Tantal, sembolü Ta, atom numarası 73, atom ağırlığı 180,88, yoğunluğu 16,6 olan, 3017 °C'de eriyen ve siyah toz durumunda elde edilen nadir bir kimyasal element’tir. Tantal, korozyona karşı çok dayanıklı, çok sert, sünek, parlak, mavi-gri bir geçiş metalidir.
Tantal ismini Yunan mitolojisindeki Tantalos'tan almıştır.
Tantal, sağlam, yüksek erime noktalı alaşımların bileşenleri olarak refrakter metal’ler grubunun parçasıdır. Vanadyum ve niyobyum ile birlikte 5. grup elementi'dir ve jeolojik kaynaklarda her zaman kimyasal olarak benzer niyobyumla birlikte, özellikle tantalit, kolumbit ve koltan mineral gruplarında bulunur.
Tantalın kimyasal asallığı ve yüksek erime noktası, tantalı reaksiyon kapları ve vakum fırınları gibi laboratuvar ve endüstriyel ekipmanlar için değerlidir. Tantal, bilgisayar gibi elektronik ekipmanlar için tantal kondansatörlerde kullanılır.
Kuantum işlemcilerde yüksek kaliteli süper iletken rezonatörlerde malzeme olarak kullanılması araştırılmaktadır.
Tantal, Avrupa Komisyonu tarafından teknoloji açısından kritik bir unsur olarak değerlendirilmektedir.
Tarihçe
Tantal, 1802 yılında Anders Ekeberg tarafından İsveç'te, biri İsveç'ten, diğeri Finlandiya'dan olmak üzere iki mineral örneğinde keşfedildi. Bundan bir yıl önce, Charles Hatchett kolumbiyum'u (artık niyobyum denilir) keşfetmişti ve 1809'da İngiliz kimyager William Hyde Wollaston yoğunluğu 5,918 g/cm3 olan oksidi kolumbiti, yoğunluğu 7,935 g/cm3 olan tantal tantalit ile karşılaştırdı. Ölçülen yoğunluk farklılıklarına rağmen iki oksidin aynı olduğu sonucuna vardı ve tantal adını korudu.Friedrich Wöhler bu sonuçları doğruladıktan sonra, kolumbiyum ve tantalın aynı element olduğu düşünüldü. Bu sonuca 1846'da Alman kimyager Heinrich Rose itiraz etti; H. Rose, tantalit örneğinde iki ek elementin daha olduğunu savundu ve bunlara Tantalos'un çocuklarının adını verdi: niyobyum (Niobe'den), gözyaşı tanrıçası) ve pelopium (Pelops'tan). Sözde "pelopium" elementinin daha sonra tantal ve niyobyum karışımı olduğu tanımlandı ve niyobyumun, 1801'de Hatchett tarafından keşfedilen kolumbiyum ile aynı olduğu bulundu.
Tantal ve niyobyum arasındaki farklar, 1864'te Christian Wilhelm Blomstrand ve Henri Etienne Sainte-Claire Deville'in yanı sıra 1865'te bazı bileşiklerinin ampirik formüllerini belirleyen Louis J. Troost tarafından net bir şekilde ortaya konuldu. 1866'da İsviçreli kimyager Jean Charles Galissard de Marignac'tan yalnızca iki elementin var olduğunu kanıtlayan başka bir doğrulama geldi. Bu keşifler, bilim insanlarının 1871 yılına kadar ilmenyum adı verilen madde hakkında makaleler yayınlamasına engel olmadı. De Marignac, 1864 yılında tantal klorürü hidrojen atmosferinde ısıtarak indirgeyerek tantalın metalik formunu üreten ilk kişi oldu. İlk araştırmacılar yalnızca saf olmayan tantal üretebilmişlerdi ve ilk nispeten saf sünek metal, 1903'te Charlottenburg'da Werner von Bolton tarafından üretildi. Yaygın kullanımda yerini tungsten alana kadar, metalik tantaldan yapılan teller ampul filamanları için kullanıldı.
Tantal adı, Yunan mitolojisi'ndeki Niobe'nin babası olan mitolojik Tantalos'un adından türetilmiştir. Hikâyede, Tantalos ölümden sonra diz boyu suda durmaya mahkûm edilerek cezalandırılmış ve başının üzerinde mükemmel meyveler yetişmişti, su ve meyveler onu sonsuza kadar onu hayal kırıklığına uğratmıştı. (Suyu içmek için eğilirse ulaşamayacağı seviyeye kadar akıyor, meyvelere uzansa dallar elinden uzağa gidiyordu.) Anders Ekeberg şöyle yazdı: "Bu metale 'tantal' adını veriyorum... kısmen asit içine daldırıldığında herhangi bir şeyi emip doyurma konusundaki yetersizliğine gönderme yapmaktadır."
Onlarca yıldır, tantalı niyobyumdan ayırmaya yönelik ticari teknoloji, 1866'da Jean Charles Galissard de Marignac tarafından keşfedilen bir işlem olan potasyum heptaflorotantalat'ın potasyum oksipentafloroniyobat monohidrattan ayrımsal kristallendirme'sini içeriyordu. Bu yöntemin yerini florür içeren tantal çözeltilerinden çözücü ekstraksiyonu almıştır.
Özellikler
Fiziksel özellikler
Tantal, asitlerin neden olduğu korozyona karşı direnciyle bilinmektedir; aslında, 150 °C'nin altındaki sıcaklıklarda tantal, normalde agresif olan kral suyu’nun saldırılarına karşı neredeyse tamamen dayanıklıdır. Hidroflorik asit veya florür iyonu ve kükürt trioksit içeren asidik çözeltilerin yanı sıra erimiş potasyum hidroksit ile çözülebilir. Tantalın 3017 °C 'lik yüksek erime noktası (kaynama noktası 5458 °C), elementler arasında yalnızca metaller için tungsten, renyum ve osmiyum ve bir ametal olan karbon tarafından aşılır.
Tantal alfa ve beta olarak iki kristal fazlıdır. Alfa fazı nispeten sünek ve yumuşaktır; Kübik kristal yapısı (uzay grubu Im3m, a = 0,33058 nm) kafes sabiti, 200–400 HN Knoop sertliği ve15–60 µΩ⋅cm elektriksel direnci vardır. Beta fazı sert ve kırılgandır; kristal simetrisi tetragonal (uzay grubu P42/mnm, a = 1,0194 nm, c = 0,5313 nm), Knoop sertliği 1000–1300 HN ve elektriksel direnci 170–210 µΩ⋅cm'de olup nispeten yüksektir. Beta fazı yarı kararlıdır ve 750–775 °C'ye ısıtıldığında alfa fazına dönüşür. Dökme tantalum neredeyse tamamen alfa fazlıdır ve beta fazı genellikle magnetron püskürtme, kimyasal buhar biriktirme veya ötektik erimiş tuz çözeltisinden elektrokimyasal biriktirme yoluyla elde edilen ince filmler halindedir.
İzotoplar
Doğal tantal iki kararlı izotoptan oluşur: 180mTa (0.012%) ve 181Ta (99.988%).
180mTa'nın (m yarı kararlı bir durumu belirtir) üç şekilde bozunacağı tahmin edilmektedir: 180Ta‘nın temel haline izomerik geçiş, 180W‘a beta bozunması veya 180Hf'a elektron yakalama. Ancak bu nükleer izomer’in radyoaktivitesi hiçbir zaman gözlemlenmemiştir ve yarılanma ömrü için yalnızca yalnızca 2.0 × 1016 yıllık bir alt sınır belirlenmiştir.180Ta'nın temel halinin yarı ömrü yalnızca 8 saattir. 180mTa doğal olarak oluşan tek nükleer izomer’dir (radyojenik ve kozmojenik kısa ömürlü nüklidler hariç). Aynı zamanda, tantalın elementsel bolluğu ve izotopların doğal karışımındaki 180 180mTa'lık izotop bolluğu dikkate alındığında evrendeki en nadir ilkel izotoptur.
Tantal teorik olarak nükleer silahlar için bir "tuzlama" malzemesi olarak incelenmiştir (kobalt daha iyi bilinen varsayımsal tuzlama malzemesidir). 181Ta'nın dış kabuğu, varsayımsal olarak patlayan bir nükleer silahtan gelen yoğun yüksek enerjili nötron akışıyla ışınlanacaktır. Bu, tantalı yarı ömrü 114,4 gün olan ve her biri yaklaşık 1,12 milyon elektron volt (MeV) enerjili gama ışınları üreten patlamadan kaynaklanan nükleer serpinti’nin radyoaktivitesini birkaç ay boyunca önemli ölçüde artıran radyoaktif izotop 182Ta'ya dönüştürecektir.
Bu tür "tuzlanmış" silahlar, kamuoyunun bildiği kadarıyla hiçbir zaman yapılmamış veya test edilmemiştir ve kesinlikle silah olarak kullanılmamıştır..
Tantal, 8Li, 80Rb ve 160Yb dahil olmak üzere çeşitli kısa ömürlü izotopların üretiminde hızlandırılmış proton ışınları için hedef malzeme olarak kullanılabilir.
Kimyasal bileşikler
Tantal, −III ila +V oksidasyon durumlarında bileşikler oluşturur. En yaygın olarak karşılaşılanlar, tüm mineralleri içeren Ta(V) oksitleridir. Ta ve Nb'nin kimyasal özellikleri çok benzer. Sulu ortamda Ta yalnızca +V oksidasyon durumunu sergiler. Niyobyum gibi tantal da sulu Ta(V) oksidin çökelmesi nedeniyle hidroklorik, sülfürik, nitrik ve fosforik asit'lerin seyreltik çözeltilerinde zar zor çözünür. Bazik ortamda Ta, polioksotantalat türlerinin oluşumu nedeniyle çözünebilir.
Oksitler, nitrürler, karbürler, sülfürler
Tantal pentoksit (Ta2O5) uygulamalar açısından en önemli bileşiktir. Düşük oksidasyon durumlarındaki tantal oksitler, birçok kusurlu yapı dahil olmak üzere çok sayıdadır ve üzerinde çok az çalışılmış veya yeterince tanımlanmamıştır.
[TaO4]3− veya [TaO3]− içeren tantalatlar, bileşikler çoktur. Lityum tantalat (LiTaO3) perovskit yapısını benimser. Lantan tantalat (LaTaO4) izole edilmiş TaO3-4 tetrahedra içerir.
Diğer refrakter metallerde olduğu gibi, tantalumun bilinen en sert bileşikleri nitrürler ve karbürlerdir. Tantal karbür, TaC, daha yaygın olarak kullanılan tungsten karbür gibi, kesici takımlarda kullanılan sert bir seramik'tir. Tantal (III) nitrür, bazı mikroelektronik imalat işlemlerinde ince film yalıtkanı olarak kullanılır.
En iyi incelenen kalkojenit, diğer geçiş metali dikalkojenitlerde görüldüğü gibi katmanlı bir yarı iletken olan TaS2'dir. Tantal-tellür alaşımı kuazikristalleri oluşturur.
Halojenürler
Tantal halojenürler +5, +4 ve +3 oksidasyon durumlarını kapsar. Tantal pentaflorür (TaF5), erime noktası 97,0 °C olan beyaz bir katıdır. Anyon [TaF7]2-, niyobyumdan ayrılması için kullanılır. Bir dimer olarak bulunan klorür TaCl5, yeni Ta bileşiklerinin sentezindeki ana reaktiftir. Kolayca bir oksiklorür'e hidrolize olur. Düşük halojenürler TaX4 ve TaX3, Ta-Ta bağlarına sahiptir.
Organotantal bileşikleri
Organotantal bileşikleri arasında pentametiltantal, karışık alkiltantal klorürler, alkiltantal hidritler, alkiliden kompleksleri ve bunların siklopentadienil türevleri vardır. Hekzakarbonil [Ta(CO)6]− ve ilgili izosiyanürler için çeşitli tuzlar ve ikame edilmiş türevler bilinmektedir.
Oluşum
Tantalın, ağırlıkça Dünya kabuğunun yaklaşık 1 ppm veya 2 ppm'ini oluşturduğu tahmin edilmektedir.
Tantal minerallerinin birçok türü vardır ve bunlardan yalnızca bazıları şimdiye kadar endüstri tarafından hammadde olarak kullanılmaktadır: tantalit (tantalit-(Fe), tantalit-(Mn) ve tantalit-(Mg)'den oluşan bir seri), mikrolit (artık bir grup adıdır), wodginite, öksenit (aslında öksenit(Y)) ve polikraz (aslında polikraz-(Y)). Tantalit (Fe, Mn) Ta2O6, tantal ekstraksiyonu için en önemli mineraldir.
Tantalit, kolumbit (Fe ile aynı mineral yapısına sahiptir, (Fe, Mn) (Ta, Nb)2O6; niyobyumdan daha çok tantal olduğunda buna tantalit denir ve niyobyum tantaldan daha çok olduğunda buna kolumbit (veya niyobit) denir. Tantalit ve diğer tantallı minerallerin yüksek yoğunluğu nedeniyle yerçekimsel ayırma en iyi yöntemdir. Diğer mineraller arasında samarskit ve fergusonit bulunur.
Üretim ve imalat
Tantalitten tantalyumun çıkarılmasında birkaç adım vardır. İlk olarak, mineral ezilir ve yerçekimi ayırma ile yoğunlaştırılır. Bu genellikle maden sahasının yakınında gerçekleştirilir.
Rafine etme
Tantalumun cevherlerinden rafine edilmesi, endüstriyel metalurjideki en zorlu ayırma işlemlerinden biridir. Başlıca sorun, tantalum cevherlerinin kimyasal özellikleri Ta'nınkine neredeyse özdeş olan önemli miktarda niyobyum içermesidir. Bu zorluğun üstesinden gelmek için çok sayıda yöntem geliştirilmiştir.
Modern zamanlarda, ayırma hidrometalurji ile sağlanır. Çıkarma, cevherin hidroflorik asitle birlikte sülfürik asit veya hidroklorik asitle yıkanmasıyla başlar. Bu adım, tantal ve niyobyumun kayadaki çeşitli metalik olmayan safsızlıklardan ayrılmasını sağlar. Ta çeşitli mineraller olarak ortaya çıksa da, tantal(V) oksitlerinin çoğu bu koşullar altında benzer şekilde davrandığından, pentoksit olarak uygun şekilde temsil edilir. Çıkarımı için basitleştirilmiş bir denklem şu şekildedir:
- Ta2O5 + 14 HF → 2 H2[TaF7] + 5 H2O
Niyobyum bileşeni için de tamamen benzer reaksiyonlar meydana gelir, ancak ekstraksiyon koşulları altında genellikle hekzaflorür baskındır.
- Nb2O5 + 12 HF → 2 H[NbF6] + 5 H2O
Bu denklemler basitleştirilmiştir: bisülfat (HSO4−) ve klorürün, sırasıyla sülfürik ve hidroklorik asitler kullanıldığında, Nb(V) ve Ta(V) iyonları için ligand olarak rekabet ettiğinden şüphelenilmektedir. Tantal ve niyobyum florür kompleksleri daha sonra sikloheksanon, oktanol ve metil izobütil keton gibi organik çözücülere sıvı-sıvı ekstraksiyonu yoluyla sulu çözeltiden uzaklaştırılır. Bu basit yöntem, florürleri ve diğer kompleksler şeklinde sulu fazda kalan çoğu metal içeren safsızlığın (örneğin demir, manganez, titanyum, zirkonyum) uzaklaştırılmasına olanak tanır.
Tantalumun niyobyumdan ayrılması daha sonra asit karışımının iyonik kuvvetinin düşürülmesiyle elde edilir, bu da niyobyumun sulu fazda çözünmesine neden olur. Bu koşullar altında oksiflorür H2[NbOF5]'in oluştuğu ileri sürülmektedir. Niyobyumun uzaklaştırılmasının ardından, saflaştırılmış H2[TaF7] çözeltisi sulu amonyakla nötralize edilerek katı olarak hidratlı tantalum oksit çökeltilir ve bu da tantalum pentoksit (Ta2O5)'e kalsine edilebilir.
Hidroliz yerine, H2[TaF7] potasyum florür ile işlenerek potasyum heptaflorotantalat üretilebilir:
- H2[TaF7] + 2 KF → K2[TaF7] + 2 HF
H2[TaF7]'den farklı olarak potasyum tuzu kolaylıkla kristalleşir ve katı olarak işlenir.
K2[TaF7], yaklaşık 800 °C'de erimiş tuzda sodyum ile indirgenerek metalik tantala dönüştürülebilir.
- K2[TaF7] + 5 Na → Ta + 5 NaF + 2 KF
Marignac işlemi adı verilen daha eski bir yöntemde, H2[TaF7] ve H2[NbOF5] karışımı, K2[TaF7] ve K2[NbOF5] karışımına dönüştürülür ve daha sonra farklı su çözünürlüklerinden yararlanılarak ayrımsal kristalleştirme yoluyla ayrılırdı.
Uygulamalar
Elektronik
Metal tozu olarak tantalın ana kullanımı, esasen kondansatör’ler ve bazı yüksek güçlü dirençler’ler olmak üzere elektronik bileşenlerin üretimidir.
Tantal elektrolitik kondansatörler, kondansatörün bir tabakasında elektrolitik çözeltiyi veya iletken katıyı ve diğer tabakasında tantalın pelet şeklinde preslenmiş tantal tozunu, dielektrik olarak oksiti kullanan, koruyucu oksit yüzey katman oluşturma özelliğinden yararlanır.
Dielektrik katman çok ince olabildiğinden (örneğin, alüminyum elektrolitik kondansatördeki benzer katmandan daha incedir), küçük bir hacimde büyük kapasitans elde edilebilir. Boyut ve ağırlık avantajları nedeniyle, tantal kondansatörler kablosuz telefon, kişisel bilgisayar, otomotiv elektroniği ve kamera için caziptir.
