Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Mayıs 2022) () |
İslam ve bilim, tarihte uzun bir dönem boyunca iç içe olmuşlardır. İslam'ın yoğun bir şekilde yayıldığı ve İslam devletlerinin yükselişte olduğu Orta Çağ'da, 8 ilâ 15. yüzyıllarda İslam topraklarında birçok bilim insanı yetişmiş, pek çok bilimsel faaliyetler yapılmış ve İslam dünyası bilim, teknoloji, kültür ve sanat gibi birçok alanda dünyanın diğer devletlerini ve bölgelerini geride bırakmıştır. Bu döneme de İslam'ın Altın Çağı denmektedir.
Bilim anlamında ve İslam kültüründe önemli bir yere sahip olan özgün terim "ilim"dir ki, bu sözcük Türkçede de bilim anlamında ilim şeklinde, eskimiş olsa da yer almaktadır.
İslam'ın Altın Çağı
İslam'ın Altın Çağı veya İslam Rönesansı, 8. yüzyıldan 14. yüzyıla kadarİslam dünyasının çoğunun bilimsel, ekonomik ve kültürel yönden zirvede olduğu dönemi ifade eder.
Abbasiler devrinde, Harun Reşid tarafından Bağdat'ta Beyt'ül Hikmet (Bilgelik Evi) adında bir bilim merkezinin kurulması ile başlayan bu dönemin, Moğolların 1258'de Bağdat'ı kuşatıp yağmalaması ve Abbasi Halifeliği'nin yıkılması ile son bulduğu şeklinde genel bir kabul vardır. Ancak bazı kaynaklarda bu dönemin 14. yüzyıla kadar, bazı kaynaklarda da 15. yüzyıla, hatta 16. yüzyıla kadar sürdüğü ifade edilir. Kindi, Farabi, Hârizmî, İbn-i Sina, İbn-i Heysem, Birûni, İbn Rüşd, El-Cezeri, Gazzali, İbn Battuta, İbn Haldun, Uluğ Bey ve daha birçok ünlü İslam bilgini bu dönemde çalışmalar yaptı.
Bu çağda, Hindistan'dan Endülüs'e kadar geniş coğrafyada bilimsel çalışmalar yapılmakla birlikte tıp, felsefe, teoloji, matematik, astronomi, İslam hukuku gibi geniş yelpazede çalışmalar da yapılıyordu. Bu dönemde, başta Antik Yunan olmak üzere geçmiş uygarlıkların ürettiği bilgi ve düşünceler, tercümelerle İslam dünyasına ve Endülüs kanalıyla Avrupa'ya aktarıldı. Çinlilerle yaptığı savaşlar ve diğer ilişkiler sırasında Araplar, kağıt üretim tekniklerini öğrendiler ve parşömen yerine kağıt kullanımı sayesinde yazılı eserler de daha kolay yayıldı. Matematik alanında ise Hintlerden alınan sıfır ve onlu sayı sisteminin keşfi sayesinde matematiğe olan ilgi ve rağbet arttı ve aritmetik, sıradan insanların dahi anlayabileceği ve günlük yaşamda kullanabileceği bir duruma geldi. Matematik ve aritmetiğin yanı sıra trigonometri de gelişti. Gözlemevleri inşa edildi; optik bilimi ve kimya gelişti.
Kur'an ile bilim ilişkisi
Kur'an ve bilim ilişkisi, İslam dünyasında İslam-bilim ilişkisinden ayrı olarak özel bir yere sahiptir. Bazı İslami çevreler, Kur'an'ın geçmiş ve gelecek her şeyi kapsadığı, dolayısıyla bilimsel gelişmeleri ihmal edemeyeceği düşüncesinden hareketle Kur'an'ın değişik ilmi keşif ve gelişmelere işaret eden ayetler barındırdığına ve bu durumun mucize oluşuna vurgu yaparlarken, bazı yazarlarca da Kur'an ayetlerini bilimsel verilerle yorumlama filoloji, retorik ve inanç açısından sakıncalı bulunmuştur. Bazı kişiler, Kur'an ve bilim arasında cifr, Ebced gibi hurufi yöntemler kullanarak da bağlantı kurma ve Kur'an ayetlerinden yeni anlamlar çıkartma eğilimindedirler. Alaka kelimesine yüklenen genetik kod anlamı veya Kur'an'da DNA ve RNA'dan bahsedildiği iddiası, bu eğilimin boyutlarını gösteren örneklerdendir.
Yaratılış
Kur'an'ın kendisine ait bir kozmogoniye sahip olup olmadığı tartışılabilir konulardan biridir. Kur'an'da evrenin yaratılışı, Sümer mitolojisine dayanan Tevrat anlatılarına benzemektedir. Kur'an'da gökler ve yerin önceden bitişik iken ikiye ayrıldığından, her şeyin sudan yaratıldığından, gökler ve yerin altı günde yaratıldığından; buna ek olarak 7 gök kavramıyla birlikte gökleri Allah'ın yukarıda tuttuğu ve düşmekten koruduğundan da bahsedilir.
Evren modeli
Kur'an'a göre, evrenin Dünya merkezli bir model (yer üstü evren) olarak tanımlandığı düşünülmektedir. Kur'an ayetlerinde yeryüzü insanlar için dümdüz bir döşek haline getirilmiş (Nazi'at Suresi: 30), gökler (evren) Dünya üzerinde 7 kat olarak düzenlenmiş ve gök lambaları (veya kandilleri) olan yıldızlar 1. kat göğe (Mülk Suresi: 5) yerleştirilmişlerdir.
İslam inancında Allah'ın gökte veya arşta bulunmadığına, O'nun herhangi bir mekandan münezzeh olduğuna inanılır. Ayrıca bu evren içerisinde melekler, ifritler, cinler, şeytanlar gibi mitolojik veya yarı mitolojik yaratıklar bulunur.
Gezegen kavramı
Kur'an'da açıkça gezegen (seyyare) kavramı bulunmamakla birlikte bazı ayetlere bu anlamların yüklendiği görülmektedir:
| “ | Hani Yusuf, babasına "Babacığım! Gerçekten ben (rüyada) on bir yıldız, Güneş'i ve Ay'ı gördüm. Gördüm ki onlar bana boyun eğiyorlardı." demişti. (Yusuf Suresi: 4) | „ |
Bu surede Dünya ayrıca anıldığı için, 11 gezegen ile birlikte Kur'an'ın toplam 12 gezegenin varlığından bahsettiği ifade edilir. Günümüzde gezegen sayısı 8 olarak kabul edilmektedir. Bilim insanlarının Güneş Sistemi'nde binlerce olabileceğini varsaydıkları cüce gezegenler de en az 5 adet olarak kabul edilir. Ancak bu ayette ''gezegen'' sözcüğünün geçmiş olması konusu bile büyük bir tartışma konusudur. Çünkü başta Diyanet İşleri Başkanlığı olmak üzere pek çok günümüz İslam akademisyenleri, bu ayette 11 sayısıyla nitelendirilen ifadenin ''gezegen'' değil, ''yıldız'' olduğunu söylemektedirler. Dolayısıyla evrende de 7×10²² civarında yıldız olduğu tahmin edildiği için bu sayının haliyle normal olduğu söylenir. Dolayısıyla bu ayetin tercümesi hususunda bazı muhtelifler vardır.
Dünya'nın şekli
| “ | (Ey inkârcılar!) Sizi yaratmak mı daha zor, yoksa göğü yaratmak mı? Onu Allah bina etti. Onu yükseltip kusursuz biçimde düzenledi. Gecesini kararttı, gündüzünü aydınlattı. Bundan sonra da yeryüzünü yayıp döşedi. (Naziat Suresi 27-30. ayetler) | „ |
Ayette geçen "davn" kelimesi, geleneksel anlayışa göre "yayıp döşemek, dümdüz yapmak" anlamlarını ifade eder. Bu ve benzeri ayetlerin tercümeleri, kelimenin kökeni ile ilgili tartışmalar açılarak bazı meal yazarları tarafından "yuvarlattı" ifadesi ile verilmektedir.
Medine İslam Üniversitesi rektörü (1910–1999) ise, ayet ve hadislerin dış görünümlerinden hareketle “Dünya’nın Sakin, Güneş’in Hareketli Olduğuna ve Gezegenlere Çıkmanın İmkansızlığına Dair Akli ve Hissi Deliller” isimli, resmî makamlarca basılan risalesinde şunları söylemektedir: “Kim bunu iddia ederse küfür ve delalete düşmüş olur. Çünkü bu iddia hem Allah’ın, hem Kur'an’ın, hem Peygamber’in reddidir. Bunu iddia eden kişi tövbeye davet edilir. Ederse ne ala! Aksi takdirde kafir ve dinden dönmüş bir kişi olarak öldürülür ve malı da Müslümanların hazinesine katılır."
Evren'in sonu
| “ | Güneş dürülüp karardığında; yıldızlar dökülüp söndüğünde; dağlar sökülüp yürütüldüğünde; doğuracak develer başı boş bırakıldığında; yabani hayvanlar toplanıp bir araya getirildiğinde; denizler kaynatıldığında; insanlar (amelleriyle) eşleştirilip (buna göre) şekillendirildiğinde... (Tekvir Suresi 1-7. ayetler) | „ |
Kur'an'da bahsi geçen gök cisimleri Güneş, Ay ve yıldızlardan ibarettir. Kur'an'da Tekvir, Mülk ve Cin gibi bazı surelerde kıyamet vaktindeki sahneler anlatılır.
İslam görüşleri, Tekvir Suresi'nin ilk 7 ayetini şöyle yorumlarlar: Güneş'in dürülüp kararması, bir yıldız olan Güneş'in ömrünün sonuna gelmesi ve ışığını ile enerjisini kaybetmesini; yıldızların dökülüp sönmesi, kıyamet vaktinde kozmik sistem bozulunca yıldızların birbirine çarparak, yörüngelerinden kayarak mevcut düzen ve işlevlerini kaybedecekleri ve dolayısıyla uzay boşluğuna saçılacaklarını; dağların sökülüp yürütülmesi ise, yerkürede meydana gelecek olan şiddetli sarsıntı neticesinde dağların parçalanması ve yerlerinden kopup dağılmasını; son olarak da denizlerin kaynatılması ise, kıyametin şiddetli sarsıntısı neticesinde yerkürede meydana gelecek olan volkanik patlaklar ve derin çatlaklardan dışarı püsküren magmanın deniz sularını ısıtıp kaynatmasını veya dağların parçalanıp yok olmasının doğal sonucu olarak denizlerin birbirine karışması ve tek deniz haline gelmesini anlatmaktadır.
Hadislere göre ise kıyamet günü Güneş yeryüzüne yaklaşır ve insanlar terlemeye başlar. Kiminin teri topuklarına, kimininki baldırlarının yarısına, kimisininki dizlerine, kimininki uyluklarına ve kimilerinin teri ise ağzına kadar varır, kimi de vardır ki, onun teri boyunu dahi aşar.
Evren'in genişlemesi
| “ | Göğü kudretimizle biz kurduk ve şüphesiz biz genişletmekteyiz (bizim her şeye gücümüz yeter). (Zariyat Suresi: 47) | „ |
Kur'an'da Zariyat Suresi'nin 47. ayetinde ''genişletmekteyiz'' ifadesinin bulunduğu ve dolayısıyla bunun evrenin genişlediğini ifade ettiği söylenir. Ancak bu ayetin tercümesi konusunda da bazı çeşitlilikler bulunmaktadır. Örneğin bazı İslam bilginleri, bu ayeti "bizim her şeye gücümüz yeter", "biz genişleticiyiz", "biz büyük kudrete sahibiz", "biz genişlik ve kudret sahibiyiz", "onu devamlı genişletiyoruz" gibi çeşitli ifadelerle tercüme etmektedir.
Tefsir ve meal terimlerinin önde gelen isimlerinden olarak kabul edilen Elmalılı Hamdi Yazır, bu ayeti "...şüphe yok ki biz çok vüs'a malikiz." diye çevirmiştir. Yazır'ın burada kullandığı vüs'a kelimesinin de Arapçada "kuvvet" değil, "genişlik" anlamına geldiği söylenmektedir.
İnsan ve evrim
Kur'an'da beşeri tarih, Âdem ile başlatılır. Kur'an'a göre insan, bir erkek ve bir dişi şeklinde yaratılarak cennetten dünyaya indirilmiş bir çiftten çoğalmış bir nesildir. İnsan, Kur'an'a göre sudan (Furkan 54, Nur 45; buradaki suyun erkek üreme hücresi spermi de içinde barındıran meni sıvısı olduğu düşünülür), topraktan (Rum 20) ve süzülmüş, şekil verilmiş, pişirilmiş çamurdan (En'am 2, Secde 7) yaratılmıştır. Kadın ise (yani Havva), Kur'an'a göre değil, hadislere göre kaburga kemiği alınıp kullanılarak Âdem'den yaratılmıştır.
İlk insanlar, Nuh örneğinde görülebileceği gibi 1000 yıl veya daha fazla bir süre yaşayabilmekteydiler. Hadislerde bu insanların uzun boylu (60 zira, yani yaklaşık 35-48 metre) olduklarından bahsedilir. Kur'an'da Âdem adı defalarca geçmesine rağmen, eşinden ismiyle bahsedilmez.
İslam bilginlerinin bazıları insanın evrimi bilgisini Kur'an'a ve İslam'a aykırı bulmaz, bununla birlikte Kur'an'da evrimle çelişen herhangi bir ayetin olmadığını söylerler ve bu bilimsel veriyi desteklediğini düşündükleri birkaç ayeti de kanıt olarak ileri sürerler. Çoğunluk ise, Kur'an anlatımlarının evrimi desteklemediği görüşünü benimsemişlerdir.
Kur'an'da evrimi desteklediği söylenilen bazı ayetler şöyledir:
| “ | Oysa O, sizi türlü evrelerden geçirerek yaratmıştır. (Nuh Suresi 14) De ki: "Yeryüzünde gezip dolaşın ve Allah’ın ilk yaratılışı nasıl başlatıp devam ettirdiğini görün. Allah, daha sonra ikinci hayatı da işte böyle gerçekleştirecektir; Allah her şeye kadirdir." (Ankebut Suresi 20) Hani Rabbin meleklere, "Ben yeryüzünde bir halife yaratacağım" demişti. Onlar, "Biz seni övgü ile tesbih ederken ve senin kutsallığını dile getirip dururken orada fesat çıkaracak ve kan dökecek birini mi yaratacaksın?" dediler. Allah, "Şüphe yok ki, ben sizin bilmediklerinizi bilirim" buyurdu. (Bakara Suresi 30) | „ |
Bazı İslam akademisyenleri, özellikle Bakara Suresi'nin 30. ayetinden yola çıkarak Kur'an'ın evrimle çelişmediğini ve Adem'in de "ilk insan" değil de sadece "ilk peygamber" veya "ilk akıl sahibi insan" olabileceğini söylemektedirler.
Biyoloji
Kur'an'da insanın anne karnında embriyonik gelişim aşamaları ile ilgili bazı ifadeler bulunur:
| “ | Andolsun, biz insanı süzme çamurdan yarattık. Sonra onu az bir su (meni) halinde sağlam bir karargaha yerleştirdik. Sonra bu az suyu "alaka" (pıhtı) haline getirdik. Alakayı da "mudga" (çiğnenmiş et) yaptık. Bu mudgayı da kemiklere dönüştürdük ve bu kemiklere de et giydirdik. Nihayet onu bambaşka bir yaratık olarak ortaya çıkardık. Yaratanların en güzeli olan Allah'ın şanı ne yücedir! (Mü'minun Suresi 12-14) | „ |
Kur'an'ın bu ve diğer bazı ayetlerinden onun, organların gelişim sırasını verdiği iddiaları da öne sürülmüştür. Bu ifadeler bazılarınca mucize olarak değerlendirilirken, karşıt görüşte olanlara göre verilen bilgiler yanlış olmasının yanında Antik Yunanistan'dan Galen (129-216) gibi bilginlerin kendi zamanlarındaki bilgi seviyelerine göre ifade ettikleri düşüncelere dayanmaktadırlar.
Bitkiler
Kur'an'da Hicr Suresi'nin 22. ayetinde rüzgârların aşılayıcı olduğu söylenmektedir:
| “ | Biz, rüzgârları aşılayıcı olarak gönderdik, gökten su indirip onunla sizin su ihtiyacınızı karşıladık. Onu depolayan siz değildiniz. (Hicr 22) | „ |
Bu ayette bitkileri aşılayanın rüzgârlar olduğu belirtilmekte, canlıların su ihtiyaçlarını karşılayan unsurun da yağmurlar olduğu söylenmektedir. Bilimsel verilere göre, bütün bitkilerin çiçeklerinde erkek ve dişi çifti bulunmakta ve erkeğin dişiyi aşılamasıyla meyveler oluşmaktadır. Bu aşılama eylemi ise rüzgârlar sayesinde olmaktadır.
Diğer konu başlıkları
Demirin indirilmesi
 İlyas Özkan ve konuğu, Kur'an'da "demirin indirilmesi" ifadesini metalurji tarihi ile bağlantılı olarak tartışıyorlar. | YouTube |
| “ | ...Kendisinde müthiş bir güç ve insanlar için birçok faydalar bulunan demiri yaratık (ki insanlar ondan yararlansınlar)... (Hadid Suresi 25) | „ |
Dünya'nın ilk evrimsel aşamalarında gerçekleştiği iddia edilen ağır metallerin dış uzaydan Dünya üzerine çökme veya yığılma olayı, Dünya'da oluşması mümkün olmayan bu elementlere Dünya'nın sahip olduğu bilgisi ile Hadid Suresi'nin 25. ayeti arasında bağlantı kurulur.
