Azərbaycanca AzərbaycancaБеларускі БеларускіDansk DanskDeutsch DeutschEspañola EspañolaFrançais FrançaisIndonesia IndonesiaItaliana Italiana日本語 日本語Қазақ ҚазақLietuvos LietuvosNederlands NederlandsPortuguês PortuguêsРусский Русскийසිංහල සිංහලแบบไทย แบบไทยTürkçe TürkçeУкраїнська Українська中國人 中國人United State United StateAfrikaans Afrikaans
Destek
www.wikipedia.tr-tr.nina.az
  • Vikipedi

Işgın ya da Işkın Rheum ribes kuzukulağıgiller Polygonaceae familyasından 1000 4000 m yüksekliklerde yetişen ma

Işgın

Işgın
www.wikipedia.tr-tr.nina.azhttps://www.wikipedia.tr-tr.nina.az

Işgın ya da Işkın (Rheum ribes), kuzukulağıgiller (Polygonaceae) familyasından 1000 – 4000 m yüksekliklerde yetişen, mayıs-haziran aylarında sarımsı beyaz çiçek açan, 40–150 cm boyunda, çok yıllık, otsu bir ravent türü. Tanımlanmış 103 Rheum türünden biridir ve nominat (autonym) seksiyonda (sect. Rheum) sınıflandırılır.Güneybatı Asya'nın ılıman ve subtropikal bölgelerinde (Türkiye, Suriye, İsrail, Filistin, Ürdün, Lübnan, Ermenistan, Azerbaycan, Irak, İran, Afganistan ve Pakistan) yayılım gösterir ve Türkiye'de yabani olarak yetişen tek ravent (Rheum) türüdür. Cinsin diğer türleriyle serbestçe melezlenebilen ışgının çiçekleri hermafrodittir ve tozlaşması rüzgâr tarafından yapılır. Tıbbi bitkilerden olup farmakolojik araştırmalarda çok sık kullanılır.

Işgın
image
İran'da Zibed (زیبد) tepelerinde olgun tohumlu ışgın
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Plantae
Klad Angiosperms
(Kapalı tohumlular)
Klad Eudicots
(İki çenekliler)
Klad Core eudicots
Takım: Caryophyllales
Familya: Polygonaceae
(Kuzukulağıgiller)
Alt familya:
Oymak:
Cins: Rheum
Tür: R. ribes
İkili adlandırma
Rheum ribes
L., 1753

Salkım biçimli çiçek durumunu (inflorescence) taşıyan genç sürgünler (sap) yetiştiği yörelerde taze olarak tüketilir. Kivi tadında mayhoş lezzetli sevilen bir sebze olsa da Türkiye'de halk arasında «meyve» olarak da nitelendirilerek muz ve kivi ile kıyaslanıp «Doğu'nun muzu» ya da «kivisi» biçiminde lanse edilir. Yüksek yaylalarda karların erimeye başladığı mevsimde fil kulağı biçimli geniş kaba yaprakların arasından yükselen gövde (çiçek durumu sapı) köylülerce dibinden kesilerek dağlardan şehirlere getirilir ve «ışgıncı» ya da «ışkıncı» denen satıcılar tarafından demet demet pazarda satılır.

Adlandırma

Türkçede ışgın ya da ışgın otu adıyla kitap dilinde yaygındır ve halk dilinde de bu ve bunun varyasyonları (ışkın, ıçgın, ıçkın, uçkun, uçgun, uşgun, uşkun, aşgın, aşkın, eşkin, eşgin) kullanılır.Orta Türkçe dönemine ait Divânu Lügati't-Türk'te «ışgun» (اِشْغُنْ) biçiminde geçer ve "şerbeti çiçek hastalığı için iyi gelen, çiçeği kırmızı bir ot" olarak tanımlanır. Farsçada da Türkçeden geçme bir alıntı olarak «eshghan» biçiminde görülür ve Rheum ribes ile birlikte Rheum turkestanicum türü için de kullanılır. Türkçede «ışgın» adı geniş anlamda ravendin cins adı olarak da kullanılır: «İngiliz ışgını» ya da «bahçe ışkını» (Rheum rhaponticum), «Anadolu ışgını» (Rheum ribes). Yenen kısmı Anadolu ışgınında "çiçek sapı" iken, İngiliz ışgınında "yaprak sapı" kısmıdır. Türkçe kaynaklarda bazen Anadolu ravendi (ya da Anadolu raventi) adı da Rheum ribes olarak kullanılır. Fakat eski Osmanlıca kaynaklarda geçen Râvend-i Rûmî [راوند رومی] (Anadolu ravendi) adı bir labada (Rumex alpinus) türü için kullanılmıştır ve bu labadaya Afyon Emirdağ'da «ışgın» adı da verilmektedir. Diğer Türk dillerinde geçen kökteş biçimler o yörelerde yetişen başka Rheum türleri için kullanılır. Türkmence yşgyn (eski yazı: ышгын okunuşu: ışgın) adı Rheum turkestanicum türünü ifade ederken, Kırgızca ышкын (okunuşu: ışkın) adı Rheum cinsinin genel adı (Rheum tangutium таңгыт ышкыны; Rheum maximowiczii Максимович ышкыны; чүкүрү ышкын) olarak kullanılır.

Sapı muz gibi kolayca soyularak yendiği için «yayla muzu», «dağ muzu», «Doğu muzu» adlarıyla ya da etnik vurgu yapılarak «Kürt muzu», «Zaza muzu» nitelemesiyle veya yetiştiği şehirlerin adı vurgulanarak Hakkâri'de «Hakkâri muzu», Van'da «Van muzu», Bitlis'te «Bitlis muzu», Muş'ta «Muş muzu», Tunceli'de «Dersim muzu», Erzurum'da «Erzurum muzu», Adıyaman'da «Adıyaman muzu», Adıyaman'ın Çelikhan ilçesinde «Çelikhan muzu», Bitlis'in Tatvan ilçesinde «Tatvan muzu» olarak da lanse edilir. Elazığ'ın Çaybağı bucağında ise «Çaybağı muzu» adıyla sunulur.

image
Species Plantarum (1753)

Latince tür adı Rheum ribes harfiyen «frenküzümü ravendi» anlamındadır ve epiteti (ribes) Frenk üzümünün (Ribes) cins adından gelir ve Arapça kökenlidir.Arapçada ribâs (ريباس) ya da ravendü'r-ribâs (راوند الريباص) adı geçer. Zazacada (rıbês ; Tunceli Zazacasında: rubes, ruves, rıves), Kürtçede (ribês, ribêz, rêvaz, rêvas, rêwas, rêwaz) ve Farsçada kullanılan rivas (ريواس) biçimleri Arapça kökenlidir. İbranicede «Hermon Dağı ribes'i/ravendi» anlamına gelen ribes hermoni (רִיבָּס חֶרְמוֹנִי) adı kullanılır. Özbekçe rovoch (eski yazı: ровоч) adı bütün Rheum türleri için kullanılır.

Süryanicede yaghmīṣā (ܝܓܡܝܨܐ) adı kullanılır. Süryaniceden de Arapçaya yağmisâ (يغميصا) biçiminde geçmiştir.

Ermenicede xanjil haġarǰi (Խանձիլ հաղարջի) adı kullanılır. Ermenicede Türkçeden geçme işxun (իշխուն) biçimi de kullanılır.

Azericesi «frenküzümü ravendi» (qarağat rəvəndi) anlamına gelir.

Daricede (Afganistan Farsçası) çukri (چکری) adı kullanılır.

İngilizcede «siğilli yapraklı ravent» (warted-leaved rhubarb ya da warty-leaved rhubarb), «Suriye ravendi» (Syrian rhubarb), «Irak ravendi» (Irak rhubarb), «Arap ravendi» (Arabian rhubarb), «Arap frenküzümü» (Arabian ribes), «Lübnan Dağı frenküzümü ravendi» (currant rhubarb of Mount Libanus), «frenküzümü meyveli ravent» (currant-fruited rhubarb), «frenküzümü ravent» (rhubarb-currant), «Babil ravendi» (rhubarb of Babilonia) adları kullanılır.

Bitkilerin modern sınıflandırmasına yön veren Carl Linnaeus'un Species Plantarum adlı kitabının 1753'teki ilk baskısında yer alan Linnaeus öncesi (Pre-Linnaean) ilk dönem Rheum ribes adlandırma ve tanımları:Lapathum orientale, aspero & verrucoso folio, Ribes arabibus dictum < Dill. elth. 191. t. 158. f. 192. [1732]; Lapathum orientale tomentosum rotundifolium, Ribes arabum dictum < Breyn. E. N. C. cent. 7. p. 7.; Lapathum orientale asperum, folio subrotundo, fructu magno purpureo < Pocock orient. 189. t. 84.; Ribes arabum < Rauw. It. 266. 282. [1583]; Ribes arabum, foliis petasitidis < Bauh. pin. 455.

Morfoloji

Bitki 40–150 cm boyunda yükselir. Sert yapılı ve otsudur. Gövde tabanda yapraklıdır. Tam olarak loplu olmayan büyük yaprakları kırmızımsı, unlu görünümde pullu, oluklu olup böbrek şeklindedir ya da fil kulağını andırır. Lamina rotundat (40–50 cm çapında) kenarları ince dişli (dentikülat) ve buruşuk yapıdadır. Yaprakların yüzeyi ve petiol pürüzlü ve serttir. Pediseller ortada ya da ortanın altında eklemli olup periant segmentleri meyve zamanında kalıcıdır.Labadanınkilere benzeyen çiçekleri ufak olup sarımsı beyazdır. Haziran ile temmuz aylarında çiçeklenir ve bir ay içinde de tohumları olgunlaşır. Tohumları (meyvesi) üç köşeli ve çok geniş kırmızımsı kahverengi kanatlıdır ve 9–15 mm boyundadır. Kazık kökleri çokyıllıktır.

Habitat

Yükseklerde (1800 - 2800 ya da 2300 - 2700 veya 1000 - 4000 metrelerde) kayalık ve çakıl yamaçlarda yetişir. İran'da bir yavşan () türüyle birlik (plant community) oluşturur.

Dağılımı

elementidir.Türkiye, Suriye, İsrail, Filistin, Ürdün, Lübnan,Ermenistan, Azerbaycan,Irak, İran, Afganistan ve Pakistan'da dağılım gösterir. En yoğun yetiştiği yerler Doğu ve Güney Anadolu, Kuzey Irak ve Kuzeybatı İran'dır ve 1800 ilâ 2800 metre yüksekliklerde yetişen tek Rheum türüdür.

Türkiye'de yabani olarak yetişen tek ravent (Rheum) türüdür ve doğu illerinde (Ağrı, Muş, Bitlis, Bingöl, Elazığ, Erzincan, Malatya,Tunceli, Hakkâri, Van, Erzurum, Iğdır,Kars, Sivas,Adıyaman, Kahramanmaraş ve Hatay'da Amanos dağı) 1800 – 2800 m yüksekliklerde yayılım gösterir. Şimdilik Türkiye'de tehlike altında bulunmasa da, ticari amaçlı aşırı toplanması türün geleceğini zora sokan etmenlerin başında gelir.

Azerbaycan'da yalnızca Nahçıvan Özerk Cumhuriyetinde yayılan bitki Azerbaycan Kırmızı Kitabında 1989 yılından beri yer almaktadır ve neredeyse tehdit altındaki türler (NT) kategorisindedir. G. Ş. Şirəliyev tarafından Batabat'taki 2 hektarlık kültürel flora alanında yetiştirilip türün biyolojisi üzerine ayrıntılı bilgi çıkarılmıştır. Gıda ya da tıbbi amaçlı toplamalar, hayvancılığın yayılması ve yeni dağlık yolların açılması gibi etkenler türün Nahçıvan'daki dağılımını oldukça sınırlasa da ender olarak Duzdağ, Validağ, Gışlag, Darıdağ ve Nohuddağ yörelerinde taşlı yamaçlarda görülebiliyor.

Ermenistan'da oldukça nadir bulunur ve soyu burada tehlike altında olduğu için Ermenistan Kırmızı Kitabında yer alır. Hosrov Ormanı Devlet Korunağında (Խոսրովի անտառ պետական արգելոց) tehlikedeki türler kategorisindedir.

İran'da Rheum cinsinin dört türünden biridir. Diğer türleri Türkmenistan ile Özbekistan'da da görülen Rheum turkestanicum ile İran'a özgü endemik olan Rheum persicum türüdür. Dördüncü ve son tür 2012 yılında Kuzeydoğu İran'da Razavi Horasan Eyaletinde keşfedilen Rheum khorasanicum türüdür ve morfolojik olarak Rheum ribes türüne oldukça benzer ve onunla karıştırılır. İran'daki türlerin hepsi nominat seksiyonda (Rheum sect. Rheum) sınıflandırılır.