Avustralya, 2010'lu yıllardan önce ana tantal üreticisiydi ve Global Advanced Metals (eski adıyla Talison Minerals), ülkedeki en büyük tantal madenciliği şirketiydi. Batı Avustralya'da, güneybatıda Greenbushes ve Pilbara bölgesinde Wodgina olmak üzere iki madeni işletir. Wodgina madeni, küresel mali krizi nedeniyle bölgedeki madenciliğin 2008 sonlarında askıya alınmasının ardından Ocak 2011'de yeniden açıldı.
Yeniden açılmasından bir yıldan az bir süre sonra Global Advanced Metals, yine "... tantal talebinin azalması ..." ve diğer faktörler nedeniyle tantal madencilik faaliyetlerinin Şubat 2012 sonunda durdurulacağını duyurdu. Wodgina, Greenbushes işletmesinde müşterilere satılmadan önce daha da iyileştirilen ana tantal konsantresini üretir.
Büyük ölçekli niyobyum üreticileri Brezilya ve Kanada'da olmasına rağmen, buradaki cevherden de az bir oranda tantal elde edilir. Çin, Etiyopya ve Mozambik gibi diğer bazı ülkeler, daha yüksek oranda tantal içeren cevherler çıkarır ve dünya üretiminin önemli bir yüzdesini üretirler. Tantal ayrıca Tayland ve Malezya'da da kalay madenciliğinin bir yan ürünü olarak üretilir.
Cevherlerin plaser yataklarından yerçekimiyle ayrılmasında, yalnızca kasiterit (SnO2) bulunmaz, aynı zamanda küçük bir oranda tantalit de vardır. Kalay izabe tesislerinden gelen cüruf, daha sonra cüruftan süzülerek ekonomik açıdan faydalı miktarlarda tantal içerir.
Dünya tantal madeni üretimi, üretimin ağırlıklı olarak Avustralya ve Brezilya'dan yapıldığı 21. yüzyılın başından bu yana önemli coğrafi değişime uğradı.
2007'den başlayarak 2014'e kadar, madenlerden tantal üretiminin ana kaynakları önemli ölçüde Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Ruanda ve diğer bazı Afrika ülkelerine kaydı. Tahmini büyüklük sırasına göre gelecekteki tantal tedarik kaynakları Suudi Arabistan, Mısır, Grönland, Çin, Mozambik, Kanada, Avustralya ve Amerika Birleşik Devletleri, Finlandiya ve Brezilya'da araştırılmaktadır.
Alaşımlar
Tantal ayrıca yüksek erime noktasına, dayanıklılığa ve sünekliğe sahip çeşitli alaşım’ların üretilmesinde de kullanılır. Diğer metallerle alaşımlı olarak metal işleme ekipmanları için karbür takımların yapımında, jet motoru parçaları, kimyasal proses ekipmanları, nükleer reaktör’ler, füze parçaları, ısı eşanjörleri, tanklar ve gemiler için süper alaşımların üretiminde de tantal kullanılır.
Sünekliği nedeniyle tantal, alüminyum gibi metalleri buharlaştırmada kullanılan ince teller veya filamentler halinde çekilebilir.
Tantal, vücut sıvılarının saldırısına karşı dayanıklı olduğundan ve tahriş edici olmadığından cerrahi alet ve implant yapımında çok kullanılır. Örneğin, tantalın sert dokuya doğrudan bağlanma yeteneği nedeniyle ortopedik implantların yapımında gözenekli tantal kaplamalar kullanılır.
Tantal, hidroflorik asit ve sıcak sülfürik asit hariç çoğu asitlere karşı etkisizdir ve sıcak alkali çözeltiler de tantalın paslanmasına neden olur. Bu özelliği nedeniyle kimyasal reaksiyon kapları ve aşındırıcı sıvılara yönelik boruların yapımında kullanılır. Hidroklorik asidin buharla ısıtılması için ısı değiştirme bobinleri (eşanjör serpantinleri) tantaldan yapılır.
Tantal, radyo vericileri için ultra yüksek frekans elektron tüpleri üretiminde yaygın olarak kullanıldı. Tantal, nitrürler ve oksitler oluşturarak oksijen ve azotu yakalayabilir ve bu nedenle ızgaralar ve plakalar gibi iç parçalar için kullanıldığında tüpler için gereken derin vakumun korunmasına yardımcı olur.
Diğer kullanımlar
Tantal, NASA tarafından Voyager 1 ve Voyager 2 gibi uzay aracı bileşenlerini radyasyondan korumak için kullanıldı.
Yüksek erime noktası ve oksitlenme direnci, metalin vakumlu fırın parçalarının üretiminde kullanılmasına yol açtı.
Tantal son derece asaldır ve bu nedenle termoweller (termal kılıf), valf gövdesi ve tantal bağlantı elemanları gibi çeşitli korozyona dayanıklı parçaların yapımında kullanılır.
Yüksek yoğunluğu nedeniyle, şekilli patlayıcı madde ve patlayıcı biçimde oluşturulmuş delici kılıflar tantaldan yapılır. Tantal, yüksek yoğunluğu ve yüksek erime sıcaklığı nedeniyle şekilli patlayıcının zırh delme kapasitesini büyük ölçüde artırır.
Ayrıca zaman zaman Audemars Piguet, F.P. Journe, Hublot, Montblanc, Omega ve Panerai gibi değerli saat’lerinde de tantal kullanılır.
Tıp araştırmacısı Gerald L. Burke, ilk kez 1940 yılında tantalın aynı zamanda biyolojik olarak son derece asal olduğunu ve ortopedik implant malzemesi olarak güvenle kullanılabileceğini gözlemledi.
Tantalın çok sert olması, stres kalkanını önlemek için kalça protezi implantları için çok gözenekli köpük veya az sert iskele olarak kullanılmasını gerektirir. Tantal demir içermeyen, manyetik olmayan bir metal olduğundan, bu implantların MRI işlemlerine giren hastalar için kabul edilebilir olduğu düşünülmektedir.
Oksit, kamera mercekleri için özel yüksek kırılma indeksli cam yapımında kullanılır.
Kaynakça
- ^ Colakis, Marianthe; Masello, Mary Joan (30 Haziran 2007). "Tantalum". Classical Mythology & More: A Reader Workbook. Bolchazy-Carducci Publishers. ISBN .
- ^ Euripides, Orestes
- ^ McLellan, R.A. (2023). "Chemical profiles of the oxides on tantalum in state of the art superconducting circuits". Advanced Science (Weinheim, Baden-Wurttemberg, Germany). 10 (21): e2300921. arXiv:2301.04567 $2. doi:10.1002/advs.202300921. (PMC) 10375100 $2. (PMID) 37166044.
- ^ Crowley, K.D. (2023). "Disentangling Losses in Tantalum Superconducting Circuits". arXiv:2301.07848 $2.
- ^ "European Commission (2010). Critical Raw Materials for the EU. Report of the Ad-hoc Working Group on Defining Critical Raw Materials". Avrupa Komisyonu. 29 Nisan 2015. 11 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Ocak 2024.
- ^ Ekeberg, Anders (1802). "Of the Properties of the Earth Yttria, compared with those of Glucine; of Fossils, in which the first of these Earths in contained; and of the Discovery of a metallic Nature (Tantalium)". Journal of Natural Philosophy, Chemistry, and the Arts. 3: 251-255. 11 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Ocak 2024.
- ^ Ekeberg, Anders (1802). "Uplysning om Ytterjorden egenskaper, i synnerhet i aemforelse med Berylljorden:om de Fossilier, havari förstnemnde jord innehales, samt om en ny uptäckt kropp af metallik natur". Kungliga Svenska Vetenskapsakademiens Handlingar. 23: 68-83.
- ^ Griffith, William P.; Morris, Peter J. T. (2003). "Charles Hatchett FRS (1765–1847), Chemist and Discoverer of Niobium". Notes and Records of the Royal Society of London. 57 (3): 299-316. doi:10.1098/rsnr.2003.0216. JSTOR 3557720.
- ^ Wollaston, William Hyde (1809). "On the Identity of Columbium and Tantalum". Philosophical Transactions of the Royal Society of London. 99: 246-252. doi:10.1098/rstl.1809.0017. JSTOR 107264.
- ^ Rose, Heinrich (1844). "Ueber die Zusammensetzung der Tantalite und ein im Tantalite von Baiern enthaltenes neues Metall". Annalen der Physik (Almanca). 139 (10): 317-341. Bibcode:1844AnP...139..317R. doi:10.1002/andp.18441391006. 20 Haziran 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Ocak 2024.
- ^ Rose, Heinrich (1847). "Ueber die Säure im Columbit von Nordamérika". Annalen der Physik (Almanca). 146 (4): 572-577. Bibcode:1847AnP...146..572R. doi:10.1002/andp.18471460410. 11 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Ocak 2024.
- ^ a b Marignac, Blomstrand; H. Deville; L. Troost; R. Hermann (1866). "Tantalsäure, Niobsäure, (Ilmensäure) und Titansäure". Fresenius' Journal of Analytical Chemistry. 5 (1): 384-389. doi:10.1007/BF01302537.
- ^ a b c Gupta, C. K.; Suri, A. K. (1994). Extractive Metallurgy of Niobium. CRC Press. ISBN .
- ^ Marignac, M. C. (1866). "Recherches sur les combinaisons du niobium". Annales de Chimie et de Physique (Fransızca). 4 (8): 7-75. 5 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Ocak 2024.
- ^ Hermann, R. (1871). "Fortgesetzte Untersuchungen über die Verbindungen von Ilmenium und Niobium, sowie über die Zusammensetzung der Niobmineralien (Further research about the compounds of ilmenium and niobium, as well as the composition of niobium minerals)". Journal für Praktische Chemie (Almanca). 3 (1): 373-427. doi:10.1002/prac.18710030137. 5 Ekim 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Ocak 2024.
- ^ . Universidade de Coimbra. 10 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2008.
- ^ Bowers, B. (2001). "Scanning Our Past from London The Filament Lamp and New Materials". Proceedings of the IEEE. 89 (3): 413. doi:10.1109/5.915382.
- ^ Lempriere, John (1887). Lempriere's Classical Dictionary. s. 659.
- ^ Greenwood, Norman N.; Earnshaw, Alan (1997). Chemistry of the Elements (2. bas.). Butterworth-Heinemann. s. 1138. ISBN .
- ^ Magnuson, M.; Greczynski, G.; Eriksson, F.; Hultman, L.; Hogberg, H. (2019). "Electronic structure of β-Ta films from X-ray photoelectron spectroscopy and first-principles calculations". Applied Surface Science. 470: 607-612. Bibcode:2019ApSS..470..607M. doi:10.1016/j.apsusc.2018.11.096.
- ^ Lee, S.; Doxbeck, M.; Mueller, J.; Cipollo, M.; Cote, P. (2004). "Texture, structure and phase transformation in sputter beta tantalum coating". Surface and Coatings Technology. 177–178: 44. doi:10.1016/j.surfcoat.2003.06.008. 11 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Ocak 2024.
- ^ Hult, Mikael; Wieslander, J. S. Elisabeth; Marissens, Gerd; Gasparro, Joël; Wätjen, Uwe; Misiaszek, Marcin (2009). "Search for the radioactivity of 180mTa using an underground HPGe sandwich spectrometer". Applied Radiation and Isotopes. 67 (5): 918-921. doi:10.1016/j.apradiso.2009.01.057. (PMID) 19246206.
- ^
- ^ Win, David Tin; Al Masum, Mohammed (2003). "Weapons of Mass Destruction" (PDF). Assumption University Journal of Technology. 6 (4): 199-219. 26 Mart 2009 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 21 Ocak 2024.
- ^ "Tantalum Target Yields – ISAC Yield Database – TRIUMF: Canada's National Laboratory for Particle and Nuclear Physics". mis.triumf.ca. 11 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Ocak 2024.
- ^ a b c Agulyansky, Anatoly (2004). The Chemistry of Tantalum and Niobium Fluoride Compounds. Elsevier. ISBN . Erişim tarihi: 2 Eylül 2008.
- ^ Deblonde, Gauthier J. -P.; Chagnes, Alexandre; Bélair, Sarah; Cote, Gérard (1 Temmuz 2015). "Solubility of niobium(V) and tantalum(V) under mild alkaline conditions". Hydrometallurgy. 156: 99-106. Bibcode:2015HydMe.156...99D. doi:10.1016/j.hydromet.2015.05.015. ISSN 0304-386X.
- ^ Greenwood, Norman N.; Earnshaw, Alan (1997). Chemistry of the Elements (2. bas.). Butterworth-Heinemann. ISBN .
- ^ a b c Holleman, A. F.; Wiberg, E.; Wiberg, N. (2007). Lehrbuch der Anorganischen Chemie (Almanca) (102nd bas.). de Gruyter. ISBN .
- ^ Tsukimoto, S.; Moriyama, M.; Murakami, Masanori (1961). "Microstructure of amorphous tantalum nitride thin films". Thin Solid Films. 460 (1–2): 222-226. Bibcode:2004TSF...460..222T. doi:10.1016/j.tsf.2004.01.073.
- ^ a b Soisson, Donald J.; McLafferty, J. J.; Pierret, James A. (1961). "Staff-Industry Collaborative Report: Tantalum and Niobium". Ind. Eng. Chem. 53 (11): 861-868. doi:10.1021/ie50623a016.
- ^ Schrock, Richard R. (1 Mart 1979). "Alkylidene complexes of niobium and tantalum". Accounts of Chemical Research. 12 (3): 98-104. doi:10.1021/ar50135a004. ISSN 0001-4842.
- ^ Morse, P. M.; Shelby, Q. D.; Kim, D. Y.; Girolami, G. S. (2008). "Ethylene Complexes of the Early Transition Metals: Crystal Structures of [HfEt4(C2H4)2-] and the Negative-Oxidation-State Species [TaHEt(C2H4)3-3] and [WH(C2H4)3-4]". Organometallics. 27 (5): 984. doi:10.1021/om701189e.
- ^ Emsley, John (2001). "Tantalum". Nature's Building Blocks: An A–Z Guide to the Elements. Oxford, England, UK: Oxford University Press. s. 420. ISBN .
- ^ "Mines, Minerals and More". Mindat.org.[]
- ^ . minerals.usgs.gov. 4 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b Zhu, Zhaowu; Cheng, Chu Yong (2011). "Solvent extraction technology for the separation and purification of niobium and tantalum: A review". Hydrometallurgy. 107 (1–2). ss. 1-12. Bibcode:2011HydMe.107....1Z. doi:10.1016/j.hydromet.2010.12.015.
- ^ Agulyanski, Anatoly (2004). Chemistry of Tantalum and Niobium Fluoride Compounds (1. bas.). Burlington: Elsevier. ISBN .
- ^ Okabe, Toru H.; Sadoway, Donald R. (1998). "Metallothermic reduction as an electronically mediated reaction". Journal of Materials Research. 13 (12). ss. 3372-3377. Bibcode:1998JMatR..13.3372O. doi:10.1557/JMR.1998.0459.
- ^ a b "Commodity Report 2008: Tantalum" (PDF). United States Geological Survey. 23 Ocak 2014 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 24 Ekim 2008.
- ^ . Reuters. 9 Haziran 2010. 19 Ocak 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2010.
- ^ Emery, Kate (24 Ocak 2012). . The West Australian. 4 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2012.
Worldwide softening tantalum demand and delays in receiving Governmental approval for installation of necessary crushing equipment are among contributing factors in this decision
- ^ . Global Advanced Metals. 2008. 6 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2011.
- ^ Papp, John F. (2006). "2006 Minerals Yearbook Nb & Ta". US Geological Survey. 28 Ocak 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Haziran 2008.
- ^ Bleiwas, Donald I.; Papp, John F.; Yager, Thomas R. (2015). "Shift in Global Tantalum Mine Production, 2000–2014" (PDF). U.S. Geological Survey. 15 Şubat 2023 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 21 Ocak 2024.
- ^ M. J. (November 2007). (PDF). Mining Journal. 10 Eylül 2008 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2008.
- ^ (PDF). GSWA Mineral Resources Bulletin. 22 (10). 26 Eylül 2007 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ . Admat nInc. (İngilizce). 29 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2018.
- ^ Buckman, R. W. Jr. (2000). "New applications for tantalum and tantalum alloys". JOM: Journal of the Minerals, Metals and Materials Society. 52 (3): 40. Bibcode:2000JOM....52c..40B. doi:10.1007/s11837-000-0100-6.
- ^ Cohen, R.; Della Valle, C. J.; Jacobs, J. J. (2006). "Applications of porous tantalum in total hip arthroplasty". Journal of the American Academy of Orthopaedic Surgeons. 14 (12): 646-55. doi:10.5435/00124635-200611000-00008. (PMID) 17077337.
- ^ a b Balke, Clarence W. (1935). "Columbium and Tantalum". Industrial and Engineering Chemistry. 20 (10): 1166. doi:10.1021/ie50310a022.
- ^ Bell, Jim (2015). The Interstellar Age: the story of the NASA men and women who flew the forty-year Voyager mission. New York: Dutton. ss. 110. ISBN .
- ^ Nemat-Nasser, Sia; Isaacs, Jon B.; Liu, Mingqi (1998). "Microstructure of high-strain, high-strain-rate deformed tantalum". Acta Materialia. 46 (4): 1307. Bibcode:1998AcMat..46.1307N. doi:10.1016/S1359-6454(97)00746-5.
- ^ Walters, William; Cooch, William; Burkins, Matthew; Burkins, Matthew (2001). "The penetration resistance of a titanium alloy against jets from tantalum shaped charge liners". International Journal of Impact Engineering. 26 (1–10): 823. doi:10.1016/S0734-743X(01)00135-X. 11 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Ocak 2024.
- ^ Russell, Alan M.; Lee, Kok Loong (2005). Structure-property relations in nonferrous metals (İngilizce). Hoboken, New Jersey: Wiley-Interscience. s. 218. ISBN .
- ^ Burke, Gerald L. (August 1940). "The Corrosion of Metals in Tissues; and An Introduction to Tantalum". Canadian Medical Association Journal. 43 (2): 125-128. (PMC) 538079 $2. (PMID) 20321780.
- ^ Black, J. (1994). "Biological performance of tantalum". Clinical Materials. 16 (3): 167-173. doi:10.1016/0267-6605(94)90113-9. (PMID) 10172264.
- ^ Paganias, Christos G.; Tsakotos, George A.; Koutsostathis, Stephanos D.; Macheras, George A. (2012). "Osseous integration in porous tantalum implants". Indian Journal of Orthopaedics. 46 (5): 505-13. doi:10.4103/0019-5413.101032. ISSN 0019-5413. (PMC) 3491782 $2. (PMID) 23162141.
- ^ Musikant, Solomon (1985). "Optical Glass Composition". Optical Materials: An Introduction to Selection and Application. CRC Press. s. 28. ISBN .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Tantal Ta H Periyodik tablo HeLi Be B C N O F NeNa Mg Al Si P S Cl ArK Ca Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br KrRb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I XeCs Ba Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At RnFr Ra Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Nh Fl Mc Lv Ts Og La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr Temel ozellikleriAtom numarasi 73Element serisi Gecis metalleriGrup periyot blok 6 dGorunus Grimsi maviKutle numarasi 180 94788 g molElektron dizilimi Xe 4f14 5d3 6s2Enerji seviyesi basina Elektronlar 2 8 18 32 11 2CAS kayit numarasi 7440 25 7Fiziksel OzellikleriMaddenin hali katiYogunluk 16 69 g cm Sivi haldeki yogunlugu 15 g cm Ergime noktasi 3290 K 3017 CKaynama noktasi 5731 K 5458 CErgime isisi 36 57 kJ molBuharlasma isisi 732 8 kJ molIsi kapasitesi 25 36 J mol K Atom ozellikleriKristal yapisi Hacim Merkezli KubikYukseltgenme seviyeleri 5 4 3 2 1Elektronegatifligi 1 5 Pauling olcegiIyonlasma enerjisi 761 kJ molAtom yaricapi 146 pmAtom yaricapi hes pmKovalent yaricapi 170 8 pmVan der Waals yaricapi pmDiger ozellikleriElektrik direnci 131 n nW m 20 C de Isil iletkenlik 57 5 W m K Isil genlesme 6 3 µm m K 25 C de Ses hizi 3400 m s de Mohs sertligi 6 5Vickers sertligi 873 MPaBrinell sertligi 800 MPa Tantal sembolu Ta atom numarasi 73 atom agirligi 180 88 yogunlugu 16 6 olan 3017 C de eriyen ve siyah toz durumunda elde edilen nadir bir kimyasal element tir Tantal korozyona karsi cok dayanikli cok sert sunek parlak mavi gri bir gecis metalidir Tantal metali Tantal ismini Yunan mitolojisindeki Tantalos tan almistir Tantal saglam yuksek erime noktali alasimlarin bilesenleri olarak refrakter metal ler grubunun parcasidir Vanadyum ve niyobyum ile birlikte 5 grup elementi dir ve jeolojik kaynaklarda her zaman kimyasal olarak benzer niyobyumla birlikte ozellikle tantalit kolumbit ve koltan mineral gruplarinda bulunur Tantalin kimyasal asalligi ve yuksek erime noktasi tantali reaksiyon kaplari ve vakum firinlari gibi laboratuvar ve endustriyel ekipmanlar icin degerlidir Tantal bilgisayar gibi elektronik ekipmanlar icin tantal kondansatorlerde kullanilir Kuantum islemcilerde yuksek kaliteli super iletken rezonatorlerde malzeme olarak kullanilmasi arastirilmaktadir Tantal Avrupa Komisyonu tarafindan teknoloji acisindan kritik bir unsur olarak degerlendirilmektedir TarihceTantal 1802 yilinda Anders Ekeberg tarafindan Isvec te biri Isvec ten digeri Finlandiya dan olmak uzere iki mineral orneginde kesfedildi Bundan bir yil once Charles Hatchett kolumbiyum u artik niyobyum denilir kesfetmisti ve 1809 da Ingiliz kimyager William Hyde Wollaston yogunlugu 5 918 g cm3 olan oksidi kolumbiti yogunlugu 7 935 g cm3 olan tantal tantalit ile karsilastirdi Olculen yogunluk farkliliklarina ragmen iki oksidin ayni oldugu sonucuna vardi ve tantal adini korudu Friedrich Wohler bu sonuclari dogruladiktan sonra kolumbiyum ve tantalin ayni element oldugu dusunuldu Bu sonuca 1846 da Alman kimyager Heinrich Rose itiraz etti H Rose tantalit orneginde iki ek elementin daha oldugunu savundu ve bunlara Tantalos un cocuklarinin adini verdi niyobyum Niobe den gozyasi tanricasi ve pelopium Pelops tan Sozde pelopium elementinin daha sonra tantal ve niyobyum karisimi oldugu tanimlandi ve niyobyumun 1801 de Hatchett tarafindan kesfedilen kolumbiyum ile ayni oldugu bulundu Tantal ve niyobyum arasindaki farklar 1864 te Christian Wilhelm Blomstrand ve Henri Etienne Sainte Claire Deville in yani sira 1865 te bazi bilesiklerinin ampirik formullerini belirleyen Louis J Troost tarafindan net bir sekilde ortaya konuldu 1866 da Isvicreli kimyager Jean Charles Galissard de Marignac tan yalnizca iki elementin var oldugunu kanitlayan baska bir dogrulama geldi Bu kesifler bilim insanlarinin 1871 yilina kadar ilmenyum adi verilen madde hakkinda makaleler yayinlamasina engel olmadi De Marignac 1864 yilinda tantal kloruru hidrojen atmosferinde isitarak indirgeyerek tantalin metalik formunu ureten ilk kisi oldu Ilk arastirmacilar yalnizca saf olmayan tantal uretebilmislerdi ve ilk nispeten saf sunek metal 1903 te Charlottenburg da Werner von Bolton tarafindan uretildi Yaygin kullanimda yerini tungsten alana kadar metalik tantaldan yapilan teller ampul filamanlari icin kullanildi Tantal adi Yunan mitolojisi ndeki Niobe nin babasi olan mitolojik Tantalos un adindan turetilmistir Hikayede Tantalos olumden sonra diz boyu suda durmaya mahkum edilerek cezalandirilmis ve basinin uzerinde mukemmel meyveler yetismisti su ve meyveler onu sonsuza kadar onu hayal kirikligina ugratmisti Suyu icmek icin egilirse ulasamayacagi seviyeye kadar akiyor meyvelere uzansa dallar elinden uzaga gidiyordu Anders Ekeberg soyle yazdi Bu metale tantal adini veriyorum kismen asit icine daldirildiginda herhangi bir seyi emip doyurma konusundaki yetersizligine gonderme yapmaktadir Onlarca yildir tantali niyobyumdan ayirmaya yonelik ticari teknoloji 1866 da Jean Charles Galissard de Marignac tarafindan kesfedilen bir islem olan potasyum heptaflorotantalat in potasyum oksipentafloroniyobat monohidrattan ayrimsal kristallendirme sini iceriyordu Bu yontemin yerini florur iceren tantal cozeltilerinden cozucu ekstraksiyonu almistir OzelliklerFiziksel ozellikler Tantal asitlerin neden oldugu korozyona karsi direnciyle bilinmektedir aslinda 150 C nin altindaki sicakliklarda tantal normalde agresif olan kral suyu nun saldirilarina karsi neredeyse tamamen dayaniklidir Hidroflorik asit veya florur iyonu ve kukurt trioksit iceren asidik cozeltilerin yani sira erimis potasyum hidroksit ile cozulebilir Tantalin 3017 C lik yuksek erime noktasi kaynama noktasi 5458 C elementler arasinda yalnizca metaller icin tungsten renyum ve osmiyum ve bir ametal olan karbon tarafindan asilir Tantal alfa ve beta olarak iki kristal fazlidir Alfa fazi nispeten sunek ve yumusaktir Kubik kristal yapisi uzay grubu Im3m a 0 33058 nm kafes sabiti 200 400 HN Knoop sertligi ve15 60 µW cm elektriksel direnci vardir Beta fazi sert ve kirilgandir kristal simetrisi tetragonal uzay grubu P42 mnm a 1 0194 nm c 0 5313 nm Knoop sertligi 1000 1300 HN ve elektriksel direnci 170 210 µW cm de olup nispeten yuksektir Beta fazi yari kararlidir ve 750 775 C ye isitildiginda alfa fazina donusur Dokme tantalum neredeyse tamamen alfa fazlidir ve beta fazi genellikle magnetron puskurtme kimyasal buhar biriktirme veya otektik erimis tuz cozeltisinden elektrokimyasal biriktirme yoluyla elde edilen ince filmler halindedir Izotoplar Dogal tantal iki kararli izotoptan olusur 180mTa 0 012 ve 181Ta 99 988 180mTa nin m yari kararli bir durumu belirtir uc sekilde bozunacagi tahmin edilmektedir 180Ta nin temel haline izomerik gecis 180W a beta bozunmasi veya 180Hf a elektron yakalama Ancak bu nukleer izomer in radyoaktivitesi hicbir zaman gozlemlenmemistir ve yarilanma omru icin yalnizca yalnizca 2 0 1016 yillik bir alt sinir belirlenmistir 180Ta nin temel halinin yari omru yalnizca 8 saattir 180mTa dogal olarak olusan tek nukleer izomer dir radyojenik ve kozmojenik kisa omurlu