Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ), (İngilizce: World Trade Organization, WTO) çok taraflı ticaret sisteminin yasal ve kurumsal organıdır. WTO, hükûmetlerin iç ticaret yasalarını ve düzenlemelerini nasıl yapacakları hususunda yasal bir çerçeve ortaya koymakta olup toplu görüşmeler ve müzakereler yoluyla ülkeler arasında ticari ilişkilerin geliştirildiği bir platformdur.
| Dünya Ticaret Örgütü (Türkçe) World Trade Organization (İngilizce) Organisation mondiale du commerce (Fransızca) Organización Mundial del Comercio (İspanyolca) | |
|---|---|
 | |
 Üyeler Aynı zamanda Avrupa Birliği üyesi olanlar Gözlemciler Üye olmayanlar | |
| Kuruluş | 1 Ocak 1995 |
| Merkez | , Cenevre, İsviçre |
| Üyeler | 160 ülke |
| Resmî diller | İngilizce, Fransızca, İspanyolca |
| Genel Direktör | Ngozi Okonjo-Iweala |
| Bütçe | 196 milyon İsviçre frangı (yakl. 209 milyon USD) |
| Personel | 640 |
| Resmî site | wto.org |
Kuruluş ve Fonksiyonları
WTO, 1 Ocak 1995'te kurulmuştur. Uruguay Round'a taraf olan ülkeler 15 Aralık 1993'te görüşmeleri tamamlamış ve Fas'ın Marakeş kentinde Nisan 1994'te "Nihai Karar" bakanlar tarafından imzalanmıştır. 15 Nisan 1994'te ilan edilen Marakeş Deklarasyonu, Uruguay Round'u görüşmelerini onaylamış ve Tarifeler ve Ticaret Genel Anlaşması (GATT) altında gerçekleştirilen yedi görüşmenin "dünya ekonomisini güçlendirdiği ve daha fazla ticaret, yatırım, istihdam ve gelir artışı sağladığı"nı ilan etmiştir. WTO, Uruguay Round'u görüşmelerinin şekillendiği ve bir anlaşmadır ve GATT'ın devamıdır.
WTO, sadece üyelik açısından (1994 sonunda 128 üye) GATT'tan fazla değil, aynı zamanda, uygulandığı ticari faaliyetler ve ticaret politikalar açısından da daha geniş bir alanı kapsamaktadır. GATT, sadece mal ticaretini kapsarken, WTO mal, hizmetler ve fikri mülkiyet hakları olarak da bilinen "fikir ticareti"'ni de kapsamaktadır.
WTO'nun esas fonksiyonları; topyekûn olarak WTO'yu oluşturan çok taraflı ticaret görüşmelerini yönetmek ve uygulamak, çok taraflı ticaret görüşmelerinde bir forum olarak görev yapmak, ticari anlaşmazlıklarına çözüm aramak, millî ticaret politikalarını denetlemek ve bu amaçlarla global ekonomik politika yapımında görevli uluslararası kuruluşlarla işbirliğine gitmektir.
WTO anlaşması, tarımdan, tekstile ve konfeksiyona, hizmetlerden fikrî mülkiyet hakları kurallarına kadar, değişik alanlarda 29 ayrı metinden oluşmaktadır. Bunlara ilave olarak WTO üyelerine ilave sorumluluklar ve taahhütler yükleyen, ilave 25 deklarasyon, karar ve anlaşma da bulunmaktadır. WTO kuralları geleneksel olarak hassas sektörler olarak kabul edilen tarım malları ticareti, tekstil ve konfeksiyon ürünlerini de kapsamaktadır. Tarımda kabul edilen kurallar piyasaya giriş şartlarını, yerli üretimi destekleme kurallarını, ihracat teşvik uygulamalarını ve gıda güvenliği, bitki ve hayvan sağlığı kurallarını içermektedir. Tekstil ve konfeksiyonda yeni kurallar Çok Elyaflılar Anlaşması'ndan sonra 10 yıllık bir geçiş dönemi ile WTO kurallarına dahil olacaktır.
Hizmetler ticaretindeki ilk anlaşma; üyelerin kapsamı, millî uygulamalar ve piyasaya giriş konularındaki yükümlülüklerinden bahsetmekte ve hizmetler ticaretinin daha da liberalleştirilmesi hususunda genel bir çerçeve çizmektedir. Devam eden görüşmeler halihazırda finansal hizmetlerde piyasaya giriş taahhütleri, temel iletişim sektörleri, deniz nakliyatı ve insanların sınırdan sınıra geçişi hakkındadır. Görüşmelerde diğer bir ilk de fikrî mülkiyet haklarının ticaretle ilgili yönüdür (TRIPS). Bu anlaşma, sadece telif hakları, patent hakları gibi yeni fikrî mülkiyet haklarını dile getirmekle kalmamakta, ayrıca coğrafi işaretler, endüstri dizaynı, ticaret markaları ve ticaret sırları ve know-how (süreç bilgisi) haklarını da koruma altına almaktadır. Mal ticaretinde WTO kuralları, anti-damping uygulamaları, teşvikler ve karşı uygulamalar, gümrük uygulamaları ve ithalat lisansı konularını da kapsamaktadır. Kurallar, şayet bu uygulamalar gündeme geldiğinde ne gibi kuralların tatbik edileceğini de açıklamaktadır.