Pakistan'da yedi Rheum türünden (Rheum australe, Rheum moorcroftianum, Rheum ribes, Rheum spiciforme, Rheum tibeticum, Rheum webbianum, Rheum wittrockii) biridir ve Belucistan eyaletinde (Shogot ile Lutkho arasında) 1800 m yüksekliklerde kayalıklarda taşlık ve yamaç arazide görülür.

Lübnan'daki tek Rheum türüdür ve 1500 m yükseklikteki dağlık alanlarda görülür.

Suriye ve Ürdün'de iki Rheum türünden (Rheum ribes, Rheum palaestinum) biridir.

İsrail'de Rheum cinsinin iki türünden biri Rheum ribes'tir (ריבס אמתי harfiyen "gerçek ışgın") ve Suriye toprağıyken 1981'de ilhak ettiği Golan Tepelerinin parçası olan Hermon Dağında yetişir; diğer tür ise Necef Çölünde görülen Rheum palaestinum (ריבס המדבר harfiyen "çöl ışgını") türüdür.Rh. palaestinum türü İsrail'de endemiktir ve kırmızı listede yer alırken Rh. ribes türü kırmızı listede değildir.

Besin olarak tüketimi

Türkiye'de bahar sonu yaz başlangıcında (yöresine göre değişkenlik gösteren bir aylık sürede: nisan sonu, mayıs ayı, haziranın ilk yarısı) çiçek durumunun lifli sapları dağ köylülerince yükseklerden/yaylalardan toplanıp Doğu Anadolu şehirlerindeki (özellikle Elazığ, Erzincan, Gaziantep,Tunceli, Hakkâri, Van) pazarlarda "ışgıncı" ya da "ışkıncı" denen satıcılar tarafından demetler hâlinde satılır ve kabuğu muz gibi soyulduktan sonra genelde tuza bandırılıp çiğ olarak yenir. Ekşi ve biraz da mayhoş lezzette olan ışgının kiviye yakın bir tadı vardır. Hakkâri'de dondurma ("uşkunlu dondurma" ya da "uçkunlu dondurma") olarak da değerlendirilir. Bitlis Adilcevaz'da turşusu yapılır. Tunceli'de ve Bitlis'te pişirilerek yendiği de olur. Erzurum'da sebze olarak değerlendirilir. Elazığ'da "ışgınlı yumurta" (ya da "ışkınlı yumurta") ve "ekşili ışgın", Van'da "kavurmalı uşgun ekşilisi" ya da "eşgili yemeği" adlı yemek yapılır. "Işgınlı kapuska" (ya da "ışkınlı kapuska") adlı yemekte de kullanılır. Hakkâri'de "uçkunlu kek" olarak da değerlendirilir. Işgın adı Türkçede ravent (Rheum rhabarbarum) anlamında da kullanıldığı için Batı mutfağından aktarılan yemek tariflerinde ("ışgınlı kek", "ışgınlı kıtırlı kek", "ışgınlı limonlu kek", "ışgınlı pasta", "ışgınlı tart", "ışgınlı çilekli pay", "ışgınlı krambil", "ışgın reçeli") doğrudan ravent anlamındadır. Şef Recep İncecik tarafından "ışgın şerbeti" olarak yapılmış ve bu tarif için patent almak üzere başvuru gerçekleşmiştir.

Pakistan'da salata olarak çiğ yenir ve Belucistan eyaletinin kuzeyinde yerel pazarlarda satılır.

Tıbbi kullanımı

Halk tıbbında kullanımı

Yetiştiği yörelerde halk tıbbında kullanımı oldukça yaygındır. Ekşi ve biraz da mayhoş lezzette olup mideyi kuvvetlendirir. Kusmayı önler. Tanen bakımından zengin (%8-10) olan kökleri (Rhizoma Rhei ribi) müshil (iç sürdürücü) değil ishal önleyici (bir başka deyişle kabız etkili ya da peklik verici) özelliğe sahiptir. Tanenler, proteinleri çökerten, kanı aglutine eden kabız etkili bileşiklerdir. Taze iken dış kabuğu soyularak sebze gibi yenen gövde kısmı Bitlis civarında sindirimi kolaylaştırıcı olarak yemeklerden sonra alınmaktadır. Van, Bitlis, Erzurum gibi illerde kökleri basur tedavisinde ve diyabetli kişilerde hipoglisemik etki oluşturması amacıyla kullanılmaktadır. Erzurum'da ayrıca boşaltım sistemi enfeksiyonlarında kullanılmaktadır.Kars'ta çiçek sapı taze olarak yendiği gibi kökü de diyabet için kullanılmaktadır. Yine Kars'ta diyabet, kolesterol ve mide hastalıkları için kullanılır. Kökü Tunceli'de diyabet tedavisinde kullanılır.Şırnak Cizre'de kökleri şeker hastalığına karşı kaynatılarak içilir ve gövdesi de yüksek tansiyonu indirmek ve mide rahatsızlıklarını gidermek için yenilir. Kökü Ürdün'de halk tıbbında hipertansiyon, diyabet, böbrek taşı ve obezite için kullanılır. İran'da Horasan eyaletinin Zengilanlu (زنگلانلو) yöresinde meyve ile yaprak sapı (petiole) diüretik (idrar söktürücü), kan temizleyici ve sarılık giderici olarak kullanılır.

Bingöl'de ışkın kökü kurutulup öğütüldükten sonra yoğurtla karıştırılıp yüzdeki sivilce ve lekelere karşı kullanılır.

Elazığ yöresinde şap hastalığına karşı ışgın kökü kaynatılarak hayvana içirilir.

Farmakolojik kullanımı ve etkinliği

İçerdiği güçlü etkin maddelerden dolayı farmakolojik araştırmalarda oldukça populerdir. Işgının farmakolojik incelemesi 1939 yılında yapılan çalışmalarla başlamış yirmi beş yıllık bir aradan sonra 1964 yılında yeni çalışmalarla devam edilmiş. Yine yirmi yıllık bir aradan sonra 1985, 1989, 1990 yıllarında çalışmalar artmış, on yıllık kısa bir aradan sonra 2000'li yıllarda araştırmalarda büyük artış olmuş.

Özellikle pişirildiğinde polifenol miktarı bakımından oldukça zengin olduğu gözlenmiştir. Antioksidan vitaminler bakımından zengin olabileceği düşünülmektedir. Taze sürgünleri C vitamini açısından zengin, A ve E vitaminleri açısından ise fakirdir. Ayrıca selenyum düzeyi de beslenme açısından yeterli orandadır.

Işgının sap ve köklerinden elde edilen kloroformlu ve metanollü ekstrelerinin antioksidan etkilerinin araştırıldığı bir çalışmada en yüksek aktivite %93,1 ile %84,1 engelleyicilikle köklerde, en az aktivite ise %82,2 ile %82,0 engelleyicilikle saplarda görülmüştür.

Işgın yaprağından elde edilen metanollü ve sulu ekstrelerin peptik ülser için gastrik koruyucu etkinliğinin araştırıldığı bir çalışmada mide asidi üretimini inhibe eden (engelleyen) standart ülser ilacı simetidin ile karşılaştırılabilir bir koruyucu etkinliğe sahip inhibitör (engelleyici) olduğu bulunmuştur.

Günümüzde, asetilkolin parçalanması için temel bir enzim olan asetilkolinesterazın (AChE) inhibitörlerinin (engelleyicilerinin) kullanımı, Alzheimer hastalığı gibi hastalıkların hafif ve orta tedavisinde en önemli tiplerden biridir. İnhibitör özelliklerinin araştırıldığı bir çalışmada yaklaşık 100 değişik bitki incelenmiş ve bunlardan üçünün (Levisticum officinale, Bergeris integrima, Rheum ribes) %50 den fazla AChE inhibitör etkisi gösterdiği bulunmuştur.

Hem sanayi ülkelerinde hem de gelişmekte olan ülkelerde ölüm oranını yükselten koroner kalp hastalığının (CHD) birincil ana etkeni (hypercholesterolemia) ve trigliserit bakımından zengin olan lipoproteinlerin de doğrudan ya da dolaylı aterojenik olduğu rapor edilmiştir. Işgından elde edilen etanollü ve sulu ekstrelerin hipotiroid tavşanlarda lipid konsantrasyonlarını incelemeye yönelik bir çalışmada ışgın özütünün tavşandaki plazma lipidlerinin azaltımı niyasine göre daha fazla yaptığı bulunmuştur. Bu yüzden ışgın potansiyel hipolipidemiktir ve koroner kalp hastalığının risk faktörleri olan hiperkolesterolemi ve hipergliserideminin tedavisinde kullanılabilir olduğu düşünülmektedir.

Işgından elde edilen ekstreler İran'da tip 2 diyabet tedavisinde farmakolojik araştırma konusudur.

Işgından elde edilen ekstre, bakteri ve mantarların gelişimlerini değişik oranlarda etkileyen antimikrobiyal maddeler ihtiva eder. Işgından elde edilen ekstreler hastalık yapıcı gram-negatif bakterilere karşı etkilidir. Işgın çiçeğinden elde edilen ekstrenin bitkilerde hastalık yapan mantarların spor çimlenmesi ve büyümesini inhibe eden (engelleyen) bir inhibitör (engelleyici) olduğu düşünülüyor. Bitkinin farklı kısımları farklı antimikrobiyal etkiye sahip aktif bileşikleri içerir. Bu aktif bileşikler içinde en etkilisi etanoldür. Işgın sürgünlerinden , ve ile , 5-dezoksikersetin, kersetin 3-0-ramnozit, kersetin 3-0-galaktozit, kersetin 3-0-rutinozit izole edilmiştir.Balıklarda görülen bakteri kökenli hastalıkların tedavisinde kullanılabilir özelliktedir. İran'ın 64 antibakteriyel tıbbi bitkileri arasında yer alır.

Türkiye'deki 16 tıbbi bitkiden elde edilen etanol ekstresinin uçuk yapan herpes simpleks (HSV) virüsü ile sindbis humması yapan (SINV) üzerindeki antiviral etkilerinin incelendiği bir araştırmada kardelen türü (Toros kardeleni, Galanthus elwesii) ile ışgın (Rheum ribes) ekstrelerinin en kuvvetli anti-HSV etki yaptığı görülmüş ve kardelenden elde edilen ekstrenin ayrıca en etkili anti-SINV olduğu da gözlenmiştir.

Işgın kökünde antitümör etkiye sahip maddelerin olduğu düşünülmektedir. Fakat, antioksidan özelliği olduğundan kanseri engelleme yolunda olumlu sonuçlar verebileceği düşünülen Rheum ribes üzerine yapılan bir araştırmada ilk bulgulara göre kaynatma yöntemi ile elde edilen ekstrelerin kanserli hücreler üzerinde antiproliferatif (hücre büyümesini engellemekte kullanılan ya da bu eğilimde olan) bir etkisi bulunamamıştır.

Elazığ yöresinde yenebilir yabani bitkilerdeki nitrat, nem ve kül miktarının tespiti için yapılan bir araştırmaya göre en düşük nitrat miktarı ışgında (43.42 mg/kg) ve en yükseği de semizotu (Portulaca oleracea) bitkisinde (6560.95 mg/kg) tespit edilmiştir.

İran'da Serçeşme Bakır Madeni etrafında toplanan bitkilerdeki stronsiyum miktarını bulmaya yönelik bir çalışmada köklerde stronsiyum aralığı en düşük miktar olarak türü çivit otunda (23.1 ppm) ve en yükseği de Rheum ribes ışgınında (383 ppm) tespit edilmiştir.

Tıbbi sakıncaları

Akut böbrek yetmezliklerinin önemli sebeplerinden biri olan rabdomiyoliz vakalarında etyoloji genellikle travmalar olmasına rağmen çeşitli toksinler de sebep olmaktadır. Etanol, mantar zehirlenmesi ve karbonmonoksite bağı olgular bildirilmesine rağmen bitki kökenli toksinlerin sebep olduğu rabdomiyoliz olguları nadirdir. Bunlardan biri de etanol ihtiva eden ışgının (Rheum ribes) aşırı yenmesiyle oluşan rabdomiyolizdir.

(AAP, American Academy of Pediatrics) tarafından açıklanan ve özellikle çocuklar için tehlikeli olabilecek 30 yiyecek arasında yer alan «ışgın» ya da «uşgun» adıyla kastedilen Rheum ribes değil ravent olarak da bilinen Rheum rhabarbarum türüdür. Aynı cinsten olsalar da çiçek sapı çiğ olarak da yenen yabani Rheum ribes ile yaprak sapı ancak pişirilerek yenen kültür bitkisi Rheum rhabarbarum bazen "ışgın" adı altında birbiriyle karıştırılabiliyor.