nuklidler haric Ayni zamanda tantalin elementsel bollugu ve izotoplarin dogal karisimindaki 180 180mTa lik izotop bollugu dikkate alindiginda evrendeki en nadir ilkel izotoptur Tantal teorik olarak nukleer silahlar icin bir tuzlama malzemesi olarak incelenmistir kobalt daha iyi bilinen varsayimsal tuzlama malzemesidir 181Ta nin dis kabugu varsayimsal olarak patlayan bir nukleer silahtan gelen yogun yuksek enerjili notron akisiyla isinlanacaktir Bu tantali yari omru 114 4 gun olan ve her biri yaklasik 1 12 milyon elektron volt MeV enerjili gama isinlari ureten patlamadan kaynaklanan nukleer serpinti nin radyoaktivitesini birkac ay boyunca onemli olcude artiran radyoaktif izotop 182Ta ya donusturecektir Bu tur tuzlanmis silahlar kamuoyunun bildigi kadariyla hicbir zaman yapilmamis veya test edilmemistir ve kesinlikle silah olarak kullanilmamistir Tantal 8Li 80Rb ve 160Yb dahil olmak uzere cesitli kisa omurlu izotoplarin uretiminde hizlandirilmis proton isinlari icin hedef malzeme olarak kullanilabilir Kimyasal bilesiklerTantal III ila V oksidasyon durumlarinda bilesikler olusturur En yaygin olarak karsilasilanlar tum mineralleri iceren Ta V oksitleridir Ta ve Nb nin kimyasal ozellikleri cok benzer Sulu ortamda Ta yalnizca V oksidasyon durumunu sergiler Niyobyum gibi tantal da sulu Ta V oksidin cokelmesi nedeniyle hidroklorik sulfurik nitrik ve fosforik asit lerin seyreltik cozeltilerinde zar zor cozunur Bazik ortamda Ta polioksotantalat turlerinin olusumu nedeniyle cozunebilir Oksitler nitrurler karburler sulfurler Tantal pentoksit Ta2O5 uygulamalar acisindan en onemli bilesiktir Dusuk oksidasyon durumlarindaki tantal oksitler bircok kusurlu yapi dahil olmak uzere cok sayidadir ve uzerinde cok az calisilmis veya yeterince tanimlanmamistir TaO4 3 veya TaO3 iceren tantalatlar bilesikler coktur Lityum tantalat LiTaO3 perovskit yapisini benimser Lantan tantalat LaTaO4 izole edilmis TaO3 4 tetrahedra icerir Diger refrakter metallerde oldugu gibi tantalumun bilinen en sert bilesikleri nitrurler ve karburlerdir Tantal karbur TaC daha yaygin olarak kullanilan tungsten karbur gibi kesici takimlarda kullanilan sert bir seramik tir Tantal III nitrur bazi mikroelektronik imalat islemlerinde ince film yalitkani olarak kullanilir En iyi incelenen kalkojenit diger gecis metali dikalkojenitlerde goruldugu gibi katmanli bir yari iletken olan TaS2 dir Tantal tellur alasimi kuazikristalleri olusturur Halojenurler Tantal halojenurler 5 4 ve 3 oksidasyon durumlarini kapsar Tantal pentaflorur TaF5 erime noktasi 97 0 C olan beyaz bir katidir Anyon TaF7 2 niyobyumdan ayrilmasi icin kullanilir Bir dimer olarak bulunan klorur TaCl5 yeni Ta bilesiklerinin sentezindeki ana reaktiftir Kolayca bir oksiklorur e hidrolize olur Dusuk halojenurler TaX4 ve TaX3 Ta Ta baglarina sahiptir Organotantal bilesikleri Organotantal bilesikleri arasinda pentametiltantal karisik alkiltantal klorurler alkiltantal hidritler alkiliden kompleksleri ve bunlarin siklopentadienil turevleri vardir Hekzakarbonil Ta CO 6 ve ilgili izosiyanurler icin cesitli tuzlar ve ikame edilmis turevler bilinmektedir Ta CH3 5 OlusumTantalite Pilbara bolgesi Avustralya Tantalin agirlikca Dunya kabugunun yaklasik 1 ppm veya 2 ppm ini olusturdugu tahmin edilmektedir Tantal minerallerinin bircok turu vardir ve bunlardan yalnizca bazilari simdiye kadar endustri tarafindan hammadde olarak kullanilmaktadir tantalit tantalit Fe tantalit Mn ve tantalit Mg den olusan bir seri mikrolit artik bir grup adidir wodginite oksenit aslinda oksenit Y ve polikraz aslinda polikraz Y Tantalit Fe Mn Ta2O6 tantal ekstraksiyonu icin en onemli mineraldir Tantalit kolumbit Fe ile ayni mineral yapisina sahiptir Fe Mn Ta Nb 2O6 niyobyumdan daha cok tantal oldugunda buna tantalit denir ve niyobyum tantaldan daha cok oldugunda buna kolumbit veya niyobit denir Tantalit ve diger tantalli minerallerin yuksek yogunlugu nedeniyle yercekimsel ayirma en iyi yontemdir Diger mineraller arasinda samarskit ve fergusonit bulunur Uretim ve imalat2012 yilina kadar tantal uretiminin zaman egilimi Tantalitten tantalyumun cikarilmasinda birkac adim vardir Ilk olarak mineral ezilir ve yercekimi ayirma ile yogunlastirilir Bu genellikle maden sahasinin yakininda gerceklestirilir Rafine etme Tantalumun cevherlerinden rafine edilmesi endustriyel metalurjideki en zorlu ayirma islemlerinden biridir Baslica sorun tantalum cevherlerinin kimyasal ozellikleri Ta ninkine neredeyse ozdes olan onemli miktarda niyobyum icermesidir Bu zorlugun ustesinden gelmek icin cok sayida yontem gelistirilmistir Modern zamanlarda ayirma hidrometalurji ile saglanir Cikarma cevherin hidroflorik asitle birlikte sulfurik asit veya hidroklorik asitle yikanmasiyla baslar Bu adim tantal ve niyobyumun kayadaki cesitli metalik olmayan safsizliklardan ayrilmasini saglar Ta cesitli mineraller olarak ortaya ciksa da tantal V oksitlerinin cogu bu kosullar altinda benzer sekilde davrandigindan pentoksit olarak uygun sekilde temsil edilir Cikarimi icin basitlestirilmis bir denklem su sekildedir Ta2O5 14 HF 2 H2 TaF7 5 H2O Niyobyum bileseni icin de tamamen benzer reaksiyonlar meydana gelir ancak ekstraksiyon kosullari altinda genellikle hekzaflorur baskindir Nb2O5 12 HF 2 H NbF6 5 H2O Bu denklemler basitlestirilmistir bisulfat HSO4 ve klorurun sirasiyla sulfurik ve hidroklorik asitler kullanildiginda Nb V ve Ta V iyonlari icin ligand olarak rekabet ettiginden suphelenilmektedir Tantal ve niyobyum florur kompleksleri daha sonra sikloheksanon oktanol ve metil izobutil keton gibi organik cozuculere sivi sivi ekstraksiyonu yoluyla sulu cozeltiden uzaklastirilir Bu basit yontem florurleri ve diger kompleksler seklinde sulu fazda kalan cogu metal iceren safsizligin ornegin demir manganez titanyum zirkonyum uzaklastirilmasina olanak tanir Tantalumun niyobyumdan ayrilmasi daha sonra asit karisiminin iyonik kuvvetinin dusurulmesiyle elde edilir bu da niyobyumun sulu fazda cozunmesine neden olur Bu kosullar altinda oksiflorur H2 NbOF5 in olustugu ileri surulmektedir Niyobyumun uzaklastirilmasinin ardindan saflastirilmis H2 TaF7 cozeltisi sulu amonyakla notralize edilerek kati olarak hidratli tantalum oksit cokeltilir ve bu da tantalum pentoksit Ta2O5 e kalsine edilebilir Hidroliz yerine H2 TaF7 potasyum florur ile islenerek potasyum heptaflorotantalat uretilebilir H2 TaF7 2 KF K2 TaF7 2 HF H2 TaF7 den farkli olarak potasyum tuzu kolaylikla kristallesir ve kati olarak islenir K2 TaF7 yaklasik 800 C de erimis tuzda sodyum ile indirgenerek metalik tantala donusturulebilir K2 TaF7 5 Na Ta 5 NaF 2 KF Marignac islemi adi verilen daha eski bir yontemde H2 TaF7 ve H2 NbOF5 karisimi K2 TaF7 ve K2 NbOF5 karisimina donusturulur ve daha sonra farkli su cozunurluklerinden yararlanilarak ayrimsal kristallestirme yoluyla ayrilirdi UygulamalarElektronik Tantal elektrolitik kondansator Metal tozu olarak tantalin ana kullanimi esasen kondansator ler ve bazi yuksek guclu direncler ler olmak uzere elektronik bilesenlerin uretimidir Tantal elektrolitik kondansatorler kondansatorun bir tabakasinda elektrolitik cozeltiyi veya iletken katiyi ve diger tabakasinda tantalin pelet seklinde preslenmis tantal tozunu dielektrik olarak oksiti kullanan koruyucu oksit yuzey katman olusturma ozelliginden yararlanir Dielektrik katman cok ince olabildiginden ornegin aluminyum elektrolitik kondansatordeki benzer katmandan daha incedir kucuk bir hacimde buyuk kapasitans elde edilebilir Boyut ve agirlik avantajlari nedeniyle tantal kondansatorler kablosuz telefon kisisel bilgisayar otomotiv elektronigi ve kamera icin caziptir 2015 te ana uretici Ruanda olmak uzere tantal ureticileri Avustralya 2010 lu yillardan once ana tantal ureticisiydi ve Global Advanced Metals eski adiyla Talison Minerals ulkedeki en buyuk tantal madenciligi sirketiydi Bati Avustralya da guneybatida Greenbushes ve Pilbara bolgesinde Wodgina olmak uzere iki madeni isletir Wodgina madeni kuresel mali krizi nedeniyle bolgedeki madenciligin 2008 sonlarinda askiya alinmasinin ardindan Ocak 2011 de yeniden acildi Yeniden acilmasindan bir yildan az bir sure sonra Global Advanced Metals yine tantal talebinin azalmasi ve diger faktorler nedeniyle tantal madencilik faaliyetlerinin Subat 2012 sonunda durdurulacagini duyurdu Wodgina Greenbushes isletmesinde musterilere satilmadan once daha da iyilestirilen ana tantal konsantresini uretir Buyuk olcekli niyobyum ureticileri Brezilya ve Kanada da olmasina ragmen buradaki cevherden de az bir oranda tantal elde edilir Cin Etiyopya ve Mozambik gibi diger bazi ulkeler daha yuksek oranda tantal iceren cevherler cikarir ve dunya uretiminin onemli bir yuzdesini uretirler Tantal ayrica Tayland ve Malezya da da kalay madenciliginin bir yan urunu olarak uretilir Cevherlerin plaser yataklarindan yercekimiyle ayrilmasinda yalnizca kasiterit SnO2 bulunmaz ayni zamanda kucuk bir oranda tantalit de vardir Kalay izabe tesislerinden gelen curuf daha sonra curuftan suzulerek ekonomik acidan faydali miktarlarda tantal icerir Ana uretici Avustralya olmak uzere 2006 da tantal ureticileri Dunya tantal madeni uretimi uretimin agirlikli olarak Avustralya ve Brezilya dan yapildigi 21 yuzyilin basindan bu yana onemli cografi degisime ugradi 2007 den baslayarak 2014 e kadar madenlerden tantal uretiminin ana kaynaklari onemli olcude Kongo Demokratik Cumhuriyeti Ruanda ve diger bazi Afrika ulkelerine kaydi Tahmini buyukluk sirasina gore gelecekteki tantal tedarik kaynaklari Suudi Arabistan Misir Gronland Cin Mozambik Kanada Avustralya ve Amerika Birlesik Devletleri Finlandiya ve Brezilya da arastirilmaktadir Alasimlar Tantal ayrica yuksek erime noktasina dayanikliliga ve suneklige sahip cesitli alasim larin uretilmesinde de kullanilir Diger metallerle alasimli olarak metal isleme ekipmanlari icin karbur takimlarin yapiminda jet motoru parcalari kimyasal proses ekipmanlari nukleer reaktor ler fuze parcalari isi esanjorleri tanklar ve gemiler icin super alasimlarin uretiminde de tantal kullanilir Sunekligi nedeniyle tantal aluminyum gibi metalleri buharlastirmada kullanilan ince teller veya filamentler halinde cekilebilir Tantal vucut sivilarinin saldirisina karsi dayanikli oldugundan ve tahris edici olmadigindan cerrahi alet ve implant yapiminda cok kullanilir Ornegin tantalin sert dokuya dogrudan baglanma yetenegi nedeniyle ortopedik implantlarin yapiminda gozenekli tantal kaplamalar kullanilir Tantal hidroflorik asit ve sicak sulfurik asit haric cogu asitlere karsi etkisizdir ve sicak alkali cozeltiler de tantalin paslanmasina neden olur Bu ozelligi nedeniyle kimyasal reaksiyon kaplari ve asindirici sivilara yonelik borularin yapiminda kullanilir Hidroklorik asidin buharla isitilmasi icin isi degistirme bobinleri esanjor serpantinleri tantaldan yapilir Tantal radyo vericileri icin ultra yuksek frekans elektron tupleri uretiminde yaygin olarak kullanildi Tantal nitrurler ve oksitler olusturarak oksijen ve azotu yakalayabilir ve bu nedenle izgaralar ve plakalar gibi ic parcalar icin kullanildiginda tupler icin gereken derin vakumun korunmasina yardimci olur Diger kullanimlar Bimetalik Kazakistan Bankasi tarafindan basilan cevresi gumus cevreli ve ortasi tantal madeni paralar Uzerlerinde Apollo Soyuz ve Uluslararasi Uzay Istasyonu nun resimleri vardir Tantal NASA tarafindan Voyager 1 ve Voyager 2 gibi uzay araci bilesenlerini radyasyondan korumak icin kullanildi Yuksek erime noktasi ve oksitlenme direnci metalin vakumlu firin parcalarinin uretiminde kullanilmasina yol acti Tantal son derece asaldir ve bu nedenle termoweller termal kilif valf govdesi ve tantal baglanti elemanlari gibi cesitli korozyona dayanikli parcalarin yapiminda kullanilir Yuksek yogunlugu nedeniyle sekilli patlayici madde ve patlayici bicimde olusturulmus delici kiliflar tantaldan yapilir Tantal yuksek yogunlugu ve yuksek erime sicakligi nedeniyle sekilli patlayicinin zirh delme kapasitesini buyuk olcude artirir Ayrica zaman zaman Audemars Piguet F P Journe Hublot Montblanc Omega ve Panerai gibi degerli saat lerinde de tantal kullanilir Tip arastirmacisi Gerald L Burke ilk kez 1940 yilinda tantalin ayni zamanda biyolojik olarak son derece asal oldugunu ve ortopedik implant malzemesi olarak guvenle kullanilabilecegini gozlemledi Tantalin cok sert olmasi stres kalkanini onlemek icin kalca protezi implantlari icin cok gozenekli kopuk veya az sert iskele olarak kullanilmasini gerektirir Tantal demir icermeyen manyetik olmayan bir metal oldugundan bu implantlarin MRI islemlerine giren hastalar icin kabul edilebilir oldugu dusunulmektedir Oksit kamera mercekleri icin ozel yuksek kirilma indeksli cam yapiminda kullanilir Kaynakca Colakis Marianthe Masello Mary Joan 30 Haziran 2007 Tantalum Classical Mythology amp More A Reader Workbook Bolchazy Carducci Publishers ISBN 978 0 86516 573 1 Euripides Orestes McLellan R A 2023 Chemical profiles of the oxides on tantalum in state of the art superconducting circuits Advanced Science Weinheim Baden Wurttemberg Germany 10 21 e2300921 arXiv 2301 04567 2 doi 10 1002 advs 202300921 PMC 10375100 2 PMID 37166044 Crowley K D 2023 Disentangling Losses in Tantalum Superconducting Circuits arXiv 2301 07848 2 European Commission 2010 Critical Raw Materials for the EU Report of the Ad hoc Working Group on Defining Critical Raw Materials Avrupa Komisyonu 29 Nisan 2015 11 Agustos 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Ocak 2024 Ekeberg Anders 1802 Of the Properties of the Earth Yttria compared with those of Glucine of Fossils in which the first of these Earths in contained and of the Discovery of a metallic Nature Tantalium Journal of Natural Philosophy Chemistry and the Arts 3 251 255 11 Agustos 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Ocak 2024 Ekeberg Anders 1802 Uplysning om Ytterjorden egenskaper i synnerhet i aemforelse med Berylljorden om de Fossilier havari forstnemnde jord innehales samt om en ny uptackt kropp af metallik natur Kungliga Svenska Vetenskapsakademiens Handlingar 23 68 83 Griffith William P Morris Peter J T 2003 Charles Hatchett FRS 1765 1847 Chemist and Discoverer of Niobium Notes and Records of the Royal Society of London 57 3 299 316 doi 10 1098 rsnr 2003 0216 JSTOR 3557720 Wollaston William Hyde 1809 On the Identity of Columbium and Tantalum Philosophical Transactions of the Royal Society of London 99 246 252 doi 10 1098 rstl 1809 0017 JSTOR 107264 Rose Heinrich 1844 Ueber die Zusammensetzung der Tantalite und ein im Tantalite von Baiern enthaltenes neues Metall Annalen der Physik Almanca 139 10 317 341 Bibcode 1844AnP 139 317R doi 10 1002 andp 18441391006 20 Haziran 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Ocak 2024 Rose Heinrich 1847 Ueber die Saure im Columbit von Nordamerika Annalen der Physik Almanca 146 4 572 577 Bibcode 1847AnP 146 572R doi 10 1002 andp 18471460410 11 Mayis 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Ocak 2024 a b Marignac Blomstrand H Deville L Troost R Hermann 1866 Tantalsaure Niobsaure Ilmensaure und Titansaure Fresenius Journal of Analytical Chemistry 5 1 384 389 doi 10 1007 BF01302537 a b c Gupta C K Suri A K 1994 Extractive Metallurgy of Niobium CRC Press ISBN 978 0 8493 6071 8 Marignac M C 1866 Recherches sur les combinaisons du niobium Annales de Chimie et de Physique Fransizca 4 8 7 75 5 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Ocak 2024 Hermann R 1871 Fortgesetzte