Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mangan veya Manganez kimyasal bir elementtir. Simgesi Mn ve atom numarası 25'tir.
Sert, kırılgan, gümüşi bir metaldir ve genellikle doğada minerallerde demirle birlikte bulunur.
Manganez ilk kez 1774'te manganez dioksit bileşiğinden karbonun indirgenmesi neticesinde elde edilmiştir.
Manganez, özellikle paslanmaz çeliklerde çok yönlü endüstriyel alaşım kullanımına sahip bir geçiş metalidir. Mukavemeti, işlenebilirliği ve aşınma direncini artırır. Çeliğin dayanımını geliştiren bir alaşım elementidir. Bu özelliği içinde bulunan karbon miktarına bağlıdır. Yüksek karbonlu çeliklerde manganın etkisi sertlik ve dayanımı artırır. Çelikteki aşınma ve paslanmanın önlenmesinde kullanılır.
Manganez oksit, oksitleyici madde olarak kullanılır. Kauçuk katkı maddesi olarak, cam yapımında, gübrelerde ve seramikte kullanılır. Manganez sülfat fungisit olarak kullanılabilir.
Manganez aynı zamanda makro besin metabolizmasında, kemik oluşumunda ve serbest radikal savunma sistemlerinde önemli temel bir insan beslenme elementidir. Düzinelerce protein ve enzimin kritik bileşenidir. Çoğunlukla kemiklerde, aynı zamanda karaciğer, böbrekler ve beyinde de bulunur. İnsan beyninde manganez, manganez metaloproteinlerine, özellikle de astrositlerdeki glutamin sentetazına bağlanır.
Laboratuvarda koyu menekşe tuzu potasyum permanganat formunda tanıdıktır. Bazı enzimlerin aktif bölgelerinde meydana gelir. Özellikle ilgi çekici olan, bitkiler tarafından oksijen üretiminde oksijen geliştiren kompleks olan Mn-O kümesinin kullanılmasıdır. Manganez iyonları çok çeşitli enzimlerde ve fotosentetik bitkilerde yer alabilir. Yüksek seviyelerde manganez memelilerde zehirlenme etkisi yapar.
Periyodik tablonun 7-B grubundadır. Elementler için kullanılan periyodik yapı A B olarak adlandırılmıştır.
Manganez adını Yunanistan'ın magnezya bölgesinden almıştır.
Endüstride oksitlenme aşamasına göre birçok farklı renk alabilen element renklendirici olarak da kullanılmaktadır.
Çinko karbon ve alkalinli pillerin üretiminde kullanılan önemli bir elementtir.
Özellikler
Fiziksel özellikler
Manganez demire benzeyen gümüşi gri bir metaldir. Sert ve çok kırılgandır, kaynaşması zordur, ancak oksitlenmesi kolaydır. Manganez metali ve ortak iyonları paramanyetiktir. Manganez havada yavaşça kararır ve çözünmüş oksijen içeren sudaki demir gibi oksitlenir ("paslanır").
İzotoplar
Doğal olarak oluşan manganez, 55Mn adlı kararlı bir izotoptan oluşur.
Atom ağırlığı 46 u ile (46Mn) 72 u (72Mn) arasında değişen çeşitli radyoizotoplar izole edilmiş ve açıklanmıştır. En kararlı olanları 3,7 milyon yıllık yarılanma ömrüne sahip 53Mn, 312,2 günlük yarılanma ömrüne sahip 54Mn ve 5.591 günlük yarılanma ömrüne sahip 52Mn'dir. Geriye kalan tüm radyoaktif izotopların yarılanma ömürleri üç saatten kısa, çoğunluğu ise bir dakikadan azdır.
En bol bulunan kararlı izotop olan 55Mn'den daha hafif olan izotoplardaki birincil bozunma modu, elektron yakalamadır ve daha ağır izotoplardaki birincil bozunma modu, beta bozunmasıdır. Manganezin ayrıca üç meta durumu vardır.
Manganez, süpernova patlamasından kısa süre önce büyük yıldızlarda sentezlendiği düşünülen demir element grubunun bir parçasıdır.
