Cumhuriyet Halk Partisi, Türkiye'de cumhuriyet dönemindeki ilk yasal ve en uzun süre iktidarda kalmış siyasi partidir. İlk olarak Türk Kurtuluş Savaşı döneminde Anadolu ve Rumeli Müdâfaa-i Hukuk Cemiyeti olarak örgütlenmiş ve daha sonradan "Halk Fırkası" adıyla resmi olarak kabul edilmiştir. 1935 yılında düzenlenen 4. Olağan Kurultay'da partinin adı "Cumhuriyet Halk Partisi" olarak değiştirilmiştir.
Cumhuriyet Halk Partisi (CHP), 1923'ten 1945 yılında Millî Kalkınma Partisi'nin kuruluşuna kadar Türkiye'de yasal olarak faaliyet gösteren tek siyasi partidir. Parti, 1946 yılında yapılan ilk çok partili seçimleri kazandıktan sonra, 1950 seçimlerinde Demokrat Parti'ye (DP) karşı kaybetmiştir. Tek parti rejimi döneminde ilk cumhurbaşkanı Atatürk, bazı dönemlerde çok partili demokrasiye geçiş için Cumhuriyet Halk Partisi'ne karşı bazı muhalefet partilerinin kurulmasını teşvik etmiştir. Bu kapsamda Kâzım Karabekir 1924'te Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası'nı (TCF) kurmuş ancak parti 1925 yılında Şeyh Said isyanının ardından kapatılmıştır. 1930 yılında ise Serbest Cumhuriyet Fırkası (SCF) kurulmuştur ancak parti üç ay sonra kapatılmıştır.
Parti, 1960'lardan itibaren ideolojik olarak demokratik sol politikaları benimsemiştir. Dönemin Çalışma Bakanı ve bir CHP'nin bir sonraki lideri olacak olan Ecevit, işçilere grev hakkı ve toplu sözleşme hakkı tanımada etkili olmuş, CHP'deki Demokratik Sol hareketin lideri olarak, CHP'nin Ortanın solu programını benimsemesine katkıda bulunmuştur. İkinci cumhurbaşkanı ve CHP'nin ikinci lideri İnönü'nün 1971 muhtırasına yaklaşımı nedeniyle kurultayda genel başkanlığa Bülent Ecevit seçildi. 1973 seçimlerine Bülent Ecevit'in liderliğinde katılan CHP, seçimlerden zaferle ayrıldı. 1970'lerde parti, yoğun kutuplaşma döneminde ve siyasi şiddet atmosferinde sendikalar ve solcu gruplarla ilişkilerini sağlamlaştırdı. 1977'de CHP, Ecevit döneminde çok partili siyasi tarihinin en yüksek oy oranını alarak %41'i yakaladı. Bu dönemden sonra, parti 2024 yılına kadar ülke çapında birinci olamadı.
1981 yılında askeri cunta tarafından kapatılan parti 1992 yılında özel bir yasayla yeniden açıldı. 1999 seçimlerinde ise %8.71 oy alarak tarihinde ilk kez baraj altında kaldı. Parti 2002 genel seçimlerinde yüzde 19.39 oy oranıyla tekrar meclise girdi ve 22 yılın ardından tekrar ana muhalefet partisi oldu. 2002 ve 2010 yılları arasında düzenlenen üç genel seçim ve iki yerel seçimde CHP %18 ila %23 arasında oy alarak ikinci olmuştur. 2010 yılında Deniz Baykal'ın istifa etmesinin ardından genel başkan seçilen Kemal Kılıçdaroğlu CHP'yi geleneksel sosyal demokrat imajına geri döndürmüş ve partinin Baykal döneminde benimsediği laik-muhafazakar karakterini bir kenara bırakmıştır. Kılıçdaroğlu bu dönemde dindar seçmenler ve Kürtler arasında bir köprü kurmak üzerine politika yürütmüştür. Kılıçdaroğlu liderliğindeki CHP 2010-2023 yılları arasında %22 ila 26 arasında oy alarak ana muhalefet pozisyonunu korumuştur.
Mevcut genel başkan Özgür Özel, 2023 yılında düzenlenen kurultayda Kılıçdaroğlu'nu yenerek genel başkan olmuştur. Parti tarihinde mevcut genel başkanın aday olduğu bir kurultayda ilk kez genel başkan değişimi yapılmış oldu. Özgür Özel, 'gölge kabine' yapısını duyurarak I. Türkiye Gölge Kabinesi'ni MYK üyeleri arasından kurdu. Özgür Özel liderliğinde katıldığı ilk seçimde CHP, 2024 yerel seçimlerinde 46 yıl aradan sonra birinci parti oldu ve 22 yılın ardından ülke genelinde Adalet ve Kalkınma Partisi'ni geçti.
Kuruluşu: 1919-1923
CHP'nin 1. Kurultayı olarak da kabul edilen, 4-11 Eylül 1919 tarihleri arasında toplanan Sivas Kongresi'nde, Türkiye'nin çeşitli bölgelerinde kurulan müdâfaa-i hukuk cemiyetleri, Anadolu ve Rumeli Müdâfaa-i Hukuk Cemiyeti (ARMHC) adı altında birleştirilmiştir. 23 Nisan 1920'de toplanan Türkiye Büyük Millet Meclisi ARMHC delegelerinden oluşmuş, ancak 1922'de Meclis, Birinci Grup ve İkinci Grup adıyla iki gruba ayrılmıştır. Mustafa Kemal'in takipçileri daha sonra "birinci grup" olarak adlandırıldı.
İkinci grup, azınlık olsa da parlamentoda güçlü bir muhalefet oluşturdu. Lozan Antlaşması'nın kabulü nedeniyle Mecliste baş gösteren yoğun tartışmalar üzerine Mustafa Kemal Paşa, 9 Eylül 1923 tarihinde Dokuz Umde adı verilen siyasi programı ilan etti ve iki gün sonra İçişleri Bakanlığı'na verilen bir dilekçeyle kendine bağlı milletvekillerinden oluşan Halk Fırkası'nı kurdu. Mayıs 1923'te meclis, Mustafa Kemal ve arkadaşlarının Lozan Antlaşması'nın daha güçlü bir meclis tarafından onaylanmasını sağlamak amacıyla yeni seçimler için bir tasarı hazırladı. Halk Fırkası, 1923 seçimlerinden sonra resmi olarak kuruldu. İkinci dönem için görev yapan mecliste Lozan Antlaşması kabul edildi, cumhuriyet ilan edildi ve halifelik kaldırıldı.
Halk Fırkası'nın resmî kuruluş tarihi 11 Eylül 1923 olmasına rağmen, partinin kuruluş tarihi daha sonradan partileşme kararının alındığı 9 Eylül 1923 olarak kabul edilmiştir.
Ancak 1924'te kısa süreli tek parti yönetiminden sonra, Mustafa Kemal'in eski çalışma arkadaşlarından birçoğu (Rauf Orbay, Kâzım Karabekir, Ali Fuat Cebesoy vb.) bir muhalefet partisi olan Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası'nı kurdu. Muhalefet partisi kurulduktan sonra Halk Fırkası adını değiştirerek "Cumhuriyet Halk Fırkası" (CHF) oldu. Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası çok kısa bir süre açık kaldı. Şeyh Sait isyanının ardından 5 Haziran'da hükûmet, partiyi isyana ve Mustafa Kemal'e suikast girişimine karışmakla suçladı. Karabekir ve partinin çok sayıda üyesi askeri mahkemeye çıkarıldı. Karabekir'in suçsuz olduğunu kanıtladı serbest bırakıldı.
Atatürk dönemi: 1923-1938
29 Ekim 1923 tarihinde, Halk Fırkası üyesi 158 milletvekili Cumhuriyet'i ilan ederek Mustafa Kemal Paşa'yı cumhurbaşkanı seçti. İlerleyen aylarda halifeliğin kaldırılması ve 2. dönem TBMM'de muhalif milletvekillerinin sayısının azaltılması gibi bazı hususlardan rahatsız olan, Millî Mücadele'nin lider ve aydın kadrosundaki Kâzım Karabekir, Rauf Orbay, Adnan Adıvar, Ali Fuat Cebesoy, Hüseyin Avni Ulaş, Cafer Tayyar Eğilmez, Refet Bele, Bekir Sami Kunduh ve Hüseyin Cahit Yalçın gibi bazı milletvekilleri mecliste ayrı bir grup oluşturdular ve 17 Kasım 1924 tarihinde Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası'nı (TCF) kurdular. Bu olaydan bir hafta önce Halk Fırkası'nın adı "Cumhuriyet Halk Fırkası" olarak değiştirildi. TCF'nin, Şeyh Said İsyanı'ndan sonra 5 Haziran 1925 tarihinde kapatılıp önde gelen üyelerinin idamı veya siyasetten uzaklaştırılmasından sonra, 1946 yılına kadar CHF/CHP TBMM seçimlerine tek parti olarak katıldı.
Cumhuriyet idaresini kuran önemli reformların birçoğu 15 Ekim 1927 tarihindeki İkinci Kurultay'dan önce gerçekleştirildi. İkinci Kurultay'da Gazi Mustafa Kemal Büyük Nutuk'unu okudu. Kurultayda kabul edilen tüzüğe CHF'nin cumhuriyetçi, halkçı, milliyetçi siyasi bir cemiyet olduğu, fırkanın değişmez Umumi Reisinin Gazi Mustafa Kemal olduğu yazıldı. Başvekil İsmet İnönü, Umumi Reis yardımcılığına atandı.
1929 yılındaki Büyük Buhran'ın ardından Türkiye, devletçi ekonomik kalkınma politikasına başvurdu. Önemli yatırımların devlet eliyle yapılması kararlaştırıldı. 1930 yılında ekonomik krizin derinleşerek sürmesi ve toplumda ciddi huzursuzlukların baş göstermesi üzerine Mustafa Kemal, yakın arkadaşı olan Fethi Bey'i bir muhalefet partisi kurmakla görevlendirdi. 1930 yılı Ağustos ayı başında Serbest Cumhuriyet Fırkası kuruldu. İlk etapta CHF'den 15 milletvekili SCF'ye geçti. Yeni parti ülke çapında büyük heyecanla karşılandı. 5 Eylül'de yapılan İzmir Mitingi, Ege Bölgesi'nde rejime karşı genel bir ayaklanmaya dönüşme eğilimi gösterdi. Ekim ayında yapılan belediye seçimlerinde SCF'nin oy çoğunluğunu elde ettiği, ancak sandıklarda hile yapılarak CHF'nin kazandırıldığı söylentisi yayıldı. Silifke, bu seçimde SCF'yi seçtiği için ilçeye çevrildi.(Olaylı İzmir Mitingi) sonrası SCF kendini feshetti. SCF'ye yakın bir kaynağın iddiasına göre parti kendini feshedilmeye zorlandı.
SCF deneyinin başarısızlıkla sonuçlanmasından sonra CHF'nin tek parti yönetimi kökleşti. 1931 yılından toplanan Üçüncü Kurultay'da tüzük yenilendi ve partinin programı belirlendi. Bu kurultayda; (cumhuriyetçilik), (laiklik), (milliyetçilik), (devletçilik), (halkçılık) ve (inkılapçılıktan) oluşan altı ilke partinin ana programı olarak belirlendi.Halkevleri adı altında CHF'ye bağlı bir taban örgütünün oluşturulmasına karar verildi.
CHP'nin altı ilkesini simgeleyen altı oklu amblem, İsmail Hakkı Tonguç tarafından tasarlandı ve 1933 yılında kullanılmaya başlandı.
1934 yılında Birinci Beş Yıllık Plan devreye sokuldu. Devlet eliyle ağır sanayinin kurulmasını öngören plan için gereken parasal kaynak, büyük ölçüde Sovyet kredilerinden sağlandı. Demiryolu yapımına önem verildi.
29 Mayıs 1935 tarihinde 384 milletvekili ve 160 il delegesi ile toplanan Dördüncü Kurultay'da partinin adı, Dil Devrimi'nin getirdiği yeni anlayış uyarınca Cumhuriyet Halk Partisi olarak değiştirildi.Kemalizm sözcüğünün ilk defa parti programına girdiği bu kurultaya damgasını vuran "devletçilik" oldu. "Kişinin yapamayacağı işleri devlet yapar" anlayışının yerine "özel girişimi kontrol etme" anlamı verilen devletçilik ilkesi hemen tepkiler doğurdu. Eskişehirli büyük toprak sahibi Emin Sazak, devletçiliğe eski anlamının geri verilmesini isteyecek ve Genel Sekreter Recep Peker, devletçiliğin en sert ifadelerini kullanacaktır.
18 Haziran 1936 tarihinde yayımlanan bir genelgeyle bütün illerde parti il başkanlığı valilikle birleştirildi ve içişleri bakanı resmen, parti genel sekreterliği sıfatını üstlendi. 5 Şubat 1937 tarihinde yapılan anayasa değişikliğiyle, CHP'nin "Altı Ok"u Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'na resmen dahil edildi. Böylece "Tek Parti"nin devletle özdeşleşmesi süreci tamamlanmış oldu.
Atatürk döneminde Şeyh Said İsyanı, Ağrı İsyanı ve Dersim İsyanı olmak üzere üç büyük Kürt isyanı çıkmış, ayaklanmalar askeri harekatla bastırılmıştır.
Atatürk döneminde kurulan CHP hükûmetleri:
- I. İsmet İnönü Hükûmeti (30 Ekim 1923 - 6 Mart 1924)
- II. İsmet İnönü Hükûmeti (6 Mart 1924 - 22 Kasım 1924)
- Ali Fethi Okyar Hükûmeti (22 Kasım 1924 - 3 Mart 1925)
- III. İsmet İnönü Hükûmeti (3 Mart 1925 - 1 Kasım 1927)
- IV. İsmet İnönü Hükûmeti (1 Kasım 1927 - 27 Eylül 1930)
- V. İsmet İnönü Hükûmeti (27 Eylül 1930 - 4 Mayıs 1931)
- VI. İsmet İnönü Hükûmeti (4 Mayıs 1931 - 1 Mart 1935)
- VII. İsmet İnönü Hükûmeti (1 Mart 1935 - 1 Kasım 1937)
- I. Celal Bayar Hükûmeti (1 Kasım 1937 - 11 Kasım 1938)
Millî Şef: 1938-1946
Cumhurbaşkanı ve CHP Genel Başkanı Mustafa Kemal Atatürk'ün 10 Kasım 1938 Perşembe günü ölümünden sonra TBMM 11 Kasım 1938 günü toplandı ve CHP Malatya milletvekili Mustafa İsmet İnönü toplantıya katılan 348 üyenin oybirliği ile Türkiye Cumhuriyeti'nin II. Cumhurbaşkanı seçildi. Cumhurbaşkanı İnönü hükûmeti kurmakla Atatürk'ün son başbakanı Celâl Bayar'ı görevlendirdi. II. Bayar Hükümeti 11 Kasım 1938 tarihinde kuruldu ve bu hükûmet 25 Ocak 1939 tarihine kadar görev başında kaldı. 26 Aralık 1938 tarihinde ise devletin tek partisi idarecisi ve yönlendiricisi konumunda olan CHP ilk olağanüstü kurultayını yaptı. Cumhurbaşkanı İsmet İnönü bu kurultayda partinin "Değişmez Genel Başkanı" seçildi. Hayatta olmayan Atatürk ise Ebedi Şef ilan edildi. Bu şekilde İnönü, Millî Şef oluyordu. Atatürk'ten sonra cumhuriyetin başına seçilen İnönü devletin tek partisi olan Cumhuriyet Halk Partisi'nin de başına geçmişti. 29 Mayıs 1939 tarihinde yapılan V. Olağan Kurultay'da ise parti içinde muhalefet vazifesi yapacak olan Müstakil Grup kurulması kararı alındı.[]
İkinci Dünya Savaşını tek partili, tek liderin tüm yetkilere sahip olduğu faşist rejimler kaybetti. Savaşı kazanan iki taraftan bir tanesi Amerika Birleşik Devletleri, İngiltere ve Fransa gibi çok partili demokrat devletler ve kazanan diğer taraf ise Sovyetler Birliği gibi tek partili sosyalist devletler oldu. Dünya'da iki siyasi kutbun oluştuğu bu dönemde Türkiye ile Sovyetler Birliği'nin arası bozulmaya başladı. 1945 yılının Mart ayında, iki devlet arasında 1925 yılında imzalanmış dostluk ve tarafsızlık antlaşmasının yenilenmeyeceği Stalin yönetimi tarafından ilan edildi. Ardından antlaşmanın yenilenmesi için Sovyetler Birliği boğazlarda üs ve doğuda toprak talebinde bulundu. Türkiye 22 Ağustos ve 18 Ekim 1945 tarihlerinde bu talepleri tamamen reddetti. Türkiye, Sovyetler Birliği'nin agresif politikalarına devam etmesinden dolayı ABD'ye yakınlaşmak durumunda kaldı.
Türk Ordusu her türlü tehlikeye karşı ayakta tutuldu. Dönemde yaşanan olaylardan biri ise Millî Eğitim Bakanı Hasan Âli Yücel öncülüğünde açılan Köy Enstitüleri idi.
II. Dünya Savaşı yıllarında kurulan CHP hükûmetleri:
- II. Celal Bayar Hükümeti (11 Kasım 1938 - 25 Ocak 1939)
- I. Refik Saydam Hükümeti (25 Ocak 1939 - 3 Nisan 1939)
- II. Refik Saydam Hükümeti (3 Mart 1939 - 9 Temmuz 1942)
- I. Şükrü Saracoğlu Hükümeti (9 Temmuz 1942 - 9 Mart 1943)
- II. Şükrü Saracoğlu Hükümeti (9 Mart 1943 - 7 Ağustos 1946)
II. Dünya Savaşı 1945 yılında sona erdiğinde demokrasiler kayıtsız şartsız galip gelmişlerdi. Diğer tarafta bir başka galip ise Türkiye'nin yanındaki Sovyetler Birliği olarak belirmişti. Savaş sonucunda Dünya'nın iki kutba ayrıldığı bir siyasi çizgi oluştu.
İkinci Dünya Savaşı'nı tek partili, tek liderin tüm yetkilere sahip olduğu faşist rejimler kaybetti. Savaşı kazanan iki taraftan bir tanesi Amerika Birleşik Devletleri, İngiltere ve Fransa gibi çok partili demokrat devletler ve kazanan diğer taraf ise Sovyetler Birliği gibi tek partili sosyalist devletler oldu. Dünya'da iki siyasi kutbun oluştuğu bu dönemde Türkiye ile Sovyetler Birliği'nin arası bozulmaya başladı. 1945 yılının Mart ayında, iki devlet arasında 1925 yılında imzalanmış dostluk ve tarafsızlık antlaşmasının yenilenmeyeceği Stalin yönetimi tarafından ilan edildi. Ardından antlaşmanın yenilenmesi için Sovyetler Birliği boğazlarda üs ve doğuda toprak talebinde bulundu. Türkiye 22 Ağustos ve 18 Ekim 1945 tarihlerinde bu talepleri tamamen reddetti. Türkiye, Sovyetler Birliği'nin agresif politikalarına devam etmesinden dolayı ABD'ye yakınlaşmak durumunda kaldı.
ABD, Türkiye'ye siyasi ve ekonomik destek verebilmek için Türkiye'nin çok partili sisteme geçmesini istiyordu. CHP, "Millî Şef" unvanlı tek parti rejimini, çok partili demokrat devletler savaşın üstünlüğünü ele alana kadar korumuştur. Sovyetler Birliği'nin tehditleri sonucu Türkiye'nin zor durumda kalması, Türkiye'nin batı ittifakına katılımını mecburi bir duruma getirdiği değerlendirmesi yapıldı ve CHP yönetimi çok partili sisteme, demokrasiye geçiş kararı aldı. Bu konu hakkında dönemin ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı şöyle dedi:
- "Amerika yardımlarının hedefi bu memleketlere demokrasiyi (çok partili sistemi) yerleştirmek".
İsmet İnönü, San Francisco Konferansı'na katılacak olan diplomat Feridun Cemal Erkin'e şöyle dedi:
- "Amerikalılar çok partili demokrasiyi ne zaman kuracağımızı sorabilirler, şöyle cevap verirsiniz: Savaş bitince bu amacı gerçekleştirmek Cumhurbaşkanı'nın en aziz arzusudur"
TBMM'deki ilk muhalefet ve İsmet İnönü'nün 19 Mayıs 1945 tarihindeki söylevi çok partili yaşamı işaret etmekteydi. 29 Mayıs 1945 tarihinde TBMM Şükrü Saracoğlu Hükûmeti'nin güven oylamasını yaptı ve neticeler sonunda 7 kişinin hükûmete güvensizlik oyu verdiği görüldü. Bu isimler; Celâl Bayar, Adnan Menderes, Fuad Köprülü, Refik Koraltan, Emin Sazak, Hikmet Bayur ve Recep Peker'di. Bu küçük kıvılcımın dört ismi Celâl Bayar, Adnan Menderes, Refik Koraltan ve Fuad Köprülü 7 Haziran 1945 tarihinde Dörtlü Takrir adlı önergeyi CHP Grup Başkanlığına sundular. Dörtlü Takrir, parti içinde özgür bir tartışma ortamının yaratılmasını istiyordu. O günlerde de TBMM Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu'nu görüşmekteydi. Kanunun özellikle 17. maddesi çok büyük tartışmalara neden oldu ve maddeye muhalefetin başında ise Aydın milletvekili Adnan Menderes geliyordu. Söz konusu madde büyük toprak sahiplerinin topraklarını sınırlandırıyor ve büyük bir kısmının toprak sahibi olmayan köylülere tahsis edilmesini öngörüyordu. Adnan Menderes de bir toprak ağası olduğu için şiddetle muhalefet etmekteydi. Ancak bu muhalefete rağmen kanun 11 Haziran 1945 tarihinde kabul edildi. Hemen ertesi gün Millî Şef İsmet İnönü, Dörtlü Takrir'i CHP grubuna reddettirdi.
