Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Cıva sembolü "Hg" ve atom numarası 80 olan kimyasal element. "Hg" sembolü, Latincedeki hydrargyrum (sulu/sıvı gümüş) sözcüğünden gelir. Oda sıcaklığında sıvı hâlde bulunan Cıva için İngilizcede iki sözcük kullanılır: "mercury" ve "quicksilver" (akıcı gümüş).
Cıva, hava, su ve toprakta birkaç şekilde bulunur. Bunlar, elemental cıva, inorganik ve organik cıva bileşikleri şeklindedir.
Tarihçesi
Milattan önce 1500'lü yıllarda keşfedilen cıva, oda sıcaklığında sıvı olan tek metaldir. Çok zehirli olması sebebiyle kullanım alanlarında alternatif elementler kullanılmaya çalışılmıştır.
Özellikleri
Gümüş renkli, yüksek yoğunluklu ve ağır bir metal olan cıva, standart oda sıcaklığında (25oC) Galyum, Brom, Sezyum, Rubidyum ve Fransiyum ile sıvı halde bulunan 6 elementten birisidir. Metil esterlerinin yüksek toksisite ve inhibitör özelliğe sahip olduğu Cıva, değerli ve pahalı bir maddedir.
Etimoloji
Türkçedeki cıva kelimesi Farsçadaki جیوه (jive) kelimesinden gelmektedir. Hg sembolü Latincedeki "Hydrargyrum"un kısaltmasıdır.
Kullanıldığı Alanlar
- Termometre (sıcaklık ölçer) ve barometre (basınç ölçen alet) gibi bilimsel aygıtlarda kullanılır. Ancak bu uygulamadan günümüzde vazgeçilmektedir.
- Cıva, platin ve demir hariç diğer metallerle "amalgam" adı verilen alaşımlar yapar. Gümüş, kalay, bakır, çinko ve cıva kullanılarak üretilen amalgam alaşımı dişleri doldurmakta kullanılır. Bu alaşım hazırlandığında elle şekil verilir bir durumdayken zamana bağlı olarak kısa zamanda sertleşmektedir.
- Kırmızı cıva (II) sülfür (HgS) vermilion adı altında kırmızı boya olarak kullanılır. Gemi teknelerinin su altındaki kısmı, bu boyayla boyanarak midye ve istiridyelerin tekneye yapışarak toplanmaları önlenir.
- Cıva buharlı lambalarda kullanılır. Cıva buharlı lambalar, beyaz parlak bir ışık verir. Cıva buharı çok zehirlidir. Solunması tehlikelidir.
- Ayrıca, aynaların sırlanmasında, altın ve gümüş üretiminde, tıpta tedavi maddesi olarak cıvadan faydalanılır.
- Bazı elektrik devre anahtarlarının yapımında da cıva kullanılır.
Canlılar üzerine etkileri
Cıva, doğada mevcut olan bir elementtir. İnsanlar cıvayı; yiyeceklerden, çevresel ve endüstriyel ortamlarda ve amalgam bileşiklerinden alırlar. Bazı mikroorganizmalar cıvayı daha zehirli bir hali olan dönüştürür. Bu bileşik, çevrede en çok karşılaşılan organik cıva bileşiğidir ve besin zincirinde birikir.
Ayrıca birinci derece cıvaya maruz kalınan besin maddesi, metilcıva içeren balık etidir. Metil cıva, mikroorganizmalarla birlikte, besin zincirinin daha üst organizmalarında birikir.
Cıvanın buharını solumak, insanlarda gelişmekte olan sinir sistemlerine zarar verir. Çoğu insan çevrede dağılmış bulunan cıva nedeniyle, dokularında eser miktarda cıva taşır. Cıvaya maruz kalan insanın zarar görüp görmeyeceği birçok faktöre bağlı olmakla birlikte genelde zehirleyicidir.