53Mn, 3,7 milyon yıllık yarılanma ömrüyle 53Cr'ye bozunur. Nispeten kısa yarılanma ömrü nedeniyle, 53Mn nispeten nadirdir ve kozmik ışınların demire çarpmasıyla üretilir. Manganez izotop içerikleri tipik olarak krom izotop içerikleriyle birleştirilir ve izotop jeolojisi ve radyometrik tarihlemede uygulama alanı bulmuştur.
Mn-Cr izotop oranları, Güneş Sisteminin erken tarihi için 26Al ve 107Pd'den elde edilen kanıtları güçlendirmektedir. Çeşitli meteoritlerden 53Cr/52Cr ve Mn/Cr oranlarındaki değişiklikler, başlangıçta 53Mn/55Mn oranını akla getirir; bu da Mn-Cr izotopik bileşiminin, farklılaşmış gezegen cisimlerindeki 53Mn'nin in situ bozunmasından kaynaklanması gerektiğini gösterir. Dolayısıyla 53Mn, Güneş Sisteminin birleşmesinden hemen önceki nükleosentetik süreçlere ilişkin ek kanıtlar sağlar.
Allotroplar
 |  |
Katı manganezin art arda daha yüksek sıcaklıklarda oluşan α, β, γ ve δ olarak etiketlenmiş dört allotropu (yapısal form) bilinmektedir. Hepsi metalik, standart basınçta kararlı ve kübik kristal kafese sahiptir, ancak atom yapıları bakımından çok farklıdırlar.
Alfa manganez (α-Mn) oda sıcaklığında denge fazıdır. Vücut merkezli kübik bir kafese sahiptir ve dört farklı tipte hücre başına 58 atom (ilkel birim hücre başına 29 atom) içeren çok karmaşık bir birim hücreye sahip olması nedeniyle element metalleri arasında alışılmadık bir durumdur. Oda sıcaklığında paramanyetiktir ve 95 K (-178 °C; -288,4 °F) altındaki sıcaklıklarda antiferromanyetiktir.
 |
Beta manganez (β-Mn), 973 K (700 °C; 1292 °F) geçiş sıcaklığının üzerine ısıtıldığında oluşur. İki tip bölgede birim hücre başına 20 atomlu ilkel kübik yapılı olması diğer element metalleri kadar karmaşıktır. Hızlı söndürme ile oda sıcaklığında kolayca yarı kararlı bir faz olarak elde edilir. Ölçülen en düşük sıcaklığa (1.1 K) kadar paramanyetik kalarak manyetik sıralama göstermez.
Vücut metabolizmasına etkileri
Vücutta protein sentezlenmesinde, sindirimde ve besinlerden enerji üretilmesinde görev alan önemli minerallerin içinde bulunan etkili bir elementtir. Eksikliğinde sürekli yorgunluk, hafıza problemleri, kısırlık, kilo kaybı, özellikle çocuklarda ve bebeklerde büyüme geriliği gibi belirtiler görülür. Mangan bitkiler için de çok önemli bir elementtir ve günümüz modern tarım sektöründe vazgeçilmez bir gübre içeriğidir.
Uygulamalar
Manganez, metalurjideki ana uygulamalarında memnuin edici bir yerine geçen malzeme yoktur. Küçük uygulamalarda (örneğin, manganez fosfatlama) ise çinko ve bazen de vanadyum uygun ikamelerdir.
Çelik
Dövülebilirliğini geliştirmek için fazla çözünmüş oksijen, kükürt ve fosforu uzaklaştırmak için ilk olarak 1856'da çeliğe manganı Spiegeleisen şeklinde katan İngiliz metalurji uzmanı Robert Forester Mushet (1811-1891) tarafından tanınan Manganez, kükürtü sabitleme, oksitsizleştirme ve alaşımlama özellikleri nedeniyle demir ve çelik üretiminde gereklidir.
Çelik üretimi, demir üretim bileşeni dahil, manganez talebinin çoğunu karşılar ki halen toplam talebin %85 ila %90'ı aralığındadır. Manganez, az maliyetli paslanmaz çeliğin önemli bir bileşenidir. Çoğunlukla ferromanganez (genellikle yaklaşık %80 manganez) modern proseslerde ara maddedir.
