Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Plütonyum, 1940 yılında Glenn T. Seaborg, Edwin M. McMillan, J. W. Kennedy ve A. C. Wahlby tarafından 152 cm'lik siklotron (atom hızlandırıcısı) içerisindeki uranyumun döteryum ile bombardımanı sonucunda elde edilmiştir.
Bütün izotopları radyoaktif ve toksiktir. Yapay olarak elde edilen plütonyum, Dünya'da bilinen en toksik elementtir. 238U çekirdeğinin nötron yakalaması ile 239U elde edilir. 239U beta bozunması ile nükleer reaktör içerisinde 239Pu (239Np ile birlikte) elde edilir.
Transuranyum serisi elementlerinin ikincisi, sun’i olarak yapılabilen radyoaktif bir element. Sembolü Pu, atom ağırlığı 244 ve atom numarası 94’tür. Plutonyum-238 izotopu; uranyum-235 izotopunun nötron bombardımanı ile, 1940 yılında, Kaliforniya Üniversitesinde Glenn T. Seaborg ve çalışma arkadaşları tarafından elde edildi. Bu tarihten sonra plutonyum, nükleer reaktör ve silahlarda kullanılmaya başlanmıştır
Plutonyum gümüş görünümünde metal olup, 639,85 °C’de erir ve 3230 °C’de kaynar. Özgül ağırlığı 19,8 g/cm 3 tür. Plutonyum aktinitler serisine dahil olup, diğer aktinitler gibi toprakta nadir bulunur. Plutonyum; gümüş, alüminyum, berilyum, kobalt, demir, mangan ve nikelle alaşım meydana getirebilir. Birçok plutonyum bileşikleri yapılmıştır.
İzotopları
Plutonyuma uranyum cevherleri içerisinde eser miktarda rastlanır. Bu bakımdan reaktör ve laboratuvarlarda kullanılabilmesi için sun’i olarak üretilmesi gerekir. Kütle numaraları 232’den 246’ya kadar değişen en az 15 izotopu yapılabilmektedir. Bunların içinde en önemlisi Pu-239 izotopudur. Nükleer reaktörlerde tabii uranyum-238 izotopu nötron bombardımanına tabi tutulursa uranyum-239 elde edilir. Bu izotopun iki defa ß ışıması yapması sonucu plutonyum-239 elde edilir. Pu-239 izotopunun yarılanma süresi 24.360 senedir ve alfa ışını yayarak uranyum 235 izotopu haline dönüşür. Diğer mühim izotoplarından Pu-238 yarılanma süresi 86,4 sene, Pu-244 ise 76 milyon sene olup, Alfa ışıması yaparak yarılanırlar.
Kullanılışı
Pu-239’un fisyon (bölünme) özelliğine sahip olması ve nükleer reaktörlerde yan ürün olarak elde edilebilmesi, bunun atom ve hidrojen bombaları için nükleer patlayıcı olarak kullanılmasına imkân sağlamaktadır. 1945 senesindeNagazaki’de patlatılan atom bombası Pu-239 izotopundan yapılmıştı.
Hafif su soğutmalı nükleer reaktörlerde senede 225 Kg Pu-239 yan ürün olarak elde edilir. Bu yan ürün normal olarak tekrar işleme sokularak plutonyum oksit ve uranyum oksit ihtiva eden yakıt çubukları olarak reaktörlerde kullanılabilir. Pu-239’un sıvı-metal soğutmalı nükleer reaktörlerde kullanılması programlanmaktadır. Pu-238’in alfa ışını yayarken çıkardığı ısı, Apollo uzay araçlarında elektrik üretimi maksadı ile kullanılmıştır. Pu-238 sun’i kalp yapım çalışmalarında da kullanılmaktadır. Pu-242 ve Pu-244’ün tıp ve metalurjide kullanma sahaları vardır.