Kaynakça
Dış bağlantılar
- NLM - Cıva7 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- WebElements.com – Cıva11 Kasım 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Wikimedia Commons'ta Mercury ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Civa Hg H Periyodik tablo HeLi Be B C N O F NeNa Mg Al Si P S Cl ArK Ca Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br KrRb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I XeCs Ba Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At RnFr Ra Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Nh Fl Mc Lv Ts Og La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr Temel ozellikleriAtom numarasi 80Element serisi Gecis metalleriGrup periyot blok 6 dGorunus Metalik GriKutle numarasi 200 59 2 g molElektron dizilimi Xe 4f14 5d10 6s2Enerji seviyesi basina Elektronlar 2 8 18 32 18 2CAS kayit numarasi CAS kayit numarasi Fiziksel OzellikleriMaddenin hali SiviYogunluk 13 534 g cm Sivi haldeki yogunlugu 13 534 g cm Ergime noktasi 234 32 K 38 83 CKaynama noktasi 629 88 K 356 73 CErgime isisi 2 29 kJ molBuharlasma isisi 59 11 kJ molIsi kapasitesi 27 983 J mol K Atom ozellikleriKristal yapisi Yukseltgenme seviyeleri 4 2 1Elektronegatifligi 2 0 Pauling olcegiIyonlasma enerjisi 1 1007 1 kJ mol 2 1810 kJ mol 1 3 3300 kJ molAtom yaricapi pmAtom yaricapi hes pmKovalent yaricapi 132 pmVan der Waals yaricapi 155 pmDiger ozellikleriElektrik direnci nW m 20 C de Isil iletkenlik W m K Isil genlesme µm m K 25 C de Ses hizi m s de Mohs sertligi Vickers sertligi MPaBrinell sertligi MPa Civa sembolu Hg ve atom numarasi 80 olan kimyasal element Hg sembolu Latincedeki hydrargyrum sulu sivi gumus sozcugunden gelir Oda sicakliginda sivi halde bulunan Civa icin Ingilizcede iki sozcuk kullanilir mercury ve quicksilver akici gumus Civanin atom yapisi Civa hava su ve toprakta birkac sekilde bulunur Bunlar elemental civa inorganik ve organik civa bilesikleri seklindedir TarihcesiMilattan once 1500 lu yillarda kesfedilen civa oda sicakliginda sivi olan tek metaldir Cok zehirli olmasi sebebiyle kullanim alanlarinda alternatif elementler kullanilmaya calisilmistir OzellikleriGumus renkli yuksek yogunluklu ve agir bir metal olan civa standart oda sicakliginda 25oC Galyum Brom Sezyum Rubidyum ve Fransiyum ile sivi halde bulunan 6 elementten birisidir Metil esterlerinin yuksek toksisite ve inhibitor ozellige sahip oldugu Civa degerli ve pahali bir maddedir EtimolojiTurkcedeki civa kelimesi Farscadaki جیوه jive kelimesinden gelmektedir Hg sembolu Latincedeki Hydrargyrum un kisaltmasidir Kullanildigi AlanlarCivanin simyadaki semboluTermometre sicaklik olcer ve barometre basinc olcen alet gibi bilimsel aygitlarda kullanilir Ancak bu uygulamadan gunumuzde vazgecilmektedir Civa platin ve demir haric diger metallerle amalgam adi verilen alasimlar yapar Gumus kalay bakir cinko ve civa kullanilarak uretilen amalgam alasimi disleri doldurmakta kullanilir Bu alasim hazirlandiginda elle sekil verilir bir durumdayken zamana bagli olarak kisa zamanda sertlesmektedir Civadan yapilmis bir devre anahtariKirmizi civa II sulfur HgS vermilion adi altinda kirmizi boya olarak kullanilir Gemi teknelerinin su altindaki kismi bu boyayla boyanarak midye ve istiridyelerin tekneye yapisarak toplanmalari onlenir Civa buharli lambalarda kullanilir Civa buharli lambalar beyaz parlak bir isik verir Civa buhari cok zehirlidir Solunmasi tehlikelidir Ayrica aynalarin sirlanmasinda altin ve gumus uretiminde tipta tedavi maddesi olarak civadan faydalanilir Bazi elektrik devre anahtarlarinin yapiminda da civa kullanilir Canlilar uzerine etkileriIcinde civa bulunan amalgam dis dolgusu Civa dogada mevcut olan bir elementtir Insanlar civayi yiyeceklerden cevresel ve endustriyel ortamlarda ve amalgam bilesiklerinden alirlar Bazi mikroorganizmalar civayi daha zehirli bir hali olan donusturur Bu bilesik cevrede en cok karsilasilan organik civa bilesigidir ve besin zincirinde birikir Ayrica birinci derece civaya maruz kalinan besin maddesi metilciva iceren balik etidir Metil civa mikroorganizmalarla birlikte besin zincirinin daha ust organizmalarinda birikir Civanin buharini solumak insanlarda gelismekte olan sinir sistemlerine zarar verir Cogu insan cevrede dagilmis bulunan civa nedeniyle dokularinda eser miktarda civa tasir Civaya maruz kalan insanin zarar gorup gormeyecegi bircok faktore bagli olmakla birlikte genelde zehirleyicidir KaynakcaDis baglantilarNLM Civa7 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde WebElements com Civa11 Kasim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Wikimedia Commons ta Mercury ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur