978 1 84162 212 5 14 Subat 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Ocak 2023 Yemen Ecology amp Nature Protection Laws and Regulation Handbook World Law Business Library International Business Publications p 59 LDCs at a Glance Department of Economic and Social Affairs Economic Analysis amp Policy Division Dept of Economic amp Social Affairs United Nations 25 Mayis 2008 29 Mart 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Temmuz 2020 Least Developed Countries LDCs Department of Economic and Social Affairs Economic Analysis amp Policy Division Dept of Economic amp Social Affairs United Nations 23 Eylul 2010 20 Haziran 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Temmuz 2020 a b Global Data Fragile States Index fragilestatesindex org 15 Temmuz 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Temmuz 2020 Yemen 2019 Humanitarian Needs Overview EN AR ReliefWeb United Nations Office for the Coordination of Humanitarian Affairs OCHA 14 Subat 2019 17 Haziran 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Haziran 2019 Burrowes Robert D 2010 Historical Dictionary of Yemen Rowman amp Littlefield s 319 ISBN 978 0 8108 5528 1 St John Simpson 2002 Queen of Sheba treasures from ancient Yemen British Museum Press s 8 ISBN 0 7141 1151 1 Kenneth Anderson Kitchen 2003 On the Reliability of the Old Testament Wm B Eerdmans Publishing s 116 ISBN 0 8028 4960 1 المفصل في تاريخ العرب قبل الإسلام لجواد العلي الجزء الاول الصفحة 927 Yaakov Kleiman 2004 DNA amp Tradition The Genetic Link to the Ancient Hebrews Devora Publishing s 70 ISBN 1 930143 89 3 Marta Colburn 2002 The Republic of Yemen Development Challenges in the 21st Century CIIR s 13 ISBN 1 85287 249 7 Karl R DeRouen Uk Heo 2007 Civil Wars of the World Major Conflicts Since World War II Volume 1 ABC CLIO s 810 ISBN 978 1 85109 919 1 Laura Etheredge 2011 Saudi Arabia and Yemen The Rosen Publishing Group s 137 ISBN 978 1 61530 335 9 Burrowes Robert Yemen Times 16 Haziran 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Agustos 2015 James L Gelvin 2012 The Arab Uprisings What Everyone Needs to Know Oxford University Press s 68 ISBN 978 0 19 989177 1 Arsivlenmis kopya 5 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Eylul 2015 Koalisyon o ulkeye saldirdi Haberturk 7 Haziran 2015 9 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Ocak 2023 Mareike Transfeld 2014 Capturing Sanaa Why the Houthis Were Successful in Yemen Muftah 21 Ekim 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Ekim 2014 Steven A Zyck 2014 Mediating Transition in Yemen Achievements and Lessons PDF International Peace Institute 14 Nisan 2018 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 17 Ekim 2014 Silvana Toska 26 Eylul 2014 Shifting balances of power in Yemen s crisis The Washington Post 6 Ekim 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Ekim 2014 Houthi leader vows to defend glorious revolution Al Jazeera 8 Subat 2015 8 Subat 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Subat 2015 Aboueldahab Noha Yemen s fate was sealed six years ago www aljazeera com 31 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Ocak 2023 Yemen war will have killed 377 000 by year s end UN France 24 Ingilizce 23 Kasim 2021 9 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Ocak 2023 Graham Harrison Emma 4 Ekim 2016 Yemen famine feared as starving children fight for lives in hospital The Guardian 4 Ekim 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Mayis 2020 For those of us living in Yemen life is unbearable The Independent Ingilizce 5 Temmuz 2017 5 Temmuz 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Mayis 2020 Yemen on brink of famine warns UN food relief agency chief appealing for resources and access UN News Ingilizce 13 Mart 2017 9 Eylul 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Mayis 2020 Bin Javaid Osama 25 Nisan 2017 A cry for help Millions facing famine in Yemen Al Jazeera 27 Haziran 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Haziran 2017 CHOLERA SITUATION IN YEMEN PDF WHO OCHA reliefweb December 2020 10 Mart 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 30 Aralik 2020 Jawad ʻAli 1968 Digitized 17 February 2007 الـمـفـصـ ل في تـاريـخ العـرب قبـل الإسـلام Detailed history of Arabs before Islam in Arabic Vol 1 Dar al ʻIlm li l Malayin p 171 Neuwirth Angelika Sinai Nicolai Marx Michael 2010 The Qur n in Context Historical and Literary Investigations Into the Qur nic Milieu Ingilizce BRILL ISBN 978 90 04 17688 1 5 Subat 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Subat 2023 Burrowes Robert D 2010 Historical Dictionary of Yemen Rowman amp Littlefield p 145 ISBN 978 0 8108 5528 1 Smith William Robertson Kinship and Marriage in Early Arabia p 193 ISBN 1 117 53193 7 He was worshiped by the Madhij and their allies at Jorash Asir in Northern Yemen web archive org TDV Islam Ansiklopedisi 13 Subat 2015 13 Subat 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Nisan 2022 a