Az miktarlarda manganez, yüksek sıcaklıkta eriyen sülfür oluşturarak ve tanecik sınırlarında sıvı demir sülfür oluşumunu önleyerek çeliğin yüksek sıcaklıkta işlenebilirliğini artırır. Manganez içeriği %4'e ulaşırsa, çeliğin gevrekleşmesi baskın özellik haline gelir. Gevreklik, daha yüksek mangan konsantrasyonlarında azalır ve %8'de kabul edilebilir bir düzeye ulaşır.
%8 ila %15 manganez içeren çeliğin 863 MPa'ya kadar yüksek çekme mukavemeti vardır. %12 manganlı çelik 1882'de Robert Hadfield tarafından keşfedildi ve hala Hadfield çeliği (mangalloy) olarak bilinir. İngiliz ordusu için çelik kaskların yapımında ve daha sonra ABD ordusunca kullanıldı.
Alüminyum alaşımları
Manganez için ikinci büyük uygulama alüminyum alaşımlarındadır. Kabaca %1.5 manganlı alüminyum, galvanik korozyona yol açabilecek yabancı maddeleri emen tanecikler yoluyla korozyona karşı direnci artırmıştır. Korozyona dayanıklı alüminyum alaşımları 3004 ve 3104 (%0.8 ila 1.5 manganez) çoğu içecek kutuları için kullanılır. 2000'den önce, bu alaşımların 1.6 milyondan ton'undan fazlası kullanıldı; %1 manganezde bu miktar 16,000 ton manganez 'e karşılık gelir.
 | Element veya periyodik tablo ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
Kaynakça
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;Erikson-2019isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;Emsley2001isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ Roth, Jerome; Ponzoni, Silvia; Aschner, Michael (2013). "Manganese Homeostasis and Transport". Banci, Lucia (Ed.). Metallomics and the Cell. Metal Ions in Life Sciences. 12. Springer. ss. 169-201. doi:10.1007/978-94-007-5561-1_6. ISBN . (PMC) 6542352 $2. (PMID) 23595673. Electronic-book .
- ^ Holleman, Arnold F.; Wiberg, Egon; Wiberg, Nils (1985). "Mangan". Lehrbuch der Anorganischen Chemie (Almanca) (91–100 bas.). Walter de Gruyter. ss. 1110-1117. ISBN .
- ^ Lide, David R. (2004). . CRC press. ISBN . 17 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2019.
- ^ a b NUBASE2016
- ^ Clery, Daniel (4 Haziran 2020). "The galaxy's brightest explosions go nuclear with an unexpected trigger: pairs of dead stars". Science. 8 Nisan 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Temmuz 2021.
- ^ Schaefer, Jeorg; Faestermann, Thomas; Herzog, Gregory F.; Knie, Klaus; Korschinek, Gunther; Masarik, Jozef; Meier, Astrid; Poutivtsev, Michail; Rugel, Georg; Schlüchter, Christian; Serifiddin, Feride; Winckler, Gisela (2006). "Terrestrial manganese-53 – A new monitor of Earth surface processes". Earth and Planetary Science Letters. 251 (3–4): 334-345. Bibcode:2006E&PSL.251..334S. doi:10.1016/j.epsl.2006.09.016.
- ^ Birck, J.; Rotaru, M.; Allègre, C. (1999). "53Mn-53Cr evolution of the early solar system". Geochimica et Cosmochimica Acta. 63 (23–24): 4111-4117. Bibcode:1999GeCoA..63.4111B. doi:10.1016/S0016-7037(99)00312-9.
- ^ Lugmair, G.; Shukolyukov, A. (1998). "Early solar system timescales according to 53Mn-53Cr systematics". Geochimica et Cosmochimica Acta. 62 (16): 2863-2886. Bibcode:1998GeCoA..62.2863L. doi:10.1016/S0016-7037(98)00189-6.
- ^ Shukolyukov, Alexander; Lugmair, Günter W. (2000). "On The 53Mn Heterogeneity In The Early Solar System". Space Science Reviews. 92: 225-236. Bibcode:2000SSRv...92..225S. doi:10.1023/A:1005243228503.
- ^ Trinquier, A.; Birck, J.; Allègre, C.; Göpel, C.; Ulfbeck, D. (2008). "53Mn–53Cr systematics of the early Solar System revisited". Geochimica et Cosmochimica Acta. 72 (20): 5146-5163. Bibcode:2008GeCoA..72.5146T. doi:10.1016/j.gca.2008.03.023.