Cumhuriyet Halk Partisi'nin TBMM grubu Dörtlü Takrir'i reddedince takrirde imzaları bulunan Adnan Menderes ve Fuat Köprülü Vatan gazetesinde muhalif yazılar yazmaya başladılar. CHP bu davranışı etik bulmayarak bu iki ismi 21 Eylül 1945 tarihinde partiden ihraç etti. Bu karara tepki gösteren Celâl Bayar, 28 Eylül 1945 tarihinde milletvekilliğinden istifa etti. İsmet İnönü, 1 Kasım 1945 tarihinde yaptığı konuşmada ülkenin tek eksiğinin iktidar partisi karşısında bir muhalefet partisi bulunmaması olduğunu söyledi ve muhalif isimlere parti kurmaları için yolu açtı. Bunun üzerine Celâl Bayar, 1 Aralık 1945 tarihinde parti kuracaklarını açıkladı ve 3 Aralık 1945 tarihinde CHP'den istifa etti.
Çok partili sistemin ilk aşamaları: 1946-1960
7 Ocak 1946 tarihinde Celâl Bayar genel başkanlığında Demokrat Parti kuruldu. Türkiye Cumhuriyeti tarihinde yepyeni bir devir açılmıştı. Devleti kuran CHP, demokrasiyi de tesis etmeye kararlıydı. Demokrat Parti (DP) kurulduktan sonra CHP bazı uygulamalara son verdi. 10 Mayıs 1946 tarihinde toplanan II. Olağanüstü Kurultay'da İsmet İnönü, Milli Şef ve Değişmez Genel Başkan unvanlarını üzerinden attı. Tek dereceli çoğunluk esasına dayanan seçim kanunu kabul edildi. Bazı vergiler kaldırıldı. Sendikalaşmaya izin verildi. Sınıfsal partilerin kurulması serbest bırakıldı. CHP her ne kadar demokratikleşmek için çaba gösterse de yine de iktidarı bırakmak niyetinde değildi. Bu sebeple 1947 yılında yapılması gereken seçimleri 21 Temmuz 1946 tarihine aldı. Böylece henüz teşkilatlanmasını tamamlayamayan DP karşısında iktidar ve zaman kazanılacaktı.
1946 seçimleri
21 Temmuz 1946 tarihinde yapılan genel seçimlerde DP'nin 64 ve bağımsızların 6 sandalyesine karşı 395 sandalye kazanan CHP, TBMM'de yüzde 85 oranında çoğunluk elde etti. Seçimler yargı denetiminde yapılmazken, oylar açık biçimde kullanıldı ve gizli biçimde sayıldı. Söz konusu seçim, bu usulsüzlüklerden dolayı "şaibeli seçim" olarak da anıldı.
Peker'in sert tavrı nedeniyle CHP ve DP arasındaki gerilim artmaya başladı. Tartışmalar sonucunda, Demokrat Partililer, talepleri kabul edilmezse TBMM "sine-i millet" seçeneğini dillendirmeye başladılar. İktidar ve muhalefet arasındaki gerilimi yumuşatmak amacıyla Cumhurbaşkanı İsmet İnönü, hem Başbakan Peker'i hem de Demokrat Partililerin lideri Bayar'ı dinledi.Tartışmaların ardından İnönü, 12 Temmuz Beyannamesi'ni yayımladı. Peker uzlaşma yanlısı olmadığı için İnönü, CHP içinde Peker'e karşı muhalefet başlattı. Muhalif ekibin başını Nihat Erim çekiyordu. Peker Hükûmeti istifa etmek zorunda kaldı ve yeni hükûmeti Hasan Saka 8 Eylül 1947 tarihinde kurdu.
CHP'nin 7. Olağan Kurultayı 17 Kasım 1947 tarihinde başladı ve 19 gün sürdü. Kurultayda, partinin Genel Başkanlık Divanı kaldırıldı ve yerine, üyeleri kurultay tarafından seçilecek 40 üyeli Parti Divanı getirildi. Kurultayda liberal iktisat politikalarına ve dinle ilgili politikalarda gevşemeye gidilen sürecin önü açıldı.
15 Ocak 1949 tarihinde istifa eden Hasan Saka'nın yerine Şemsettin Günaltay başbakan oldu. Yeni hükûmetin ilk uygulamaları da din alanında oldu: İlkokul programlarına seçmeli din dersi yeniden konuldu, imam-hatip eğitimi için kurslar açıldı, ilahiyat fakülteleri açılmasına karar verildi, türbeler ziyarete açıldı, hac ziyareti için döviz tahsilatına başlandı.
20 Haziran 1949 tarihinde DP II. Kongresi yapıldı ve parti bu kongrede seçimlere hile karıştırılmaması istemiyle Millî Teminat Andı'nı kabul etti. CHP bu karara Millî Husumet Andı adını verdi. Şubat 1950'de yeni bir seçim yasası getirildi. Yasa yargı denetimini de kabul ediyordu. Ancak nispi temsil yerine çoğunluk ilkesi korundu.
1946-1950 yılları arası kurulan CHP hükûmetleri:
- Recep Peker Hükûmeti (7 Ağustos 1946 - 10 Eylül 1947)
- I. Hasan Saka Hükûmeti (10 Eylül 1947 - 10 Haziran 1948)
- II. Hasan Saka Hükûmeti (10 Haziran 1948 - 16 Ocak 1949)
- Şemsettin Günaltay Hükûmeti (16 Ocak 1949 - 22 Mayıs 1950)
1950 genel seçimleri
1946'da kurulan Demokrat Parti (DP), genel seçimlerde büyük bir başarı elde ederek iktidarı Cumhuriyet Halk Partisi'nden (CHP) devraldı. DP, yurt genelinde %53 oy alarak önemli bir destek kazandı, karşılığında CHP'nin oyları %39 seviyesinde kaldı. Ancak, mevcut çoğunluk sistemi nedeniyle sandalye dağılımı oldukça dengesizdi. DP, 408 sandalye kazanırken, CHP sadece 69 sandalye elde edebildi. Bu durum, CHP'nin 27 yıl boyunca ülkeyi tek başına yönettiği dönemde, serbest seçimler yoluyla iktidarı DP'ye devretmesiyle sonuçlandı. CHP'nin yayın organı Ulus gazetesi "CHP İktidarı Devrediyor." manşeti attı. Yeni TBMM 22 Mayıs 1950 tarihinde açıldı. Meclis başkanlığına DP kurucularından Refik Koraltan seçildi. Demokrat Parti, Cumhurbaşkanlığı için Genel Başkanları Celâl Bayar'ı seçtiler. Türkiye Cumhuriyeti'nin Atatürk ve İnönü'den sonra 3. cumhurbaşkanı seçilen Bayar hükûmeti kurmakla Aydın milletvekili Adnan Menderes'i görevlendirdi.
29 Haziran 1950 tarihinde gerçekleştirilen 8. Kurultayda daha önce parti meclisine bırakılmış olan genel sekreter seçimi yetkisi kurultay delegelerine bırakılmış, parti meclisi üye sayısı da hepsi kurultay tarafından seçilen 30 üyeye indirilmiştir. Yapılan seçimler sonunda İsmet İnönü Genel Başkan, Kasım Gülek Genel Sekreter seçilmiştir. 26 Kasım 1951 tarihinde toplanan 9. Kurultay'da İsmet İnönü yeniden Genel Başkanlığa, Kasım Gülek de yeniden Genel Sekreterliğe seçildi. 1953 yılında CHP'nin bazı mülkleri hazineye devredildi. Bu karara karşı CHP lideri İsmet İnönü TBMM'de Demokrat Partililere "Işıktan korkuyorsunuz." şeklinde bir cümle kurdu.
22 Haziran 1953 tarihinde toplanan 10. Kurultay'da parti programında ilk kez "Hukuk devleti" kavramına yer verildi, iki meclisli bir sisteme geçilmesi, Anayasa Mahkemesi'nin kurulması, seçim güvenliği, yargıç bağımsızlığı, sendika ve meslek örgütleri kurma özgürlüğü, işçilere grev hakkı gibi görüşler programa girdi. Kurultay sonunda yapılan seçimlerde İnönü tekrar Genel Başkanlığa, Kasım Gülek ise 860 delegeden 709'unun oyunu alarak yeniden Genel Sekreterliğe seçilmiştir.
1954 genel seçimleri
1954 seçimlerinde Demokrat Parti (DP) seçimleri açık ara farkla kazandı. DP, tüm ülke genelinde %56,6 oy alarak 503 milletvekilliği kazanırken, CHP %34,8 oy alarak sadece 31 milletvekilliği elde etti. TBMM'nin yeni döneminde Celâl Bayar tekrar cumhurbaşkanı seçildi. Hükûmeti tekrar Adnan Menderes kurdu. 26 Temmuz 1954 tarihindeki 11. Kurultay'da Tüzük Komisyonu, Genel Başkan ve Genel Sekreter ile 30 kişilik parti meclisinin kurultayca seçilmesini, Parti Meclisinden seçilecek 5 üye ile Genel Sekreterin seçeceği 2 Genel Sekreter Yardımcısının Merkez Yürütme Kurulunu oluşturmasını kararlaştırdı. Tüzük Komisyonunun raporu kurultay kararı ile kabul edildi. Kurultay, İnönü'yü yeniden Genel Başkanlığa, Gülek'i de yeniden Genel Sekreterliğe seçti.
21 Mayıs 1956 tarihinde 12. Kurultay yapıldı. Bu Kurultayda İsmet İnönü, 1021 delegenin 1020'sinin oyunu alarak yeniden Genel Başkan, Kasım Gülek de 972 oydan 880'ini alarak yeniden Genel Sekreter seçildi. 9 Eylül 1957 tarihinde yapılan 13. Kurultay, Demokrat Parti (DP) iktidarının artan baskılarına karşı, muhalefet ile iş birliği yapılmasının kararlaştırıldığı kongre oldu. 9 Eylül Kurultayı'nda üç muhalefet partisinin iş birliği kabul edildi. Parti Meclisine, Genel Yönetim Kuruluna iş birliği konusunda tam yetki verildi. Kongreye, CHP'nin ittifak yapmak istediği milliyetçi Cumhuriyetçi Millet Partisi ve liberal Hürriyet Partisi temsilcileri de katıldı. Yapılan seçimlerde İnönü 920 oy alarak Genel Başkanlığa, Gülek de 837 oy alarak Genel Sekreterliğe tekrar seçildi. Ancak DP İktidarı seçimler öncesinde çıkardığı bir kanunla seçim iş birliği yapılmasını engelledi.
1957 genel seçimleri
1957 genel seçimlerinde, CHP %41.1 oy oranıyla 178 milletvekilliği elde etti. DP, ise yeniden iktidara geldi. CHP, 18 ilde tam liste halinde seçimleri kazandı ve bazı illerde diğer partilerle birleşerek DP'yi geride bıraktı. Ancak ittifaklara izin verilmemesi ve çoğunluk sistemi, sandalye dağılımında adaletsizliğe yol açtı.
12 Ocak 1959 tarihinde başlayan 14. Kurultay, "iktidara yürüyen parti" havasında gerçekleştirildi ve burada "düzen değişikliği programı" niteliğindeki "İlk Hedefler Beyannamesi" kabul edildi. Bildirgeye göre demokratik kurumların kurulması ve hukuk devleti olunması öngörülüyordu. Ayrıca işçi haklarından da söz edilmekteydi. Kurultay'da Parti Meclisi üye sayısı 30'dan 40'a çıkarıldı, Merkez Yönetim Kurulu üye sayısı da Genel Sekreter ile beraber 11'e yükseltildi. Parti Meclisine gerektiğinde Genel Sekreteri üçte iki çoğunlukla değiştirme ve yeni Genel Sekreter seçmek üzere kurultayı toplantıya çağırma yetkisi verildi. İnönü ve Gülek, tekrar Genel Başkanlığa ve Genel Sekreterliğe seçildiler. 28 Eylül 1959 tarihinde Kasım Gülek Genel Sekreterlikten istifa etti, yerine İsmail Rüştü Aksal Genel Sekreter oldu.
CHP'liler 1959 bahar aylarında Batı Anadolu illerini kapsayan ve Büyük Taarruz adı verilen bir seçim kampanyası başlattılar. Ülke ise büyük bir gerginlik içindeydi. Bu geziler sırasında İnönü, Uşak’ta taşlı saldırıya uğradı. Devlet güçleri olaya müdahale etmedi. CHP'nin yayın organı Ulus gazetesi kapatıldı. 2 Nisan 1960 tarihinde Kayseri'ye giden İnönü'nün treni durduruldu. İnönü, kurulan barikatları geçerek şehre ulaştı. Demokrat Parti, 18 Nisan 1960 tarihinde Tahkikat Komisyonunu kurdu. Aynı gün İnönü, TBMM'de Tahkikat Komisyonu hakkında "Biz demokratik rejim dedik, bu rejim kurulmuştur. Bu demokratik rejim istikametinden ayrılıp baskı rejimi haline götürmek tehlikeli bir şeydir. Bu yolda devam ederseniz, ben de sizi kurtaramam. Şartlar tamam olduğunda milletler için ihtilal, meşru bir haktır." dedi. İnönü'nün bu sözlerine karşılık meclis, 12 oturum TBMM toplantılarından İnönü'yü uzaklaştırma kararı aldı. Tepki gösteren CHP Grubu meclisten polis zoruyla uzaklaştırıldı. 28-30 Nisan'da, İstanbul ve Ankara'da hükûmete karşı öğrenci protestoları yapıldı. İki kentte de sıkıyönetim ilan edildi. Menderes olaylardan CHP ve İnönü'yü sorumlu tuttu. 3 Mayıs 1960 tarihinde Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Cemal Gürsel hükûmeti bir mektupla uyardı.
1960 darbesi ve İnönü'nün son dönemi: 1960-1972
27 Mayıs 1960 tarihinde Türk Silahlı Kuvvetleri ülke yönetimine el koydu. Anayasa feshedildi. Başta Cumhurbaşkanı Celâl Bayar ve Başbakan Adnan Menderes olmak üzere DP'liler, pek çok bürokratlar ve DP'ye yakın olduğu düşünülen generaller tutuklandı.
Devlet Başkanlığı, Millî Savunma Bakanlığı ve Başbakanlık görevlerini Orgeneral Cemal Gürsel üzerine aldı. Yeni anayasa hazırlanması ve siyasi yapıların kurulması için çalışmalar başladı. Demokrat Parti kapatıldı. Yeni anayasa hazırlanması için kurulan kurucu meclise CHP lideri İsmet İnönü de seçildi. 27 Mayıs sonrası CHP'nin 1959 tarihli "İlk Hedefler Beyannamesi"ndeki çoğu hedef hayata geçirildi.
9 Şubat 1961 tarihinde yeni siyasi partilerin kurulmasına izin verildi. Referanduma sunulan 1961 Anayasası halkın % 61'inin oyuyla yürürlüğe girdi. CHP'nin seçim çalışmaları sırasında Kasım Gülek hizbi ortaya çıktı. İnönü, 24 Ağustos 1961'de yapılan 15. Kurultay'da Genel Başkan olarak yeniden seçildi. İsmail Rüştü Aksal da genel sekreter oldu. 15 Ekim 1961 tarihinde yapılan seçimlerde Cumhuriyet Halk Partisi beklenen başarıyı elde edemedi. CHP milletvekilliği seçimlerinde % 36.7 oy alarak 173 milletvekilliği elde etti. Ayrıca, Cumhuriyet Senatosu'nda 36 senatör ile temsil edilmeye başlandı.
25 Ekim 1961 tarihinde TBMM açıldı. Ertesi gün 27 Mayıs Darbesi'nin lideri Cemal Gürsel cumhurbaşkanlığına seçildi. Hükûmeti kurma görevi 10 Kasım 1961 tarihinde CHP Genel Başkanı İsmet İnönü'ye verildi. İnönü 20 Kasım 1961'de Adalet Partisi ile cumhuriyet tarihinin ilk koalisyon hükûmetini kurdu. CHP'nin de Gürsel'i desteklediği seçimin öncesinde sağ partiler ortak aday olarak Ali Fuat Başgil'i aday göstermeyi düşünüyordu. 22 Şubat 1962 günü Albay Talat Aydemir askeri darbe girişiminde bulundu. Olay orduda saygınlığı bulunan İnönü tarafından bastırıldı. İnönü'nün ilk koalisyon hükûmeti uzun süre görev yapamadı. Başbakan İnönü 30 Mayıs 1962 tarihinde istifa etti. Hükûmeti kurma görevi tekrar kendine verildi. İnönü 25 Haziran 1962'de YTP, CKMP ve bağımsızlarla II. Koalisyon Hükûmeti'ni kurdu.
16. Kurultay sonrasında Kasım Gülek, Nihat Erim ve Mehmet Avni Doğan bir yıl süreyle partiden ihraç edildi. 1963 Mayıs ayında Talat Aydemir'in ikinci darbe girişimi de bastırıldı. Darbeye teşebbüsten mahkûm olan Talat Aydemir idam edildi.
16 Kasım 1963 tarihindeki ara seçimleri AP kazandı. Aynı gün yapılan yerel seçimlerde CHP %36.2 oranında oy aldı. Başbakan İnönü yurtdışında bulunduğu sırada YTP hükûmetten çekildi. Hemen ertesi gün de CKMP hükûmetten çekildiğini açıkladı. 2 Aralık 1962 tarihinde İnönü istifa etti. 10. İnönü Hükûmeti 25 Aralık 1963 tarihinde kuruldu. İsmet İnönü'nün kurduğu III. koalisyon hükûmeti 13 Şubat 1965 tarihindeki bütçe görüşmelerinde sona erdi. Hükûmetin bütçesi reddedilmişti. Başbakan İnönü istifa etti. CHP dışındaki sağ partiler birleşerek 1965 milletvekilliği genel seçimlerine kadar sürecek bir hükûmet kurdular.
İsmet İnönü'nün kurduğu üç koalisyon hükûmeti:
- VIII. İnönü Hükûmeti (20 Kasım 1961 - 25 Haziran 1962)
- IX. İnönü Hükûmeti (25 Haziran 1962 - 25 Aralık 1963)
- X. İnönü Hükûmeti (25 Aralık 1963 - 20 Şubat 1965)
Seçimlere gidilirken İnönü, "CHP Ortanın Solundadır." dedi. CHP bu şekilde hem soldaki Türkiye İşçi Partisi'ne tabandan gidecek oyları engellemek hem de yeni gidişatını belirlemek amacındaydı.
CHP'nin rakibi AP bu sloganı seçimlere gidilirken tam tersi yönde kullandı ve CHP'yi sosyalizme kaymakla suçladı. 1964 yılında AP'nin başına geçen Süleyman Demirel meydanlarda "Ortanın Solu Moskova Yolu" diyerek CHP'yi eleştirdi. Ayrıca seçimler öncesinde CHP'nin girişimiyle seçim kanunu değiştirildi ve millî bakiye usulü getirildi.
10 Ekim 1965 tarihinde yapılan genel seçimlerden AP zaferle ayrıldı. Türkiye genelinde CHP % 28.7 oyla 134 milletvekili kazanabildi. Adalet Partisi tek başına iktidara geldi. CHP ise yeniden ana muhalefet partisi oldu.
24 Ekim 1966 tarihinde düzenlenen 18. Kurultay'da Bülent Ecevit genel sekreter seçildi. 18 Ekim 1968 tarihinde 19. Kurultay toplandı. İnönü-Ecevit listesi seçimleri kazandı. 1969 seçimlerinde AP tek başına iktidarını sürdürdü.
12 Mart 1971 tarihinde Türk Silahlı Kuvvetleri hükûmete karşı muhtıra verdi ve Başbakan Demirel istifa etti. Yeni hükûmeti eski CHP'li Nihat Erim kuruyordu ve Ecevit bu askerî müdahaleye karşı olduğundan CHP'nin bu hükûmette yer almasını istemiyordu. İsmet İnönü muhtıraya karşı ılımlı bir tavır takınınca ve hükûmete destek vereceğini belirtince Genel Sekreter Bülent Ecevit istifa etti. Yerine Şeref Bakşık geçti. Ancak Ecevit'in bu muhalefeti onu toplumda büyük prestij sahibi yapmış, partide de oldukça güçlendirmişti. İnönü Haziran 1972 yılındaki olağan kurultay öncesinde 5 Mayıs 1972 tarihinde 5. Olağanüstü Kurultayı toplama kararı aldı. Kurultaydan bir gün önce İnönü kalp krizi geçirdi. Kurultay bir gün sonrasına ertelenerek 6 Mayıs 1972 tarihinde Genel Başkan İsmet İnönü ve Bülent Ecevit karşı karşıya geldi. İnönü açılış konuşmasında açık konuşarak Ya ben ya Bülent dedi ve kararı partiye bıraktı. 7 Mayıs 1972 tarihinde yapılan oylama sonucunda Ecevit'in parti meclisi listesi 709 oyla kazandı. 33 yıldır CHP'yi yöneten İsmet İnönü 8 Mayıs 1972 tarihinde genel başkanlıktan istifa etti. 14 Mayıs 1972 günü yapılan genel başkanlık seçimi özel kurultayında 51 il başkanının adayı Bülent Ecevit 913 delegeden 828'inin oyuyla Atatürk ve İnönü'den sonra CHP'nin yeni genel başkanı seçildi.
Ecevit dönemi: 1972-1980
30 Haziran 1972 tarihinde toplanan 21. Olağan Kurultay'da partideki büyük iktidar değişiminin bir sonucu olarak, CHP Tüzüğünün 35 maddesi birden değiştirildi. Kurultay, Genel Başkanlıktan istifa eden İsmet İnönü'nün CHP Kurultayına son katılımına sahne oldu. Bülent Ecevit, 1085 delegeden 1032'sinin oyunu alarak tekrar Genel Başkanlığa seçildi.
Bülent Ecevit, asker destekli Ferit Melen Hükümeti'ne 5 bakan vererek destek oldu. Ancak 5 Kasım'da Ferit Melen'le anlaşamayarak bakanları çekti. 6 Kasım 1972 tarihinde İsmet İnönü partiden ve milletvekilliğinden istifa etti. İsmet İnönü, anayasanın eski cumhurbaşkanlarına verdiği Tabii Senatör olma hakkını kullanarak TBMM'de tabii senatör olarak çalışmalarına devam etti. 28 Mart 1973 tarihinde Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay'ın görev süresi bitti. Orgeneral Faruk Gürler'i seçtirmek isteyen demokrasi dışı güçlere karşı CHP ile AP iş birliği yaptı. 6 Nisan 1973 tarihinde Fahri Korutürk cumhurbaşkanı seçildi.
1973 genel seçimleri
1973 genel seçimlerinde CHP, Türkiye genelinde zafer elde etmeyi başardı. Cumhuriyet Halk Partisi ülke genelinde oyların % 33'ünü alarak 185 milletvekilliği kazandı ve birinci parti oldu. CHP yükselişini sürdürdü ve 1973 yerel seçimlerinde %37 oyla tekrar birinci parti oldu.
1973 genel seçimlerinde CHP'nin elde ettiği 185 milletvekili, tek başına hükûmet kurmak için gerekli olan 226 milletvekili sayısına ulaşamadı. Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk'ten görevi alan Ecevit'in 27 Ekim-8 Kasım 1973 tarihleri arasındaki koalisyon görüşmeleri sonuçsuz kaldı. Ardından, görevi alan AP lideri Demirel'in de hükûmet kurma girişimleri başarısızlıkla sonuçlandı. Bunun üzerine görev tekrar Bülent Ecevit'e verildi. Ecevit, 26 Ocak 1974'te Necmettin Erbakan liderliğindeki MSP ile koalisyon hükûmetini kurdu.
28 Haziran 1974 tarihinde toplanan tüzük kurultayında "Demokratik Sol" kavramı doğrultusunda parti tüzüğünde değişikliğe gidildi. Demokratik Sol'un Marksizm'den kaynaklanmayan yerli bir kavram olduğu vurgulandı.
CHP ve MSP Türk Ceza Kanunu'nun 163., 141. ve 142. maddeleri konusunda görüş ayrılığına düştü. Tartışmalar esnasında Yunanistan'daki albaylar cuntasının desteklediği Kıbrıs Rum Millî Muhafız Alayı'na bağlı birlikler, Enosis'i gerçekleştirmek amacıyla, cumhurbaşkanı Makarios'u devirdi. Cunta, adadaki Türklere karşı katliam hareketlerine başladı. Diplomatik görüşmeler sonuçsuz kaldı ve Türkiye 1960 Zürih ve Londra garantörlük antlaşmalarının verdiği hakkı kullanarak Kıbrıs'a askerî müdahalede bulundu. Türk Silahlı Kuvvetleri, 20 Temmuz 1974 sabahı Kıbrıs Harekâtı'na başladı. Birleşmiş Milletler'in çağrısıyla ateşkes yapıldı. Kıbrıs Barış Harekâtı'nın ardından hükûmet içi anlaşmazlıklar nedeniyle, 18 Eylül 1974 tarihinde CHP-MSP hükûmeti istifasını verdi. Hükûmetin istifasının ardından Ecevit erken seçim kampanyası başlattı. Hükûmet uzun süre kurulamadı. CHP 14 Aralık 1974 tarihinde 22. Kurultayını topladı. Orhan Eyüboğlu genel sekreter seçildi. Deniz Baykal ve Mustafa Üstündağ yeni genel sekreter yardımcıları oldular.
Süleyman Demirel Başbakanlığında AP, MSP, MHP ve CGP, I. Milliyetçi Cephe Hükümeti'ni kurdular. 12 Ekim 1975'te yapılan ara seçimlerde CHP ve AP oylarını artırdı. 6 milletvekili için yapılan ara seçimde milletvekillerinden 5'ini AP, 1'ini de CHP kazandı. Senato üçte bir yenileme seçiminde ise CHP 25 senatörlük kazandı.
8 Mart 1976 tarihinde Deniz Baykal, Haluk Ülman, Erol Çevikçe, Adil Ali Cinel, Tankut Akalın parti yönetiminden istifa ettiler. Orhan Eyüboğlu tekrar genel sekreter seçilirken, yardımcıları ise Ali Topuz, Hasan Esat Işık, Mustafa Üstündağ ve İsmail Hakkı Birler oldu. İktidardaki Milliyetçi Cephe hükûmetine karşı toplumsal muhalefet dalgası ise yükseliyordu. 27 Kasım 1976 tarihinde toplanan 23. Kurultayda CHP'nin mevcut altı ilkesinin yanına bir de "Demokratik Sol"un altı ilkesinin eklenmesi benimsendi. Bu ilkeler; özgürlük, eşitlik, dayanışma, emeğin üstünlüğü, gelişmenin bütünlüğü ve halkın kendini yönetmesiydi. Ayrıca CHP'nin Sosyalist Enternasyonal'e üyeliği kabul edildi. Bülent Ecevit tekrar genel başkan seçildi.
1977 genel seçimleri
1977'nin Şubat ayında DİSK, seçimlerde CHP'yi destekleyeceğini açıkladı. Nisan ayında ise TBMM 5 Haziran günü erken seçim kararı aldı. 26 Nisan 1977 tarihinde Ecevit'in seçim otobüsü Niksar'da kurşunlandı. 1 Mayıs 1977 tarihinde Taksim Meydanı'nda düzenlenen 1 Mayıs Mitingi'nde kalabalığın üzerine çevredeki binalardan ateş açıldı. Oluşan izdihamda ve saldırı sonucunda 37 kişi öldü. 29 Mayıs günü İzmir-Çiğli Havaalanı'nda uçaktan inen Bülent Ecevit'in bulunduğu gruba ateş edildi. 2 Haziran 1977 tarihinde Başbakan Demirel, 3 Haziran'da yapılacak CHP Taksim mitinginde Bülent Ecevit'e suikast yapılacağını, CHP Genel Başkanı'na bir mektupla bildirdi. Bülent Ecevit ise mitingden vazgeçmeyeceğini bildirdi. 3 Haziran günü CHP, İstanbul Taksim Meydanı'nda yüksek katılımlı bir miting gerçekleştirdi.
1977 genel seçimlerinde Cumhuriyet Halk Partisi oyların % 41.3'ünü alarak 213 milletvekilliği kazandı. Senato üçte bir yenileme seçimlerinde ise CHP 28 senatörlük kazandı. 14 Haziran 1977 tarihinde hükûmeti kurma görevini alan Bülent Ecevit, 21 Haziran 1977 tarihinde azınlık hükûmetini kurdu. Hükûmet 3 Temmuz 1977 tarihinde yapılan güven oylamasında yeterli oyu alamayınca Ecevit istifa etti. Hükûmeti kurma görevini alan AP Genel Başkanı Süleyman Demirel 21 Temmuz 1977 tarihinde MHP ve MSP ile II. Milliyetçi Cephe hükûmetini kurdu. Ekonomik kriz döneminde düzenlenen yerel seçimlerde CHP % 41.7 oy alarak 41 il merkezinin belediye başkanlığını kazandı.
Bülent Ecevit 22 Aralık 1977 tarihinde hükûmet hakkında bir gensoru verdi ve 31 Aralık 1977 tarihinde II. Milliyetçi Cephe hükûmeti 218 güvenoyuna karşı 228 güvensizlik oyu ile düşürüldü. Hükûmeti kurma görevini cumhurbaşkanından alan Bülent Ecevit Cumhuriyetçi Güven Partisi, Demokratik Parti ve bağımsızların desteğiyle 5 Ocak 1978 tarihinde hükûmetini kurdu. Ecevit, "ekonomi ve devlet yapısında bir enkaz devraldıklarını" belirtti.
Mart 1978'de İstanbul Üniversitesi'nde öğrenciler katledildi. Ekim ayında TÜRK-İŞ, CHP-AP koalisyonu kurulmasını önerse de bu kabul edilmedi. Yıl sonunda Kahramanmaraş'ta çıkan olaylarda 105 kişi öldü. 1 Şubat'ta Milliyet Genel Yayın Yönetmeni Abdi İpekçi katledildi. TÜSİAD Ecevit Hükûmeti’nin çekilmesi için gazete ilanları vermeye başladı ve Başbakan Ecevit'in sert tepkisiyle karşılık buldu. 14 Ekim 1979 tarihinde yapılan milletvekili ara ve senato üçte bir yenileme seçimlerini AP kazandı. CHP'nin oyları %41'den %29'a düştü. 16 Ekim'de başbakan Bülent Ecevit istifa etti. Hükûmeti kurma görevini alan Süleyman Demirel 12 Kasım 1979 tarihinde azınlık hükûmetini kurdu.
14 Ekim 1979 tarihindeki senato seçimlerinde beş senatörlüğün beşini de AP'nin kazanmasının ardından CHP, 4 Kasım 1979 tarihinde 8. Olağanüstü Kurultay'ı topladı. Genel Başkan Bülent Ecevit güven tazelemek istedi. Parti içi muhalefetteki Deniz Baykal ve Ali Topuz grupları yönetimi eleştirdi. Turan Güneş ve Haluk Ülman, Bülent Ecevit'in istifasını istedi. Güven oylamasında Bülent Ecevit, 4 çekimser, 20 ret oyuna karşılık 1341 oy ile delegelerin güvenoyunu aldı. Genel Sekreterliğe Mustafa Üstündağ getirildi.
Eski CHP önderlerinden ve eski başbakan Nihat Erim, 19 Temmuz 1980 tarihinde bir terör saldırısı sonucunda öldü. Çeşitli çevrelerin önerdiği CHP-AP koalisyonuna ise her iki partinin de sıcak bakmadığı iddia edildi. Bu arada 6 Nisan 1980 tarihinde Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk'ün görev süresi tamamlandı ancak TBMM yeni cumhurbaşkanını seçemedi. CHP cumhurbaşkanlığı seçiminde emekli orgeneral ve CHP senatörü Muhsin Batur'u aday gösterdi. 12 Eylül 1980 tarihinde asker yönetime el koydu. TBMM, hükûmet ve anayasa feshedildi. Siyasi partilerin, derneklerin ve sendikaların etkinlikleri durduruldu. Kenan Evren ve Millî Güvenlik Konseyi ülkeyi yönetmeye başladı. Bülent Ecevit ve Başkanı Süleyman Demirel Gelibolu'daki Hamzakoy tesislerinde gözetim altına alındı. Necmettin Erbakan ve Alparslan Türkeş ise Uzunada'ya gönderildi.
28 Ekim 1980 tarihinde tüm siyasi partilerin çalışmaları durduruldu. 30 Ekim 1980 tarihinde Bülent Ecevit, "siyasi yasak nedeniyle kendi eve hapsolup sustuğunda partiyi karıştırmak isteyenlerin istediklerini yapabilecekleri" gerekçesiyle 30 Ekim 1980'de CHP Genel Başkanlığından istifa etti. Ayrıca istifasıyla ilgili kamuoyuna bir açıklamada bulundu. 21 Şubat 1981 tarihinden itibaren Arayış dergisini çıkardı. MGK bir yıl sonra, 16 Ekim 1981 tarihinde tüm siyasi partilerle birlikte Cumhuriyet Halk Partisi'ni de kapattı.
Bülent Ecevit'in kurduğu CHP hükûmetleri:
- I. Ecevit Hükümeti (26 Ocak 1974 - 17 Kasım 1974)
- II. Ecevit Hükümeti (21 Haziran 1977 - 21 Temmuz 1977)
- III. Ecevit Hükümeti (5 Ocak 1978 - 12 Kasım 1979)
Kapatıldığı dönem: 1980-1992
12 Eylül döneminde tüm siyasi faaliyetler durdurulmuştur. 7 Kasım 1982 tarihinde Kurucu Meclis tarafından düzenlenen yeni anayasa halkoylamasına sunuldu ve % 91,3 oyla kabul edildi. Aynı oylamayla Millî Güvenlik Konseyi (MGK) ve Devlet Başkanı Kenan Evren de Türkiye cumhurbaşkanlığına seçildi.
Seçimlerin 6 Kasım 1983 tarihinde yapılacağı açıklandı. Partiler kurulurken MGK'ya kurucuları veto etme yetkisi verildi. Erdal İnönü'nün kurduğu Sosyal Demokrasi Partisi (SODEP) seçimlere katılamadı. Seçimlere sadece Turgut Özal'ın başında bulunduğu ANAP, Necdet Calp'in başında bulunduğu Halkçı Parti ve Turgut Sunalp'in Milliyetçi Demokrasi Partisi katılabildi. 6 Kasım 1983 seçimleri sonucunda ANAP %45 oy alarak tek başına iktidara geldi ve Turgut Özal yeni hükûmeti kurdu. CHP'nin mirasçısı Halkçı Parti %30 oy alarak ana muhalefet partisi oldu.
13 Nisan 1984 tarihinde toplanan SODEP 1. Kurultayı'nda Genel Başkan Erdal İnönü solda tek çatının şart olduğunu söyledi. Temmuz ayında SODEP lideri İnönü ve HP lideri Necdet Calp birleşme konusunda prensipte anlaştıklarını açıkladılar. 29 Haziran 1985 tarihinde Aydın Güven Gürkan, Halkçı Parti genel başkanı seçildi ve birleşmeden yana olduğunu açıkladı. Gürkan birleşmeye Rahşan Ecevit tarafından kurulan Demokratik Sol Parti'nin de dahil olmasını istedi ancak birleşme sağlanamadı. 26 Eylül 1985 tarihinde Gürkan ve İnönü SODEP-HP birleşme protokolünü imzaladı ve yeni partinin adı Sosyaldemokrat Halkçı Parti olarak açıklandı. 30 Mayıs 1986 tarihinde SHP 1. Kurultayı toplandı ve Erdal İnönü genel başkan seçildi. İnönü daha sonra 26 Eylül 1986 tarihinde yapılan ara seçimlerde milletvekili seçilerek TBMM'ye girdi.
6 Eylül 1987 tarihinde ANAP iktidarı 12 Eylül idaresince getirilen siyasi yasakların kaldırılması için halkoylamasına gitti. Yasakların kaldırılması kabul edildi. 13 Eylül 1987 tarihinde Bülent Ecevit DSP'nin başına geçti. 25 Haziran 1988 tarihinde Erdal İnönü SHP genel başkanlığına yeniden seçildi. Deniz Baykal SHP genel sekreteri seçildi. 26 Mart 1989 yerel seçimlerinde SHP; İstanbul, Ankara ve İzmir belediye başkanlıklarıyla 39 ilin belediye başkanlığını kazandı ve il genel meclisi seçimlerinde %28,8 oy almayı başardı. SHP ve DYP, ANAP iktidarının meşruiyetini kaybettiğini, halkın desteğini yitirdiğini ve bu nedenle genel seçimlerin yenilenmesi gerektiğini savunmaya başladı. Turgut Özal 9 Kasım 1989 tarihinde Türkiye cumhurbaşkanlığına seçildi. 12 Aralık 1990 tarihinde İnönü ile Demirel buluştu, ortak bildiri imzalayarak erken seçim istediler.
Eylül 1990'da Genel Başkan Erdal İnönü ile anlaşmazlığa düşen Genel Sekreter Deniz Baykal görevinden istifa etti. 29 Eylül 1990 tarihindeki SHP 6. Olağanüstü Kurultayı'nda Erdal İnönü ve Deniz Baykal genel başkanlık için yarıştı. İnönü, 504 oyla genel başkanlık seçimini kazanırken Deniz Baykal ise 405 oy aldı. SHP Genel Sekreterliği'ne Hikmet Çetin seçildi. Haziran 1991'deki olağan kurultayda İnönü ve Baykal bir defa daha karşı karşıya geldi. Üçüncü tur oylamada İnönü 534, Baykal 451 oy aldı. SHP'nin 44 kişilik parti meclisine Baykal listesinden 15, İnönü listesinden ise 28 kişi seçildi. Hikmet Çetin tekrar genel sekreter seçildi.
20 Ekim 1991 seçimlerinde DYP %27 oy alarak birinci oldu. SHP %20 oy alarak üçüncü sıraya geriledi. SHP seçimlere Halkın Emek Partisi (HEP) ile birlikte katıldı. 21 Mart 1992 Nevruz Bayramı'nda çıkan olaylar sonucunda SHP içindeki HEP kökenli siyasetçiler partiden istifa ettiler.
Hükûmeti kurma görevi DYP Genel Başkanı Süleyman Demirel'e verildi. Demirel DYP-SHP koalisyon hükûmetini 20 Kasım 1991 tarihinde kurdu. SHP Genel Başkanı Erdal İnönü Başbakan Yardımcılığı görevini aldı.
25-26 Ocak 1992 tarihlerindeki 7. Olağanüstü Kurultay öncesinde Deniz Baykal ve İsmail Cem birlikte Yeni Sol adlı bir kitap yayımladılar. SHP'nin yeniden yapılandırılmasını öngördüler. 7. Olağanüstü Kurultay'da İnönü, Baykal'ı bir kez daha yendi ve genel başkanlığa seçildi.
Tekrar açılışı ve I. Baykal dönemi: 1992-1995
Deniz Baykal, yaklaşık birer yıllık iki kısa kesintiyle (1995, 1999-2000) de olsa, CHP'nin ikinci kuruluşu sonrası döneminde yaklaşık 15 yıl 8 ay genel başkanlık yapmıştır.
Tekrardan faaliyetlerine başlaması
19 Haziran 1992 tarihinde eski siyasi partilerin aynı adla tekrar açılmasını engelleyen yasa kaldırıldı ve eski partilerin yeniden açılabilmesi sağlandı. 3 Mayıs 1992 tarihinde CHP'nin hayatta olan son genel yönetim kurulu üyeleri bir bildiri yayımlayarak Cumhuriyet Halk Partisi'nin yeniden açılması için harekete geçtiler. Bildirinin altında Erol Tuncer, Hayrettin Uysal, Altan Öymen, Metin Somuncu, Metin Tüzün, , Coşkun Karagözoğlu, Orhan Akbulut, , , , , Celal Doğan, Mehmet Nebil Oktay, Nail Atlı, Mehmet Dedeoğlu, , Hüseyin Doğan, İlyas Kılıç, İsmet Atalay, Orhan Vural'ın imzası bulunuyordu. 9 Eylül 1992 tarihinde Cumhuriyet Halk Partisi faaliyetlerine tekrar başladı.
9 Eylül 1992 tarihinde, bir önceki kurultay olan 1979 yılındaki 8. Olağanüstü Kurultay delegelerinin çoğunluğunun katılımı ve oybirliği ile tekrar açılan partinin 25. Olağan Kurultay'ında, Deniz Baykal ve Erol Tuncer'in girdiği genel başkanlık yarışını 679 oyla Deniz Baykal kazanırken Tuncer 425 oy alabildi. Böylece Baykal; Mustafa Kemal Atatürk, İsmet İnönü ve Bülent Ecevit'ten sonra dördüncü CHP genel başkanı olarak seçildi. Sosyal demokrat siyasi partilerde Sosyaldemokrat Halkçı Parti Genel Başkanı Erdal İnönü birleşmenin SHP'de olmasını isterken, Ecevit ise DSP ile yola devam edeceğini açıklıyordu. 15 Mart 1993 tarihindeki ilk parti meclisi seçiminde genel sekreterliğe Ertuğrul Günay seçildi. Genel başkan yardımcıları İsmail Cem, Erol Çevikçe, Hasan Fehmi Güneş, Adnan Keskin, İstemihan Talay ve Ali Topuz şeklinde şekillendi. 21 milletvekili SHP ve DSP'den ayrılarak anayasanın parti değiştirme engelini aşmak için Bütünleşme Partisi'ni kurdular ve bu partinin daha sonra CHP'ye katılmasıyla CHP, TBMM'de grup kurdu.
17 Nisan 1993 tarihinde Cumhurbaşkanı Turgut Özal öldü. DYP Genel Başkanı ve Başbakan Süleyman Demirel cumhurbaşkanlığına aday oldu ve 16 Mayıs 1993 tarihinde yapılan üçüncü tur oylamada koalisyon ortağı SHP'nin desteğiyle dokuzuncu cumhurbaşkanlığına seçildi. CHP bu seçimlerde İsmail Cem'i aday gösterdi. DYP-SHP hükûmeti erdi. 3 Haziran 1993 tarihinde Tansu Çiller, DYP Genel Başkanı seçildi. 6 Haziran 1993 tarihinde ise SHP Genel Başkanı İnönü, Eylül ayındaki kurultayda aday olmayarak siyaseti bırakacağını açıkladı. 25 Haziran 1993 tarihinde, Tansu Çiller başbakanlığında yeni DYP-SHP hükûmeti göreve geldi. Eylül ayındaki kurultayda Murat Karayalçın, SHP'nin başına geçti.
Çetin dönemi: 1995
30 Eylül 1994 tarihinde SHP ile CHP arasında "bütünleşme ön protokolü" imzalandı. 6 Kasım 1994 tarihinde de SHP Genel Başkanı Murat Karayalçın ile CHP Genel Başkanı Deniz Baykal, "Birleşme Protokolu"nü imzaladılar. Bütünleşme Kurultayı'nın 28 Ocak 1995 tarihinde yapılması kararlaştırıldı. Ancak Deniz Baykal ile Karayalçın genel başkanlık ve birleşmenin hangi partinin çatısı altında olacağı konusunda anlaşamayınca kurultay gerçekleştirilemedi. Daha sonra Murat Karayalçın ve Deniz Baykal, Hikmet Çetin ismi üzerinde uzlaştılar. 18 Şubat 1995 tarihinde 26. birleşme kurultayında 1003 delege birleşmenin CHP, 635 delege de SHP çatısı altında olması yönünde oy kullandı. Bunun üzerine hemen toplanan SHP Kurultayı'nda 121'e karşı 508 oy ile parti feshedildi ve CHP'ye katılım kararı alındı. Hikmet Çetin oybirliğiyle CHP Genel Başkanı seçildi. Hikmet Çetin, CHP'nin 5. Genel Başkanı oldu. Birleşme sürecinde CHP Genel Sekreteri Ertuğrul Günay, partiden istifa etti, yerine Adnan Keskin getirildi. Birleşmeden sonra 25 Şubat'ta yapılan seçimde Adnan Keskin tekrar genel sekreter oldu.
27. Kurultay 9 Eylül 1995 tarihinde yapıldı. Kurultaya genel başkanlık tartışmaları arasında girildi. Hikmet Çetin'in aday olmadığı kurultayda Murat Karayalçın ile Deniz Baykal çekişti. Baykal 681 oy alarak CHP'nin yeni genel başkanı oldu. Karayalçın 309 oyda kaldı. Parti Meclisi seçimine 3 liste ile gidildi. Bu seçimi de Deniz Baykal'ın listesi kazandı. Karayalçın listesinden İsmail Cem ve Hasan Fehmi Güneş, listeyi deldiler. Genel sekreterliğe de Adnan Keskin getirildi.
CHP'nin 1990'larda katıldığı hükûmetler:
- I. Tansu Çiller Hükümeti (25 Haziran 1993 - 5 Ekim 1995)
- III. Tansu Çiller Hükümeti (30 Ekim 1995 - 6 Mart 1996)
Haziran 1995'te İstanbul Emniyet Müdürü Necdet Menzir'in İnsan Haklarından Sorumlu Devlet Bakanı CHP'li Algan Hacaloğlu ilgili söyledikleri sözler, hükûmet ortakları arasında gerilime ve nihayetinde hükûmetin dağılmasına neden oldu.
II. Baykal dönemi: 1995-1999
9 Eylül 1995'teki kurultayda ise Deniz Baykal genel başkanlığa tekrar seçildi. DYP genel başkanı Tansu Çiller'in kurduğu azınlık hükûmeti TBMM'de güvenoyu alamayınca, 30 Ekim'de DYP ve CHP ülkeyi seçime götürecek yeni bir koalisyon hükûmeti kurdu. Bu hükûmette CHP Genel Başkanı Deniz Baykal, Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı olarak yer aldı. TBMM seçimlerin 24 Aralık 1995'te yenilenmesi kararını aldı. 24 Aralık 1995 milletvekilliği seçimlerinde CHP yüzde 10 barajını aşarak TBMM'ye girdi. CHP, %10.71 oyla 49 milletvekili elde etti. Öte yandan DSP %14.64 oy aldı.
30 Haziran 1997 tarihinde kurulan ANAP-DSP-DTP azınlık koalisyonu hükûmetini CHP dışarıdan destekledi. Kasım 1998'de Türkbank skandalı sırasında Mesut Yılmaz tartışmaya açılınca CHP hükûmete gensoru verdi ve koalisyonu düşürdü. Uzun süren hükûmet çalışmaları sonucunda DYP, DSP Genel Başkanı Bülent Ecevit başbakanlığında kurulacak bir azınlık hükûmetine destek vereceğini açıkladı ve Ecevit 11 Ocak 1999 tarihinde 21 yıl sonra tekrar başbakan oldu. Başbakanlığı sırasında Abdullah Öcalan, Kenya'nın başkenti Nairobi'de yakalanarak Türkiye'ye getirildi.
1999 genel seçimlerinde iş birliğine girmek amacıyla Demokratik Halk Partisi ile müzakerelerde bulunmuş ve kamuoyunca tanınmayan DEHAP'lı 20 ismin kendileri tarafından seçilip CHP listelerinden seçime girmelerini önermiş; ancak müzakereler başarısızlıkla sonuçlanmıştır. CHP %8.71 oy alarak tarihinde ilk kez baraj altında kaldı. Deniz Baykal seçim yenilgisinden kendinin sorumlu olduğunu belirterek 22 Nisan 1999'da genel başkanlıktan istifa etti. Parti Meclisi, Cevdet Selvi'yi genel başkan vekilliğine getirdi ve olağanüstü kurultay kararı aldı.
Öymen dönemi: 1999-2000
22 Mayıs 1999 tarihinde yapılan 9. Olağanüstü Kurultay'da Altan Öymen, Hasan Fehmi Güneş, Murat Karayalçın, Ertuğrul Günay, Hurşit Güneş genel başkanlık için yarıştılar. Üçüncü turda 521 oy alan Öymen, CHP'nin 6. genel başkanı oldu. Hasan Fehmi Güneş'e 508 oy çıktı. Parti Meclisi seçimlerinde liste konusunda gelişen olaylar nedeniyle, seçimleri kazananlar istifa ettiler ve 26 Haziran 1999 tarihinde 10. Olağanüstü Kurultay'a gidildi. Genel Başkan Altan Öymen'in listesi delindi ve 60 kişilik Parti Meclisinde Baykal ekibi çoğunluğu elde etti. Parti Meclisinde yapılan seçimlerde 20 kişilik MYK'ya, kendi listesinden yalnızca 5 kişinin girmesi sonrasında, Öymen, 30 Eylül 2000 tarihinde olağanüstü kurultaya gidileceğini duyurdu. Bu tarihte yapılan kurultayda genel başkanlık için Altan Öymen yeniden aday olurken, eski Genel Başkan Deniz Baykal ile Hasan Fehmi Güneş ve Kocaeli Belediye Başkanı Sefa Sirmen de adaylığını açıkladı. 30 Eylül 2000 tarihindeki 11. Olağanüstü Kurultayda, Deniz Baykal üçüncü turda yeniden liderliğe seçildi.
III. Baykal dönemi: 2000-2010
30 Eylül 2000 tarihinde toplanan 11. Olağanüstü Kurultay'da Baykal genel başkanlığa döndü. genel sekreterliğe ise Önder Sav seçildi.
CHP 2001 ekonomik krizinden hükûmeti sorumlu tutarak kampanya çalışmalarını sürdürdü. Ekonomiden Sorumlu Devlet Bakanı Kemal Derviş için önceleri YTP'ye geçeceği söylense de Ağustos ayında CHP'ye katıldı. Diğer partilerden ayrılan 3 milletvekili de CHP'ye katılarak partinin TBMM'de temsil edilmesini sağladı. TBMM Ağustos ayında toplanarak 3 Kasım'da erken seçim kararı aldı. Bu dönemde Türk-İş başkanı Bayram Meral, sanatçı Zülfü Livaneli ve ilahiyatçı Yaşar Nuri Öztürk partiye katıldı.
2002 genel seçimleri
3 Kasım 2002 genel seçimlerinde Recep Tayyip Erdoğan liderliğinde Adalet ve Kalkınma Partisi tek başına iktidara geldi. AK Parti seçimlerde yüzde 34.4 oy oranıyla 363 milletvekilliği kazanırken CHP yüzde 19.39'la 178 milletvekilliğinde kaldı. Kalan milletvekilliklerini bağımsızlar kazandı. Diğer partilerin hiçbiri yüzde 10 barajını aşamadı.
İktidardaki AK Parti Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan siyasi yasaklı olduğu için hükûmeti Abdullah Gül kurdu. Aralık ayında Yüksek Seçim Kurulu Siirt ilindeki seçimleri bağımsız milletvekili Fadıl Akgündüz'ün yolsuzluk iddiaları yüzünden iptal etti ve 1 AK Parti, 1 CHP, 1 de bağımsız 3 milletvekilinin üyeliği düştü. 9 Mart 2003'te bu ilde seçimler yenilendi ve 3 milletvekilliğini de AK Parti kazandı. Erdoğan'ın siyasi yasağının kalkması için mecliste yapılan anayasa değişikliğine CHP destek verdi. Erdoğan, 9 Mart'ta Siirt'ten milletvekili seçilerek 15 Mart'ta başbakanlık koltuğuna oturdu.
Ana muhalefetteki CHP ile iktidardaki AK Parti arasındaki ilk ciddi tartışma 1 Mart 2003 tarihindeki Irak'a tezkere oylamasında ortaya çıktı. 1 Mart 2003 tarihinde CHP ve AK Parti'li bir grup milletvekilinin oylarıyla hükûmet tezkeresi reddedildi. 2003 yılı Ekim ayında yapılan 30. Olağan Kurultay'da Baykal tekrar genel başkan olarak seçildi. Tüzük değişikliği, tartışmalara sebep oldu ve Kemal Derviş parti meclisine girdi. 2004 yerel seçimlerinde AK Parti %41 oy alırken CHP %18'e oranında oy aldı.
Mustafa Sarıgül Deniz Baykal'a karşı parti içi muhalefet hareketi başlattı. CHP'yi iktidara taşıyacağı söylemiyle Anadolu'yu dolaşmaya başladı. Deniz Baykal 3 Temmuz 2004 tarihinde 12. Olağanüstü kurultayı topladı. 781 oyla güvenoyu alarak görevini sürdürdü. Yeni Türkiye Partisi kendini feshetti ve CHP'ye katıldı. Sarıgül ise muhalefetini sürdürdürerek mitinglere devam etti. Bunun üzerine yönetim Sarıgül'ü disiplin kuruluna sevk etti. Kurul Sarıgül'ün ihracını 7'ye karşı 8 oyla reddetti. Deniz Baykal kararın rüşvetle alındığını belirterek 29 Ocak 2005 tarihinde Olağanüstü Kurultayı toplayacağını söyledi. Baykal ve Sarıgül'ün yarıştığı 13. Olağanüstü Kurultay şiddetli tartışmalar sahne oldu. Baykal 674 oyla yeniden genel başkan seçildi. Kurultaydan sonra Sarıgül, 24 Mart 2005'te, CHP Yüksek Disiplin Kurulu tarafından "Kurultayı arbede ve şiddet ortamına çevirdiği" gerekçesiyle CHP'den ihraç edildi.
19-20 Kasım 2005 tarihlerinde toplanan 31. Olağan Kurultay'da Deniz Baykal 1158 oyun tamamını alarak genel başkanlığına devam etti.
2007 cumhurbaşkanlığı seçimleri döneminde oylamalara en az 367 kişinin katılması gerektiği, aksi halde sonucun geçersiz olacağı iddia edildi. İddiaya göre 354 sandalyeye sahip olan olan iktidar partisi, tek başına kendi oylarıyla cumhurbaşkanı seçemeyecekti. Aynı dönemde ana muhalefet lideri Deniz Baykal, iktidar partisinin uzlaşma olmadan kendi adayını çıkarması durumunda oylamalara katılmayacaklarını ve 367 tartışmalarının ciddiye alınması gerektiğini söyledi.AK Parti dönemin dışişleri bakanı olan Kayseri milletvekili Abdullah Gül'ü aday gösterdi. İlk tur oylama 27 Nisan'da yapıldı. Toplam 361 oy kullanılırken, Abdullah Gül 357 oy aldı. Oylamanın hemen sonrasında, CHP 367 iddiasıyla seçimi Anayasa Mahkemesine taşıdı. Aynı günün akşamı Genelkurmay Başkanlığı internet sitesine, daha sonra e-muhtıra olarak anılacak, bir basın açıklaması konuldu. Anayasa Mahkemesi 1 Mayıs'ta verdiği kararla, 367 iddiasını kabul ederek yapılan birinci tur oylamayı iptal etti. Olayın ardından Anayasa'da bazı değişiklikler yapıldı. Genel seçimlerin yapılma süresi beş yılda birden, dört yılda bire düşürüldü. Cumhurbaşkanının meclis tarafından değil, halk tarafından iki turlu oylamayla seçilmesi kararlaştırıldı; yedi yıl olan görev süresi beş yıla düşürülerek, iki kez seçilebilmesinin önü açıldı. Değişiklik paketi mecliste 376 oyla kabul edildi. Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, yapılan değişiklikleri "rejimi sıkıntıya sokar" eleştirisiyle veto etti. Değişiklik paketi aynı şekilde tekrar sunularak 370 oyla kabul edildi. Anayasa değişiklikleri, 21 Ekim 2007 tarihinde yapılan halk oylamasında, %68,95'lik kabul oyuyla yürürlüğe girdi.
2007 genel seçimleri
2007 seçimlerinde CHP oyların %20.88'ini alarak ikinci oldu. Buna karşın iktidardaki AK Parti oyların %46.58'ini alarak, 341 milletvekilliği kazandı. CHP 112 milletvekili kazandı. 112 milletvekilinin 13'ü DSP ile yapılan ittifak kapsamında seçildi, ayrılmaları ile CHP yeni döneme 99 milletvekili ile başladı. Basın ve parti içi muhalefet bu sonuçlardan dolayı Deniz Baykal'a sert eleştirilerde bulundular, ancak seçimlerden iki gün sonra gazetecilerin karşısına geçen Deniz Baykal istifa etmeyeceğini açıkladı.
CHP'nin boykot ettiği oylamaların üçüncüsünde, 28 Ağustos 2007 tarihinde AK Parti Kayseri milletvekili Abdullah Gül, Türkiye Cumhuriyeti'nin 11. cumhurbaşkanlığına seçildi. CHP yeni cumhurbaşkanı ile zorunlu haller dışında temaslarının olmayacağını açıkladı. 2008 yılının Ocak ayında Başbakan Recep Tayyip Erdoğan tarafından gündeme getirilen üniversitelerde baş örtüsü serbestisi önerisine muhalefet partilerinden MHP destek verirken, CHP şiddetle karşı çıktı. Anayasa değişikliği Şubat ayı başlarında Meclis'ten geçerken CHP, Anayasa Mahkemesi'ne başvurdu. 5 Haziran 2008 tarihinde Anayasa Mahkemesi CHP'nin talebini kabul ederek başörtüsü serbestisini engelledi.
Mart 2008'de yapılan CHP 32. Olağan Kurultayı öncesinde bir önceki dönemin grup başkanvekili, Samsun milletvekili Haluk Koç genel başkan aday adaylığını açıkladı. 26-27 Nisan 2008 tarihlerinde, Ankara'da yapılan 32. Olağan Kurultay'da aday adaylarından hiçbiri aday olabilmek için gerekli 253 imzayı toplayamayınca 1016 delegenin imzası ile seçimlere tek aday olarak giren Deniz Baykal genel başkanlık seçiminde 1105 oyun 1021'ini alarak onuncu defa CHP Genel Başkanı seçilmeyi başardı. 21 Aralık 2008 tarihinde Ankara'da toplanan CHP 14. Olağanüstü Kurultayı'nda program ve tüzük değişiklikleri ele alındı. 1994'ten bu yana kullanılan parti programı değiştirildi.
2009 yerel seçimlerine yaklaşılırken SHP genel başkanı Murat Karayalçın partisinin genel başkanlığından ayrılarak 5 Aralık 2008 tarihinde CHP'ye katıldı ve partinin Ankara büyükşehir belediye başkan adayı oldu. 2009 yerel seçimlerinde CHP, kazandığı %23.12'lik oranla Türkiye genelindeki oy oranını %2.24 artırdı. CHP, İstanbul büyükşehir belediye başkanlığı seçimlerinde, 2004'teki oy oranının üstüne %7.88 oy oranı ekledi ve geçen seçimlerde AK Parti ile olan farkı %16.4'ten %7.54'e indirdi. Bu sonuçların alınmasından sonra CHP İstanbul il başkanı Gürsel Tekin ve belediye başkanı adayı Kemal Kılıçdaroğlu parti içinde ve kamuoyunda daha çok ön plana çıktı.
Kılıçdaroğlu dönemi ve parlamenter sistem: 2010-2017
Genel Başkan seçilmesi
22-23 Mayıs 2010 tarihlerinde toplanacak olan 33. Olağan Kurultay'a iki haftadan az bir süre kala genel başkan Deniz Baykal, yine bir CHP milletvekili olan Nesrin Baytok ile birlikte yer aldığı öne sürülen kasetin metacafe.com adlı internet sitesinde 7 Mayıs 2010 tarihinde yayınlanması sonucu, 10 Mayıs 2010 tarihinde düzenlediği basın açıklamasıyla yaklaşık 15 yıl 8 ay sürdürdüğü CHP genel başkanlığı görevinden istifa ettiğini duyurdu. İstifadan iki gün sonra parti sözcüsü Mustafa Özyürek, Baykal'ın kurultaya katılmayacağını ve Baykal'ın gönlündeki ismin de herkesin olduğu gibi CHP grup başkanvekili Kemal Kılıçdaroğlu olduğunu söyledi. Kılıçdaroğlu ise, istifanın ve Özyürek'in açıklamasının ardından, parti içi dengeleri gözeterek iki kez kurultayda aday olmayacağını söyledi.Deniz Baykal'ın istifasının ardından, Deniz Baykal'ın evinde çeşitli Merkez Yönetim Kurulu üyeleri ve milletvekilleri ile partinin geleceğinin konuşulduğu görüşmelerde genel sekreter Önder Sav, parti üyelerine Deniz Baykal'ı geri getireceklerini söyledi. Ancak Kemal Kılıçdaroğlu, kurultaya beş gün kala partinin hâlâ genel başkan adaysız kalmasından rahatsız olan birçok partilinin isteğini ve halkın desteğini göz önünde bulundurarak, 17 Mayıs 2010 tarihinde CHP grup başkanvekilliğinden istifa ettiğini ve 33. Olağan Kurultay'da aday olacağını açıkladı.
Deniz Baykal'ın genel başkanlık için Kemal Kılıçdaroğlu'nu önermesine rağmen bu öneriyi reddeden Önder Sav, Kemal Kılıçdaroğlu'nun ertesi günkü sürpriz adaylığından sonra onu destekleyen ilk kişi olmuş ve Deniz Baykal'la beraber birçok CHP'liyi şaşırtmıştır. Deniz Baykal bu konudaki kırgınlığını, "Ben de bu süreçte Kemal Kılıçdaroğlu’nun olabileceğini önermiştim ancak benim bu önerime karşı çıkanlar, bugün yan yana geldiler. ...gizlendi ve basından öğrendik. Kaçırarak, yok sayarak yapmaları hoş olmadı. ...Yapılış biçimi dışında bir yanlış yok." sözleriyle açıklamıştır.
Sav'ın ardından, öncelikle diğer grup başkanvekilleri Kemal Anadol ve Hakkı Süha Okay'ın desteğini alan Kılıçdaroğlu; ardından sırasıyla 60 CHP milletvekilinin, 18 Mayıs günü Ağrı, Antalya, İzmir ve Samsun dışındaki 77 il başkanının ve 19 Mayıs günü de bu 4 il başkanının desteğini almıştır. 22 Mayıs'ta yapılan 33. Olağan Kurultay'da Kemal Kılıçdaroğlu 1249 delegenin 1200'ünün imzasıyla tek aday olarak seçime girdi ve kullanılan 1197 oyun geçerli olan 1189'unu alarak CHP'nin 7. genel başkanı oldu. Kurultayda dikkat çeken bir başka önemli hususta kamuoyunda "küskünler" olarak bilinen bazı eski sosyal demokrat ve sol görüşlü siyasetçilerin kurultaya katılması ve birlik mesajları vermesidir. Kılıçdaroğlu, 1 Haziran'daki ilk grup konuşmasından önce Tunceli bağımsız milletvekili Kamer Genç ile DSP milletvekili Emrehan Halıcı'ya parti rozetlerini taktı. 2 milletvekilinin de katılımı ile CHP'nin sandalye sayısı 99'a yükselirken bağımsız milletvekili sayısı 10'a düştü.
2010 halkoylaması
12 Eylül 2010 halkoylamasından 4 ay önce genel başkan olan Kılıçdaroğlu, genel başkan olduktan sonra yurt gezisine çıktı. Bu yurt gezilerinde halkın sorunlarını dinledi ve teşkilatını yerinde denetledi. Bu atmosferde halkoylamasında hazırlandı. Halkoylamasında Adalet ve Kalkınma Partisi'nin istediği sonuç çıktı. Anayasa değişiklikleri %58 oranla kabul edildi. 11 Kasım 2010 tarihinde Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Abdurrahman Yalçınkaya, CHP'ye 2008 yılında Olağanüstü Tüzük Kurultayı'nda yapılan değişikliklerin uygulanarak yönetimin buna göre düzenlenmesi gerektiğini belirten bir yazı gönderdi. Bunun üzerine Kılıçdaroğlu Mayıs ayında seçilen Merkez Yönetim Kurulunu dağıttı. Yerine, tüzük gereğince Genel Başkan, Genel Başkan yardımcıları ve Genel Sekreter'den oluşan yeni MYK'yı açıkladı. Bu MYK'da Genel Sekreter Önder Sav'a yer vermedi. Böylece Önder Sav'ın 10 yıl süren Genel Sekreterlik görevi son buldu. 17 Kasım 2010 tarihinde Parti Meclisinin yeniden seçilmesi için Olağanüstü Kurultay'a çağırdı. Yapılan PM seçiminde Önder Sav, Kemal Anadol, Hakkı Süha Okay gibi partinin önemli isimleri liste dışında kaldı.
2011 genel seçimleri ve 34. Kurultay
2011 genel seçimlerinde CHP önceki seçimlere göre oylarını 4 milyon artırdı ve 25,98 oy alarak mecliste 135 sandalyeye sahip oldu. Ana muhalefet olarak kalmaya devam etti. CHP'den milletvekili seçilen Mustafa Balbay ile Mehmet Haberal'in tahliyelerinin reddedilmesiyle 28 Haziran'da Kılıçdaroğlu, CHP'nin basına kapalı grup toplantısından sonra yaptığı açıklamada, "Halkın seçtiği milletvekillerinin yemin etmesine izin vermeyen, antidemokratik ve hukuk dışı uygulamaların parçası olmayacaklarını" ifade etti ve "Bu anlayış, ilke ve demokrasi inancıyla yeminleri engellenen milletvekili arkadaşlarımıza yemin etme yolu açılmadıkça, biz CHP milletvekilleri de yemin etmeyeceğiz." diye ekledi. TBMM'de yeni dönemin ilk oturumu ve yemin töreni 28 Haziran'da yapıldı fakat CHP, Genel Kurul'a katılmasına rağmen geçici meclis başkan olan Oktay Ekşi hariç diğer CHP'liler yemin etmedi. 8 ve 11 Temmuz 2011 tarihlerinde AK Parti ve CHP arasında yapılan görüşmelerin ardından iki parti anlaşmaya varınca CHP'li milletvekilleri, 11 Temmuz'da Genel Kurul'a "Egemenlik Milletindir" pankartıyla gelerek yemin ettiler.
30 Mart 2012 tarihinde yapılan olağanüstü kurultayda CHP tüzüğü yenilendi. Ön seçim zorunlu hale getirildi. %33 kadın kotası getirildi. %10 gençlik kotası konuldu. Kemal Kılıçdaroğlu, 17-18 Temmuz 2012 tarihinde yapılan 34. Olağan Genel Kurultayda 1164 oyun tamamını alarak yeniden genel başkanlığa seçildi.
2014 seçimleri ve 18. Olağanüstü Kurultay
Cumhuriyet Halk Partisi, 2014 cumhurbaşkanlığı seçiminde Milliyetçi Hareket Partisi ile ortak aday çıkarma kararı aldı ve İslam İşbirliği Teşkilatı eski genel sekreteri Ekmeleddin İhsanoğlu'nu aday gösterdi.
Ekmeleddin İhsanoğlu'nun seçimlerde %38,44 oy alarak kaybetmesi üzerine CHP'de muhalifler hareketlendi. Genel Başkan Kemal Kılıçdaroğlu muhaliflerin olağanüstü kurultay için yeterli imzayı bulamayacağını düşünerek tüzüğün kendine verdiği yetkiyle kurultayı toplama kararı aldı. Aynı gün CHP Yalova Milletvekili ve Grup Başkanvekili Muharrem İnce, yapılacak 18. Olağanüstü Kurultay'da Kemal Kılıçdaroğlu'na karşı adaylığını açıkladı. 5 Eylül 2014'te Ankara'da düzenlenen kurultayda Kılıçdaroğlu 740 oyla tekrar genel başkan seçildi, İnce 415 oy aldı.
2015 genel seçimleri
Parti Meclisinin aldığı karar doğrultusunda 29 Mart 2015 tarihinde, 7 Haziran 2015'te düzenlenecek milletvekilliği seçimleri için partinin adaylarını belirlemek üzere ön seçim düzenlendi. İl seçim kurullarının gözetiminde 45 seçim bölgesinde gerçekleştirilen ön seçimde Genel Başkan Kılıçdaroğlu İzmir 2’nci bölgeden oyların yaklaşık yüzde 85'ini alarak birinci çıkmayı başarırken, 11 milletvekili aday listelerine giremedi.
7 Haziran 2015 tarihinde yapılan genel seçimlerde yaklaşık %25 oy alan CHP, 132 milletvekilliği kazandı. 2011 seçimlerine göre oy kaybı yaşansa da, CHP seçmeninin seçim barajını geçmesi için HDP'ye stratejik oy vermiş olduğunun yaygın olarak kabullenilmesi nedeniyle 'yenilgi psikolojisi' hissedilmedi. Buna rağmen CHP Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde siyasi olarak neredeyse yok oldu. İktidardaki Adalet ve Kalkınma Partisi'nin TBMM'deki sayısal üstünlüğü kaybettiği seçimlerin ardından, Kılıçdaroğlu, MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli'ye birlikte hükûmet kurmaları halinde başbakan olması yönünde çağrıda bulundu. CHP liderinin kendine yaptığı "başbakanlık" teklifine Bahçeli olumsuz yanıt verdi.
Cumhurbaşkanı'nın hükûmeti kurma yetkisi verdiği AK Parti Genel Başkanı Ahmet Davutoğlu, 13 Temmuz'da koalisyon görüşmeleri kapsamında Kılıçdaroğlu ile bir araya geldi. Böylece Türkiye'de, 16 yıl sonra ilk defa hükûmet kurulması için koalisyon görüşmeleri gerçekleştirilmiş oldu. Hükûmet kurma girişimlerinin başarısızlıkla sonuçlanması üzerine Davutoğlu, 63. Hükûmet'i kurma görevini Cumhurbaşkanı Erdoğan'a 18 Ağustos'ta iade etti. Erdoğan, Davutoğlu dışında ikinci kez hükûmeti kurma görevlendirmesi yapmadı ve 26 Ağustos’ta anayasa gereği yenileme seçimi yapılması kararı verdi. 1 Kasım'da yapılacak seçimlere kadar görev yapacak seçim hükûmetinde Anayasa gereği tüm partilerin hükûmette temsil edilmesi zorunluluğu vardı. Davutoğlu, TBMM’de temsil eden partilerden kendi belirledikleri isimlere bakanlık önerisi yaptı. CHP ve MHP, bu süreçte hükûmete bakan vermeyeceğini açıkladı. 1 Kasım’da yenilenen seçimde, AK Parti yüzde 49 oya çıkarak 317 milletvekili ile tekrar tek başına iktidar oldu. CHP’nin oyları ise yüzde 25’e çıktı.
16 Ocak 2016 tarihinde düzenlenen Cumhuriyet Halk Partisi'nin (CHP) 35. Olağan Kurultayı'nda Genel Başkanlık seçimine tek aday olarak giren Kemal Kılıçdaroğlu, 1238 delegeden 960'ının oyunu alarak 4. kez genel başkan seçildi.
15 Temmuz darbe girişimi
CHP, 15 Temmuz darbe girişiminin (2016) ardından, 21 Temmuz'da Türkiye genelinde ilan edilen olağanüstü hâle karşı çıktı. 24 Temmuz 2016'da partilerüstü Taksim Mitingi düzenlendi. Darbe girişimi sonrasında başlatılan ve 'Demokrasi Nöbeti' olarak adlandırılan darbe karşıtı gösterilerin sonuncusu olan 7 Ağustos'taki Yenikapı Mitingi'ne Cumhurbaşkanı Erdoğan, Başbakan Binali Yıldırım, CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, eski Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ve Genelkurmay Başkanı Hulusi Akar da katıldı. HDP ise davet edilmedi.
15 Temmuz darbe girişiminin ardından Devlet Bahçeli'nin cumhurbaşkanlığı sistemi açıklaması ile AK Parti ve MHP heyetleri arasında başlayan görüşmeler sonucunda AK Parti'nin hazırladığı teklif TBMM Anayasa Komisyonuna geldi. Cumhuriyet Halk Partisi, 18 maddelik yasa tasarısının, hem TBMM'deki görüşmeleri sırasında, hem de, tasarının doğrudan yürürlüğe girmesi için gerek olan 367 barajının altında kalması nedeniyle 16 Nisan 2017 tarihinde yapılan referandum öncesinde tasarıya karşı sert bir muhalefet yürüttü. Yüksek Seçim Kurulu’nun mühürsüz oyları geçerli saymasının yasaya aykırı olduğunu savunan CHP'nin referandumun iptali için YSK'ya yaptığı başvuru reddedildi.
Kılıçdaroğlu dönemi ve başkanlık sistemi: 2017-2023
Adalet Yürüyüşü
15 Haziran–9 Temmuz 2017 tarihleri arasında, Kılıçdaroğlu öncülüğünde başlayıp çeşitli isimlerin ve grupların katılımıyla büyüyen, Ankara'dan İstanbul'a kadar, "adalet" talebiyle Adalet Yürüyüşü gerçekleştirildi. Kılıçdaroğlu yürüyüş kararını, 14 Haziran 2017'de Millî İstihbarat Teşkilatı'na ait TIR'ların görüntülerini Cumhuriyet gazetesinin eski genel yayın yönetmeni Can Dündar'a verdiği suçlamasıyla yargılanan CHP İstanbul Milletvekili Enis Berberoğlu'nun yirmi beş yıl hapis cezası alması ve tutuklanmasına kararı verilmesi sonrasında aldı. Yürüyüşün nedenleri arasında 15-16 Temmuz 2016 tarihleri arasında Türk Silahlı Kuvvetleri bünyesinde kendilerini Yurtta Sulh Konseyi olarak tanımlayan bir grup asker tarafından gerçekleştirilen darbe girişiminden sonra çıkarılan kanun hükmünde kararnamelerin uzun süreli olması, bu yetkinin (FETÖ) ile mücadelenin önüne geçilip bütün muhalif kesimlerle mücadeleye dönüşmesi, milletvekillerin tutuklanması, üniversite hocalarının (barış bildirisine imza atanlar dahil) meslekten atılması da gösterildi. Yürüyüş, 15 Haziran 2017'de Ankara'da Güven Park'ta başladı ve 9 Temmuz 2017'de Maltepe'de sonlandı. 420 kilometrelik yolu 25 günde yürüyen Kılıçdaroğlu, yürüyüşün sonunda Maltepe'de bir miting de düzenledi.
2018 genel seçimleri ve 36. Kurultay
3-4 Şubat 2018 tarihlerinde Ankara'da yapılan 36. Kurultay'da, 1237 geçerli oydan 790'ın oyunu alan Kemal Kılıçdaroğlu yeniden genel başkan seçildi. Muharrem İnce ise 447 oyda kaldı. Parti Meclisi (PM) seçiminde ise Kılıçdaroğlu’nun anahtar listesinde olup da delegeden yeterli oyu alamayan aralarında Sezgin Tanrıkulu ve Mehmet Bekaroğlu'nun da olduğu 7 kişi liste dışı kaldı. Diğer yandan Kılıçdaroğlu’nun listesine almadığı Genel Başkan Yardımcısı Erdal Aksünger ve eski Genel Başkan Yardımcısı Gökhan Günaydın ile milletvekilleri, Tuncay Özkan, Haluk Pekşen, Ali Şeker, Gaye Usluer ve Necati Yılmaz listeyi delerek PM’ye girdi.
TBMM, 20 Nisan 2018 tarihinde 381 milletvekilinin oyuyla cumhurbaşkanı ve milletvekili seçimlerinin 3 Kasım 2019 tarihi yerine 24 Haziran 2018 tarihinde yapılacağını kararlaştırdı. Erken seçim kararının ardından "ortak cumhurbaşkanı adayı" arayışı sonuçsuz kalan ve her partinin kendi adayıyla cumhurbaşkanlığı için yarışmasında karar kılan muhalefet partileri, parlamento seçimlerinde ise ittifakla seçime gitme kararı aldı. Millet İttifakı, 5 Mayıs 2018 tarihinde Kemal Kılıçdaroğlu, İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener, Saadet Partisi Genel Başkanı Temel Karamollaoğlu ve Demokrat Parti Genel Başkanı Gültekin Uysal'ın Partiler Arası Seçim İşbirliği Bildirisi’ni imzalamalarıyla kuruldu.
Cumhuriyet Halk Partisi milletvekilleri Öztürk Yılmaz ve Didem Engin, 20 Nisan 2018'de Cumhurbaşkanlığı'na aday adayı olduklarını ilan etti. Parti Sözcüsü Bülent Tezcan, Yılmaz ve Engin'in açıklamalarının ciddiye alınmaması gerektiğini belirtti. CHP Parti Meclisi, cumhurbaşkanı adayını belirleme yetkisini Genel Başkan Kemal Kılıçdaroğlu'na verdi. Kılıçdaroğlu, kendinin aday olmayacağını, belirlenecek aday için çalışacağını açıkladı. CHP, 4 Mayıs 2018 tarihinde 110 milletvekilinin imzasıyla aldığı grup kararıyla Muharrem İnce'yi aday gösterdi. Bir gün sonra İnce'nin adaylık başvurusu YSK'ya iletildi. Kılıçdaroğlu, 26 Mayıs 2018'de partisinin seçim bildirgesini açıkladı ve milletvekili adaylarını tanıttı.
24 Haziran 2018 tarihinde düzenlenen Cumhurbaşkanlığı seçiminin ilk turunda Recep Tayyip Erdoğan yeniden Cumhurbaşkanı seçilirken, CHP'nin adayı Muharrem İnce oyların %30,64'ünü alarak ikinci oldu. İnce'nin seçim gecesi kamuoyunun karşısına çıkmaması ve gazeteci İsmail Küçükkaya'ya gönderdiği "Adam Kazandı" mesajıyla Erdoğan'ın galibiyetini kabul etmesi, özellikle CHP tabanında tepkilere neden oldu. İnce'nin, kaybetmesine rağmen, hem 1983 genel seçimlerinden sonra ilk kez Türkiye çapında CHP'nin oy oranını %30'un üzerine taşıması, hem de partisinin milletvekilliği genel seçimlerindeki oyunun 8 puan üstünde oy alması dikkat çekici sayıldı.
Milletvekilliği seçimlerinde ise %22,65 oy oranı ile 146 milletvekilliği kazanıldı. Oyların önemli bir kısmının CHP'den geldiği Millet İttifakı, Türkiye genelinde %34'e yakın bir oy oranına ulaştı. Seçimlerin ardından, olağanüstü seçimli genel kurultay için imza kampanyası yapan ve aralarında eski Eskişehir Milletvekili ve Parti Meclisi Üyesi Gaye Usluer ile Bilecik Milletvekili Yaşar Tüzün'ün de bulunduğu "Çağrı Grubu"nun topladığı imzalar CHP Genel Merkezi tarafından olumsuz cevaplandı.
2019 yerel seçimleri
2018 genel seçimleri’nde uygulanan "ittifak" modelinin fiili olarak 31 Mart 2019 Yerel Seçimlerinde de sürmesinin etkisiyle Kemal Kılıçdaroğlu liderliğindeki CHP, önemli bir başarıya imza attı. CHP, büyükşehir belediye başkanlığı seçimlerinde 2014'e göre toplam oy oranını yüzde 13,5 artırarak, aday gösterdiği 19 belediyeden 11'ini kazandı. En büyük başarı ise 30 yıl aradan sonra İstanbul ve Ankara belediye başkanlıklarının kazanılması oldu. Böylece Türkiye’nin en büyük 3 kenti de CHP’li başkanların idaresine geçti.
İttifak modelinin, kentleşmenin yoğun ve sosyo-ekonomik düzeyin yüksek olduğu büyükşehirlerde en büyük avantajı sağladığı görülen CHP, İstanbul ve Ankara'nın dışında, çoğu Cumhur İttifakı'nın elinde olan Antalya, Adana, Mersin, Bilecik, Bolu, Kırşehir, Artvin ve Ardahan belediye başkanlıklarını da elde etti.
YSK'nın İstanbul İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimlerini iptal etmesiyle siyasette yeni bir süreç başladı; 31 Mart'ta CHP adayı Ekrem İmamoğlu'nun kazandığı seçimler, 6 Mayıs 2019 günü YSK tarafından, "kamu görevlisi olmayan sandık kurulu başkan ve üyelerinin seçimde görevlendirilmesi" gerekçesiyle 4'e karşı 7 oyla iptal edildi. 23 Haziran 2019 tarihinde tekrar edilen seçimlerde, oyunu daha da artıran İmamoğlu elde ettiği yüzde 54,22 oy oranıyla tarihi sayılabilecek bir başarı elde etti. 1977'den sonra en yüksek oy oranıyla bu göreve seçilen başkan olan İmamoğlu, 1994'ten beri Milli Görüş-AK Parti çizgisindeki başkanlar tarafından yönetilen İstanbul Büyükşehir Belediyesi'ndeki bu geleneğe de son verdi.
37. Kurultay
28-29 Mart 2020 tarihinde yapılması planlanan 37. Olağan Kurultay, COVID-19 pandemisi nedeniyle 25-26 Temmuz'a ertelendi. Genel Başkan Kılıçdaroğlu, tek aday olarak girdiği genel başkanlık seçiminde 1318 delegeden 1251'inin oyunu alarak yeniden genel başkan seçildi. Bu kurultayda bütün delegelerin oy birliği ile İkinci Yüzyıla Çağrı Beyannamesi isimli bir manifesto kabul edildi.
İkinci Yüzyıla Çağrı Beyannamesi
"CHP’nin geçmişte yayımladığı “Halkçılık Programı, Dokuz Umde, 12 Temmuz Beyannamesi, İlk Hedefler Beyannamesi, Akgünlere” gibi belgelerinin günümüz koşullarındaki devamı niteliğinde" olduğu değerlendirilen 13 maddelik bu beyanname, 25 Temmuz 2020 tarihinde Kemal Kılıçdaroğlu tarafından halka ilan edildi.
- Yeni bir anayasa ile Güçlendirilmiş parlamenter sisteme geçilecektir.
- Başta Kürt sorununun TBMM öncülüğünde çözümü olmak üzere, Türkiye'nin toplumsal barış ve huzuru sağlanacaktır.
- Türkiye'nin tam bağımsızlığı, demokrasisi ve üniter yapısı güçlendirilecektir.
- Devlet yönetiminde ve toplumsal düzende liyakat sistemi hakim kılınacaktır.
- Seçim yasası değişecek, milletin vekilini millet seçecektir.
- Siyasi Ahlak Yasası çıkarılacaktır.
- Kamu İhale Kanunu, rekabet ve şeffaflığı sağlayacak şekilde yeniden düzenlenecektir.
- Sayıştay, gerçek işlevine kavuşturulacak, "Ulusal Vergi Konseyi" ve TBMM'de "Kesin Hesap Komisyonu" kurulacaktır.
- Güçlü bir stratejik planlama teşkilatı kurulacaktır.
- Eğitim sistemi, tüm bileşenlerin ortak çabasıyla yeniden yapılandırılacaktır.
- Gelecek nesiller için "Ekosistem Hakkı" korunacaktır.
- Güçlü sosyal devletin ilk adımı olarak "Aile Destekleri Sigortası Kurumu" kurulacaktır.
- Yeni bir "Merkez-Yerel" dengesi kurulacaktır.
- "Ortadoğu Barış ve İşbirliği Teşkilatı" kurulacaktır.
2023 genel ve cumhurbaşkanlığı seçimleri
Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
Özel dönemi: 2023-günümüz
2023 yılında yapılacak 38. Cumhuriyet Halk Partisi Olağan Kurultayı'nda genel başkanlık için aday olacağını açıkladı. CHP genel başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, CHP'nin geleceği hakkında yaptığı açıklamalarda, partiyi "bilgili, birikimli iyi bir sosyal demokrata" devredeceğini söyledi. Ancak bu ifadeye tepki gösteren bazı partililer, Kılıçdaroğlu'nun partiyi demokratik bir şekilde yönetemediği eleştirilerinde bulundular. Özellikle Özgür Özel, Kılıçdaroğlu'nun bu tanımlamayı kendine ve diğer potansiyel rakiplere yönelik olarak yaptığını savundu. Özel, partinin iç demokrasisinin önemine vurgu yaparak, partinin liderinin demokratik yollarla seçilmesi gerektiğini dile getirdi. Ayrıca Kılıçdaroğlu'nun "ama görünür hale gelmesi lazım" ifadesine de tepki gösterdi ve böyle bir kişinin nerede olduğunu ve hangi görevlerde denendiğini sordu. Kemal Kılıçdaroğlu'nun "partiyi güvenli bir limana teslim etmek" benzetmesine de itiraz eden Özel, bu ifadeyi "O gemiyi tehlikeli sulara kim sürükledi?" sorusuyla eleştirdi.
5 Kasım 2023’te gerçekleştirilen kongrede rakibi ve mevcut genel başkan Kemal Kılıçdaroğlu karşısında 2. turda 812 oy ile CHP genel başkanı seçildi.
5 Kasım 2023 tarihinde Rize'de düzenlenen bir toplu açılış töreninde AK Parti Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Özel'in Selahattin Demirtaş ve Osman Kavala'ya selam vermesini sert bir dille eleştirdi. 6 Kasım 2023'te Özel, "Erdoğan'ın stresini anladığını ve bundan sonra her geçen günün Erdoğan için daha zor, kendileri için daha moralli olacağını" belirterek, Erdoğan'a "Cumhuriyet Halk Partisi'nden endişe etmeye devam etsin" şeklinde cevap verdi. 11 Kasım 2023 tarihinde de ana muhalefet partisi tarafından ilk kez kurulan 'gölge kabine' yapısını duyurarak I. Türkiye Gölge Kabinesi'ni MYK üyeleri arasından kurmuştur.
2024 yerel seçimleri
Türkiye 31 Mart 2024 tarihinde yerel yöneticilerini seçti. CHP bu seçimden 46 yıl aradan sonra birinci parti olarak çıktı ve "yerelde iktidar" konumuna geçti. Mevcut Büyükşehirlerinin Hatay hariç hepsini koruyup ek olarak Bursa, Balıkesir, Denizli, Afyon ve Manisa Büyükşehir Belediyelerini kazandı. Anadolu'nun iç kesimlerinde pek çok İl belediyesini kazanan CHP, Kırklareli Belediyesi ve Hatay Büyükşehir Belediyesini resmi olmayan sonuçlara göre kaybetti.
Cumhuriyet Halk Partili başbakanlar
# | Adı (Doğum-Ölüm) | Fotoğraf | Görev dönemi | Toplam görev süresi |
---|---|---|---|---|
1 | İsmet İnönü (1884-1973) | 1923-1924; 1925-1937; 1961-1965 | 16 yıl 11 ay 24 gün | |
2 | Fethi Okyar (1880-1943) | 1924-1925 | 3 ay 11 gün | |
3 | Celâl Bayar (1883-1986) | 1937-1939 | 1 yıl 3 ay 2 gün | |
4 | Refik Saydam (1881-1942) | 1939-1942 | 3 yıl 5 ay 14 gün | |
– | Ahmet Fikri Tüzer (vekâleten) 1878-1942) | 1942 | 1 gün | |
5 | Şükrü Saracoğlu (1887-1953) | 1942-1946 | 4 yıl 29 gün | |
6 | Recep Peker (1889-1950) | 1946-1947 | 1 yıl 34 gün | |
7 | Hasan Saka (1885-1960) | 1947-1949 | 1 yıl 3 ay 38 gün | |
8 | Şemsettin Günaltay (1883-1961) | 1949-1950 | 1 yıl 3 ay 36 gün | |
9 | Bülent Ecevit (1925-2006) | 1974; 1977; 1978-1979 | 2 yıl 8 ay 29 gün |
Kaynakça
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 12 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 18 Ekim 2021.
- ^ CHP Tarihçesi 22 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . CHP Resmî İnternet Sitesi
- ^ Salomon Ruysdael (2002). New Trends in Turkish Foreign Affairs: Bridges and Boundaries. iUniverse. s. 214. ISBN .
- ^ Emin Fuat Keyman (2007). Remaking Turkey: Globalization, Alternative Modernities, and Democracy. Lexington Books. s. 97. ISBN .
- ^ Gülsüm Tütüncü Esmer. (PDF). . 10 Aralık 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2019.
- ^ Bozarslan, Mahmut. "In Turkey, Erdogan challenger attracts solid Kurdish support, a decisive vote". Al-Monitor. 15 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Mayıs 2024.
- ^ CHP'nin kuruluşu 26 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . CHP Resmî İnternet Sitesi
- ^ Murat Sofuoğlu (26 Ocak 2018). . TRT World. 17 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2019.
- ^ Encyclopædia Britannica Fifteenth Edition
- ^ [1] 28 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . gulsunbilgehan.com.tr
- ^ Atatürk'ün CHP Program ve Tüzükleri Doğu Perinçek, Kaynak Yayınları 11 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., 2. Basım, sf. 81,
- ^ Serbest Cumhuriyet Fırkası 30 Ocak 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Ataturk.net
- ^ Kemal, Gözler (16 Eylül 2007). . Anayasa.gen.tr. 2 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Ancak 1930 yılında CHP de, Silifke ilini Serbest Fırkaya oy verdiği için ilçe haline getirmiştir. Dolayısıyla bu uygulamanın eski örneği de vardır.
- ^ Menderes, Aydın (2011). "Demokrasiden Darbeye, Babam Adnan Menderes". 2.Baskı. Doğan Egmont Yayıncılık. s. 154.