Uzaya gidiş
Kur'an ayetlerinde uzayın keşfi, uzaya gidişin haber verildiği veya uzay roketlerinden bahsedildiği de iddia edilir:
| “ | Ey cin ve insan toplulukları! Göklerin ve yerin uçlarından bucaklarından geçip gitmeye gücünüz yeterse geçip gidin. Büyük bir güç olmadıkça geçip gidemezsiniz. (Rahman Suresi 33) | „ |
Kur'an'da matematik ve rakamsal değerler
Kur'an'da matematik, şeriat hukukunda miras probleminin çözümü amacıyla kullanılır. Bu ayetlerde payın paydadan yüksek oluşu, bazı araştırmacıların dikkatlerini çekmiştir.
Batıni-Hurufi anlayışında Kur'an'daki bazı ayet, ayet parçacıkları ve kelimelerin görünür anlamlar dışında derin anlamları olduğuna ve bu anlamların çok daha önemli olduğuna inanılır. Bunun yanında, birtakım kelimelerin tekrar sayıları, yer aldığı sure ve ayet numaraları ve ayetlerden Ebced yöntemiyle çıkartılan rakamsal değerlerin anlamlı ve mucize yönlerine inanılır.
Ayrıca Kur'an'da 19 sayısı ve katları ile ilgili şifreleme yapıldığı iddiaları da bulunur.
Mucize olduğu iddiaları ve eleştiriler
Kur'an-bilim ilişkisi ile ilgili farklı eleştiriler de getirilmiştir. Buna göre, ayetlerden kastedilmeyen anlamların çıkartılması, ayetlerin çarpıtılarak bilimsel sonuçlar elde edilmesi, bilimin çarpıtılarak ayetlere yaklaştırılması bu eleştirilerden bazılarıdır.
İslam dünyasında yaygınlaşan bir akım, Kur'an'ın bilimsel bulguları insanların bu bilgilere ulaşmasından çok daha önceki bir tarihte açıkladığı veya alegorik bir anlatımla işaret ettiği, bu sebeple mucize olduğuna yönelik ifadelerdir. Bu akımın batıdaki öncüsü Maurice Bucaille'dir ve akım, onun ismine izafe edilerek Bucailleizm olarak isimlendirilir. Bazı araştırmacılar bu iddiaları sözdebilim olarak da nitelemişlerdir. (Bakınız: "Scientific foreknowledge in sacred texts" 16 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.)
Uzaya gidiş
Bu iddia, Kur'an'a muhalif çevrelerce de değerlendirilerek ayetlerin bahsedilen konu ile ilgisiz ve mucize olarak düşünülemeyecek sözlerden ibaret olduğu ifade edilmiştir.
Demirin indirilmesi
Bu iddiaya, ayette kullanılan enzelna kelimesi irdelenerek, metalik demirin ilk keşfinin meteorlar üzerinde gerçekleştiği, bu sebeple eski medeniyetlerde demirin "göklerin armağanı" şeklinde isimlendirildiği şeklinde açıklamalar da yapılmıştır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ "Muslim Heritage". Muslim Heritage. 17 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Mayıs 2022.
- ^ . web.archive.org. 19 Ekim 2013. 12 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2022.
- ^ George Saliba (1994), A History of Arabic Astronomy: Planetary Theories During the Golden Age of Islam (Arap Astronomi Tarihi: İslam'ın Altın Çağı'nda Gezegen Teorileri), New York University Press, ISBN: , s. 245, 250, 256, 257.
- ^ King, David A. (1983). "The Astronomy of the Mamluks". Isis. 74 (4). ss. 531-55. doi:10.1086/353360.
- ^ Hassan, Ahmad Y (1996). . Sharifah Shifa Al-Attas (Ed.). Islam and the Challenge of Modernity, Proceedings of the Inaugural Symposium on Islam and the Challenge of Modernity: Historical and Contemporary Contexts, Kuala Lumpur, August 1–5, 1994. International Institute of Islamic Thought and Civilization (ISTAC). ss. 351-99. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . 26 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 30 Ocak 2016.
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 1 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Ocak 2016.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Ocak 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Ocak 2016.
- ^ (İngilizce). wikiislam. 12 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart 2013.
- ^ "KUR'AN'DAKİ BAZI KAVRAMLARIN TARİHSEL KÖKENLERİ". googleusercontent. Erişim tarihi: 15 Mart 2013.
- ^ . agnostik. 4 Temmuz 2010. 14 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart 2013.
- ^ . 2 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2014.
- ^ "Yûsuf Suresi 4-6. Ayet Tefsiri - Diyanet İşleri BaşKanlığı". kuran.diyanet.gov.tr. 11 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Mart 2022.
- ^ Kur'an-ı Kerim Meali, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara, 2006. (11. baskı)
- ^ . 27 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2014.
- ^ . Açık Kuran. 11 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2022.
- ^ Sevgili, İsa. "Yûsuf Suresi 4. Ayet Meali, Yûsuf 4, 12:4". www.namazzamani.net. 28 Nisan 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Mart 2022.
- ^ . 29 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2014.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 30 Ocak 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Ocak 2016.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Aralık 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Mart 2022.
- ^ Ahmed b. Hanbel, el- Müsned 4/157; Taberani, el- Mu'cemul-Kebir 17/884; İbn Hibbân es-sahîh, nr. 7329; Hâkim, el-Müstedrek, 4/571
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Şubat 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Mart 2022.
- ^ a b c "Zâriyât Suresi 47. Ayet". www.kuranmeali.com. 13 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Mart 2022.
- ^ "Vüs ne demek? – Ansiklopedi". www.eansiklopedi.com. 28 Kasım 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Mart 2022.
- ^ "Ayette, biz onu genişleteniz, genişleticiyiz demek için "ve nahnu lehu mustevziun" denilmesi gerekmez miydi? » Sorularla İslamiyet". Sorularla İslamiyet. 4 Ocak 2016. 5 Mart 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Mart 2022.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Aralık 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Ocak 2016.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Ocak 2016.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 23 Kasım 2015 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 30 Ocak 2016.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 15 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 8 Mayıs 2022.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Ocak 2016.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Şubat 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Ocak 2016.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Şubat 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Ekim 2020.
- ^ . 19 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Ocak 2016.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Şubat 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Ocak 2016.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Ocak 2016.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Ocak 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Ocak 2016.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 31 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Ocak 2016.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Islam ve bilim haber gazete kitap akademik JSTOR Mayis 2022 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Islam ve bilim tarihte uzun bir donem boyunca ic ice olmuslardir Islam in yogun bir sekilde yayildigi ve Islam devletlerinin yukseliste oldugu Orta Cag da 8 ila 15 yuzyillarda Islam topraklarinda bircok bilim insani yetismis pek cok bilimsel faaliyetler yapilmis ve Islam dunyasi bilim teknoloji kultur ve sanat gibi bircok alanda dunyanin diger devletlerini ve bolgelerini geride birakmistir Bu doneme de Islam in Altin Cagi denmektedir 11 yuzyil dolaylarindan kalma Biruni tarafindan yapilmis ve Ay in farkli evrelerini gosteren bir cizim Bilim anlaminda ve Islam kulturunde onemli bir yere sahip olan ozgun terim ilim dir ki bu sozcuk Turkcede de bilim anlaminda ilim seklinde eskimis olsa da yer almaktadir Islam in Altin CagiIslam in Altin Cagi veya Islam Ronesansi 8 yuzyildan 14 yuzyila kadarIslam dunyasinin cogunun bilimsel ekonomik ve kulturel yonden zirvede oldugu donemi ifade eder Cizreli muhendis Cezeri nin yapmis oldugu meshur filli su saati donemin en gelismis teknolojik araclarindan biriydi Ibn i Sina nin yazmis oldugu El Kanun i fit Tib adli eserinde bulunan ve insanin sindirim sistemini gosteren bir cizim Abbasiler devrinde Harun Resid tarafindan Bagdat ta Beyt ul Hikmet Bilgelik Evi adinda bir bilim merkezinin kurulmasi ile baslayan bu donemin Mogollarin 1258 de Bagdat i kusatip yagmalamasi ve Abbasi Halifeligi nin yikilmasi ile son buldugu seklinde genel bir kabul vardir Ancak bazi kaynaklarda bu donemin 14 yuzyila kadar bazi kaynaklarda da 15 yuzyila hatta 16 yuzyila kadar surdugu ifade edilir Kindi Farabi Harizmi Ibn i Sina Ibn i Heysem Biruni Ibn Rusd El Cezeri Gazzali Ibn Battuta Ibn Haldun Ulug Bey ve daha bircok unlu Islam bilgini bu donemde calismalar yapti Bu cagda Hindistan dan Endulus e kadar genis cografyada bilimsel calismalar yapilmakla birlikte tip felsefe teoloji matematik astronomi Islam hukuku gibi genis yelpazede calismalar da yapiliyordu Bu donemde basta Antik Yunan olmak uzere gecmis uygarliklarin urettigi bilgi ve dusunceler tercumelerle Islam dunyasina ve Endulus kanaliyla Avrupa ya aktarildi Cinlilerle yaptigi savaslar ve diger iliskiler sirasinda Araplar kagit uretim tekniklerini ogrendiler ve parsomen yerine kagit kullanimi sayesinde yazili eserler de daha kolay yayildi Matematik alaninda ise Hintlerden alinan sifir ve onlu sayi sisteminin kesfi sayesinde matematige olan ilgi ve ragbet artti ve aritmetik siradan insanlarin dahi anlayabilecegi ve gunluk yasamda kullanabilecegi bir duruma geldi Matematik ve aritmetigin yani sira trigonometri de gelisti Gozlemevleri insa edildi optik bilimi ve kimya gelisti Kur an ile bilim iliskisiIslam in kutsal kitabi olan Kur an Kur an ve bilim iliskisi Islam dunyasinda Islam bilim iliskisinden ayri olarak ozel bir yere sahiptir Bazi Islami cevreler Kur an in gecmis ve gelecek her seyi kapsadigi dolayisiyla bilimsel gelismeleri ihmal edemeyecegi dusuncesinden hareketle Kur an in degisik ilmi kesif ve gelismelere isaret eden ayetler barindirdigina ve bu durumun mucize olusuna vurgu yaparlarken bazi yazarlarca da Kur an ayetlerini bilimsel verilerle yorumlama filoloji retorik ve inanc acisindan sakincali bulunmustur Bazi kisiler Kur an ve bilim arasinda cifr Ebced gibi hurufi yontemler kullanarak da baglanti kurma ve Kur an ayetlerinden yeni anlamlar cikartma egilimindedirler Alaka kelimesine yuklenen genetik kod anlami veya Kur an da DNA ve RNA dan bahsedildigi iddiasi bu egilimin boyutlarini gosteren orneklerdendir Kozmogoni ve kozmoloji Yaratilis Kur an in kendisine ait bir kozmogoniye sahip olup olmadigi tartisilabilir konulardan biridir Kur an da evrenin yaratilisi Sumer mitolojisine dayanan Tevrat anlatilarina benzemektedir Kur an da gokler ve yerin onceden bitisik iken ikiye ayrildigindan her seyin sudan yaratildigindan gokler ve yerin alti gunde yaratildigindan buna ek olarak 7 gok kavramiyla birlikte gokleri Allah in yukarida tuttugu ve dusmekten korudugundan da bahsedilir Evren modeli Yer merkezli yer ustu evren modeli Kur an a gore evrenin Dunya merkezli bir model yer ustu evren olarak tanimlandigi dusunulmektedir Kur an ayetlerinde yeryuzu insanlar icin dumduz bir dosek haline getirilmis Nazi at Suresi 30 gokler evren Dunya uzerinde 7 kat olarak duzenlenmis ve gok lambalari veya kandilleri olan yildizlar 1 kat goge Mulk Suresi 5 yerlestirilmislerdir Islam inancinda Allah in gokte veya arsta bulunmadigina O nun herhangi bir mekandan munezzeh olduguna inanilir Ayrica bu evren icerisinde melekler ifritler cinler seytanlar gibi mitolojik veya yari mitolojik yaratiklar bulunur Gezegen kavrami Kur an da acikca gezegen seyyare kavrami bulunmamakla birlikte bazi ayetlere bu anlamlarin yuklendigi gorulmektedir Gunes Sistemi ndeki gezegenler ve cuce gezegenler 24 Agustos 2006 dan sonraki durum Hani Yusuf babasina Babacigim Gercekten ben ruyada on bir yildiz Gunes i ve Ay i gordum Gordum ki onlar bana boyun egiyorlardi demisti Yusuf Suresi 4 Bu surede Dunya ayrica anildigi icin 11 gezegen ile birlikte Kur an in toplam 12 gezegenin varligindan bahsettigi ifade edilir Gunumuzde gezegen sayisi 8 olarak kabul edilmektedir Bilim insanlarinin Gunes Sistemi nde binlerce olabilecegini varsaydiklari cuce gezegenler de en az 5 adet olarak kabul edilir Ancak bu ayette gezegen sozcugunun gecmis olmasi konusu bile buyuk bir tartisma konusudur Cunku basta Diyanet Isleri Baskanligi olmak uzere pek cok gunumuz Islam akademisyenleri bu ayette 11 sayisiyla nitelendirilen ifadenin gezegen degil yildiz oldugunu soylemektedirler Dolayisiyla evrende de 7 10 civarinda yildiz oldugu tahmin edildigi icin bu sayinin haliyle normal oldugu soylenir Dolayisiyla bu ayetin tercumesi hususunda bazi muhtelifler vardir Dunya nin sekli Apollo 17 astronotlari tarafindan cekilen ve Mavi Bilye olarak adlandirilan Dunya yi gosteren ilk fotograf 7 Aralik 1972 Ey inkarcilar Sizi yaratmak mi daha zor yoksa gogu yaratmak mi Onu Allah bina etti Onu yukseltip kusursuz bicimde duzenledi Gecesini karartti gunduzunu aydinlatti Bundan sonra da yeryuzunu yayip dosedi Naziat Suresi 27 30 ayetler Ayette gecen davn kelimesi geleneksel anlayisa gore yayip dosemek dumduz yapmak anlamlarini ifade eder Bu ve benzeri ayetlerin tercumeleri kelimenin kokeni ile ilgili tartismalar acilarak bazi meal yazarlari tarafindan yuvarlatti ifadesi ile verilmektedir Medine Islam Universitesi rektoru 1910 1999 ise ayet ve hadislerin dis gorunumlerinden hareketle Dunya nin Sakin Gunes in Hareketli Olduguna ve Gezegenlere Cikmanin Imkansizligina Dair Akli ve Hissi Deliller isimli resmi makamlarca basilan risalesinde sunlari soylemektedir Kim bunu iddia ederse kufur ve delalete dusmus olur Cunku bu iddia hem Allah in hem Kur an in hem Peygamber in reddidir Bunu iddia eden kisi tovbeye davet edilir Ederse ne ala Aksi takdirde kafir ve dinden donmus bir kisi olarak oldurulur ve mali da Muslumanlarin hazinesine katilir Evren in sonu Hubble Uzay Teleskobu tarafindan cekilen bu goruntu her biri milyarlarca yildizdan olusan mevcut teknoloji ile gorulebilen en uzak gokadalardan bazilarini gostermektedir Sekildeki noktalarin her biri birer gokadadir Gunes durulup karardiginda yildizlar dokulup sondugunde daglar sokulup yurutuldugunde doguracak develer basi bos birakildiginda yabani hayvanlar toplanip bir araya getirildiginde denizler kaynatildiginda insanlar amelleriyle eslestirilip buna gore sekillendirildiginde Tekvir Suresi 1 7 ayetler Kur an da bahsi gecen gok cisimleri Gunes Ay ve yildizlardan ibarettir Kur an da Tekvir Mulk ve Cin gibi bazi surelerde kiyamet vaktindeki sahneler anlatilir Islam gorusleri Tekvir Suresi nin ilk 7 ayetini soyle yorumlarlar Gunes in durulup kararmasi bir yildiz olan Gunes in omrunun sonuna gelmesi ve isigini ile enerjisini kaybetmesini yildizlarin dokulup sonmesi kiyamet vaktinde kozmik sistem bozulunca yildizlarin birbirine carparak yorungelerinden kayarak mevcut duzen ve islevlerini kaybedecekleri ve dolayisiyla uzay bosluguna sacilacaklarini daglarin sokulup yurutulmesi ise yerkurede meydana gelecek olan siddetli sarsinti neticesinde daglarin parcalanmasi ve yerlerinden kopup dagilmasini son olarak da denizlerin kaynatilmasi ise kiyametin siddetli sarsintisi neticesinde yerkurede meydana gelecek olan volkanik patlaklar ve derin catlaklardan disari puskuren magmanin deniz sularini isitip kaynatmasini veya daglarin parcalanip yok olmasinin dogal sonucu olarak denizlerin birbirine karismasi ve tek deniz haline gelmesini anlatmaktadir Hadislere gore ise kiyamet gunu Gunes yeryuzune yaklasir ve insanlar terlemeye baslar Kiminin teri topuklarina kimininki baldirlarinin yarisina kimisininki dizlerine kimininki uyluklarina ve kimilerinin teri ise agzina kadar varir kimi de vardir ki onun teri boyunu dahi asar Evren in genislemesi Hubble Uzay Teleskobu na adini veren ve 1929 da evrenin genisledigini ispatlayan Edwin Hubble Gogu kudretimizle biz kurduk ve suphesiz biz genisletmekteyiz bizim her seye gucumuz yeter Zariyat Suresi 47 Kur an da Zariyat Suresi nin 47 ayetinde genisletmekteyiz ifadesinin bulundugu ve dolayisiyla bunun evrenin genisledigini ifade ettigi soylenir Ancak bu ayetin tercumesi konusunda da bazi cesitlilikler bulunmaktadir Ornegin bazi Islam bilginleri bu ayeti bizim her seye gucumuz yeter biz genisleticiyiz biz buyuk kudrete sahibiz biz genislik ve kudret sahibiyiz onu devamli genisletiyoruz gibi cesitli ifadelerle tercume etmektedir Tefsir ve meal terimlerinin onde gelen isimlerinden olarak kabul edilen Elmalili Hamdi Yazir bu ayeti suphe yok ki biz cok vus a malikiz diye cevirmistir Yazir in burada kullandigi vus a kelimesinin de Arapcada kuvvet degil genislik anlamina geldigi soylenmektedir Insan ve evrim Adem ile Havva Ilhanlilar doneminden kalma bir eser 1294 99 Kur an da beseri tarih Adem ile baslatilir Kur an a gore insan bir erkek ve bir disi seklinde yaratilarak cennetten dunyaya indirilmis bir ciftten