b c d e f Islam Ansiklopedisi Cengiz Tomar 13 Subat 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Subat 2015 Beeston A F L Ghul M A Muller W W Ryckmans J 1982 Sabaic Dictionary University of Sanaa YAR p 168 ISBN 2 8017 0194 7 Vladimir Sergeyevich Solovyov 2007 Enemies from the East V S Soloviev on Paganism Asian Civilizations and Islam Northwestern University Press p 149 ISBN 978 0 8101 2417 2 Edward Balfour 1873 Cyclopaedia of India and of Eastern and Southern Asia Commercial Industrial and Scientific Products of the Mineral Vegetable and Animal Kingdoms Useful Arts and Manufactures Band 5 Printed at the Scottish amp Adelphi presses p 240 Sharabi 1962 s 243 Bell Richard 1926 Origin Of Islam In Its Christian Environment T Noldeke Geschichte der Perser und Araber zur Zeit der Sasaniden aus der arabischen Chronik des Tabari Ubersetzt und mit ausfuhrlichen Erlauterungen und erganzungen Versehn 1879 PDF 15 Subat 2015 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 15 Subat 2015 a b c Islam Ansiklopedisi Idris Bostan 13 Subat 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Subat 2015 a b c Farah Caesar E 2002 The Sultan s Yemen nineteenth century challenges to Ottoman rule Library Genesis London I B Tauris s 120 ISBN 978 1 86064 767 3 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi 0 adi farkli icerikte birden fazla tanimlanmis Bkz Kaynak gosterme Derryl N Maclean Sikeena Karmali Ahmed 2012 Cosmopolitanisms in Muslim Contexts Perspectives from the Past Edinburgh University Press syf 54 ISBN 978 0 7486 4456 8 Farah Caesar E 2002 The Sultan s Yemen nineteenth century challenges to Ottoman rule Library Genesis London I B Tauris s 59 ISBN 978 1 86064 767 3 B Z Eraqi Klorman 1993 The Jews of Yemen in the Nineteenth Century A Portrait of a Messianic Community BRILL s 11 ISBN 9004096841 Ari Ariel 2013 Jewish Muslim Relations and Migration from Yemen to Palestine in the Late Nineteenth and Twentieth Centuries BRILL s 37 ISBN 978 9004265370 Dogan Gurpinar 2013 Ottoman Turkish Visions of the Nation 1860 1950 Palgrave Macmillan p 71 ISBN 978 1 137 33421 3 Farah Caesar E 2002 The Sultan s Yemen nineteenth century challenges to Ottoman rule Library Genesis London I B Tauris s 96 ISBN 978 1 86064 767 3 Dogan Gurpinar 2013 Ottoman Turkish Visions of the Nation 1860 1950 Palgrave Macmillan s 71 ISBN 978 1 137 33421 3 B Z Eraqi Klorman 1993 The Jews of Yemen in the Nineteenth Century A Portrait of a Messianic Community BRILL syf 12 ISBN 9004096841 Eugene L Rogan 2002 Frontiers of the State in the Late Ottoman Empire Transjordan 1850 1921 Cambridge University Press ISBN 0 521 89223 6 Clive Leatherdale 1983 Britain and Saudi Arabia 1925 1939 The Imperial Oasis Psychology Press p 140 ISBN 0 7146 3220 1 Nikshoy C Chatterji 1973 Muddle of the Middle East Volume 1 Abhinav Publications p 197 ISBN 0 391 00304 6 Harold F Jacob 2007 Kings of Arabia The Rise and Set of the Turkish Sovereignty in the Arabian Peninsula Garnet amp Ithaca Press p 82 ISBN 978 1 85964 198 9 Bernard Reich 1990 Political Leaders of the Contemporary Middle East and North Africa A Biographical Dictionary Greenwood Publishing Group p 508 ISBN 0 313 26213 6 Bernard Reich 1990 Political Leaders of the Contemporary Middle East and North Africa A Biographical Dictionary Greenwood Publishing Group p 509 ISBN 0 313 26213 6 Ameen Rihani 1960 Kings of the Arabs Muluk al Arab Beirut Dar al Rihani pp 214 216 Massimiliano Fiore 2010 Anglo Italian Relations in the Middle East 1922 1940 Ashgate Publishing Ltd p 21 ISBN 978 0 7546 9747 3 Bernard Reich 1990 Political Leaders of the Contemporary Middle East and North Africa A Biographical Dictionary Greenwood Publishing Group p 509 ISBN 978 0 313 26213 5 Madawi al Rasheed 2002 A History of Saudi Arabia Cambridge University Press p 101 ISBN 0 521 64412 7 Madawi al Rasheed April 2010 A History of Saudi Arabia Cambridge University Press p 97 ISBN 978 0 521 76128 4 Raymond A Hinnebusch Anoushiravan Ehteshami 2002 The Foreign Policies of Middle East States Lynne Rienner Publishers p 262 ISBN 1 58826 020 8 Yemen After Ahmad the Devil Time Ingilizce 5 Ekim 1962 ISSN 0040 781X 11 Mart 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Subat 2023 Long David E Reich Bernard 1995 The government and politics of the Middle East and North Africa Westview Press 3rd edition p 153 978 0 8133 2125 7 a b Kiren Aziz Chaudhry The Price of Wealth Economies and Institutions in the Middle East syf 117 Ulrike Freitag Indian Ocean Migrants and State Formation in Hadhramaut Reform Don Peretz The Middle East Today syf 490 The Middle East Today By Don Peretz syf 491 Human Rights Human Wrongs By M S Gill syf 48 Arsivlenmis kopya 21 Subat 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Subat 2015 Arsivlenmis kopya 13 Subat 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Subat 2015 Yemen lideri El Hadi baskent Sana dan kacti de com 21 Subat 2015 23 Nisan 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Nisan 