Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hint-Avrupa dil ailesi, yüzlerce dil ve lehçe içeren dünyanın en büyük dil ailesi. Dünyada 3,2 milyarı aşkın kişinin anadili bu aileye ait bir dil olup, bu değer dünya nüfusunun %46'sına tekabül etmektedir.Avrupa'nın en büyük dilleri, Güney ve Batı Asya dilleri, Kuzey ve Güney Amerika ve Okyanusya'da en çok konuşulan diller Hint-Avrupa dilleridir. Ethnologue'a göre yaşayan 445 Hint-Avrupa dili bulunmaktadır ve bu dillerin üçte ikisinden fazlası (313) Hint-İran koluna bağlıdır.
| Hint-Avrupa | |
|---|---|
| Coğrafi dağılım | 16. yüzyıldan önce, Avrupa ve Güney, Orta ve Güneybatı Asya; bugün dünya çapında. |
| Sınıflandırma | Başlı başına bir dil ailesi |
| Alt bölümler | |
| ISO 639-2 / 5 | ine |
 Hint-Avrupa dillerinin Avrasya üzerindeki dağılımı: Hint-Avrupa olmayan diller | |
Dilbilimciler, Hint-Avrupa dillerinin Proto Hint-Avrupalılar tarafından konuşulmuş Proto Hint-Avrupa dili olarak adlandırılan bir dilden geldiğini öne sürmektedir. En çok destek gören Kurgan hipotezine göre dilin anavatanı Avrasya'nın Karadeniz-Hazar stepleri bölgesidir ve buradan dünyanın büyük bir kısmına yayılmıştır. Hint-Avrupa dillerinin bilinen ilk yazılı örnekleri Bronz Çağı sırasında üretilmiş ve Anadolu dilleri olan Hititçe ve Luvice ile Helen dili kullanılarak yazılmış metinlerde kaydedilmiştir. En eski Hint-Avrupa kayıtları, Hint-Avrupalı olmayan Sami Asurluların Kültepe'de ürettiği metinlerde yer alan izole Hititçe kelime ve isimlerde tasdik edilmiştir.
Günümüzde dünyada toplam konuşur sayısına göre en çok konuşulan 20 dilden 11'i Hint-Avrupa dil grubuna aittir. Bu diller sırasıyla İngilizce, Hintçe (Hindustânî), İspanyolca, Fransızca, Bengalce, Rusça, Portekizce, Urdu (Hindustânî), Almanca, Marathi ve Batı Pencapçası'dır.
Etimoloji
Thomas Young 1813'te dil ailesinin Batı Avrupa'dan Kuzeydoğu Hindistan'a uzanan coğrafi büyüklüğü nedeniyle "Hint-Avrupa" terimini Hint + Avrupa'dan türetmiştir.
Evrim
Proto Hint-Avrupa dili, tüm Hint-Avrupa dillerinin ortak atası olduğu öne sürülen bir dildir. Proto Hint-Avrupalılarca konuşulduğu varsayılan dile ait herhangi bir yazılı kaynak bulunmadığından ötürü, dil hakkında ortaya konmuş bilgiler tarihsel dilbilim ve rekonstrüksiyon yöntemleri kullanılarak bu dil ailesi içinde yer alan dillerin karşılaştırılması ile ortaya çıkarılan özelliklere dayanmaktadır.
Tarihsel açıdan pek çok hipotez, HA halklarının kökenlerini, yayılmasını ve farklılaşmasını açıklamak için geliştirilmiştir. Bu varsayımlardan en çok kabul göreni Kurgan hipotezi olmaktadır. Kurgan hipotezine göre dilin asıl konuşurlarının Doğu Avrupa'nın Karadeniz-Hazar bozkırlarında yaşadığı varsayılır. Bu teoride proto dil özellikle Yamnaya kültürü ve bu kültür ile ilgili kurganlar ile ilişkilendirilmektedir.:305-7 Bunun yanı sıra Ermeni ve Anadolu hipotezleri daha az destek görmekle birlikte Kurgan hipotezine karşı desteklenen diğer teorileri oluşturmaktadır.
Ön Hint-Avrupalıların göçlerle birbirinden ayrılması, Hint-Avrupa dillerinin çeşitlenmesine neden olmuştur. Bu ayrılma neden olmuş ve Proto Cermence (tüm Cermen dillerinin atası) ve (tüm Anadolu dillerinin atası) gibi dillere evrilmiştir. Bu proto diller ise zamanla daha da farklılaşmış, günümüzdeki modern dilleri oluşturmuştur.
-
![image]()
HA dilleri MÖ 3500 -
![image]()
HA dilleri MÖ 2500 -
![image]()
HA dilleri MÖ 1500 -
![image]()
HA dilleri MS 500
Alt gruplar
Arnavutluk'ta ve Kosova'da konuşulur.