Yukarıda değinilen anlaşmalarla pek çok basit ve temel ilkeler hep birlikte yeni çok taraflı ticaret sistemini meydana getirmektedir. GATT'ın ana kuralları, üyeler arasında ve ithalat ile yerli üretim arasında ayrım yapmayı yasaklamaktadır. Mesela Madde I " En Çok Kayırılan Ülke " (MFN) fıkrasında herhangi bir ülkenin bir ülkeye uyguladığı imtiyazın başka ülkelere uygulanandan daha az olamayacağı belirtilmektedir. Ayrım yapmamanın bir diğer şekli de "ulusal muamele"dir ve mallar bir piyasaya girdiğinde en az yurt içinde üretilen mallar kadar kayırılabileceği belirtilmektedir.
Tarife İndirimleri
GATT'ın 1948'de kuruluşunu takiben ortalama tarife seviyesi toplam yedi görüşmeyle kademeli olarak indirilmiştir. Uruguay Round bu başarılara bir yenisini eklemiştir. Ortalama tarife seviyeleri önemli ölçüde düşerken genel bağlı tarife seviyeleri de önemli miktarda artmıştır. Tarife indirimleri yoluyla piyasaya giriş taahhütleri Uruguay Round'unda toplam 22.500 sayfalık ulusal tarife listelerinde yer almaktadır.
Pek çok kısımda beş yılda tamamlanacak olan tarife indirimleri gelişmiş ülkelerin sanayi ürünleri tarifelerinde toplam % 40'lık bir indirim sağlayan, ortalama % 6,3 olan tarifeleri, % 3,8'e indirmektedir ve gelişmekte olan ülkelerden yapılan sanayi ürünleri ithalatı değer olarak % 20'den % 44'e çıkaracaktır. Tarife yapısının daha yüksek kısmında yer alan ve % 15'in üzerinde tarifeleri kapsayan tüm kaynaklardan gelişmiş ülkelere yapılan ithalat; % 7'den % 5'e ve gelişmekte olan ülkelerden yapılan ithalatta % 9'dan % 5'e düşmüştür.
WTO ve GATT arasındaki farklar
WTO, sadece GATT'ın biraz genişletilmiş bir şekli değil, aksine tamamen değişik bir yapıya ve farklı bir karaktere sahiptir. İkisi arasındaki temel farklılıklar şöyle sıralanabilir;
- GATT, herhangi bir kurumsal yapısı olmayan ve kuruluşundaki amacı 1940'ta Uluslararası Ticaret Örgütü'nü kurmak olan ve bu amaçla çeşitli kuralları içeren çok taraflı bir anlaşmadır,
- GATT, geçici olarak kurulmuş ve 40 yıllık bir faaliyetten sonra anlaşmaya taraf olan hükûmetler GATT'ı sürekli bir anlaşmaya çevirmek istemişlerdir. WTO taahhütleri buna karşın sürekli bir karakter taşımaktadır,
- GATT kuralları sadece mal ticaretini kapsarken, WTO mal ticaretinin yanında, hizmetler ticareti ve ticari nitelikteki fikrî mülkiyet haklarını da kapsamaktadır,
- GATT anlaşması çok taraflı bir araçken 1980'lerde yeni pek çok anlaşma ilave edilerek, seçici bir yapıya dönmüştür. WTO'yu oluşturan anlaşmalar ise neredeyse tamamı çok taraflıdır ve taahhütler üyelerin tamamını bağlamaktadır,
- WTO, GATT'a göre anlaşmazlıkların çözümünde daha hızlı çalışan, otomatik mekanizmalara sahiptir.
1947 GATT anlaşması 1995 yılının sonuna kadar yürürlükte kalmıştır ve bu suretle tüm GATT üyelerinin WTO anlaşmasını kabul etmeleri için gerekli süre sağlanmıştır. Fakat GATT, "GATT 1994" şeklinde WTO anlaşmasının bir parçası olarak uluslararası mal ticaretini etkileyen ana hususları belirlemeye devam edecektir.
WTO Karar Alma Yöntemleri
WTO, GATT'ın geleneksel olarak karar alırken kullandığı yöntem oylama değil, fakat fikir birliği (concensus) yöntemidir. Bu prosedür üyelere, bazen çok taraflı ticaret sisteminin yararına oluşan görüş birliğine katılınsa da, kendi çıkarlarını, iyi bir şekilde göz önüne alınması imkânını sağlamaktadır. Görüş birliğinin sağlanamadığı durumlarda WTO, oylama yöntemini kullanmaktadır. Bu gibi durumlarda her ülke bir oy kullanarak, karar oy çokluğuyla alınmaktadır.