- ^ a b c Young, D.A. (1975). "Phase diagrams of the elements". International Nuclear Information System. LNL: 15. Erişim tarihi: 30 Ocak 2023.
- ^ Dhananjayan, N.; Banerjee, T. (1969). Crystallographic modifications of manganese and their transformation characteristics. Chapter 1 of: Structure of Electro-Deposited Manganese. CSIR-NML. ss. 3-28. 9 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Nisan 2024.
- ^ Kemmitt, R. D. W.; Peacock, R. D. (1973). The Chemistry of Manganese, Technetium and Rhenium. Pergamon Texts in Inorganic Chemistry. Saint Louis: Elsevier Science. s. 778. ISBN . OCLC 961064866.
- ^ Bradley, A.J.; Thewlis, J. (1927). "The crystal structure of α-manganese". Proceedings of the Royal Society of London, Series A. 115 (771): 456-471. Bibcode:1927RSPSA.115..456B. doi:10.1098/rspa.1927.0103. ISSN 0950-1207.
- ^ Lawson, A. C.; Larson, Allen C.; Aronson, M. C.; ve diğerleri. (1994). "Magnetic and crystallographic order in α-manganese". J. Appl. Phys. 76 (10): 7049-7051. Bibcode:1994JAP....76.7049L. doi:10.1063/1.358024. ISSN 0021-8979.
- ^ a b Prior, Timothy J; Nguyen-Manh, Duc; Couper, Victoria J; Battle, Peter D (2004). "Ferromagnetism in the beta-manganese structure: Fe1.5Pd0.5Mo3N". Journal of Physics: Condensed Matter. 16 (13): 2273-2281. Bibcode:2004JPCM...16.2273P. doi:10.1088/0953-8984/16/13/008. ISSN 0953-8984.
- ^ Funahashi, S.; Kohara, T. (1984). "Neutron diffuse scattering in β-manganese". J. Appl. Phys. 55 (6): 2048-2050. Bibcode:1984JAP....55.2048F. doi:10.1063/1.333561. ISSN 0021-8979.
- ^ Duschanek, H.; Mohn, P.; Schwarz, K. (1989). "Antiferromagnetic and ferromagnetic gamma-manganese generalisation of the fixed-spin-moment method". Physica B: Condensed Matter. 161 (1–3): 139-142. doi:10.1016/0921-4526(89)90120-8. ISSN 0921-4526.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;USGSMCS2009isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ Verhoeven, John D. (2007). Steel metallurgy for the non-metallurgist. Materials Park, Ohio: ASM International. ss. 56-57. ISBN .
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;hydrometIisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ Manganese USGS 2006
- ^ Dastur, Y. N.; Leslie, W. C. (1981). "Mechanism of work hardening in Hadfield manganese steel". Metallurgical Transactions A. 12 (5): 749-759. Bibcode:1981MTA....12..749D. doi:10.1007/BF02648339.
- ^ Stansbie, John Henry (2007). Iron and Steel. Read Books. ss. 351-352. ISBN . 20 Kasım 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Haziran 2022.
- ^ Brady, George S.; Clauser, Henry R.; Vaccari. John A. (2002). Materials Handbook: an encyclopedia for managers, technical professionals, purchasing and production managers, technicians, and supervisors. New York, NY: McGraw-Hill. ss. 585-587. ISBN . 22 Kasım 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Haziran 2022.
- ^ Tweedale, Geoffrey (1985). "Sir Robert Abbott Hadfield F.R.S. (1858–1940), and the Discovery of Manganese Steel Geoffrey Tweedale". Notes and Records of the Royal Society of London. 40 (1): 63-74. doi:10.1098/rsnr.1985.0004
![image]()
. JSTOR 531536. - ^ . Metal Suppliers Online, LLC. 28 Haziran 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2009.