- ^ Atatürk'ün CHP Program ve Tüzükleri 11 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Doğu Perinçek, Kaynak Yayınları, 2. Basım, sf. 128,
- ^ 1930’lar Türkiye’sinde Kemalizm Algılamaları 11 Şubat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Hakkı Uyar
- ^ Atatürk'ün CHP Program ve Tüzükleri 11 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Doğu Perinçek, Kaynak Yayınları, 2. Basım, sf. 171,
- ^ Atatürk'ün CHP Program ve Tüzükleri 11 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Doğu Perinçek, Kaynak Yayınları, 2. Basım, sf. 172,
- ^ CHP 1919-2009, Hikmet Bila, Doğan Kitap, 4. Baskı, sf. 62,
- ^ Belgenet.net
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>
etiketi;ktay2
isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ "Türkiye'de Çok Partili Hayata Geçişte Etkili Olan Dış Faktörlerin Değerlendirilmesi" (PDF). iibfdergi.sdu.edu.tr. 23 Ocak 2022 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 23 Ağustos 2022.
- ^ "Türkiye'de Çok Partili Sisteme Geçiş: İç ve Dış Dinamiklerin Analizi". dergipark.org.tr. s. 477. 1 Eylül 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Eylül 2022.
- ^ CHP 1919-2009, Hikmet Bila, Doğan Kitap, 4. Baskı, sf. 97,
- ^ . Aydınlık. 22 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2020.
- ^ Yaşlı, Fatih (2014). AKP, Cemaat, Sünni-Ulus (2017 bas.). İstanbul: Yordam Kitap. s. 70. ISBN .
- ^ a b [2] 26 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . CHP Resmî İnternet Sitesi
- ^ 1954 Genel Seçimi Sonuçları 12 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Yeni Şafak
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>
etiketi;chp.org.tr2
isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ . 9 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2010.
- ^ [3] 26 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . CHP Resmî İnternet Sitesi
- ^ [4] 26 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . CHP Resmî İnternet Sitesi
- ^ [5] 26 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . CHP Resmî İnternet Sitesi
- ^ Belgenet.net
- ^ [6] 26 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . CHP Resmî İnternet Sitesi
- ^ Belgenet.net
- ^ 1973 Yılı Yerel Seçim Sonuçları 29 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Yerelnet.org.tr
- ^ CHP'nin Reddi Mirası - Orhan Akbulut, Yazan: Dr. Metehan Akbulut, Ubuntu Yayınları, Antalya, 2021, 400 Sayfa, , (Sayfa: 221)
- ^ Yalçın Doğan, Dar Sokakta Siyaset (1980-1983), Tekin Yayınevi, 1985, İstanbul, Sayfa: 75-76
- ^ CHP'nin Reddi Mirası - Orhan Akbulut, Yazan: Dr. Metehan Akbulut, Ubuntu Yayınları, Antalya, 2021, 400 Sayfa, , (Sayfa: 329, Ek-16: Bülent Ecevit'in CHP Genel Başkanlığı'ndan istifası hakkındaki basın açıklması - tam metin)
- ^ Belgenet.net
- ^ a b Belgenet.net
- ^ a b "CHP, 95'inci kuruluş yıl dönümünü kutluyor". www.aa.com.tr. 9 Eylül 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Temmuz 2022.
- ^ "CHP'nin Kurultaylar tarihi..." CNN Türk. 11 Aralık 2018. 9 Ocak 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Ocak 2024.
- ^ Ayın Tarihi 13 Aralık 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Basın-Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü
- ^ Türk: Aday gösterilmek istenenler militan değil 1 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde . NTV, 26 Şubat 2010
- ^ . www.hurriyet.com.tr. 6 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Kuruluşundan bugüne CHP - Son Dakika Haberler". www.hurriyet.com.tr. 2 Aralık 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Temmuz 2022.
- ^ . www.cumhuriyet.com.tr. 6 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Belgenet.net
- ^ "2002 Yılı Genel Seçim Sonuçları". arsiv.ntv.com.tr. 29 Ocak 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Temmuz 2022.
- ^ Belgenet.net
- ^ Siirt seçimleri iptal 14 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Radikal, 2 Aralık 2002
- ^ Erdoğan 116 günde nasıl Başbakan oldu? 21 Mart 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Vatan, 16 Mart 2009
- ^ 2 Mart 2003 tarihli Milliyet gazetesi
- ^ 2004 Yılı Yerel Seçim Sonuçları 6 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Yerelnet.org.tr
- ^ Sarıgül CHP'den ihraç edildi 12 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Hürriyet, 25 Mart 2005
- ^ . aktifhaber.com. 26 Aralık 2006. 22 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2014.
- ^ "Baykal: Erdoğan aday olursa oylamaya katılmayız". Milliyet. 27 Aralık 2006. 22 Mart 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Mart 2014.
- ^ "Erdoğan grup toplantısında Gül'ün ismini açıkladı". Milliyet. 24 Nisan 2007. 22 Mart 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Mart 2014.
- ^ 27 Nisan 2007. "Meclis'te 368 kişi var iddiası". Hürriyet. 6 Nisan 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Mart 2014.
- ^ "Genelkurmay geceyarısı açıklama yaptı". Yeni Şafak. 27 Nisan 2007. 10 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Mart 2014.
- ^ "Cumhurbaşkanlığı seçiminin ilk turu iptal". NTV.com. 1 Mayıs 2007. 8 Şubat 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Ağustos 2007.
- ^ "Anayasa değişiklik paketi bugün yayımlandı, referandum süreci başladı". memurlar.net. 16 Haziran 2007. 26 Mart 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Mart 2014.
- ^ . Sabah. 27 Mayıs 2007. 11 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2014.
- ^ "Sezer'den veto". Milliyet. 26 Mayıs 2007. 26 Mart 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Mart 2014.
- ^ "5+5 yasası aynen kabul". internethaber.com. 31 Mayıs 2007. 26 Mart 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Mart 2014.
- ^ . Sabah. 21 Ekim 2007. 3 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2014.
- ^ Belgenet.net
- ^ ‘10’da 10’ yaptı[]Vatan, 27 Nisan 2008
- ^ CHP'nin yeni programı kabul edildi 22 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Vatan, 21 Aralık 2008
- ^ Baykal: Halk yeni görev mesajı verdi 26 Ocak 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde . NTV, 1 Nisan 2009
- ^ ...Ve Baykal istifa etti 12 Mayıs 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde . NTV, 10 Mayıs 2010
- ^ Baykal kurultaya katılmıyor 13 Mayıs 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde . NTV, 10 Mayıs 2010
- ^ Kılıçdaroğlu: Aday olmayacağım 12 Mayıs 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde . NTV, 10 Mayıs 2010
- ^ Kılıçdaroğlu adaylığını açıkladı 20 Mayıs 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Milliyet, 1 Haziran 2010
- ^ Baykal kadere değil biçime kırgın 21 Mayıs 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde . NTV, 19 Mayıs 2010
- ^ 77 il başkanı ‘Gandi’ dedi 22 Mayıs 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Hürriyet, 19 Mayıs 2010
- ^ CHP'de bir rekor 25 Mayıs 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Vatan, 22 Mayıs 2010
- ^ Kılıçdaroğlu seçildi 25 Mayıs 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Vatan, 22 Mayıs 2010
- ^ Kılıçdaroğlu CHP grubunda konuştu 4 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Hürriyet, 19 Mayıs 2010
- ^ (PDF). 31 Ekim 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2011.
- ^ "TBMM sıralarında CHP var, yemin yok". 18 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Temmuz 2011.
- ^ "Yemin eden tek CHP'li". 18 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Temmuz 2011.
- ^ "CHP iki hafta sonra yemin ediyor". 15 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Temmuz 2011.
- ^ . 13 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2012.
- ^ "Kılıçdaroğlu yeniden genel başkan". NTVMSNBC.com. 5 Eylül 2014. 5 Eylül 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Eylül 2014.
- ^ İl il CHP ön seçim sonuçları 12 Haziran 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., sozcu.com.tr.
- ^ "7 Haziran seçiminin 8 sonucu". BBC Türkçe. 8 Haziran 2015. 20 Haziran 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Şubat 2020.
- ^ . TRT Haber. 21 Ağustos 2015. 1 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2020.
- ^ . Gazete Duvar. 24 Ağustos 2019. 1 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2020.
- ^ "Olağanüstü hal TBMM'den geçti". Deutsche Welle. 1 Şubat 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Şubat 2020.
- ^ Rifat, Başaran. "CHP'den Taksim'de 'Demokrasi Mitingi'". Hürriyet. 5 Nisan 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Nisan 2020.
- ^ "Yenikapı'da üç partinin katılımıyla 'Demokrasi ve Şehitler Mitingi'". BBC Türkçe. 10 Ocak 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Mayıs 2020.
- ^ "YSK 16 Nisan referandumunun iptali için yapılan başvuruları reddetti". BBC Türkçe. 19 Nisan 2017. 27 Aralık 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Şubat 2020.
- ^ "CHP Parti Meclisi üyeleri belli oldu". Milliyet. 5 Şubat 2018. 3 Şubat 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Şubat 2020.
- ^ "CHP'li Öztürk Yılmaz ve Didem Engin cumhurbaşkanlığı için adaylıklarını açıkladı". NTV. 20 Nisan 2018. 29 Nisan 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Nisan 2018.
- ^ "Öztürk Yılmaz ile Didem Engin CHP'yi karıştırdı". Yeni Şafak. 21 Nisan 2018. 29 Nisan 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Nisan 2018.
- ^ "CHP PM, Kılıçdaroğlu'na ittifak yetkisi verdi". Cumhuriyet. 24 Nisan 2018. 27 Nisan 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Nisan 2018.
- ^ . CNN Türk. 26 Nisan 2018. 28 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2018.
- ^ Başaran, Rıfat; Sönmez, Selahattin; Kolcu, Gamze (4 Mayıs 2018). "CHP'nin adayı resmen Muharrem İnce... İnce'den ilk sözler". Hürriyet. Ankara. 4 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Mayıs 2018.
- ^ "CHP, İnce için YSK'ya adaylık başvurusu yaptı". NTV. 5 Mayıs 2018. 5 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Mayıs 2018.
- ^ "CHP'de büyük gün... Kılıçdaroğlu seçim bildirgesini açıkladı..." Hürriyet. 26 Mayıs 2018. 26 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Mayıs 2018.
- ^ . Sputnik Türkiye. 17 Nisan 2019. 17 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2019.
- ^ . Eskişehir Ekspres. 12 Ağustos 2018. 1 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2019.
- ^ . Gazete Duvar. 26 Ekim 2019. 2 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2020.
- ^ "İttifak yapmak CHP'ye nerede kazandırdı nerede kaybettirdi". Odatv. 8 Kasım 2019. 11 Kasım 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Mart 2020.
- ^ "CHP 37. Olağan Kurultay için gün sayıyor". Anadolu Ajansı. 8 Temmuz 2020. 11 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Temmuz 2020.
- ^ . Sabah. 25 Temmuz 2020. 25 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2020.
- ^ . birgun.net. 23 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2021.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>
etiketi;ikinciyuzyildergi.com
isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ a b . 1 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2022.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>
etiketi;birgun.net2
isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ Habertürk. . Habertürk. 14 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2023.
- ^ a b "Özgür Özel'den Kılıçdaroğlu'na 'iyi bir sosyal demokrat' tepkisi: Şehzademiz hangi kafeste?". gazeteduvar.com.tr. 31 Ekim 2023. 31 Ekim 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Ekim 2023.
- ^ "Özgür Özel: CHP'de 13 yıllık Kemal Kılıçdaroğlu dönemine son veren değişimci yeni genel başkan". BBC News Türkçe. 5 Kasım 2023. 5 Kasım 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Kasım 2023.
- ^ Merkezi, Haber (5 Kasım 2023). "Erdoğan'dan Özgür Özel yorumu: "Al birini vur diğerine"". Medyascope. 5 Kasım 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Kasım 2023.
- ^ "Özgür Özel'den Erdoğan'a yanıt: 'Stresini anlıyorum...'". Cumhuriyet. 11 Haziran 2023. 6 Kasım 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Kasım 2023.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Cumhuriyet Halk Partisi Turkiye de cumhuriyet donemindeki ilk yasal ve en uzun sure iktidarda kalmis siyasi partidir Ilk olarak Turk Kurtulus Savasi doneminde Anadolu ve Rumeli Mudafaa i Hukuk Cemiyeti olarak orgutlenmis ve daha sonradan Halk Firkasi adiyla resmi olarak kabul edilmistir 1935 yilinda duzenlenen 4 Olagan Kurultay da partinin adi Cumhuriyet Halk Partisi olarak degistirilmistir Sol ust Mustafa Kemal Ataturk Cumhuriyet Halk Partisi nin kurucusu ve Turkiye nin ilk cumhurbaskani Sag ust Ismet Inonu II Dunya Savasi yillari sirasinda cumhurbaskani ve Cumhuriyet Halk Partisi nin degismez genel baskani Sol alt Bulent Ecevit 1970 ler ve 1990 larda basbakan Cumhuriyet Halk Partisi ni ideolojik olarak donusturen ucuncu parti lideri Sag alt Ozgur Ozel 47 yil aradan sonra Cumhuriyet Halk Partisi nin birinci oldugu secimlerde partinin lideri Cumhuriyet Halk Partisi CHP 1923 ten 1945 yilinda Milli Kalkinma Partisi nin kurulusuna kadar Turkiye de yasal olarak faaliyet gosteren tek siyasi partidir Parti 1946 yilinda yapilan ilk cok partili secimleri kazandiktan sonra 1950 secimlerinde Demokrat Parti ye DP karsi kaybetmistir Tek parti rejimi doneminde ilk cumhurbaskani Ataturk bazi donemlerde cok partili demokrasiye gecis icin Cumhuriyet Halk Partisi ne karsi bazi muhalefet partilerinin kurulmasini tesvik etmistir Bu kapsamda Kazim Karabekir 1924 te Terakkiperver Cumhuriyet Firkasi ni TCF kurmus ancak parti 1925 yilinda Seyh Said isyaninin ardindan kapatilmistir 1930 yilinda ise Serbest Cumhuriyet Firkasi SCF kurulmustur ancak parti uc ay sonra kapatilmistir Parti 1960 lardan itibaren ideolojik olarak demokratik sol politikalari benimsemistir Donemin Calisma Bakani ve bir CHP nin bir sonraki lideri olacak olan Ecevit iscilere grev hakki ve toplu sozlesme hakki tanimada etkili olmus CHP deki Demokratik Sol hareketin lideri olarak CHP nin Ortanin solu programini benimsemesine katkida bulunmustur Ikinci cumhurbaskani ve CHP nin ikinci lideri Inonu nun 1971 muhtirasina yaklasimi nedeniyle kurultayda genel baskanliga Bulent Ecevit secildi 1973 secimlerine Bulent Ecevit in liderliginde katilan CHP secimlerden zaferle ayrildi 1970 lerde parti yogun kutuplasma doneminde ve siyasi siddet atmosferinde sendikalar ve solcu gruplarla iliskilerini saglamlastirdi 1977 de CHP Ecevit doneminde cok partili siyasi tarihinin en yuksek oy oranini alarak 41 i yakaladi Bu donemden sonra parti 2024 yilina kadar ulke capinda birinci olamadi 1981 yilinda askeri cunta tarafindan kapatilan parti 1992 yilinda ozel bir yasayla yeniden acildi 1999 secimlerinde ise 8 71 oy alarak tarihinde ilk kez baraj altinda kaldi Parti 2002 genel secimlerinde yuzde 19 39 oy oraniyla tekrar meclise girdi ve 22 yilin ardindan tekrar ana muhalefet partisi oldu 2002 ve 2010 yillari arasinda duzenlenen uc genel secim ve iki yerel secimde CHP 18 ila 23 arasinda oy alarak ikinci olmustur 2010 yilinda Deniz Baykal in istifa etmesinin ardindan genel baskan secilen Kemal Kilicdaroglu CHP yi geleneksel sosyal demokrat imajina geri dondurmus ve partinin Baykal doneminde benimsedigi laik muhafazakar karakterini bir kenara birakmistir Kilicdaroglu bu donemde dindar secmenler ve Kurtler arasinda bir kopru kurmak uzerine politika yurutmustur Kilicdaroglu liderligindeki CHP 2010 2023 yillari arasinda 22 ila 26 arasinda oy alarak ana muhalefet pozisyonunu korumustur Mevcut genel baskan Ozgur Ozel 2023 yilinda duzenlenen kurultayda Kilicdaroglu nu yenerek genel baskan olmustur Parti tarihinde mevcut genel baskanin aday oldugu bir kurultayda ilk kez genel baskan degisimi yapilmis oldu Ozgur Ozel golge kabine yapisini duyurarak I Turkiye Golge Kabinesi ni MYK uyeleri arasindan kurdu Ozgur Ozel liderliginde katildigi ilk secimde CHP 2024 yerel secimlerinde 46 yil aradan sonra birinci parti oldu ve 22 yilin ardindan ulke genelinde Adalet ve Kalkinma Partisi ni gecti Kurulusu 1919 1923Mustafa Kemal Pasa Cemil Cahit Bey ile Sivas ta Eylul 1919 CHP nin 1 Kurultayi olarak da kabul edilen 4 11 Eylul 1919 tarihleri arasinda toplanan Sivas Kongresi nde Turkiye nin cesitli bolgelerinde kurulan mudafaa i hukuk cemiyetleri Anadolu ve Rumeli Mudafaa i Hukuk Cemiyeti ARMHC adi altinda birlestirilmistir 23 Nisan 1920 de toplanan Turkiye Buyuk Millet Meclisi ARMHC delegelerinden olusmus ancak 1922 de Meclis Birinci Grup ve Ikinci Grup adiyla iki gruba ayrilmistir Mustafa Kemal in takipcileri daha sonra birinci grup olarak adlandirildi Ikinci grup azinlik olsa da parlamentoda guclu bir muhalefet olusturdu Lozan Antlasmasi nin kabulu nedeniyle Mecliste bas gosteren yogun tartismalar uzerine Mustafa Kemal Pasa 9 Eylul 1923 tarihinde Dokuz Umde adi verilen siyasi programi ilan etti ve iki gun sonra Icisleri Bakanligi na verilen bir dilekceyle kendine bagli milletvekillerinden olusan Halk Firkasi ni kurdu Mayis 1923 te meclis Mustafa Kemal ve arkadaslarinin Lozan Antlasmasi nin daha guclu bir meclis tarafindan onaylanmasini saglamak amaciyla yeni secimler icin bir tasari hazirladi Halk Firkasi 1923 secimlerinden sonra resmi olarak kuruldu Ikinci donem icin gorev yapan mecliste Lozan Antlasmasi kabul edildi cumhuriyet ilan edildi ve halifelik kaldirildi Halk Firkasi nin resmi kurulus tarihi 11 Eylul 1923 olmasina ragmen partinin kurulus tarihi daha sonradan partilesme kararinin alindigi 9 Eylul 1923 olarak kabul edilmistir Ancak 1924 te kisa sureli tek parti yonetiminden sonra Mustafa Kemal in eski calisma arkadaslarindan bircogu Rauf Orbay Kazim Karabekir Ali Fuat Cebesoy vb bir muhalefet partisi olan Terakkiperver Cumhuriyet Firkasi ni kurdu Muhalefet partisi kurulduktan sonra Halk Firkasi adini degistirerek Cumhuriyet Halk Firkasi CHF oldu Terakkiperver Cumhuriyet Firkasi cok kisa bir sure acik kaldi Seyh Sait isyaninin ardindan 5 Haziran da hukumet partiyi isyana ve Mustafa Kemal e suikast girisimine karismakla sucladi Karabekir ve partinin cok sayida uyesi askeri mahkemeye cikarildi Karabekir in sucsuz oldugunu kanitladi serbest birakildi Ataturk donemi 1923 1938Partinin