Untersuchungen uber die Verbindungen von Ilmenium und Niobium sowie uber die Zusammensetzung der Niobmineralien Further research about the compounds of ilmenium and niobium as well as the composition of niobium minerals Journal fur Praktische Chemie Almanca 3 1 373 427 doi 10 1002 prac 18710030137 5 Ekim 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Ocak 2024 Universidade de Coimbra 10 Aralik 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Eylul 2008 Bowers B 2001 Scanning Our Past from London The Filament Lamp and New Materials Proceedings of the IEEE 89 3 413 doi 10 1109 5 915382 Lempriere John 1887 Lempriere s Classical Dictionary s 659 Greenwood Norman N Earnshaw Alan 1997 Chemistry of the Elements 2 bas Butterworth Heinemann s 1138 ISBN 0080379419 Magnuson M Greczynski G Eriksson F Hultman L Hogberg H 2019 Electronic structure of b Ta films from X ray photoelectron spectroscopy and first principles calculations Applied Surface Science 470 607 612 Bibcode 2019ApSS 470 607M doi 10 1016 j apsusc 2018 11 096 Lee S Doxbeck M Mueller J Cipollo M Cote P 2004 Texture structure and phase transformation in sputter beta tantalum coating Surface and Coatings Technology 177 178 44 doi 10 1016 j surfcoat 2003 06 008 11 Agustos 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Ocak 2024 Hult Mikael Wieslander J S Elisabeth Marissens Gerd Gasparro Joel Watjen Uwe Misiaszek Marcin 2009 Search for the radioactivity of 180mTa using an underground HPGe sandwich spectrometer Applied Radiation and Isotopes 67 5 918 921 doi 10 1016 j apradiso 2009 01 057 PMID 19246206 Win David Tin Al Masum Mohammed 2003 Weapons of Mass Destruction PDF Assumption University Journal of Technology 6 4 199 219 26 Mart 2009 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 21 Ocak 2024 Tantalum Target Yields ISAC Yield Database TRIUMF Canada s National Laboratory for Particle and Nuclear Physics mis triumf ca 11 Agustos 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Ocak 2024 a b c Agulyansky Anatoly 2004 The Chemistry of Tantalum and Niobium Fluoride Compounds Elsevier ISBN 978 0 444 51604 6 Erisim tarihi 2 Eylul 2008 Deblonde Gauthier J P Chagnes Alexandre Belair Sarah Cote Gerard 1 Temmuz 2015 Solubility of niobium V and tantalum V under mild alkaline conditions Hydrometallurgy 156 99 106 Bibcode 2015HydMe 156 99D doi 10 1016 j hydromet 2015 05 015 ISSN 0304 386X Greenwood Norman N Earnshaw Alan 1997 Chemistry of the Elements 2 bas Butterworth Heinemann ISBN 0080379419 a b c Holleman A F Wiberg E Wiberg N 2007 Lehrbuch der Anorganischen Chemie Almanca 102nd bas de Gruyter ISBN 978 3 11 017770 1 Tsukimoto S Moriyama M Murakami Masanori 1961 Microstructure of amorphous tantalum nitride thin films Thin Solid Films 460 1 2 222 226 Bibcode 2004TSF 460 222T doi 10 1016 j tsf 2004 01 073 a b Soisson Donald J McLafferty J J Pierret James A 1961 Staff Industry Collaborative Report Tantalum and Niobium Ind Eng Chem 53 11 861 868 doi 10 1021 ie50623a016 Schrock Richard R 1 Mart 1979 Alkylidene complexes of niobium and tantalum Accounts of Chemical Research 12 3 98 104 doi 10 1021 ar50135a004 ISSN 0001 4842 Morse P M Shelby Q D Kim D Y Girolami G S 2008 Ethylene Complexes of the Early Transition Metals Crystal Structures of HfEt4 C2H4 2 and the Negative Oxidation State Species TaHEt C2H4 3 3 and WH C2H4 3 4 Organometallics 27 5 984 doi 10 1021 om701189e Emsley John 2001 Tantalum Nature s Building Blocks An A Z Guide to the Elements Oxford England UK Oxford University Press s 420 ISBN 978 0 19 850340 8 Mines Minerals and More Mindat org Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link olu kirik baglanti minerals usgs gov 4 Haziran 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi a b Zhu Zhaowu Cheng Chu Yong 2011 Solvent extraction technology for the separation and purification of niobium and tantalum A review Hydrometallurgy 107 1 2 ss 1 12 Bibcode 2011HydMe 107 1Z doi 10 1016 j hydromet 2010 12 015 Agulyanski Anatoly 2004 Chemistry of Tantalum and Niobium Fluoride Compounds 1 bas Burlington Elsevier ISBN 9780080529028 Okabe Toru H Sadoway Donald R 1998 Metallothermic reduction as an electronically mediated reaction Journal of Materials Research 13 12 ss 3372 3377 Bibcode 1998JMatR 13 3372O doi 10 1557 JMR 1998 0459 a b Commodity Report 2008 Tantalum PDF United States Geological Survey 23 Ocak 2014 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 24 Ekim 2008 Reuters 9 Haziran 2010 19 Ocak 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Agustos 2010 Emery Kate 24 Ocak 2012 The West Australian 4 Aralik 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Mart 2012 Worldwide softening tantalum demand and delays in receiving Governmental approval for installation of necessary crushing equipment are among contributing factors in this decision Global Advanced Metals 2008 6 Ekim 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Mart 2011 Papp John F 2006 2006 Minerals Yearbook Nb amp Ta US Geological Survey 28 Ocak 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Haziran 2008 Bleiwas Donald I Papp John F Yager Thomas R 2015 Shift in Global Tantalum Mine Production 2000 2014 PDF U S Geological Survey 15 Subat 2023 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 21 Ocak 2024 M J November 2007 PDF Mining Journal 10 Eylul 2008 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 3 Haziran 2008 PDF GSWA Mineral Resources Bulletin 22 10 26 Eylul 2007 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Admat nInc Ingilizce 29 Agustos 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Agustos 2018 Buckman R W Jr 2000 New applications for tantalum and tantalum alloys JOM Journal of the Minerals Metals and Materials Society 52 3 40 Bibcode 2000JOM 52c 40B doi 10 1007 s11837 000 0100 6 Cohen R Della Valle C J Jacobs J J 2006 Applications of porous tantalum in total hip arthroplasty Journal of the American Academy of Orthopaedic Surgeons 14 12 646 55 doi 10 5435 00124635 200611000 00008 PMID 17077337 a b Balke Clarence W 1935 Columbium and Tantalum Industrial and Engineering Chemistry 20 10 1166 doi 10 1021 ie50310a022 Bell Jim 2015 The Interstellar Age the story of the NASA men and women who flew the forty year Voyager mission New York Dutton ss 110 ISBN 978 0 525 95432 3 Nemat Nasser Sia Isaacs Jon B Liu Mingqi 1998 Microstructure of high strain high strain rate deformed tantalum Acta Materialia 46 4 1307 Bibcode 1998AcMat 46 1307N doi 10 1016 S1359 6454 97 00746 5 Walters William Cooch William Burkins Matthew Burkins Matthew 2001 The penetration resistance of a titanium alloy against jets from tantalum shaped charge liners International Journal of Impact Engineering 26 1 10 823 doi 10 1016 S0734 743X 01 00135 X 11 Agustos 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Ocak 2024 Russell Alan M Lee Kok Loong 2005 Structure property relations in nonferrous metals Ingilizce Hoboken New Jersey Wiley Interscience s 218 ISBN 978 0 471 64952 6 Burke Gerald L August 1940 The Corrosion of Metals in Tissues and An Introduction to Tantalum Canadian Medical Association Journal 43 2 125 128 PMC 538079 2 PMID 20321780 Black J 1994 Biological performance of tantalum Clinical Materials 16 3 167 173 doi 10 1016 0267 6605 94 90113 9 PMID 10172264 Paganias Christos G Tsakotos George A Koutsostathis Stephanos D Macheras George A 2012 Osseous integration in porous tantalum implants Indian Journal of Orthopaedics 46 5 505 13 doi 10 4103 0019 5413 101032 ISSN 0019 5413 PMC 3491782 2 PMID 23162141 Musikant Solomon 1985 Optical Glass Composition Optical Materials An Introduction to Selection and Application CRC Press s 28 ISBN 978 0 8247 7309 0