cogalmis bir nesildir Insan Kur an a gore sudan Furkan 54 Nur 45 buradaki suyun erkek ureme hucresi spermi de icinde barindiran meni sivisi oldugu dusunulur topraktan Rum 20 ve suzulmus sekil verilmis pisirilmis camurdan En am 2 Secde 7 yaratilmistir Kadin ise yani Havva Kur an a gore degil hadislere gore kaburga kemigi alinip kullanilarak Adem den yaratilmistir Ilk insanlar Nuh orneginde gorulebilecegi gibi 1000 yil veya daha fazla bir sure yasayabilmekteydiler Hadislerde bu insanlarin uzun boylu 60 zira yani yaklasik 35 48 metre olduklarindan bahsedilir Kur an da Adem adi defalarca gecmesine ragmen esinden ismiyle bahsedilmez Islam bilginlerinin bazilari insanin evrimi bilgisini Kur an a ve Islam a aykiri bulmaz bununla birlikte Kur an da evrimle celisen herhangi bir ayetin olmadigini soylerler ve bu bilimsel veriyi destekledigini dusundukleri birkac ayeti de kanit olarak ileri surerler Cogunluk ise Kur an anlatimlarinin evrimi desteklemedigi gorusunu benimsemislerdir Kur an da evrimi destekledigi soylenilen bazi ayetler soyledir Oysa O sizi turlu evrelerden gecirerek yaratmistir Nuh Suresi 14 De ki Yeryuzunde gezip dolasin ve Allah in ilk yaratilisi nasil baslatip devam ettirdigini gorun Allah daha sonra ikinci hayati da iste boyle gerceklestirecektir Allah her seye kadirdir Ankebut Suresi 20 Hani Rabbin meleklere Ben yeryuzunde bir halife yaratacagim demisti Onlar Biz seni ovgu ile tesbih ederken ve senin kutsalligini dile getirip dururken orada fesat cikaracak ve kan dokecek birini mi yaratacaksin dediler Allah Suphe yok ki ben sizin bilmediklerinizi bilirim buyurdu Bakara Suresi 30 Bazi Islam akademisyenleri ozellikle Bakara Suresi nin 30 ayetinden yola cikarak Kur an in evrimle celismedigini ve Adem in de ilk insan degil de sadece ilk peygamber veya ilk akil sahibi insan olabilecegini soylemektedirler Biyoloji Embriyoloji 7 haftalik bir insan embriyosu Mu minun Suresi 14 ayette gecen alaka pihti ve mudga cignenmis et kelimeleri Kur an mucizesine inananlar icin olaganustudur Kur an da insanin anne karninda embriyonik gelisim asamalari ile ilgili bazi ifadeler bulunur Andolsun biz insani suzme camurdan yarattik Sonra onu az bir su meni halinde saglam bir karargaha yerlestirdik Sonra bu az suyu alaka pihti haline getirdik Alakayi da mudga cignenmis et yaptik Bu mudgayi da kemiklere donusturduk ve bu kemiklere de et giydirdik Nihayet onu bambaska bir yaratik olarak ortaya cikardik Yaratanlarin en guzeli olan Allah in sani ne yucedir Mu minun Suresi 12 14 Kur an in bu ve diger bazi ayetlerinden onun organlarin gelisim sirasini verdigi iddialari da one surulmustur Bu ifadeler bazilarinca mucize olarak degerlendirilirken karsit goruste olanlara gore verilen bilgiler yanlis olmasinin yaninda Antik Yunanistan dan Galen 129 216 gibi bilginlerin kendi zamanlarindaki bilgi seviyelerine gore ifade ettikleri dusuncelere dayanmaktadirlar Bitkiler Kur an da Hicr Suresi nin 22 ayetinde ruzgarlarin asilayici oldugu soylenmektedir Biz ruzgarlari asilayici olarak gonderdik gokten su indirip onunla sizin su ihtiyacinizi karsiladik Onu depolayan siz degildiniz Hicr 22 Bu ayette bitkileri asilayanin ruzgarlar oldugu belirtilmekte canlilarin su ihtiyaclarini karsilayan unsurun da yagmurlar oldugu soylenmektedir Bilimsel verilere gore butun bitkilerin ciceklerinde erkek ve disi cifti bulunmakta ve erkegin disiyi asilamasiyla meyveler olusmaktadir Bu asilama eylemi ise ruzgarlar sayesinde olmaktadir Diger konu basliklari Demirin indirilmesi Harici videoIlyas Ozkan ve konugu Kur an da demirin indirilmesi ifadesini metalurji tarihi ile baglantili olarak tartisiyorlar YouTube Kendisinde muthis bir guc ve insanlar icin bircok faydalar bulunan demiri yaratik ki insanlar ondan yararlansinlar Hadid Suresi 25 Dunya nin ilk evrimsel asamalarinda gerceklestigi iddia edilen agir metallerin dis uzaydan Dunya uzerine cokme veya yigilma olayi Dunya da olusmasi mumkun olmayan bu elementlere Dunya nin sahip oldugu bilgisi ile Hadid Suresi nin 25 ayeti arasinda baglanti kurulur Uzaya gidis Kur an ayetlerinde uzayin kesfi uzaya gidisin haber verildigi veya uzay roketlerinden bahsedildigi de iddia edilir Ey cin ve insan topluluklari Goklerin ve yerin uclarindan bucaklarindan gecip gitmeye gucunuz yeterse gecip gidin Buyuk bir guc olmadikca gecip gidemezsiniz Rahman Suresi 33 Kur an da matematik ve rakamsal degerler Kur an da matematik seriat hukukunda miras probleminin cozumu amaciyla kullanilir Bu ayetlerde payin paydadan yuksek olusu bazi arastirmacilarin dikkatlerini cekmistir Batini Hurufi anlayisinda Kur an daki bazi ayet ayet parcaciklari ve kelimelerin gorunur anlamlar disinda derin anlamlari olduguna ve bu anlamlarin cok daha onemli olduguna inanilir Bunun yaninda birtakim kelimelerin tekrar sayilari yer aldigi sure ve ayet numaralari ve ayetlerden Ebced yontemiyle cikartilan rakamsal degerlerin anlamli ve mucize yonlerine inanilir Ayrica Kur an da 19 sayisi ve katlari ile ilgili sifreleme yapildigi iddialari da bulunur Mucize oldugu iddialari ve elestiriler Kur an bilim iliskisi ile ilgili farkli elestiriler de getirilmistir Buna gore ayetlerden kastedilmeyen anlamlarin cikartilmasi ayetlerin carpitilarak bilimsel sonuclar elde edilmesi bilimin carpitilarak ayetlere yaklastirilmasi