kurucusu ve ilk genel baskani Mustafa Kemal Ataturk CHP nin 4 Kurultayi nda Ankara 9 Mayis 19351930 larda CHF Halk KursusuCHF Halk Kursusu ZonguldakCHF Nacaran Ocagi 29 Ekim 1934Duzce de CHF uyeleri 1930 lar 29 Ekim 1923 tarihinde Halk Firkasi uyesi 158 milletvekili Cumhuriyet i ilan ederek Mustafa Kemal Pasa yi cumhurbaskani secti Ilerleyen aylarda halifeligin kaldirilmasi ve 2 donem TBMM de muhalif milletvekillerinin sayisinin azaltilmasi gibi bazi hususlardan rahatsiz olan Milli Mucadele nin lider ve aydin kadrosundaki Kazim Karabekir Rauf Orbay Adnan Adivar Ali Fuat Cebesoy Huseyin Avni Ulas Cafer Tayyar Egilmez Refet Bele Bekir Sami Kunduh ve Huseyin Cahit Yalcin gibi bazi milletvekilleri mecliste ayri bir grup olusturdular ve 17 Kasim 1924 tarihinde Terakkiperver Cumhuriyet Firkasi ni TCF kurdular Bu olaydan bir hafta once Halk Firkasi nin adi Cumhuriyet Halk Firkasi olarak degistirildi TCF nin Seyh Said Isyani ndan sonra 5 Haziran 1925 tarihinde kapatilip onde gelen uyelerinin idami veya siyasetten uzaklastirilmasindan sonra 1946 yilina kadar CHF CHP TBMM secimlerine tek parti olarak katildi Cumhuriyet idaresini kuran onemli reformlarin bircogu 15 Ekim 1927 tarihindeki Ikinci Kurultay dan once gerceklestirildi Ikinci Kurultay da Gazi Mustafa Kemal Buyuk Nutuk unu okudu Kurultayda kabul edilen tuzuge CHF nin cumhuriyetci halkci milliyetci siyasi bir cemiyet oldugu firkanin degismez Umumi Reisinin Gazi Mustafa Kemal oldugu yazildi Basvekil Ismet Inonu Umumi Reis yardimciligina atandi 1929 yilindaki Buyuk Buhran in ardindan Turkiye devletci ekonomik kalkinma politikasina basvurdu Onemli yatirimlarin devlet eliyle yapilmasi kararlastirildi 1930 yilinda ekonomik krizin derinleserek surmesi ve toplumda ciddi huzursuzluklarin bas gostermesi uzerine Mustafa Kemal yakin arkadasi olan Fethi Bey i bir muhalefet partisi kurmakla gorevlendirdi 1930 yili Agustos ayi basinda Serbest Cumhuriyet Firkasi kuruldu Ilk etapta CHF den 15 milletvekili SCF ye gecti Yeni parti ulke capinda buyuk heyecanla karsilandi 5 Eylul de yapilan Izmir Mitingi Ege Bolgesi nde rejime karsi genel bir ayaklanmaya donusme egilimi gosterdi Ekim ayinda yapilan belediye secimlerinde SCF nin oy cogunlugunu elde ettigi ancak sandiklarda hile yapilarak CHF nin kazandirildigi soylentisi yayildi Silifke bu secimde SCF yi sectigi icin ilceye cevrildi Olayli Izmir Mitingi sonrasi SCF kendini feshetti SCF ye yakin bir kaynagin iddiasina gore parti kendini feshedilmeye zorlandi SCF deneyinin basarisizlikla sonuclanmasindan sonra CHF nin tek parti yonetimi koklesti 1931 yilindan toplanan Ucuncu Kurultay da tuzuk yenilendi ve partinin programi belirlendi Bu kurultayda cumhuriyetcilik laiklik milliyetcilik devletcilik halkcilik ve inkilapciliktan olusan alti ilke partinin ana programi olarak belirlendi Halkevleri adi altinda CHF ye bagli bir taban orgutunun olusturulmasina karar verildi CHP nin alti ilkesini simgeleyen alti oklu amblem Ismail Hakki Tonguc tarafindan tasarlandi ve 1933 yilinda kullanilmaya baslandi 1934 yilinda Birinci Bes Yillik Plan devreye sokuldu Devlet eliyle agir sanayinin kurulmasini ongoren plan icin gereken parasal kaynak buyuk olcude Sovyet kredilerinden saglandi Demiryolu yapimina onem verildi 29 Mayis 1935 tarihinde 384 milletvekili ve 160 il delegesi ile toplanan Dorduncu Kurultay da partinin adi Dil Devrimi nin getirdigi yeni anlayis uyarinca Cumhuriyet Halk Partisi olarak degistirildi Kemalizm sozcugunun ilk defa parti programina girdigi bu kurultaya damgasini vuran devletcilik oldu Kisinin yapamayacagi isleri devlet yapar anlayisinin yerine ozel girisimi kontrol etme anlami verilen devletcilik ilkesi hemen tepkiler dogurdu Eskisehirli buyuk toprak sahibi Emin Sazak devletcilige eski anlaminin geri verilmesini isteyecek ve Genel Sekreter Recep Peker devletciligin en sert ifadelerini kullanacaktir 18 Haziran 1936 tarihinde yayimlanan bir genelgeyle butun illerde parti il baskanligi valilikle birlestirildi ve icisleri bakani resmen parti genel sekreterligi sifatini ustlendi 5 Subat 1937 tarihinde yapilan anayasa degisikligiyle CHP nin Alti Ok u Turkiye Cumhuriyeti Anayasasi na resmen dahil edildi Boylece Tek Parti nin devletle ozdeslesmesi sureci tamamlanmis oldu Ataturk doneminde Seyh Said Isyani Agri Isyani ve Dersim Isyani olmak uzere uc buyuk Kurt isyani cikmis ayaklanmalar askeri harekatla bastirilmistir CHP nin 1938 de hazirladigi etkinlik raporu Ataturk doneminde kurulan CHP hukumetleri I Ismet Inonu Hukumeti 30 Ekim 1923 6 Mart 1924 II Ismet Inonu Hukumeti 6 Mart 1924 22 Kasim 1924 Ali Fethi Okyar Hukumeti 22 Kasim 1924 3 Mart 1925 III Ismet Inonu Hukumeti 3 Mart 1925 1 Kasim 1927 IV Ismet Inonu Hukumeti 1 Kasim 1927 27 Eylul 1930 V Ismet Inonu Hukumeti 27 Eylul 1930 4 Mayis 1931 VI Ismet Inonu Hukumeti 4 Mayis 1931 1 Mart 1935 VII Ismet Inonu Hukumeti 1 Mart 1935 1 Kasim 1937 I Celal Bayar Hukumeti 1 Kasim 1937 11 Kasim 1938 Milli Sef 1938 1946Ismet Inonu Cumhurbaskani ve CHP Genel Baskani Mustafa Kemal Ataturk un 10 Kasim 1938 Persembe gunu olumunden sonra TBMM 11 Kasim 1938 gunu toplandi ve CHP Malatya milletvekili Mustafa Ismet Inonu toplantiya katilan 348 uyenin oybirligi ile Turkiye Cumhuriyeti nin II Cumhurbaskani secildi Cumhurbaskani Inonu hukumeti kurmakla Ataturk un son basbakani Celal Bayar i gorevlendirdi II Bayar Hukumeti 11 Kasim 1938 tarihinde kuruldu ve bu hukumet 25 Ocak 1939 tarihine kadar gorev basinda kaldi 26 Aralik 1938 tarihinde ise devletin tek partisi idarecisi ve yonlendiricisi konumunda olan CHP ilk olaganustu kurultayini yapti Cumhurbaskani Ismet Inonu bu kurultayda partinin Degismez Genel Baskani secildi Hayatta olmayan Ataturk ise Ebedi Sef ilan edildi Bu sekilde Inonu Milli Sef oluyordu Ataturk ten sonra cumhuriyetin basina secilen Inonu devletin tek partisi olan Cumhuriyet Halk Partisi nin de basina gecmisti 29 Mayis 1939 tarihinde yapilan V Olagan Kurultay da ise parti icinde muhalefet vazifesi yapacak olan Mustakil Grup kurulmasi karari alindi kaynak belirtilmeli Ikinci Dunya Savasini tek partili tek liderin tum yetkilere sahip oldugu fasist rejimler kaybetti Savasi kazanan iki taraftan bir tanesi Amerika Birlesik Devletleri Ingiltere ve Fransa gibi cok partili demokrat devletler ve kazanan diger taraf ise Sovyetler Birligi gibi tek partili sosyalist devletler oldu Dunya da iki siyasi kutbun olustugu bu donemde Turkiye ile Sovyetler Birligi nin arasi bozulmaya basladi 1945 yilinin Mart ayinda iki devlet arasinda 1925 yilinda imzalanmis dostluk ve tarafsizlik antlasmasinin yenilenmeyecegi Stalin yonetimi tarafindan ilan edildi Ardindan antlasmanin yenilenmesi icin Sovyetler Birligi bogazlarda us ve doguda toprak talebinde bulundu Turkiye 22 Agustos ve 18 Ekim 1945 tarihlerinde bu talepleri tamamen reddetti Turkiye Sovyetler Birligi nin agresif politikalarina devam etmesinden dolayi ABD ye yakinlasmak durumunda kaldi Turk Ordusu her turlu tehlikeye karsi ayakta tutuldu Donemde yasanan olaylardan biri ise Milli Egitim Bakani Hasan Ali Yucel onculugunde acilan Koy Enstituleri idi II Dunya Savasi yillarinda kurulan CHP hukumetleri II Celal Bayar Hukumeti 11 Kasim 1938 25 Ocak 1939 I Refik Saydam Hukumeti 25 Ocak 1939 3 Nisan 1939 II Refik Saydam Hukumeti 3 Mart 1939 9 Temmuz 1942 I Sukru Saracoglu Hukumeti 9 Temmuz 1942 9 Mart 1943 II Sukru Saracoglu Hukumeti 9 Mart 1943 7 Agustos 1946 II Dunya Savasi 1945 yilinda sona erdiginde demokrasiler kayitsiz sartsiz galip gelmislerdi Diger tarafta bir baska galip ise Turkiye nin yanindaki Sovyetler Birligi olarak belirmisti Savas sonucunda Dunya nin iki kutba ayrildigi bir siyasi cizgi olustu Ikinci Dunya Savasi ni tek partili tek liderin tum yetkilere sahip oldugu fasist rejimler kaybetti Savasi kazanan iki taraftan bir tanesi Amerika Birlesik Devletleri Ingiltere ve Fransa gibi cok partili demokrat devletler ve kazanan diger taraf ise Sovyetler Birligi gibi tek partili sosyalist devletler oldu Dunya da iki siyasi kutbun olustugu bu donemde Turkiye ile Sovyetler Birligi nin arasi bozulmaya basladi 1945 yilinin Mart ayinda iki devlet arasinda 1925 yilinda imzalanmis dostluk ve tarafsizlik antlasmasinin yenilenmeyecegi Stalin yonetimi tarafindan ilan edildi Ardindan antlasmanin yenilenmesi icin Sovyetler Birligi bogazlarda us ve doguda toprak talebinde bulundu Turkiye 22 Agustos ve 18 Ekim 1945 tarihlerinde bu talepleri tamamen reddetti Turkiye Sovyetler Birligi nin agresif politikalarina devam etmesinden dolayi ABD ye yakinlasmak durumunda kaldi ABD Turkiye ye siyasi ve ekonomik destek verebilmek icin Turkiye nin cok partili sisteme gecmesini istiyordu CHP Milli Sef unvanli tek parti rejimini cok partili demokrat devletler savasin ustunlugunu ele alana kadar korumustur Sovyetler Birligi nin tehditleri sonucu Turkiye nin zor durumda kalmasi Turkiye nin bati ittifakina katilimini mecburi bir duruma getirdigi degerlendirmesi yapildi ve CHP yonetimi cok partili sisteme demokrasiye gecis karari aldi Bu konu hakkinda donemin ABD Disisleri Bakan Yardimcisi soyle dedi Amerika yardimlarinin hedefi bu memleketlere demokrasiyi cok partili sistemi yerlestirmek Ismet Inonu San Francisco Konferansi na katilacak olan diplomat Feridun Cemal Erkin e soyle dedi Amerikalilar cok partili demokrasiyi ne zaman kuracagimizi sorabilirler soyle cevap verirsiniz Savas bitince bu amaci gerceklestirmek Cumhurbaskani nin en aziz arzusudur TBMM deki ilk muhalefet ve Ismet Inonu nun 19 Mayis 1945 tarihindeki soylevi cok partili yasami isaret etmekteydi 29 Mayis 1945 tarihinde TBMM Sukru Saracoglu Hukumeti nin guven oylamasini yapti ve neticeler sonunda 7 kisinin hukumete guvensizlik oyu verdigi goruldu Bu isimler Celal Bayar Adnan Menderes Fuad Koprulu Refik Koraltan Emin Sazak Hikmet Bayur ve Recep Peker di Bu kucuk kivilcimin dort ismi Celal Bayar Adnan Menderes Refik Koraltan ve Fuad Koprulu 7 Haziran 1945 tarihinde Dortlu Takrir adli onergeyi CHP Grup Baskanligina sundular Dortlu Takrir parti icinde ozgur bir tartisma ortaminin yaratilmasini istiyordu O gunlerde de TBMM Ciftciyi Topraklandirma Kanunu nu gorusmekteydi Kanunun ozellikle 17 maddesi cok buyuk tartismalara neden oldu ve maddeye muhalefetin basinda ise Aydin milletvekili Adnan Menderes geliyordu Soz konusu madde buyuk toprak sahiplerinin topraklarini sinirlandiriyor ve buyuk bir kisminin toprak sahibi olmayan koylulere tahsis edilmesini ongoruyordu Adnan Menderes de bir toprak agasi oldugu icin siddetle muhalefet etmekteydi Ancak bu muhalefete ragmen kanun 11 Haziran 1945 tarihinde kabul edildi Hemen ertesi gun Milli Sef Ismet Inonu Dortlu Takrir i CHP grubuna reddettirdi Cumhuriyet Halk Partisi nin TBMM grubu Dortlu Takrir i reddedince takrirde imzalari bulunan Adnan Menderes ve Fuat Koprulu Vatan gazetesinde muhalif yazilar yazmaya basladilar CHP bu davranisi etik bulmayarak bu iki ismi 21 Eylul 1945 tarihinde partiden ihrac etti Bu karara tepki gosteren Celal Bayar 28 Eylul 1945 tarihinde milletvekilliginden istifa etti Ismet Inonu 1 Kasim 1945 tarihinde yaptigi konusmada ulkenin tek eksiginin iktidar partisi karsisinda bir muhalefet partisi bulunmamasi oldugunu soyledi ve muhalif isimlere parti kurmalari icin yolu acti Bunun uzerine Celal Bayar 1 Aralik 1945 tarihinde parti kuracaklarini acikladi ve 3 Aralik 1945 tarihinde CHP den istifa etti Cok partili sistemin ilk asamalari 1946 19607 Ocak 1946 tarihinde Celal Bayar genel baskanliginda Demokrat Parti kuruldu Turkiye Cumhuriyeti tarihinde yepyeni bir devir acilmisti Devleti kuran CHP demokrasiyi de tesis etmeye kararliydi Demokrat Parti DP kurulduktan sonra CHP bazi uygulamalara son verdi 10 Mayis 1946 tarihinde toplanan II Olaganustu Kurultay da Ismet Inonu Milli Sef ve Degismez Genel Baskan unvanlarini uzerinden atti Tek dereceli cogunluk esasina dayanan secim kanunu kabul edildi Bazi vergiler kaldirildi Sendikalasmaya izin verildi Sinifsal partilerin kurulmasi serbest birakildi CHP her ne kadar demokratiklesmek icin caba gosterse de yine de iktidari birakmak niyetinde degildi Bu sebeple 1947 yilinda yapilmasi gereken secimleri 21 Temmuz 1946 tarihine aldi Boylece henuz teskilatlanmasini tamamlayamayan DP karsisinda iktidar ve zaman kazanilacakti 1946 secimleri 21 Temmuz 1946 tarihinde yapilan genel secimlerde DP nin 64 ve bagimsizlarin 6 sandalyesine karsi 395 sandalye kazanan CHP TBMM de yuzde 85 oraninda cogunluk elde etti Secimler yargi denetiminde yapilmazken oylar acik bicimde kullanildi ve gizli bicimde sayildi Soz konusu secim bu usulsuzluklerden dolayi saibeli secim olarak da anildi Peker in sert tavri nedeniyle CHP ve DP arasindaki gerilim artmaya basladi Tartismalar sonucunda Demokrat Partililer talepleri kabul edilmezse TBMM sine i millet secenegini dillendirmeye basladilar Iktidar ve muhalefet arasindaki gerilimi yumusatmak amaciyla Cumhurbaskani Ismet Inonu hem Basbakan Peker i hem de Demokrat Partililerin lideri Bayar i dinledi Tartismalarin ardindan Inonu 12 Temmuz Beyannamesi ni yayimladi Peker uzlasma yanlisi olmadigi icin Inonu CHP icinde Peker e karsi muhalefet baslatti Muhalif ekibin basini Nihat Erim cekiyordu Peker Hukumeti istifa etmek zorunda kaldi ve yeni hukumeti Hasan Saka 8 Eylul 1947 tarihinde kurdu CHP nin 7 Olagan Kurultayi 17 Kasim 1947 tarihinde basladi ve 19 gun surdu Kurultayda partinin Genel Baskanlik Divani kaldirildi ve yerine uyeleri kurultay tarafindan secilecek 40 uyeli Parti Divani getirildi Kurultayda liberal iktisat politikalarina ve dinle ilgili politikalarda gevsemeye gidilen surecin onu acildi 15 Ocak 1949 tarihinde istifa eden Hasan Saka nin yerine Semsettin Gunaltay basbakan oldu Yeni hukumetin ilk uygulamalari da din alaninda oldu Ilkokul programlarina secmeli din dersi yeniden konuldu imam hatip egitimi icin kurslar acildi ilahiyat fakulteleri acilmasina karar verildi turbeler ziyarete acildi hac ziyareti icin doviz tahsilatina baslandi 20 Haziran 1949 tarihinde DP II Kongresi yapildi ve parti bu kongrede secimlere hile karistirilmamasi istemiyle Milli Teminat Andi ni kabul etti CHP bu karara Milli Husumet Andi adini verdi Subat 1950 de yeni bir secim yasasi getirildi Yasa yargi denetimini de kabul ediyordu Ancak nispi temsil yerine cogunluk ilkesi korundu 1946 1950 yillari arasi kurulan CHP hukumetleri Recep Peker Hukumeti 7 Agustos 1946 10 Eylul 1947 I Hasan Saka Hukumeti 10 Eylul 1947 10 Haziran 1948 II Hasan Saka Hukumeti 10 Haziran 1948 16 Ocak 1949 Semsettin Gunaltay Hukumeti 16 Ocak 1949 22 Mayis 1950 1950 genel secimleri 1946 da kurulan Demokrat Parti DP genel secimlerde buyuk bir basari elde ederek iktidari Cumhuriyet Halk Partisi nden CHP devraldi DP yurt genelinde 53 oy alarak onemli bir destek kazandi karsiliginda CHP nin oylari 39 seviyesinde kaldi Ancak mevcut cogunluk sistemi nedeniyle sandalye dagilimi oldukca dengesizdi DP 408 sandalye kazanirken CHP sadece 69 sandalye elde edebildi Bu durum CHP nin 27 yil boyunca ulkeyi tek basina yonettigi donemde serbest secimler yoluyla iktidari DP ye devretmesiyle sonuclandi CHP nin yayin organi Ulus gazetesi CHP Iktidari Devrediyor manseti atti Yeni TBMM 22 Mayis 1950 tarihinde acildi Meclis baskanligina DP kurucularindan Refik Koraltan secildi Demokrat Parti Cumhurbaskanligi icin Genel Baskanlari Celal Bayar i sectiler Turkiye Cumhuriyeti nin Ataturk ve Inonu den sonra 3 cumhurbaskani secilen Bayar hukumeti kurmakla Aydin milletvekili Adnan Menderes i gorevlendirdi 29 Haziran 1950 tarihinde gerceklestirilen 8 Kurultayda daha once parti meclisine birakilmis olan genel sekreter secimi yetkisi kurultay delegelerine birakilmis parti meclisi uye sayisi da hepsi kurultay tarafindan secilen 30 uyeye indirilmistir Yapilan secimler sonunda Ismet Inonu Genel Baskan Kasim Gulek Genel Sekreter secilmistir 26 Kasim 1951 tarihinde toplanan 9 Kurultay da Ismet Inonu yeniden Genel Baskanliga Kasim Gulek de yeniden Genel Sekreterlige secildi 1953 yilinda CHP nin bazi mulkleri hazineye devredildi Bu karara karsi CHP lideri Ismet Inonu TBMM de Demokrat Partililere Isiktan korkuyorsunuz seklinde bir cumle kurdu 22 Haziran 1953 tarihinde toplanan 10 Kurultay da parti programinda ilk kez Hukuk devleti kavramina yer verildi iki meclisli bir sisteme gecilmesi Anayasa Mahkemesi nin kurulmasi secim guvenligi yargic bagimsizligi sendika ve meslek orgutleri kurma ozgurlugu iscilere grev hakki gibi gorusler programa girdi Kurultay sonunda yapilan secimlerde Inonu tekrar Genel Baskanliga Kasim Gulek ise 860 delegeden 709 unun oyunu alarak yeniden Genel Sekreterlige secilmistir 1954 genel secimleri 1954 secimlerinde Demokrat Parti DP secimleri acik ara farkla kazandi DP tum ulke genelinde 56 6 oy alarak 503 milletvekilligi kazanirken CHP 34 8 oy alarak sadece 31 milletvekilligi elde etti TBMM nin yeni doneminde Celal Bayar tekrar cumhurbaskani secildi Hukumeti tekrar Adnan Menderes kurdu 26 Temmuz 1954 tarihindeki 11 Kurultay da Tuzuk Komisyonu Genel Baskan ve Genel Sekreter ile 30 kisilik parti meclisinin kurultayca secilmesini Parti Meclisinden secilecek 5 uye ile Genel Sekreterin sececegi 2 Genel Sekreter Yardimcisinin Merkez Yurutme Kurulunu olusturmasini kararlastirdi Tuzuk Komisyonunun raporu kurultay karari ile kabul edildi Kurultay Inonu yu yeniden Genel Baskanliga Gulek i de yeniden Genel Sekreterlige secti 21 Mayis 1956 tarihinde 12 Kurultay yapildi Bu Kurultayda Ismet Inonu 1021 delegenin 1020 sinin oyunu alarak yeniden Genel Baskan Kasim Gulek de 972 oydan 880 ini alarak yeniden Genel Sekreter secildi 9 Eylul 1957 tarihinde yapilan 13 Kurultay Demokrat Parti DP iktidarinin artan baskilarina karsi muhalefet ile is birligi yapilmasinin kararlastirildigi kongre oldu 9 Eylul Kurultayi nda uc muhalefet partisinin is birligi kabul edildi Parti Meclisine Genel Yonetim Kuruluna is birligi konusunda tam yetki verildi Kongreye CHP nin ittifak yapmak istedigi milliyetci Cumhuriyetci Millet Partisi ve liberal Hurriyet Partisi temsilcileri de katildi Yapilan secimlerde Inonu 920 oy alarak Genel Baskanliga Gulek de 837 oy alarak Genel Sekreterlige tekrar secildi Ancak DP Iktidari secimler oncesinde cikardigi