Elde edilişi
Plutonyumu, reaktördeki radyasyon veren diğer maddelerden ayırmak ve saflaştırmak için çeşitli kimyasal işlemlere başvurulur. Uranyum ve plutonyum ihtiva eden reaktörden plutonyumu ayırmak için karışım, nitrik asit içinde çözülür. Burada plutonyum 6+ oksidasyon basamağına kadar yükseltgenir. Sonra hekzon (metil n-butil keton) ile karışımdan çekilip alınır. Bu işlemi alüminyum nitrat çözeltisiyle muamele takip eder. Alüminyum nitrat çözeltisi plutonyumu (3+) oksidasyon kademesine indirir. Saf plutonyum elde edilmesi için oksitleme işlemi birkaç defa tekrarlanır.
Etkileri
Plutonyum çok zehirlidir. Deri üzerindeki bir yaraya mikrogram miktarı temas ederse kansere sebep olur. Plutonyum zerrecikleri havada kolayca askıda kalabildiği için, teneffüs yolu ile ciğerlere alınabilir. Plutonyum ciğer kanserine sebep olur. Vücut içerisine girer girmez, kemik maddesine hücum ederek kemik kanserine de sebebiyet verebilir.
Nükleer santral reaktörlerinin artıkları bol miktarda plutonyum ihtiva ettiği için çok iyi muhafaza edilmelidir. Nükleer bomba denemeleriyle çevreye plutonyum artıkları yayılmış durumdadır. Her patlayacak atom bombası insanlığın felaketine ortam hazırlamaktadır.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Plutonyum Pu H Periyodik tablo HeLi Be B C N O F NeNa Mg Al Si P S Cl ArK Ca Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br KrRb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I XeCs Ba Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At RnFr Ra Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Nh Fl Mc Lv Ts Og La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr Temel ozellikleriAtom numarasi 94Element serisi AktinitlerGrup periyot blok 7 fGorunus gumusiKutle numarasi 239 g molElektron dizilimi Rn 5f6 7s2Enerji seviyesi basina Elektronlar 2 8 18 32 24 8 2CAS kayit numarasi CAS kayit numarasi Fiziksel OzellikleriMaddenin hali katiYogunluk 19 816 g cm Sivi haldeki yogunlugu 16 63 g cm Ergime noktasi 912 5 K 639 4 CKaynama noktasi 3505 K 3228 CErgime isisi 2 82 kJ molBuharlasma isisi 333 5 kJ molIsi kapasitesi 35 5 J mol K Atom ozellikleriKristal yapisi Monoklinik Tekegrilikli Yukseltgenme seviyeleri 6 5 4 3Elektronegatifligi 1 28 Pauling olcegiIyonlasma enerjisi 1st 584 7 kJ molAtom yaricapi 175 pmAtom yaricapi hes pmKovalent yaricapi pmVan der Waals yaricapi pmDiger ozellikleriElektrik direnci 0 C 1 460 nW m 20 C de Isil iletkenlik 300 K 6 74 W m K Isil genlesme 46 7 µm m K 25 C de Ses hizi 20 C 2260 m s de Mohs sertligiVickers sertligi MPaBrinell sertligi MPa Plutonyum 1940 yilinda Glenn T Seaborg Edwin M McMillan J W Kennedy ve A C Wahlby tarafindan 152 cm lik siklotron atom hizlandiricisi icerisindeki uranyumun doteryum ile bombardimani sonucunda elde edilmistir Butun izotoplari radyoaktif ve toksiktir Yapay olarak elde edilen plutonyum Dunya da bilinen en toksik elementtir 238U cekirdeginin notron yakalamasi ile 239U elde edilir 239U beta bozunmasi ile nukleer reaktor icerisinde 239Pu 239Np ile birlikte elde edilir Transuranyum serisi elementlerinin ikincisi sun i olarak yapilabilen radyoaktif bir element Sembolu Pu atom agirligi 244 ve atom numarasi 94 tur Plutonyum 238 izotopu uranyum 235 izotopunun notron bombardimani ile 1940 