2017 Yemen lideri Hadi tekneyle ulkeden kacti hurriyet com tr 25 Mart 2015 23 Nisan 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Nisan 2017 web archive org 22 Subat 2014 22 Subat 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 31 Ocak 2023 Yemen s Shiite rebels reject federal plan in major blow to efforts to unite the divided country 3 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Ocak 2023 Yemeni government quits in protest at Houthi rebellion the Guardian Ingilizce 22 Ocak 2015 4 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Ocak 2023 Yemen crisis A coup in all but name BBC News Ingilizce 22 Ocak 2015 31 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Ocak 2023 International Religious Freedom Report 2005 16 Subat 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Subat 2023 web archive org 19 Subat 2018 19 Subat 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Subat 2023 web archive org 11 Mart 2016 11 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Subat 2023 Yemen s Saleh declares alliance with Houthis www aljazeera com Ingilizce 17 Subat 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Subat 2023 Prisons in Yemen Peaceworks PDF 17 Subat 2023 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 17 Subat 2023 World Population Prospects Population Division United Nations population un org 19 Nisan 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Subat 2023 Arsivlenmis kopya www sabanews net 6 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Subat 2023 web archive org 28 Eylul 2011 28 Eylul 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Subat 2023 web archive org 28 Ekim 2009 28 Ekim 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Subat 2023 web archive org 27 Kasim 2013 27 Kasim 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Subat 2023 Sanaa History Population amp Facts Britannica www britannica com Ingilizce 27 Subat 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Subat 2023 Yemen The World Factbook 8 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Subat 2023 Potter L 5 Ocak 2009 The Persian Gulf in History Ingilizce Springer ISBN 978 0 230 61845 9 17 Subat 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Subat 2023 Mojtahed Zadeh Dr Pirouz Mojtahed Zadeh Pirouz 5 Kasim 2013 Security and Territoriality in the Persian Gulf A Maritime Political Geography Ingilizce Routledge ISBN 978 1 136 81717 5 17 Subat 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Subat 2023 web archive org 12 Mart 2011 12 Mart 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Subat 2023 U S Relations With Yemen 4 Haziran 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Subat 2023 Yemen Virtual Jewish History Tour www jewishvirtuallibrary org 7 Kasim 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Subat 2023 The children of Yemen s tribal war HeraldScotland Ingilizce 17 Subat 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Subat 2023 Distribution of the sickle cell gene 17 Subat 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Subat 2023 a b Red Sea drownings of Yemen bound migrants hit new high Your Middle East Ingilizce 17 Ekim 2014 20 Subat 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Subat 2023 web archive org 19 Ekim 2014 19 Ekim 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Subat 2023 Poor and desperate Syrian refugees beg on Yemen s streets Reuters Ingilizce 26 Eylul 2013 20 Subat 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Subat 2023 web archive org 20 Kasim 2012 20 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Subat 2023 web archive org 22 Ekim 2007 22 Ekim 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Subat 2023 web archive org 20 Mayis 2011 20 Mayis 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Subat 2023 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Yemen ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Vikisoz de Yemen ile ilgili sozleri bulabilirsiniz Yemen de basin ozgurlugu ve demokrasi Qantara de Yemen in saraylari ve peyzajlari 19 Eylul 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Yemen de Osmanli Izleri 16 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Yemen in saraylari ve peyzajlari 19 Eylul 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde

Yayın tarihi: Temmuz 01, 2024, 06:20 am
En çok okunan
  • Kasım 23, 2024

    Paracrinia

  • Kasım 23, 2024

    Paraneotermes

  • Kasım 23, 2024

    Palandöken Buz Pateni Salonu

  • Kasım 22, 2024

    Pak Yong-Ho

  • Kasım 23, 2024

    Pagana

Günlük

  • Stamata Revithi

  • Sire

  • Nîmes Olympique

  • John F. Kennedy

  • 1969

  • Comte de Lautréamont

  • Tsung-Dao Lee

  • 23 Kasım

  • Suat Derviş

  • Nubar Tekyay

NiNa.Az - Stüdyo

  • Vikipedi

Bültene üye ol

Mail listemize abone olarak bizden her zaman en son haberleri alacaksınız.
Temasta ol
Bize Ulaşın
DMCA Sitemap Feeds
© 2019 nina.az - Her hakkı saklıdır.
Telif hakkı: Dadaş Mammedov
Üst