Hitit, Lidya, Likya, , Karya, , Pisidya, Kalaşma, Luvi, Pala dilleri gibi Anadolu'da antik dönemde konuşulmuş dilleri içerip Hint-Avrupa dillerinin en eski ve en erken soyu tükenmiş koludur. Frigya dili de aynı dönemde Anadolu'da konuşulmakta olup başka bir Hint-Avrupa dilidir.
Litvanca, Letonca, Latgalyaca, Samogitçe
Dünyada 250 milyon kişi tarafından konuşulur.
Rusça, Ukraynaca, Belarusça, ,
Çekçe, Slovakça, Lehçe, Sorbca
Bulgarca, Makedonca, Slovence, Sırpça, Hırvatça, Boşnakça
İngilizce dünyada 410 milyon kişi tarafından anadil olarak konuşulur ve 53 ülkede resmi dildir. Almanca (95 milyon kişi anadili olarak konuşur), Felemenkçe (23 milyon kişi), Yidiş (3 milyon kişi), Afrikaans (16 milyon kişi)
İskandinav dilleri olarak da bilinen bu diller toplam 22 milyon kişi tarafından konuşulur. İskandinav dilleri İsveççe, Danca, Norveççe, İzlandaca'dır.
Ermenistan'da ve Rusya, ABD ve Fransa başta olmak üzere dünyada yaşayan Ermeni azınlıklar tarafından (yaklaşık 5 milyon kişi) konuşulur.
İran, Orta Asya ve Kafkasya'da 150 milyondan fazla kişi tarafından konuşulur. Bu grup Doğu ve Batı İrani diller olmak üzere iki alt gruba ayrılır.
- Batı grubuna ait diller: Farsça, Kürtçe, Tacikçe, Zazaca, Talışça, Tatça, Simnanca, Sengserce, Gilekçe, Mâzenderanca,,Goranice, Soranice
- Doğu grubuna ait diller: Osetçe, Peştuca, Soğdca, Peraçça, Yağnupça, Pamir dilleri
Hintçe (333 milyon kişi), Urduca (104 milyon kişi), Sanskritçe, Pali dili, Romanca, Bengalce, Pencapça, Nepali.
Latince, Umbriyaca, Oskanca, Faliskçe.
Dünyada 600 milyon kişi tarafından konuşulur. Başlıca Romen dilleri Fransızca, İspanyolca, İtalyanca, Portekizce, Rumence, Katalanca, Oksitanca, Korsikaca, Sarduca ve Arpitanca'dır
Dünyada 1,5 milyon kişi tarafından konuşulur. Başlıca Kelt dilleri Bretonca, Galce, İrlandaca, İskoç dili, Kernevekçe, Manksça
Toharca veya Tohar dilleri, Hint-Avrupa dil ailesinin soyu tükenmiş bir dalıdır. Dil, Tarım Havzası'nın (günümüz Sincan, Çin) kuzeyindeki vaha kentlerinde ve Lop Çölü'nde bulunmuş MS 6. yüzyıldan 8. yüzyıla kadar uzanan el yazmalarıyla bilinmektedir.
Yunanistan çevresinde 15 milyon kişi tarafından konuşulur.
Kaynakça
- ^ (22.22 arşivurl= bas.). Ethnologue.com. 25 Mayıs 2019. 4 Ocak 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2019.
- ^ a b . Ethnologue.com. 21 Ağustos 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Mallory, J. P. (2006). The Oxford Introduction to Proto-Indo-European and the Proto-Indo-European World. Oxford: Oxford University Press. ss. 442. ISBN .
- ^ Bryce, Trevor (2005). Kingdom of the Hittites: New Edition. Oxford University Press. s. 37. ISBN .
- ^ . Ethnologue.com. 4 Ocak 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2010.
- ^ (2007). The horse, the wheel, and language: how bronze-age riders from the Eurasian steppes shaped the modern world (8th reprint bas.). Princeton, N.J.: Princeton University Press. ISBN .
- ^ Balter, Michael (13 Şubat 2015). "Mysterious Indo-European homeland may have been in the steppes of Ukraine and Russia". Science. doi:10.1126/science.aaa7858. 17 Şubat 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Şubat 2015.
- ^ . Anadolu Uygarlıkları. 5 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2023.
- ^ . www.palaeolexicon.com. 30 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2023.
- ^ . www.britannica.com (İngilizce). 10 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2023.
- ^ Windfuhr, Gernot. The Iranian languages. Routledge Taylor and Francis Group. 1 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Nisan 2019.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hint Avrupa dil ailesi yuzlerce dil ve lehce iceren dunyanin en buyuk dil ailesi Dunyada 3 2 milyari askin kisinin anadili bu aileye ait bir dil olup bu deger dunya nufusunun 46 sina tekabul etmektedir Avrupa nin en buyuk dilleri Guney ve Bati Asya dilleri Kuzey ve Guney Amerika ve Okyanusya da en cok konusulan diller Hint Avrupa dilleridir Ethnologue a gore yasayan 445 Hint Avrupa dili bulunmaktadir ve bu dillerin ucte ikisinden fazlasi 313 Hint Iran koluna baglidir Hint AvrupaCografi dagilim16 yuzyildan once Avrupa ve Guney Orta ve Guneybati Asya bugun dunya capinda SiniflandirmaBasli basina bir dil ailesiAlt bolumlerAnadolu dilleri Arnavutca Baltik dilleri Cermen dilleri Dacca Ermenice Frigce Helenik diller Hint Aryan dilleri Iran dilleri Ilirce Italik diller Latin dilleri Kelt dilleri Liburnca Liguryaca Lusitanca Mesapca Payonca Slav dilleriISO 639 2 5ineHint Avrupa dillerinin Avrasya uzerindeki dagilimi Arnavutca Ermenice Baltik dilleri Slav dilleri Kelt dilleri Germen dilleri Yunanca Iran dilleri Hint Aryan dilleri Nuristan dilleri Italik diller Latin dilleri Hint Avrupa olmayan diller Dilbilimciler Hint Avrupa dillerinin Proto Hint Avrupalilar tarafindan konusulmus Proto Hint Avrupa dili olarak adlandirilan bir dilden geldigini one surmektedir En cok destek goren Kurgan hipotezine gore dilin anavatani Avrasya nin Karadeniz Hazar stepleri bolgesidir ve buradan dunyanin buyuk bir kismina yayilmistir Hint Avrupa dillerinin bilinen ilk yazili ornekleri Bronz Cagi sirasinda uretilmis ve Anadolu dilleri olan Hititce ve Luvice ile Helen dili kullanilarak yazilmis metinlerde kaydedilmistir En eski Hint Avrupa kayitlari Hint Avrupali olmayan Sami Asurlularin Kultepe de urettigi metinlerde yer alan izole Hititce kelime ve isimlerde tasdik edilmistir Gunumuzde dunyada toplam konusur sayisina gore en cok konusulan 20 dilden 11 i Hint Avrupa dil grubuna aittir Bu diller sirasiyla Ingilizce Hintce Hindustani Ispanyolca Fransizca Bengalce Rusca Portekizce Urdu Hindustani Almanca Marathi ve Bati Pencapcasi dir Etimoloji Hint Avrupa dilleri konusanlarin cogunlukta oldugu ulkeler Resmi statu ile birlikte Hint Avrupa dilinin azinlik dili oldugu ulkeler Resmi dilleri icinde hic Hint Avrupa dili olmamasina ragmen onemli bir azinligin bir Hint Avrupa dili konustugu ulkeler Thomas Young 1813 te dil ailesinin Bati Avrupa dan Kuzeydogu Hindistan a uzanan cografi buyuklugu nedeniyle Hint Avrupa terimini Hint Avrupa dan turetmistir EvrimProto Hint Avrupa dili tum Hint Avrupa dillerinin ortak atasi oldugu one surulen bir dildir Proto Hint Avrupalilarca konusuldugu varsayilan dile ait herhangi bir yazili kaynak bulunmadigindan oturu dil hakkinda ortaya konmus bilgiler tarihsel dilbilim ve rekonstruksiyon yontemleri kullanilarak bu dil ailesi icinde yer alan dillerin karsilastirilmasi ile ortaya cikarilan ozelliklere dayanmaktadir Tarihsel acidan pek cok hipotez HA halklarinin kokenlerini yayilmasini ve farklilasmasini aciklamak icin gelistirilmistir Bu varsayimlardan en cok kabul goreni Kurgan hipotezi olmaktadir Kurgan hipotezine gore dilin asil konusurlarinin Dogu Avrupa nin Karadeniz Hazar bozkirlarinda yasadigi varsayilir Bu teoride proto dil ozellikle Yamnaya kulturu ve bu kultur ile ilgili kurganlar ile iliskilendirilmektedir 305 7 Bunun yani sira Ermeni ve Anadolu hipotezleri daha az destek gormekle birlikte Kurgan hipotezine karsi desteklenen diger teorileri olusturmaktadir On Hint Avrupalilarin goclerle birbirinden ayrilmasi Hint Avrupa dillerinin cesitlenmesine neden olmustur Bu ayrilma neden olmus ve Proto Cermence tum Cermen dillerinin atasi ve tum Anadolu dillerinin atasi gibi dillere evrilmistir Bu proto diller ise zamanla daha da farklilasmis gunumuzdeki modern dilleri olusturmustur Kurgan hipotezine