- ^ a b Kaufman, John Gilbert (2000). "Applications for Aluminium Alloys and Tempers". Introduction to aluminum alloys and tempers. ASM International. ss. 93-94. ISBN .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Mangan Mn H Periyodik tablo HeLi Be B C N O F NeNa Mg Al Si P S Cl ArK Ca Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br KrRb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I XeCs Ba Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At RnFr Ra Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Nh Fl Mc Lv Ts Og La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr Temel ozellikleriAtom numarasi 25Element serisi Gecis metalleriGrup periyot blok 4 dGorunus metalikKutle numarasi 54 938045 g molElektron dizilimi Ar 4s23d5Enerji seviyesi basina Elektronlar 2 8 13 2CAS kayit numarasi 7439 96 5Fiziksel OzellikleriMaddenin hali katiYogunluk 7 21 g cm Sivi haldeki yogunlugu 5 95 g cm Ergime noktasi 1519 K 1246 CKaynama noktasi 2334 K 2061 CErgime isisi 12 91 kJ molBuharlasma isisi 221 kJ molIsi kapasitesi 26 32 J mol K Atom ozellikleriKristal yapisi Hacim Merkezli Kubik KafesYukseltgenme seviyeleri 7 6 5 4 3 2 1 1 2 3Elektronegatifligi 1 55 Pauling olcegiIyonlasma enerjisi 717 3 kJ molAtom yaricapi 127 pmAtom yaricapi hes pmKovalent yaricapi 139 5 pmVan der Waals yaricapi pmDiger ozellikleriElektrik direnci 1 44 µ nW m 20 C de Isil iletkenlik 7 81 W m K Isil genlesme 21 7 µm m K 25 C de Ses hizi 5150 m s 20 C de Mohs sertligi 6 0Vickers sertligi MPaBrinell sertligi 196 MPa Mangan veya Manganez kimyasal bir elementtir Simgesi Mn ve atom numarasi 25 tir Elektrolizle aritilmis 99 99 saflikta mangan parcalari ve karsilastirma icin yuksek saflikta 99 99 4N 1 cm hacminde mangan kupu Bir manganez filizi olan manganez oksidi Sert kirilgan gumusi bir metaldir ve genellikle dogada minerallerde demirle birlikte bulunur Manganez ilk kez 1774 te manganez dioksit bilesiginden karbonun indirgenmesi neticesinde elde edilmistir Manganez ozellikle paslanmaz celiklerde cok yonlu endustriyel alasim kullanimina sahip bir gecis metalidir Mukavemeti islenebilirligi ve asinma direncini artirir Celigin dayanimini gelistiren bir alasim elementidir Bu ozelligi icinde bulunan karbon miktarina baglidir Yuksek karbonlu celiklerde manganin etkisi sertlik ve dayanimi artirir Celikteki asinma ve paslanmanin onlenmesinde kullanilir Manganez oksit oksitleyici madde olarak kullanilir Kaucuk katki maddesi olarak cam yapiminda gubrelerde ve seramikte kullanilir Manganez sulfat fungisit olarak kullanilabilir Manganez ayni zamanda makro besin metabolizmasinda kemik olusumunda ve serbest radikal savunma sistemlerinde onemli temel bir insan beslenme elementidir Duzinelerce protein ve enzimin kritik bilesenidir Cogunlukla kemiklerde ayni zamanda karaciger bobrekler ve beyinde de bulunur Insan beyninde manganez manganez metaloproteinlerine ozellikle de astrositlerdeki glutamin sentetazina baglanir Laboratuvarda koyu menekse tuzu potasyum permanganat formunda tanidiktir Bazi enzimlerin aktif bolgelerinde meydana gelir Ozellikle ilgi cekici olan bitkiler tarafindan oksijen uretiminde oksijen gelistiren kompleks olan Mn O kumesinin kullanilmasidir Manganez iyonlari cok cesitli enzimlerde ve fotosentetik bitkilerde yer alabilir Yuksek seviyelerde manganez memelilerde zehirlenme etkisi yapar Periyodik tablonun 7 B grubundadir Elementler icin kullanilan periyodik yapi A B olarak adlandirilmistir Manganez adini Yunanistan in magnezya bolgesinden almistir Endustride oksitlenme asamasina gore bircok farkli renk alabilen element renklendirici olarak da kullanilmaktadir Cinko karbon ve alkalinli pillerin uretiminde kullanilan onemli bir elementtir OzelliklerFiziksel ozellikler Manganez demire benzeyen gumusi gri bir metaldir Sert ve cok kirilgandir kaynasmasi zordur ancak oksitlenmesi kolaydir Manganez metali ve ortak iyonlari paramanyetiktir Manganez havada yavasca kararir ve cozunmus oksijen iceren sudaki demir gibi oksitlenir paslanir Izotoplar Dogal olarak olusan manganez 55Mn adli kararli bir izotoptan olusur Atom agirligi 46 u ile 46Mn 72 u 72Mn arasinda degisen cesitli radyoizotoplar izole edilmis ve aciklanmistir En kararli olanlari 3 7 milyon yillik yarilanma omrune sahip 53Mn 312 2 gunluk yarilanma omrune sahip 54Mn ve 5 591 gunluk yarilanma omrune sahip 52Mn dir Geriye kalan tum radyoaktif izotoplarin yarilanma omurleri uc saatten kisa cogunlugu ise bir dakikadan azdir En bol bulunan kararli izotop olan 55Mn den daha hafif olan izotoplardaki birincil bozunma modu elektron yakalamadir ve daha agir izotoplardaki birincil bozunma modu beta bozunmasidir Manganezin ayrica uc meta durumu vardir Manganez supernova patlamasindan kisa sure once buyuk yildizlarda sentezlendigi dusunulen demir element grubunun bir parcasidir 53Mn 3 7 milyon yillik yarilanma omruyle 53Cr ye bozunur Nispeten kisa yarilanma omru nedeniyle 53Mn nispeten nadirdir ve kozmik isinlarin demire carpmasiyla uretilir Manganez izotop icerikleri tipik olarak krom izotop icerikleriyle birlestirilir ve izotop jeolojisi ve radyometrik tarihlemede uygulama alani bulmustur Mn Cr izotop oranlari Gunes Sisteminin erken tarihi icin 26Al ve 107Pd den elde edilen kanitlari guclendirmektedir Cesitli meteoritlerden 53Cr 52Cr ve Mn Cr oranlarindaki degisiklikler baslangicta 53Mn 55Mn oranini akla getirir bu da Mn Cr izotopik bilesiminin farklilasmis gezegen cisimlerindeki 53Mn nin in situ bozunmasindan kaynaklanmasi gerektigini gosterir Dolayisiyla 53Mn Gunes Sisteminin birlesmesinden hemen onceki nukleosentetik sureclere iliskin ek kanitlar saglar Allotroplar Bir a Mn kristalinin birim hucresi Bir b Mn kristalinin birim hucresi Kati manganezin art arda daha yuksek sicakliklarda olusan a b g ve d olarak etiketlenmis dort allotropu yapisal form bilinmektedir Hepsi metalik standart basincta kararli ve kubik kristal kafese sahiptir ancak atom yapilari bakimindan cok farklidirlar Alfa manganez a Mn oda sicakliginda denge fazidir Vucut merkezli kubik bir kafese sahiptir ve dort farkli tipte hucre basina 58 atom ilkel birim hucre basina 29 atom iceren cok karmasik bir birim hucreye sahip olmasi nedeniyle element metalleri arasinda alisilmadik bir durumdur Oda sicakliginda paramanyetiktir ve 95 K 178 C 288 4 F altindaki sicakliklarda antiferromanyetiktir Manganin faz diyagrami Beta manganez b Mn 973 K 700 C 1292 F gecis sicakliginin uzerine isitildiginda olusur Iki tip bolgede birim hucre basina 20 atomlu ilkel kubik yapili olmasi diger element metalleri kadar karmasiktir Hizli sondurme ile oda sicakliginda kolayca yari kararli bir faz olarak elde edilir Olculen en dusuk sicakliga 1 1 K kadar paramanyetik kalarak manyetik siralama gostermez Vucut metabolizmasina etkileriVucutta protein sentezlenmesinde sindirimde ve besinlerden enerji uretilmesinde gorev alan onemli minerallerin icinde bulunan etkili bir elementtir Eksikliginde surekli yorgunluk hafiza problemleri kisirlik kilo kaybi ozellikle cocuklarda ve bebeklerde buyume geriligi gibi belirtiler gorulur Mangan bitkiler icin de cok onemli bir elementtir ve gunumuz modern tarim sektorunde vazgecilmez bir gubre icerigidir UygulamalarManganez metalurjideki ana uygulamalarinda memnuin edici bir yerine gecen malzeme yoktur Kucuk uygulamalarda ornegin manganez fosfatlama ise cinko ve