Boyarmadde olarak kullanımı

Işgın köklerinden Hakkâri'de yünleri bej renge boyamak için kullanılır. Suyun içinde bir süre bekletilen köklerine yün katılıp 3 saat kaynatılarak koyu bir bej renk elde edilir. Bitlis'te ışgın kökleri suda bekletilir ve sonra da içine yün konarak bir saat kaynatılarak mavi renk elde edilir. Van ilinde (Güzelsu ve Taşdöndüren köylerinde) «urtifan» (Rheum ribes) adlı bitkiden yün için boyar madde elde edilmektedir. kullanılmadan hardal rengi, değişik mordan maddeleriyle kiremit rengi, nefti yeşil, bordo, kanarya sarısı olmak üzere değişik renkler elde edilir.

Hayvanlarca kullanımı

image
Xylena exsoleta kelebeği
image
Xylena exsoleta tırtılı

Hayvancılıkta değerlendirilmez. Besi hayvanlarının ışgınla beslenmediği düşünülmektedir.

«Minik zümrüt» ya da «Işgınzümrütü» (Callophrys mystaphia) adlı kelebeğin ana besin bitkisi olan ışgının aşırı toplanması kelebeğin soyunu tehlikeye atmaktadır. Bu kelebek dünyada yalnızca Türkiye (ışgın yetişen yöreler: Iğdır, Van, Hakkâri, Kars, Siirt) ile İran'da Zagros dağlarındaki Dena (دنا) ya da Kuh-i Dinar denilen tepelerde bulunmaktadır. Minik zümrüt tırtılları Türkiye'de Rheum ribes ile, İran'da ise Rheum persicum ile beslenmektedir. Besin bitkisine birkaç metreden daha uzak bir mesafede görülmediği için yayılma yetisinin oldukça zayıf olduğu düşünülmektedir. Ayrıca etrafta başka çiçekler olmasına rağmen, kelebekler sadece ışgın çiçeklerinden balözü toplamayı tercih etmektedir. Tırtılları ışgın üzerinde mayısın son günlerinden temmuzun ortalarına kadar beslenir. Bu dönem aynı zamanda ışgının köylülerce toplanma zamanıdır ve ışgının sökülmesiyle birlikte kelebek tırtılları da erginleşip yumurta dökmeden önce imha olmaktadır. Bunun yanı sıra aşırı otlatma ve erozyon nedeniyle de tehdit altında olan türün üzerindeki baskıyı azaltmak için ışgın bitkisinin yetiştirilmesi öneriliyor.

Avrupa, Afrika ve Asya'da yaşayan ve Türkiye'de de Adana, Amasya, Ankara, Aydın, Burdur, Eskişehir, Mersin, Kars, Manisa, Kahramanmaraş, Yozgat illerinde bulunan Xylena exsoleta adlı kelebeğin tırtılı Allium cepa, Beta vulgaris, Spinacia oleracea, Brassica rapa, Leucanthemum vulgare, Taraxacum officinale, Humulus lupulus, Lathyrus pratensis, Pisum sativum, Linum usitatissimum, Malus pumila, Rubus idaeus, Papaver, Salix, Vaccinium myrtillus, Vitis, Ononis, Rumex longifolius gibi oldukça geniş yemek listesiyle beslenirken Van'da (Erek dağlarında) da görülmesi ancak 2008 yılında olmuştur ve burada besin bitkisi ışgın (Rheum ribes) yapraklarıdır.

Bahçecilikte kullanımı

Işgın (Rheum ribes) diğer bir ravent türüyle (Rheum officinale) birlikte "süs ravendi" olarak bahçecilikte kullanılır.

İnanç ve Mitoloji

Zerdüştlükte iyilikçi Ahura Mazda'nın yarattığı ve (کیومرث) ya da (گیومرت) denilen ilk insan kötülükçü Ehrimen tarafından öldürülünce tohumlarını Güneş kırk yıl arıtır ve onlardan ışgın (Rheum ribes) filizlenir. Bu ışgın daha sonra ilk ölümlü erkek ve kadın olan 'ye (مشيه و مشيانه) dönüşür.

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f g Prof. Dr. Turhan Baytop (1997), Türkçe Bitki Adları Sözlüğü, TDK yayınları: 578, Ankara, 1997
  2. ^ a b Ömer Munzuroğlu, Fikret Karataş ve Nazmi Gür (2000), Işgın (Rheum ribes L.) Bitkisindeki A, E ve C Vitaminleri ile Selenyum Düzeylerinin Araştırılması 13 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., TÜBİTAK Turk J Biol 24 (2000) 397–404
  3. ^ a b Hüseyin Tanış, Lutfiye Karcıoğlu, Emel Dıraz ve Ashabil Aygan (2010), Kahramanmaraş Bölgesinde Yetişen Işgın (Rheum ribes L.)’ın Antibakteriyal Aktivitesinin Belirlenmesi[], KSÜ Doğa Bil. Derg., 13(2), 2010 Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "refKmaraş" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: )
  4. ^ a b Prof. Dr. Nevin Tanker, Prof. Dr. Mehmet Koyuncu ve Prof. Dr. Maksut Coşkun (1998), Farmasötik Botanik[], Ankara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Yayınları, no: 88, ikinci baskı 2004, Ankara Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "refTanker" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: )
  5. ^ Refik Alan & Hüseyin Padem (1989), Erzurum ve Yöresinde Sebze Olarak Kullanılan Yabani Otlardan Işgın, Uzun Yemlik, Madımak, Tel Pancarı ile Ebegümeci Üzerinde Araştırmalar 8 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Gıda (1989) 14 (5) 281-287
  6. ^ a b Doç. Dr. Mustafa Sarıeyüpoğlu & Meliha Köksal (1996), Balık hastalıklarının tıbbi bitkilerle tedavi ve kontrolünün araştırılması 9 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Doğu Anadolu Bölgesi II. Su Ürünleri Sempozyumu, 14-16 Haziran 1996, Erzurum
  7. ^ E. Altundağ & N. Özhatay (2009), Local names of some useful plants from Iğdır Province (East Anatolia) 16 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., İstanbul Ecz. Fak. Mec. 40 (2008-2009)
  8. ^ Prof. Dr. Hasan Eren (1999) Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü
  9. ^ Abdulvahap Yoğunlu (2011), Tunceli ekonomik değeri olan bitkiler raporu 10 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., “Sektörel Araştırmalar Serisi-5”, Aralık 2011
  10. ^ a b Azarnoosh Jafari, Ghadir Taheri, Bahram Baradaran & Ahmad Reza Behrami (2012), Rheum khoırasanicum (Polygonaceae), a new species from Iran[], Finnish Zoological and Botanical Publishing Board 2012, Ann. Bot. Fennici 49: 00-00, Helsinki
  11. ^ "Plants For A Future". 9 Nisan 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Mayıs 2012. 
  12. ^ Şırnak Haber : Doğu'nun muzu ve kivisi 'uçkun' büyük ilgi görüyor[]
  13. ^ Divanü Lûgat-it-Türk Tercümesi, çeviren Besim Atalay, TDK yayınları:521, Ankara 1941, cilt: 1, sayfa: 109
  14. ^ Mohammad Reza Joharchi & Mohammad Sadegh Amiri (2012), Taxonomic evaluation of misidentification of crude herbal drugs marketed in Iran 2 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Avicenna Journal of Phytomedicine, Vol. 2, No. 2, Spring 2012, 105-112
  15. ^ a b c . 17 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2012.  Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "refMulti" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: )
  16. ^ . 8 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2012. 
  17. ^ a b c Y. Koç, A. Ünsal, E. Ahbap, T. Sakacı, T. Baştürk, M. Yılmaz (2006), Nadir Görülen İki Farklı Rabdomiyoliz Nedeni, Şişli Etfal Eğitim ve Araşltırma Hastanesi, Nefroloji Kliniği, İstanbul. Türk Nefroloji Diyaliz ve Transplantasyon Dergisi 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Cilt / Vol. 15, No: 4 Ek / Supplement 2, Ekim / October 2006 Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "refNefrol" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: )
  18. ^ Yayla muzu fiyatıyla ithal muza fark attı[]
  19. ^ . 10 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2012. 
  20. ^ www.lefestindedoudette.fr 17 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (« Yayla muzu », en turc, cela signifie « banane des plateaux » et cette banane-là ne se trouve que pendant quelques semaines, vendue en bottes à la sauvette dans les rues de Turquie.)
  21. ^ a b c d . 18 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2012. 
  22. ^ "Yüksekova Haber: Rêvas". 15 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Mayıs 2012. 
  23. ^ . 6 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2012. 
  24. ^ Reyan Tuvi, Orada bir şehir var uzakta bu kadar gözden ve gönülden ırak olmayı hak etmiyor, Hürriyet Gazetesi[]
  25. ^ . 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2012. 
  26. ^ a b Kırmanciya Belekê, 2009[] (Dersimcede ise kimi bölgelerde rıves kimi yerlerde rubes kimi yerlerde ise ruves olarak adlandırılmaktadır.)
  27. ^ . 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2012. 
  28. ^ . 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2012. 
  29. ^ Işkın Bitkisi Seyyar Tezgahları Süslüyor & Çelikhan'ın Muz'u ışkın Çıktı 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
  30. ^ . 10 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2012. 
  31. ^ . 17 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2012. 
  32. ^ Flora Hibernica (1836) 8 Nisan 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Name, Ribes, a word applied by the Arabic Physicians to a species of Rhubarb, Rheum Ribes.)
  33. ^ Cyclopedia of Hardy Fruits by U. P. Hedrick, 1922 (Ribes is probably an Arabic name for Rheum Ribes, but is supposed by some to be the Latinized form of riebs, an old German word for currant.)
  34. ^ A Treatise on the Small-pox and Measles by Abu Becr Mohammed Ibn Zacariya Ar-Razi
  35. ^ a b c The Medieval Islamic Underworld, The Banū Sāsān in Arabic Society and Literature, Clifford Edmund Bosworth, 1976
  36. ^ Raja Tazi, Arabismen im Deutschen: lexikalische Transferenzen vom Arabischen ins Deutsche, Berlin; New York; de gruyter, 1998
  37. ^ . 1 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2012. 
  38. ^ Lebanon Flora[]
  39. ^ . 16 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2012. 
  40. ^ (PDF). 25 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2012. 
  41. ^ Kürtçe "ribêz" biçimi Van, Erzurum, Ardahan, Muş, Malatya, Kahramanmaraş, Şanlıurfa şivelerinde geçer.
  42. ^ a b بررسى اثر عصاره ساقه ريواس رهوم ريبس ل. بر چربى خون در بيماران ديابتى نوع دوم مبتﻻ به چربى خون باﻻ - يك مطاﻻعه بالينى تصادفى دوسويه كور http://emri.tums.ac.ir/upfiles/47392858.pdf 6 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Farsça)
  43. ^ موسی الرضا حاج زاده و قاسم جعفری (۱۳٨۲), "اثرات ریواس بر چربی های خون در خرگوش هیپرلیپیدمیک" 14 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی سمنان- جلد 5، شماره 1 و 2، پائیز و زمستان ۱۳٨۲ (Farsça)
  44. ^ . 29 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2012. 
  45. ^ A Compendious Syriac Dictionary by R. Payne Smith, 1903
  46. ^ Bibliotheca Sacra, 1878
  47. ^ Հայաuտանի Հանրապետության Oրենքը 29 Mart 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Ermenice)
  48. ^ "Chapter 6: Existing Measures and Programmes for Biodiversity Conservation" (PDF). 12 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 14 Mayıs 2012. 
  49. ^ Plant Species List from Field Surveys: 2007 and 2008 24 Temmuz 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Afghanistan PEACE Project
  50. ^ "Encyclopædia Londinensis (1827)". 3 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Mayıs 2012. 
  51. ^ . 3 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2012. 
  52. ^ . 15 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2012. 
  53. ^ a b Gardening and Botany (1778)
  54. ^ . 13 Mart 2001 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2012. 
  55. ^ The medical formulary of al-Samarqandī and the relation of early Arabic simples to those found in the indigenous medicine of the Near East and India 3 Mayıs 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Najīb al-Dīn Muḥammad ibn 'Alī al-Samarqandī, Martin Levey, Noury Al-Khaledy, Univ. of Pennsylvania Press, 1967
  56. ^ "The Book of Duarte Barbosa by Mansel Longworth Dames, 1918-1921, London". 3 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Mayıs 2012. 
  57. ^ "Linnaeus, C. (1753) Species Plantarum, Tomus I: 372". 21 Nisan 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Mayıs 2012. 
  58. ^ Carolus Linnaeus, Species Plantarum, Sections VI-X 3 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
  59. ^ Flora of Turkey 2:268
  60. ^ a b Seval Andıç, Yusuf Tunçtürk, Elvan Ocak and Senol Köse (2009), Some Chemical Characteristics of Edible Wild Rhubarb Species (Rheum Ribes L.) 18 Mayıs 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Research Journal of Agriculture and Biological Sciences, 5(6): 973-977, 2009
  61. ^ a b Önder Türkmen, Mustafa Çirka and Suat Şensoy (2005), Initial Evaluation of a New Edible Wild Rhubarb Species (Rheum ribes L.) with a Modified Weighted Scaling Index Method 3 Mayıs 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Pakistan Journal of Biological Sciences 8 (5): 763-765, 2005
  62. ^ a b c "Van Herbaryumu". 16 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Mayıs 2012.  Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "refVanherb" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: )
  63. ^ a b c d "Flora of Pakistan". 3 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Mayıs 2012.  Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "refPaki" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: )
  64. ^ M. A. Zare Chahouki & A. Zare Chahouki (2010), Predicting the distribution of plant species using logistic regression (Case study: Garizat rangelands of Yazd province) 1 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Desert 15 (2010) 151-158
  65. ^ . 20 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2012. 
  66. ^ . 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2012. 
  67. ^ Ahmet Seyidahmedov & Vagif Atamov (2008), The beneficial plants of mountainous regions in Azerbaijan / Azerbaycan’ın dağlık bölgelerinin faydalı bitkileri 9 Mayıs 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., BIODICON Biological Diversity and Conservation/Biyolojik Çesitlilik ve Koruma, 1 / 1 (2008) 13-27
  68. ^ a b . 7 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2012. 
  69. ^ a b c d . 12 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2012. 
  70. ^ Sivas İli 2006 Çevre Durum Raporu[], T.C. Sivas Valiliği, Sivas, 2006
  71. ^ Adem Tatlı, Hasan Akan, A. Zafer Tel % Cemil Kara (2002), The Flora of Upper Ceyhan Valley (Kahramanmaraß/Turkey) 5 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., T†ÜBİTAK Turk J Bot 26 (2002) 259-275
  72. ^ Fatmagül Geven, Ümit Bingöl ve Kerim Güney (2008), ANK Herbaryum’u Polygonaceae Familyasının Revizyonu ve Veritabanının Hazırlanması[], Kastamonu Üni., Orman Fakültesi Dergisi, 2008, 8 (1): 67-85
  73. ^ a b S. Ibadullayeva, N. Movsumova, H. Gasymov and T. Mamedli (2011), Protection of some rare and endangered vegetable plants in the flora of the Nakhichevan AR[], International Journal of Biodiversity and Conservation Vol. 3(6), pp. 224-229, June 2011 Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "refNakhch" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: )
  74. ^ a b Красная Книга Азербайджанская Республика 29 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . : Ревень смородинный - Rheum ribes Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "refPlantarium" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: )
  75. ^ . 26 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2012. 
  76. ^ "Flora of Pakistan : Rheum". 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Mayıs 2012. 
  77. ^ "Tropicos". 20 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Mayıs 2012. 
  78. ^ Jean Estephan, country reports: Lebanon[], Options Méditerranéennes, Série B n. 40
  79. ^ (PDF). 18 Temmuz 2008 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2012. 
  80. ^ . 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2012. 
  81. ^ "Checklist of Plants of the Hashemite Kingdom of Jordan". 3 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Mayıs 2012. 
  82. ^ Practical Materia Medica of the Medieval Eastern Mediterranean According to the Cairo Genizah by Efraim Lev and Zohar Amar, 2008
  83. ^ . 4 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2012. 
  84. ^ http://www.gundem24.com/News-file-article-sid-9357.html 16 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Erzincan 24 Haber : Şifa Kaynağı Işgın Pazara İndi
  85. ^ Meral Avcı (2005), Çeşitlilik ve endemizm açısından Türkiye'nin bitki örtüsü 21 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., İÜ. Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü Coğrafya Dergisi, sayı 13, sayfa 27-55
  86. ^ K. Hüsnü Can Başer, Current knowledge on the wild food and non-food plants of Turkey 17 Şubat 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., CIHEAM - Options Mediterraneennes
  87. ^ HASKADER başkanı Kaçmaz, Vali Türker'e uşkunlu dondurma ikram etti, 12.05.2011[]
  88. ^ . 18 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2012. 
  89. ^ İsmail Güvenç & Yusuf Kaya (1996), Erzurum'da sebze olarak değerlendirilen yöresel bazı bitkiler 17 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 27 (3), 369-374, 1996
  90. ^ . 5 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2012. 
  91. ^ a b . 14 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2012.  Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "refYemek" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: )
  92. ^ . 3 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2012. 
  93. ^ . 3 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2012. 
  94. ^ Sahrap Soysal, Eşgili yemeği[] (Eşgili yemeği, uşgun (ışgın) veya evelekle de yapılabilir. Uşgun; yeşil, uzun saplı, mızrak şeklinde bir bitkidir. Mayhoş, ekşi bir tadı vardır. Evelek ise ıspanağa benzeyen, farklı aroması olan bol yapraklı bir bitkidir.)
  95. ^ Vali Türker'e Uçkunlu Kek İkram Edildi[]
  96. ^ Tuhfe 12 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . & Teatime 12 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
  97. ^ iha.com.tr. "Yayla muzu 'ışgın'ın şerbetini ve omletini yaptı". İhlas Haber Ajansı. 20 Haziran 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Haziran 2022. 
  98. ^ . www.ittifakgazetesi.com. 7 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2022. 
  99. ^ Prof. Dr. Turhan Baytop (1984), Türkiye'de bitkiler ile tedavi (Geçmişte ve bugün), İstanbul
  100. ^ Hanefi Özbek, Ebubekir Ceylan, Mehmet Kara, Fevzi Özgökçe, Mehmet Koyuncu (2002), Rheum ribes (uşkun) kökü ekstresinin sağlıklı ve diyabetli farelerdeki hipoglisemik etkisi, 14. Bitkisel İlaç Hammaddeleri Toplantısı, Bildiriler, 29-31 Mayıs 2002 11 Ekim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Eskişehir, Eds. K.H.C.Başer ve N.Kırımer, Web’de yayın tarihi: Haziran 2004
  101. ^ a b Ufuk Özgen, Yusuf Kaya, Peter Houghton (2012), Folk medicines in the villages of Ilıca District (Erzurum, Turkey) 24 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. TÜBİTAK Turk J Biol 36 (2012) 93-106
  102. ^ Gülin Gürhan & Nurten Ezer (2005), Halk Arasında Hemoroit Tedavisinde Kullanılan Bitkiler-I 25 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Hacettepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Dergisi, Cilt 24 / Sayı 1 / Ocak 2004 / ss. 37-55
  103. ^ . 18 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2012. 
  104. ^ Fatma Güneş & Neriman Özhatay (2011), An ethnobotanical study from Kars (Eastern) Turkey 6 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Biological Diversity and Conservation – 4/1 (2011) 30-41
  105. ^ Akın Konak & Okşay Aktar (2009), Medikal Antropoloji Çerçevesinde Tunceli / Ovacık’ta Geleneksel Sağaltma Yöntemleri[], C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, Aralık 2009, Cilt: 35, Sayı: 2, 156-187 (Işkın Kökü / Ribes (Rheum ribes L.): “İlkbaharda, dağlarda yetişen bir bitkidir. Eski bir tadı vardır. Işkının kökü soyulup kaynatılır. Tadı çok acı olduğundan şeker hastalığı tedavisinde kullanılır”)
  106. ^ Adnan Gençay (2007), Cizre (Şırnak)'nin etnobotanik özellikleri 3 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., T.C. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Biyoloji Anabilim Dalı, yüksek lisans tezi
  107. ^ Barakat E. Abu-Irmaileh & Fatma U. Afifi (2003), Herbal medicine in Jordan with special emphasis on commonly used herbs 6 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Journal of Ethnopharmacology 89 (2003) 193–197
  108. ^ Mohammad Sadegh Amiri, Parham Jabbarzadeh and Mahdi Akhondi, An ethnobotanical survey of medicinal plants used by indigenous people in Zangelanlo district, Northeast Iran 7 Eylül 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Journal of Medicinal Plants Research Vol. 6(5), pp. 749-753, 9 February, 2012
  109. ^ Halis Yerlikaya (2002), Elazığ ve çevresinde hayvan hastalıklarında halk hekimliği üzerine araştırmalar 5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Kafkas Üniv. Vet. Fak. Dergisi, 2002, 8 (2): 131-138
  110. ^ "Popularity of Rheum ribes over time". Erişim tarihi: 25 Mayıs 2012. []
  111. ^ Mehmet Öztürk, Fatma Aydoğmuş-Öztürk, Mehmet Emin Duru, Gülaçtı Topçu (2006), Antioxidant activity of stem and root extracts of Rhubarb (Rheum ribes): An edible medicinal plant[], Food Chemistry DOI: 10.1016/j.foodchem.2006.09.005
  112. ^ Rakesh K. Sindhu, Pradeep Kumar, Jagdeep Kumar, Ashok Kumar, Sandeep Arora (2010), Investigations into the anti-ulcer activity of Rheum ribes Linn. leaves extracts 26 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., International Journal of Pharmacy and Pharmaceutical Sciences, Vol 2, Suppl 4, 2010
  113. ^ [A. Gholamhoseinian,M. N. Moradi, and F. Sharifi-far (2009), Screening the methanol extracts of some Iranian plants for acetylcholinesterase inhibitory activity, Res Pharm Sci. 2009 Jul-Dec; 4(2): 105–112.
  114. ^ M. R. Hadjzadeh and G. Jafary (2004), The effects of Rheum Ribes on serum lipids in hyperlipidemic Rabbit[], Koomesh, Volume 5, Number 1 (2-2004)
  115. ^ . 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2012. 
  116. ^ Sevda Kırbağ & Fikriye Zengin (2005), Elazığ Yöresindeki Bazı Tıbbi Bitkilerin Antimikrobiyal Aktiviteleri 13 Mayıs 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarım Bilimleri Dergisi (J. Agric. Sci.), 2006, 16(2): 77-80
  117. ^ B. S. Fazly Bazzaz, M. Khajehkaramadin, H. R. Shokooheizadeh (2002), In vitro activity of Rheum ribes extracts against clinical isolates of gram-negative pathogens 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., XVI International Horticultural Congress, August 11 to 17, 2002, Toronto, Canada
  118. ^ Morteza Ghorbany and Mohammad Salary (), Application of plant products to control some soil born fungal pathogens 17 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
  119. ^ Fatma Tosun & Çiğdem Akyüz-Kızılay (2003), Anthraquinones and Flavonoids from Rheum ribes / Rheum ribes Bitkisinin Antrakinonları ve Flavonoitleri 3 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Ankara Ecz. Fak. Derg. 32(1)31-35,2003
  120. ^ G.H. Shahidi Bonjar (2004), [Evaluation of Antibacterial Properties of Iranian Medicinal-Plants against Micrococcus luteus, Serratia marcescens, Klebsiella pneumoniae and Bordetella bronchoseptica], Asian Journal of Plant Sciences, vol. 3, issue 1, pp. 82-86
  121. ^ J. B. Hudson, M. K. Lee, B. Sener & N. Erdemoğlu (2000), Antiviral Activities in Extracts of Turkish Medicinal Plants, Pharmaceutical Biology (Formerly International Journal of Pharmacognosy), Volume 38, Number 3, July 2000, pp. 171-175(5)
  122. ^ Bushra.M.Mohammed & Karim.J.Karim (2010), Antitumor activity of Rheum ribes and Thymus syriacus in male albino mice[], J.Thi-Qar Sci. Vol.2 (3) Spt./2010
  123. ^ Umidahan Djakbarova, Elif Cosşkun, Ünzile Güven, Şeyda Karaman, M. Burcu Irmak (2009), "Rumex acetosella ve Rheum ribes bitki türlerinin mide kanseri hücre hatları üzerindeki etkisi", 1. Ulusal Biyoteknoloji Öğrenci Kongresi, İstanbul/Türkiye, May. 2009
  124. ^ Uğur Çakılcıoğlu & Selima Khatun (2011), Nitrate, Moisture and Ash Contents of Edible Wild Plants 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Journal of Cell & Plant Sciences 2011 2 (1): 1-5
  125. ^ S. Azad Shahraki, A. Ahmadimoghadam, F. Naseri & E. Esmailzade (2008), Study the Accumulation of Strontium in Plant Growing around Sarcheshmeh Copper Mine, Iran 24 Aralık 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., – In: Rapantova, N. & Hrkal, Z.: Mine Water and the Environment. – p. 329-332; Ostrava (VSB – Technical University of Ostrava)
  126. ^ </ Çocuklar için en tehlikeli 30 yiyecek[] (Amerikan Pediatri Akademisi, özellikle çocuklar için tehlikeli olabilecek 30 yiyeceği açıkladı: 6. IŞGIN: Bu Asya kökenli bitkiden fazlaca tüketildiğinde bitkideki toksinler zehirlenmeye yol açıyor.)
  127. ^ M. Öztürk & M. Özçelik (1991), Doğu Anadolu'nun Faydalı Bitkileri, Semih Ofset Basım Tesisleri, Ankara
  128. ^ Fevzi Özgökçe & İbrahim Yılmaz (2003), Dye plants of East Anatolia Region (Turkey) 5 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Economic Botany, 57, (4), 454-460
  129. ^ Berna Gönen (2008), Van kilimlerinde kullanılan ipliklerin bitkisel boyarmaddelerle geleneksel boyama işlemi ve renk denemeleri 30 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., T.C. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Geleneksel Türk El Sanatları Anabilim Dalı, yüksek lisans tezi, Vani 2008
  130. ^ a b E. Karaçetin, H.J. Welch, A. Turak, Ö. Balkız ve G. Welch. Türkiye’deki Kelebeklerin Koruma Stratejisi 15 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Doğa Koruma Merkezi, Ankara, Türkiye, 2011
  131. ^ Van Gölü Havzasında Kelebek Çeşitliliği (Diversity of the butterflies in Van Lake Basin East Turkey) by Muhabbet Kemal, 2008
  132. ^ "Radikal : "Kelebekler son dansını yapmasın", 18/08/2011". 3 Haziran 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Mayıs 2012. 
  133. ^ Muhabbet Kemal, Halil Özkol & Lokman Kayci (2008), Xylena Ochsenheimer in East Turkey with new provincial records and larval food-plants (Noctuidae, Lepidoptera), in Miscellaneous Papers, Centre for Entomological Studies Ankara, no: 139-140, 20.03.2008
  134. ^ . 18 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2012. 
  135. ^ Cotswold Garden Flowers 5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Large crumpled grey-green leaves, short spikes of green and red flowers May-Jun, 50 cm. Easy. Look in Phillips and Rix, Perennials, p132. Very impressive. . Bob's score = 7.5)
  136. ^ Investigations into Germanic Mythology 12 Nisan 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Volume 1 by Viktor Rydberg (There it is stated that the first human pair grew at the time of the autumnal equinox in the form of a rheum ribes [Rydberg calls this a "reivac" bush. There seems to be no adequate translation of this word. It is a member of the rhubarb family native to the Middle East.] with a single stalk)
  137. ^ Iranian Mythology Chapter III. The Primeval Heroes 17 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . by Albert J. Carnoy (After forty years it brought forth the first human pair, Mashya and Mashyoi, under the appearance of a rivas-plant (Rheum ribes) with one stem and fifteen leaves, because the human couple were intimately united and were born at the age of fifteen years)
  138. ^ . 19 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2012. 

Dış bağlantılar

  • Van Herbaryumu : Rheum ribes resimleri (8 tane) 20 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .

wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar

Isgin ya da Iskin Rheum ribes kuzukulagigiller Polygonaceae familyasindan 1000 4000 m yuksekliklerde yetisen mayis haziran aylarinda sarimsi beyaz cicek acan 40 150 cm boyunda cok yillik otsu bir ravent turu Tanimlanmis 103 Rheum turunden biridir ve nominat autonym seksiyonda sect Rheum siniflandirilir Guneybati Asya nin iliman ve subtropikal bolgelerinde Turkiye Suriye Israil Filistin Urdun Lubnan Ermenistan Azerbaycan Irak Iran Afganistan ve Pakistan yayilim gosterir ve Turkiye de yabani olarak yetisen tek ravent Rheum turudur Cinsin diger turleriyle serbestce melezlenebilen isginin cicekleri hermafrodittir ve tozlasmasi ruzgar tarafindan yapilir Tibbi bitkilerden olup farmakolojik arastirmalarda cok sik kullanilir IsginIran da Zibed زیبد tepelerinde olgun tohumlu isginBiyolojik siniflandirmaAlem PlantaeKlad Angiosperms Kapali tohumlular Klad Eudicots Iki cenekliler Klad Core eudicotsTakim CaryophyllalesFamilya Polygonaceae Kuzukulagigiller Alt familya Oymak Cins RheumTur R ribesIkili adlandirmaRheum ribes L 1753 Salkim bicimli cicek durumunu inflorescence tasiyan genc surgunler sap yetistigi yorelerde taze olarak tuketilir Kivi tadinda mayhos lezzetli sevilen bir sebze olsa da Turkiye de halk arasinda meyve olarak da nitelendirilerek muz ve kivi ile kiyaslanip Dogu nun muzu ya da kivisi biciminde lanse edilir Yuksek yaylalarda karlarin erimeye basladigi mevsimde fil kulagi bicimli genis kaba yapraklarin arasindan yukselen govde cicek durumu sapi koylulerce dibinden kesilerek daglardan sehirlere getirilir ve isginci ya da iskinci denen saticilar tarafindan demet demet pazarda satilir AdlandirmaTurkcede isgin ya da isgin otu adiyla kitap dilinde yaygindir ve halk dilinde de bu ve bunun varyasyonlari iskin icgin ickin uckun ucgun usgun uskun asgin askin eskin esgin kullanilir Orta Turkce donemine ait Divanu Lugati t Turk te isgun ا ش غ ن biciminde gecer ve serbeti cicek hastaligi icin iyi gelen cicegi kirmizi bir ot olarak tanimlanir Farscada da Turkceden gecme bir alinti olarak eshghan biciminde gorulur ve Rheum ribes ile birlikte Rheum turkestanicum turu icin de kullanilir Turkcede isgin adi genis anlamda ravendin cins adi olarak da kullanilir Ingiliz isgini ya da bahce iskini Rheum rhaponticum Anadolu isgini Rheum ribes Yenen kismi Anadolu isgininda cicek sapi iken Ingiliz isgininda yaprak sapi kismidir Turkce kaynaklarda bazen Anadolu ravendi ya da Anadolu raventi adi da Rheum ribes olarak kullanilir Fakat eski Osmanlica kaynaklarda gecen Ravend i Rumi راوند رومی Anadolu ravendi adi bir labada Rumex alpinus turu icin kullanilmistir ve bu labadaya Afyon Emirdag da isgin adi da verilmektedir Diger Turk dillerinde gecen koktes bicimler o yorelerde yetisen baska Rheum turleri icin kullanilir Turkmence ysgyn eski yazi yshgyn okunusu isgin adi Rheum turkestanicum turunu ifade ederken Kirgizca yshkyn okunusu iskin adi Rheum cinsinin genel adi Rheum tangutium tangyt yshkyny Rheum maximowiczii Maksimovich yshkyny chүkүrү yshkyn olarak kullanilir Sapi muz gibi kolayca soyularak yendigi icin yayla muzu dag muzu Dogu muzu adlariyla ya da etnik vurgu yapilarak Kurt muzu Zaza muzu nitelemesiyle veya yetistigi sehirlerin adi vurgulanarak Hakkari de Hakkari muzu Van da Van muzu Bitlis te Bitlis muzu Mus ta Mus muzu Tunceli de Dersim muzu Erzurum da Erzurum muzu Adiyaman da Adiyaman muzu Adiyaman in Celikhan ilcesinde Celikhan muzu Bitlis in Tatvan ilcesinde Tatvan muzu olarak da lanse edilir Elazig in Caybagi bucaginda ise Caybagi muzu adiyla sunulur Species Plantarum 1753 Latince tur adi Rheum ribes harfiyen frenkuzumu ravendi anlamindadir ve epiteti ribes Frenk uzumunun Ribes cins adindan gelir ve Arapca kokenlidir Arapcada ribas ريباس ya da ravendu r ribas راوند الريباص adi gecer Zazacada ribes Tunceli Zazacasinda rubes ruves rives Kurtcede ribes ribez revaz revas rewas rewaz ve Farscada kullanilan rivas ريواس bicimleri Arapca kokenlidir Ibranicede Hermon Dagi ribes i ravendi anlamina gelen ribes hermoni ר יב ס ח ר מו נ י adi kullanilir Ozbekce rovoch eski yazi rovoch adi butun Rheum turleri icin kullanilir Suryanicede yaghmiṣa ܝܓܡܝܨܐ adi kullanilir Suryaniceden de Arapcaya yagmisa يغميصا biciminde gecmistir Ermenicede xanjil haġarǰi Խանձիլ հաղարջի adi kullanilir Ermenicede Turkceden gecme isxun իշխուն bicimi de kullanilir Azericesi frenkuzumu ravendi qaragat revendi anlamina gelir Daricede Afganistan Farscasi cukri چکری adi kullanilir Ingilizcede sigilli yaprakli ravent warted leaved rhubarb ya da warty leaved rhubarb Suriye ravendi Syrian rhubarb Irak ravendi Irak rhubarb Arap ravendi Arabian rhubarb Arap frenkuzumu Arabian ribes Lubnan Dagi frenkuzumu ravendi currant rhubarb of Mount Libanus frenkuzumu meyveli ravent currant fruited rhubarb frenkuzumu ravent rhubarb currant Babil ravendi rhubarb of Babilonia adlari kullanilir Bitkilerin modern siniflandirmasina yon veren Carl Linnaeus un Species Plantarum adli kitabinin 1753 teki ilk baskisinda yer alan Linnaeus oncesi Pre Linnaean ilk donem Rheum ribes adlandirma ve tanimlari Lapathum orientale aspero amp verrucoso folio Ribes arabibus dictum lt Dill elth 191 t 158 f 192 1732 Lapathum orientale tomentosum rotundifolium Ribes arabum dictum lt Breyn E N C cent 7 p 7 Lapathum orientale asperum folio subrotundo fructu magno purpureo lt Pocock orient 189 t 84 Ribes arabum lt Rauw It 266 282 1583 Ribes arabum foliis petasitidis lt Bauh pin 455 MorfolojiBitki 40 150 cm boyunda yukselir Sert yapili ve otsudur Govde tabanda yapraklidir Tam olarak loplu olmayan buyuk yapraklari kirmizimsi unlu gorunumde pullu oluklu olup bobrek seklindedir ya da fil kulagini andirir Lamina rotundat 40 50 cm capinda kenarlari ince disli dentikulat ve burusuk yapidadir Yapraklarin yuzeyi ve petiol puruzlu ve serttir Pediseller ortada ya da ortanin altinda eklemli olup periant segmentleri meyve zamaninda kalicidir Labadaninkilere benzeyen cicekleri ufak olup sarimsi beyazdir Haziran ile temmuz aylarinda ciceklenir ve bir ay icinde de tohumlari olgunlasir Tohumlari meyvesi uc koseli ve cok genis kirmizimsi kahverengi kanatlidir ve 9 15 mm boyundadir Kazik kokleri cokyilliktir HabitatYukseklerde 1800 2800 ya da 2300 2700 veya 1000 4000 metrelerde kayalik ve cakil yamaclarda yetisir Iran da bir yavsan turuyle birlik plant community olusturur Dagilimielementidir Turkiye Suriye Israil Filistin Urdun Lubnan Ermenistan Azerbaycan Irak Iran Afganistan ve Pakistan da dagilim gosterir En yogun yetistigi yerler Dogu ve Guney Anadolu Kuzey Irak ve Kuzeybati Iran dir ve 1800 ila 2800 metre yuksekliklerde yetisen tek Rheum turudur Turkiye de yabani olarak yetisen tek ravent Rheum turudur ve dogu illerinde Agri Mus Bitlis Bingol Elazig Erzincan Malatya Tunceli Hakkari Van Erzurum Igdir Kars Sivas Adiyaman Kahramanmaras ve Hatay da Amanos dagi 1800 2800 m yuksekliklerde yayilim gosterir Simdilik Turkiye de tehlike altinda bulunmasa da ticari amacli asiri toplanmasi turun gelecegini zora sokan etmenlerin basinda gelir Azerbaycan da yalnizca Nahcivan Ozerk Cumhuriyetinde yayilan bitki Azerbaycan Kirmizi Kitabinda 1989 yilindan beri yer almaktadir ve neredeyse tehdit altindaki turler NT kategorisindedir G S Sireliyev tarafindan Batabat taki 2 hektarlik kulturel flora alaninda yetistirilip turun biyolojisi uzerine ayrintili bilgi cikarilmistir Gida ya da tibbi amacli toplamalar hayvanciligin yayilmasi ve yeni daglik yollarin acilmasi gibi etkenler turun Nahcivan daki dagilimini oldukca sinirlasa da ender olarak Duzdag Validag Gislag Daridag ve Nohuddag yorelerinde tasli yamaclarda gorulebiliyor Ermenistan da oldukca nadir bulunur ve soyu burada tehlike altinda oldugu icin Ermenistan Kirmizi Kitabinda yer alir Hosrov Ormani Devlet Korunaginda Խոսրովի անտառ պետական արգելոց tehlikedeki turler kategorisindedir Iran da Rheum cinsinin dort turunden biridir Diger turleri Turkmenistan ile Ozbekistan da da gorulen Rheum turkestanicum ile Iran a ozgu endemik olan Rheum persicum turudur Dorduncu ve son tur 2012 yilinda Kuzeydogu Iran da Razavi Horasan Eyaletinde kesfedilen Rheum khorasanicum turudur ve morfolojik olarak Rheum ribes turune oldukca benzer ve onunla karistirilir Iran daki turlerin hepsi nominat seksiyonda Rheum sect Rheum siniflandirilir Pakistan da yedi Rheum turunden Rheum australe Rheum moorcroftianum Rheum ribes Rheum spiciforme Rheum tibeticum Rheum webbianum Rheum wittrockii biridir ve Belucistan eyaletinde Shogot ile Lutkho arasinda 1800 m yuksekliklerde kayaliklarda taslik ve yamac arazide gorulur Lubnan daki tek Rheum turudur ve 1500 m yukseklikteki daglik alanlarda gorulur Suriye ve Urdun de iki Rheum turunden Rheum ribes Rheum palaestinum biridir Israil de Rheum cinsinin iki turunden biri Rheum ribes tir ריבס אמתי harfiyen gercek isgin ve Suriye topragiyken 1981 de ilhak ettigi Golan Tepelerinin parcasi olan Hermon Daginda yetisir diger tur ise Necef Colunde gorulen Rheum palaestinum ריבס המדבר harfiyen col isgini turudur Rh palaestinum turu Israil de endemiktir ve kirmizi listede yer alirken Rh ribes turu kirmizi listede degildir Besin olarak tuketimiTurkiye de bahar sonu yaz baslangicinda yoresine gore degiskenlik gosteren bir aylik surede nisan sonu mayis ayi haziranin ilk yarisi cicek durumunun lifli saplari dag koylulerince yukseklerden yaylalardan toplanip Dogu Anadolu sehirlerindeki ozellikle Elazig Erzincan Gaziantep Tunceli Hakkari Van pazarlarda isginci ya da iskinci denen saticilar tarafindan demetler halinde satilir ve kabugu muz gibi soyulduktan sonra genelde tuza bandirilip cig olarak yenir Eksi ve biraz da mayhos lezzette olan isginin kiviye yakin bir tadi vardir Hakkari de dondurma uskunlu dondurma ya da uckunlu dondurma olarak da degerlendirilir Bitlis Adilcevaz da tursusu yapilir Tunceli de ve Bitlis te pisirilerek yendigi de olur Erzurum da sebze olarak degerlendirilir Elazig da isginli yumurta ya da iskinli yumurta ve eksili isgin Van da kavurmali usgun eksilisi ya da esgili yemegi adli yemek yapilir Isginli kapuska ya da iskinli kapuska adli yemekte de kullanilir Hakkari de uckunlu kek olarak da degerlendirilir Isgin adi Turkcede ravent Rheum rhabarbarum anlaminda da kullanildigi icin Bati mutfagindan aktarilan yemek tariflerinde isginli kek isginli kitirli kek isginli limonlu kek isginli pasta isginli tart isginli cilekli pay isginli krambil isgin receli dogrudan ravent anlamindadir Sef Recep Incecik tarafindan isgin serbeti olarak yapilmis ve bu tarif icin patent almak uzere basvuru gerceklesmistir Pakistan da salata olarak cig yenir ve Belucistan eyaletinin kuzeyinde yerel pazarlarda satilir Tibbi kullanimiHalk tibbinda kullanimi Yetistigi yorelerde halk tibbinda kullanimi oldukca yaygindir Eksi ve biraz da mayhos lezzette olup mideyi kuvvetlendirir Kusmayi onler Tanen bakimindan zengin 8 10 olan kokleri Rhizoma Rhei ribi mushil ic surdurucu degil ishal onleyici bir baska deyisle kabiz etkili ya da peklik verici ozellige sahiptir Tanenler proteinleri cokerten kani aglutine eden kabiz etkili bilesiklerdir Taze iken dis kabugu soyularak sebze gibi yenen govde kismi Bitlis civarinda sindirimi kolaylastirici olarak yemeklerden sonra alinmaktadir Van Bitlis Erzurum gibi illerde kokleri basur tedavisinde ve diyabetli kisilerde hipoglisemik etki olusturmasi amaciyla kullanilmaktadir Erzurum da ayrica bosaltim sistemi enfeksiyonlarinda kullanilmaktadir Kars ta cicek sapi taze olarak yendigi gibi koku de diyabet icin kullanilmaktadir Yine Kars ta diyabet kolesterol ve mide hastaliklari icin kullanilir Koku Tunceli de diyabet tedavisinde kullanilir Sirnak Cizre de kokleri seker hastaligina karsi kaynatilarak icilir ve govdesi de yuksek tansiyonu indirmek ve mide rahatsizliklarini gidermek icin yenilir Koku Urdun de halk tibbinda hipertansiyon diyabet bobrek tasi ve obezite icin kullanilir Iran da Horasan eyaletinin Zengilanlu زنگلانلو yoresinde meyve ile yaprak sapi petiole diuretik idrar sokturucu kan temizleyici ve sarilik giderici olarak kullanilir Bingol de iskin koku kurutulup ogutuldukten sonra yogurtla karistirilip yuzdeki sivilce ve lekelere karsi kullanilir Elazig yoresinde sap hastaligina karsi isgin koku kaynatilarak hayvana icirilir Farmakolojik kullanimi ve etkinligi Icerdigi guclu etkin maddelerden dolayi farmakolojik arastirmalarda oldukca populerdir Isginin farmakolojik incelemesi 1939 yilinda yapilan calismalarla baslamis yirmi bes yillik bir aradan sonra 1964 yilinda yeni calismalarla devam edilmis Yine yirmi yillik bir aradan sonra 1985 1989 1990 yillarinda calismalar artmis on yillik kisa bir aradan sonra 2000 li yillarda arastirmalarda buyuk artis olmus Ozellikle pisirildiginde polifenol miktari bakimindan oldukca zengin oldugu gozlenmistir Antioksidan vitaminler bakimindan zengin olabilecegi dusunulmektedir Taze surgunleri C vitamini acisindan zengin A ve E vitaminleri acisindan ise fakirdir Ayrica selenyum duzeyi de beslenme acisindan yeterli orandadir Isginin sap ve koklerinden elde edilen kloroformlu ve metanollu ekstrelerinin antioksidan etkilerinin arastirildigi bir calismada en yuksek aktivite 93 1 ile 84 1 engelleyicilikle koklerde en az aktivite ise 82 2 ile 82 0 engelleyicilikle saplarda gorulmustur Isgin yapragindan elde edilen metanollu ve sulu ekstrelerin peptik ulser icin gastrik koruyucu etkinliginin arastirildigi bir calismada mide asidi uretimini inhibe eden engelleyen standart ulser ilaci simetidin ile karsilastirilabilir bir koruyucu etkinlige sahip inhibitor engelleyici oldugu bulunmustur Gunumuzde asetilkolin parcalanmasi icin temel bir enzim olan asetilkolinesterazin AChE inhibitorlerinin engelleyicilerinin kullanimi Alzheimer hastaligi gibi hastaliklarin hafif ve orta tedavisinde en onemli tiplerden biridir Inhibitor ozelliklerinin arastirildigi bir calismada yaklasik 100 degisik bitki incelenmis ve bunlardan ucunun Levisticum officinale Bergeris integrima Rheum ribes 50 den fazla AChE inhibitor etkisi gosterdigi bulunmustur Hem sanayi ulkelerinde hem de gelismekte olan ulkelerde olum oranini yukselten koroner kalp hastaliginin CHD birincil ana etkeni hypercholesterolemia ve trigliserit bakimindan zengin olan lipoproteinlerin de dogrudan ya da dolayli aterojenik oldugu rapor edilmistir Isgindan elde edilen etanollu ve sulu ekstrelerin hipotiroid tavsanlarda lipid konsantrasyonlarini incelemeye yonelik bir calismada isgin ozutunun tavsandaki plazma lipidlerinin azaltimi niyasine gore daha fazla yaptigi bulunmustur Bu yuzden isgin potansiyel hipolipidemiktir ve koroner kalp hastaliginin risk faktorleri olan hiperkolesterolemi ve hipergliserideminin tedavisinde kullanilabilir oldugu dusunulmektedir Isgindan elde edilen ekstreler Iran da tip 2 diyabet tedavisinde farmakolojik arastirma konusudur Isgindan elde edilen ekstre bakteri ve mantarlarin gelisimlerini degisik oranlarda etkileyen antimikrobiyal maddeler ihtiva eder Isgindan elde edilen ekstreler hastalik yapici gram negatif bakterilere karsi etkilidir Isgin ciceginden elde edilen ekstrenin bitkilerde hastalik yapan mantarlarin spor cimlenmesi ve buyumesini inhibe eden engelleyen bir inhibitor engelleyici oldugu dusunuluyor Bitkinin farkli kisimlari farkli antimikrobiyal etkiye sahip aktif bilesikleri icerir Bu aktif bilesikler icinde en etkilisi etanoldur Isgin surgunlerinden ve ile 5 dezoksikersetin kersetin 3 0 ramnozit kersetin 3 0 galaktozit kersetin 3 0 rutinozit izole edilmistir Baliklarda gorulen bakteri kokenli hastaliklarin tedavisinde kullanilabilir ozelliktedir Iran in 64 antibakteriyel tibbi bitkileri arasinda yer alir Turkiye deki 16 tibbi bitkiden elde edilen etanol ekstresinin ucuk yapan herpes simpleks HSV virusu ile sindbis hummasi yapan SINV uzerindeki antiviral etkilerinin incelendigi bir arastirmada kardelen turu Toros kardeleni Galanthus elwesii ile isgin Rheum ribes ekstrelerinin en kuvvetli anti HSV etki yaptigi gorulmus ve kardelenden elde edilen ekstrenin ayrica en etkili anti SINV oldugu da gozlenmistir Isgin kokunde antitumor etkiye sahip maddelerin oldugu dusunulmektedir Fakat antioksidan ozelligi oldugundan kanseri engelleme yolunda olumlu sonuclar verebilecegi dusunulen Rheum ribes uzerine yapilan bir arastirmada ilk bulgulara gore kaynatma yontemi ile elde edilen ekstrelerin kanserli hucreler uzerinde antiproliferatif hucre buyumesini engellemekte kullanilan ya da bu egilimde olan bir etkisi bulunamamistir Elazig yoresinde yenebilir yabani bitkilerdeki nitrat nem ve kul miktarinin tespiti icin yapilan bir arastirmaya gore en dusuk nitrat miktari isginda 43 42 mg kg ve en yuksegi de semizotu Portulaca oleracea bitkisinde 6560 95 mg kg tespit edilmistir Iran da Sercesme Bakir Madeni etrafinda toplanan bitkilerdeki stronsiyum miktarini bulmaya yonelik bir calismada koklerde stronsiyum araligi en dusuk miktar olarak turu civit otunda 23 1 ppm ve en yuksegi de Rheum ribes isgininda 383 ppm tespit edilmistir Tibbi sakincalari Akut bobrek yetmezliklerinin onemli sebeplerinden biri olan rabdomiyoliz vakalarinda etyoloji genellikle travmalar olmasina ragmen cesitli toksinler de sebep olmaktadir Etanol mantar zehirlenmesi ve karbonmonoksite bagi olgular bildirilmesine ragmen bitki kokenli toksinlerin sebep oldugu rabdomiyoliz olgulari nadirdir Bunlardan biri de etanol ihtiva eden isginin Rheum ribes asiri yenmesiyle olusan rabdomiyolizdir AAP American Academy of Pediatrics tarafindan aciklanan ve ozellikle cocuklar icin tehlikeli olabilecek 30 yiyecek arasinda yer alan isgin ya da usgun adiyla kastedilen Rheum ribes degil ravent olarak da bilinen Rheum rhabarbarum turudur Ayni cinsten olsalar da cicek sapi cig olarak da yenen yabani Rheum ribes ile yaprak sapi ancak pisirilerek yenen kultur bitkisi Rheum rhabarbarum bazen isgin adi altinda birbiriyle karistirilabiliyor Boyarmadde olarak kullanimiIsgin koklerinden Hakkari de yunleri bej renge boyamak icin kullanilir Suyun icinde bir sure bekletilen koklerine yun katilip 3 saat kaynatilarak koyu bir bej renk elde edilir Bitlis te isgin kokleri suda bekletilir ve sonra da icine yun konarak bir saat kaynatilarak mavi renk elde edilir Van ilinde Guzelsu ve Tasdonduren koylerinde urtifan Rheum ribes adli bitkiden yun icin boyar madde elde edilmektedir kullanilmadan hardal rengi degisik mordan maddeleriyle kiremit rengi nefti yesil bordo kanarya sarisi olmak uzere degisik renkler elde edilir Hayvanlarca kullanimiXylena exsoleta kelebegiXylena exsoleta tirtili Hayvancilikta degerlendirilmez Besi hayvanlarinin isginla beslenmedigi dusunulmektedir Minik zumrut ya da Isginzumrutu Callophrys mystaphia adli kelebegin ana besin bitkisi olan isginin asiri toplanmasi kelebegin soyunu tehlikeye atmaktadir Bu kelebek dunyada yalnizca Turkiye isgin yetisen yoreler Igdir Van Hakkari Kars Siirt ile Iran da Zagros daglarindaki Dena دنا ya da Kuh i Dinar denilen tepelerde bulunmaktadir Minik zumrut tirtillari Turkiye de Rheum ribes ile Iran da ise Rheum persicum ile beslenmektedir Besin bitkisine birkac metreden daha uzak bir mesafede gorulmedigi icin yayilma yetisinin oldukca zayif oldugu dusunulmektedir Ayrica etrafta baska cicekler olmasina ragmen kelebekler sadece isgin ciceklerinden balozu toplamayi tercih etmektedir Tirtillari isgin uzerinde mayisin son gunlerinden temmuzun ortalarina kadar beslenir Bu donem ayni zamanda isginin koylulerce toplanma zamanidir ve isginin sokulmesiyle birlikte kelebek tirtillari da erginlesip yumurta dokmeden once imha olmaktadir Bunun yani sira asiri otlatma ve erozyon nedeniyle de tehdit altinda olan turun uzerindeki baskiyi azaltmak icin isgin bitkisinin yetistirilmesi oneriliyor Avrupa Afrika ve Asya da yasayan ve Turkiye de de Adana Amasya Ankara Aydin Burdur Eskisehir Mersin Kars Manisa Kahramanmaras Yozgat illerinde bulunan Xylena exsoleta adli kelebegin tirtili Allium cepa Beta vulgaris Spinacia oleracea Brassica rapa Leucanthemum vulgare Taraxacum officinale Humulus lupulus Lathyrus pratensis Pisum sativum Linum usitatissimum Malus pumila Rubus idaeus Papaver Salix Vaccinium myrtillus Vitis Ononis Rumex longifolius gibi oldukca genis yemek listesiyle beslenirken Van da Erek daglarinda da gorulmesi ancak 2008 yilinda olmustur ve burada besin bitkisi isgin Rheum ribes yapraklaridir Bahcecilikte kullanimiIsgin Rheum ribes diger bir ravent turuyle Rheum officinale birlikte sus ravendi olarak bahcecilikte kullanilir Inanc ve MitolojiZerdustlukte iyilikci Ahura Mazda nin yarattigi ve کیومرث ya da گیومرت denilen ilk insan kotulukcu Ehrimen tarafindan oldurulunce tohumlarini Gunes kirk yil aritir ve onlardan isgin Rheum ribes filizlenir Bu isgin daha sonra ilk olumlu erkek ve kadin olan ye مشيه و مشيانه donusur Kaynakca a b c d e f g Prof Dr Turhan Baytop 1997 Turkce Bitki Adlari Sozlugu TDK yayinlari 578 Ankara 1997 a b Omer Munzuroglu Fikret Karatas ve Nazmi Gur 2000 Isgin Rheum ribes L Bitkisindeki A E ve C Vitaminleri ile Selenyum Duzeylerinin Arastirilmasi 13 Agustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde TUBITAK Turk J Biol 24 2000 397 404 a b Huseyin Tanis Lutfiye Karcioglu Emel Diraz ve Ashabil Aygan 2010 Kahramanmaras Bolgesinde Yetisen Isgin Rheum ribes L in Antibakteriyal Aktivitesinin Belirlenmesi olu kirik baglanti KSU Doga Bil Derg 13 2 2010 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi refKmaras adi farkli icerikte birden fazla tanimlanmis Bkz Kaynak gosterme a b Prof Dr Nevin Tanker Prof Dr Mehmet Koyuncu ve Prof Dr Maksut Coskun 1998 Farmasotik Botanik olu kirik baglanti Ankara Universitesi Eczacilik Fakultesi Yayinlari no 88 ikinci baski 2004 Ankara Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi refTanker adi farkli icerikte birden fazla tanimlanmis Bkz Kaynak gosterme Refik Alan amp Huseyin Padem 1989 Erzurum ve Yoresinde Sebze Olarak Kullanilan Yabani Otlardan Isgin Uzun Yemlik Madimak Tel Pancari ile Ebegumeci Uzerinde Arastirmalar 8 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Gida 1989 14 5 281 287 a b Doc Dr Mustafa Sarieyupoglu amp Meliha Koksal 1996 Balik hastaliklarinin tibbi bitkilerle tedavi ve kontrolunun arastirilmasi 9 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Dogu Anadolu Bolgesi II Su Urunleri Sempozyumu 14 16 Haziran 1996 Erzurum E Altundag amp N Ozhatay 2009 Local names of some useful plants from Igdir Province East Anatolia 16 Mayis 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Istanbul Ecz Fak Mec 40 2008 2009 Prof Dr Hasan Eren 1999 Turk Dilinin Etimolojik Sozlugu Abdulvahap Yogunlu 2011 Tunceli ekonomik degeri olan bitkiler raporu 10 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Sektorel Arastirmalar Serisi 5 Aralik 2011 a b Azarnoosh Jafari Ghadir Taheri Bahram Baradaran amp Ahmad Reza Behrami 2012 Rheum khoirasanicum Polygonaceae a new species from Iran olu kirik baglanti Finnish Zoological and Botanical Publishing Board 2012 Ann Bot Fennici 49 00 00 Helsinki Plants For A Future 9 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Mayis 2012 Sirnak Haber Dogu nun muzu ve kivisi uckun buyuk ilgi goruyor olu kirik baglanti Divanu Lugat it Turk Tercumesi ceviren Besim Atalay TDK yayinlari 521 Ankara 1941 cilt 1 sayfa 109 Mohammad Reza Joharchi amp Mohammad Sadegh Amiri 2012 Taxonomic evaluation of misidentification of crude herbal drugs marketed in Iran 2 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Avicenna Journal of Phytomedicine Vol 2 No 2 Spring 2012 105 112 a b c 17 Mayis 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Mayis 2012 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi refMulti adi farkli icerikte birden fazla tanimlanmis Bkz Kaynak gosterme 8 Mayis 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Mayis 2012 a b c Y Koc A Unsal E Ahbap T Sakaci T Basturk M Yilmaz 2006 Nadir Gorulen Iki Farkli Rabdomiyoliz Nedeni Sisli Etfal Egitim ve Arasltirma Hastanesi Nefroloji Klinigi Istanbul Turk Nefroloji Diyaliz ve Transplantasyon Dergisi 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Cilt Vol 15 No 4 Ek Supplement 2 Ekim October 2006 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi refNefrol adi farkli icerikte birden fazla tanimlanmis Bkz Kaynak gosterme Yayla muzu fiyatiyla ithal muza fark atti olu kirik baglanti 10 Mayis 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Mayis 2012 www lefestindedoudette fr 17 Mayis 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Yayla muzu en turc cela signifie banane des plateaux et cette banane la ne se trouve que pendant quelques semaines vendue en bottes a la sauvette dans les rues de Turquie a b c d 18 Temmuz 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Mayis 2012 Yuksekova Haber Revas 15 Mayis 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Mayis 2012 6 Ekim 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Mayis 2012 Reyan Tuvi Orada bir sehir var uzakta bu kadar gozden ve gonulden irak olmayi hak etmiyor Hurriyet Gazetesi olu kirik baglanti 5 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Mayis 2012 a b Kirmanciya Beleke 2009 olu kirik baglanti Dersimcede ise kimi bolgelerde rives kimi yerlerde rubes kimi yerlerde ise ruves olarak adlandirilmaktadir 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Mayis 2012 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Mayis 2012 Iskin Bitkisi Seyyar Tezgahlari Susluyor amp Celikhan in Muz u iskin Cikti 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde 10 Eylul 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Mayis 2012 17 Mayis 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Mayis 2012 Flora Hibernica 1836 8 Nisan 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Name Ribes a word applied by the Arabic Physicians to a species of Rhubarb Rheum Ribes Cyclopedia of Hardy Fruits by U P Hedrick 1922 Ribes is probably an Arabic name for Rheum Ribes but is supposed by some to be the Latinized form of riebs an old German word for currant A Treatise on the Small pox and Measles by Abu Becr Mohammed Ibn Zacariya Ar Razi a b c The Medieval Islamic Underworld The Banu Sasan in Arabic Society and Literature Clifford Edmund Bosworth 1976 Raja Tazi Arabismen im Deutschen lexikalische Transferenzen vom Arabischen ins Deutsche Berlin New York de gruyter 1998 1 Mayis 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Mayis 2012 Lebanon Flora olu kirik baglanti 16 Mayis 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Mayis 2012 PDF 25 Mayis 2011 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 18 Mayis 2012 Kurtce ribez bicimi Van Erzurum Ardahan Mus Malatya Kahramanmaras Sanliurfa sivelerinde gecer a b بررسى اثر عصاره ساقه ريواس رهوم ريبس ل بر چربى خون در بيماران ديابتى نوع دوم مبتﻻ به چربى خون باﻻ يك مطاﻻعه بالينى تصادفى دوسويه كور http emri tums ac ir upfiles 47392858 pdf 6 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Farsca موسی الرضا حاج زاده و قاسم جعفری ۱۳٨۲ اثرات ریواس بر چربی های خون در خرگوش هیپرلیپیدمیک 14 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی سمنان جلد 5 شماره 1 و 2 پائیز و زمستان ۱۳٨۲ Farsca 29 Mart 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Mayis 2012 A Compendious Syriac Dictionary by R Payne Smith 1903 Bibliotheca Sacra 1878 Հայաuտանի Հանրապետության Oրենքը 29 Mart 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ermenice Chapter 6 Existing Measures and Programmes for Biodiversity Conservation PDF 12 Mayis 2012 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 14 Mayis 2012 Plant Species List from Field Surveys 2007 and 2008 24 Temmuz 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Afghanistan PEACE Project Encyclopaedia Londinensis 1827 3 Mayis 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Mayis 2012 3 Mayis 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Mayis 2012 15 Mayis 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Mayis 2012 a b Gardening and Botany 1778 13 Mart 2001 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Mayis 2012 The medical formulary of al Samarqandi and the relation of early Arabic simples to those found in the indigenous medicine of the Near East and India 3 Mayis 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Najib al Din Muḥammad ibn Ali al Samarqandi Martin Levey Noury Al Khaledy Univ of Pennsylvania Press 1967 The Book of Duarte Barbosa by Mansel Longworth Dames 1918 1921 London 3 Mayis 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Mayis 2012 Linnaeus C 1753 Species Plantarum Tomus I 372 21 Nisan 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Mayis 2012 Carolus Linnaeus Species Plantarum Sections VI X 3 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Flora of Turkey 2 268 a b Seval Andic Yusuf Tuncturk Elvan Ocak and Senol Kose 2009 Some Chemical Characteristics of Edible Wild Rhubarb Species Rheum Ribes L 18 Mayis 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Research Journal of Agriculture and Biological Sciences 5 6 973 977 2009 a b Onder Turkmen Mustafa Cirka and Suat Sensoy 2005 Initial Evaluation of a New Edible Wild Rhubarb Species Rheum ribes L with a Modified Weighted Scaling Index Method 3 Mayis 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Pakistan Journal of Biological Sciences 8 5 763 765 2005 a b c Van Herbaryumu 16 Mayis 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Mayis 2012 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi refVanherb adi farkli icerikte birden fazla tanimlanmis Bkz Kaynak gosterme a b c d Flora of Pakistan 3 Mayis 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Mayis 2012 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi refPaki adi farkli icerikte birden fazla tanimlanmis Bkz Kaynak gosterme M A Zare Chahouki amp A Zare Chahouki 2010 Predicting the distribution of plant species using logistic regression Case study Garizat rangelands of Yazd province 1 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Desert 15 2010 151 158 20 Mayis 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Mayis 2012 5 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Mayis 2012 Ahmet Seyidahmedov amp Vagif Atamov 2008 The beneficial plants of mountainous regions in Azerbaijan Azerbaycan in daglik bolgelerinin faydali bitkileri 9 Mayis 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde BIODICON Biological Diversity and Conservation Biyolojik Cesitlilik ve Koruma 1 1 2008 13 27 a b 7 Subat 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Mayis 2012 a b c d 12 Mayis 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Mayis 2012 Sivas Ili 2006 Cevre Durum Raporu olu kirik baglanti T C Sivas Valiligi Sivas 2006 Adem Tatli Hasan Akan A Zafer Tel Cemil Kara 2002 The Flora of Upper Ceyhan Valley Kahramanmarass Turkey 5 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde T UBITAK Turk J Bot 26 2002 259 275 Fatmagul Geven Umit Bingol ve Kerim Guney 2008 ANK Herbaryum u Polygonaceae Familyasinin Revizyonu ve Veritabaninin Hazirlanmasi olu kirik baglanti Kastamonu Uni Orman Fakultesi Dergisi 2008 8 1 67 85 a b S Ibadullayeva N Movsumova H Gasymov and T Mamedli 2011 Protection of some rare and endangered vegetable plants in the flora of the Nakhichevan AR olu kirik baglanti International Journal of Biodiversity and Conservation Vol 3 6 pp 224 229 June 2011 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi refNakhch adi farkli icerikte birden fazla tanimlanmis Bkz Kaynak gosterme a b Krasnaya Kniga Azerbajdzhanskaya Respublika 29 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Reven smorodinnyj Rheum ribes Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi refPlantarium adi farkli icerikte birden fazla tanimlanmis Bkz Kaynak gosterme 26 Mayis 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Mayis 2012 Flora of Pakistan Rheum 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Mayis 2012 Tropicos 20 Mayis 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Mayis 2012 Jean Estephan country reports Lebanon olu kirik baglanti Options Mediterraneennes Serie B n 40 PDF 18 Temmuz 2008 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 20 Mayis 2012 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Mayis 2012 Checklist of Plants of the Hashemite Kingdom of Jordan 3 Agustos 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Mayis 2012 Practical Materia Medica of the Medieval Eastern Mediterranean According to the Cairo Genizah by Efraim Lev and Zohar Amar 2008 4 Mayis 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Mayis 2012 http www gundem24 com News file article sid 9357 html 16 Mayis 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Erzincan 24 Haber Sifa Kaynagi Isgin Pazara Indi Meral Avci 2005 Cesitlilik ve endemizm acisindan Turkiye nin bitki ortusu 21 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde IU Edebiyat Fakultesi Cografya Bolumu Cografya Dergisi sayi 13 sayfa 27 55 K Husnu Can Baser Current knowledge on the wild food and non food plants of Turkey 17 Subat 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde CIHEAM Options Mediterraneennes HASKADER baskani Kacmaz Vali Turker e uskunlu dondurma ikram etti 12 05 2011 olu kirik baglanti 18 Mayis 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Mayis 2012 Ismail Guvenc amp Yusuf Kaya 1996 Erzurum da sebze olarak degerlendirilen yoresel bazi bitkiler 17 Mayis 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ataturk Universitesi Ziraat Fakultesi Dergisi 27 3 369 374 1996 5 Mart 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Mayis 2012 a b 14 Mart 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Mayis 2012 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi refYemek adi farkli icerikte birden fazla tanimlanmis Bkz Kaynak gosterme 3 Mayis 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Mayis 2012 3 Ocak 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Mayis 2012 Sahrap Soysal Esgili yemegi olu kirik baglanti Esgili yemegi usgun isgin veya evelekle de yapilabilir Usgun yesil uzun sapli mizrak seklinde bir bitkidir Mayhos eksi bir tadi vardir Evelek ise ispanaga benzeyen farkli aromasi olan bol yaprakli bir bitkidir Vali Turker e Uckunlu Kek Ikram Edildi olu kirik baglanti Tuhfe 12 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde amp Teatime 12 Mayis 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde iha com tr Yayla muzu isgin in serbetini ve omletini yapti Ihlas Haber Ajansi 20 Haziran 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Haziran 2022 www ittifakgazetesi com 7 Haziran 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Haziran 2022 Prof Dr Turhan Baytop 1984 Turkiye de bitkiler ile tedavi Gecmiste ve bugun Istanbul Hanefi Ozbek Ebubekir Ceylan Mehmet Kara Fevzi Ozgokce Mehmet Koyuncu 2002 Rheum ribes uskun koku ekstresinin saglikli ve diyabetli farelerdeki hipoglisemik etkisi 14 Bitkisel Ilac Hammaddeleri Toplantisi Bildiriler 29 31 Mayis 2002 11 Ekim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Eskisehir Eds K H C Baser ve N Kirimer Web de yayin tarihi Haziran 2004 a b Ufuk Ozgen Yusuf Kaya Peter Houghton 2012 Folk medicines in the villages of Ilica District Erzurum Turkey 24 Aralik 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde TUBITAK Turk J Biol 36 2012 93 106 Gulin Gurhan amp Nurten Ezer 2005 Halk Arasinda Hemoroit Tedavisinde Kullanilan Bitkiler I 25 Kasim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Hacettepe Universitesi Eczacilik Fakultesi Dergisi Cilt 24 Sayi 1 Ocak 2004 ss 37 55 18 Mayis 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Mayis 2012 Fatma Gunes amp Neriman Ozhatay 2011 An ethnobotanical study from Kars Eastern Turkey 6 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Biological Diversity and Conservation 4 1 2011 30 41 Akin Konak amp Oksay Aktar 2009 Medikal Antropoloji Cercevesinde Tunceli Ovacik ta Geleneksel Sagaltma Yontemleri olu kirik baglanti C U Sosyal Bilimler Dergisi Aralik 2009 Cilt 35 Sayi 2 156 187 Iskin Koku Ribes Rheum ribes L Ilkbaharda daglarda yetisen bir bitkidir Eski bir tadi vardir Iskinin koku soyulup kaynatilir Tadi cok aci oldugundan seker hastaligi tedavisinde kullanilir Adnan Gencay 2007 Cizre Sirnak nin etnobotanik ozellikleri 3 Mayis 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde T C Yuzuncu Yil Universitesi Fen Bilimleri Enstitusu Biyoloji Anabilim Dali yuksek lisans tezi Barakat E Abu Irmaileh amp Fatma U Afifi 2003 Herbal medicine in Jordan with special emphasis on commonly used herbs 6 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Journal of Ethnopharmacology 89 2003 193 197 Mohammad Sadegh Amiri Parham Jabbarzadeh and Mahdi Akhondi An ethnobotanical survey of medicinal plants used by indigenous people in Zangelanlo district Northeast Iran 7 Eylul 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Journal of Medicinal Plants Research Vol 6 5 pp 749 753 9 February 2012 Halis Yerlikaya 2002 Elazig ve cevresinde hayvan hastaliklarinda halk hekimligi uzerine arastirmalar 5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kafkas Univ Vet Fak Dergisi 2002 8 2 131 138 Popularity of Rheum ribes over time Erisim tarihi 25 Mayis 2012 olu kirik baglanti Mehmet Ozturk Fatma Aydogmus Ozturk Mehmet Emin Duru Gulacti Topcu 2006 Antioxidant activity of stem and root extracts of Rhubarb Rheum ribes An edible medicinal plant olu kirik baglanti Food Chemistry DOI 10 1016 j foodchem 2006 09 005 Rakesh K Sindhu Pradeep Kumar Jagdeep Kumar Ashok Kumar Sandeep Arora 2010 Investigations into the anti ulcer activity of Rheum ribes Linn leaves extracts 26 Mayis 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde International Journal of Pharmacy and Pharmaceutical Sciences Vol 2 Suppl 4 2010 A Gholamhoseinian M N Moradi and F Sharifi far 2009 Screening the methanol extracts of some Iranian plants for acetylcholinesterase inhibitory activity Res Pharm Sci 2009 Jul Dec 4 2 105 112 M R Hadjzadeh and G Jafary 2004 The effects of Rheum Ribes on serum lipids in hyperlipidemic Rabbit olu kirik baglanti Koomesh Volume 5 Number 1 2 2004 5 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Mayis 2012 Sevda Kirbag amp Fikriye Zengin 2005 Elazig Yoresindeki Bazi Tibbi Bitkilerin Antimikrobiyal Aktiviteleri 13 Mayis 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Yuzuncu Yil Universitesi Ziraat Fakultesi Tarim Bilimleri Dergisi J Agric Sci 2006 16 2 77 80 B S Fazly Bazzaz M Khajehkaramadin H R Shokooheizadeh 2002 In vitro activity of Rheum ribes extracts against clinical isolates of gram negative pathogens 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde XVI International Horticultural Congress August 11 to 17 2002 Toronto Canada Morteza Ghorbany and Mohammad Salary Application of plant products to control some soil born fungal pathogens 17 Mayis 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Fatma Tosun amp Cigdem Akyuz Kizilay 2003 Anthraquinones and Flavonoids from Rheum ribes Rheum ribes Bitkisinin Antrakinonlari ve Flavonoitleri 3 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ankara Ecz Fak Derg 32 1 31 35 2003 G H Shahidi Bonjar 2004 Evaluation of Antibacterial Properties of Iranian Medicinal Plants against Micrococcus luteus Serratia marcescens Klebsiella pneumoniae and Bordetella bronchoseptica Asian Journal of Plant Sciences vol 3 issue 1 pp 82 86 J B Hudson M K Lee B Sener amp N Erdemoglu 2000 Antiviral Activities in Extracts of Turkish Medicinal Plants Pharmaceutical Biology Formerly International Journal of Pharmacognosy Volume 38 Number 3 July 2000 pp 171 175 5 Bushra M Mohammed amp Karim J Karim 2010 Antitumor activity of Rheum ribes and Thymus syriacus in male albino mice olu kirik baglanti J Thi Qar Sci Vol 2 3 Spt 2010 Umidahan Djakbarova Elif Cosskun Unzile Guven Seyda Karaman M Burcu Irmak 2009 Rumex acetosella ve Rheum ribes bitki turlerinin mide kanseri hucre hatlari uzerindeki etkisi 1 Ulusal Biyoteknoloji Ogrenci Kongresi Istanbul Turkiye May 2009 Ugur Cakilcioglu amp Selima Khatun 2011 Nitrate Moisture and Ash Contents of Edible Wild Plants 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Journal of Cell amp Plant Sciences 2011 2 1 1 5 S Azad Shahraki A Ahmadimoghadam F Naseri amp E Esmailzade 2008 Study the Accumulation of Strontium in Plant Growing around Sarcheshmeh Copper Mine Iran 24 Aralik 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde In Rapantova N amp Hrkal Z Mine Water and the Environment p 329 332 Ostrava VSB Technical University of Ostrava lt Cocuklar icin en tehlikeli 30 yiyecek olu kirik baglanti Amerikan Pediatri Akademisi ozellikle cocuklar icin tehlikeli olabilecek 30 yiyecegi acikladi 6 ISGIN Bu Asya kokenli bitkiden fazlaca tuketildiginde bitkideki toksinler zehirlenmeye yol aciyor M Ozturk amp M Ozcelik 1991 Dogu Anadolu nun Faydali Bitkileri Semih Ofset Basim Tesisleri Ankara Fevzi Ozgokce amp Ibrahim Yilmaz 2003 Dye plants of East Anatolia Region Turkey 5 Eylul 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Economic Botany 57 4 454 460 Berna Gonen 2008 Van kilimlerinde kullanilan ipliklerin bitkisel boyarmaddelerle geleneksel boyama islemi ve renk denemeleri 30 Mayis 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde T C Yuzuncu Yil Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Geleneksel Turk El Sanatlari Anabilim Dali yuksek lisans tezi Vani 2008 a b E Karacetin H J Welch A Turak O Balkiz ve G Welch Turkiye deki Kelebeklerin Koruma Stratejisi 15 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Doga Koruma Merkezi Ankara Turkiye 2011 Van Golu Havzasinda Kelebek Cesitliligi Diversity of the butterflies in Van Lake Basin East Turkey by Muhabbet Kemal 2008 Radikal Kelebekler son dansini yapmasin 18 08 2011 3 Haziran 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Mayis 2012 Muhabbet Kemal Halil Ozkol amp Lokman Kayci 2008 Xylena Ochsenheimer in East Turkey with new provincial records and larval food plants Noctuidae Lepidoptera in Miscellaneous Papers Centre for Entomological Studies Ankara no 139 140 20 03 2008 18 Mayis 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Mayis 2012 Cotswold Garden Flowers 5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Large crumpled grey green leaves short spikes of green and red flowers May Jun 50 cm Easy Look in Phillips and Rix Perennials p132 Very impressive Bob s score 7 5 Investigations into Germanic Mythology 12 Nisan 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Volume 1 by Viktor Rydberg There it is stated that the first human pair grew at the time of the autumnal equinox in the form of a rheum ribes Rydberg calls this a reivac bush There seems to be no adequate translation of this word It is a member of the rhubarb family native to the Middle East with a single stalk Iranian Mythology Chapter III The Primeval Heroes 17 Mayis 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde by Albert J Carnoy After forty years it brought forth the first human pair Mashya and Mashyoi under the appearance of a rivas plant Rheum ribes with one stem and fifteen leaves because the human couple were intimately united and were born at the age of fifteen years 19 Mayis 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Mayis 2012 Dis baglantilarVan Herbaryumu Rheum ribes resimleri 8 tane 20 Mayis 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde

Yayın tarihi: Haziran 30, 2024, 07:17 am
En çok okunan
  • Ekim 11, 2024

    Paul-André Cadieux

  • Ekim 23, 2024

    Postmodern Etik (kitap)

  • Ekim 05, 2024

    Post-ironi

  • Ekim 10, 2024

    Poseidon (füze)

  • Ekim 12, 2024

    Posanges

Günlük

  • Big Machine Records

  • Rock müzik

  • You're Not Sorry

  • Feminizm

  • 1903

  • Panama

  • Yer merkezli yörünge

  • 2 Kasım

  • Lost (dizi)

  • Balko

NiNa.Az - Stüdyo

  • Vikipedi

Bültene üye ol

Mail listemize abone olarak bizden her zaman en son haberleri alacaksınız.
Temasta ol
Bize Ulaşın
DMCA Sitemap Feeds
© 2019 nina.az - Her hakkı saklıdır.
Telif hakkı: Dadaş Mammedov
Üst