yilinda Kaliforniya Universitesinde Glenn T Seaborg ve calisma arkadaslari tarafindan elde edildi Bu tarihten sonra plutonyum nukleer reaktor ve silahlarda kullanilmaya baslanmistir Plutonyum Plutonyum gumus gorunumunde metal olup 639 85 C de erir ve 3230 C de kaynar Ozgul agirligi 19 8 g cm 3 tur Plutonyum aktinitler serisine dahil olup diger aktinitler gibi toprakta nadir bulunur Plutonyum gumus aluminyum berilyum kobalt demir mangan ve nikelle alasim meydana getirebilir Bircok plutonyum bilesikleri yapilmistir IzotoplariPlutonyuma uranyum cevherleri icerisinde eser miktarda rastlanir Bu bakimdan reaktor ve laboratuvarlarda kullanilabilmesi icin sun i olarak uretilmesi gerekir Kutle numaralari 232 den 246 ya kadar degisen en az 15 izotopu yapilabilmektedir Bunlarin icinde en onemlisi Pu 239 izotopudur Nukleer reaktorlerde tabii uranyum 238 izotopu notron bombardimanina tabi tutulursa uranyum 239 elde edilir Bu izotopun iki defa ss isimasi yapmasi sonucu plutonyum 239 elde edilir Pu 239 izotopunun yarilanma suresi 24 360 senedir ve alfa isini yayarak uranyum 235 izotopu haline donusur Diger muhim izotoplarindan Pu 238 yarilanma suresi 86 4 sene Pu 244 ise 76 milyon sene olup Alfa isimasi yaparak yarilanirlar KullanilisiPu 239 un fisyon bolunme ozelligine sahip olmasi ve nukleer reaktorlerde yan urun olarak elde edilebilmesi bunun atom ve hidrojen bombalari icin nukleer patlayici olarak kullanilmasina imkan saglamaktadir 1945 senesindeNagazaki de patlatilan atom bombasi Pu 239 izotopundan yapilmisti Hafif su sogutmali nukleer reaktorlerde senede 225 Kg Pu 239 yan urun olarak elde edilir Bu yan urun normal olarak tekrar isleme sokularak plutonyum oksit ve uranyum oksit ihtiva eden yakit cubuklari olarak reaktorlerde kullanilabilir Pu 239 un sivi metal sogutmali nukleer reaktorlerde kullanilmasi programlanmaktadir Pu 238 in alfa isini yayarken cikardigi isi Apollo uzay araclarinda elektrik uretimi maksadi ile kullanilmistir Pu 238 sun i kalp yapim calismalarinda da kullanilmaktadir Pu 242 ve Pu 244 un tip ve metalurjide kullanma sahalari vardir Elde edilisiPlutonyumu reaktordeki radyasyon veren diger maddelerden ayirmak ve saflastirmak icin cesitli kimyasal islemlere basvurulur Uranyum ve plutonyum ihtiva eden reaktorden plutonyumu ayirmak icin karisim nitrik asit icinde cozulur Burada plutonyum 6 oksidasyon basamagina kadar yukseltgenir Sonra hekzon metil n butil keton ile karisimdan cekilip alinir Bu islemi aluminyum nitrat cozeltisiyle muamele takip eder Aluminyum nitrat cozeltisi plutonyumu 3 oksidasyon kademesine indirir Saf plutonyum elde edilmesi icin oksitleme islemi birkac defa tekrarlanir EtkileriPlutonyum cok zehirlidir Deri uzerindeki bir yaraya mikrogram miktari temas ederse kansere sebep olur Plutonyum zerrecikleri havada kolayca askida kalabildigi icin teneffus yolu ile cigerlere alinabilir Plutonyum ciger kanserine sebep olur Vucut icerisine girer girmez kemik maddesine hucum ederek kemik kanserine de sebebiyet verebilir Nukleer santral reaktorlerinin artiklari bol miktarda plutonyum ihtiva ettigi icin cok iyi muhafaza edilmelidir Nukleer bomba denemeleriyle cevreye plutonyum artiklari yayilmis durumdadir Her patlayacak atom bombasi insanligin felaketine ortam hazirlamaktadir