bu elestirilerden bazilaridir Islam dunyasinda yayginlasan bir akim Kur an in bilimsel bulgulari insanlarin bu bilgilere ulasmasindan cok daha onceki bir tarihte acikladigi veya alegorik bir anlatimla isaret ettigi bu sebeple mucize olduguna yonelik ifadelerdir Bu akimin batidaki oncusu Maurice Bucaille dir ve akim onun ismine izafe edilerek Bucailleizm olarak isimlendirilir Bazi arastirmacilar bu iddialari sozdebilim olarak da nitelemislerdir Bakiniz Scientific foreknowledge in sacred texts 16 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Uzaya gidis Bu iddia Kur an a muhalif cevrelerce de degerlendirilerek ayetlerin bahsedilen konu ile ilgisiz ve mucize olarak dusunulemeyecek sozlerden ibaret oldugu ifade edilmistir Demirin indirilmesi Bu iddiaya ayette kullanilan enzelna kelimesi irdelenerek metalik demirin ilk kesfinin meteorlar uzerinde gerceklestigi bu sebeple eski medeniyetlerde demirin goklerin armagani seklinde isimlendirildigi seklinde aciklamalar da yapilmistir Ayrica bakinizIslam in Altin Cagi Orta Cag Islam dunyasinda bilim Kur an mucizeleriKaynakca Muslim Heritage Muslim Heritage 17 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Mayis 2022 web archive org 19 Ekim 2013 12 Haziran 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Mayis 2022 George Saliba 1994 A History of Arabic Astronomy Planetary Theories During the Golden Age of Islam Arap Astronomi Tarihi Islam in Altin Cagi nda Gezegen Teorileri New York University Press ISBN 0 8147 8023 7 s 245 250 256 257 King David A 1983 The Astronomy of the Mamluks Isis 74 4 ss 531 55 doi 10 1086 353360 Hassan Ahmad Y 1996 Sharifah Shifa Al Attas Ed Islam and the Challenge of Modernity Proceedings of the Inaugural Symposium on Islam and the Challenge of Modernity Historical and Contemporary Contexts Kuala Lumpur August 1 5 1994 International Institute of Islamic Thought and Civilization ISTAC ss 351 99 2 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi 26 Eylul 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Agustos 2017 Arsivlenmis kopya PDF 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 30 Ocak 2016 a b Arsivlenmis kopya 1 Agustos 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Ocak 2016 Arsivlenmis kopya 29 Ocak 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Ocak 2016 Ingilizce wikiislam 12 Temmuz 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Mart 2013 KUR AN DAKI BAZI KAVRAMLARIN TARIHSEL KOKENLERI googleusercontent Erisim tarihi 15 Mart 2013 agnostik 4 Temmuz 2010 14 Agustos 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Mart 2013 2 Aralik 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Ekim 2014 Yusuf Suresi 4 6 Ayet Tefsiri Diyanet Isleri BasKanligi kuran diyanet gov tr 11 Temmuz 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Mart 2022 Kur an i Kerim Meali Diyanet Isleri Baskanligi Yayinlari Ankara 2006 11 baski 27 Agustos 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Ekim 2014 Acik Kuran 11 Nisan 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Mart 2022 Sevgili Isa Yusuf Suresi 4 Ayet Meali Yusuf 4 12 4 www namazzamani net 28 Nisan 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Mart 2022 29 Temmuz 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Temmuz 2014 Arsivlenmis kopya 30 Ocak 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Ocak 2016 Arsivlenmis kopya 16 Aralik 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Mart 2022 Ahmed b Hanbel el Musned 4 157 Taberani el Mu cemul Kebir 17 884 Ibn Hibban es sahih nr 7329 Hakim el Mustedrek 4 571 Arsivlenmis kopya 16 Subat 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Mart 2022 a b c Zariyat Suresi 47 Ayet www kuranmeali com 13 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Mart 2022 Vus ne demek Ansiklopedi www eansiklopedi com 28 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Mart 2022 Ayette biz onu genisleteniz genisleticiyiz demek icin ve nahnu lehu mustevziun denilmesi gerekmez miydi Sorularla Islamiyet Sorularla Islamiyet 4 Ocak 2016 5 Mart 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Mart 2022 Arsivlenmis kopya 23 Aralik 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Ocak 2016 Arsivlenmis kopya 5 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Ocak 2016 Arsivlenmis kopya PDF 23 Kasim 2015 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 30 Ocak 2016 Arsivlenmis kopya PDF 15 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 8 Mayis 2022 Arsivlenmis kopya 25 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Ocak 2016 Arsivlenmis kopya 2 Subat 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Ocak 2016 Arsivlenmis kopya 25 Subat 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Ekim 2020 19 Ekim 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Subat 2017 Arsivlenmis kopya 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Ocak 2016 Arsivlenmis kopya 29 Subat 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Ocak 2016 Arsivlenmis kopya 5 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Ocak 2016 Arsivlenmis kopya 16 Ocak 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Ocak 2016 Arsivlenmis kopya 31 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Ocak 2016