WTO Anlaşması'nda kabul edilen dört değişik oylama yöntemi bulunmaktadır.
- İlk olarak, WTO üyelerinin dörtte üçünün oyuyla herhangi birçok taraflı ticaret anlaşması oluşturulması kabul edilebilir.
- İkinci olarak, Bakanlar Konferansı dörtte üç çoğunlukla uluslararası bir anlaşma tarafından herhangi bir üyeye yüklenen bir sorumluluğu kaldırabilmektedir.
- Üçüncü olarak, uluslararası anlaşmaların hükümlerini iptal etme kararı ancak tüm üyelerce kabul edilmesi veya kararın niteliğine bağlı olarak üçte iki çoğunlukla alınabilmektedir. Fakat bu iptal kararları, sadece WTO üyeleri tarafından kabul edildikten sonra yürürlüğe girebilmektedir.
- Son olarak, yeni bir üyenin alınması ancak Bakanlar Konferansı'nda üçte iki çoğunlukla kabul edildikten sonra gerçekleşebilmektedir.
WTO'da Anlaşmazlıkların Çözülmesi
Anlaşmazlıkların çözümü sistemi, WTO'nun uluslararası ticaret sistemine güvenlik ve öngörü sağlayan bir unsurdur ve bu sistem sayesinde WTO üyeleri, uluslararası ticaret kurallarının aleyhlerine ihlali durumunda kendileri bir girişimde bulunmamakta, fakat çok taraflı anlaşmazlıkların çözümü sisteminin bu durumu çözmesini istemektedirler.
İlke olarak imtiyazlar, verilen cezaya konu sektörle aynı olan sektöre verilmelidir. Şayet bu uygulanabilir değil veya etkin değilse, imtiyazlar anlaşmada yer alan farklı bir sektöre de verilebilir.
Her durumda WTO'nun (DSB) kabul edilen tavsiyelerin ve kuralların uygulanmasını izlemekte ve her türlü anlaşmazlığa konu olan durum, tamamen ortadan kalkmadıkça gündeminde bulunmaya devam etmektedir.
Kalkınmakta olan ülkelere ve geçiş ekonomilerine yardım
1994 yılı sonunda 128 GATT üyesi ülkeden 97'sini oluşturan gelişmekte olan ülkeler ve hâlen piyasa ekonomisine geçiş sürecinde olan ülkeler WTO'nun üye sayısı arttıkça, örgütte ağırlıkları daha da artmaktadır. Sonuç olarak; adı geçen ülkelerin ihtiyaç ve problemlerine büyük önem verilmektedir. Örnek olarak WTO Sekreterliği kendi başına veya diğer uluslararası organizasyonlarla işbirliğine giderek seminerler düzenlemekte ve WTO taahhütlerini uygulamada veya çok taraflı ticaret görüşmelerine etkin olarak katılmada ilgili ülke hükûmetlerine veya yetkili uzmanlarına teknik işbirliği imkânı sağlamaktadır. Bazı WTO faaliyetleriyle ilgili olarak ticaret politikaları ve anlaşmazlıkların çözümü konuları dahil olmak üzere, özel kurslar verilmektedir. Dahası gelişmekte olan ülkelere ve bunların içinde özellikle en az gelişmiş olan ülkelere kendi ihracatları ile ilgili olarak, ticaret ve tarife bilgileri hakkında ve bu ülkelerin WTO'ya katılmaları konusunda yardım edilmektedir.
Ticaret ve Çevre
WTO, ticaret ve çevre konularını birbirine bağlamaktadır. Bu konuda 1995 yılında aşağıdaki konularla ilgilenmek üzere bir komite kurulmuştur; çoktaraflı çevre anlaşmaları, sürdürebilir büyüme, çevre ve ticaret, piyasalara giriş ; özellikle gelişmekte olan ülkelere yapılan ihracatın geliştirilmesi, yurt içinde ticareti yasaklanan malların ticareti, ambalaj; etiket ve diğer dönüşümlü malzemelerin ticaretle ilgili mevzuatlarda birbirine uyumlu olmasının sağlanmaktır.
2001 yılında başlatılan Doha Kalkınma Turu çerçevesinde ise, Ticaret ve Çevre Komitesi kurulmuş ve söz konusu komitenin, çevresel ürünlerde pazara giriş, çoktaraflı çevre anlaşmaları - WTO ilişkisi ve çevreye duyarlı ticaret pratiklerinin geliştirilmesi gibi konularda görevlendirilmesi karara bağlanmıştır.
