Azərbaycanca AzərbaycancaБеларускі БеларускіDansk DanskDeutsch DeutschEspañola EspañolaFrançais FrançaisIndonesia IndonesiaItaliana Italiana日本語 日本語Қазақ ҚазақLietuvos LietuvosNederlands NederlandsPortuguês PortuguêsРусский Русскийසිංහල සිංහලแบบไทย แบบไทยTürkçe TürkçeУкраїнська Українська中國人 中國人United State United StateAfrikaans Afrikaans
Destek
www.wikipedia.tr-tr.nina.az
  • Vikipedi

Yüksek tansiyon da denilen hipertansiyon atardamarlardaki kan basıncının sürekli yükseldiği uzun süreli tıbbi b

Yüksek tansiyon

Yüksek tansiyon
www.wikipedia.tr-tr.nina.azhttps://www.wikipedia.tr-tr.nina.az

Yüksek tansiyon da denilen hipertansiyon, atardamarlardaki kan basıncının sürekli yükseldiği uzun süreli tıbbi bir durumdur. Yüksek tansiyon genellikle semptomlara neden olmaz. Ancak felç, koroner arter hastalığı, kalp yetmezliği, atriyal fibrilasyon, periferik arter hastalığı, görme kaybı, kronik böbrek hastalığı ve demans için önemli risk faktörüdür.

Yüksek tansiyon
Diğer adlarArteriyel hipertansiyon, yüksek tansiyon
image
Arteriyel hipertansiyonu gösteren otomatik kol tansiyon aleti (sistolik kan basıncı 158 mmHg, diyastolik kan basıncı 99 mmHg ve kalp atış hızı 80 atım/dakika ile gösterilir)
UzmanlıkKardiyoloji
BelirtilerYok
KomplikasyonKoroner arter hastalığı, inme, kalp yetmezliği, periferik arter hastalığı, görme kaybı, kronik böbrek hastalığı, demans
NedenleriGenellikle yaşam tarzı ve genetik faktörler
Risk faktörüUyku eksikliği, fazla tuz, aşırı vücut ağırlığı, sigara içme, alkol, hava kirliliği
TanıDinlenme kan basıncı
 130/80 or 140/90 mmHg
TedaviYaşam tarzı değişiklikleri, ilaçlar
SıklıkDünya çapında %16–37
Ölüm9,4 milyon / %18 (2010)

Hipertansiyon dünyada önemli bir erken ölüm nedenidir.

Yüksek tansiyon, birincil (sürekli) hipertansiyon veya ikincil hipertansiyon olarak sınıflandırılır. Vakaların yaklaşık %90-95'i "birincil hipertansiyon" olup, altta yatan herhangi belirli sebep olmadan kan basıncının yüksek olması ve genetik faktörlerden kaynaklanan yüksek tansiyon olarak tanımlanır. Riski artıran yaşam tarzı faktörleri arasında diyette aşırı tuz, aşırı vücut ağırlığı, sigara içme, fiziksel hareketsizlik ve alkol kullanımı vardır. Vakaların geri kalan %5-10'u, kronik böbrek hastalığı, böbrek arterlerinin daralması, endokrin bozukluğu veya doğum kontrol haplarının kullanılması gibi net tanımlanabilir bir nedene bağlı yüksek tansiyon olarak tanımlanan ikincil yüksek tansiyon olarak sınıflandırılır.

Kan basıncı sistolik sistol (büyük tansiyon) ve diyastolik diyastol (küçük tansiyon) basınçları olarak iki ölçüme göre sınıflandırılır. Çoğu yetişkin için istirahat halindeki normal kan basıncı sistolik 100-130 milimetre cıva (mmHg) ve diyastolik 60-80 mmHg aralığındadır. Yetişkinlerin çoğunda dinlenme halindeki kan basıncı sürekli olarak 130/80 veya 140/90 mmHg veya üzerindeyse yüksek tansiyon vardır. Çocuklar için farklı rakamlar geçerlidir. 24 saatlik bir süre boyunca ayaktan kan basıncı izlemesi, ofis esaslı kan basıncı ölçümünden daha doğru görünmektedir.

Hipertansiyon diyabetiklerde yaklaşık iki kat daha yaygındır.

Kan basıncının artışıyla, kalp kanın damarlarda dolaşımını sağlamak için normalden daha fazla çalışmak zorunda kalır. Kan basıncı, kalp kaslarının kalp atışları arasında kasılması (büyük tansiyon) veya gevşemesine (küçük tansiyon) göre değişir.

Atardamarda kan basıncının azıcık artışı bile ortalama yaşam süresinin kısalması ile bağlantılıdır. Beslenme ve yaşam şeklindeki değişiklikler tansiyon kontrolünü iyileştirebilir ve ilgili sağlık komplikasyon risklerini azaltabilir. Ancak, yaşam şeklindeki değişikliklerin etkili olmadığı veya yetersiz kaldığı kişiler için genelde ilaçla tedavi gereklidir. Yüksek tansiyon sonucu beyin kanaması gerçekleşmesi oranı oldukça yüksektir.

Sınıflandırma

Sınıflandırma (JNC7) Sistolik kan basıncı Diastolik kan basıncı
mmHg mmHg kPa
Normal 90–119 12–15.9 60–79 8.0–10.5
Hipertansiyon 120–139 16.0–18.5 80–89 10.7–11.9
1. evre hipertansiyon 140–159 18.7–21.2 90–99 12.0–13.2
2. evre hipertansiyon ≥160 ≥21.3 ≥100 ≥13.3
≥140 ≥18.7 <90 <12.0

Yetişkinler

18 yaş ve üstü yetişkinlerde hipertansiyon, kabul edilen normal değerden (mevcut değerler 139 mmHg sistolik, 89 mmHg diastolik: bkz. tablo — Sınıflandırma (JNC7)) daha yüksek sistolik ve/veya diastolik kan basıncı olarak tanımlar. Ölçümler 24-saat açık gezici hastane veya ev taraması yapılırsa, daha düşük eşik değerleri kullanılır (135 mmHg sistolik veya 85 mmHg diastolik). [[

Güncel uluslararası hipertansiyon kılavuzları, normal aralıktaki kişiler için yüksek tansiyon risk sürecini belirtmek için hipertansiyon aralığı altında da sınıflandırmalar yapmıştır. JNC7 (2003), 120–139 mmHg sistolik ve/veya 80–89 mmHg diastolik aralığındaki kan basıncı için prehipertansiyon terimini kullanırken, ESH-ESC Kılavuzları (2007) ve BHS IV (2004) 140 mmHg sistolik ve 90 mmHg diastolik altındaki basıncı sınıflandırmak için optimal, normal ve normal üstü kategorilerini kullanır.

Hipertansiyonu JNC7, 1. derece hipertansiyon, 2. derece hipertansiyon ve izole sistolik hipertansiyon olarak alt sınıflara ayırır. İzole sistolik hipertansiyon, küçük tansiyon normal iken büyük tansiyonun yüksek olmasıdır ve yaşlılarda sık görülür.

ESH-ESC kılavuzları (2007) ve BHS IV (2004), sistolik tansiyonu 179 mmHg’den veya diastolik tansiyonu 109 mmHg’dan yüksek kişiler için 3. derece hipertansiyon olarak tanımlamıştır. İlaçlar kan basıncını normal seviyeye indiremezse, hipertansiyon “dirençli” olarak sınıflandırılır.

Yenidoğanlar ve bebekler

Yenidoğanlarda hipertansiyon nadiren görülmekte olup yenidoğanların sadece %0,2 ila 3'ü arasından gözlenir. Sağlıklı yenidoğanda düzenli tansiyon ölçülmez.

Hipertansiyon, yüksek risk taşıyan yenidoğanlarda daha yaygındır.

Yenidoğanda tansiyonun normal olup olmadığına karar verirken , postkonsepsiyonal yaş ve gibi birçok faktör göz önüne alınmalıdır.

Çocuklar ve ergenler

Hipertansiyon, çocuk ve ergenlerde sıklıkla gözlenmekte olup (yaş, cinsiyet ve etnik kökene bağlı olarak %2–9 arası) hastalıklar açısından uzun vadeli risk yaratır. Artık, üç yaşından büyük çocukların düzenli muayene veya kontrollerinde tansiyon ölçümü önerilir. Yüksek tansiyon, çocuğu hipertansiyon hastası olarak sınıflandırmadan önce sürekli muayeneler ile teyit edilir. Tansiyon, çocuklukta yaşa bağlı olarak artmakta olup çocuklarda hipertansiyon çocuğun cinsiyeti, yaşı ve boyuna uygun olarak ve üç veya daha fazla muayene sonunda yüzde 95'e eşit veya daha yüksek olan ortalama sistolik veya diastolik kan basıncı olarak tanımlanır. Çocuklarda prehipertansiyon, yüzde 90'a eşit veya daha yüksek, ancak yüzde 95'ten daha az olan ortalama sistolik veya diastolik kan basıncı olarak tanımlanır. Ergenlerde, hipertansiyon ve prehipertansiyonun yetişkin kriterleri kullanılarak tespit edilmesi ve sınıflandırılması önerilir.

Belirtiler ve semptomlar

Hipertansiyona nadiren semptomlar eşlik eder ve teşhisi genellikle sağlık taramasıyla veya ilgisiz bir sorun için sağlık hizmeti aranırken yapılır. Yüksek tansiyonlu bazı kişiler baş ağrılarının (özellikle başın arkasında ve sabahları) yanı sıra baş dönmesi, vertigo, kulak çınlaması (kulaklarda uğultu veya tıslama), görme bozukluğu veya bayılma şikayetlerinde bulunur. Ancak bu semptomlar yüksek tansiyonun kendisinden ziyade kaygıya bağlı olabilir.

Fizik muayenede hipertansiyon, oftalmoskopi ile görülen optik fundustaki değişikliklerin varlığıyla ilişkili olabilir. Hipertansif retinopatiye özgü değişikliklerin şiddeti I–IV arasında sınıflandırılmış olmakla beraber daha az şiddetli türlerin birbirinden ayırt edilmesi zor olabilir. Retinopatinin ciddiyeti, kabaca hipertansiyonun süresi veya ciddiyeti ile ilişkilidir.

İkincil hipertansiyon

İkincil hipertansiyon, tanımlanabilir bir nedenden kaynaklanan hipertansiyondur ve bazı spesifik ek belirti ve semptomlara neden olabilir. Örneğin Cushing sendromu, yüksek tansiyona neden olmasının yanı sıra sıksık obezite,glikoz intoleransı, ay yüzü, boyun ve omuzların arkasında yağ tümseği (bufalo tümseği denir) ve mor karın çatlaklarına neden olur.

Hipertiroidizm sıklıkla iştah artışı, hızlı kalp atış hızı, şişkin gözler ve titreme ile birlikte kilo kaybına neden olur.

Tiroid hastalığı ve akromegali de hipertansiyona neden olabilir ve karakteristik semptomları ve belirtileri vardır.

Renal arter stenozu (RAS, böbreği besleyen arterlerde daralma), orta hattın solunda veya sağında (tek taraflı RAS) veya her iki yerde (iki taraflı RAS) lokalize abdominal üfürüm ile ilişkili olabilir.

Aort koarktasyonu (aort damarının kalbi terk ettikten hemen sonra daralması) sıklıkla bacaklarda kollara göre kan basıncının azalmasına veya femoral arter nabzının gecikmesine veya kaybolmasına neden olur. Feokromasitoma, baş ağrısı, çarpıntı, solgun görünüm ve aşırı terlemenin eşlik ettiği ani hipertansiyon ataklarına neden olabilir.

Hipertansif kriz

Ciddi derecede yüksek kan basıncı (sistolik 180'e veya diyastolik 120'ye eşit veya daha yüksek) hipertansif kriz denilir. Bu düzeylerin üstündeki kan basıncı yüksek komplikasyon riski gösterir. Bu aralıkta tansiyonlu kişilerde herhangi bir semptom bulunmayabilir, ancak bu kişilerde baş ağrısı (vakaların %22’si) ve baş dönmesi şikayetlerinin olması genel nüfusa göre daha olasıdır.

Hipertansif krizin diğer semptomları görme bozukluğu veya kalp yetmezliğine bağlı soluksuzluk veya böbrek yetmezliğine bağlı genel halsizliktir.

Hipertansif kriz yaşayan kişilerin çoğunda yüksek tansiyon olduğu bilinir ancak ilave tetikleyiciler ani tansiyon yükselmesine neden olmuş olabilir.

Hipertansif kriz, uç organ hasarının yokluğuna veya varlığına göre sırasıyla hipertansif aciliyet veya hipertansif acil durum olarak sınıflandırılır.

Hipertansif acil durumlarda, bir veya daha fazla organın doğrudan hasar gördüğüne dair kanıtlar vardır.

En çok etkilenen organlar beyin, böbrek, kalp ve akciğerlerdir. Hipertansif kriz, kafa karışıklığı, uyuşukluk, göğüs ağrısı ve nefes darlığı gibi semptomlara neden olur.

Hipertansif acil durumlarda, devam eden organ hasarını durdurmak için kan basıncının daha hızlı düşürülmesi gerekir. Ancak bu yaklaşım için rastgele kontrollü çalışma kanıt eksikliği vardır. Hedef organ hasarına ait herhangi bir kanıtın bulunmadığı hipertansif acil durumlarda kan basıncının hızla düşürülmesi gerektiğine dair kanıt yoktur.

24 ila 48 saat içinde kademeli kan basıncını düşürmek için hipertansif acil durumlarda ağızdan ilaç kullanımı tavsiye edilir.

"Hipertansif tehlike" veya "kötü huylu hipertansiyon", aşırı artan kan basıncı sonucunda bir veya daha çok organda doğrudan hasar gözlemlendiğinde olur. Bu hasar, beyin tümörü ve fonksiyon bozukluğunun neden olduğu ortaya çıkarabilir ve baş ağrısı (kafa karışıklığı veya sersemlik) ile karakterizedir.

Retinal ve fundus kanama ve eksüda, hedef organ hasarının diğer belirtileridir.

Göğüs ağrısı, kalp kas hasarının (Kalp krizine yol açabilir) veya bazen aort iç çeperinin parçalanması anlamına gelen belirtisi olabilir.

Nefes darlığı, öksürme ve kanlı balgam çıkarma akciğer ödeminin karakteristik işaretleridir. Bu durum, kalbin kısmının, kanı akciğerlerden atardamar sistemine yeterli olarak pompalayamaması demek olan bağlı akciğer doku şişmesidir.

Böbrek işlevlerinin hızla bozulması (akut böbrek yetmezliği) ve mikroanjiyopatik hemolitik anemi de (kan hücrelerinin yok olması) olabilir.

Hamilelik

Hamileliklerin %8-10’unda hipertansiyon görülmektedir. Hamilelikte hipertansiyon sorunu yaşayan kadınların çoğunda önceden primer hipertansiyon vardır.

Hamilelikte yüksek tansiyon, hamileliğin ikinci yarısında ve doğumdan sonraki birkaç hafta için ciddi bir durum teşkil eden preklamsinin ilk belirtisi olabilir.

Tansiyonun yükselmesi ve idrarda protein bulunması, preklamsi teşhisine neden olur. Preklamsi, hamileliklerin %5’inde görülür ve dünyada yaklaşık %16’sından sorumludur. Preklamsi aynı zamanda bebek ölümü riskini de ikiye katlar. Preklamside genellikle hiçbir semptom görülmez ve düzenli taramalarda ortaya çıkar.

Preklamsi semptomları belirirse, en yaygın olanları baş ağrısı, görme bozukluğu (genellikle “ışık çakması” şeklinde), kusma, ağrı ve ödem (şişme)’dir. Preklamsi bazen hayati tehlike yaratan eklampsi halini alabilir.

Eklamsi olup çeşitli ciddi rahatsızlıkları vardır. Eklamsiden kaynaklanan rahatsızlıklar görme kaybı, beyinde ödem, nöbetler veya konvülsiyon, böbrek yetmezliği, akciğer ödemi ya da yaygın damar içi pıhtılaşmasıdır.

Bebekler ve çocuklar

, nöbetler, , enerji azlığı ve yeni doğanlarda ve 0-6 aylık bebeklerde hipertansiyon ile ilişkilendirilebilir. 6-12 aylık bebeklerde ve çocuklarda, hipertansiyon baş ağrısı, açıklanamayan irritabilite, hâlsizlik, , bulanık görme, burun kanaması ve yüz felcine neden olabilir.

Komplikasyonlar

image
Sürekli yüksek tansiyonun ana komplikasyonlarını gösteren şema.

Hipertansiyon dünya genelinde erken ölümlerde önlenebilir risk faktörlerinden en önemlisidir.

felç,, ve kalp yetmezliği, aort anevrizması, difüz damar sertliği ve akciğer ambolisi gibi diğer kardiyovasküler hastalıkların riskini artırır.

Hipertansiyon, , demans ve kronik böbrek hastalığı için de risk faktörü oluşturur. Diğer komplikasyonlar şunlardır:

  • Gözler (Hipertansif retinopati)
  • Böbrekler: Özellikle kötü huylu hipertansiyonda büyük zarar görürler (Hipertansif nefropati)
  • Kalp: Ventrikül (özellikle sol ventrikül) hipertrofisi, ilerlerse dila­tasyon ve kalp yetmezliği oluşur. Buna hipertansif kardiyomyopati denir.
  • Arterler: Aterosklerozu tetikler. Akut koroner arter daralmalarına/tıkanmalarına bağlı myokard infarktları sık görülür.
  • Santral Sinir Sistemi: serebral tromboz, infarkt ve kanama ile bunlara bağlı ölümler sıktır.
  • Kanama: Kalp tamponadı, beyin kanaması ve aorta anevrizması yırtılmasına bağlı kanamaların %75’inde hipertansiyon öyküsü vardır.

Hipertansiyon nedenleri

Birincil hipertansiyon

Hipertansiyon, genlerin ve çevresel faktörlerin karmaşık etkileşiminden kaynaklanır. Kan basıncı üzerinde küçük etkileri olan çok sayıda yaygın genetik varyantın yanı sıra, kan basıncı üzerinde büyük etkileri olan bazı nadir genetik varyantlar da tanımlanmıştır. Ayrıca genom çapında ilişkilendirme çalışmaları (GWAS) kan basıncıyla ilişkili 35 genetik lokus tanımlamıştır. Kan basıncını etkileyen bu genetik lokuslardan 12'si yeni bulundu.

Tanımlanan her yeni genetik lokus için Sentinel SNP, yakındaki birden fazla CpG bölgesinde DNA metilasyonu ile bir ilişki göstermiştir. Bu sentinel SNP, vasküler düz kas ve böbrek fonksiyonuyla ilgili genlerin içinde bulunur. DNA metilasyonu, bu ilişkilerin altında yatan mekanizmalar anlaşılmamış olsa da, ortak genetik çeşitliliğin çoklu fenotiplere bağlanmasını bir şekilde etkileyebilir. Bu çalışmada 35 sentinel SNP (bilinen ve yeni) için gerçekleştirilen tek varyant testi, genetik varyantların tek başına veya toplu olarak yüksek tansiyonla ilişkili klinik fenotip riskine katkıda bulunduğunu göstermiştir.

Koroner arter ektazisi: Koroner arter ektazisi (CAE), koroner arterin, damarın ektazi olmayan diğer kısımlarına göre 1,5 kat veya daha fazla genişlemesi ile nitelenir. Hipertansiyonlu (HTN) hastalarda CAE'nin havuzlanmış ayarlanmamış OR'si, HTN olmayan kişilerle karşılaştırıldığında 1,44 olarak tahmin edildi.

Birincil (sürekli) hipertansiyon, tüm hipertansiyon vakalarının %90-95’ini oluşturmakta olup hipertansiyonun en yaygınıdır.

Çağdaş toplumların hemen hepsinde tansiyon, batı tarzı diyet ve yaşam tarzıyla ilişkilendirildiğinde yaşlanma birlikte artar ve yaşamın ilerleyen dönemlerinde yüksek tansiyon hastası olma riski vardır.

Çeşitli çevresel faktörler kan basıncını etkiler. Çok tuz tüketimi tuza duyarlı kişilerde kan basıncını yükseltir. Egzersiz eksikliği ve merkezi obezite bireysel vakalarda rol oynar. Birçok çevresel faktör tansiyonu etkilemektedir. Besinsel tuz alımının azaltılması, meyve ve az yağlı ürünlerin daha çok tüketimi, tansiyon düşüren yaşam tarzı faktörlerindendir.

Egzersiz,kilo kaybı ve alkol alımının azaltılması da tansiyonu düşürmeye yardımcı olur.

Stres, kafein tüketimi, ve D vitamini eksikliği gibi diğer faktörlerin oynadığı olası rol net değildir.

Obezitede yaygın olarak görülen ve X sendromunun (veya metabolik sendrom) bir bileşeni olan insülin direncinin de hipertansiyona katkıda bulunduğu düşünülmektedir.

Yapılan son çalışmalar, yaşamın erken dönemlerindeki olayların da (örneğin az doğum ağırlığı, gebelikte sigara içme ve emzirme ile beslenmeden mahrum kalma) yetişkinlerde sürekli hipertansiyon için risk faktörleri olduğunu gösterir. Ancak bu maruziyetleri yetişkinlikte hipertansiyonla ilişkilendiren mekanizmalar belirsizliğini korur.

Hipertansiyonu olan tedavi edilmemiş kişilerde kan basıncı normal olan kişilerle karşılaştırıldığında yüksek kan ürik asit oranının arttığı bulunmuştur, ancak birincisinin nedensel bir rol oynayıp oynamadığı veya böbrek fonksiyonundaki zayıflığa bağlı olup olmadığı belirsizdir.

Ortalama kan basıncı kışın yaz aylarına göre daha yüksek olabilir.

Periodontal hastalık aynı zamanda yüksek tansiyonla da ilişkilidir.

İkincil hipertansiyon

İkincil hipertansiyon tanımlanabilir bir nedenden kaynaklanır. Böbrek hastalığı hipertansiyonun en sık görülen ikincil nedenidir. Hipertansiyona Cushing sendromu, hipertroidizm, hiportroidizm, akromegali, Conn sendromu ya da hiperaldosteronizm, hiperparatiroidizm ve feokromositoma gibi endokrin ile ilgili durumlar da sebep olabilir.

İkincil hipertansiyonun diğer nedenleri obezite, uyku apnesi, hamilelik, aort daralması, aşırı meyan kökü tüketimi, aşırı alkol tüketimi, bazı reçeteli ilaçlar, bitkisel ilaçlar ve kahve, kokain ve metamfetamin gibi uyarıcılardır.

İçme suyu yoluyla arsenik maruziyetinin yüksek kan basıncıyla ilişkili olduğu gösterilmiştir.

Depresyon aynı zamanda hipertansiyonla da bağlantılıdır. Yalnızlık da risk faktörüdür.

2018'de yapılan bir inceleme, alkolün erkeklerde tansiyonu artırdığını, bir veya ikiden fazla içkinin ise kadınlarda riski artırdığını ortaya çıkardı.

Böbrek hipertansiyonu: en belirgin nedeni böbrek iskemisidir. Böbrek arterlerdeki/arteriollerdeki kan debisi düştüğünde jukstaglomerüler aparatta gerçekleşen renin üretimi hızla artarak dolaşıma verilir. Renin karaciğerde üretilen angiotensinogen’i angiotensin’e (angiotensinogen-hypertensinogen-renin substrate) çevirir. Bu madde angio­tensin I niteliğindedir daha sonra angiotensin II’ye değişir ve kan basıncını hızla yükseltir. Bu süreçte sürrenal korteksindeki aldosteron üretimi de artar (RAAS). Tek taraflı böbrek lezyonuna bağlı renal hipertansiyonda o böb­reğinin çıkarılmasıyla kan basıncı normale döner (tek taraflı hipoplazi, tümör, hidronefroz). Böbrek hipertansiyonu şu durumlarda görülür:

  • Vasküler hastalıklar: arteria renalis’in daralması (trombus, aterom plağı, embolus, Periarteritis nodosa, vd).
  • Parenkimal hastalıklar: böbrek parenkiminin zarar gördüğü durumlar (renal hipoplazi, glomerülonefritlerin geç dönemleri, pyelonefrit, hidronefroz, polikistik böbrek ve tümör).
  • Perinefrik hastalıklar: perinefrik tümör, hematom, vb böbrekler ile damarlara basınç yapar.
  • Obstrüktif üropatiler: prostat hipertrofileri, böbrek taşları ve bu yollarda oluşan tümörler.

Endokrin Hipertansiyon: endokrin sistem patolojilerinin yol açtığı hipertansiyon grubudur.

  • Feokromositom (pheochromocytoma): sürrenal medulla tümörüdür. Genellikle tek bazen iki taraflıdır. Kimi olgularda tümör hücreleri adrenalin ve noradrenalin salgılayarak hipertansiyonu tetiklerler. Adrenalin aynı zamanda hiperglisemiye neden olur. Feokromositomların neden olduğu hipertansiyon ataklar biçiminde gelir (paroksismal hipertansiyon). Kandaki vanilmandelik asid (VMA) düzeyi yüksektir.
  • Cushing sendromu: sürrenal korteksinde hiperplazi, adenom ya da karsinom nedenli bir hiper­fonksiyon vardır. Bu tabloda hipertansiyon, polisitemi, glikozüri, osteoporoz, kadınlarda hipertrikozis (aşırı kıllanma), amenore (menstürasyonun olmaması) gibi bulgular saptanır. Ekstremiteler normal kalırken yüzde, omuzlarda ve gövdede yağ­lanma olur. Yüz yuvarlaklaşır (ay yüzü). Karın derisinde yağlanma nedeniyle strialar oluşur. Benzer bir tablo uzun süre kortizon ve ACTH kullananlarda da görülür.
  • Primer aldosteronizm: sürrenal korteksinde özellikle aldosteronun üretildiği zona glomerulosa tabakasında hiperplazi ya da adenom vardır. Hipertansiyonla birlikte poliüri, polidipsi, hipokalemi, alkaloz ve vücutta sodyum birikimi izlenir.

Santral Sinir Sistemi ile ilgili hipertan­siyon: kan basıncı santral sinir sisteminin bulbustaki merkezlerinde düzenlenir. Bu merkezler beyin korteksinin ve thalamus’un etkisi altındadır. Düşünce ve duygularla uyarılırsa kan basıncı yükselir. Ayrıca yangılarda, intrakraniyal basınç artışlarında ve tümörlerde bulbustaki merkezler zarara uğrarsa hipertansiyon belirebilir.

Gebelik toksemisi: eklampsi ve pre-eklampside hipertansiyon, ödem ve albuminüri görülür. Tabloya bilinç kaybının ve kramplar da eklenebilir ve ölümle sonlanabilir. Nedeni plasentada kökenli vazoaktif maddeler ve sodyum retansiyonudur.

Kardiyovasküler nedenlere bağlı hiper­tansiyon: kalp-damar hastalıklarının sonucunda ortaya çıkar. Başlıca nedenleri:

  • Arterioloskleroz: hipertansiyona bağlı olarak oluşur. Arteriol lümenleri giderek daralır ve daraldıkça kan basıncının da giderek yükselir (kısır döngü). Bunların dışında vazokonstriksiyon yapabilen oral kontraseptifler ile metamfetamin gibi ilaçları ve kokaini uzun süreli kullananlarda saptanan tansiyon yüksekliği bir süre sonra süreklilik kazanabilir.
  • Aorta daralması: aortda doğuştan darlık bulunmasıdır. Aortun daraldığı kesimden önce çıkan arterlerin gittikleri bölgede hipertansiyon vardır.
  • Periarteritis nodosa: orta ve küçük çaptaki arterlerin parçalı yangısıdır. Damar lümenleri daralır. Olguların yaklaşık %50’sinde böbrek iskemisine bağlı hipertansiyon vardır.

Fizyopatoloji

Yerleşmiş sürekli (birincil) hipertansiyonu olan kişilerin çoğunda, kan akışına karşı artan direnç () yüksek tansiyon nedeni olurken, normal seyrindedir. ya da “sınır hipertansiyon”dan muzdarip daha genç bazı kişilerin yüksek kalp debisi, yüksek nabız ve normal periferik rezistansa sahip olduğuna dair bulgular bulunur. Bu duruma hiperkinetik sınır hipertansiyon denir. Bu kişiler, daha ileriki yıllarda yaşlanmayla birlikte kalp debileri düşüp periferik rezistansları arttığında, sürekli birincil hipertansiyonunun tipik özelliklerini gösterir. Bu modelin sonuçta hipertansiyon geliştiren tüm insanlar için tipik olup olmadığı tartışmalıdır.

Sürekli hipertansiyonda yüksek periferik direnç esasen küçük arterlerde ve arteriyollerde yapısal daralmaya neden olur. Kılcal damarların sayısında veya yoğunluğundaki azalma da periferik dirence katkı yapabilir.

Hipertansiyon kanın kalbe dönüşünü ve kardiyak ön yükü artırabilen ve sonuçta diyastolik işlev bozukluğuna sebep olabilen, periferik damarlarda esnekliğin azalması ile de ilişkilidir. Kan damarlarında artan şekilde aktif daralmanın yerleşik sürekli hipertansiyonda rol oynayıp oynamadığı kesin değildir.

(sistolik ve diyastolik kan basıncı arasındaki fark), hipertansiyonlu yaşlı kişilerde çoğu kez artar. Bu durumda sistolik basınç anormal derecede yüksek iken, diyalostik basınç normal ya da düşük olabilir. Bu duruma adı verilir.

Hipertansiyon ya da izole sistolik hipertansiyon hastası olan yaşlılarda yüksek nabız basıncı, tipik olarak yaşla birlikte ortaya çıkan ve yüksek tansiyon ile artabilen ile açıklanır.

Hipertansiyonda atardamar sistemindeki direnç artışı için pek çok mekanizma öne sürülmüştür. Çoğu bulgu şu nedenlerden bir veya ikisidir:

  • Böbrekte tuz ve su işlenmesinde bozukluk, özellikle böbrekler arası Renin-anjiotensin sisteminde anomaliler
  • Sempatik sinir sisteminde anomaliler

Bu mekanizmalar birbirini dışlamaz ve her ikisinin de sürekli hipertansiyona bir derecede katkıda bulunduğu muhtemeldir. Ayrıca endotel işlev bozukluğu (kan damarlarında işlev bozukluğu) ve vasküler inflamasyonda çevresel direncin artmasına ve hipertansiyonda damarsal hasara neden olabilir.

Interleukin 17, tümör nekroz faktörü alfa, interleukin 1, interleukin 6 ve interleukin 8 gibi hipertansiyonda rol oynadığı düşünülen diğer bazı bağışıklık sistemi kimyasal sinyallerinin üretimini artırmadaki rolü nedeniyle ilgi topladı.

Diyetteki aşırı sodyum veya yetersiz potasyum, aşırı hücre içi sodyuma yol açar, bu da vasküler düz kasları kasar, kan akışını kısıtlar ve dolayısıyla kan basıncını artırır.

Tanı

Hipertansiyon tanısı, istirahat halindeki kan basıncının sürekli yüksek olmasıyla konur. Amerikan Kalp Derneği (AHA), en az iki ayrı sağlık bakım ziyaretinde en az üç dinlenme ölçümü yapılmasını önerir.

Britanya'da 'Blood Pressure UK' sağlıklı bir kan basıncının 90/60 mmHg ile 120/80 mmHg arasındaki herhangi bir değer olduğunu belirtir.

Ölçüm tekniği

Hipertansiyon tanısının doğru konulabilmesi için doğru kan basıncı ölçüm tekniğinin kullanılması şarttır. Kan basıncının yanlış ölçümü yaygındır ve kan basıncı ölçümünü 10 mmHg'ye kadar değiştirebilir, bu da hipertansiyonun yanlış tanısına ve yanlış sınıflandırılmasına yol açabilir. Doğru kan basıncı ölçüm tekniği birkaç adımdan oluşur. Doğru kan basıncı ölçümü, kan basıncı ölçülen kişinin en az beş dakika sessizce oturmasını ve ardından uygun şekilde takılmış bir kan basıncı manşonunun çıplak üst kola uygulanmasını gerektirir. Kişi sırtı destekli, ayakları yere düz basacak ve bacakları çapraz olmayacak şekilde oturmalıdır. Tansiyonu ölçülen kişinin bu süreçte konuşmaktan ve hareket etmekten kaçınması gerekir. Ölçülen kol kalp seviyesinde düz bir yüzeyde desteklenmelidir. Kan basıncı ölçümü sessiz bir odada yapılmalıdır, böylece kan basıncını kontrol eden tıp uzmanı, doğru kan basıncı ölçümleri için brakiyal arteri bir stetoskopla dinlerken Korotkoff seslerini duyabilir. Korotkoff seslerini dinlerken kan basıncı manşonunun havası yavaş yavaş (saniyede 2–3 mmHg) indirilmelidir. Kişinin kan basıncı ölçülmeden önce mesanenin boşaltılması gerekir çünkü bu, kan basıncını 15/10 mmHg'ye kadar artırabilmektedir. Doğruluğu sağlamak için 1-2 dakika arayla birden fazla kan basıncı ölçümü (en az iki) yapılmalıdır. Tanıyı doğrulamak için 12 ila 24 saat boyunca ayaktan kan basıncının izlenmesi en doğru yöntemdir. Bunun istisnası, özellikle organ fonksiyonlarının zayıf olduğu durumlarda çok yüksek tansiyon değerlerine sahip olanlardır.

Diğer araştırmalar

Hipertansiyonda yapılan tipik testler
Sistem Testler
Böbrek Mikroskobik idrar tahlili, idrarda protein, serum kan üre azotu (BUN) ve/veya kreatinin
Endokrin Serum sodyum, potasyum, kalsiyum, TSH
Metabolizma Açlık kan şekeri, toplam kolesterol, HDL ve LDL kolesterol, trigliseritler
Diğer Hematokrit, elektrokardiyografi ve göğüs röntgeni

Hipertansiyon tanısı konulduktan sonra sağlık hizmeti sağlayıcıları, varsa risk faktörlerine ve diğer semptomlara dayanarak altta yatan nedeni belirlemeye çalışmalıdır. İkincil hipertansiyon ergenlik öncesi çocuklarda daha sık görülür ve vakaların çoğu böbrek hastalığından kaynaklanır. Birincil hipertansiyon ergenlerde ve yetişkinlerde daha yaygındır ve obezite ve ailede hipertansiyon öyküsü dahil olmak üzere birçok risk faktörüne sahiptir. İkincil hipertansiyonun olası nedenlerini belirlemek ve hipertansiyonun kalbe, gözlere ve böbreklere zarar verip vermediğini belirlemek için laboratuvar testleri de yapılabilir. Diyabet ve yüksek kolesterol düzeylerine yönelik ek testler genellikle yapılır çünkü bu durumlar kalp hastalığının gelişimi için ek risk faktörleridir ve tedavi gerektirebilir.

Hipertansif kişilerin ilk değerlendirmesi tam bir öykü ve fizik muayeneyi içermelidir. Hipertansiyonun nedeni veya sonucu olabilecek böbrek hastalığının varlığını değerlendirmek için serum kreatinin ölçülür. Serum kreatinin tek başına glomerüler filtrasyon hızını olduğundan fazla tahmin edebilir ve 2003 JNC7 kılavuzları, glomerüler filtrasyon hızını (eGFR) tahmin etmek için Böbrek Hastalığında Diyetin Modifikasyonu (MDRD) formülü gibi öngörücü denklemlerin kullanılmasını savunur. eGFR ayrıca bazı anti-hipertansif ilaçların böbrek fonksiyonu üzerindeki yan etkilerini izlemek için kullanılabilecek böbrek fonksiyonunun temel ölçümünü de sağlayabilir. Ek olarak, idrar örneklerinin protein açısından test edilmesi, böbrek hastalığının ikincil bir göstergesi olarak kullanılır. Elektrokardiyografi (EKG/EKG) testi, kalbin yüksek tansiyon nedeniyle baskı altında olup olmadığına dair kanıtları kontrol etmek için yapılır. Ayrıca kalp kasında kalınlaşma (sol ventriküler hipertrofi) olup olmadığını veya kalbin daha önce sessiz kalp krizi gibi küçük bir rahatsızlık geçirip geçirmediğini de gösterebilir. Kalp büyümesi veya kalpte hasar belirtileri aramak için göğüs röntgeni veya ekokardiyografi da yapılabilir.

24 saat ambulatuvar kan basınç monitörleri ve evde kullanılan tansiyon ölçüm aletlerinin varlığı ile birlikte, beyaz önlük hipertansiyonu olan hastalarda yanlış tanıdan kaçınmanın önemi, protokollerde değişikliğe yol açmıştır. Birleşik Krallık'ta mevcut en iyi uygulama ambulatuvar ölçümlerle tek bir artan klinik incelemeyi takip etmektir. Takip, daha az ideal olmakla birlikte, evde yedi gün boyunca tansiyonun izlenmesi ile de gerçekleştirilebilir.

Hipertansiyon tanısı konulduktan sonra varsa hekimler, risk faktörleri ve varsa diğer belirtilere dayanan nedeni belirlemeye çalışacaktır.

İkincil hipertansiyon ergenlik öncesi çocuklarda daha sık görülür ve vakaların çoğunun nedeni böbrek hastalığıdır.

Birincil ya da sürekli hipertansiyon ergenlerde daha sık görülür ve obezite ve hipertansiyon aile öyküsü dahil birden çok risk faktörü barındırır.

Yetişkinlerde sınıflandırma

Kan basıncı sınıflandırmaları
Kategoriler Sistolik kan basıncı, mmHg Ve/veya Diastolik kan basıncı, mmHg
Metod Ofis 24 saat ayaktan Ofis 24 saat ayaktan
Düşük tansiyon <110 <100 veya <70 <60
Amerikan Kardiyoloji Koleji/Amerikan Kalp Derneği (2017)
Normal <120 <115 ve <80 <75
Yükseltilmiş 120–129 115–124 ve <80 <75
Hipertansiyon, 1. aşama 130–139 125–129 veya 80–89 75–79
Hipertansiyon, 2. aşama ≥140 ≥130 veya ≥90 ≥80
Avrupa Hipertansiyon Derneği (2023)
Optimal <120 Yok ve <80 Yok
Normal 120–129 Yok ve/veya 80–84 Yok
Yüksek normal 130–139 Yok ve/veya 85–89 Yok
Hipertansiyon, 1. derece 140–159 ≥130 ve/veya 90–99 ≥80
Hipertansiyon, 2. derece 160–179 Yok ve/veya 100–109 Yok
Hipertansiyon, 3. derece ≥180 Yok ve/veya ≥110 Yok
image
Avrupa Kardiyoloji Derneği ve Avrupa Hipertansiyon Derneği sınıflandırmasını çocuklardaki referans aralıklarıyla karşılaştıran diyastolik ve sistolik kan basıncı tablosu

18 yaş ve üzeri kişilerde hipertansiyon, sistolik veya diyastolik kan basıncı ölçümünün kabul edilen normal değerden sürekli olarak yüksek olması olarak tanımlanır. (bu, kılavuza bağlı olarak sistolik 129 veya 139 mmHg, diyastolik 89 mmHg'nin üzerindedir). Ölçümler 24 saatlik ayakta veya evde izlemeden elde ediliyorsa daha düşük eşikler kullanılır.

Çocuklar

Hipertansiyon yenidoğanların yaklaşık %0,2 ila 3'ünde görülür; ancak sağlıklı yenidoğanlarda kan basıncı rutin olarak ölçülmemektedir. Yüksek riskli yenidoğanlarda hipertansiyon daha sık görülür. Yenidoğanda kan basıncının normal olup olmadığına karar verirken gebelik yaşı, doğum sonrası yaş ve doğum ağırlığı gibi çeşitli faktörlerin dikkate alınması gerekir.

Patoloji

Hipertansiyonda sistolik kan basıncının yükselmesinin önemi azdır. Diastolik kan basıncının artması daha önemlidir. Buna göre hipertansiyon ikiye ayrılır: selim evre, habis evre.

(1) Selim evre (benign hipertansiyon): Selim fazdaki hipertansiyonda sistolik kan ba­sıncı yükselmiştir. Diastolik kan ba­sıncı ya normal kalmıştır ya da çok az yükselme gös­termiştir (140 mmHg'nin altındadır). Bu nedenle de kalp ve damarlar üzerinde yüklenme orta derecededir. Benign hipertansiyondaki morfolojik değişmeler şunlardır:

  • Kalp: kan basıncının yükselişine koşut olarak sol kalpte hipertrofi meydana gelir. Hipertrofi malign hipertansiyondaki kadar güçlü değildir. Hipertrofik kalp daha kolay yetmezliğe girer ve myokard infarktı daha sıktır.
  • Arterler: ateroskleroz ve arterioskleroz daha sık görülür. Hipertansif arteriosklerozda arteriollerde 2 değişiklik izlenir: hyalin dejenerasyon ve elastika hiperplazisi. Hyalin dejenerasyonda arteriollerdeki hyalinleşme (hyalinosis) intimadan başlar ve öteki katmanlara yayılır. Arteriol çeperinde biriken hyalinsi madde kandan gelerek intimada biriken fibrin ve plazma proteinlerinden kökenlidir. Hyalinleşme alanları homojen eozinofil görünümdedir. Arte­riollerin lümenleri giderek daralır. Periferik direnç artar. Kan akımı güçleşir ve kan basıncı yükselir. Arteriol değişiklikleri yaygındır ancak en erken böbreklerde başlar. Hipoksik böbrekler giderek küçülür (selim nefroskleroz). Elastika hiperplazisinde lamina elastica interna birkaç tabakaya ayrılır: buna reduplikasyon (elastosis) denir. Kan basıncı yükseldikçe elastik lifler artar ve mediaya yayılır. Küçük çaptaki arterler aort gibi elastik arter özelliği kazanır. Bu değişik­likler hipertansiyonun kompanzasyonu çabasıdır. Ancak zamanla damarların lümeni daralarak hipertansiyonun daha da artmasına yol açar. Bu değişimler önce böbreklerde görülür. Hastalar kalp yetmezliği, beyin kanaması ve üremiden ölür.

(2) Habis evre (malign hipertansiyon): Sistolik kan basıncı ile birlikte diastolik basınç da yükselir ve 140 mmHg’nin üzerine çıkar. Daha çok gençlerde görülür. Genellikle hızlı seyreder. En önemli bozukluklarını böbreklerde oluşturduğu için başlıca ölüm nedeni üre­midir. Malign hipertansiyon ya birden başlar (primer malign hipertansiyon) ya da selim fazın bir süre sonra değişmesiyle ortaya çıkar (sekonder malign hiper­tansiyon). Kronik böbrek hastalıklarında ve esansiyel selim hipertansiyonda bu tür değişmeler saptanabilmektedir. Habis hipertansiyondaki morfolojik değişiklikler şunlardır:

  • Kalp: sol kalpte aşırı hipertrofi gelişir. İnfarkt ve yetmezlik riski çok yüksektir.
  • Arterioller: 2 tip değişiklik görülür; arteriol nekrozu ve hücre hiperplazisi. Her ikisine de malign arterioloskleroz denir. Malign hipertansiyonda oluşan arteriol değişiklikleri en çok böbrekler üzerine etkilidir. (i) Arteriol nekrozu (arteriolonecrosis): arteriol çeperinin bir bölümünü ya da tümünü ilgilendiren fibrinoid nekroz vardır. Vaso vasorum lezyonları aorta mediasında nekrozlara yol açar. (ii) Hücre hiperplazisi (prodüktif endarterit, hiperplastik arterioskleroz): intimada ve mediada hücre artışına bağlı kalınlaşma olur. Damar lümenleri ileri derecede daralır.

Önleme

Yüksek tansiyonun hastalık yükünün büyük bir kısmı, hipertansif olarak etiketlenmeyen kişiler tarafından yaşanır. Sonuçta, yüksek tansiyon sonuçlarını azaltmak ve antihipertansif ilaçlara olan ihtiyacı azaltmak için toplum stratejileri gereklidir. İlaçlara başlamadan önce kan basıncını düşürmek için yaşam tarzı değişiklikleri önerilir.

2004 Britanya Hipertansiyon Derneği yönergeleri, hipertansiyonun birincil önlenmesi için 2002'de ABD Ulusal Yüksek Tansiyon Eğitim Programı tarafından belirtilenlerle tutarlı yaşam tarzı değişikliklerini önermiştir:

  • Yetişkinler için normal vücut ağırlığını koruyun (örn. vücut kitle indeksi 20–25 kg/m2)
  • Diyetteki sodyum alımını <100 mmol/ güne düşürün (<6 g sodyum klorür veya <2,4 g sodyum/gün)
  • Tempolu yürüyüş gibi düzenli aerobik fiziksel aktivite yapın (günde ≥ 30 dakika, haftanın çoğu günü)
  • Alkol tüketimini erkeklerde en fazla 3 ünite/gün ve kadınlarda en fazla 2 ünite/gün ile sınırlayın.
  • Meyve ve sebze açısından zengin (örneğin, günde en az beş porsiyon) beslenin.
  • stresi azaltın

Stresten kaçınmak veya stresi yönetmeyi öğrenmek, kişinin kan basıncını kontrol etmesine yardımcı olabilir. Stresi hafifletmeye yardımcı olabilecek birkaç rahatlama tekniği şunlardır:

  • meditasyon
  • sıcak banyolar
  • yoga
  • uzun yürüyüşlere çıkmak

Etkili yaşam tarzı değişikliği, kan basıncını bireysel bir antihipertansif ilaç kadar düşürebilir. İki veya daha fazla yaşam tarzı değişikliği daha da iyi sonuçlar elde edebilir. Diyetle tuz alımının azaltılmasının kan basıncını düşürdüğüne dair önemli kanıtlar vardır, ancak bunun ölüm oranlarında ve kardiyovasküler hastalıklarda azalmaya dönüşüp dönüşmediği belirsizliğini korumaktadır. Tahmini ≥6g/gün ve <3g/gün sodyum alımının her ikisi de yüksek ölüm riski veya majör kardiyovasküler hastalık ile ilişkilidir, ancak fazla sodyum alımı ile olumsuz sonuçlar arasındaki ilişki yalnızca hipertansiyonu olan kişilerde gözlemlenmektedir. Sonuçta, tesadüfi kontrollü çalışmalardan elde edilen sonuçların yokluğunda, diyetle tuz alımını 3 g/gün'ün altına düşürmenin mantıklılığı sorgulanmıştır. ESC kılavuzları periodontitisin kötü kardiyovasküler sağlık durumuyla ilişkili olduğunu belirtmektedir.

Hipertansiyon için düzenli taramanın değeri tartışılmaktadır. 2004 yılında Ulusal Yüksek Tansiyon Eğitim Programı, 3 yaş ve üzeri çocukların her sağlık ziyaretinde en az bir kez kan basıncı ölçümü yaptırmasını tavsiye etti ve Ulusal Kalp, Akciğer ve Kan Enstitüsü ve Amerikan Pediatri Akademisi de benzer öneride bulundu. Ancak, Amerikan Aile Hekimleri Akademisi, ABD Önleyici Hizmetler Görev Grubu'nun, semptomları olmayan çocuk ve ergenlerde hipertansiyon taramasının yararları ve zararları dengesini belirlemek için mevcut kanıtların yetersiz olduğu yönündeki görüşünü desteklemektedir. ABD Önleyici Hizmetler Görev Gücü, 18 yaş ve üzeri yetişkinlerin ofis kan basıncı ölçümüyle hipertansiyon açısından taranmasını önerir.

Tedavi

Yaşam tarzı değişiklikleri

Hipertansiyon tedavisinin ilk adımı diyet değişiklikleri, fiziksel aktivite ve kilo kaybı dahil olmak üzere yaşam tarzı değişiklikleridir. Bunların hepsi bilimsel tavsiyelerde önerilmiş olsa da, Cochrane sistematik incelemesi, hipertansiyonu olan kişilerde kilo verme diyetlerinin ölüm, uzun vadeli rahatsızlıklar veya olumsuz olaylara etkilerine ilişkin (veri eksikliği nedeniyle) hiçbir kanıt bulamadı.

Hipertansiyon için birinci tip tedavi, önerilen önleyici yaşam tarzı değişiklikleri ile aynıdır ve diyet değişiklikleri fiziksel egzersiz ve kilo vermeden oluşur. Bu değişikliklerin hepsinin hipertansiyonu olan kişilerde kan basıncını önemli ölçüde azalttığı gösterilmiştir. Hipertansiyon hemen ilaç kullanımını gerektirecek kadar yüksek olsa dahi yaşam tarzı değişiklikleri yine de tavsiye edilir.

, gevşeme veya meditasyon gibi psikolojik stresi azaltmak için tasarlanmış farklı programlar hipertansiyonu azaltmak için önerilir. Ancak, bilimsel çalışmalar genel olarak, bunların etkinliğini desteklemez çünkü sonuçlar kanıtlanamamıştır.

gibi beslenme değişikliği faydalıdır. Beyaz ırka mensup kişiler için uzun vadeli (4 haftadan fazla) az sodyum diyeti hem hipertansiyonu olan bireylerde hem de tansiyonu normal olan bireylerde tansiyonu düşürmede etkilidir. Ayrıca, National Heart, Lung, and Blood Institute tarafından desteklenen fındık, tahıl, balık, tavuk, meyve ve sebze açısından zengin bir diyet olan DASH diyeti de kan basıncını düşürür. Diyet potasyum, magnezyum, kalsiyum ve protein açısından zengin olmasına rağmen, planın önemli özelliği sodyum alımının sınırlandırılmasıdır.

İlaç Tedavileri

Günümüzde hipertansiyon tedavisinde kullanılan ve antihipertansif ilaçlar denilen çeşitli ilaç tedavi sınıflandırmaları vardır.

Hipertansiyon için birinci basamak ilaçlar arasında tiazid diüretikler, kalsiyum kanal blokörleri, anjiyotensin dönüştürücü enzim inhibitörleri (ACE inhibitörleri) ve anjiotensin II reseptör antagonistleri (anjiyotensin reseptör blokerleri (ARB'ler)) bulunur.

Bu ilaçlar tek başına veya birlikte kullanılabilir (ACE inhibitörleri ve ARB'lerin birlikte kullanılması önerilmez); ikinci seçenek, kan basıncı değerlerini tedavi öncesi seviyelere döndürmeye çalışan karşı düzenleyici mekanizmaları en aza indirmeye hizmet edebilir, ancak birinci basamak kombinasyon tedavisine ilişkin yeterli kanıtlar yoktur. Çoğu insan hipertansiyonunu kontrol altına almak için birden fazla ilaca ihtiyaç duyar. Hedef seviyelere ulaşılamadığında kan basıncı kontrolüne yönelik ilaçlar basamaklı bakım yaklaşımıyla uygulanmalıdır. Yaşlılarda bu tür ilaçların kesilmesi sağlık uzmanları tarafından düşünülebilir çünkü ölüm oranı, kalp krizi veya inme üzerinde etkisi olduğuna dair güçlü bir kanıt yoktur.

Daha önceleri atenolol gibi beta blokörlerin hipertansiyon için birinci basamak tedavi olarak kullanıldığında benzer faydalı etkilere sahip olduğu düşünülüyordu. Bununla birlikte, 13 çalışmayı içeren bir Cochrane incelemesi, beta-blokörlerin kardiyovasküler hastalıkları önlemedeki etkilerinin diğer antihipertansif ilaçlardan daha az olduğunu buldu.

Hipertansiyonu olan çocuklara antihipertansif ilaç reçete edilmesi konusunda sınırlı kanıt vardır. Bunu plaseboyla karşılaştıran ve kısa vadede kan basıncı üzerinde ılımlı bir etki gösteren sınırlı kanıt vardır. Daha yüksek dozun uygulanması kan basıncındaki azalmayı daha fazla artırmadı.

Reçeteler yazılırken kişinin kardiovasküler riskler (miyokardial enfarktüs ve felç riski dahil) ve kan basınç değerleri göz önüne alınır. İlaç tedavisine başlanırsa, Ulusal Kalp, Akciğer ve Kan Enstitüsü'nün Yedinci Ortak Ulusal Yüksek Tansiyon Komitesi (JNC-7), doktorun tedaviye olan tepkiyi görüntülemesini ve ilaç tedavisinden dolayı oluşan herhangi bir olumsuz reaksiyonu değerlendirmesini tavsiye etmiştir. Tansiyonun 5 mmHg düşürülmesi felç riskini %34 ve riskini %21 azaltabilir.

Tansiyonun düşürülmesi ayrıca Kardiyovasküler hastalıklar nedeniyle demans, kalp yetmezliği ve ölüm oranı ihtimalini de azaltabilir.

Tedavinin amacı, kan basıncını çoğu kişide 140/90 mmHg düzeyinden aşağıya ve diyabet veya böbrek hastalığı olanlar kişilerde daha da düşük seviyeye indirmek olmalıdır. Bazı tıp uzmanları, seviyenin 120/80 mmHg’den aşağıda tutulmasını tavsiye eder. Kan basıncı hedefine ulaşılmazsa daha fazla tedaviye ihtiyaç vardır.

İlaç tedavisinin ve çeşitli alt gruplar için tedavinin en iyi şekilde belirlenmesine dair esaslar zamanla değişmiştir ve ülkelere göre farklıdır. Uzmanlar en iyi ilaç tedavisi üzerinde fikir birliğine varamamaktadır. Cochrane işbirliği, Dünya Sağlık Örgütü ve Birleşik Devletler’in rehber ilkeleri, tercih edilen ilk tedavi olarak az dozlu tedaviyi destekler.

Birleşik Krallık’ın rehber ilkeleri, 55 yaş üstü ya da Afrika veya Karayip kökenli kişiler için kalsiyum kanal blokörlerinin (CCB) önemini vurgular. Bu rehber ilkeler, genç kişiler için tercih edilen ilk tedavi olarak tavsiye eder.

Japonya'da, CCB, ACEI/ARB, tiazid diüretikler, beta blokörler ve alfa blokörler dahil olmak üzere altı ilaç tedavisi sınıfından herhangi biri makul kabul edilir.

Kanada'da, alfa blokörler hariç diğer ilaç tedavileri olası ilk seçenekler olarak önerilir.

İlaç Kombinasyonları

Çoğu insan, hipertansiyonu kontrol altında tutmak için birden fazla ilaca gerek duyar. JNC7 ve ESH-ESC rehber ilkeleri tansiyon, sistolik hedefin 20 mmHg üzerinde ya da diyastolik hedefin 10 mmHg üzerinde olduğu durumlarda tedaviye iki ilaç ile başlanmasını destekler. Tavsiye edilen kombinasyonlar, renin-anjiyotensin sistem inhibitörleri ve kalsiyum kanal blokerleri ya da renin-anjiyotensin sistem inhibitörleri ve diüretiklerdir. Kabul edilebilir kombinasyonlara şunlar dahildir:

  • Kalsiyum kanal blokerleri ve diüretikler
  • Beta blokerler ve diüretikler
  • Dihidropiridin kalsiyum kanal blokerleri ve beta blokörler
  • Dihidropiridin kalsiyum kanal blokerleri ile verapamil veya diltiazem

Kabul edilemez kombinasyonlar şunlardır:

  • Dihidropiridin olmayan kalsiyum blokerleri (verapamil veya diltiazem gibi) ve beta blokörler
  • Çift renin-anjiyotensin sistem blokajı (ör: anjiyotensin dönüştürücü enzim inhibitörü + anjiyotensin reseptör blokeri)
  • Renin–anjiyotensin sistem blokörleri ve beta blokörler
  • Beta blokörler ve antiadrenerjik ilaçlar.

Yüksek akut böbrek yetmezliği riskinden dolayı mümkün olan durumlarda, bir ACE inhibitör veya anjiyotensin II reseptör antagonist, bir diüretik ve bir (selektif COX2 inhibitörler ve ibuprofen gibi reçetesiz ilaçlar dahil) NSAID (steroid olmayan anti-inflamatuar ilaç) içeren kombinasyonlar kullanmaktan kaçınılır. Kombinasyon Avustralya sağlık literatüründe, halk arasında "üçlü darbe (üçlü bela)" olarak bilinir. İki sınıf ilacın sabit kombinasyonunu içeren tabletler mevcuttur. Kullanışlı olmakla beraber bu kombinasyonlar, tedavisi tekli bileşen üzerine kurulmuş olan kişilere mahsustur.

Yaşlılar

60 yaş ve üzeri kişilerde orta ve ciddi derecede hipertansiyonun tedavisi, ölüm oranlarını ve kardiyovasküler yan etkileri azaltır.

80 yaş üzerindeki kişilerde, tedavinin ölüm oranlarını ciddi ölçüde azalttığı görülmemiştir ancak kalp hastalıkları riskini azaltır.

Amerika'da tercih edilen ilaç tedavisi olan ile önerilen tansiyon hedefi 140/90 mm Hg'den azdır.

Yeniden düzenlenmiş Birleşik Krallık rehber ilkelerinde, hedef klinik ölçümlerde 150/90 mmHg'den az veya ambulatuvarda ya da evde tansiyon ölçümünde 145/85 mmHg'den az olan durumlar için tercih edilen tedavi kalsiyum kanal blokerlerdir.

Dirençli hipertansiyon

Dirençli hipertansiyon, farklı etki mekanizmalı üç veya daha fazla antihipertansif ilacın aynı anda reçete edilmesine rağmen yüksek kan basıncının hedef düzeyin üzerinde kalması olarak tanımlanır. Reçeteli ilaçları belirtildiği şekilde almamak, dirençli hipertansiyonun önemli bir nedenidir. Dirençli hipertansiyon, nörojenik hipertansiyon olarak bilinen bir etki olan otonom sinir sisteminin kronik olarak yüksek faaliyetinden de kaynaklanabilir. Bu durumdaki kişilerde kan basıncını düşürmek için barorefleksi uyaran elektrik tedavileri bir seçenek olarak araştırılmaktadır.

Dirençli hipertansiyonun bazı yaygın ikincil nedenleri obstrüktif uyku apnesi, feokromositoma, renal arter stenozu, aort daralması ve birincil aldosteronizm'dur. Dirençli hipertansiyonu olan her beş kişiden birinde, tedavi edilebilir ve bazen de iyileştirilebilen birincil aldosteronizm vardır.

Dirençli hipertansiyonun tedavisine dair rehber ilkeler Birleşik Krallık'ta ve ABD'de yayımlanmıştır.

Olasılık

2000 yılı itibarıyla, neredeyse bir milyar insan yani dünyadaki yetişkin nüfusunun 26%'sının hipertansiyonu vardır. Hem gelişmiş (333 milyon) hem de gelişmekte olan (639 milyon) ülkelerde yaygındır. Ancak bu oranlar, Hindistan'ın kırsal bölgelerinde %3,4 (erkek) ve %6,8 (kadın) kadar düşük ve Polonya'da %68,9 (erkek) ve %72,5 (kadın) kadar yüksek olan değerlerle farklı bölgelerde değişkenlik gösterir.

1995 yılında Birleşik Devletler'de 43 milyon insanın hipertansiyonu olduğu veya antihipertansif ilaçlar aldıkları tahmin ediliyordu. Bu değer Birleşik Devletler yetişkin nüfusunun %24'ünü temsil ediyordu. Amerika Birleşik Devletleri'nde hipertansiyon oranları artıyordu ve 2004'te %29'a ulaştı. 2006 itibarıyla, hipertansiyon Birleşik Devletler’de 76  milyon yetişkini (nüfusun %34'ü) etkilemekte ve Afrikalı Amerikalı yetişkinler %44 ile dünyadaki en yüksek hipertansiyon oranına sahiptir. Yerli Amerikalılar arasında yaygın, beyazlar ve Meksikalı Amerikalılar arasında nadirdir. Oranlar yaşla beraber artar ve daha yüksektir. Hipertansiyon, kadınlara nazaran (menopoz bu farkı azaltsa da) erkekler ve düşük sahip olanlar arasında daha yaygındır.

Çocuklar

Çocuklarda yüksek tansiyon oranı artmaktadır. Çocukluk çağında özellikle ergenlikte hipertansiyon, altta yatan bir bozukluğun sonucudur. Obezite dışında, çocuklarda böbrek hastalıkları hipertansiyonun en yaygın (%60-70) nedenidir. Ergenlerde vakaların %85-95'ine tekabül eden birincil veya sürekli hipertansiyon vardır.

Tarihçe

image
Harvey'in Exercitatio Anatomica de Motu Cordis et Sanguinis in Animalibus 'undan damarların görüntüsü

Kardiyovasküler sistemin modern anlayışı, "De motu cordis" adlı kitabında kan dolaşımını anlatan doktor William Harvey'in (1578-1657) çalışmasıyla başladı. Harvey De otu ordis ("Kalp ve Kan Hareketleri Üzerine") adlı kitabında kan dolaşımını anlatmıştır.

İngiliz din adamı Stephen Hales, 1733'te ilk yayınlanan kan basıncı ölçümünü yaptı. Ancak yüksek tansiyonun klinik bir vaka olması 1896’da Scipione Riva-Rocci tarafından kolluklu tansiyon aletinin icadıyla gündeme geldi. Bu buluş, sistolik tansiyonun kliniklerde ölçülebilmesine olanak sağladı.

1905 yılında, Nikolai Korotkoff atardamarı stetoskopla dinlerken tansiyon aletinin kola geçirilen kısmındaki hava boşaltıldığında duyulan Korotkoff seslerini tanımlayarak sistemi geliştirmiştir. Bu sistolik ve diyastolik basıncın ölçülmesine izin verdi.

Tanılama

Hipertansif kriz geçiren hastaların semptomlarına benzer semptomlar, Orta Çağ Farsça tıp metinlerinde "doluluk hastalığı" bölümünde tartışılır. Semptomları baş ağrısı, başta ağırlık, hareketlerde yavaşlık, vücutta genel kızarıklık ve dokunulduğunda sıcaklık hissi, belirgin, şişmiş ve gergin damarlar, nabızda dolgunluk, ciltte gerginlik, renkli ve yoğun idrar, iştah kaybı, zayıf görme, düşünme bozukluğu, esneme, uyuşukluk, damar yırtılması ve hemorajik felçtir. Doluluk hastalığının kan damarlarındaki aşırı miktarda kandan kaynaklandığı düşünülüyordu.

Hipertansiyonun bir hastalık olarak tanımlanması diğerlerinin yanı sıra 1808'de Thomas Young'dan ve özellikle 1836'da Richard Bright'dan geldi.

Böbrek hastalığı belirtisi olmayan bir kişide kan basıncının yükseldiğine ilişkin ilk rapor Frederick Akbar Mahomed (1849-1884) tarafından yapılmıştır.

1990'lı yıllara kadar sistolik hipertansiyon, sistolik kan basıncının 160 mm Hg veya daha yüksek olması olarak tanımlanıyordu. 1993 yılında WHO/ISH kılavuzları hipertansiyon eşiği olarak 140 mmHg'yi tanımladı.

Tedavi

Tarihsel olarak, “sert nabız” olarak adlandırılan hastalığın tedavisinde kan alma ya da sülük uygulamalarıyla kan miktarı azaltılıyordu. Çin’in Sarı İmparatoru, Cornelius Celsus, Galen ve Hipokrat kan alma yöntemini savunuyordu.

Sert nabız hastalığının tedavisine yönelik terapötik yaklaşım, hastalar için yaşam tarzı (öfkeden ve cinsel ilişkiden uzak durmak) ve diyet programında değişiklik yapılmasını içeriyordu (şarap, et ve hamur işleri tüketiminden kaçınmak, öğündeki yiyecek miktarını azaltmak, az enerjili beslenmek, diyette ıspanak ve sirke kullanmak gibi).

19. ve 20. yüzyıllarda, hipertansiyonun etkili farmakolojik tedavisi mümkün olmadan önce, her biri çok yan etkileri olan üç tedavi yöntemi kullanıldı: katı sodyum kısıtlaması (örneğin pirinç diyeti), sempatektomi (sempatik sinir sisteminin bazı kısımlarının cerrahi ablasyonu) ve pirojen tedavisi (ateşe neden olan maddelerin enjeksiyonu, dolaylı olarak kan basıncını düşürme).

Yüksek tansiyon için ilk kimyasal olan sodyum tiyosiyanat 1900 yılında kullanılmış olup pek çok yan etkisi vardı ve popüler olmadı.İkinci Dünya Savaşı sonrasında çeşitli başka maddeler de geliştirildi. Bunlardan en popüler ve makul derecede etkili olanları tetrametilamonyum klorür, heksametonyum, hidralazin ve reserpindir (Rauwolfia serpentina şifalı bitkisinden türetilmiştir). Bunların hiçbiri iyi tolere edilmedi. Ağızdan alınabilen ilk iyi tolere edilen ajanların keşfiyle büyük ilerleme sağlandı. Bunlardan ilki, tiazit idrar söktürücü klorotiazid olup Sülfanilamid antibiyotiğinden geliştirildi ve 1958’de kullanıma sunuldu. Bu madde, tuz atılımını artırırken sıvı birikimini önlüyordu. Birleşik Devletler Gaziler İdaresi’nin sponsorluğunda yapılan rastgele kontrollü denemede, hidroklorotiazid artı reserpin artı hidralazin ile plasebo madde karşılaştırılmıştır. Tedavi görmeyen yüksek tansiyonlu kişilerin olduğu grupta tedavi edilen hastalara göre çok daha fazla rahatsızlık geliştiğinden, çalışma erken safhada duruldurulmuş ve onların tedaviden mahrum bırakılması etik bulunmamıştır. Çalışmaya düşük tansiyonlu kişilerle devam edilmiş ve tedavinin orta derecede hipertansiyonlu kişilerde dahi kardiyovasküler ölüm riskini yarıdan fazla oranda engellediği görülmüştür.

1975 yılında, klorotiazidi geliştiren ekibe Lasker Özel Halk Sağlığı ödülü verildi. Bu çalışmaların sonuçları sayesinde, yüksek tansiyon hakkında halk bilincini artırma amaçlı halk sağlığı kampanyaları yapıldı ve yüksek tansiyonun ölçümü ve tedavisi teşvik edildi. Bu tedbirlerin 1972-1994 yılları arasında felç ve iskemik kalp kastalığında görülen %50’lik düşüşe en azından kısmen katkısı olduğu görünmektedir.

Daha sonra antihipertansif ajanlar olarak beta blokörler, kalsiyum kanal blokörüleri, anjiyotensin dönüştürücü enzim (ACE) inhibitörleri, anjiyotensin reseptör blokerleri ve renin inhibitörleri geliştirildi.

Toplum ve Kültür

Farkındalık

image
Grafikte, tarafından gerçekleştirilen dört çalışmada karşılaştırılan hipertansiyon farkındalığı, tedavisi ve kontrolü gösterilmektedir.

Dünya Sağlık Örgütü hipertansiyon ya da yüksek kan basıncını, kardiyovasküler mortalitenin ana sebebi olarak tanımlar.

85 adet ulusal hipertansiyon topluluğu ve derneğinden oluşan bir şemsiye örgüt olan Dünya Hipertansiyon Derneği (WHL), dünya çapında hipertansif hasta olan kişilerin %50’den fazlasının durumlarının farkında olmadığını belirledi. WHL bu sorunu ele almak için, 2005 yılında hipertansiyon hakkında farkındalık yaratma amaçlı küresel bir kampanya başlatmış ve her yıl 17 Mayıs gününü Dünya Hipertansiyon Günü (DHG) olarak kabul etmiştir. Son üç yılda daha fazla ulusal topluluk DHG’ye katılmış ve mesajlarını halka iletmek için yenilikçi yollar denemişlerdir. 2007’de, DHG’ye 47 üye ülkenin rekor katılımı sağlanmıştır. DHG haftası boyunca, tüm bu ülkeler yerel hükûmetler, profesyonel topluluklar, sivil toplum örgütleri ve özel kuruluşlarla ortak çalışarak çeşitli medya ve kamu toplantıları yoluyla hipertansiyon farkındalığını artırmaya çalışmıştır. Internet ve televizyon gibi kitle iletişim araçları kullanılarak, verilmek istenen mesaj 250 milyondan fazla kişiye ulaşmıştır. Yıllar geçtikçe ivmesi artan DHG, yüksek tansiyondan muzdarip 1,5 milyar civarında olduğu tahmin edilen hemen herkese ulaşmak konusunda emin adımlarla ilerlemektedir.

Ekonomi

Yüksek tansiyon, Birleşik Devletler’de temel sağlık hizmeti veren kuruluşlara başvurulmasına neden olan en yaygın tıbbi kronik sorundur. Amerikan Kalp Derneği, 2010 yılında yüksek tansiyonun yol açtığı doğrudan ve dolaylı maliyetleri 76,6 milyar $ olarak tahmin etmiştir. Birleşik Devletler’de yüksek tansiyonlu insanların %80’i durumlarının farkındadır ve %71 ise tansiyon düşüren bazı ilaçlar kullanmaktadır. Ancak, hipertansiyonu olduğunu bilen kişilerin sadece %48'i durumlarını gerektiği gibi kontrol etmektedir.

Yüksek tansiyonun tanı, tedavi veya kontrolünde yetersizlikler hipertansiyonun tedavisini tehlikeye atabilir. tansiyonu kontrol etmeye çalışırken, istenen kan basıncı seviyesine ulaşmak için alınması gereken birden çok ilacın kullanılmasına direnç gösterilmesi dahil pek çok engelle karşılaşır. Ayrıca, tıbbi planlara sadık kalınması ve yaşam tarzında değişiklik yapılmasında da zorluklar yaşanır. Yine de tansiyonda varılmak istenen hedeflere ulaşmak mümkündür. Tansiyonun düşürülmesi, ileri tıbbi bakımın yaratacağı masrafları belirgin şekilde azaltmaktadır.

Ayrıca bakınız

  • Pulmoner yüksek tansiyon

Kaynakça

  1. ^ a b c d e . CDC. 19 Şubat 2015. 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2016. 
  2. ^ a b Lackland DT, Weber MA (Mayıs 2015). "Global burden of cardiovascular disease and stroke: hypertension at the core". The Canadian Journal of Cardiology. 31 (5). ss. 569-571. doi:10.1016/j.cjca.2015.01.009. (PMID) 25795106. 
  3. ^ a b Mendis S, Puska P, Norrving B (2011). (PDF) (1ci bas.). Cenevre: World Health Organization in collaboration with the World Heart Federation and the World Stroke Organization. s. 38. ISBN . 17 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  4. ^ a b Hernandorena I, Duron E, Vidal JS, Hanon O (Temmuz 2017). "Treatment options and considerations for hypertensive patients to prevent dementia". Expert Opinion on Pharmacotherapy. 18 (10). ss. 989-1000. doi:10.1080/14656566.2017.1333599. (PMID) 28532183. 
  5. ^ a b c d e f g h i j k Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Lancet2015 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )
  6. ^ a b c d Carretero OA, Oparil S (Ocak 2000). "Essential hypertension. Part I: definition and etiology". Circulation. 101 (3). ss. 329-335. doi:10.1161/01.CIR.101.3.329. (PMID) 10645931. 
  7. ^ Yang BY, Qian Z, Howard SW, Vaughn MG, Fan SJ, Liu KK, Dong GH (Nisan 2018). "Global association between ambient air pollution and blood pressure: A systematic review and meta-analysis". Environmental Pollution. Cilt 235. ss. 576-588. Bibcode:2018EPoll.235..576Y. doi:10.1016/j.envpol.2018.01.001. (PMID) 29331891. 
  8. ^ a b c d Whelton PK, Carey RM, Aronow WS, Casey DE, Collins KJ, Dennison Himmelfarb C, DePalma SM, Gidding S, Jamerson KA, Jones DW, MacLaughlin EJ, Muntner P, Ovbiagele B, Smith SC, Spencer CC, Stafford RS, Taler SJ, Thomas RJ, Williams KA, Williamson JD, Wright JT (Haziran 2018). "2017 ACC/AHA/AAPA/ABC/ACPM/AGS/APhA/ASH/ASPC/NMA/PCNA Guideline for the Prevention, Detection, Evaluation, and Management of High Blood Pressure in Adults: A Report of the American College of Cardiology/American Heart Association Task Force on Clinical Practice Guidelines". Hypertension. 71 (6). ss. e13-e115. doi:10.1161/HYP.0000000000000065. (PMID) 29133356. 
  9. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; NIH2015Tx isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )
  10. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Camp2015 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )
  11. ^ a b Naish J, Court DS (2014). Medical sciences (2 bas.). Elsevier Health Sciences. s. 562. ISBN . 12 Ocak 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Nisan 2024. 
  12. ^ Lau DH, Nattel S, Kalman JM, Sanders P (Ağustos 2017). "Modifiable Risk Factors and Atrial Fibrillation". Circulation (inceleme). 136 (6). ss. 583-596. doi:10.1161/CIRCULATIONAHA.116.023163. (PMID) 28784826. 
  13. ^ "Hypertension" (İngilizce). World Health Organization. 12 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Mayıs 2022. 
  14. ^ Arterial Hypertension of the European Society of Hypertension (ESH) and of the European Society of Cardiology (ESC) (Temmuz 2013). European Heart Journal. 34 (28). ss. 2159-2219. doi:10.1093/eurheartj/eht151. (PMID) 23771844.  Eksik ya da boş |başlık= ()
  15. ^ a b James PA, Oparil S, Carter BL, Cushman WC, Dennison-Himmelfarb C, Handler J, Lackland DT, LeFevre ML, MacKenzie TD, Ogedegbe O, Smith SC, Svetkey LP, Taler SJ, Townsend RR, Wright JT, Narva AS, Ortiz E (Şubat 2014). "2014 evidence-based guideline for the management of high blood pressure in adults: report from the panel members appointed to the Eighth Joint National Committee (JNC 8)". JAMA. 311 (5). ss. 507-520. doi:10.1001/jama.2013.284427. (PMID) 24352797. 
  16. ^ Petrie JR, Guzik TJ, Touyz RM (Mayıs 2018). "Diabetes, Hypertension, and Cardiovascular Disease: Clinical Insights and Vascular Mechanisms". The Canadian Journal of Cardiology. 34 (5). ss. 575-584. doi:10.1016/j.cjca.2017.12.005. (PMC) 5953551 $2. (PMID) 29459239. 
  17. ^ a b c d e f g h i Schmidt BM, Durao S, Toews I, Bavuma CM, Hohlfeld A, Nury E, Meerpohl JJ, Kredo T (Mayıs 2020). "Screening strategies for hypertension". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 2020 (5). Cochrane Hypertension Group. ss. CD013212. doi:10.1002/14651858.CD013212.pub2. (PMC) 7203601 $2. (PMID) 32378196. KB1 bakım: göster-yazarlar ()
  18. ^ a b c d e f g h Chobanian AV, Bakris GL, Black HR, Cushman WC, Green LA, Izzo JL, Jones DW, Materson BJ, Oparil S, Wright JT, Roccella EJ ve diğerleri. (Joint National Committee on Prevention, National High Blood Pressure Education Program Coordinating Committee) (Aralık 2003). "Seventh report of the Joint National Committee on Prevention, Detection, Evaluation, and Treatment of High Blood Pressure". Hypertension. 42 (6). ss. 1206-1252. doi:10.1161/01.HYP.0000107251.49515.c2. (PMID) 14656957. 
  19. ^ a b c National Clinical Guidance Centre (Ağustos 2011). "7 Diagnosis of Hypertension, 7.5 Link from evidence to recommendations". (PDF). National Institute for Health and Clinical Excellence. s. 102. 23 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2011. 
  20. ^ a b c Mancia G, De Backer G, Dominiczak A; ve diğerleri. (Eylül 2007). "2007 ESH-ESC Practice Guidelines for the Management of Arterial Hypertension: ESH-ESC Task Force on the Management of Arterial Hypertension". J. Hypertens. 25 (9). ss. 1751-62. doi:10.1097/HJH.0b013e3282f0580f. (PMID) 17762635. KB1 bakım: Diğerlerinin yanlış kullanımı () KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi ()
  21. ^ a b c d Williams B, Poulter NR, Brown MJ; ve diğerleri. (Mart 2004). "Guidelines for management of hypertension: report of the fourth working party of the British Hypertension Society, 2004-BHS IV". J Hum Hypertens. 18 (3). ss. 139-85. doi:10.1038/sj.jhh.1001683. (PMID) 14973512. KB1 bakım: Diğerlerinin yanlış kullanımı () KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi ()
  22. ^ a b c d e Dionne JM, Abitbol CL, Flynn JT (Ocak 2012). "Hypertension in infancy: diagnosis, management and outcome". Pediatr. Nephrol. 27 (1). ss. 17-32. doi:10.1007/s00467-010-1755-z. (PMID) 21258818. KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi ()
  23. ^ Din-Dzietham R, Liu Y, Bielo MV, Shamsa F (Eylül 2007). "High blood pressure trends in children and adolescents in national surveys, 1963 to 2002". Circulation. 116 (13). ss. 1488-96. doi:10.1161/CIRCULATIONAHA.106.683243. (PMID) 17846287. KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi ()
  24. ^ a b c d e "The fourth report on the diagnosis, evaluation, and treatment of high blood pressure in children and adolescents". Pediatrics. 114 (2 Suppl 4th Report). Ağustos 2004. ss. 555-76. (PMID) 15286277. 
  25. ^ a b c Fisher ND, Williams GH (2005). "Hypertensive vascular disease". Kasper DL, Braunwald E, Fauci AS; ve diğerleri. (Ed.). Harrison's Principles of Internal Medicine (16.16 bas.). New York, NY: McGraw-Hill. ss. 1463-81. ISBN . KB1 bakım: Diğerlerinin yanlış kullanımı () KB1 bakım: Birden fazla ad: editör listesi ()
  26. ^ Marshall IJ, Wolfe CD, McKevitt C (Temmuz 2012). "Lay perspectives on hypertension and drug adherence: systematic review of qualitative research". The BMJ. Cilt 345. ss. e3953. doi:10.1136/bmj.e3953. (PMC) 3392078 $2. (PMID) 22777025. 
  27. ^ a b Wong TY, Wong T, Mitchell P (Şubat 2007). "The eye in hypertension". Lancet. 369 (9559). ss. 425-435. doi:10.1016/S0140-6736(07)60198-6. (PMID) 17276782. 
  28. ^ "Truncal obesity (Concept Id: C4551560) – MedGen – NCBI". ncbi.nlm.nih.gov (İngilizce). 24 Nisan 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Nisan 2022. 
  29. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w O'Brien E, Beevers DG, Lip GY (2007). ABC of hypertension. Londra: BMJ Books. ISBN . 
  30. ^ "High Blood Pressure – Understanding the Silent Killer". Center for Drug Evaluation and Research (İngilizce). U.S. Food and Drug Administration. 21 Ocak 2021. 25 Nisan 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Nisan 2024. 
  31. ^ Papadopoulos DP, Mourouzis I, Thomopoulos C, Makris T, Papademetriou V (Aralık 2010). "Hypertension crisis". Blood Press. 19 (6). ss. 328-36. doi:10.3109/08037051.2010.488052. (PMID) 20504242. KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi ()
  32. ^ a b c d e f Marik PE, Varon J (Haziran 2007). "Hypertensive crises: challenges and management". Chest. 131 (6). ss. 1949-62. doi:10.1378/chest.06-2490. (PMID) 17565029. 4 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2014. 
  33. ^ Rodriguez MA, Kumar SK, De Caro M (1 Nisan 2010). "Hypertensive crisis". Cardiology in Review. 18 (2). ss. 102-107. doi:10.1097/CRD.0b013e3181c307b7. (PMID) 20160537. 
  34. ^ "Hypertensive Crisis". heart.org. 25 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Temmuz 2015. 
  35. ^ a b Perez MI, Musini VM (Ocak 2008). "Pharmacological interventions for hypertensive emergencies". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 2008 (1). ss. CD003653. doi:10.1002/14651858.CD003653.pub3. (PMC) 6991936 $2. (PMID) 18254026. 
  36. ^ Gibson, Paul (30 Temmuz 2009). . eMedicine Obstetrics and Gynecology. Medscape. 15 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2009. 
  37. ^ a b Rodriguez-Cruz, Edwin (6 Nisan 2010). . eMedicine Pediatrics: Cardiac Disease and Critical Care Medicine. Medscape. 20 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2009. 
  38. ^ "Global health risks: mortality and burden of disease attributable to selected major risks" (PDF). World Health Organization. 2009. 1 Nisan 2016 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 10 Şubat 2012. 
  39. ^ Lewington S, Clarke R, Qizilbash N, Peto R, Collins R (Aralık 2002). "Age-specific relevance of usual blood pressure to vascular mortality: a meta-analysis of individual data for one million adults in 61 prospective studies". Lancet. 360 (9349). ss. 1903-13. doi:10.1016/S0140-6736(02)11911-8. (PMID) 12493255. KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi ()
  40. ^ Singer DR, Kite A (Haziran 2008). "Management of hypertension in peripheral arterial disease: does the choice of drugs matter?". European Journal of Vascular and Endovascular Surgery. 35 (6). ss. 701-8. doi:10.1016/j.ejvs.2008.01.007. (PMID) 18375152. 
  41. ^ a b c d e f Goljan EF. Rapid Review Pathology. 5th edt., Elsevier, Philadelphia, 2019
  42. ^ Zeng C, Villar VA, Yu P, Zhou L, Jose PA (Nisan 2009). "Reactive oxygen species and dopamine receptor function in essential hypertension". Clinical and Experimental Hypertension. 31 (2). ss. 156-78. doi:10.1080/10641960802621283. (PMID) 19330604. KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi ()
  43. ^ Ehret GB, Munroe PB, Rice KM, Bochud M, Johnson AD, Chasman DI ve diğerleri. (Eylül 2011). "Genetic variants in novel pathways influence blood pressure and cardiovascular disease risk". Nature. 478 (7367). ss. 103-109. Bibcode:2011Natur.478..103T. doi:10.1038/nature10405. (PMC) 3340926 $2. (PMID) 21909115. KB1 bakım: Diğerlerinin yanlış kullanımı ()
  44. ^ Lifton RP, Gharavi AG, Geller DS (Şubat 2001). "Molecular mechanisms of human hypertension". Cell. 104 (4). ss. 545-556. doi:10.1016/S0092-8674(01)00241-0. (PMID) 11239411. 
  45. ^ a b Kato N, Loh M, Takeuchi F, Verweij N, Wang X, Zhang W ve diğerleri. (Kasım 2015). "Trans-ancestry genome-wide association study identifies 12 genetic loci influencing blood pressure and implicates a role for DNA methylation". Nature Genetics. 47 (11). ss. 1282-1293. doi:10.1038/ng.3405. (PMC) 4719169 $2. (PMID) 26390057. KB1 bakım: Diğerlerinin yanlış kullanımı ()
  46. ^ Bahremand, Mustafa; Zereshki, Ehsan; Matin, Behzad Karami; Rezaei, Mansour; Omrani, Hamidreza (2021). "Hypertension and coronary artery ectasia: a systematic review and meta-analysis study". Clinical Hypertension. 27 (1). s. 14. doi:10.1186/s40885-021-00170-6. (PMC) 8281588 $2. (PMID) 34261539. 
  47. ^ Vasan RS, , Seshadri S, Larson MG, Kannel WB, D'Agostino RB, Levy D (Şubat 2002). "Residual lifetime risk for developing hypertension in middle-aged women and men: The Framingham Heart Study". JAMA. 287 (8). ss. 1003-1010. doi:10.1001/jama.287.8.1003. (PMID) 11866648. 
  48. ^ Carrera-Bastos P, Fontes-Villalba M, O'Keefe JH, Lindeberg S, Cordain L (9 Mart 2011). "The western diet and lifestyle and diseases of civilization". Research Reports in Clinical Cardiology (İngilizce). Cilt 2. ss. 15-35. doi:10.2147/RRCC.S16919. 2 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Şubat 2021. 
  49. ^ Vasan, RS (27 Şubat 2002). "Residual lifetime risk for developing hypertension in middle-aged women and men: The Framingham Heart Study". JAMA: the journal of the American Medical Association. 287 (8). ss. 1003-10. (PMID) 11866648. 
  50. ^ He, FJ (Haziran 2009). "A comprehensive review on salt and health and current experience of worldwide salt reduction programmes". Journal of human hypertension. 23 (6). ss. 363-84. (PMID) 19110538. 
  51. ^ a b c Dickinson HO, Mason JM, Nicolson DJ, Campbell F, Beyer FR, Cook JV, Williams B, Ford GA. Lifestyle interventions to reduce raised blood pressure: a systematic review of randomized controlled trials. J Hypertens. 2006;24:215-33. Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "ReferenceA" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: )
  52. ^ Haslam DW, James WP (2005). "Obesity". Lancet. 366 (9492). ss. 1197-209. doi:10.1016/S0140-6736(05)67483-1. (PMID) 16198769. 
  53. ^ Whelton PK, He J, Appel LJ, Cutler JA, Havas S, Kotchen TA; ve diğerleri. (2002). "Primary prevention of hypertension: Clinical and public health advisory from The National High Blood Pressure Education Program". JAMA. 288 (15). ss. 1882-8. doi:10.1001/jama.288.15.1882. (PMID) 12377087. KB1 bakım: Diğerlerinin yanlış kullanımı () KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi ()
  54. ^ Mesas AE, Leon-Muñoz LM, Rodriguez-Artalejo F, Lopez-Garcia E. The effect of coffee on blood pressure and cardiovascular disease in hypertensive individuals: A systematic review and meta-analysis. Am J Clin Nutr. 2011;94:1113–26.
  55. ^ Vaidya A, Forman JP (Kasım 2010). "Vitamin D and hypertension: current evidence and future directions". Hypertension. 56 (5). ss. 774-9. doi:10.1161/HYPERTENSIONAHA.109.140160. (PMID) 20937970. 
  56. ^ Sorof J, Daniels S (Ekim 2002). "Obesity hypertension in children: a problem of epidemic proportions". Hypertension. 40 (4). ss. 441-447. doi:10.1161/01.HYP.0000032940.33466.12. (PMID) 12364344. 
  57. ^ a b Lawlor, DA (Mayıs 2005). "Early life determinants of adult blood pressure". Current opinion in nephrology and hypertension. 14 (3). ss. 259-64. (PMID) 15821420. 
  58. ^ Gois PH, Souza ER (Eylül 2020). "Pharmacotherapy for hyperuricaemia in hypertensive patients". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 2020 (9). ss. CD008652. doi:10.1002/14651858.CD008652.pub4. (PMC) 8094453 $2. (PMID) 32877573. 
  59. ^ Fares A (Haziran 2013). "Winter Hypertension: Potential mechanisms". International Journal of Health Sciences. 7 (2). ss. 210-219. doi:10.12816/0006044. (PMC) 3883610 $2. (PMID) 24421749. 
  60. ^ Muñoz Aguilera E, Suvan J, Buti J, Czesnikiewicz-Guzik M, Barbosa Ribeiro A, Orlandi M, Guzik TJ, Hingorani AD, Nart J, D'Aiuto F (Ocak 2020). Lembo G (Ed.). "Periodontitis is associated with hypertension: a systematic review and meta-analysis". Cardiovascular Research. 116 (1). ss. 28-39. doi:10.1093/cvr/cvz201. (PMID) 31549149. KB1 bakım: Editörler parametresini kullanan () KB1 bakım: göster-yazarlar ()
  61. ^ Dluhy RG, Williams GH (1998). "Endocrine hypertension". Wilson JD, Foster DW, Kronenberg HM (Ed.). Williams textbook of endocrinology (9. bas.). Philadelphia; Montreal: W.B. Saunders. ss. 729-749. ISBN . KB1 bakım: Editörler parametresini kullanan ()
  62. ^ Grossman E, Messerli FH (Ocak 2012). "Drug-induced hypertension: an unappreciated cause of secondary hypertension". The American Journal of Medicine. 125 (1). ss. 14-22. doi:10.1016/j.amjmed.2011.05.024. (PMID) 22195528. 
  63. ^ Jiang J, Liu M, Parvez F, Wang B, Wu F, Eunus M, Bangalore S, Newman JD, Ahmed A, Islam T, Rakibuz-Zaman M, Hasan R, Sarwar G, Levy D, Slavkovich V, Argos M, Scannell Bryan M, Farzan SF, Hayes RB, Graziano JH, Ahsan H, Chen Y (Ağustos 2015). "Association between Arsenic Exposure from Drinking Water and Longitudinal Change in Blood Pressure among HEALS Cohort Participants". Environmental Health Perspectives. 123 (8). ss. 806-812. doi:10.1289/ehp.1409004. (PMC) 4529016 $2. (PMID) 25816368. 
  64. ^ Abhyankar LN, Jones MR, Guallar E, Navas-Acien A (Nisan 2012). "Arsenic exposure and hypertension: a systematic review". Environmental Health Perspectives. 120 (4). ss. 494-500. doi:10.1289/ehp.1103988. (PMC) 3339454 $2. (PMID) 22138666. 
  65. ^ Meng L, Chen D, Yang Y, Zheng Y, Hui R (Mayıs 2012). "Depression increases the risk of hypertension incidence: a meta-analysis of prospective cohort studies". Journal of Hypertension. 30 (5). ss. 842-851. doi:10.1097/hjh.0b013e32835080b7. (PMID) 22343537. 
  66. ^ Hawkley LC, Cacioppo JT (Ekim 2010). "Loneliness matters: a theoretical and empirical review of consequences and mechanisms". Annals of Behavioral Medicine. 40 (2). ss. 218-227. doi:10.1007/s12160-010-9210-8. (PMC) 3874845 $2. (PMID) 20652462. 
  67. ^ Roerecke M, Tobe SW, Kaczorowski J, Bacon SL, Vafaei A, Hasan OS, Krishnan RJ, Raifu AO, Rehm J (Haziran 2018). "Sex-Specific Associations Between Alcohol Consumption and Incidence of Hypertension: A Systematic Review and Meta-Analysis of Cohort Studies". Journal of the American Heart Association. 7 (13). ss. e008202. doi:10.1161/JAHA.117.008202. (PMC) 6064910 $2. (PMID) 29950485. 
  68. ^ Grossman E, Messerli FH (Ocak 2012). "Drug-induced Hypertension: An Unappreciated Cause of Secondary Hypertension". Am. J. Med. 125 (1). ss. 14-22. doi:10.1016/j.amjmed.2011.05.024. (PMID) 22195528. 
  69. ^ a b c d e Tahsinoğlu M, Çöloğlu AS, Erseven G. Dişhekimleri için Genel Patoloji, Altın Matbaacılık, İstanbul, 1981
  70. ^ Conway J (Nisan 1984). "Hemodynamic aspects of essential hypertension in humans". Physiol. Rev. 64 (2). ss. 617-60. (PMID) 6369352. 
  71. ^ a b Palatini P, Julius S (Haziran 2009). "The role of cardiac autonomic function in hypertension and cardiovascular disease". Curr. Hypertens. Rep. 11 (3). ss. 199-205. (PMID) 19442329. 
  72. ^ Andersson OK, Lingman M, Himmelmann A, Sivertsson R, Widgren BR (2004). "Prediction of future hypertension by casual blood pressure or invasive hemodynamics? A 30-year follow-up study". Blood Press. 13 (6). ss. 350-4. (PMID) 15771219. KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi ()
  73. ^ Folkow B (Nisan 1982). "Physiological aspects of primary hypertension". Physiol. Rev. 62 (2). ss. 347-504. (PMID) 6461865. 
  74. ^ Struijker Boudier HA, le Noble JL, Messing MW, Huijberts MS, le Noble FA, van Essen H (Aralık 1992). "The microcirculation and hypertension". J Hypertens Suppl. 10 (7). ss. S147-56. (PMID) 1291649. KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi ()
  75. ^ Safar ME, London GM (Ağustos 1987). "Arterial and venous compliance in sustained essential hypertension". Hypertension. 10 (2). ss. 133-9. (PMID) 3301662. 
  76. ^ Schiffrin EL (Şubat 1992). "Reactivity of small blood vessels in hypertension: relation with structural changes. State of the art lecture". Hypertension. 19 (2 Suppl). ss. II1-9. (PMID) 1735561. 
  77. ^ Chobanian AV (Ağustos 2007). "Clinical practice. Isolated systolic hypertension in the elderly". N. Engl. J. Med. 357 (8). ss. 789-96. doi:10.1056/NEJMcp071137. (PMID) 17715411. 
  78. ^ Zieman SJ, Melenovsky V, Kass DA (Mayıs 2005). "Mechanisms, pathophysiology, and therapy of arterial stiffness". Arterioscler. Thromb. Vasc. Biol. 25 (5). ss. 932-43. doi:10.1161/01.ATV.0000160548.78317.29. (PMID) 15731494. KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi ()
  79. ^ Navar LG (Aralık 2010). "Counterpoint: Activation of the intrarenal renin-angiotensin system is the dominant contributor to systemic hypertension". J. Appl. Physiol. 109 (6). ss. 1998-2000; discussion 2015. doi:10.1152/japplphysiol.00182.2010a. (PMC) 3006411 $2. (PMID) 21148349. 
  80. ^ Esler M, Lambert E, Schlaich M (Aralık 2010). "Point: Chronic activation of the sympathetic nervous system is the dominant contributor to systemic hypertension". J. Appl. Physiol. 109 (6). ss. 1996-8; discussion 2016. doi:10.1152/japplphysiol.00182.2010. (PMID) 20185633. KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi ()
  81. ^ Versari D, Daghini E, Virdis A, Ghiadoni L, Taddei S (Haziran 2009). "Endothelium-dependent contractions and endothelial dysfunction in human hypertension". Br. J. Pharmacol. 157 (4). ss. 527-36. doi:10.1111/j.1476-5381.2009.00240.x. (PMC) 2707964 $2. (PMID) 19630832. KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi ()
  82. ^ Marchesi C, Paradis P, Schiffrin EL (Temmuz 2008). "Role of the renin-angiotensin system in vascular inflammation". Trends Pharmacol. Sci. 29 (7). ss. 367-74. doi:10.1016/j.tips.2008.05.003. (PMID) 18579222. KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi ()
  83. ^ Gooch JL, Sharma AC (Eylül 2014). "Targeting the immune system to treat hypertension: where are we?". Current Opinion in Nephrology and Hypertension. 23 (5). ss. 473-479. doi:10.1097/MNH.0000000000000052. (PMID) 25036747. 
  84. ^ Adrogué HJ, Madias NE (Mayıs 2007). "Sodium and potassium in the pathogenesis of hypertension". The New England Journal of Medicine. 356 (19). ss. 1966-1978. doi:10.1056/NEJMra064486. (PMID) 17494929. 
  85. ^ Perez V, Chang ET (November 2014). "Sodium-to-potassium ratio and blood pressure, hypertension, and related factors". Advances in Nutrition. 5 (6). ss. 712-741. doi:10.3945/an.114.006783. (PMC) 4224208 $2. (PMID) 25398734. 
  86. ^ Aronow WS, Fleg JL, Pepine CJ, Artinian NT, Bakris G, Brown AS, Ferdinand KC, Ann Forciea M, Frishman WH, Jaigobin C, Kostis JB, Mancia G, Oparil S, Ortiz E, Reisin E, Rich MW, Schocken DD, Weber MA, Wesley DJ, Harrington RA, Bates ER, Bhatt DL, Bridges CR, Eisenberg MJ, Ferrari VA, Fisher JD, Gardner TJ, Gentile F, Gilson MF, Hlatky MA, Jacobs AK, Kaul S, Moliterno DJ, Mukherjee D, Rosenson RS, Stein JH, Weitz HH, Wesley DJ (2011). "ACCF/AHA 2011 expert consensus document on hypertension in the elderly: a report of the American College of Cardiology Foundation Task Force on Clinical Expert Consensus Documents developed in collaboration with the American Academy of Neurology, American Geriatrics Society, American Society for Preventive Cardiology, American Society of Hypertension, American Society of Nephrology, Association of Black Cardiologists, and European Society of Hypertension". Journal of the American Society of Hypertension. 5 (4). ss. 259-352. doi:10.1016/j.jash.2011.06.001. (PMID) 21771565. 
  87. ^ "Blood Pressure UK". www.bloodpressureuk.org. 10 Kasım 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Kasım 2023. 
  88. ^ a b c d e f g h Viera AJ (Temmuz 2017). "Screening for Hypertension and Lowering Blood Pressure for Prevention of Cardiovascular Disease Events". The Medical Clinics of North America (İnceleme). 101 (4). ss. 701-712. doi:10.1016/j.mcna.2017.03.003. (PMID) 28577621. 
  89. ^ a b c Vischer AS, Burkard T (2017). "Principles of Blood Pressure Measurement – Current Techniques, Office vs Ambulatory Blood Pressure Measurement". Hypertension: From basic research to clinical practice (İnceleme). Advances in Experimental Medicine and Biology. 956. ss. 85-96. doi:10.1007/5584_2016_49. ISBN . (PMID) 27417699. 
  90. ^ Loscalzo J, Fauci AS, Braunwald E, Kasper DL, Hauser SL, Longo DL (2008). Harrison's principles of internal medicine. McGraw-Hill Medical. ISBN . 
  91. ^ Padwal RS, Hemmelgarn BR, Khan NA, Grover S, McKay DW, Wilson T, Petal (Mayıs 2009). "The 2009 Canadian Hypertension Education Program recommendations for the management of hypertension: Part 1 – blood pressure measurement, diagnosis and assessment of risk". The Canadian Journal of Cardiology. 25 (5). ss. 279-286. doi:10.1016/S0828-282X(09)70491-X. (PMC) 2707176 $2. (PMID) 19417858. 