gore Hint Avrupa dillerinin olasi dagilimiHA dilleri MO 3500 HA dilleri MO 2500 HA dilleri MO 1500 HA dilleri MS 500Alt gruplarArnavutca Arnavutluk ta ve Kosova da konusulur Anadolu dilleri Hitit Lidya Likya Karya Pisidya Kalasma Luvi Pala dilleri gibi Anadolu da antik donemde konusulmus dilleri icerip Hint Avrupa dillerinin en eski ve en erken soyu tukenmis koludur Frigya dili de ayni donemde Anadolu da konusulmakta olup baska bir Hint Avrupa dilidir Baltik Slav dilleri Baltik dilleri Litvanca Letonca Latgalyaca Samogitce Slav dilleri Dunyada 250 milyon kisi tarafindan konusulur Dogu Slav dilleri Rusca Ukraynaca Belarusca Bati Slav dilleri Cekce Slovakca Lehce Sorbca Guney Slav dilleri Bulgarca Makedonca Slovence Sirpca Hirvatca Bosnakca Cermen dilleri Bati Cermen dilleri Ingilizce dunyada 410 milyon kisi tarafindan anadil olarak konusulur ve 53 ulkede resmi dildir Almanca 95 milyon kisi anadili olarak konusur Felemenkce 23 milyon kisi Yidis 3 milyon kisi Afrikaans 16 milyon kisi Kuzey Cermen dilleri Iskandinav dilleri olarak da bilinen bu diller toplam 22 milyon kisi tarafindan konusulur Iskandinav dilleri Isvecce Danca Norvecce Izlandaca dir Ermenice Ermenistan da ve Rusya ABD ve Fransa basta olmak uzere dunyada yasayan Ermeni azinliklar tarafindan yaklasik 5 milyon kisi konusulur Hint Avrupa dil ailesiHint Iran dilleri Irani diller Iran Orta Asya ve Kafkasya da 150 milyondan fazla kisi tarafindan konusulur Bu grup Dogu ve Bati Irani diller olmak uzere iki alt gruba ayrilir Bati grubuna ait diller Farsca Kurtce Tacikce Zazaca Talisca Tatca Simnanca Sengserce Gilekce Mazenderanca Goranice Soranice Dogu grubuna ait diller Osetce Pestuca Sogdca Peracca Yagnupca Pamir dilleriHint Aryan dilleri Hintce 333 milyon kisi Urduca 104 milyon kisi Sanskritce Pali dili Romanca Bengalce Pencapca Nepali Nuristani diller Italik diller Latino Faliskan dilleri Latince Umbriyaca Oskanca Faliskce Latin dilleri Dunyada 600 milyon kisi tarafindan konusulur Baslica Romen dilleri Fransizca Ispanyolca Italyanca Portekizce Rumence Katalanca Oksitanca Korsikaca Sarduca ve Arpitanca dir Kelt dilleri Dunyada 1 5 milyon kisi tarafindan konusulur Baslica Kelt dilleri Bretonca Galce Irlandaca Iskoc dili Kernevekce Manksca Tohar dilleri Toharca veya Tohar dilleri Hint Avrupa dil ailesinin soyu tukenmis bir dalidir Dil Tarim Havzasi nin gunumuz Sincan Cin kuzeyindeki vaha kentlerinde ve Lop Colu nde bulunmus MS 6 yuzyildan 8 yuzyila kadar uzanan el yazmalariyla bilinmektedir Yunanca Yunanistan cevresinde 15 milyon kisi tarafindan konusulur Kaynakca 22 22 arsivurl bas Ethnologue com 25 Mayis 2019 4 Ocak 2006 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Temmuz 2019 a b Ethnologue com 21 Agustos 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Mallory J P 2006 The Oxford Introduction to Proto Indo European and the Proto Indo European World Oxford Oxford University Press ss 442 ISBN 9780 199287918 Bryce Trevor 2005 Kingdom of the Hittites New Edition Oxford University Press s 37 ISBN 978 0 19 928132 9 Ethnologue com 4 Ocak 2006 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Agustos 2010 2007 The horse the wheel and language how bronze age riders from the Eurasian steppes shaped the modern world 8th reprint bas Princeton N J Princeton University Press ISBN 978 0 691 05887 0 Balter Michael 13 Subat 2015 Mysterious Indo European homeland may have been in the steppes of Ukraine and Russia Science doi 10 1126 science aaa7858 17 Subat 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Subat 2015 Anadolu Uygarliklari 5 Mayis 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Ocak 2023 www palaeolexicon com 30 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Ocak 2023 www britannica com Ingilizce 10 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Ocak 2023 Windfuhr Gernot The Iranian languages Routledge Taylor and Francis Group 1 Temmuz 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Nisan 2019