bazen de vanadyum uygun ikamelerdir Celik U S M1917 savas migferi Brodie migferi nin bir cesidi Hadfield celigi manganez alasimindan yapilmistir Dovulebilirligini gelistirmek icin fazla cozunmus oksijen kukurt ve fosforu uzaklastirmak icin ilk olarak 1856 da celige mangani Spiegeleisen seklinde katan Ingiliz metalurji uzmani Robert Forester Mushet 1811 1891 tarafindan taninan Manganez kukurtu sabitleme oksitsizlestirme ve alasimlama ozellikleri nedeniyle demir ve celik uretiminde gereklidir Celik uretimi demir uretim bileseni dahil manganez talebinin cogunu karsilar ki halen toplam talebin 85 ila 90 i araligindadir Manganez az maliyetli paslanmaz celigin onemli bir bilesenidir Cogunlukla ferromanganez genellikle yaklasik 80 manganez modern proseslerde ara maddedir Az miktarlarda manganez yuksek sicaklikta eriyen sulfur olusturarak ve tanecik sinirlarinda sivi demir sulfur olusumunu onleyerek celigin yuksek sicaklikta islenebilirligini artirir Manganez icerigi 4 e ulasirsa celigin gevreklesmesi baskin ozellik haline gelir Gevreklik daha yuksek mangan konsantrasyonlarinda azalir ve 8 de kabul edilebilir bir duzeye ulasir 8 ila 15 manganez iceren celigin 863 MPa ya kadar yuksek cekme mukavemeti vardir 12 manganli celik 1882 de Robert Hadfield tarafindan kesfedildi ve hala Hadfield celigi mangalloy olarak bilinir Ingiliz ordusu icin celik kasklarin yapiminda ve daha sonra ABD ordusunca kullanildi Aluminyum alasimlari Manganez icin ikinci buyuk uygulama aluminyum alasimlarindadir Kabaca 1 5 manganli aluminyum galvanik korozyona yol acabilecek yabanci maddeleri emen tanecikler yoluyla korozyona karsi direnci artirmistir Korozyona dayanikli aluminyum alasimlari 3004 ve 3104 0 8 ila 1 5 manganez cogu icecek kutulari icin kullanilir 2000 den once bu alasimlarin 1 6 milyondan ton undan fazlasi kullanildi 1 manganezde bu miktar 16 000 ton manganez e karsilik gelir Element veya periyodik tablo ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz Kaynakca Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi Erikson 2019 isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi Emsley2001 isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme Roth Jerome Ponzoni Silvia Aschner Michael 2013 Manganese Homeostasis and Transport Banci Lucia Ed Metallomics and the Cell Metal Ions in Life Sciences 12 Springer ss 169 201 doi 10 1007 978 94 007 5561 1 6 ISBN 978 94 007 5560 4 PMC 6542352 2 PMID 23595673 Electronic book 978 94 007 5561 1 Holleman Arnold F Wiberg Egon Wiberg Nils 1985 Mangan Lehrbuch der Anorganischen Chemie Almanca 91 100 bas Walter de Gruyter ss 1110 1117 ISBN 978 3 11 007511 3 Lide David R 2004 CRC press ISBN 978 0 8493 0485 9 17 Aralik 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Eylul 2019 a b NUBASE2016 Clery Daniel 4 Haziran 2020 The galaxy s brightest explosions go nuclear with an unexpected trigger pairs of dead stars Science 8 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Temmuz 2021 Schaefer Jeorg Faestermann Thomas Herzog Gregory F Knie Klaus Korschinek Gunther Masarik Jozef Meier Astrid Poutivtsev Michail Rugel Georg Schluchter Christian Serifiddin Feride Winckler Gisela 2006 Terrestrial manganese 53 A new monitor of Earth surface processes Earth and Planetary Science Letters 251 3 4 334 345 Bibcode 2006E amp PSL 251 334S doi 10 1016 j epsl 2006 09 016 Birck J Rotaru M Allegre C 1999 53Mn 53Cr evolution of the early solar system Geochimica et Cosmochimica Acta 63 23 24 4111 4117 Bibcode 1999GeCoA 63 4111B doi 10 1016 S0016 7037 99 00312 9 Lugmair G Shukolyukov A 1998 Early solar system timescales according to 53Mn 53Cr systematics Geochimica et Cosmochimica