  92. ^ Padwal RS, Hemmelgarn BR, Khan NA, Grover S, McAlister FA, McKay DW ve diğerleri. (Haziran 2008). "The 2008 Canadian Hypertension Education Program recommendations for the management of hypertension: Part 1 – blood pressure measurement, diagnosis and assessment of risk". The Canadian Journal of Cardiology. 24 (6). ss. 455-463. doi:10.1016/S0828-282X(08)70619-6. (PMC) 2643189 $2. (PMID) 18548142. KB1 bakım: Diğerlerinin yanlış kullanımı ()
  93. ^ Padwal RS, Hemmelgarn BR, McAlister FA, McKay DW, Grover S, Wilson T ve diğerleri. (Mayıs 2007). "The 2007 Canadian Hypertension Education Program recommendations for the management of hypertension: part 1 – blood pressure measurement, diagnosis and assessment of risk". The Canadian Journal of Cardiology. 23 (7). ss. 529-538. doi:10.1016/S0828-282X(07)70797-3. (PMC) 2650756 $2. (PMID) 17534459. KB1 bakım: Diğerlerinin yanlış kullanımı ()
  94. ^ Hemmelgarn BR, McAlister FA, Grover S, Myers MG, McKay DW, Bolli P, Abbott C, Schiffrin EL, Honos G, Burgess E, Mann K, Wilson T, Penner B, Tremblay G, Milot A, Chockalingam A, Touyz RM, Tobe SW (Mayıs 2006). "The 2006 Canadian Hypertension Education Program recommendations for the management of hypertension: Part I – Blood pressure measurement, diagnosis and assessment of risk". The Canadian Journal of Cardiology. 22 (7). ss. 573-581. doi:10.1016/S0828-282X(06)70279-3. (PMC) 2560864 $2. (PMID) 16755312. 
  95. ^ Hemmelgarn BR, McAllister FA, Myers MG, McKay DW, Bolli P, Abbott C, Schiffrin EL, Grover S, Honos G, Lebel M, Mann K, Wilson T, Penner B, Tremblay G, Tobe SW, Feldman RD (Haziran 2005). "The 2005 Canadian Hypertension Education Program recommendations for the management of hypertension: part 1 – blood pressure measurement, diagnosis and assessment of risk". The Canadian Journal of Cardiology. 21 (8). ss. 645-656. (PMID) 16003448. 
  96. ^ a b Luma GB, Spiotta RT (Mayıs 2006). "Hypertension in children and adolescents". American Family Physician. 73 (9). ss. 1558-1568. (PMID) 16719248. 
  97. ^ Divisón-Garrote, Juan A.; Banegas, José R.; De la Cruz, Juan J.; Escobar-Cervantes, Carlos; De la Sierra, Alejandro; Gorostidi, Manuel; Vinyoles, Ernest; Abellán-Aleman, José; Segura, Julián; Ruilope, Luis M. (1 Eylül 2016). "Hypotension based on office and ambulatory monitoring blood pressure. Prevalence and clinical profile among a cohort of 70,997 treated hypertensives". Journal of the American Society of Hypertension: JASH. 10 (9). ss. 714-723. doi:10.1016/j.jash.2016.06.035. ISSN 1878-7436. (PMID) 27451950. 
  98. ^ a b Whelton, Paul K; Carey, Robert M; Mancia, Giuseppe; Kreutz, Reinhold; Bundy, Joshua D; Williams, Bryan (14 Eylül 2022). "Harmonization of the American College of Cardiology/American Heart Association and European Society of Cardiology/European Society of Hypertension Blood Pressure/Hypertension Guidelines". European Heart Journal (İngilizce). 43 (35). ss. 3302-3311. doi:10.1093/eurheartj/ehac432. ISSN 0195-668X. (PMC) 9470378 $2. (PMID) 36100239. 14 Nisan 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Nisan 2024. 
  99. ^ Mancia, Giuseppe; Kreutz, Reinhold; Brunström, Mattias; Burnier, Michel; Grassi, Guido; Januszewicz, Andrzej; Muiesan, Maria Lorenza; Tsioufis, Konstantinos; Agabiti-Rosei, Enrico; Algharably, Engi Abd Elhady; Azizi, Michel; Benetos, Athanase; Borghi, Claudio; Hitij, Jana Brguljan; Cifkova, Renata (1 Aralık 2023). "2023 ESH Guidelines for the management of arterial hypertension The Task Force for the management of arterial hypertension of the European Society of Hypertension: Endorsed by the International Society of Hypertension (ISH) and the European Renal Association (ERA)". Journal of Hypertension. 41 (12). ss. 1874-2071. doi:10.1097/HJH.0000000000003480. ISSN 1473-5598. (PMID) 37345492. 
  100. ^ Williams, Bryan; Poulter, Neil R.; Brown, Morris J.; Davis, Mark; McInnes, Gordon T.; Potter, John F.; Sever, Peter S.; Thom, Simon McG; BHS guidelines working party, for the British Hypertension Society (13 Mart 2004). "British Hypertension Society guidelines for hypertension management 2004 (BHS-IV): summary". BMJ (Clinical Research Ed.). 328 (7440). ss. 634-640. doi:10.1136/bmj.328.7440.634. ISSN 1756-1833. (PMC) 381142 $2. (PMID) 15016698. 
  101. ^ Whelton PK, He J, Appel LJ, Cutler JA, Havas S, Kotchen TA, Roccella EJ, Stout R, Vallbona C, Winston MC, Karimbakas J (Ekim 2002). "Primary prevention of hypertension: clinical and public health advisory from The National High Blood Pressure Education Program". JAMA. 288 (15). ss. 1882-1888. doi:10.1001/jama.288.15.1882. (PMID) 12377087. 
  102. ^ a b "Hypertension: Causes, symptoms, and treatments". medicalnewstoday.com (İngilizce). 10 Kasım 2021. 2 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Nisan 2022. 
  103. ^ a b "Evidence-based policy for salt reduction is needed". Lancet. 388 (10043). Temmuz 2016. s. 438. doi:10.1016/S0140-6736(16)31205-3. (PMID) 27507743. 
  104. ^ Mente A, O'Donnell M, Rangarajan S, Dagenais G, Lear S, McQueen M, Diaz R, Avezum A, Lopez-Jaramillo P, Lanas F, Li W, Lu Y, Yi S, Rensheng L, Iqbal R, Mony P, Yusuf R, Yusoff K, Szuba A, Oguz A, Rosengren A, Bahonar A, Yusufali A, Schutte AE, Chifamba J, Mann JF, Anand SS, Teo K, Yusuf S (Temmuz 2016). "Associations of urinary sodium excretion with cardiovascular events in individuals with and without hypertension: a pooled analysis of data from four studies". Lancet. 388 (10043). ss. 464-475. doi:10.1016/S0140-6736(16)30467-6. hdl:10379/16625. (PMID) 27216139. 9 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Nisan 2024. Sonuçlar, hipertansiyon durumundan bağımsız olarak düşük sodyum alımıyla (orta düzeyde alımla karşılaştırıldığında) kardiyovasküler hastalık ve ölümün arttığını, oysa yalnızca günde 6 g'dan fazla sodyum tüketen hipertansiyonu olan bireylerde kardiyovasküler hastalık ve ölüm riskinin daha yüksek olduğunu gösterdi. (incelenen nüfusun yalnızca %10'unu temsil eder) 
  105. ^ Perk J, De Backer G, Gohlke H, Graham I, Reiner Z, Verschuren M, Albus C, Benlian P, Boysen G, Cifkova R, Deaton C, Ebrahim S, Fisher M, Germano G, Hobbs R, Hoes A, Karadeniz S, Mezzani A, Prescott E, Ryden L, Scherer M, Syvänne M, Scholte op Reimer WJ, Vrints C, Wood D, Zamorano JL, Zannad F (Temmuz 2012). "European Guidelines on cardiovascular disease prevention in clinical practice (version 2012). The Fifth Joint Task Force of the European Society of Cardiology and Other Societies on Cardiovascular Disease Prevention in Clinical Practice (constituted by representatives of nine societies and by invited experts)". European Heart Journal. 33 (13). ss. 1635-1701. doi:10.1093/eurheartj/ehs092. (PMID) 22555213. 
  106. ^ Chiolero A, Bovet P, Paradis G (Mart 2013). "Screening for elevated blood pressure in children and adolescents: a critical appraisal". JAMA Pediatrics. 167 (3). ss. 266-273. doi:10.1001/jamapediatrics.2013.438. (PMID) 23303490. 
  107. ^ Daniels SR, Gidding SS (Mart 2013). "Blood pressure screening in children and adolescents: is the glass half empty or more than half full?". JAMA Pediatrics. 167 (3). ss. 302-304. doi:10.1001/jamapediatrics.2013.439. (PMID) 23303514. 
  108. ^ "Expert panel on integrated guidelines for cardiovascular health and risk reduction in children and adolescents: summary report". Pediatrics. 128 (Suppl 5). December 2011. ss. S213-S256. doi:10.1542/peds.2009-2107C. (PMC) 4536582 $2. (PMID) 22084329. 
  109. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; :4 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )
  110. ^ Moyer VA (Kasım 2013). "Screening for primary hypertension in children and adolescents: U.S. Preventive Services Task Force recommendation statement". Annals of Internal Medicine. 159 (9). ss. 613-619. doi:10.7326/0003-4819-159-9-201311050-00725. (PMID) 24097285. 
  111. ^ . uspreventiveservicestaskforce.org. 22 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2020. 
  112. ^ Krist AH, Davidson KW, Mangione CM, Cabana M, Caughey AB, Davis EM, Donahue KE, Doubeni CA, Kubik M, Li L, Ogedegbe G, Pbert L, Silverstein M, Stevermer J, Tseng CW, Wong JB (Nisan 2021). "Screening for Hypertension in Adults: US Preventive Services Task Force Reaffirmation Recommendation Statement". JAMA. 325 (16). ss. 1650-1656. doi:10.1001/jama.2021.4987. (PMID) 33904861. KB1 bakım: göster-yazarlar ()
  113. ^ a b Go AS, Bauman MA, Coleman King SM, Fonarow GC, Lawrence W, Williams KA, Sanchez E (Nisan 2014). "An effective approach to high blood pressure control: a science advisory from the American Heart Association, the American College of Cardiology, and the Centers for Disease Control and Prevention". Hypertension. 63 (4). ss. 878-885. doi:10.1161/HYP.0000000000000003. (PMC) 10280688 $2. (PMID) 24243703. 
  114. ^ Semlitsch T, Krenn C, Jeitler K, Berghold A, Horvath K, Siebenhofer A (Şubat 2021). "Long-term effects of weight-reducing diets in people with hypertension". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 2021 (2). ss. CD008274. doi:10.1002/14651858.CD008274.pub4. (PMC) 8093137 $2. (PMID) 33555049. 
  115. ^ a b . NPS Medicines Wise. 1 Eylül 2010. 20 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2010. 
  116. ^ Siebenhofer, A (7 Eylül 2011). Siebenhofer, Andrea (Ed.). "Long-term effects of weight-reducing diets in hypertensive patients". Cochrane database of systematic reviews (Online). Cilt 9. ss. CD008274. doi:10.1002/14651858.CD008274.pub2. (PMID) 21901719. 
  117. ^ Blumenthal JA; Babyak MA; Hinderliter A; Watkins, L. L.; Craighead, L.; Lin, P.-H.; Caccia, C.; Johnson, J.; Waugh, R. (Ocak 2010). "Effects of the DASH diet alone and in combination with exercise and weight loss on blood pressure and cardiovascular biomarkers in men and women with high blood pressure: the ENCORE study". Arch. Intern. Med. 170 (2). ss. 126-35. doi:10.1001/archinternmed.2009.470. (PMID) 20101007. 
  118. ^ Greenhalgh J, Dickson R, Dundar Y (Ekim 2009). "The effects of biofeedback for the treatment of essential hypertension: a systematic review". Health Technol Assess. 13 (46). ss. 1-104. doi:10.3310/hta13460. (PMID) 19822104. KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi ()
  119. ^ Rainforth MV, Schneider RH, Nidich SI, Gaylord-King C, Salerno JW, Anderson JW (Aralık 2007). "Stress Reduction Programs in Patients with Elevated Blood Pressure: A Systematic Review and Meta-analysis". Curr. Hypertens. Rep. 9 (6). ss. 520-8. doi:10.1007/s11906-007-0094-3. (PMC) 2268875 $2. (PMID) 18350109. KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi ()
  120. ^ Ospina MB; Bond K; Karkhaneh M; Tjosvold, L; Vandermeer, B; Liang, Y; Bialy, L; Hooton, N; Buscemi, N (Haziran 2007). "Meditation practices for health: state of the research". Evid Rep Technol Assess (Full Rep), 155. ss. 1-263. (PMID) 17764203. 
  121. ^ He, FJ (2004). "Effect of longer-term modest salt reduction on blood pressure". Cochrane database of systematic reviews (Online), 3. ss. CD004937. (PMID) 15266549. 15 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Şubat 2014. 
  122. ^ "Your Guide To Lowering Your Blood Pressure With DASH" (PDF). 28 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 8 Haziran 2009. 
  123. ^ Chen JM, Heran BS, Wright JM (Ekim 2009). "Blood pressure lowering efficacy of diuretics as second-line therapy for primary hypertension". The Cochrane Database of Systematic Reviews, 4. ss. CD007187. doi:10.1002/14651858.CD007187.pub2. (PMID) 19821398. 
  124. ^ Garjón J, Saiz LC, Azparren A, Gaminde I, Ariz MJ, Erviti J ve diğerleri. (Cochrane Hypertension Group) (Şubat 2020). "First-line combination therapy versus first-line monotherapy for primary hypertension". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 2 (2). ss. CD010316. doi:10.1002/14651858.CD010316.pub3. (PMC) 7002970 $2. (PMID) 32026465. 
  125. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; :5 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )
  126. ^ Reeve E, Jordan V, Thompson W, Sawan M, Todd A, Gammie TM, Hopper I, Hilmer SN, Gnjidic D ve diğerleri. (Cochrane Hypertension Group) (Haziran 2020). "Withdrawal of antihypertensive drugs in older people". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 2020 (6). ss. CD012572. doi:10.1002/14651858.CD012572.pub2. (PMC) 7387859 $2. (PMID) 32519776. 
  127. ^ Wiysonge CS, Bradley HA, Volmink J, Mayosi BM, Opie LH (Ocak 2017). "Beta-blockers for hypertension". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 1 (1). ss. CD002003. doi:10.1002/14651858.CD002003.pub5. (PMC) 5369873 $2. (PMID) 28107561. 
  128. ^ Chaturvedi S, Lipszyc DH, Licht C, Craig JC, Parekh R ve diğerleri. (Cochrane Hypertension Group) (Şubat 2014). "Pharmacological interventions for hypertension in children". The Cochrane Database of Systematic Reviews, 2. ss. CD008117. doi:10.1002/14651858.CD008117.pub2. (PMID) 24488616. 
  129. ^ a b Nelson, Mark. "Drug treatment of elevated blood pressure". Australian Prescriber, 33. ss. 108-112. 26 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ağustos 2010. 
  130. ^ Law M, Wald N, Morris J (2003). (PDF). Health Technol Assess. 7 (31). ss. 1-94. (PMID) 14604498. 4 Mart 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2014. KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi ()
  131. ^ Shaw, Gina (7 Mart 2009). "Prehypertension: Early-stage High Blood Pressure". WebMD. 22 Temmuz 2006 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Temmuz 2009. 
  132. ^ Eni C. Okonofua; Kit N. Simpson; Ammar Jesri; Shakaib U. Rehman; Valerie L. Durkalski; Brent M. Egan (23 Ocak 2006). "Therapeutic Inertia Is an Impediment to Achieving the Healthy People 2010 Blood Pressure Control Goals". Hypertension. 47 (2006;47:345). ss. 345-51. doi:10.1161/01.HYP.0000200702.76436.4b. (PMID) 16432045. 29 Haziran 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Kasım 2009. KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi ()
  133. ^ a b c Klarenbach, SW (Mayıs 2010). "Identification of factors driving differences in cost effectiveness of first-line pharmacological therapy for uncomplicated hypertension". The Canadian journal of cardiology. 26 (5). ss. e158-63. (PMID) 20485695. 
  134. ^ Wright JM, Musini VM (2009). Wright, James M (Ed.). "First-line drugs for hypertension". Cochrane Database Syst Rev, 3. ss. CD001841. doi:10.1002/14651858.CD001841.pub2. (PMID) 19588327. 
  135. ^ a b National Institute Clinical Excellence (Ağustos 2011). . GC127 Hypertension: Clinical management of primary hypertension in adults. 16 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2011. 
  136. ^ a b Sever PS, Messerli FH (Ekim 2011). "Hypertension management 2011: optimal combination therapy". Eur. Heart J. 32 (20). ss. 2499-506. doi:10.1093/eurheartj/ehr177. (PMID) 21697169. 
  137. ^ "2.5.5.1 Angiotensin-converting enzyme inhibitors". British National Formulary. No. 62. Eylül 2011. Erişim tarihi: 22 Aralık 2011. 
  138. ^ a b Musini VM, Tejani AM, Bassett K, Wright JM (2009). Musini, Vijaya M (Ed.). "Pharmacotherapy for hypertension in the elderly". Cochrane Database Syst Rev, 4. ss. CD000028. doi:10.1002/14651858.CD000028.pub2. (PMID) 19821263. KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi ()
  139. ^ Aronow WS, Fleg JL, Pepine CJ; ve diğerleri. (Mayıs 2011). "ACCF/AHA 2011 expert consensus document on hypertension in the elderly: a report of the American College of Cardiology Foundation Task Force on Clinical Expert Consensus documents developed in collaboration with the American Academy of Neurology, American Geriatrics Society, American Society for Preventive Cardiology, American Society of Hypertension, American Society of Nephrology, Association of Black Cardiologists, and European Society of Hypertension". J. Am. Coll. Cardiol. 57 (20). ss. 2037-114. doi:10.1016/j.jacc.2011.01.008. (PMID) 21524875. KB1 bakım: Diğerlerinin yanlış kullanımı () KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi ()
  140. ^ Giacona JM, Kositanurit W, Vongpatanasin W (Nisan 2024). "Management of Resistant Hypertension-An Update". JAMA Intern Med. 184 (4). ss. 433-434. doi:10.1001/jamainternmed.2023.8555. (PMID) 38372970. 
  141. ^ Santschi V, Chiolero A, Burnier M (Kasım 2009). "Electronic monitors of drug adherence: tools to make rational therapeutic decisions". Journal of Hypertension. 27 (11). ss. 2294-2295; yazar yanıtı 2295. doi:10.1097/hjh.0b013e328332a501. (PMID) 20724871. 
  142. ^ Zubcevic J, Waki H, Raizada MK, Paton JF (Haziran 2011). "Autonomic-immune-vascular interaction: an emerging concept for neurogenic hypertension". Hypertension. 57 (6). ss. 1026-1033. doi:10.1161/HYPERTENSIONAHA.111.169748. (PMC) 3105900 $2. (PMID) 21536990. 
  143. ^ Wallbach M, Koziolek MJ (Eylül 2018). "Baroreceptors in the carotid and hypertension-systematic review and meta-analysis of the effects of baroreflex activation therapy on blood pressure". Nephrology, Dialysis, Transplantation. 33 (9). ss. 1485-1493. doi:10.1093/ndt/gfx279. (PMID) 29136223. 
  144. ^ (PDF). National Institute for Health and Clinical Excellence. 28 Haziran 2006. 20 Mart 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2009. 
  145. ^ Calhoun DA; Jones D; Textor S; Goff, D. C.; Murphy, T. P.; Toto, R. D.; White, A.; Cushman, W. C.; White, W. (Haziran 2008). "Resistant hypertension: diagnosis, evaluation, and treatment. A scientific statement from the American Heart Association Professional Education Committee of the Council for High Blood Pressure Research". Hypertension. 51 (6). ss. 1403-19. doi:10.1161/HYPERTENSIONAHA.108.189141. (PMID) 18391085. 
  146. ^ a b Kearney PM, Whelton M, Reynolds K, Muntner P, Whelton PK, He J (2005). "Global burden of hypertension: analysis of worldwide data". Lancet. 365 (9455). ss. 217-23. doi:10.1016/S0140-6736(05)17741-1. (PMID) 15652604. KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi ()
  147. ^ Kearney PM, Whelton M, Reynolds K, Whelton PK, He J (Ocak 2004). "Worldwide prevalence of hypertension: a systematic review". J. Hypertens. 22 (1). ss. 11-9. (PMID) 15106785. KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi ()
  148. ^ Burt VL; Whelton P; Roccella EJ; Brown, C; Cutler, JA; Higgins, M; Horan, MJ; Labarthe, D (Mart 1995). "Prevalence of hypertension in the US adult population. Results from the Third National Health and Nutrition Examination Survey, 1988–1991". Hypertension. 25 (3). ss. 305-13. (PMID) 7875754. 5 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2009. 
  149. ^ a b Burt VL; Cutler JA; Higgins M; Horan, MJ; Labarthe, D; Whelton, P; Brown, C; Roccella, EJ (Temmuz 1995). "Trends in the prevalence, awareness, treatment, and control of hypertension in the adult US population. Data from the health examination surveys, 1960 to 1991". Hypertension. 26 (1). ss. 60-9. (PMID) 7607734. 20 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2009. 
  150. ^ Ostchega Y, Dillon CF, Hughes JP, Carroll M, Yoon S (Temmuz 2007). "Trends in hypertension prevalence, awareness, treatment, and control in older U.S. adults: data from the National Health and Nutrition Examination Survey 1988 to 2004". Journal of the American Geriatrics Society. 55 (7). ss. 1056-65. doi:10.1111/j.1532-5415.2007.01215.x. (PMID) 17608879. KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi ()
  151. ^ a b c Lloyd-Jones D, Adams RJ, Brown TM; ve diğerleri. (Şubat 2010). "Heart disease and stroke statistics--2010 update: a report from the American Heart Association". Circulation. 121 (7). ss. e46-e215. doi:10.1161/CIRCULATIONAHA.109.192667. (PMID) 20019324. KB1 bakım: Diğerlerinin yanlış kullanımı () KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi ()
  152. ^ Falkner B (Mayıs 2009). "Hypertension in children and adolescents: epidemiology and natural history". Pediatr. Nephrol. 25 (7). ss. 1219-24. doi:10.1007/s00467-009-1200-3. (PMC) 2874036 $2. (PMID) 19421783. 
  153. ^ Luma GB, Spiotta RT (Mayıs 2006). "Hypertension in children and adolescents". Am Fam Physician. 73 (9). ss. 1558-68. (PMID) 16719248. 24 Temmuz 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Şubat 2014. 
  154. ^ a b c d e f Esunge PM (Ekim 1991). "From blood pressure to hypertension: the history of research". J R Soc Med. 84 (10). s. 621. (PMC) 1295564 $2. (PMID) 1744849. 
  155. ^ a b Kotchen TA (Ekim 2011). "Historical trends and milestones in hypertension research: a model of the process of translational research". Hypertension. 58 (4). ss. 522-38. doi:10.1161/HYPERTENSIONAHA.111.177766. (PMID) 21859967. 
  156. ^ Postel-Vinay N, (Ed.) (1996). A century of arterial hypertension 1896–1996. Chichester: Wiley. s. 213. ISBN . 
  157. ^ Heydari M, Dalfardi B, Golzari SE, Habibi H, Zarshenas MM (Temmuz 2014). "The medieval origins of the concept of hypertension". Heart Views. 15 (3). ss. 96-98. doi:10.4103/1995-705X.144807. (PMC) 4268622 $2. (PMID) 25538828. 
  158. ^ Emtiazy M, Choopani R, Khodadoost M, Tansaz M, Dehghan S, Ghahremani Z (2014). "Avicenna's doctrine about arterial hypertension". Acta medico-historica Adriatica. 12 (1). ss. 157-162. (PMID) 25310615. 
  159. ^ Swales JD, (Ed.) (1995). Manual of hypertension. Oxford: Blackwell Science. s. xiii. ISBN . 
  160. ^ Wilking, Spencer Van B. (16 Aralık 1988). "Determinants of Isolated Systolic Hypertension". JAMA: The Journal of the American Medical Association (İngilizce). 260 (23). ss. 3451-3455. doi:10.1001/jama.1988.03410230069030. ISSN 0098-7484. (PMID) 3210285. 
  161. ^ "1993 guidelines for the management of mild hypertension: memorandum from a WHO/ISH meeting". Bulletin of the World Health Organization. 71 (5). 1993. ss. 503-517. ISSN 0042-9686. (PMC) 2393474 $2. (PMID) 8261554. 
  162. ^ a b Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; pmid17448492 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )
  163. ^ a b c d Dustan HP, Roccella EJ, Garrison HH (Eylül 1996). "Controlling hypertension. A research success story". Arch. Intern. Med. 156 (17). ss. 1926-35. doi:10.1001/archinte.156.17.1926. (PMID) 8823146. KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi ()
  164. ^ Lyons HH, Hoobler SW (Şubat 1948). "Experiences with tetraethylammonium chloride in hypertension". Journal of the American Medical Association. 136 (9). ss. 608-613. doi:10.1001/jama.1948.02890260016005. (PMID) 18899127. 
  165. ^ Bakris GL, Frohlich ED (Aralık 1989). "The evolution of antihypertensive therapy: an overview of four decades of experience". Journal of the American College of Cardiology. 14 (7). ss. 1595-1608. doi:10.1016/0735-1097(89)90002-8. (PMID) 2685075. 
  166. ^ Novello FC, Sprague JM (1957). "Benzothiadiazine dioxides as novel diuretics". J. Am. Chem. Soc. 79 (8). s. 2028. doi:10.1021/ja01565a079. 
  167. ^ Freis ED (1974). "The Veterans Administration Cooperative Study on Antihypertensive Agents. Implications for Stroke Prevention" (PDF). Stroke. 5 (1). ss. 76-77. doi:10.1161/01.STR.5.1.76. (PMID) 4811316. 17 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Şubat 2014. 
  168. ^ Chockalingam A (Mayıs 2007). "Impact of World Hypertension Day". Canadian Journal of Cardiology. 23 (7). ss. 517-9. doi:10.1016/S0828-282X(07)70795-X. (PMC) 2650754 $2. (PMID) 17534457. 
  169. ^ Chockalingam A (Haziran 2008). "World Hypertension Day and global awareness". Canadian Journal of Cardiology. 24 (6). ss. 441-4. doi:10.1016/S0828-282X(08)70617-2. (PMC) 2643187 $2. (PMID) 18548140. 
  170. ^ Alcocer L, Cueto L (Haziran 2008). "Hypertension, a health economics perspective". Therapeutic Advances in Cardiovascular Disease. 2 (3). ss. 147-55. doi:10.1177/1753944708090572. (PMID) 19124418. 4 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2009. 
  171. ^ William J. Elliott (Ekim 2003). "The Economic Impact of Hypertension". The Journal of Clinical Hypertension. 5 (4). ss. 3-13. doi:10.1111/j.1524-6175.2003.02463.x. (PMID) 12826765. 
  172. ^ Coca A (2008). "Economic benefits of treating high-risk hypertension with angiotensin II receptor antagonists (blockers)". Clinical Drug Investigation. 28 (4). ss. 211-20. doi:10.2165/00044011-200828040-00002. (PMID) 18345711. 
Sınıflandırma
D
  • ICD-10: I[1], I[2], I[3], I[4],I[5]
  • ICD-9-CM: 401
  • OMIM: 145500
  • MeSH: D006973
  • DiseasesDB: 6330
Dış kaynaklar
  • MedlinePlus: 000468
  • eMedicine: med/1106
  • Patient UK: Yüksek tansiyon


wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar

Yuksek tansiyon da denilen hipertansiyon atardamarlardaki kan basincinin surekli yukseldigi uzun sureli tibbi bir durumdur Yuksek tansiyon genellikle semptomlara neden olmaz Ancak felc koroner arter hastaligi kalp yetmezligi atriyal fibrilasyon periferik arter hastaligi gorme kaybi kronik bobrek hastaligi ve demans icin onemli risk faktorudur Yuksek tansiyonDiger adlarArteriyel hipertansiyon yuksek tansiyonArteriyel hipertansiyonu gosteren otomatik kol tansiyon aleti sistolik kan basinci 158 mmHg diyastolik kan basinci 99 mmHg ve kalp atis hizi 80 atim dakika ile gosterilir UzmanlikKardiyolojiBelirtilerYokKomplikasyonKoroner arter hastaligi inme kalp yetmezligi periferik arter hastaligi gorme kaybi kronik bobrek hastaligi demansNedenleriGenellikle yasam tarzi ve genetik faktorlerRisk faktoruUyku eksikligi fazla tuz asiri vucut agirligi sigara icme alkol hava kirliligiTaniDinlenme kan basinci 130 80 or 140 90 mmHgTedaviYasam tarzi degisiklikleri ilaclarSiklikDunya capinda 16 37Olum9 4 milyon 18 2010 Hipertansiyon dunyada onemli bir erken olum nedenidir Yuksek tansiyon birincil surekli hipertansiyon veya ikincil hipertansiyon olarak siniflandirilir Vakalarin yaklasik 90 95 i birincil hipertansiyon olup altta yatan herhangi belirli sebep olmadan kan basincinin yuksek olmasi ve genetik faktorlerden kaynaklanan yuksek tansiyon olarak tanimlanir Riski artiran yasam tarzi faktorleri arasinda diyette asiri tuz asiri vucut agirligi sigara icme fiziksel hareketsizlik ve alkol kullanimi vardir Vakalarin geri kalan 5 10 u kronik bobrek hastaligi bobrek arterlerinin daralmasi endokrin bozuklugu veya dogum kontrol haplarinin kullanilmasi gibi net tanimlanabilir bir nedene bagli yuksek tansiyon olarak tanimlanan ikincil yuksek tansiyon olarak siniflandirilir Kan basinci sistolik sistol buyuk tansiyon ve diyastolik diyastol kucuk tansiyon basinclari olarak iki olcume gore siniflandirilir Cogu yetiskin icin istirahat halindeki normal kan basinci sistolik 100 130 milimetre civa mmHg ve diyastolik 60 80 mmHg araligindadir Yetiskinlerin cogunda dinlenme halindeki kan basinci surekli olarak 130 80 veya 140 90 mmHg veya uzerindeyse yuksek tansiyon vardir Cocuklar icin farkli rakamlar gecerlidir 24 saatlik bir sure boyunca ayaktan kan basinci izlemesi ofis esasli kan basinci olcumunden daha dogru gorunmektedir Hipertansiyon diyabetiklerde yaklasik iki kat daha yaygindir Kan basincinin artisiyla kalp kanin damarlarda dolasimini saglamak icin normalden daha fazla calismak zorunda kalir Kan basinci kalp kaslarinin kalp atislari arasinda kasilmasi buyuk tansiyon veya gevsemesine kucuk tansiyon gore degisir Atardamarda kan basincinin azicik artisi bile ortalama yasam suresinin kisalmasi ile baglantilidir Beslenme ve yasam seklindeki degisiklikler tansiyon kontrolunu iyilestirebilir ve ilgili saglik komplikasyon risklerini azaltabilir Ancak yasam seklindeki degisikliklerin etkili olmadigi veya yetersiz kaldigi kisiler icin genelde ilacla tedavi gereklidir Yuksek tansiyon sonucu beyin kanamasi gerceklesmesi orani oldukca yuksektir SiniflandirmaSiniflandirma JNC7 Sistolik kan basinci Diastolik kan basincimmHg mmHg kPaNormal 90 119 12 15 9 60 79 8 0 10 5Hipertansiyon 120 139 16 0 18 5 80 89 10 7 11 91 evre hipertansiyon 140 159 18 7 21 2 90 99 12 0 13 22 evre hipertansiyon 160 21 3 100 13 3 140 18 7 lt 90 lt 12 0Yetiskinler 18 yas ve ustu yetiskinlerde hipertansiyon kabul edilen normal degerden mevcut degerler 139 mmHg sistolik 89 mmHg diastolik bkz tablo Siniflandirma JNC7 daha yuksek sistolik ve veya diastolik kan basinci olarak tanimlar Olcumler 24 saat acik gezici hastane veya ev taramasi yapilirsa daha dusuk esik degerleri kullanilir 135 mmHg sistolik veya 85 mmHg diastolik Guncel uluslararasi hipertansiyon kilavuzlari normal araliktaki kisiler icin yuksek tansiyon risk surecini belirtmek icin hipertansiyon araligi altinda da siniflandirmalar yapmistir JNC7 2003 120 139 mmHg sistolik ve veya 80 89 mmHg diastolik araligindaki kan basinci icin prehipertansiyon terimini kullanirken ESH ESC Kilavuzlari 2007 ve BHS IV 2004 140 mmHg sistolik ve 90 mmHg diastolik altindaki basinci siniflandirmak icin optimal normal ve normal ustu kategorilerini kullanir Hipertansiyonu JNC7 1 derece hipertansiyon 2 derece hipertansiyon ve izole sistolik hipertansiyon olarak alt siniflara ayirir Izole sistolik hipertansiyon kucuk tansiyon normal iken buyuk tansiyonun yuksek olmasidir ve yaslilarda sik gorulur ESH ESC kilavuzlari 2007 ve BHS IV 2004 sistolik tansiyonu 179 mmHg den veya diastolik tansiyonu 109 mmHg dan yuksek kisiler icin 3 derece hipertansiyon olarak tanimlamistir Ilaclar kan basincini normal seviyeye indiremezse hipertansiyon direncli olarak siniflandirilir Yenidoganlar ve bebekler Yenidoganlarda hipertansiyon nadiren gorulmekte olup yenidoganlarin sadece 0 2 ila 3 u arasindan gozlenir Saglikli yenidoganda duzenli tansiyon olculmez Hipertansiyon yuksek risk tasiyan yenidoganlarda daha yaygindir Yenidoganda tansiyonun normal olup olmadigina karar verirken postkonsepsiyonal yas ve gibi bircok faktor goz onune alinmalidir Cocuklar ve ergenler Hipertansiyon cocuk ve ergenlerde siklikla gozlenmekte olup yas cinsiyet ve etnik kokene bagli olarak 2 9 arasi hastaliklar acisindan uzun vadeli risk yaratir Artik uc yasindan buyuk cocuklarin duzenli muayene veya kontrollerinde tansiyon olcumu onerilir Yuksek tansiyon cocugu hipertansiyon hastasi olarak siniflandirmadan once surekli muayeneler ile teyit edilir Tansiyon cocuklukta yasa bagli olarak artmakta olup cocuklarda hipertansiyon cocugun cinsiyeti yasi ve boyuna uygun olarak ve uc veya daha fazla muayene sonunda yuzde 95 e esit veya daha yuksek olan ortalama sistolik veya diastolik kan basinci olarak tanimlanir Cocuklarda prehipertansiyon yuzde 90 a esit veya daha yuksek ancak yuzde 95 ten daha az olan ortalama sistolik veya diastolik kan basinci olarak tanimlanir Ergenlerde hipertansiyon ve prehipertansiyonun yetiskin kriterleri kullanilarak tespit edilmesi ve siniflandirilmasi onerilir Belirtiler ve semptomlarHipertansiyona nadiren semptomlar eslik eder ve teshisi genellikle saglik taramasiyla veya ilgisiz bir sorun icin saglik hizmeti aranirken yapilir Yuksek tansiyonlu bazi kisiler bas agrilarinin ozellikle basin arkasinda ve sabahlari yani sira bas donmesi vertigo kulak cinlamasi kulaklarda ugultu veya tislama gorme bozuklugu veya bayilma sikayetlerinde bulunur Ancak bu semptomlar yuksek tansiyonun kendisinden ziyade kaygiya bagli olabilir Fizik muayenede hipertansiyon oftalmoskopi ile gorulen optik fundustaki degisikliklerin varligiyla iliskili olabilir Hipertansif retinopatiye ozgu degisikliklerin siddeti I IV arasinda siniflandirilmis olmakla beraber daha az siddetli turlerin birbirinden ayirt edilmesi zor olabilir Retinopatinin ciddiyeti kabaca hipertansiyonun suresi veya ciddiyeti ile iliskilidir Ikincil hipertansiyon Ikincil hipertansiyon tanimlanabilir bir nedenden kaynaklanan hipertansiyondur ve bazi spesifik ek belirti ve semptomlara neden olabilir Ornegin Cushing sendromu yuksek tansiyona neden olmasinin yani sira siksik obezite glikoz intoleransi ay yuzu boyun ve omuzlarin arkasinda yag tumsegi bufalo tumsegi denir ve mor karin catlaklarina neden olur Hipertiroidizm siklikla istah artisi hizli kalp atis hizi siskin gozler ve titreme ile birlikte kilo kaybina neden olur Tiroid hastaligi ve akromegali de hipertansiyona neden olabilir ve karakteristik semptomlari ve belirtileri vardir Renal arter stenozu RAS bobregi besleyen arterlerde daralma orta hattin solunda veya saginda tek tarafli RAS veya her iki yerde iki tarafli RAS lokalize abdominal ufurum ile iliskili olabilir Aort koarktasyonu aort damarinin kalbi terk ettikten hemen sonra daralmasi siklikla bacaklarda kollara gore kan basincinin azalmasina veya femoral arter nabzinin gecikmesine veya kaybolmasina neden olur Feokromasitoma bas agrisi carpinti solgun gorunum ve asiri terlemenin eslik ettigi ani hipertansiyon ataklarina neden olabilir Hipertansif kriz Ciddi derecede yuksek kan basinci sistolik 180 e veya diyastolik 120 ye esit veya daha yuksek hipertansif kriz denilir Bu duzeylerin ustundeki kan basinci yuksek komplikasyon riski gosterir Bu aralikta tansiyonlu kisilerde herhangi bir semptom bulunmayabilir ancak bu kisilerde bas agrisi vakalarin 22 si ve bas donmesi sikayetlerinin olmasi genel nufusa gore daha olasidir Hipertansif krizin diger semptomlari gorme bozuklugu veya kalp yetmezligine bagli soluksuzluk veya bobrek yetmezligine bagli genel halsizliktir Hipertansif kriz yasayan kisilerin cogunda yuksek tansiyon oldugu bilinir ancak ilave tetikleyiciler ani tansiyon yukselmesine neden olmus olabilir Hipertansif kriz uc organ hasarinin yokluguna veya varligina gore sirasiyla hipertansif aciliyet veya hipertansif acil durum olarak siniflandirilir Hipertansif acil durumlarda bir veya daha fazla organin dogrudan hasar gordugune dair kanitlar vardir En cok etkilenen organlar beyin bobrek kalp ve akcigerlerdir Hipertansif kriz kafa karisikligi uyusukluk gogus agrisi ve nefes darligi gibi semptomlara neden olur Hipertansif acil durumlarda devam eden organ hasarini durdurmak icin kan basincinin daha hizli dusurulmesi gerekir Ancak bu yaklasim icin rastgele kontrollu calisma kanit eksikligi vardir Hedef organ hasarina ait herhangi bir kanitin bulunmadigi hipertansif acil durumlarda kan basincinin hizla dusurulmesi gerektigine dair kanit yoktur 24 ila 48 saat icinde kademeli kan basincini dusurmek icin hipertansif acil durumlarda agizdan ilac kullanimi tavsiye edilir Hipertansif tehlike veya kotu huylu hipertansiyon asiri artan kan basinci sonucunda bir veya daha cok organda dogrudan hasar gozlemlendiginde olur Bu hasar beyin tumoru ve fonksiyon bozuklugunun neden oldugu ortaya cikarabilir ve bas agrisi kafa karisikligi veya sersemlik ile karakterizedir Retinal ve fundus kanama ve eksuda hedef organ hasarinin diger belirtileridir Gogus agrisi kalp kas hasarinin Kalp krizine yol acabilir veya bazen aort ic ceperinin parcalanmasi anlamina gelen belirtisi olabilir Nefes darligi oksurme ve kanli balgam cikarma akciger odeminin karakteristik isaretleridir Bu durum kalbin kisminin kani akcigerlerden atardamar sistemine yeterli olarak pompalayamamasi demek olan bagli akciger doku sismesidir Bobrek islevlerinin hizla bozulmasi akut bobrek yetmezligi ve mikroanjiyopatik hemolitik anemi de kan hucrelerinin yok olmasi olabilir Hamilelik Hamileliklerin 8 10 unda hipertansiyon gorulmektedir Hamilelikte hipertansiyon sorunu yasayan kadinlarin cogunda onceden primer hipertansiyon vardir Hamilelikte yuksek tansiyon hamileligin ikinci yarisinda ve dogumdan sonraki birkac hafta icin ciddi bir durum teskil eden preklamsinin ilk belirtisi olabilir Tansiyonun yukselmesi ve idrarda protein bulunmasi preklamsi teshisine neden olur Preklamsi hamileliklerin 5 inde gorulur ve dunyada yaklasik 16 sindan sorumludur Preklamsi ayni zamanda bebek olumu riskini de ikiye katlar Preklamside genellikle hicbir semptom gorulmez ve duzenli taramalarda ortaya cikar Preklamsi semptomlari belirirse en yaygin olanlari bas agrisi gorme bozuklugu genellikle isik cakmasi seklinde kusma agri ve odem sisme dir Preklamsi bazen hayati tehlike yaratan eklampsi halini alabilir Eklamsi olup cesitli ciddi rahatsizliklari vardir Eklamsiden kaynaklanan rahatsizliklar gorme kaybi beyinde odem nobetler veya konvulsiyon bobrek yetmezligi akciger odemi ya da yaygin damar ici pihtilasmasidir Bebekler ve cocuklar nobetler enerji azligi ve yeni doganlarda ve 0 6 aylik bebeklerde hipertansiyon ile iliskilendirilebilir 6 12 aylik bebeklerde ve cocuklarda hipertansiyon bas agrisi aciklanamayan irritabilite halsizlik bulanik gorme burun kanamasi ve yuz felcine neden olabilir KomplikasyonlarSurekli yuksek tansiyonun ana komplikasyonlarini gosteren sema Hipertansiyon dunya genelinde erken olumlerde onlenebilir risk faktorlerinden en onemlisidir felc ve kalp yetmezligi aort anevrizmasi difuz damar sertligi ve akciger ambolisi gibi diger kardiyovaskuler hastaliklarin riskini artirir Hipertansiyon demans ve kronik bobrek hastaligi icin de risk faktoru olusturur Diger komplikasyonlar sunlardir Gozler Hipertansif retinopati Bobrekler Ozellikle kotu huylu hipertansiyonda buyuk zarar gorurler Hipertansif nefropati Kalp Ventrikul ozellikle sol ventrikul hipertrofisi ilerlerse dila tasyon ve kalp yetmezligi olusur Buna hipertansif kardiyomyopati denir Arterler Aterosklerozu tetikler Akut koroner arter daralmalarina tikanmalarina bagli myokard infarktlari sik gorulur Santral Sinir Sistemi serebral tromboz infarkt ve kanama ile bunlara bagli olumler siktir Kanama Kalp tamponadi beyin kanamasi ve aorta anevrizmasi yirtilmasina bagli kanamalarin 75 inde hipertansiyon oykusu vardir Hipertansiyon nedenleriBirincil hipertansiyon Hipertansiyon genlerin ve cevresel faktorlerin karmasik etkilesiminden kaynaklanir Kan basinci uzerinde kucuk etkileri olan cok sayida yaygin genetik varyantin yani sira kan basinci uzerinde buyuk etkileri olan bazi nadir genetik varyantlar da tanimlanmistir Ayrica genom capinda iliskilendirme calismalari GWAS kan basinciyla iliskili 35 genetik lokus tanimlamistir Kan basincini etkileyen bu genetik lokuslardan 12 si yeni bulundu Tanimlanan her yeni genetik lokus icin Sentinel SNP yakindaki birden fazla CpG bolgesinde DNA metilasyonu ile bir iliski gostermistir Bu sentinel SNP vaskuler duz kas ve bobrek fonksiyonuyla ilgili genlerin icinde bulunur DNA metilasyonu bu iliskilerin altinda yatan mekanizmalar anlasilmamis olsa da ortak genetik cesitliligin coklu fenotiplere baglanmasini bir sekilde etkileyebilir Bu calismada 35 sentinel SNP bilinen ve yeni icin gerceklestirilen tek varyant testi genetik varyantlarin tek basina veya toplu olarak yuksek tansiyonla iliskili klinik fenotip riskine katkida bulundugunu gostermistir Koroner arter ektazisi Koroner arter ektazisi CAE koroner arterin damarin ektazi olmayan diger kisimlarina gore 1 5 kat veya daha fazla genislemesi ile nitelenir Hipertansiyonlu HTN hastalarda CAE nin havuzlanmis ayarlanmamis OR si HTN olmayan kisilerle karsilastirildiginda 1 44 olarak tahmin edildi Birincil surekli hipertansiyon tum hipertansiyon vakalarinin 90 95 ini olusturmakta olup hipertansiyonun en yayginidir Cagdas toplumlarin hemen hepsinde tansiyon bati tarzi diyet ve yasam tarziyla iliskilendirildiginde yaslanma birlikte artar ve yasamin ilerleyen donemlerinde yuksek tansiyon hastasi olma riski vardir Cesitli cevresel faktorler kan basincini etkiler Cok tuz tuketimi tuza duyarli kisilerde kan basincini yukseltir Egzersiz eksikligi ve merkezi obezite bireysel vakalarda rol oynar Bircok cevresel faktor tansiyonu etkilemektedir Besinsel tuz aliminin azaltilmasi meyve ve az yagli urunlerin daha cok tuketimi tansiyon dusuren yasam tarzi faktorlerindendir Egzersiz kilo kaybi ve alkol aliminin azaltilmasi da tansiyonu dusurmeye yardimci olur Stres kafein tuketimi ve D vitamini eksikligi gibi diger faktorlerin oynadigi olasi rol net degildir Obezitede yaygin olarak gorulen ve X sendromunun veya metabolik sendrom bir bileseni olan insulin direncinin de hipertansiyona katkida bulundugu dusunulmektedir Yapilan son calismalar yasamin erken donemlerindeki olaylarin da ornegin az dogum agirligi gebelikte sigara icme ve emzirme ile beslenmeden mahrum kalma yetiskinlerde surekli hipertansiyon icin risk faktorleri oldugunu gosterir Ancak bu maruziyetleri yetiskinlikte hipertansiyonla iliskilendiren mekanizmalar belirsizligini korur Hipertansiyonu olan tedavi edilmemis kisilerde kan basinci normal olan kisilerle karsilastirildiginda yuksek kan urik asit oraninin arttigi bulunmustur ancak birincisinin nedensel bir rol oynayip oynamadigi veya bobrek fonksiyonundaki zayifliga bagli olup olmadigi belirsizdir Ortalama kan basinci kisin yaz aylarina gore daha yuksek olabilir Periodontal hastalik ayni zamanda yuksek tansiyonla da iliskilidir Ikincil hipertansiyon Ikincil hipertansiyon tanimlanabilir bir nedenden kaynaklanir Bobrek hastaligi hipertansiyonun en sik gorulen ikincil nedenidir Hipertansiyona Cushing sendromu hipertroidizm hiportroidizm akromegali Conn sendromu ya da hiperaldosteronizm hiperparatiroidizm ve feokromositoma gibi endokrin ile ilgili durumlar da sebep olabilir Ikincil hipertansiyonun diger nedenleri obezite uyku apnesi hamilelik aort daralmasi asiri meyan koku tuketimi asiri alkol tuketimi bazi receteli ilaclar bitkisel ilaclar ve kahve kokain ve metamfetamin gibi uyaricilardir Icme suyu yoluyla arsenik maruziyetinin yuksek kan basinciyla iliskili oldugu gosterilmistir Depresyon ayni zamanda hipertansiyonla da baglantilidir Yalnizlik da risk faktorudur 2018 de yapilan bir inceleme alkolun erkeklerde tansiyonu artirdigini bir veya ikiden fazla ickinin ise kadinlarda riski artirdigini ortaya cikardi Bobrek hipertansiyonu en belirgin nedeni bobrek iskemisidir Bobrek arterlerdeki arteriollerdeki kan debisi dustugunde jukstaglomeruler aparatta gerceklesen renin uretimi hizla artarak dolasima verilir Renin karacigerde uretilen angiotensinogen i angiotensin e angiotensinogen hypertensinogen renin substrate cevirir Bu madde angio tensin I niteligindedir daha sonra angiotensin II ye degisir ve kan basincini hizla yukseltir Bu surecte surrenal korteksindeki aldosteron uretimi de artar RAAS Tek tarafli bobrek lezyonuna bagli renal hipertansiyonda o bob reginin cikarilmasiyla kan basinci normale doner tek tarafli hipoplazi tumor hidronefroz Bobrek hipertansiyonu su durumlarda gorulur Vaskuler hastaliklar arteria renalis in daralmasi trombus aterom plagi embolus Periarteritis nodosa vd Parenkimal hastaliklar bobrek parenkiminin zarar gordugu durumlar renal hipoplazi glomerulonefritlerin gec donemleri pyelonefrit hidronefroz polikistik bobrek ve tumor Perinefrik hastaliklar perinefrik tumor hematom vb bobrekler ile damarlara basinc yapar Obstruktif uropatiler prostat hipertrofileri bobrek taslari ve bu yollarda olusan tumorler Endokrin Hipertansiyon endokrin sistem patolojilerinin yol actigi hipertansiyon grubudur Feokromositom pheochromocytoma surrenal medulla tumorudur Genellikle tek bazen iki taraflidir Kimi olgularda tumor hucreleri adrenalin ve noradrenalin salgilayarak hipertansiyonu tetiklerler Adrenalin ayni zamanda hiperglisemiye neden olur Feokromositomlarin neden oldugu hipertansiyon ataklar biciminde gelir paroksismal hipertansiyon Kandaki vanilmandelik asid VMA duzeyi yuksektir Cushing sendromu surrenal korteksinde hiperplazi adenom ya da karsinom nedenli bir hiper fonksiyon vardir Bu tabloda hipertansiyon polisitemi glikozuri osteoporoz kadinlarda hipertrikozis asiri killanma amenore mensturasyonun olmamasi gibi bulgular saptanir Ekstremiteler normal kalirken yuzde omuzlarda ve govdede yag lanma olur Yuz yuvarlaklasir ay yuzu Karin derisinde yaglanma nedeniyle strialar olusur Benzer bir tablo uzun sure kortizon ve ACTH kullananlarda da gorulur Primer aldosteronizm surrenal korteksinde ozellikle aldosteronun uretildigi zona glomerulosa tabakasinda hiperplazi ya da adenom vardir Hipertansiyonla birlikte poliuri polidipsi hipokalemi alkaloz ve vucutta sodyum birikimi izlenir Santral Sinir Sistemi ile ilgili hipertan siyon kan basinci santral sinir sisteminin bulbustaki merkezlerinde duzenlenir Bu merkezler beyin korteksinin ve thalamus un etkisi altindadir Dusunce ve duygularla uyarilirsa kan basinci yukselir Ayrica yangilarda intrakraniyal basinc artislarinda ve tumorlerde bulbustaki merkezler zarara ugrarsa hipertansiyon belirebilir Gebelik toksemisi eklampsi ve pre eklampside hipertansiyon odem ve albuminuri gorulur Tabloya bilinc kaybinin ve kramplar da eklenebilir ve olumle sonlanabilir Nedeni plasentada kokenli vazoaktif maddeler ve sodyum retansiyonudur Kardiyovaskuler nedenlere bagli hiper tansiyon kalp damar hastaliklarinin sonucunda ortaya cikar Baslica nedenleri Arterioloskleroz hipertansiyona bagli olarak olusur Arteriol lumenleri giderek daralir ve daraldikca kan basincinin da giderek yukselir kisir dongu Bunlarin disinda vazokonstriksiyon yapabilen oral kontraseptifler ile metamfetamin gibi ilaclari ve kokaini uzun sureli kullananlarda saptanan tansiyon yuksekligi bir sure sonra sureklilik kazanabilir Aorta daralmasi aortda dogustan darlik bulunmasidir Aortun daraldigi kesimden once cikan arterlerin gittikleri bolgede hipertansiyon vardir Periarteritis nodosa orta ve kucuk captaki arterlerin parcali yangisidir Damar lumenleri daralir Olgularin yaklasik 50 sinde bobrek iskemisine bagli hipertansiyon vardir FizyopatolojiYerlesmis surekli birincil hipertansiyonu olan kisilerin cogunda kan akisina karsi artan direnc yuksek tansiyon nedeni olurken normal seyrindedir ya da sinir hipertansiyon dan muzdarip daha genc bazi kisilerin yuksek kalp debisi yuksek nabiz ve normal periferik rezistansa sahip olduguna dair bulgular bulunur Bu duruma hiperkinetik sinir hipertansiyon denir Bu kisiler daha ileriki yillarda yaslanmayla birlikte kalp debileri dusup periferik rezistanslari arttiginda surekli birincil hipertansiyonunun tipik ozelliklerini gosterir Bu modelin sonucta hipertansiyon gelistiren tum insanlar icin tipik olup olmadigi tartismalidir Surekli hipertansiyonda yuksek periferik direnc esasen kucuk arterlerde ve arteriyollerde yapisal daralmaya neden olur Kilcal damarlarin sayisinda veya yogunlugundaki azalma da periferik dirence katki yapabilir Hipertansiyon kanin kalbe donusunu ve kardiyak on yuku artirabilen ve sonucta diyastolik islev bozukluguna sebep olabilen periferik damarlarda esnekligin azalmasi ile de iliskilidir Kan damarlarinda artan sekilde aktif daralmanin yerlesik surekli hipertansiyonda rol oynayip oynamadigi kesin degildir sistolik ve diyastolik kan basinci arasindaki fark hipertansiyonlu yasli kisilerde cogu kez artar Bu durumda sistolik basinc anormal derecede yuksek iken diyalostik basinc normal ya da dusuk olabilir Bu duruma adi verilir Hipertansiyon ya da izole sistolik hipertansiyon hastasi olan yaslilarda yuksek nabiz basinci tipik olarak yasla birlikte ortaya cikan ve yuksek tansiyon ile artabilen ile aciklanir Hipertansiyonda atardamar sistemindeki direnc artisi icin pek cok mekanizma one surulmustur Cogu bulgu su nedenlerden bir veya ikisidir Bobrekte tuz ve su islenmesinde bozukluk ozellikle bobrekler arasi Renin anjiotensin sisteminde anomaliler Sempatik sinir sisteminde anomaliler Bu mekanizmalar birbirini dislamaz ve her ikisinin de surekli hipertansiyona bir derecede katkida bulundugu muhtemeldir Ayrica endotel islev bozuklugu kan damarlarinda islev bozuklugu ve vaskuler inflamasyonda cevresel direncin artmasina ve hipertansiyonda damarsal hasara neden olabilir Interleukin 17 tumor nekroz faktoru alfa interleukin 1 interleukin 6 ve interleukin 8 gibi hipertansiyonda rol oynadigi dusunulen diger bazi bagisiklik sistemi kimyasal sinyallerinin uretimini artirmadaki rolu nedeniyle ilgi topladi Diyetteki asiri sodyum veya yetersiz potasyum asiri hucre ici sodyuma yol acar bu da vaskuler duz kaslari kasar kan akisini kisitlar ve dolayisiyla kan basincini artirir TaniHipertansiyon tanisi istirahat halindeki kan basincinin surekli yuksek olmasiyla konur Amerikan Kalp Dernegi AHA en az iki ayri saglik bakim ziyaretinde en az uc dinlenme olcumu yapilmasini onerir Britanya da Blood Pressure UK saglikli bir kan basincinin 90 60 mmHg ile 120 80 mmHg arasindaki herhangi bir deger oldugunu belirtir Olcum teknigi Hipertansiyon tanisinin dogru konulabilmesi icin dogru kan basinci olcum tekniginin kullanilmasi sarttir Kan basincinin yanlis olcumu yaygindir ve kan basinci olcumunu 10 mmHg ye kadar degistirebilir bu da hipertansiyonun yanlis tanisina ve yanlis siniflandirilmasina yol acabilir Dogru kan basinci olcum teknigi birkac adimdan olusur Dogru kan basinci olcumu kan basinci olculen kisinin en az bes dakika sessizce oturmasini ve ardindan uygun sekilde takilmis bir kan basinci mansonunun ciplak ust kola uygulanmasini gerektirir Kisi sirti destekli ayaklari yere duz basacak ve bacaklari capraz olmayacak sekilde oturmalidir Tansiyonu olculen kisinin bu surecte konusmaktan ve hareket etmekten kacinmasi gerekir Olculen kol kalp seviyesinde duz bir yuzeyde desteklenmelidir Kan basinci olcumu sessiz bir odada yapilmalidir boylece kan basincini kontrol eden tip uzmani dogru kan basinci olcumleri icin brakiyal arteri bir stetoskopla dinlerken Korotkoff seslerini duyabilir Korotkoff seslerini dinlerken kan basinci mansonunun havasi yavas yavas saniyede 2 3 mmHg indirilmelidir Kisinin kan basinci olculmeden once mesanenin bosaltilmasi gerekir cunku bu kan basincini 15 10 mmHg ye kadar artirabilmektedir Dogrulugu saglamak icin 1 2 dakika arayla birden fazla kan basinci olcumu en az iki yapilmalidir Taniyi dogrulamak icin 12 ila 24 saat boyunca ayaktan kan basincinin izlenmesi en dogru yontemdir Bunun istisnasi ozellikle organ fonksiyonlarinin zayif oldugu durumlarda cok yuksek tansiyon degerlerine sahip olanlardir Diger arastirmalar Hipertansiyonda yapilan tipik testler Sistem TestlerBobrek Mikroskobik idrar tahlili idrarda protein serum kan ure azotu BUN ve veya kreatininEndokrin Serum sodyum potasyum kalsiyum TSHMetabolizma Aclik kan sekeri toplam kolesterol HDL ve LDL kolesterol trigliseritlerDiger Hematokrit elektrokardiyografi ve gogus rontgeni Hipertansiyon tanisi konulduktan sonra saglik hizmeti saglayicilari varsa risk faktorlerine ve diger semptomlara dayanarak altta yatan nedeni belirlemeye calismalidir Ikincil hipertansiyon ergenlik oncesi cocuklarda daha sik gorulur ve vakalarin cogu bobrek hastaligindan kaynaklanir Birincil hipertansiyon ergenlerde ve yetiskinlerde daha yaygindir ve obezite ve ailede hipertansiyon oykusu dahil olmak uzere bircok risk faktorune sahiptir Ikincil hipertansiyonun olasi nedenlerini belirlemek ve hipertansiyonun kalbe gozlere ve bobreklere zarar verip vermedigini belirlemek icin laboratuvar testleri de yapilabilir Diyabet ve yuksek kolesterol duzeylerine yonelik ek testler genellikle yapilir cunku bu durumlar kalp hastaliginin gelisimi icin ek risk faktorleridir ve tedavi gerektirebilir Hipertansif kisilerin ilk degerlendirmesi tam bir oyku ve fizik muayeneyi icermelidir Hipertansiyonun nedeni veya sonucu olabilecek bobrek hastaliginin varligini degerlendirmek icin serum kreatinin olculur Serum kreatinin tek basina glomeruler filtrasyon hizini oldugundan fazla tahmin edebilir ve 2003 JNC7 kilavuzlari glomeruler filtrasyon hizini eGFR tahmin etmek icin Bobrek Hastaliginda Diyetin Modifikasyonu MDRD formulu gibi ongorucu denklemlerin kullanilmasini savunur eGFR ayrica bazi anti hipertansif ilaclarin bobrek fonksiyonu uzerindeki yan etkilerini izlemek icin kullanilabilecek bobrek fonksiyonunun temel olcumunu de saglayabilir Ek olarak idrar orneklerinin protein acisindan test edilmesi bobrek hastaliginin ikincil bir gostergesi olarak kullanilir Elektrokardiyografi EKG EKG testi kalbin yuksek tansiyon nedeniyle baski altinda olup olmadigina dair kanitlari kontrol etmek icin yapilir Ayrica kalp kasinda kalinlasma sol ventrikuler hipertrofi olup olmadigini veya kalbin daha once sessiz kalp krizi gibi kucuk bir rahatsizlik gecirip gecirmedigini de gosterebilir Kalp buyumesi veya kalpte hasar belirtileri aramak icin gogus rontgeni veya ekokardiyografi da yapilabilir 24 saat ambulatuvar kan basinc monitorleri ve evde kullanilan tansiyon olcum aletlerinin varligi ile birlikte beyaz onluk hipertansiyonu olan hastalarda yanlis tanidan kacinmanin onemi protokollerde degisiklige yol acmistir Birlesik Krallik ta mevcut en iyi uygulama ambulatuvar olcumlerle tek bir artan klinik incelemeyi takip etmektir Takip daha az ideal olmakla birlikte evde yedi gun boyunca tansiyonun izlenmesi ile de gerceklestirilebilir Hipertansiyon tanisi konulduktan sonra varsa hekimler risk faktorleri ve varsa diger belirtilere dayanan nedeni belirlemeye calisacaktir Ikincil hipertansiyon ergenlik oncesi cocuklarda daha sik gorulur ve vakalarin cogunun nedeni bobrek hastaligidir Birincil ya da surekli hipertansiyon ergenlerde daha sik gorulur ve obezite ve hipertansiyon aile oykusu dahil birden cok risk faktoru barindirir Yetiskinlerde siniflandirma Kan basinci siniflandirmalari Kategoriler Sistolik kan basinci mmHg Ve veya Diastolik kan basinci mmHgMetod Ofis 24 saat ayaktan Ofis 24 saat ayaktanDusuk tansiyon lt 110 lt 100 veya lt 70 lt 60Amerikan Kardiyoloji Koleji Amerikan Kalp Dernegi 2017 Normal lt 120 lt 115 ve lt 80 lt 75Yukseltilmis 120 129 115 124 ve lt 80 lt 75Hipertansiyon 1 asama 130 139 125 129 veya 80 89 75 79Hipertansiyon 2 asama 140 130 veya 90 80Avrupa Hipertansiyon Dernegi 2023 Optimal lt 120 Yok ve lt 80 YokNormal 120 129 Yok ve veya 80 84 YokYuksek normal 130 139 Yok ve veya 85 89 YokHipertansiyon 1 derece 140 159 130 ve veya 90 99 80Hipertansiyon 2 derece 160 179 Yok ve veya 100 109 YokHipertansiyon 3 derece 180 Yok ve veya 110 YokAvrupa Kardiyoloji Dernegi ve Avrupa Hipertansiyon Dernegi siniflandirmasini cocuklardaki referans araliklariyla karsilastiran diyastolik ve sistolik kan basinci tablosu 18 yas ve uzeri kisilerde hipertansiyon sistolik veya diyastolik kan basinci olcumunun kabul edilen normal degerden surekli olarak yuksek olmasi olarak tanimlanir bu kilavuza bagli olarak sistolik 129 veya 139 mmHg diyastolik 89 mmHg nin uzerindedir Olcumler 24 saatlik ayakta veya evde izlemeden elde ediliyorsa daha dusuk esikler kullanilir Cocuklar Hipertansiyon yenidoganlarin yaklasik 0 2 ila 3 unde gorulur ancak saglikli yenidoganlarda kan basinci rutin olarak olculmemektedir Yuksek riskli yenidoganlarda hipertansiyon daha sik gorulur Yenidoganda kan basincinin normal olup olmadigina karar verirken gebelik yasi dogum sonrasi yas ve dogum agirligi gibi cesitli faktorlerin dikkate alinmasi gerekir PatolojiHipertansiyonda sistolik kan basincinin yukselmesinin onemi azdir Diastolik kan basincinin artmasi daha onemlidir Buna gore hipertansiyon ikiye ayrilir selim evre habis evre 1 Selim evre benign hipertansiyon Selim fazdaki hipertansiyonda sistolik kan ba sinci yukselmistir Diastolik kan ba sinci ya normal kalmistir ya da cok az yukselme gos termistir 140 mmHg nin altindadir Bu nedenle de kalp ve damarlar uzerinde yuklenme orta derecededir Benign hipertansiyondaki morfolojik degismeler sunlardir Kalp kan basincinin yukselisine kosut olarak sol kalpte hipertrofi meydana gelir Hipertrofi malign hipertansiyondaki kadar guclu degildir Hipertrofik kalp daha kolay yetmezlige girer ve myokard infarkti daha siktir Arterler ateroskleroz ve arterioskleroz daha sik gorulur Hipertansif arteriosklerozda arteriollerde 2 degisiklik izlenir hyalin dejenerasyon ve elastika hiperplazisi Hyalin dejenerasyonda arteriollerdeki hyalinlesme hyalinosis intimadan baslar ve oteki katmanlara yayilir Arteriol ceperinde biriken hyalinsi madde kandan gelerek intimada biriken fibrin ve plazma proteinlerinden kokenlidir Hyalinlesme alanlari homojen eozinofil gorunumdedir Arte riollerin lumenleri giderek daralir Periferik direnc artar Kan akimi guclesir ve kan basinci yukselir Arteriol degisiklikleri yaygindir ancak en erken bobreklerde baslar Hipoksik bobrekler giderek kuculur selim nefroskleroz Elastika hiperplazisinde lamina elastica interna birkac tabakaya ayrilir buna reduplikasyon elastosis denir Kan basinci yukseldikce elastik lifler artar ve mediaya yayilir Kucuk captaki arterler aort gibi elastik arter ozelligi kazanir Bu degisik likler hipertansiyonun kompanzasyonu cabasidir Ancak zamanla damarlarin lumeni daralarak hipertansiyonun daha da artmasina yol acar Bu degisimler once bobreklerde gorulur Hastalar kalp yetmezligi beyin kanamasi ve uremiden olur 2 Habis evre malign hipertansiyon Sistolik kan basinci ile birlikte diastolik basinc da yukselir ve 140 mmHg nin uzerine cikar Daha cok genclerde gorulur Genellikle hizli seyreder En onemli bozukluklarini bobreklerde olusturdugu icin baslica olum nedeni ure midir Malign hipertansiyon ya birden baslar primer malign hipertansiyon ya da selim fazin bir sure sonra degismesiyle ortaya cikar sekonder malign hiper tansiyon Kronik bobrek hastaliklarinda ve esansiyel selim hipertansiyonda bu tur degismeler saptanabilmektedir Habis hipertansiyondaki morfolojik degisiklikler sunlardir Kalp sol kalpte asiri hipertrofi gelisir Infarkt ve yetmezlik riski cok yuksektir Arterioller 2 tip degisiklik gorulur arteriol nekrozu ve hucre hiperplazisi Her ikisine de malign arterioloskleroz denir Malign hipertansiyonda olusan arteriol degisiklikleri en cok bobrekler uzerine etkilidir i Arteriol nekrozu arteriolonecrosis arteriol ceperinin bir bolumunu ya da tumunu ilgilendiren fibrinoid nekroz vardir Vaso vasorum lezyonlari aorta mediasinda nekrozlara yol acar ii Hucre hiperplazisi produktif endarterit hiperplastik arterioskleroz intimada ve mediada hucre artisina bagli kalinlasma olur Damar lumenleri ileri derecede daralir OnlemeYuksek tansiyonun hastalik yukunun buyuk bir kismi hipertansif olarak etiketlenmeyen kisiler tarafindan yasanir Sonucta yuksek tansiyon sonuclarini azaltmak ve antihipertansif ilaclara olan ihtiyaci azaltmak icin toplum stratejileri gereklidir Ilaclara baslamadan once kan basincini dusurmek icin yasam tarzi degisiklikleri onerilir 2004 Britanya Hipertansiyon Dernegi yonergeleri hipertansiyonun birincil onlenmesi icin 2002 de ABD Ulusal Yuksek Tansiyon Egitim Programi tarafindan belirtilenlerle tutarli yasam tarzi degisikliklerini onermistir Yetiskinler icin normal vucut agirligini koruyun orn vucut kitle indeksi 20 25 kg m2 Diyetteki sodyum alimini lt 100 mmol gune dusurun lt 6 g sodyum klorur veya lt 2 4 g sodyum gun Tempolu yuruyus gibi duzenli aerobik fiziksel aktivite yapin gunde 30 dakika haftanin cogu gunu Alkol tuketimini erkeklerde en fazla 3 unite gun ve kadinlarda en fazla 2 unite gun ile sinirlayin Meyve ve sebze acisindan zengin ornegin gunde en az bes porsiyon beslenin stresi azaltin Stresten kacinmak veya stresi yonetmeyi ogrenmek kisinin kan basincini kontrol etmesine yardimci olabilir Stresi hafifletmeye yardimci olabilecek birkac rahatlama teknigi sunlardir meditasyon sicak banyolar yoga uzun yuruyuslere cikmak Etkili yasam tarzi degisikligi kan basincini bireysel bir antihipertansif ilac kadar dusurebilir Iki veya daha fazla yasam tarzi degisikligi daha da iyi sonuclar elde edebilir Diyetle tuz aliminin azaltilmasinin kan basincini dusurdugune dair onemli kanitlar vardir ancak bunun olum oranlarinda ve kardiyovaskuler hastaliklarda azalmaya donusup donusmedigi belirsizligini korumaktadir Tahmini 6g gun ve lt 3g gun sodyum aliminin her ikisi de yuksek olum riski veya major kardiyovaskuler hastalik ile iliskilidir ancak fazla sodyum alimi ile olumsuz sonuclar arasindaki iliski yalnizca hipertansiyonu olan kisilerde gozlemlenmektedir Sonucta tesadufi kontrollu calismalardan elde edilen sonuclarin yoklugunda diyetle tuz alimini 3 g gun un altina dusurmenin mantikliligi sorgulanmistir ESC kilavuzlari periodontitisin kotu kardiyovaskuler saglik durumuyla iliskili oldugunu belirtmektedir Hipertansiyon icin duzenli taramanin degeri tartisilmaktadir 2004 yilinda Ulusal Yuksek Tansiyon Egitim Programi 3 yas ve uzeri cocuklarin her saglik ziyaretinde en az bir kez kan basinci olcumu yaptirmasini tavsiye etti ve Ulusal Kalp Akciger ve Kan Enstitusu ve Amerikan Pediatri Akademisi de benzer oneride bulundu Ancak Amerikan Aile Hekimleri Akademisi ABD Onleyici Hizmetler Gorev Grubu nun semptomlari olmayan cocuk ve ergenlerde hipertansiyon taramasinin yararlari ve zararlari dengesini belirlemek icin mevcut kanitlarin yetersiz oldugu yonundeki gorusunu desteklemektedir ABD Onleyici Hizmetler Gorev Gucu 18 yas ve uzeri yetiskinlerin ofis kan basinci olcumuyle hipertansiyon acisindan taranmasini onerir TedaviYasam tarzi degisiklikleri Hipertansiyon tedavisinin ilk adimi diyet degisiklikleri fiziksel aktivite ve kilo kaybi dahil olmak uzere yasam tarzi degisiklikleridir Bunlarin hepsi bilimsel tavsiyelerde onerilmis olsa da Cochrane sistematik incelemesi hipertansiyonu olan kisilerde kilo verme diyetlerinin olum uzun vadeli rahatsizliklar veya olumsuz olaylara etkilerine iliskin veri eksikligi nedeniyle hicbir kanit bulamadi Hipertansiyon icin birinci tip tedavi onerilen onleyici yasam tarzi degisiklikleri ile aynidir ve diyet degisiklikleri fiziksel egzersiz ve kilo vermeden olusur Bu degisikliklerin hepsinin hipertansiyonu olan kisilerde kan basincini onemli olcude azalttigi gosterilmistir Hipertansiyon hemen ilac kullanimini gerektirecek kadar yuksek olsa dahi yasam tarzi degisiklikleri yine de tavsiye edilir gevseme veya meditasyon gibi psikolojik stresi azaltmak icin tasarlanmis farkli programlar hipertansiyonu azaltmak icin onerilir Ancak bilimsel calismalar genel olarak bunlarin etkinligini desteklemez cunku sonuclar kanitlanamamistir gibi beslenme degisikligi faydalidir Beyaz irka mensup kisiler icin uzun vadeli 4 haftadan fazla az sodyum diyeti hem hipertansiyonu olan bireylerde hem de tansiyonu normal olan bireylerde tansiyonu dusurmede etkilidir Ayrica National Heart Lung and Blood Institute tarafindan desteklenen findik tahil balik tavuk meyve ve sebze acisindan zengin bir diyet olan DASH diyeti de kan basincini dusurur Diyet potasyum magnezyum kalsiyum ve protein acisindan zengin olmasina ragmen planin onemli ozelligi sodyum aliminin sinirlandirilmasidir Ilac Tedavileri Gunumuzde hipertansiyon tedavisinde kullanilan ve antihipertansif ilaclar denilen cesitli ilac tedavi siniflandirmalari vardir Hipertansiyon icin birinci basamak ilaclar arasinda tiazid diuretikler kalsiyum kanal blokorleri anjiyotensin donusturucu enzim inhibitorleri ACE inhibitorleri ve anjiotensin II reseptor antagonistleri anjiyotensin reseptor blokerleri ARB ler bulunur Bu ilaclar tek basina veya birlikte kullanilabilir ACE inhibitorleri ve ARB lerin birlikte kullanilmasi onerilmez ikinci secenek kan basinci degerlerini tedavi oncesi seviyelere dondurmeye calisan karsi duzenleyici mekanizmalari en aza indirmeye hizmet edebilir ancak birinci basamak kombinasyon tedavisine iliskin yeterli kanitlar yoktur Cogu insan hipertansiyonunu kontrol altina almak icin birden fazla ilaca ihtiyac duyar Hedef seviyelere ulasilamadiginda kan basinci kontrolune yonelik ilaclar basamakli bakim yaklasimiyla uygulanmalidir Yaslilarda bu tur ilaclarin kesilmesi saglik uzmanlari tarafindan dusunulebilir cunku olum orani kalp krizi veya inme uzerinde etkisi olduguna dair guclu bir kanit yoktur Daha onceleri atenolol gibi beta blokorlerin hipertansiyon icin birinci basamak tedavi olarak kullanildiginda benzer faydali etkilere sahip oldugu dusunuluyordu Bununla birlikte 13 calismayi iceren bir Cochrane incelemesi beta blokorlerin kardiyovaskuler hastaliklari onlemedeki etkilerinin diger antihipertansif ilaclardan daha az oldugunu buldu Hipertansiyonu olan cocuklara antihipertansif ilac recete edilmesi konusunda sinirli kanit vardir Bunu plaseboyla karsilastiran ve kisa vadede kan basinci uzerinde ilimli bir etki gosteren sinirli kanit vardir Daha yuksek dozun uygulanmasi kan basincindaki azalmayi daha fazla artirmadi Receteler yazilirken kisinin kardiovaskuler riskler miyokardial enfarktus ve felc riski dahil ve kan basinc degerleri goz onune alinir Ilac tedavisine baslanirsa Ulusal Kalp Akciger ve Kan Enstitusu nun Yedinci Ortak Ulusal Yuksek Tansiyon Komitesi JNC 7 doktorun tedaviye olan tepkiyi goruntulemesini ve ilac tedavisinden dolayi olusan herhangi bir olumsuz reaksiyonu degerlendirmesini tavsiye etmistir Tansiyonun 5 mmHg dusurulmesi felc riskini 34 ve riskini 21 azaltabilir Tansiyonun dusurulmesi ayrica Kardiyovaskuler hastaliklar nedeniyle demans kalp yetmezligi ve olum orani ihtimalini de azaltabilir Tedavinin amaci kan basincini cogu kiside 140 90 mmHg duzeyinden asagiya ve diyabet veya bobrek hastaligi olanlar kisilerde daha da dusuk seviyeye indirmek olmalidir Bazi tip uzmanlari seviyenin 120 80 mmHg den asagida tutulmasini tavsiye eder Kan basinci hedefine ulasilmazsa daha fazla tedaviye ihtiyac vardir Ilac tedavisinin ve cesitli alt gruplar icin tedavinin en iyi sekilde belirlenmesine dair esaslar zamanla degismistir ve ulkelere gore farklidir Uzmanlar en iyi ilac tedavisi uzerinde fikir birligine varamamaktadir Cochrane isbirligi Dunya Saglik Orgutu ve Birlesik Devletler in rehber ilkeleri tercih edilen ilk tedavi olarak az dozlu tedaviyi destekler Birlesik Krallik in rehber ilkeleri 55 yas ustu ya da Afrika veya Karayip kokenli kisiler icin kalsiyum kanal blokorlerinin CCB onemini vurgular Bu rehber ilkeler genc kisiler icin tercih edilen ilk tedavi olarak tavsiye eder Japonya da CCB ACEI ARB tiazid diuretikler beta blokorler ve alfa blokorler dahil olmak uzere alti ilac tedavisi sinifindan herhangi biri makul kabul edilir Kanada da alfa blokorler haric diger ilac tedavileri olasi ilk secenekler olarak onerilir Ilac Kombinasyonlari Cogu insan hipertansiyonu kontrol altinda tutmak icin birden fazla ilaca gerek duyar JNC7 ve ESH ESC rehber ilkeleri tansiyon sistolik hedefin 20 mmHg uzerinde ya da diyastolik hedefin 10 mmHg uzerinde oldugu durumlarda tedaviye iki ilac ile baslanmasini destekler Tavsiye edilen kombinasyonlar renin anjiyotensin sistem inhibitorleri ve kalsiyum kanal blokerleri ya da renin anjiyotensin sistem inhibitorleri ve diuretiklerdir Kabul edilebilir kombinasyonlara sunlar dahildir Kalsiyum kanal blokerleri ve diuretikler Beta blokerler ve diuretikler Dihidropiridin kalsiyum kanal blokerleri ve beta blokorler Dihidropiridin kalsiyum kanal blokerleri ile verapamil veya diltiazem Kabul edilemez kombinasyonlar sunlardir Dihidropiridin olmayan kalsiyum blokerleri verapamil veya diltiazem gibi ve beta blokorler Cift renin anjiyotensin sistem blokaji or anjiyotensin donusturucu enzim inhibitoru anjiyotensin reseptor blokeri Renin anjiyotensin sistem blokorleri ve beta blokorler Beta blokorler ve antiadrenerjik ilaclar Yuksek akut bobrek yetmezligi riskinden dolayi mumkun olan durumlarda bir ACE inhibitor veya anjiyotensin II reseptor antagonist bir diuretik ve bir selektif COX2 inhibitorler ve ibuprofen gibi recetesiz ilaclar dahil NSAID steroid olmayan anti inflamatuar ilac iceren kombinasyonlar kullanmaktan kacinilir Kombinasyon Avustralya saglik literaturunde halk arasinda uclu darbe uclu bela olarak bilinir Iki sinif ilacin sabit kombinasyonunu iceren tabletler mevcuttur Kullanisli olmakla beraber bu kombinasyonlar tedavisi tekli bilesen uzerine kurulmus olan kisilere mahsustur Yaslilar 60 yas ve uzeri kisilerde orta ve ciddi derecede hipertansiyonun tedavisi olum oranlarini ve kardiyovaskuler yan etkileri azaltir 80 yas uzerindeki kisilerde tedavinin olum oranlarini ciddi olcude azalttigi gorulmemistir ancak kalp hastaliklari riskini azaltir Amerika da tercih edilen ilac tedavisi olan ile onerilen tansiyon hedefi 140 90 mm Hg den azdir Yeniden duzenlenmis Birlesik Krallik rehber ilkelerinde hedef klinik olcumlerde 150 90 mmHg den az veya ambulatuvarda ya da evde tansiyon olcumunde 145 85 mmHg den az olan durumlar icin tercih edilen tedavi kalsiyum kanal blokerlerdir Direncli hipertansiyon Direncli hipertansiyon farkli etki mekanizmali uc veya daha fazla antihipertansif ilacin ayni anda recete edilmesine ragmen yuksek kan basincinin hedef duzeyin uzerinde kalmasi olarak tanimlanir Receteli ilaclari belirtildigi sekilde almamak direncli hipertansiyonun onemli bir nedenidir Direncli hipertansiyon norojenik hipertansiyon olarak bilinen bir etki olan otonom sinir sisteminin kronik olarak yuksek faaliyetinden de kaynaklanabilir Bu durumdaki kisilerde kan basincini dusurmek icin barorefleksi uyaran elektrik tedavileri bir secenek olarak arastirilmaktadir Direncli hipertansiyonun bazi yaygin ikincil nedenleri obstruktif uyku apnesi feokromositoma renal arter stenozu aort daralmasi ve birincil aldosteronizm dur Direncli hipertansiyonu olan her bes kisiden birinde tedavi edilebilir ve bazen de iyilestirilebilen birincil aldosteronizm vardir Direncli hipertansiyonun tedavisine dair rehber ilkeler Birlesik Krallik ta ve ABD de yayimlanmistir Olasilik2000 yili itibariyla neredeyse bir milyar insan yani dunyadaki yetiskin nufusunun 26 sinin hipertansiyonu vardir Hem gelismis 333 milyon hem de gelismekte olan 639 milyon ulkelerde yaygindir Ancak bu oranlar Hindistan in kirsal bolgelerinde 3 4 erkek ve 6 8 kadin kadar dusuk ve Polonya da 68 9 erkek ve 72 5 kadin kadar yuksek olan degerlerle farkli bolgelerde degiskenlik gosterir 1995 yilinda Birlesik Devletler de 43 milyon insanin hipertansiyonu oldugu veya antihipertansif ilaclar aldiklari tahmin ediliyordu Bu deger Birlesik Devletler yetiskin nufusunun 24 unu temsil ediyordu Amerika Birlesik Devletleri nde hipertansiyon oranlari artiyordu ve 2004 te 29 a ulasti 2006 itibariyla hipertansiyon Birlesik Devletler de 76 milyon yetiskini nufusun 34 u etkilemekte ve Afrikali Amerikali yetiskinler 44 ile dunyadaki en yuksek hipertansiyon oranina sahiptir Yerli Amerikalilar arasinda yaygin beyazlar ve Meksikali Amerikalilar arasinda nadirdir Oranlar yasla beraber artar ve daha yuksektir Hipertansiyon kadinlara nazaran menopoz bu farki azaltsa da erkekler ve dusuk sahip olanlar arasinda daha yaygindir Cocuklar Cocuklarda yuksek tansiyon orani artmaktadir Cocukluk caginda ozellikle ergenlikte hipertansiyon altta yatan bir bozuklugun sonucudur Obezite disinda cocuklarda bobrek hastaliklari hipertansiyonun en yaygin 60 70 nedenidir Ergenlerde vakalarin 85 95 ine tekabul eden birincil veya surekli hipertansiyon vardir TarihceHarvey in Exercitatio Anatomica de Motu Cordis et Sanguinis in Animalibus undan damarlarin goruntusu Kardiyovaskuler sistemin modern anlayisi De motu cordis adli kitabinda kan dolasimini anlatan doktor William Harvey in 1578 1657 calismasiyla basladi Harvey De otu ordis Kalp ve Kan Hareketleri Uzerine adli kitabinda kan dolasimini anlatmistir Ingiliz din adami Stephen Hales 1733 te ilk yayinlanan kan basinci olcumunu yapti Ancak yuksek tansiyonun klinik bir vaka olmasi 1896 da Scipione Riva Rocci tarafindan kolluklu tansiyon aletinin icadiyla gundeme geldi Bu bulus sistolik tansiyonun kliniklerde olculebilmesine olanak sagladi 1905 yilinda Nikolai Korotkoff atardamari stetoskopla dinlerken tansiyon aletinin kola gecirilen kismindaki hava bosaltildiginda duyulan Korotkoff seslerini tanimlayarak sistemi gelistirmistir Bu sistolik ve diyastolik basincin olculmesine izin verdi Tanilama Hipertansif kriz geciren hastalarin semptomlarina benzer semptomlar Orta Cag Farsca tip metinlerinde doluluk hastaligi bolumunde tartisilir Semptomlari bas agrisi basta agirlik hareketlerde yavaslik vucutta genel kizariklik ve dokunuldugunda sicaklik hissi belirgin sismis ve gergin damarlar nabizda dolgunluk ciltte gerginlik renkli ve yogun idrar istah kaybi zayif gorme dusunme bozuklugu esneme uyusukluk damar yirtilmasi ve hemorajik felctir Doluluk hastaliginin kan damarlarindaki asiri miktarda kandan kaynaklandigi dusunuluyordu Hipertansiyonun bir hastalik olarak tanimlanmasi digerlerinin yani sira 1808 de Thomas Young dan ve ozellikle 1836 da Richard Bright dan geldi Bobrek hastaligi belirtisi olmayan bir kiside kan basincinin yukseldigine iliskin ilk rapor Frederick Akbar Mahomed 1849 1884 tarafindan yapilmistir 1990 li yillara kadar sistolik hipertansiyon sistolik kan basincinin 160 mm Hg veya daha yuksek olmasi olarak tanimlaniyordu 1993 yilinda WHO ISH kilavuzlari hipertansiyon esigi olarak 140 mmHg yi tanimladi Tedavi Tarihsel olarak sert nabiz olarak adlandirilan hastaligin tedavisinde kan alma ya da suluk uygulamalariyla kan miktari azaltiliyordu Cin in Sari Imparatoru Cornelius Celsus Galen ve Hipokrat kan alma yontemini savunuyordu Sert nabiz hastaliginin tedavisine yonelik terapotik yaklasim hastalar icin yasam tarzi ofkeden ve cinsel iliskiden uzak durmak ve diyet programinda degisiklik yapilmasini iceriyordu sarap et ve hamur isleri tuketiminden kacinmak ogundeki yiyecek miktarini azaltmak az enerjili beslenmek diyette ispanak ve sirke kullanmak gibi 19 ve 20 yuzyillarda hipertansiyonun etkili farmakolojik tedavisi mumkun olmadan once her biri cok yan etkileri olan uc tedavi yontemi kullanildi kati sodyum kisitlamasi ornegin pirinc diyeti sempatektomi sempatik sinir sisteminin bazi kisimlarinin cerrahi ablasyonu ve pirojen tedavisi atese neden olan maddelerin enjeksiyonu dolayli olarak kan basincini dusurme Yuksek tansiyon icin ilk kimyasal olan sodyum tiyosiyanat 1900 yilinda kullanilmis olup pek cok yan etkisi vardi ve populer olmadi Ikinci Dunya Savasi sonrasinda cesitli baska maddeler de gelistirildi Bunlardan en populer ve makul derecede etkili olanlari tetrametilamonyum klorur heksametonyum hidralazin ve reserpindir Rauwolfia serpentina sifali bitkisinden turetilmistir Bunlarin hicbiri iyi tolere edilmedi Agizdan alinabilen ilk iyi tolere edilen ajanlarin kesfiyle buyuk ilerleme saglandi Bunlardan ilki tiazit idrar sokturucu klorotiazid olup Sulfanilamid antibiyotiginden gelistirildi ve 1958 de kullanima sunuldu Bu madde tuz atilimini artirirken sivi birikimini onluyordu Birlesik Devletler Gaziler Idaresi nin sponsorlugunda yapilan rastgele kontrollu denemede hidroklorotiazid arti reserpin arti hidralazin ile plasebo madde karsilastirilmistir Tedavi gormeyen yuksek tansiyonlu kisilerin oldugu grupta tedavi edilen hastalara gore cok daha fazla rahatsizlik gelistiginden calisma erken safhada duruldurulmus ve onlarin tedaviden mahrum birakilmasi etik bulunmamistir Calismaya dusuk tansiyonlu kisilerle devam edilmis ve tedavinin orta derecede hipertansiyonlu kisilerde dahi kardiyovaskuler olum riskini yaridan fazla oranda engelledigi gorulmustur 1975 yilinda klorotiazidi gelistiren ekibe Lasker Ozel Halk Sagligi odulu verildi Bu calismalarin sonuclari sayesinde yuksek tansiyon hakkinda halk bilincini artirma amacli halk sagligi kampanyalari yapildi ve yuksek tansiyonun olcumu ve tedavisi tesvik edildi Bu tedbirlerin 1972 1994 yillari arasinda felc ve iskemik kalp kastaliginda gorulen 50 lik dususe en azindan kismen katkisi oldugu gorunmektedir Daha sonra antihipertansif ajanlar olarak beta blokorler kalsiyum kanal blokoruleri anjiyotensin donusturucu enzim ACE inhibitorleri anjiyotensin reseptor blokerleri ve renin inhibitorleri gelistirildi Toplum ve KulturFarkindalik Grafikte tarafindan gerceklestirilen dort calismada karsilastirilan hipertansiyon farkindaligi tedavisi ve kontrolu gosterilmektedir Dunya Saglik Orgutu hipertansiyon ya da yuksek kan basincini kardiyovaskuler mortalitenin ana sebebi olarak tanimlar 85 adet ulusal hipertansiyon toplulugu ve derneginden olusan bir semsiye orgut olan Dunya Hipertansiyon Dernegi WHL dunya capinda hipertansif hasta olan kisilerin 50 den fazlasinin durumlarinin farkinda olmadigini belirledi WHL bu sorunu ele almak icin 2005 yilinda hipertansiyon hakkinda farkindalik yaratma amacli kuresel bir kampanya baslatmis ve her yil 17 Mayis gununu Dunya Hipertansiyon Gunu DHG olarak kabul etmistir Son uc yilda daha fazla ulusal topluluk DHG ye katilmis ve mesajlarini halka iletmek icin yenilikci yollar denemislerdir 2007 de DHG ye 47 uye ulkenin rekor katilimi saglanmistir DHG haftasi boyunca tum bu ulkeler yerel hukumetler profesyonel topluluklar sivil toplum orgutleri ve ozel kuruluslarla ortak calisarak cesitli medya ve kamu toplantilari yoluyla hipertansiyon farkindaligini artirmaya calismistir Internet ve televizyon gibi kitle iletisim araclari kullanilarak verilmek istenen mesaj 250 milyondan fazla kisiye ulasmistir Yillar gectikce ivmesi artan DHG yuksek tansiyondan muzdarip 1 5 milyar civarinda oldugu tahmin edilen hemen herkese ulasmak konusunda emin adimlarla ilerlemektedir Ekonomi Yuksek tansiyon Birlesik Devletler de temel saglik hizmeti veren kuruluslara basvurulmasina neden olan en yaygin tibbi kronik sorundur Amerikan Kalp Dernegi 2010 yilinda yuksek tansiyonun yol actigi dogrudan ve dolayli maliyetleri 76 6 milyar olarak tahmin etmistir Birlesik Devletler de yuksek tansiyonlu insanlarin 80 i durumlarinin farkindadir ve 71 ise tansiyon dusuren bazi ilaclar kullanmaktadir Ancak hipertansiyonu oldugunu bilen kisilerin sadece 48 i durumlarini gerektigi gibi kontrol etmektedir Yuksek tansiyonun tani tedavi veya kontrolunde yetersizlikler hipertansiyonun tedavisini tehlikeye atabilir tansiyonu kontrol etmeye calisirken istenen kan basinci seviyesine ulasmak icin alinmasi gereken birden cok ilacin kullanilmasina direnc gosterilmesi dahil pek cok engelle karsilasir Ayrica tibbi planlara sadik kalinmasi ve yasam tarzinda degisiklik yapilmasinda da zorluklar yasanir Yine de tansiyonda varilmak istenen hedeflere ulasmak mumkundur Tansiyonun dusurulmesi ileri tibbi bakimin yaratacagi masraflari belirgin sekilde azaltmaktadir Ayrica bakinizPulmoner yuksek tansiyonKaynakca a b c d e CDC 19 Subat 2015 6 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Mart 2016 a b Lackland DT Weber MA Mayis 2015 Global burden of cardiovascular disease and stroke hypertension at the core The Canadian Journal of Cardiology 31 5 ss 569 571 doi 10 1016 j cjca 2015 01 009 PMID 25795106 a b Mendis S Puska P Norrving B 2011 PDF 1ci bas Cenevre World Health Organization in collaboration with the World Heart Federation and the World Stroke Organization s 38 ISBN 978 92 4 156437 3 17 Agustos 2014 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi a b Hernandorena I Duron E Vidal JS Hanon O Temmuz 2017 Treatment options and considerations for hypertensive patients to prevent dementia Expert Opinion on Pharmacotherapy 18 10 ss 989 1000 doi 10 1080 14656566 2017 1333599 PMID 28532183 a b c d e f g h i j k Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi Lancet2015 isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme a b c d Carretero OA Oparil S Ocak 2000 Essential hypertension Part I definition and etiology Circulation 101 3 ss 329 335 doi 10 1161 01 CIR 101 3 329 PMID 10645931 Yang BY Qian Z Howard SW Vaughn MG Fan SJ Liu KK Dong GH Nisan 2018 Global association between ambient air pollution and blood pressure A systematic review and meta analysis Environmental Pollution Cilt 235 ss 576 588 Bibcode 2018EPoll 235 576Y doi 10 1016 j envpol 2018 01 001 PMID 29331891 a b c d Whelton PK Carey RM Aronow WS Casey DE Collins KJ Dennison Himmelfarb C DePalma SM Gidding S Jamerson KA Jones DW MacLaughlin EJ Muntner P Ovbiagele B Smith SC Spencer CC Stafford RS Taler SJ Thomas RJ Williams KA Williamson JD Wright JT Haziran 2018 2017 ACC AHA AAPA ABC ACPM AGS APhA ASH ASPC NMA PCNA Guideline for the Prevention Detection Evaluation and Management of High Blood Pressure in Adults A Report of the American College of Cardiology American Heart Association Task Force on Clinical Practice Guidelines Hypertension 71 6 ss e13 e115 doi 10 1161 HYP 0000000000000065 PMID 29133356 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi NIH2015Tx isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi Camp2015 isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme a b Naish J Court DS 2014 Medical sciences 2 bas Elsevier Health Sciences s 562 ISBN 978 0 7020 5249 1 12 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Nisan 2024 Lau DH Nattel S Kalman JM Sanders P Agustos 2017 Modifiable Risk Factors and Atrial Fibrillation Circulation inceleme 136 6 ss 583 596 doi 10 1161 CIRCULATIONAHA 116 023163 PMID 28784826 Hypertension Ingilizce World Health Organization 12 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Mayis 2022 Arterial Hypertension of the European Society of Hypertension ESH and of the European Society of Cardiology ESC Temmuz 2013 European Heart Journal 34 28 ss 2159 2219 doi 10 1093 eurheartj eht151 PMID 23771844 Eksik ya da bos baslik yardim a b James PA Oparil S Carter BL Cushman WC Dennison Himmelfarb C Handler J Lackland DT LeFevre ML MacKenzie TD Ogedegbe O Smith SC Svetkey LP Taler SJ Townsend RR Wright JT Narva AS Ortiz E Subat 2014 2014 evidence based guideline for the management of high blood pressure in adults report from the panel members appointed to the Eighth Joint National Committee JNC 8 JAMA 311 5 ss 507 520 doi 10 1001 jama 2013 284427 PMID 24352797 Petrie JR Guzik TJ Touyz RM Mayis 2018 Diabetes Hypertension and Cardiovascular Disease Clinical Insights and Vascular Mechanisms The Canadian Journal of Cardiology 34 5 ss 575 584 doi 10 1016 j cjca 2017 12 005 PMC 5953551 2 PMID 29459239 a b c d e f g h i Schmidt BM Durao S Toews I Bavuma CM Hohlfeld A Nury E Meerpohl JJ Kredo T Mayis 2020 Screening strategies for hypertension The Cochrane Database of Systematic Reviews 2020 5 Cochrane Hypertension Group ss CD013212 doi 10 1002 14651858 CD013212 pub2 PMC 7203601 2 PMID 32378196 KB1 bakim goster yazarlar link a b c d e f g h Chobanian AV Bakris GL Black HR Cushman WC Green LA Izzo JL Jones DW Materson BJ Oparil S Wright JT Roccella EJ ve digerleri Joint National Committee on Prevention National High Blood Pressure Education Program Coordinating Committee Aralik 2003 Seventh report of the Joint National Committee on Prevention Detection Evaluation and Treatment of High Blood Pressure Hypertension 42 6 ss 1206 1252 doi 10 1161 01 HYP 0000107251 49515 c2 PMID 14656957 a b c National Clinical Guidance Centre Agustos 2011 7 Diagnosis of Hypertension 7 5 Link from evidence to recommendations PDF National Institute for Health and Clinical Excellence s 102 23 Temmuz 2013 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 22 Aralik 2011 a b c Mancia G De Backer G Dominiczak A ve digerleri Eylul 2007 2007 ESH ESC Practice Guidelines for the Management of Arterial Hypertension ESH ESC Task Force on the Management of Arterial Hypertension J Hypertens 25 9 ss 1751 62 doi 10 1097 HJH 0b013e3282f0580f PMID 17762635 KB1 bakim Digerlerinin yanlis kullanimi link KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link a b c d Williams B Poulter NR Brown MJ ve digerleri Mart 2004 Guidelines for management of hypertension report of the fourth working party of the British Hypertension Society 2004 BHS IV J Hum Hypertens 18 3 ss 139 85 doi 10 1038 sj jhh 1001683 PMID 14973512 KB1 bakim Digerlerinin yanlis kullanimi link KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link a b c d e Dionne JM Abitbol CL Flynn JT Ocak 2012 Hypertension in infancy diagnosis management and outcome Pediatr Nephrol 27 1 ss 17 32 doi 10 1007 s00467 010 1755 z PMID 21258818 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Din Dzietham R Liu Y Bielo MV Shamsa F Eylul 2007 High blood pressure trends in children and adolescents in national surveys 1963 to 2002 Circulation 116 13 ss 1488 96 doi 10 1161 CIRCULATIONAHA 106 683243 PMID 17846287 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link a b c d e The fourth report on the diagnosis evaluation and treatment of high blood pressure in children and adolescents Pediatrics 114 2 Suppl 4th Report Agustos 2004 ss 555 76 PMID 15286277 a b c Fisher ND Williams GH 2005 Hypertensive vascular disease Kasper DL Braunwald E Fauci AS ve digerleri Ed Harrison s Principles of Internal Medicine 16 16 bas New York NY McGraw Hill ss 1463 81 ISBN 0 07 139140 1 KB1 bakim Digerlerinin yanlis kullanimi link KB1 bakim Birden fazla ad editor listesi link Marshall IJ Wolfe CD McKevitt C Temmuz 2012 Lay perspectives on hypertension and drug adherence systematic review of qualitative research The BMJ Cilt 345 ss e3953 doi 10 1136 bmj e3953 PMC 3392078 2 PMID 22777025 a b Wong TY Wong T Mitchell P Subat 2007 The eye in hypertension Lancet 369 9559 ss 425 435 doi 10 1016 S0140 6736 07 60198 6 PMID 17276782 Truncal obesity Concept Id C4551560 MedGen NCBI ncbi nlm nih gov Ingilizce 24 Nisan 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Nisan 2022 a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w O Brien E Beevers DG Lip GY 2007 ABC of hypertension Londra BMJ Books ISBN 978 1 4051 3061 5 High Blood Pressure Understanding the Silent Killer Center for Drug Evaluation and Research Ingilizce U S Food and Drug Administration 21 Ocak 2021 25 Nisan 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Nisan 2024 Papadopoulos DP Mourouzis I Thomopoulos C Makris T Papademetriou V Aralik 2010 Hypertension crisis Blood Press 19 6 ss 328 36 doi 10 3109 08037051 2010 488052 PMID 20504242 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link a b c d e f Marik PE Varon J Haziran 2007 Hypertensive crises challenges and management Chest 131 6 ss 1949 62 doi 10 1378 chest 06 2490 PMID 17565029 4 Aralik 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Subat 2014 Rodriguez MA Kumar SK De Caro M 1 Nisan 2010 Hypertensive crisis Cardiology in Review 18 2 ss 102 107 doi 10 1097 CRD 0b013e3181c307b7 PMID 20160537 Hypertensive Crisis heart org 25 Temmuz 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Temmuz 2015 a b Perez MI Musini VM Ocak 2008 Pharmacological interventions for hypertensive emergencies The Cochrane Database of Systematic Reviews 2008 1 ss CD003653 doi 10 1002 14651858 CD003653 pub3 PMC 6991936 2 PMID 18254026 Gibson Paul 30 Temmuz 2009 eMedicine Obstetrics and Gynecology Medscape 15 Kasim 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Haziran 2009 a b Rodriguez Cruz Edwin 6 Nisan 2010 eMedicine Pediatrics Cardiac Disease and Critical Care Medicine Medscape 20 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Haziran 2009 Global health risks mortality and burden of disease attributable to selected major risks PDF World Health Organization 2009 1 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 10 Subat 2012 Lewington S Clarke R Qizilbash N Peto R Collins R Aralik 2002 Age specific relevance of usual blood pressure to vascular mortality a meta analysis of individual data for one million adults in 61 prospective studies Lancet 360 9349 ss 1903 13 doi 10 1016 S0140 6736 02 11911 8 PMID 12493255 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Singer DR Kite A Haziran 2008 Management of hypertension in peripheral arterial disease does the choice of drugs matter European Journal of Vascular and Endovascular Surgery 35 6 ss 701 8 doi 10 1016 j ejvs 2008 01 007 PMID 18375152 a b c d e f Goljan EF Rapid Review Pathology 5th edt Elsevier Philadelphia 2019 Zeng C Villar VA Yu P Zhou L Jose PA Nisan 2009 Reactive oxygen species and dopamine receptor function in essential hypertension Clinical and Experimental Hypertension 31 2 ss 156 78 doi 10 1080 10641960802621283 PMID 19330604 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Ehret GB Munroe PB Rice KM Bochud M Johnson AD Chasman DI ve digerleri Eylul 2011 Genetic variants in novel pathways influence blood pressure and cardiovascular disease risk Nature 478 7367 ss 103 109 Bibcode 2011Natur 478 103T doi 10 1038 nature10405 PMC 3340926 2 PMID 21909115 KB1 bakim Digerlerinin yanlis kullanimi link Lifton RP Gharavi AG Geller DS Subat 2001 Molecular mechanisms of human hypertension Cell 104 4 ss 545 556 doi 10 1016 S0092 8674 01 00241 0 PMID 11239411 a b Kato N Loh M Takeuchi F Verweij N Wang X Zhang W ve digerleri Kasim 2015 Trans ancestry genome wide association study identifies 12 genetic loci influencing blood pressure and implicates a role for DNA methylation Nature Genetics 47 11 ss 1282 1293 doi 10 1038 ng 3405 PMC 4719169 2 PMID 26390057 KB1 bakim Digerlerinin yanlis kullanimi link Bahremand Mustafa Zereshki Ehsan Matin Behzad Karami Rezaei Mansour Omrani Hamidreza 2021 Hypertension and coronary artery ectasia a systematic review and meta analysis study Clinical Hypertension 27 1 s 14 doi 10 1186 s40885 021 00170 6 PMC 8281588 2 PMID 34261539 Vasan RS Seshadri S Larson MG Kannel WB D Agostino RB Levy D Subat 2002 Residual lifetime risk for developing hypertension in middle aged women and men The Framingham Heart Study JAMA 287 8 ss 1003 1010 doi 10 1001 jama 287 8 1003 PMID 11866648 Carrera Bastos P Fontes Villalba M O Keefe JH Lindeberg S Cordain L 9 Mart 2011 The western diet and lifestyle and diseases of civilization Research Reports in Clinical Cardiology Ingilizce Cilt 2 ss 15 35 doi 10 2147 RRCC S16919 2 Temmuz 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Subat 2021 Vasan RS 27 Subat 2002 Residual lifetime risk for developing hypertension in middle aged women and men The Framingham Heart Study JAMA the journal of the American Medical Association 287 8 ss 1003 10 PMID 11866648 He FJ Haziran 2009 A comprehensive review on salt and health and current experience of worldwide salt reduction programmes Journal of human hypertension 23 6 ss 363 84 PMID 19110538 a b c Dickinson HO Mason JM Nicolson DJ Campbell F Beyer FR Cook JV Williams B Ford GA Lifestyle interventions to reduce raised blood pressure a systematic review of randomized controlled trials J Hypertens 2006 24 215 33 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi ReferenceA adi farkli icerikte birden fazla tanimlanmis Bkz Kaynak gosterme Haslam DW James WP 2005 Obesity Lancet 366 9492 ss 1197 209 doi 10 1016 S0140 6736 05 67483 1 PMID 16198769 Whelton PK He J Appel LJ Cutler JA Havas S Kotchen TA ve digerleri 2002 Primary prevention of hypertension Clinical and public health advisory from The National High Blood Pressure Education Program JAMA 288 15 ss 1882 8 doi 10 1001 jama 288 15 1882 PMID 12377087 KB1 bakim Digerlerinin yanlis kullanimi link KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Mesas AE Leon Munoz LM Rodriguez Artalejo F Lopez Garcia E The effect of coffee on blood pressure and cardiovascular disease in hypertensive individuals A systematic review and meta analysis Am J Clin Nutr 2011 94 1113 26 Vaidya A Forman JP Kasim 2010 Vitamin D and hypertension current evidence and future directions Hypertension 56 5 ss 774 9 doi 10 1161 HYPERTENSIONAHA 109 140160 PMID 20937970 Sorof J Daniels S Ekim 2002 Obesity hypertension in children a problem of epidemic proportions Hypertension 40 4 ss 441 447 doi 10 1161 01 HYP 0000032940 33466 12 PMID 12364344 a b Lawlor DA Mayis 2005 Early life determinants of adult blood pressure Current opinion in nephrology and hypertension 14 3 ss 259 64 PMID 15821420 Gois PH Souza ER Eylul 2020 Pharmacotherapy for hyperuricaemia in hypertensive patients The Cochrane Database of Systematic Reviews 2020 9 ss CD008652 doi 10 1002 14651858 CD008652 pub4 PMC 8094453 2 PMID 32877573 Fares A Haziran 2013 Winter Hypertension Potential mechanisms International Journal of Health Sciences 7 2 ss 210 219 doi 10 12816 0006044 PMC 3883610 2 PMID 24421749 Munoz Aguilera E Suvan J Buti J Czesnikiewicz Guzik M Barbosa Ribeiro A Orlandi M Guzik TJ Hingorani AD Nart J D Aiuto F Ocak 2020 Lembo G Ed Periodontitis is associated with hypertension a systematic review and meta analysis Cardiovascular Research 116 1 ss 28 39 doi 10 1093 cvr cvz201 PMID 31549149 KB1 bakim Editorler parametresini kullanan link KB1 bakim goster yazarlar link Dluhy RG Williams GH 1998 Endocrine hypertension Wilson JD Foster DW Kronenberg HM Ed Williams textbook of endocrinology 9 bas Philadelphia Montreal W B Saunders ss 729 749 ISBN 978 0 7216 6152 0 KB1 bakim Editorler parametresini kullanan link Grossman E Messerli FH Ocak 2012 Drug induced hypertension an unappreciated cause of secondary hypertension The American Journal of Medicine 125 1 ss 14 22 doi 10 1016 j amjmed 2011 05 024 PMID 22195528 Jiang J Liu M Parvez F Wang B Wu F Eunus M Bangalore S Newman JD Ahmed A Islam T Rakibuz Zaman M Hasan R Sarwar G Levy D Slavkovich V Argos M Scannell Bryan M Farzan SF Hayes RB Graziano JH Ahsan H Chen Y Agustos 2015 Association between Arsenic Exposure from Drinking Water and Longitudinal Change in Blood Pressure among HEALS Cohort Participants Environmental Health Perspectives 123 8 ss 806 812 doi 10 1289 ehp 1409004 PMC 4529016 2 PMID 25816368 Abhyankar LN Jones MR Guallar E Navas Acien A Nisan 2012 Arsenic exposure and hypertension a systematic review Environmental Health Perspectives 120 4 ss 494 500 doi 10 1289 ehp 1103988 PMC 3339454 2 PMID 22138666 Meng L Chen D Yang Y Zheng Y Hui R Mayis 2012 Depression increases the risk of hypertension incidence a meta analysis of prospective cohort studies Journal of Hypertension 30 5 ss 842 851 doi 10 1097 hjh 0b013e32835080b7 PMID 22343537 Hawkley LC Cacioppo JT Ekim 2010 Loneliness matters a theoretical and empirical review of consequences and mechanisms Annals of Behavioral Medicine 40 2 ss 218 227 doi 10 1007 s12160 010 9210 8 PMC 3874845 2 PMID 20652462 Roerecke M Tobe SW Kaczorowski J Bacon SL Vafaei A Hasan OS Krishnan RJ Raifu AO Rehm J Haziran 2018 Sex Specific Associations Between Alcohol Consumption and Incidence of Hypertension A Systematic Review and Meta Analysis of Cohort Studies Journal of the American Heart Association 7 13 ss e008202 doi 10 1161 JAHA 117 008202 PMC 6064910 2 PMID 29950485 Grossman E Messerli FH Ocak 2012 Drug induced Hypertension An Unappreciated Cause of Secondary Hypertension Am J Med 125 1 ss 14 22 doi 10 1016 j amjmed 2011 05 024 PMID 22195528 a b c d e Tahsinoglu M Cologlu AS Erseven G Dishekimleri icin Genel Patoloji Altin Matbaacilik Istanbul 1981 Conway J Nisan 1984 Hemodynamic aspects of essential hypertension in humans Physiol Rev 64 2 ss 617 60 PMID 6369352 a b Palatini P Julius S Haziran 2009 The role of cardiac autonomic function in hypertension and cardiovascular disease Curr Hypertens Rep 11 3 ss 199 205 PMID 19442329 Andersson OK Lingman M Himmelmann A Sivertsson R Widgren BR 2004 Prediction of future hypertension by casual blood pressure or invasive hemodynamics A 30 year follow up study Blood Press 13 6 ss 350 4 PMID 15771219 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Folkow B Nisan 1982 Physiological aspects of primary hypertension Physiol Rev 62 2 ss 347 504 PMID 6461865 Struijker Boudier HA le Noble JL Messing MW Huijberts MS le Noble FA van Essen H Aralik 1992 The microcirculation and hypertension J Hypertens Suppl 10 7 ss S147 56 PMID 1291649 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Safar ME London GM Agustos 1987 Arterial and venous compliance in sustained essential hypertension Hypertension 10 2 ss 133 9 PMID 3301662 Schiffrin EL Subat 1992 Reactivity of small blood vessels in hypertension relation with structural changes State of the art lecture Hypertension 19 2 Suppl ss II1 9 PMID 1735561 Chobanian AV Agustos 2007 Clinical practice Isolated systolic hypertension in the elderly N Engl J Med 357 8 ss 789 96 doi 10 1056 NEJMcp071137 PMID 17715411 Zieman SJ Melenovsky V Kass DA Mayis 2005 Mechanisms pathophysiology and therapy of arterial stiffness Arterioscler Thromb Vasc Biol 25 5 ss 932 43 doi 10 1161 01 ATV 0000160548 78317 29 PMID 15731494 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Navar LG Aralik 2010 Counterpoint Activation of the intrarenal renin angiotensin system is the dominant contributor to systemic hypertension J Appl Physiol 109 6 ss 1998 2000 discussion 2015 doi 10 1152 japplphysiol 00182 2010a PMC 3006411 2 PMID 21148349 Esler M Lambert E Schlaich M Aralik 2010 Point Chronic activation of the sympathetic nervous system is the dominant contributor to systemic hypertension J Appl Physiol 109 6 ss 1996 8 discussion 2016 doi 10 1152 japplphysiol 00182 2010 PMID 20185633 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Versari D Daghini E Virdis A Ghiadoni L Taddei S Haziran 2009 Endothelium dependent contractions and endothelial dysfunction in human hypertension Br J Pharmacol 157 4 ss 527 36 doi 10 1111 j 1476 5381 2009 00240 x PMC 2707964 2 PMID 19630832 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Marchesi C Paradis P Schiffrin EL Temmuz 2008 Role of the renin angiotensin system in vascular inflammation Trends Pharmacol Sci 29 7 ss 367 74 doi 10 1016 j tips 2008 05 003 PMID 18579222 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Gooch JL Sharma AC Eylul 2014 Targeting the immune system to treat hypertension where are we Current Opinion in Nephrology and Hypertension 23 5 ss 473 479 doi 10 1097 MNH 0000000000000052 PMID 25036747 Adrogue HJ Madias NE Mayis 2007 Sodium and potassium in the pathogenesis of hypertension The New England Journal of Medicine 356 19 ss 1966 1978 doi 10 1056 NEJMra064486 PMID 17494929 Perez V Chang ET November 2014 Sodium to potassium ratio and blood pressure hypertension and related factors Advances in Nutrition 5 6 ss 712 741 doi 10 3945 an 114 006783 PMC 4224208 2 PMID 25398734 Aronow WS Fleg JL Pepine CJ Artinian NT Bakris G Brown AS Ferdinand KC Ann Forciea M Frishman WH Jaigobin C Kostis JB Mancia G Oparil S Ortiz E Reisin E Rich MW Schocken DD Weber MA Wesley DJ Harrington RA Bates ER Bhatt DL Bridges CR Eisenberg MJ Ferrari VA Fisher JD Gardner TJ Gentile F Gilson MF Hlatky MA Jacobs AK Kaul S Moliterno DJ Mukherjee D Rosenson RS Stein JH Weitz HH Wesley DJ 2011 ACCF AHA 2011 expert consensus document on hypertension in the elderly a report of the American College of Cardiology Foundation Task Force on Clinical Expert Consensus Documents developed in collaboration with the American Academy of Neurology American Geriatrics Society American Society for Preventive Cardiology American Society of Hypertension American Society of Nephrology Association of Black Cardiologists and European Society of Hypertension Journal of the American Society of Hypertension 5 4 ss 259 352 doi 10 1016 j jash 2011 06 001 PMID 21771565 Blood Pressure UK www bloodpressureuk org 10 Kasim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Kasim 2023 a b c d e f g h Viera AJ Temmuz 2017 Screening for Hypertension and Lowering Blood Pressure for Prevention of Cardiovascular Disease Events The Medical Clinics of North America Inceleme 101 4 ss 701 712 doi 10 1016 j mcna 2017 03 003 PMID 28577621 a b c Vischer AS Burkard T 2017 Principles of Blood Pressure Measurement Current Techniques Office vs Ambulatory Blood Pressure Measurement Hypertension From basic research to clinical practice Inceleme Advances in Experimental Medicine and Biology 956 ss 85 96 doi 10 1007 5584 2016 49 ISBN 978 3 319 44250 1 PMID 27417699 Loscalzo J Fauci AS Braunwald E Kasper DL Hauser SL Longo DL 2008 Harrison s principles of internal medicine McGraw Hill Medical ISBN 978 0 07 147691 1 Padwal RS Hemmelgarn BR Khan NA Grover S McKay DW Wilson T Petal Mayis 2009 The 2009 Canadian Hypertension Education Program recommendations for the management of hypertension Part 1 blood pressure measurement diagnosis and assessment of risk The Canadian Journal of Cardiology 25 5 ss 279 286 doi 10 1016 S0828 282X 09 70491 X PMC 2707176 2 PMID 19417858 Padwal RS Hemmelgarn BR Khan NA Grover S McAlister FA McKay DW ve digerleri Haziran 2008 The 2008 Canadian Hypertension Education Program recommendations for the management of hypertension Part 1 blood pressure measurement diagnosis and assessment of risk The Canadian Journal of Cardiology 24 6 ss 455 463 doi 10 1016 S0828 282X 08 70619 6 PMC 2643189 2 PMID 18548142 KB1 bakim Digerlerinin yanlis kullanimi link Padwal RS Hemmelgarn BR McAlister FA McKay DW Grover S Wilson T ve digerleri Mayis 2007 The 2007 Canadian Hypertension Education Program recommendations for the management of hypertension part 1 blood pressure measurement diagnosis and assessment of risk The Canadian Journal of Cardiology 23 7 ss 529 538 doi 10 1016 S0828 282X 07 70797 3 PMC 2650756 2 PMID 17534459 KB1 bakim Digerlerinin yanlis kullanimi link Hemmelgarn BR McAlister FA Grover S Myers MG McKay DW Bolli P Abbott C Schiffrin EL Honos G Burgess E Mann K Wilson T Penner B Tremblay G Milot A Chockalingam A Touyz RM Tobe SW Mayis 2006 The 2006 Canadian Hypertension Education Program recommendations for the management of hypertension Part I Blood pressure measurement diagnosis and assessment of risk The Canadian Journal of Cardiology 22 7 ss 573 581 doi 10 1016 S0828 282X 06 70279 3 PMC 2560864 2 PMID 16755312 Hemmelgarn BR McAllister FA Myers MG McKay DW Bolli P Abbott C Schiffrin EL Grover S Honos G Lebel M Mann K Wilson T Penner B Tremblay G Tobe SW Feldman RD Haziran 2005 The 2005 Canadian Hypertension Education Program recommendations for the management of hypertension part 1 blood pressure measurement diagnosis and assessment of risk The Canadian Journal of Cardiology 21 8 ss 645 656 PMID 16003448 a b Luma GB Spiotta RT Mayis 2006 Hypertension in children and adolescents American Family Physician 73 9 ss 1558 1568 PMID 16719248 Divison Garrote Juan A Banegas Jose R De la Cruz Juan J Escobar Cervantes Carlos De la Sierra Alejandro Gorostidi Manuel Vinyoles Ernest Abellan Aleman Jose Segura Julian Ruilope Luis M 1 Eylul 2016 Hypotension based on office and ambulatory monitoring blood pressure Prevalence and clinical profile among a cohort of 70 997 treated hypertensives Journal of the American Society of Hypertension JASH 10 9 ss 714 723 doi 10 1016 j jash 2016 06 035 ISSN 1878 7436 PMID 27451950 a b Whelton Paul K Carey Robert M Mancia Giuseppe Kreutz Reinhold Bundy Joshua D Williams Bryan 14 Eylul 2022 Harmonization of the American College of Cardiology American Heart Association and European Society of Cardiology European Society of Hypertension Blood Pressure Hypertension Guidelines European Heart Journal Ingilizce 43 35 ss 3302 3311 doi 10 1093 eurheartj ehac432 ISSN 0195 668X PMC 9470378 2 PMID 36100239 14 Nisan 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Nisan 2024 Mancia Giuseppe Kreutz Reinhold Brunstrom Mattias Burnier Michel Grassi Guido Januszewicz Andrzej Muiesan Maria Lorenza Tsioufis Konstantinos Agabiti Rosei Enrico Algharably Engi Abd Elhady Azizi Michel Benetos Athanase Borghi Claudio Hitij Jana Brguljan Cifkova Renata 1 Aralik 2023 2023 ESH Guidelines for the management of arterial hypertension The Task Force for the management of arterial hypertension of the European Society of Hypertension Endorsed by the International Society of Hypertension ISH and the European Renal Association ERA Journal of Hypertension 41 12 ss 1874 2071 doi 10 1097 HJH 0000000000003480 ISSN 1473 5598 PMID 37345492 Williams Bryan Poulter Neil R Brown Morris J Davis Mark McInnes Gordon T Potter John F Sever Peter S Thom Simon McG BHS guidelines working party for the British Hypertension Society 13 Mart 2004 British Hypertension Society guidelines for hypertension management 2004 BHS IV summary BMJ Clinical Research Ed 328 7440 ss 634 640 doi 10 1136 bmj 328 7440 634 ISSN 1756 1833 PMC 381142 2 PMID 15016698 Whelton PK He J Appel LJ Cutler JA Havas S Kotchen TA Roccella EJ Stout R Vallbona C Winston MC Karimbakas J Ekim 2002 Primary prevention of hypertension clinical and public health advisory from The National High Blood Pressure Education Program JAMA 288 15 ss 1882 1888 doi 10 1001 jama 288 15 1882 PMID 12377087 a b Hypertension Causes symptoms and treatments medicalnewstoday com Ingilizce 10 Kasim 2021 2 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Nisan 2022 a b Evidence based policy for salt reduction is needed Lancet 388 10043 Temmuz 2016 s 438 doi 10 1016 S0140 6736 16 31205 3 PMID 27507743 Mente A O Donnell M Rangarajan S Dagenais G Lear S McQueen M Diaz R Avezum A Lopez Jaramillo P Lanas F Li W Lu Y Yi S Rensheng L Iqbal R Mony P Yusuf R Yusoff K Szuba A Oguz A Rosengren A Bahonar A Yusufali A Schutte AE Chifamba J Mann JF Anand SS Teo K Yusuf S Temmuz 2016 Associations of urinary sodium excretion with cardiovascular events in individuals with and without hypertension a pooled analysis of data from four studies Lancet 388 10043 ss 464 475 doi 10 1016 S0140 6736 16 30467 6 hdl 10379 16625 PMID 27216139 9 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Nisan 2024 Sonuclar hipertansiyon durumundan bagimsiz olarak dusuk sodyum alimiyla orta duzeyde alimla karsilastirildiginda kardiyovaskuler hastalik ve olumun arttigini oysa yalnizca gunde 6 g dan fazla sodyum tuketen hipertansiyonu olan bireylerde kardiyovaskuler hastalik ve olum riskinin daha yuksek oldugunu gosterdi incelenen nufusun yalnizca 10 unu temsil eder Perk J De Backer G Gohlke H Graham I Reiner Z Verschuren M Albus C Benlian P Boysen G Cifkova R Deaton C Ebrahim S Fisher M Germano G Hobbs R Hoes A Karadeniz S Mezzani A Prescott E Ryden L Scherer M Syvanne M Scholte op Reimer WJ Vrints C Wood D Zamorano JL Zannad F Temmuz 2012 European Guidelines on cardiovascular disease prevention in clinical practice version 2012 The Fifth Joint Task Force of the European Society of Cardiology and Other Societies on Cardiovascular Disease Prevention in Clinical Practice constituted by representatives of nine societies and by invited experts European Heart Journal 33 13 ss 1635 1701 doi 10 1093 eurheartj ehs092 PMID 22555213 Chiolero A Bovet P Paradis G Mart 2013 Screening for elevated blood pressure in children and adolescents a critical appraisal JAMA Pediatrics 167 3 ss 266 273 doi 10 1001 jamapediatrics 2013 438 PMID 23303490 Daniels SR Gidding SS Mart 2013 Blood pressure screening in children and adolescents is the glass half empty or more than half full JAMA Pediatrics 167 3 ss 302 304 doi 10 1001 jamapediatrics 2013 439 PMID 23303514 Expert panel on integrated guidelines for cardiovascular health and risk reduction in children and adolescents summary report Pediatrics 128 Suppl 5 December 2011 ss S213 S256 doi 10 1542 peds 2009 2107C PMC 4536582 2 PMID 22084329 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi 4 isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme Moyer VA Kasim 2013 Screening for primary hypertension in children and adolescents U S Preventive Services Task Force recommendation statement Annals of Internal Medicine 159 9 ss 613 619 doi 10 7326 0003 4819 159 9 201311050 00725 PMID 24097285 uspreventiveservicestaskforce org 22 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Nisan 2020 Krist AH Davidson KW Mangione CM Cabana M Caughey AB Davis EM Donahue KE Doubeni CA Kubik M Li L Ogedegbe G Pbert L Silverstein M Stevermer J Tseng CW Wong JB Nisan 2021 Screening for Hypertension in Adults US Preventive Services Task Force Reaffirmation Recommendation Statement JAMA 325 16 ss 1650 1656 doi 10 1001 jama 2021 4987 PMID 33904861 KB1 bakim goster yazarlar link a b Go AS Bauman MA Coleman King SM Fonarow GC Lawrence W Williams KA Sanchez E Nisan 2014 An effective approach to high blood pressure control a science advisory from the American Heart Association the American College of Cardiology and the Centers for Disease Control and Prevention Hypertension 63 4 ss 878 885 doi 10 1161 HYP 0000000000000003 PMC 10280688 2 PMID 24243703 Semlitsch T Krenn C Jeitler K Berghold A Horvath K Siebenhofer A Subat 2021 Long term effects of weight reducing diets in people with hypertension The Cochrane Database of Systematic Reviews 2021 2 ss CD008274 doi 10 1002 14651858 CD008274 pub4 PMC 8093137 2 PMID 33555049 a b NPS Medicines Wise 1 Eylul 2010 20 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Kasim 2010 Siebenhofer A 7 Eylul 2011 Siebenhofer Andrea Ed Long term effects of weight reducing diets in hypertensive patients Cochrane database of systematic reviews Online Cilt 9 ss CD008274 doi 10 1002 14651858 CD008274 pub2 PMID 21901719 Blumenthal JA Babyak MA Hinderliter A Watkins L L Craighead L Lin P H Caccia C Johnson J Waugh R Ocak 2010 Effects of the DASH diet alone and in combination with exercise and weight loss on blood pressure and cardiovascular biomarkers in men and women with high blood pressure the ENCORE study Arch Intern Med 170 2 ss 126 35 doi 10 1001 archinternmed 2009 470 PMID 20101007 Greenhalgh J Dickson R Dundar Y Ekim 2009 The effects of biofeedback for the treatment of essential hypertension a systematic review Health Technol Assess 13 46 ss 1 104 doi 10 3310 hta13460 PMID 19822104 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Rainforth MV Schneider RH Nidich SI Gaylord King C Salerno JW Anderson JW Aralik 2007 Stress Reduction Programs in Patients with Elevated Blood Pressure A Systematic Review and Meta analysis Curr Hypertens Rep 9 6 ss 520 8 doi 10 1007 s11906 007 0094 3 PMC 2268875 2 PMID 18350109 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Ospina MB Bond K Karkhaneh M Tjosvold L Vandermeer B Liang Y Bialy L Hooton N Buscemi N Haziran 2007 Meditation practices for health state of the research Evid Rep Technol Assess Full Rep 155 ss 1 263 PMID 17764203 He FJ 2004 Effect of longer term modest salt reduction on blood pressure Cochrane database of systematic reviews Online 3 ss CD004937 PMID 15266549 15 Temmuz 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Subat 2014 Your Guide To Lowering Your Blood Pressure With DASH PDF 28 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 8 Haziran 2009 Chen JM Heran BS Wright JM Ekim 2009 Blood pressure lowering efficacy of diuretics as second line therapy for primary hypertension The Cochrane Database of Systematic Reviews 4 ss CD007187 doi 10 1002 14651858 CD007187 pub2 PMID 19821398 Garjon J Saiz LC Azparren A Gaminde I Ariz MJ Erviti J ve digerleri Cochrane Hypertension Group Subat 2020 First line combination therapy versus first line monotherapy for primary hypertension The Cochrane Database of Systematic Reviews 2 2 ss CD010316 doi 10 1002 14651858 CD010316 pub3 PMC 7002970 2 PMID 32026465 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi 5 isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme Reeve E Jordan V Thompson W Sawan M Todd A Gammie TM Hopper I Hilmer SN Gnjidic D ve digerleri Cochrane Hypertension Group Haziran 2020 Withdrawal of antihypertensive drugs in older people The Cochrane Database of Systematic Reviews 2020 6 ss CD012572 doi 10 1002 14651858 CD012572 pub2 PMC 7387859 2 PMID 32519776 Wiysonge CS Bradley HA Volmink J Mayosi BM Opie LH Ocak 2017 Beta blockers for hypertension The Cochrane Database of Systematic Reviews 1 1 ss CD002003 doi 10 1002 14651858 CD002003 pub5 PMC 5369873 2 PMID 28107561 Chaturvedi S Lipszyc DH Licht C Craig JC Parekh R ve digerleri Cochrane Hypertension Group Subat 2014 Pharmacological interventions for hypertension in children The Cochrane Database of Systematic Reviews 2 ss CD008117 doi 10 1002 14651858 CD008117 pub2 PMID 24488616 a b Nelson Mark Drug treatment of elevated blood pressure Australian Prescriber 33 ss 108 112 26 Agustos 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Agustos 2010 Law M Wald N Morris J 2003 PDF Health Technol Assess 7 31 ss 1 94 PMID 14604498 4 Mart 2011 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 3 Subat 2014 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Shaw Gina 7 Mart 2009 Prehypertension Early stage High Blood Pressure WebMD 22 Temmuz 2006 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Temmuz 2009 Eni C Okonofua Kit N Simpson Ammar Jesri Shakaib U Rehman Valerie L Durkalski Brent M Egan 23 Ocak 2006 Therapeutic Inertia Is an Impediment to Achieving the Healthy People 2010 Blood Pressure Control Goals Hypertension 47 2006 47 345 ss 345 51 doi 10 1161 01 HYP 0000200702 76436 4b PMID 16432045 29 Haziran 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Kasim 2009 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link a b c Klarenbach SW Mayis 2010 Identification of factors driving differences in cost effectiveness of first line pharmacological therapy for uncomplicated hypertension The Canadian journal of cardiology 26 5 ss e158 63 PMID 20485695 Wright JM Musini VM 2009 Wright James M Ed First line drugs for hypertension Cochrane Database Syst Rev 3 ss CD001841 doi 10 1002 14651858 CD001841 pub2 PMID 19588327 a b National Institute Clinical Excellence Agustos 2011 GC127 Hypertension Clinical management of primary hypertension in adults 16 Temmuz 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Aralik 2011 a b Sever PS Messerli FH Ekim 2011 Hypertension management 2011 optimal combination therapy Eur Heart J 32 20 ss 2499 506 doi 10 1093 eurheartj ehr177 PMID 21697169 2 5 5 1 Angiotensin converting enzyme inhibitors British National Formulary No 62 Eylul 2011 Erisim tarihi 22 Aralik 2011 a b Musini VM Tejani AM Bassett K Wright JM 2009 Musini Vijaya M Ed Pharmacotherapy for hypertension in the elderly Cochrane Database Syst Rev 4 ss CD000028 doi 10 1002 14651858 CD000028 pub2 PMID 19821263 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Aronow WS Fleg JL Pepine CJ ve digerleri Mayis 2011 ACCF AHA 2011 expert consensus document on hypertension in the elderly a report of the American College of Cardiology Foundation Task Force on Clinical Expert Consensus documents developed in collaboration with the American Academy of Neurology American Geriatrics Society American Society for Preventive Cardiology American Society of Hypertension American Society of Nephrology Association of Black Cardiologists and European Society of Hypertension J Am Coll Cardiol 57 20 ss 2037 114 doi 10 1016 j jacc 2011 01 008 PMID 21524875 KB1 bakim Digerlerinin yanlis kullanimi link KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Giacona JM Kositanurit W Vongpatanasin W Nisan 2024 Management of Resistant Hypertension An Update JAMA Intern Med 184 4 ss 433 434 doi 10 1001 jamainternmed 2023 8555 PMID 38372970 Santschi V Chiolero A Burnier M Kasim 2009 Electronic monitors of drug adherence tools to make rational therapeutic decisions Journal of Hypertension 27 11 ss 2294 2295 yazar yaniti 2295 doi 10 1097 hjh 0b013e328332a501 PMID 20724871 Zubcevic J Waki H Raizada MK Paton JF Haziran 2011 Autonomic immune vascular interaction an emerging concept for neurogenic hypertension Hypertension 57 6 ss 1026 1033 doi 10 1161 HYPERTENSIONAHA 111 169748 PMC 3105900 2 PMID 21536990 Wallbach M Koziolek MJ Eylul 2018 Baroreceptors in the carotid and hypertension systematic review and meta analysis of the effects of baroreflex activation therapy on blood pressure Nephrology Dialysis Transplantation 33 9 ss 1485 1493 doi 10 1093 ndt gfx279 PMID 29136223 PDF National Institute for Health and Clinical Excellence 28 Haziran 2006 20 Mart 2013 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 4 Mart 2009 Calhoun DA Jones D Textor S Goff D C Murphy T P Toto R D White A Cushman W C White W Haziran 2008 Resistant hypertension diagnosis evaluation and treatment A scientific statement from the American Heart Association Professional Education Committee of the Council for High Blood Pressure Research Hypertension 51 6 ss 1403 19 doi 10 1161 HYPERTENSIONAHA 108 189141 PMID 18391085 a b Kearney PM Whelton M Reynolds K Muntner P Whelton PK He J 2005 Global burden of hypertension analysis of worldwide data Lancet 365 9455 ss 217 23 doi 10 1016 S0140 6736 05 17741 1 PMID 15652604 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Kearney PM Whelton M Reynolds K Whelton PK He J Ocak 2004 Worldwide prevalence of hypertension a systematic review J Hypertens 22 1 ss 11 9 PMID 15106785 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Burt VL Whelton P Roccella EJ Brown C Cutler JA Higgins M Horan MJ Labarthe D Mart 1995 Prevalence of hypertension in the US adult population Results from the Third National Health and Nutrition Examination Survey 1988 1991 Hypertension 25 3 ss 305 13 PMID 7875754 5 Aralik 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Haziran 2009 a b Burt VL Cutler JA Higgins M Horan MJ Labarthe D Whelton P Brown C Roccella EJ Temmuz 1995 Trends in the prevalence awareness treatment and control of hypertension in the adult US population Data from the health examination surveys 1960 to 1991 Hypertension 26 1 ss 60 9 PMID 7607734 20 Aralik 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Haziran 2009 Ostchega Y Dillon CF Hughes JP Carroll M Yoon S Temmuz 2007 Trends in hypertension prevalence awareness treatment and control in older U S adults data from the National Health and Nutrition Examination Survey 1988 to 2004 Journal of the American Geriatrics Society 55 7 ss 1056 65 doi 10 1111 j 1532 5415 2007 01215 x PMID 17608879 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link a b c Lloyd Jones D Adams RJ Brown TM ve digerleri Subat 2010 Heart disease and stroke statistics 2010 update a report from the American Heart Association Circulation 121 7 ss e46 e215 doi 10 1161 CIRCULATIONAHA 109 192667 PMID 20019324 KB1 bakim Digerlerinin yanlis kullanimi link KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Falkner B Mayis 2009 Hypertension in children and adolescents epidemiology and natural history Pediatr Nephrol 25 7 ss 1219 24 doi 10 1007 s00467 009 1200 3 PMC 2874036 2 PMID 19421783 Luma GB Spiotta RT Mayis 2006 Hypertension in children and adolescents Am Fam Physician 73 9 ss 1558 68 PMID 16719248 24 Temmuz 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Subat 2014 a b c d e f Esunge PM Ekim 1991 From blood pressure to hypertension the history of research J R Soc Med 84 10 s 621 PMC 1295564 2 PMID 1744849 a b Kotchen TA Ekim 2011 Historical trends and milestones in hypertension research a model of the process of translational research Hypertension 58 4 ss 522 38 doi 10 1161 HYPERTENSIONAHA 111 177766 PMID 21859967 Postel Vinay N Ed 1996 A century of arterial hypertension 1896 1996 Chichester Wiley s 213 ISBN 978 0 471 96788 0 Heydari M Dalfardi B Golzari SE Habibi H Zarshenas MM Temmuz 2014 The medieval origins of the concept of hypertension Heart Views 15 3 ss 96 98 doi 10 4103 1995 705X 144807 PMC 4268622 2 PMID 25538828 Emtiazy M Choopani R Khodadoost M Tansaz M Dehghan S Ghahremani Z 2014 Avicenna s doctrine about arterial hypertension Acta medico historica Adriatica 12 1 ss 157 162 PMID 25310615 Swales JD Ed 1995 Manual of hypertension Oxford Blackwell Science s xiii ISBN 978 0 86542 861 4 Wilking Spencer Van B 16 Aralik 1988 Determinants of Isolated Systolic Hypertension JAMA The Journal of the American Medical Association Ingilizce 260 23 ss 3451 3455 doi 10 1001 jama 1988 03410230069030 ISSN 0098 7484 PMID 3210285 1993 guidelines for the management of mild hypertension memorandum from a WHO ISH meeting Bulletin of the World Health Organization 71 5 1993 ss 503 517 ISSN 0042 9686 PMC 2393474 2 PMID 8261554 a b Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi pmid17448492 isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme a b c d Dustan HP Roccella EJ Garrison HH Eylul 1996 Controlling hypertension A research success story Arch Intern Med 156 17 ss 1926 35 doi 10 1001 archinte 156 17 1926 PMID 8823146 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Lyons HH Hoobler SW Subat 1948 Experiences with tetraethylammonium chloride in hypertension Journal of the American Medical Association 136 9 ss 608 613 doi 10 1001 jama 1948 02890260016005 PMID 18899127 Bakris GL Frohlich ED Aralik 1989 The evolution of antihypertensive therapy an overview of four decades of experience Journal of the American College of Cardiology 14 7 ss 1595 1608 doi 10 1016 0735 1097 89 90002 8 PMID 2685075 Novello FC Sprague JM 1957 Benzothiadiazine dioxides as novel diuretics J Am Chem Soc 79 8 s 2028 doi 10 1021 ja01565a079 Freis ED 1974 The Veterans Administration Cooperative Study on Antihypertensive Agents Implications for Stroke Prevention PDF Stroke 5 1 ss 76 77 doi 10 1161 01 STR 5 1 76 PMID 4811316 17 Agustos 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Subat 2014 Chockalingam A Mayis 2007 Impact of World Hypertension Day Canadian Journal of Cardiology 23 7 ss 517 9 doi 10 1016 S0828 282X 07 70795 X PMC 2650754 2 PMID 17534457 Chockalingam A Haziran 2008 World Hypertension Day and global awareness Canadian Journal of Cardiology 24 6 ss 441 4 doi 10 1016 S0828 282X 08 70617 2 PMC 2643187 2 PMID 18548140 Alcocer L Cueto L Haziran 2008 Hypertension a health economics perspective Therapeutic Advances in Cardiovascular Disease 2 3 ss 147 55 doi 10 1177 1753944708090572 PMID 19124418 4 Aralik 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Haziran 2009 William J Elliott Ekim 2003 The Economic Impact of Hypertension The Journal of Clinical Hypertension 5 4 ss 3 13 doi 10 1111 j 1524 6175 2003 02463 x PMID 12826765 Coca A 2008 Economic benefits of treating high risk hypertension with angiotensin II receptor antagonists blockers Clinical Drug Investigation 28 4 ss 211 20 doi 10 2165 00044011 200828040 00002 PMID 18345711 SiniflandirmaDICD 10 I 1 I 2 I 3 I 4 I 5 ICD 9 CM 401OMIM 145500MeSH D006973DiseasesDB 6330Dis kaynaklarMedlinePlus 000468eMedicine med 1106Patient UK Yuksek tansiyon

Yayın tarihi: Haziran 15, 2024, 17:41 pm
En çok okunan
  • Kasım 28, 2024

    Pholcus dade

  • Kasım 28, 2024

    Pholcus curvus

  • Kasım 28, 2024

    Pholcus cuneatus

  • Kasım 28, 2024

    Pholcus crypticolens

  • Kasım 28, 2024

    Pholcus crypticolenoides

Günlük

  • Vikipedi

  • Amerika Birleşik Devletleri Jeoloji Araştırmaları Kurumu

  • Ulusal Kuvvetli Yer Hareketi Gözlem Ağı

  • Iğdır

  • Kars

  • Bitlis

  • 1912

  • Air New Zealand'ın 901 sefer sayılı uçuşu

  • Game of Thrones (1. sezon)

  • Hayvan

NiNa.Az - Stüdyo

  • Vikipedi

Bültene üye ol

Mail listemize abone olarak bizden her zaman en son haberleri alacaksınız.
Temasta ol
Bize Ulaşın
DMCA Sitemap Feeds
© 2019 nina.az - Her hakkı saklıdır.
Telif hakkı: Dadaş Mammedov
Üst