Üyeler
WTO'nun 164 üyesi bulunmaktadır. Son katılan üye 30 kasım 2015 'te örgüte dahil olan Kazakistan'dır. Üyeler; Antigua ve Barbuda, Arjantin, Avustralya, Avusturya, Bahreyn, Bangladeş, Barbados, Belçika, Belize, Bolivya, Botsvana, Brezilya, Brunei, Burkina Faso, Burundi, Yeşil Burun Adaları, Kanada, Orta Afrika Cumhuriyeti, Şili, Kazakistan, Kolombiya, Kosta Rika, Fildişi Sahili, Kazakistan, Küba, Kıbrıs, Kırgızistan, Çin, Çekya, Danimarka, Cibuti, Dominika, Dominik Cumhuriyeti, Mısır, El Salvador, Estonya, Finlandiya, Fransa, Gabon, Almanya, Gana, Yunanistan, Grenada, Guatemala, Gine, Yeni Gine, Guyana, Honduras, Hong Kong, Macaristan, İzlanda, Hindistan, Endonezya, İrlanda, İsrail, İtalya, Jamaika, Japonya, Kenya, Güney Kore, Kuveyt, Lesotho, Lihtenştayn, Lüksemburg, Makau, Madagaskar, Malavi, Malezya, Maldivler, Mali, Malta, Moritanya, Mauritius, Meksika, Fas, Mozambik, Myanmar, Namibya, Hollanda, Hollanda Antilleri, Yeni Zelanda, Nikaragua, Nijerya, Norveç, Pakistan, Paraguay, Peru, Filipinler, Polonya, Portekiz, Romanya, Saint Lucia, St. Vincent ve Grenadinler, Senegal, Sierra Leone, Singapur, Slovakya, Slovenya, Güney Afrika, İspanya, Sri Lanka, Surinam, Esvatini, İsveç, İsviçre, Tanzanya, Tayland, Togo, Trinidad ve Tobago, Tunus, Türkiye, Uganda, Birleşik Krallık, ABD, Ukrayna, Uruguay, Venezuela, Zambiya, Zimbabve, Rusya, Karadağ, Tacikistan, Vanuatu, Yemen, Samoa, Moğolistan ve Laos Demokratik Halk Cumhuriyeti'dir.
Yapı
WTO'nun en yetkili birimi, WTO'ya üye ülke temsilcilerinden oluşan, iki yılda en az bir kez toplanan ve çok taraflı ticaret görüşmeleri ile ilgili sorunlarda karar vermekle yetkili olan, 'dır.
WTO'nun günlük işlerini yürütmek üzere pek çok alt birim kurulmuştur. Bunlardan yine WTO üyelerinden oluşan ; Bakanlar Konferansına rapor vermekle sorumludur. Rutin işleri Bakanlar Konseyi adına yapan Genel Konsey, iki kısımdan oluşmaktadır. Bunlar; anlaşmazlık çözüm prosedürlerini idare eden, ve her bir WTO üyesinin ticaret politikalarını düzenli olarak değerlendiren, 'dır.
Genel Konsey sorumluluklarını, üç ana organa devretmiştir. Bunlar; , , 'dir. ; her ne kadar her anlaşma kendi özel denetleme organına sahipse de, mal ticaretine konu olan anlaşmaların takibi ve uygulanmasını denetlemektedir. Diğer iki Konsey de kendi sorumluluk alanlarına giren anlaşmaların takibi ve uygulamasını denetlemekle sorumludurlar ve gerekli durumlarda kendi alt birimlerini kurmakla yetkilidirler.
WTO Genel Konseyi, olarak toplanabilir ve Uruguay Round'u Nihai Senedi'nde yer alan herhangi bir anlaşmadan kaynaklanan, anlaşmazlıklarla ilgili olarak karar verir. Bu sebeple DSB, paneller kurmak, ceza vermek, verilen raporları yeniden görüşmek, karar ve tavsiyelerin uygulanmasının takibini yürütmek ve tavsiyelerin uygulanmaması durumunda, misilleme kararları vermekle yetkilidir.
WTO anlaşmazlıkları önleme mekanizması, anlaşmazlığa taraf olanların her birine temyiz yoluna gitme imkânı tanımaktadır. Temyiz başvuruları DSB tarafından kurulan bir daimi Temyiz Organı tarafından cevaplandırılmaktadır. Bu Temyiz Organı WTO üyelerini temsil eden yedi kişiden oluşmaktadır ve dört yıl görevde kalmaktadır. Bu kişilerin, herhangi bir hükûmete bağlı olmamaları, hukuk ve uluslararası ticaret alanında tanınan, bilgili kişiler olmaları gerekmektedir.
Cenevre'de bulunan WTO sekreterliği 450 personele sahiptir, bir Genel Müdür ve üç Genel Müdür Yardımcısı tarafından idare edilmektedir. Sekreterliğin gelişmekte olan ülkelere ve özellikle az gelişmiş ülkelere teknik yardım sağlamak gibi, özel bir sorumluluğu da bulunmaktadır. WTO ekonomistleri ve istatistikçileri, ticaret politikaları ve performansı hakkında araştırmalar yaparken; hukuk uzmanları, WTO kurallarının uygulanması ile ilgili ticaret anlaşmazlıklarının çözülmesi konularında çalışmaktadırlar. Sekreterliğin işlerinin pek çoğu yeni üyelerle anlaşmaların başlatılması ve üyelikle ilgili olarak hükûmetlere tavsiyelerde bulunmakla ilgilidir.
WTO bütçesi 83 milyon USD'dır ve ülkelerin katkıları ticarette aldıkları paya göre belirlenmektedir. WTO bütçesinin bir kısmı 'ne gitmektedir.
Eleştiriler
Kaynakça
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Haziran 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Mart 2015.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Dunya Ticaret Orgutu DTO Ingilizce World Trade Organization WTO cok tarafli ticaret sisteminin yasal ve kurumsal organidir WTO hukumetlerin ic ticaret yasalarini ve duzenlemelerini nasil yapacaklari hususunda yasal bir cerceve ortaya koymakta olup toplu gorusmeler ve muzakereler yoluyla ulkeler arasinda ticari iliskilerin gelistirildigi bir platformdur Dunya Ticaret Orgutu Turkce World Trade Organization Ingilizce Organisation mondiale du commerce Fransizca Organizacion Mundial del Comercio Ispanyolca Uyeler Ayni zamanda Avrupa Birligi uyesi olanlar Gozlemciler Uye olmayanlarKurulus1 Ocak 1995Merkez Cenevre IsvicreUyeler160 ulkeResmi dillerIngilizce Fransizca IspanyolcaGenel DirektorNgozi Okonjo IwealaButce196 milyon Isvicre frangi yakl 209 milyon USD Personel640Resmi sitewto orgKurulus ve FonksiyonlariWTO 1 Ocak 1995 te kurulmustur Uruguay Round a taraf olan ulkeler 15 Aralik 1993 te gorusmeleri tamamlamis ve Fas in Marakes kentinde Nisan 1994 te Nihai Karar bakanlar tarafindan imzalanmistir 15 Nisan 1994 te ilan edilen Marakes Deklarasyonu Uruguay Round u gorusmelerini onaylamis ve Tarifeler ve Ticaret Genel Anlasmasi GATT altinda gerceklestirilen yedi gorusmenin dunya ekonomisini guclendirdigi ve daha fazla ticaret yatirim istihdam ve gelir artisi sagladigi ni ilan etmistir WTO Uruguay Round u gorusmelerinin sekillendigi ve bir anlasmadir ve GATT in devamidir WTO sadece uyelik acisindan 1994 sonunda 128 uye GATT tan fazla degil ayni zamanda uygulandigi ticari faaliyetler ve ticaret politikalar acisindan da daha genis bir alani kapsamaktadir GATT sadece mal ticaretini kapsarken WTO mal hizmetler ve fikri mulkiyet haklari olarak da bilinen fikir ticareti ni de kapsamaktadir WTO nun esas fonksiyonlari topyekun olarak WTO yu olusturan cok tarafli ticaret gorusmelerini yonetmek ve uygulamak cok tarafli ticaret gorusmelerinde bir forum olarak gorev yapmak ticari anlasmazliklarina cozum aramak milli ticaret politikalarini denetlemek ve bu amaclarla global ekonomik politika yapiminda gorevli uluslararasi kuruluslarla isbirligine gitmektir WTO anlasmasi tarimdan tekstile ve konfeksiyona hizmetlerden fikri mulkiyet haklari kurallarina kadar degisik alanlarda 29 ayri metinden olusmaktadir Bunlara ilave olarak WTO uyelerine ilave sorumluluklar ve taahhutler yukleyen ilave 25 deklarasyon karar ve anlasma da bulunmaktadir WTO kurallari geleneksel olarak hassas sektorler olarak kabul edilen tarim mallari ticareti tekstil ve konfeksiyon urunlerini de kapsamaktadir Tarimda kabul edilen kurallar piyasaya giris sartlarini yerli uretimi destekleme kurallarini ihracat tesvik uygulamalarini ve gida guvenligi bitki ve hayvan sagligi kurallarini icermektedir Tekstil ve konfeksiyonda yeni kurallar Cok Elyaflilar Anlasmasi ndan sonra 10 yillik bir gecis donemi ile WTO kurallarina dahil olacaktir Hizmetler ticaretindeki ilk anlasma uyelerin kapsami milli uygulamalar ve piyasaya giris konularindaki yukumluluklerinden bahsetmekte ve hizmetler ticaretinin daha da liberallestirilmesi hususunda genel bir cerceve cizmektedir Devam eden gorusmeler halihazirda finansal hizmetlerde piyasaya giris taahhutleri temel iletisim sektorleri deniz nakliyati ve insanlarin sinirdan sinira gecisi hakkindadir Gorusmelerde diger bir ilk de fikri mulkiyet haklarinin ticaretle ilgili yonudur TRIPS Bu anlasma sadece telif haklari patent haklari gibi yeni fikri mulkiyet haklarini dile getirmekle kalmamakta ayrica cografi isaretler endustri dizayni ticaret markalari ve ticaret sirlari ve know how surec bilgisi haklarini da koruma altina almaktadir Mal ticaretinde WTO kurallari anti damping uygulamalari tesvikler ve karsi uygulamalar gumruk uygulamalari ve ithalat lisansi konularini da kapsamaktadir Kurallar sayet bu uygulamalar gundeme geldiginde ne gibi kurallarin tatbik edilecegini de aciklamaktadir Yukarida deginilen anlasmalarla pek cok basit ve temel ilkeler hep birlikte yeni cok tarafli ticaret sistemini meydana getirmektedir GATT in ana kurallari uyeler arasinda ve ithalat ile yerli uretim arasinda ayrim yapmayi yasaklamaktadir Mesela Madde I En Cok Kayirilan Ulke MFN fikrasinda herhangi bir ulkenin bir ulkeye uyguladigi imtiyazin baska ulkelere uygulanandan daha az olamayacagi belirtilmektedir Ayrim yapmamanin bir diger sekli de ulusal muamele dir ve mallar bir piyasaya girdiginde en az yurt icinde uretilen mallar kadar kayirilabilecegi belirtilmektedir Tarife IndirimleriGATT in 1948 de kurulusunu takiben ortalama tarife seviyesi toplam yedi gorusmeyle kademeli olarak indirilmistir Uruguay Round bu basarilara bir yenisini eklemistir Ortalama tarife seviyeleri onemli olcude duserken genel bagli tarife seviyeleri de onemli miktarda artmistir Tarife indirimleri yoluyla piyasaya giris taahhutleri Uruguay Round unda toplam 22 500 sayfalik ulusal tarife listelerinde yer almaktadir Pek cok kisimda bes yilda tamamlanacak olan tarife indirimleri gelismis ulkelerin sanayi urunleri tarifelerinde toplam 40 lik bir indirim saglayan ortalama 6 3 olan tarifeleri 3 8 e indirmektedir ve gelismekte olan ulkelerden yapilan sanayi urunleri ithalati deger olarak 20 den 44 e cikaracaktir Tarife yapisinin daha yuksek kisminda yer alan ve 15 in uzerinde tarifeleri kapsayan tum kaynaklardan gelismis ulkelere yapilan ithalat 7 den 5 e ve gelismekte olan ulkelerden yapilan ithalatta 9 dan 5 e dusmustur WTO ve GATT arasindaki farklarWTO sadece GATT in biraz genisletilmis bir sekli degil aksine tamamen degisik bir yapiya ve farkli bir karaktere sahiptir Ikisi arasindaki temel farkliliklar soyle siralanabilir GATT herhangi bir kurumsal yapisi olmayan ve kurulusundaki amaci 1940 ta Uluslararasi Ticaret Orgutu nu kurmak olan ve bu amacla cesitli kurallari iceren cok tarafli bir anlasmadir GATT gecici olarak kurulmus ve 40 yillik bir faaliyetten sonra anlasmaya taraf olan hukumetler GATT i surekli bir anlasmaya cevirmek istemislerdir WTO taahhutleri buna karsin surekli bir karakter tasimaktadir GATT kurallari sadece mal ticaretini kapsarken WTO mal ticaretinin yaninda hizmetler ticareti ve ticari nitelikteki fikri mulkiyet haklarini da kapsamaktadir GATT anlasmasi cok tarafli bir aracken 1980 lerde yeni pek cok anlasma ilave edilerek secici bir yapiya donmustur WTO yu olusturan anlasmalar ise neredeyse tamami cok taraflidir ve taahhutler uyelerin tamamini baglamaktadir WTO GATT a gore anlasmazliklarin cozumunde daha hizli calisan otomatik mekanizmalara sahiptir 1947 GATT anlasmasi 1995 yilinin sonuna kadar yururlukte kalmistir ve bu suretle tum GATT uyelerinin WTO anlasmasini kabul etmeleri icin gerekli sure saglanmistir Fakat GATT GATT 1994 seklinde WTO anlasmasinin bir parcasi olarak uluslararasi mal ticaretini etkileyen ana hususlari belirlemeye devam edecektir WTO Karar Alma YontemleriWTO GATT in geleneksel olarak karar alirken kullandigi yontem oylama degil fakat fikir birligi concensus yontemidir Bu prosedur uyelere bazen cok tarafli ticaret sisteminin yararina olusan gorus birligine katilinsa da kendi cikarlarini iyi bir sekilde goz onune alinmasi imkanini saglamaktadir Gorus birliginin saglanamadigi durumlarda WTO oylama yontemini kullanmaktadir Bu gibi durumlarda her ulke bir oy kullanarak karar oy cokluguyla alinmaktadir WTO Anlasmasi nda kabul edilen dort degisik oylama yontemi bulunmaktadir Ilk olarak WTO uyelerinin dortte ucunun oyuyla herhangi bircok tarafli ticaret anlasmasi olusturulmasi kabul edilebilir Ikinci olarak Bakanlar Konferansi dortte uc cogunlukla uluslararasi bir anlasma tarafindan herhangi bir uyeye yuklenen bir sorumlulugu kaldirabilmektedir Ucuncu olarak uluslararasi anlasmalarin hukumlerini iptal etme karari ancak tum uyelerce kabul edilmesi veya kararin niteligine bagli olarak ucte iki cogunlukla alinabilmektedir Fakat bu iptal kararlari sadece WTO uyeleri tarafindan kabul edildikten sonra yururluge girebilmektedir Son olarak yeni bir uyenin alinmasi ancak Bakanlar Konferansi nda ucte iki cogunlukla kabul edildikten sonra gerceklesebilmektedir WTO da Anlasmazliklarin CozulmesiAnlasmazliklarin cozumu sistemi WTO nun uluslararasi ticaret sistemine guvenlik ve ongoru saglayan bir unsurdur ve bu sistem sayesinde WTO uyeleri uluslararasi ticaret kurallarinin aleyhlerine ihlali durumunda kendileri bir girisimde bulunmamakta fakat cok tarafli anlasmazliklarin cozumu sisteminin bu durumu cozmesini istemektedirler Ilke olarak imtiyazlar verilen cezaya konu sektorle ayni olan sektore verilmelidir Sayet bu uygulanabilir degil veya etkin degilse imtiyazlar anlasmada yer alan farkli bir sektore de verilebilir Her durumda WTO nun DSB kabul edilen tavsiyelerin ve kurallarin uygulanmasini izlemekte ve her turlu anlasmazliga konu olan durum tamamen ortadan kalkmadikca gundeminde bulunmaya devam etmektedir Kalkinmakta olan ulkelere ve gecis ekonomilerine yardim1994 yili sonunda 128 GATT uyesi ulkeden 97 sini olusturan gelismekte olan ulkeler ve halen piyasa ekonomisine gecis surecinde olan ulkeler WTO nun uye sayisi arttikca orgutte agirliklari daha da artmaktadir Sonuc olarak adi gecen ulkelerin ihtiyac ve problemlerine buyuk onem verilmektedir Ornek olarak WTO Sekreterligi kendi basina veya diger uluslararasi organizasyonlarla isbirligine giderek seminerler duzenlemekte ve WTO taahhutlerini uygulamada veya cok tarafli ticaret gorusmelerine etkin olarak katilmada ilgili ulke hukumetlerine veya yetkili uzmanlarina teknik isbirligi imkani saglamaktadir Bazi WTO faaliyetleriyle ilgili olarak ticaret politikalari ve anlasmazliklarin cozumu konulari dahil olmak uzere ozel kurslar verilmektedir Dahasi gelismekte olan ulkelere ve bunlarin icinde ozellikle en az gelismis olan ulkelere kendi ihracatlari ile ilgili olarak ticaret ve tarife bilgileri hakkinda ve bu ulkelerin WTO ya katilmalari konusunda yardim edilmektedir Ticaret ve CevreWTO ticaret ve cevre konularini birbirine baglamaktadir Bu konuda 1995 yilinda asagidaki konularla ilgilenmek uzere bir komite kurulmustur coktarafli cevre anlasmalari surdurebilir buyume cevre ve ticaret piyasalara giris ozellikle gelismekte olan ulkelere yapilan ihracatin gelistirilmesi yurt icinde ticareti yasaklanan mallarin ticareti ambalaj etiket ve diger donusumlu malzemelerin ticaretle ilgili mevzuatlarda birbirine uyumlu olmasinin saglanmaktir 2001 yilinda baslatilan Doha Kalkinma Turu cercevesinde ise Ticaret ve Cevre Komitesi kurulmus ve soz konusu komitenin cevresel urunlerde pazara giris coktarafli cevre anlasmalari WTO iliskisi ve cevreye duyarli ticaret pratiklerinin gelistirilmesi gibi konularda gorevlendirilmesi karara baglanmistir UyelerUye ulkeler WTO nun 164 uyesi bulunmaktadir Son katilan uye 30 kasim 2015 te orgute dahil olan Kazakistan dir Uyeler Antigua ve Barbuda Arjantin Avustralya Avusturya Bahreyn Banglades Barbados Belcika Belize Bolivya Botsvana Brezilya Brunei Burkina Faso Burundi Yesil Burun Adalari Kanada Orta Afrika Cumhuriyeti Sili Kazakistan Kolombiya Kosta Rika Fildisi Sahili Kazakistan Kuba Kibris Kirgizistan Cin Cekya Danimarka Cibuti Dominika Dominik Cumhuriyeti Misir El Salvador Estonya Finlandiya Fransa Gabon Almanya Gana Yunanistan Grenada Guatemala Gine Yeni Gine Guyana Honduras Hong Kong Macaristan Izlanda Hindistan Endonezya Irlanda Israil Italya Jamaika Japonya Kenya Guney Kore Kuveyt Lesotho Lihtenstayn Luksemburg Makau Madagaskar Malavi Malezya Maldivler Mali Malta Moritanya Mauritius Meksika Fas Mozambik Myanmar Namibya Hollanda Hollanda Antilleri Yeni Zelanda Nikaragua Nijerya Norvec Pakistan Paraguay Peru Filipinler Polonya Portekiz Romanya Saint Lucia St Vincent ve Grenadinler Senegal Sierra Leone Singapur Slovakya Slovenya Guney Afrika Ispanya Sri Lanka Surinam Esvatini Isvec Isvicre Tanzanya Tayland Togo Trinidad ve Tobago Tunus Turkiye Uganda Birlesik Krallik ABD Ukrayna Uruguay Venezuela Zambiya Zimbabve Rusya Karadag Tacikistan Vanuatu Yemen Samoa Mogolistan ve Laos Demokratik Halk Cumhuriyeti dir Yapi Cenevre 2001 WTO nun en yetkili birimi WTO ya uye ulke temsilcilerinden olusan iki yilda en az bir kez toplanan ve cok tarafli ticaret gorusmeleri ile ilgili sorunlarda karar vermekle yetkili olan dir WTO nun gunluk islerini yurutmek uzere pek cok alt birim kurulmustur Bunlardan yine WTO uyelerinden olusan Bakanlar Konferansina rapor vermekle sorumludur Rutin isleri Bakanlar Konseyi adina yapan Genel Konsey iki kisimdan olusmaktadir Bunlar anlasmazlik cozum prosedurlerini idare eden ve her bir WTO uyesinin ticaret politikalarini duzenli olarak degerlendiren dir Genel Konsey sorumluluklarini uc ana organa devretmistir Bunlar dir her ne kadar her anlasma kendi ozel denetleme organina sahipse de mal ticaretine konu olan anlasmalarin takibi ve uygulanmasini denetlemektedir Diger iki Konsey de kendi sorumluluk alanlarina giren anlasmalarin takibi ve uygulamasini denetlemekle sorumludurlar ve gerekli durumlarda kendi alt birimlerini kurmakla yetkilidirler WTO Genel Konseyi olarak toplanabilir ve Uruguay Round u Nihai Senedi nde yer alan herhangi bir anlasmadan kaynaklanan anlasmazliklarla ilgili olarak karar verir Bu sebeple DSB paneller kurmak ceza vermek verilen raporlari yeniden gorusmek karar ve tavsiyelerin uygulanmasinin takibini yurutmek ve tavsiyelerin uygulanmamasi durumunda misilleme kararlari vermekle yetkilidir WTO anlasmazliklari onleme mekanizmasi anlasmazliga taraf olanlarin her birine temyiz yoluna gitme imkani tanimaktadir Temyiz basvurulari DSB tarafindan kurulan bir daimi Temyiz Organi tarafindan cevaplandirilmaktadir Bu Temyiz Organi WTO uyelerini temsil eden yedi kisiden olusmaktadir ve dort yil gorevde kalmaktadir Bu kisilerin herhangi bir hukumete bagli olmamalari hukuk ve uluslararasi ticaret alaninda taninan bilgili kisiler olmalari gerekmektedir Cenevre de bulunan WTO sekreterligi 450 personele sahiptir bir Genel Mudur ve uc Genel Mudur Yardimcisi tarafindan idare edilmektedir Sekreterligin gelismekte olan ulkelere ve ozellikle az gelismis ulkelere teknik yardim saglamak gibi ozel bir sorumlulugu da bulunmaktadir WTO ekonomistleri ve istatistikcileri ticaret politikalari ve performansi hakkinda arastirmalar yaparken hukuk uzmanlari WTO kurallarinin uygulanmasi ile ilgili ticaret anlasmazliklarinin cozulmesi konularinda calismaktadirlar Sekreterligin islerinin pek cogu yeni uyelerle anlasmalarin baslatilmasi ve uyelikle ilgili olarak hukumetlere tavsiyelerde bulunmakla ilgilidir WTO butcesi 83 milyon USD dir ve ulkelerin katkilari ticarette aldiklari paya gore belirlenmektedir WTO butcesinin bir kismi ne gitmektedir ElestirilerKaynakca Arsivlenmis kopya 29 Haziran 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Mart 2015