Acta 62 16 2863 2886 Bibcode 1998GeCoA 62 2863L doi 10 1016 S0016 7037 98 00189 6 Shukolyukov Alexander Lugmair Gunter W 2000 On The 53Mn Heterogeneity In The Early Solar System Space Science Reviews 92 225 236 Bibcode 2000SSRv 92 225S doi 10 1023 A 1005243228503 Trinquier A Birck J Allegre C Gopel C Ulfbeck D 2008 53Mn 53Cr systematics of the early Solar System revisited Geochimica et Cosmochimica Acta 72 20 5146 5163 Bibcode 2008GeCoA 72 5146T doi 10 1016 j gca 2008 03 023 a b c Young D A 1975 Phase diagrams of the elements International Nuclear Information System LNL 15 Erisim tarihi 30 Ocak 2023 Dhananjayan N Banerjee T 1969 Crystallographic modifications of manganese and their transformation characteristics Chapter 1 of Structure of Electro Deposited Manganese CSIR NML ss 3 28 9 Temmuz 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Nisan 2024 Kemmitt R D W Peacock R D 1973 The Chemistry of Manganese Technetium and Rhenium Pergamon Texts in Inorganic Chemistry Saint Louis Elsevier Science s 778 ISBN 978 1 4831 3806 0 OCLC 961064866 Bradley A J Thewlis J 1927 The crystal structure of a manganese Proceedings of the Royal Society of London Series A 115 771 456 471 Bibcode 1927RSPSA 115 456B doi 10 1098 rspa 1927 0103 ISSN 0950 1207 Lawson A C Larson Allen C Aronson M C ve digerleri 1994 Magnetic and crystallographic order in a manganese J Appl Phys 76 10 7049 7051 Bibcode 1994JAP 76 7049L doi 10 1063 1 358024 ISSN 0021 8979 a b Prior Timothy J Nguyen Manh Duc Couper Victoria J Battle Peter D 2004 Ferromagnetism in the beta manganese structure Fe1 5Pd0 5Mo3N Journal of Physics Condensed Matter 16 13 2273 2281 Bibcode 2004JPCM 16 2273P doi 10 1088 0953 8984 16 13 008 ISSN 0953 8984 Funahashi S Kohara T 1984 Neutron diffuse scattering in b manganese J Appl Phys 55 6 2048 2050 Bibcode 1984JAP 55 2048F doi 10 1063 1 333561 ISSN 0021 8979 Duschanek H Mohn P Schwarz K 1989 Antiferromagnetic and ferromagnetic gamma manganese generalisation of the fixed spin moment method Physica B Condensed Matter 161 1 3 139 142 doi 10 1016 0921 4526 89 90120 8 ISSN 0921 4526 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi USGSMCS2009 isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme Verhoeven John D 2007 Steel metallurgy for the non metallurgist Materials Park Ohio ASM International ss 56 57 ISBN 978 0 87170 858 8 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi hydrometI isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme Manganese USGS 2006 Dastur Y N Leslie W C 1981 Mechanism of work hardening in Hadfield manganese steel Metallurgical Transactions A 12 5 749 759 Bibcode 1981MTA 12 749D doi 10 1007 BF02648339 Stansbie John Henry 2007 Iron and Steel Read Books ss 351 352 ISBN 978 1 4086 2616 0 20 Kasim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Haziran 2022 Brady George S Clauser Henry R Vaccari John A 2002 Materials Handbook an encyclopedia for managers technical professionals purchasing and production managers technicians and supervisors New York NY McGraw Hill ss 585 587 ISBN 978 0 07 136076 0 22 Kasim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Haziran 2022 Tweedale Geoffrey 1985 Sir Robert Abbott Hadfield F R S 1858 1940 and the Discovery of Manganese Steel Geoffrey Tweedale Notes and Records of the Royal Society of London 40 1 63 74 doi 10 1098 rsnr 1985 0004 JSTOR 531536 Metal Suppliers Online LLC 28 Haziran 2002 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Nisan 2009 a b Kaufman John Gilbert 2000 Applications for Aluminium Alloys and Tempers Introduction to aluminum alloys and tempers ASM International ss 93 94 ISBN 978 0 87170 689 8