bir kanunla secim is birligi yapilmasini engelledi 1957 genel secimleri 1957 genel secimlerinde CHP 41 1 oy oraniyla 178 milletvekilligi elde etti DP ise yeniden iktidara geldi CHP 18 ilde tam liste halinde secimleri kazandi ve bazi illerde diger partilerle birleserek DP yi geride birakti Ancak ittifaklara izin verilmemesi ve cogunluk sistemi sandalye dagiliminda adaletsizlige yol acti 12 Ocak 1959 tarihinde baslayan 14 Kurultay iktidara yuruyen parti havasinda gerceklestirildi ve burada duzen degisikligi programi niteligindeki Ilk Hedefler Beyannamesi kabul edildi Bildirgeye gore demokratik kurumlarin kurulmasi ve hukuk devleti olunmasi ongoruluyordu Ayrica isci haklarindan da soz edilmekteydi Kurultay da Parti Meclisi uye sayisi 30 dan 40 a cikarildi Merkez Yonetim Kurulu uye sayisi da Genel Sekreter ile beraber 11 e yukseltildi Parti Meclisine gerektiginde Genel Sekreteri ucte iki cogunlukla degistirme ve yeni Genel Sekreter secmek uzere kurultayi toplantiya cagirma yetkisi verildi Inonu ve Gulek tekrar Genel Baskanliga ve Genel Sekreterlige secildiler 28 Eylul 1959 tarihinde Kasim Gulek Genel Sekreterlikten istifa etti yerine Ismail Rustu Aksal Genel Sekreter oldu CHP liler 1959 bahar aylarinda Bati Anadolu illerini kapsayan ve Buyuk Taarruz adi verilen bir secim kampanyasi baslattilar Ulke ise buyuk bir gerginlik icindeydi Bu geziler sirasinda Inonu Usak ta tasli saldiriya ugradi Devlet gucleri olaya mudahale etmedi CHP nin yayin organi Ulus gazetesi kapatildi 2 Nisan 1960 tarihinde Kayseri ye giden Inonu nun treni durduruldu Inonu kurulan barikatlari gecerek sehre ulasti Demokrat Parti 18 Nisan 1960 tarihinde Tahkikat Komisyonunu kurdu Ayni gun Inonu TBMM de Tahkikat Komisyonu hakkinda Biz demokratik rejim dedik bu rejim kurulmustur Bu demokratik rejim istikametinden ayrilip baski rejimi haline goturmek tehlikeli bir seydir Bu yolda devam ederseniz ben de sizi kurtaramam Sartlar tamam oldugunda milletler icin ihtilal mesru bir haktir dedi Inonu nun bu sozlerine karsilik meclis 12 oturum TBMM toplantilarindan Inonu yu uzaklastirma karari aldi Tepki gosteren CHP Grubu meclisten polis zoruyla uzaklastirildi 28 30 Nisan da Istanbul ve Ankara da hukumete karsi ogrenci protestolari yapildi Iki kentte de sikiyonetim ilan edildi Menderes olaylardan CHP ve Inonu yu sorumlu tuttu 3 Mayis 1960 tarihinde Kara Kuvvetleri Komutani Orgeneral Cemal Gursel hukumeti bir mektupla uyardi 1960 darbesi ve Inonu nun son donemi 1960 197227 Mayis 1960 tarihinde Turk Silahli Kuvvetleri ulke yonetimine el koydu Anayasa feshedildi Basta Cumhurbaskani Celal Bayar ve Basbakan Adnan Menderes olmak uzere DP liler pek cok burokratlar ve DP ye yakin oldugu dusunulen generaller tutuklandi Devlet Baskanligi Milli Savunma Bakanligi ve Basbakanlik gorevlerini Orgeneral Cemal Gursel uzerine aldi Yeni anayasa hazirlanmasi ve siyasi yapilarin kurulmasi icin calismalar basladi Demokrat Parti kapatildi Yeni anayasa hazirlanmasi icin kurulan kurucu meclise CHP lideri Ismet Inonu de secildi 27 Mayis sonrasi CHP nin 1959 tarihli Ilk Hedefler Beyannamesi ndeki cogu hedef hayata gecirildi 9 Subat 1961 tarihinde yeni siyasi partilerin kurulmasina izin verildi Referanduma sunulan 1961 Anayasasi halkin 61 inin oyuyla yururluge girdi CHP nin secim calismalari sirasinda Kasim Gulek hizbi ortaya cikti Inonu 24 Agustos 1961 de yapilan 15 Kurultay da Genel Baskan olarak yeniden secildi Ismail Rustu Aksal da genel sekreter oldu 15 Ekim 1961 tarihinde yapilan secimlerde Cumhuriyet Halk Partisi beklenen basariyi elde edemedi CHP milletvekilligi secimlerinde 36 7 oy alarak 173 milletvekilligi elde etti Ayrica Cumhuriyet Senatosu nda 36 senator ile temsil edilmeye baslandi 25 Ekim 1961 tarihinde TBMM acildi Ertesi gun 27 Mayis Darbesi nin lideri Cemal Gursel cumhurbaskanligina secildi Hukumeti kurma gorevi 10 Kasim 1961 tarihinde CHP Genel Baskani Ismet Inonu ye verildi Inonu 20 Kasim 1961 de Adalet Partisi ile cumhuriyet tarihinin ilk koalisyon hukumetini kurdu CHP nin de Gursel i destekledigi secimin oncesinde sag partiler ortak aday olarak Ali Fuat Basgil i aday gostermeyi dusunuyordu 22 Subat 1962 gunu Albay Talat Aydemir askeri darbe girisiminde bulundu Olay orduda sayginligi bulunan Inonu tarafindan bastirildi Inonu nun ilk koalisyon hukumeti uzun sure gorev yapamadi Basbakan Inonu 30 Mayis 1962 tarihinde istifa etti Hukumeti kurma gorevi tekrar kendine verildi Inonu 25 Haziran 1962 de YTP CKMP ve bagimsizlarla II Koalisyon Hukumeti ni kurdu 16 Kurultay sonrasinda Kasim Gulek Nihat Erim ve Mehmet Avni Dogan bir yil sureyle partiden ihrac edildi 1963 Mayis ayinda Talat Aydemir in ikinci darbe girisimi de bastirildi Darbeye tesebbusten mahkum olan Talat Aydemir idam edildi 16 Kasim 1963 tarihindeki ara secimleri AP kazandi Ayni gun yapilan yerel secimlerde CHP 36 2 oraninda oy aldi Basbakan Inonu yurtdisinda bulundugu sirada YTP hukumetten cekildi Hemen ertesi gun de CKMP hukumetten cekildigini acikladi 2 Aralik 1962 tarihinde Inonu istifa etti 10 Inonu Hukumeti 25 Aralik 1963 tarihinde kuruldu Ismet Inonu nun kurdugu III koalisyon hukumeti 13 Subat 1965 tarihindeki butce gorusmelerinde sona erdi Hukumetin butcesi reddedilmisti Basbakan Inonu istifa etti CHP disindaki sag partiler birleserek 1965 milletvekilligi genel secimlerine kadar surecek bir hukumet kurdular Ismet Inonu nun kurdugu uc koalisyon hukumeti VIII Inonu Hukumeti 20 Kasim 1961 25 Haziran 1962 IX Inonu Hukumeti 25 Haziran 1962 25 Aralik 1963 X Inonu Hukumeti 25 Aralik 1963 20 Subat 1965 Secimlere gidilirken Inonu CHP Ortanin Solundadir dedi CHP bu sekilde hem soldaki Turkiye Isci Partisi ne tabandan gidecek oylari engellemek hem de yeni gidisatini belirlemek amacindaydi CHP nin rakibi AP bu slogani secimlere gidilirken tam tersi yonde kullandi ve CHP yi sosyalizme kaymakla sucladi 1964 yilinda AP nin basina gecen Suleyman Demirel meydanlarda Ortanin Solu Moskova Yolu diyerek CHP yi elestirdi Ayrica secimler oncesinde CHP nin girisimiyle secim kanunu degistirildi ve milli bakiye usulu getirildi 10 Ekim 1965 tarihinde yapilan genel secimlerden AP zaferle ayrildi Turkiye genelinde CHP 28 7 oyla 134 milletvekili kazanabildi Adalet Partisi tek basina iktidara geldi CHP ise yeniden ana muhalefet partisi oldu 24 Ekim 1966 tarihinde duzenlenen 18 Kurultay da Bulent Ecevit genel sekreter secildi 18 Ekim 1968 tarihinde 19 Kurultay toplandi Inonu Ecevit listesi secimleri kazandi 1969 secimlerinde AP tek basina iktidarini surdurdu 12 Mart 1971 tarihinde Turk Silahli Kuvvetleri hukumete karsi muhtira verdi ve Basbakan Demirel istifa etti Yeni hukumeti eski CHP li Nihat Erim kuruyordu ve Ecevit bu askeri mudahaleye karsi oldugundan CHP nin bu hukumette yer almasini istemiyordu Ismet Inonu muhtiraya karsi ilimli bir tavir takininca ve hukumete destek verecegini belirtince Genel Sekreter Bulent Ecevit istifa etti Yerine Seref Baksik gecti Ancak Ecevit in bu muhalefeti onu toplumda buyuk prestij sahibi yapmis partide de oldukca guclendirmisti Inonu Haziran 1972 yilindaki olagan kurultay oncesinde 5 Mayis 1972 tarihinde 5 Olaganustu Kurultayi toplama karari aldi Kurultaydan bir gun once Inonu kalp krizi gecirdi Kurultay bir gun sonrasina ertelenerek 6 Mayis 1972 tarihinde Genel Baskan Ismet Inonu ve Bulent Ecevit karsi karsiya geldi Inonu acilis konusmasinda acik konusarak Ya ben ya Bulent dedi ve karari partiye birakti 7 Mayis 1972 tarihinde yapilan oylama sonucunda Ecevit in parti meclisi listesi 709 oyla kazandi 33 yildir CHP yi yoneten Ismet Inonu 8 Mayis 1972 tarihinde genel baskanliktan istifa etti 14 Mayis 1972 gunu yapilan genel baskanlik secimi ozel kurultayinda 51 il baskaninin adayi Bulent Ecevit 913 delegeden 828 inin oyuyla Ataturk ve Inonu den sonra CHP nin yeni genel baskani secildi Ecevit donemi 1972 1980Bulent Ecevit 30 Haziran 1972 tarihinde toplanan 21 Olagan Kurultay da partideki buyuk iktidar degisiminin bir sonucu olarak CHP Tuzugunun 35 maddesi birden degistirildi Kurultay Genel Baskanliktan istifa eden Ismet Inonu nun CHP Kurultayina son katilimina sahne oldu Bulent Ecevit 1085 delegeden 1032 sinin oyunu alarak tekrar Genel Baskanliga secildi Bulent Ecevit asker destekli Ferit Melen Hukumeti ne 5 bakan vererek destek oldu Ancak 5 Kasim da Ferit Melen le anlasamayarak bakanlari cekti 6 Kasim 1972 tarihinde Ismet Inonu partiden ve milletvekilliginden istifa etti Ismet Inonu anayasanin eski cumhurbaskanlarina verdigi Tabii Senator olma hakkini kullanarak TBMM de tabii senator olarak calismalarina devam etti 28 Mart 1973 tarihinde Cumhurbaskani Cevdet Sunay in gorev suresi bitti Orgeneral Faruk Gurler i sectirmek isteyen demokrasi disi guclere karsi CHP ile AP is birligi yapti 6 Nisan 1973 tarihinde Fahri Koruturk cumhurbaskani secildi 1973 genel secimleri 1973 genel secimlerinde CHP Turkiye genelinde zafer elde etmeyi basardi Cumhuriyet Halk Partisi ulke genelinde oylarin 33 unu alarak 185 milletvekilligi kazandi ve birinci parti oldu CHP yukselisini surdurdu ve 1973 yerel secimlerinde 37 oyla tekrar birinci parti oldu 1973 genel secimlerinde CHP nin elde ettigi 185 milletvekili tek basina hukumet kurmak icin gerekli olan 226 milletvekili sayisina ulasamadi Cumhurbaskani Fahri Koruturk ten gorevi alan Ecevit in 27 Ekim 8 Kasim 1973 tarihleri arasindaki koalisyon gorusmeleri sonucsuz kaldi Ardindan gorevi alan AP lideri Demirel in de hukumet kurma girisimleri basarisizlikla sonuclandi Bunun uzerine gorev tekrar Bulent Ecevit e verildi Ecevit 26 Ocak 1974 te Necmettin Erbakan liderligindeki MSP ile koalisyon hukumetini kurdu 28 Haziran 1974 tarihinde toplanan tuzuk kurultayinda Demokratik Sol kavrami dogrultusunda parti tuzugunde degisiklige gidildi Demokratik Sol un Marksizm den kaynaklanmayan yerli bir kavram oldugu vurgulandi CHP ve MSP Turk Ceza Kanunu nun 163 141 ve 142 maddeleri konusunda gorus ayriligina dustu Tartismalar esnasinda Yunanistan daki albaylar cuntasinin destekledigi Kibris Rum Milli Muhafiz Alayi na bagli birlikler Enosis i gerceklestirmek amaciyla cumhurbaskani Makarios u devirdi Cunta adadaki Turklere karsi katliam hareketlerine basladi Diplomatik gorusmeler sonucsuz kaldi ve Turkiye 1960 Zurih ve Londra garantorluk antlasmalarinin verdigi hakki kullanarak Kibris a askeri mudahalede bulundu Turk Silahli Kuvvetleri 20 Temmuz 1974 sabahi Kibris Harekati na basladi Birlesmis Milletler in cagrisiyla ateskes yapildi Kibris Baris Harekati nin ardindan hukumet ici anlasmazliklar nedeniyle 18 Eylul 1974 tarihinde CHP MSP hukumeti istifasini verdi Hukumetin istifasinin ardindan Ecevit erken secim kampanyasi baslatti Hukumet uzun sure kurulamadi CHP 14 Aralik 1974 tarihinde 22 Kurultayini topladi Orhan Eyuboglu genel sekreter secildi Deniz Baykal ve Mustafa Ustundag yeni genel sekreter yardimcilari oldular Suleyman Demirel Basbakanliginda AP MSP MHP ve CGP I Milliyetci Cephe Hukumeti ni kurdular 12 Ekim 1975 te yapilan ara secimlerde CHP ve AP oylarini artirdi 6 milletvekili icin yapilan ara secimde milletvekillerinden 5 ini AP 1 ini de CHP kazandi Senato ucte bir yenileme seciminde ise CHP 25 senatorluk kazandi 8 Mart 1976 tarihinde Deniz Baykal Haluk Ulman Erol Cevikce Adil Ali Cinel Tankut Akalin parti yonetiminden istifa ettiler Orhan Eyuboglu tekrar genel sekreter secilirken yardimcilari ise Ali Topuz Hasan Esat Isik Mustafa Ustundag ve Ismail Hakki Birler oldu Iktidardaki Milliyetci Cephe hukumetine karsi toplumsal muhalefet dalgasi ise yukseliyordu 27 Kasim 1976 tarihinde toplanan 23 Kurultayda CHP nin mevcut alti ilkesinin yanina bir de Demokratik Sol un alti ilkesinin eklenmesi benimsendi Bu ilkeler ozgurluk esitlik dayanisma emegin ustunlugu gelismenin butunlugu ve halkin kendini yonetmesiydi Ayrica CHP nin Sosyalist Enternasyonal e uyeligi kabul edildi Bulent Ecevit tekrar genel baskan secildi 1977 genel secimleri 1977 nin Subat ayinda DISK secimlerde CHP yi destekleyecegini acikladi Nisan ayinda ise TBMM 5 Haziran gunu erken secim karari aldi 26 Nisan 1977 tarihinde Ecevit in secim otobusu Niksar da kursunlandi 1 Mayis 1977 tarihinde Taksim Meydani nda duzenlenen 1 Mayis Mitingi nde kalabaligin uzerine cevredeki binalardan ates acildi Olusan izdihamda ve saldiri sonucunda 37 kisi oldu 29 Mayis gunu Izmir Cigli Havaalani nda ucaktan inen Bulent Ecevit in bulundugu gruba ates edildi 2 Haziran 1977 tarihinde Basbakan Demirel 3 Haziran da yapilacak CHP Taksim mitinginde Bulent Ecevit e suikast yapilacagini CHP Genel Baskani na bir mektupla bildirdi Bulent Ecevit ise mitingden vazgecmeyecegini bildirdi 3 Haziran gunu CHP Istanbul Taksim Meydani nda yuksek katilimli bir miting gerceklestirdi 1977 genel secimlerinde Cumhuriyet Halk Partisi oylarin 41 3 unu alarak 213 milletvekilligi kazandi Senato ucte bir yenileme secimlerinde ise CHP 28 senatorluk kazandi 14 Haziran 1977 tarihinde hukumeti kurma gorevini alan Bulent Ecevit 21 Haziran 1977 tarihinde azinlik hukumetini kurdu Hukumet 3 Temmuz 1977 tarihinde yapilan guven oylamasinda yeterli oyu alamayinca Ecevit istifa etti Hukumeti kurma gorevini alan AP Genel Baskani Suleyman Demirel 21 Temmuz 1977 tarihinde MHP ve MSP ile II Milliyetci Cephe hukumetini kurdu Ekonomik kriz doneminde duzenlenen yerel secimlerde CHP 41 7 oy alarak 41 il merkezinin belediye baskanligini kazandi Bulent Ecevit 22 Aralik 1977 tarihinde hukumet hakkinda bir gensoru verdi ve 31 Aralik 1977 tarihinde II Milliyetci Cephe hukumeti 218 guvenoyuna karsi 228 guvensizlik oyu ile dusuruldu Hukumeti kurma gorevini cumhurbaskanindan alan Bulent Ecevit Cumhuriyetci Guven Partisi Demokratik Parti ve bagimsizlarin destegiyle 5 Ocak 1978 tarihinde hukumetini kurdu Ecevit ekonomi ve devlet yapisinda bir enkaz devraldiklarini belirtti Mart 1978 de Istanbul Universitesi nde ogrenciler katledildi Ekim ayinda TURK IS CHP AP koalisyonu kurulmasini onerse de bu kabul edilmedi Yil sonunda Kahramanmaras ta cikan olaylarda 105 kisi oldu 1 Subat ta Milliyet Genel Yayin Yonetmeni Abdi Ipekci katledildi TUSIAD Ecevit Hukumeti nin cekilmesi icin gazete ilanlari vermeye basladi ve Basbakan Ecevit in sert tepkisiyle karsilik buldu 14 Ekim 1979 tarihinde yapilan milletvekili ara ve senato ucte bir yenileme secimlerini AP kazandi CHP nin oylari 41 den 29 a dustu 16 Ekim de basbakan Bulent Ecevit istifa etti Hukumeti kurma gorevini alan Suleyman Demirel 12 Kasim 1979 tarihinde azinlik hukumetini kurdu 14 Ekim 1979 tarihindeki senato secimlerinde bes senatorlugun besini de AP nin kazanmasinin ardindan CHP 4 Kasim 1979 tarihinde 8 Olaganustu Kurultay i topladi Genel Baskan Bulent Ecevit guven tazelemek istedi Parti ici muhalefetteki Deniz Baykal ve Ali Topuz gruplari yonetimi elestirdi Turan Gunes ve Haluk Ulman Bulent Ecevit in istifasini istedi Guven oylamasinda Bulent Ecevit 4 cekimser 20 ret oyuna karsilik 1341 oy ile delegelerin guvenoyunu aldi Genel Sekreterlige Mustafa Ustundag getirildi Eski CHP onderlerinden ve eski basbakan Nihat Erim 19 Temmuz 1980 tarihinde bir teror saldirisi sonucunda oldu Cesitli cevrelerin onerdigi CHP AP koalisyonuna ise her iki partinin de sicak bakmadigi iddia edildi Bu arada 6 Nisan 1980 tarihinde Cumhurbaskani Fahri Koruturk un gorev suresi tamamlandi ancak TBMM yeni cumhurbaskanini secemedi CHP cumhurbaskanligi seciminde emekli orgeneral ve CHP senatoru Muhsin Batur u aday gosterdi 12 Eylul 1980 tarihinde asker yonetime el koydu TBMM hukumet ve anayasa feshedildi Siyasi partilerin derneklerin ve sendikalarin etkinlikleri durduruldu Kenan Evren ve Milli Guvenlik Konseyi ulkeyi yonetmeye basladi Bulent Ecevit ve Baskani Suleyman Demirel Gelibolu daki Hamzakoy tesislerinde gozetim altina alindi Necmettin Erbakan ve Alparslan Turkes ise Uzunada ya gonderildi 28 Ekim 1980 tarihinde tum siyasi partilerin calismalari durduruldu 30 Ekim 1980 tarihinde Bulent Ecevit siyasi yasak nedeniyle kendi eve hapsolup sustugunda partiyi karistirmak isteyenlerin istediklerini yapabilecekleri gerekcesiyle 30 Ekim 1980 de CHP Genel Baskanligindan istifa etti Ayrica istifasiyla ilgili kamuoyuna bir aciklamada bulundu 21 Subat 1981 tarihinden itibaren Arayis dergisini cikardi MGK bir yil sonra 16 Ekim 1981 tarihinde tum siyasi partilerle birlikte Cumhuriyet Halk Partisi ni de kapatti Bulent Ecevit in kurdugu CHP hukumetleri I Ecevit Hukumeti 26 Ocak 1974 17 Kasim 1974 II Ecevit Hukumeti 21 Haziran 1977 21 Temmuz 1977 III Ecevit Hukumeti 5 Ocak 1978 12 Kasim 1979 Kapatildigi donem 1980 199212 Eylul doneminde tum siyasi faaliyetler durdurulmustur 7 Kasim 1982 tarihinde Kurucu Meclis tarafindan duzenlenen yeni anayasa halkoylamasina sunuldu ve 91 3 oyla kabul edildi Ayni oylamayla Milli Guvenlik Konseyi MGK ve Devlet Baskani Kenan Evren de Turkiye cumhurbaskanligina secildi Secimlerin 6 Kasim 1983 tarihinde yapilacagi aciklandi Partiler kurulurken MGK ya kuruculari veto etme yetkisi verildi Erdal Inonu nun kurdugu Sosyal Demokrasi Partisi SODEP secimlere katilamadi Secimlere sadece Turgut Ozal in basinda bulundugu ANAP Necdet Calp in basinda bulundugu Halkci Parti ve Turgut Sunalp in Milliyetci Demokrasi Partisi katilabildi 6 Kasim 1983 secimleri sonucunda ANAP 45 oy alarak tek basina iktidara geldi ve Turgut Ozal yeni hukumeti kurdu CHP nin mirascisi Halkci Parti 30 oy alarak ana muhalefet partisi oldu 13 Nisan 1984 tarihinde toplanan SODEP 1 Kurultayi nda Genel Baskan Erdal Inonu solda tek catinin sart oldugunu soyledi Temmuz ayinda SODEP lideri Inonu ve HP lideri Necdet Calp birlesme konusunda prensipte anlastiklarini acikladilar 29 Haziran 1985 tarihinde Aydin Guven Gurkan Halkci Parti genel baskani secildi ve birlesmeden yana oldugunu acikladi Gurkan birlesmeye Rahsan Ecevit tarafindan kurulan Demokratik Sol Parti nin de dahil olmasini istedi ancak birlesme saglanamadi 26 Eylul 1985 tarihinde Gurkan ve Inonu SODEP HP birlesme protokolunu imzaladi ve yeni partinin adi Sosyaldemokrat Halkci Parti olarak aciklandi 30 Mayis 1986 tarihinde SHP 1 Kurultayi toplandi ve Erdal Inonu genel baskan secildi Inonu daha sonra 26 Eylul 1986 tarihinde yapilan ara secimlerde milletvekili secilerek TBMM ye girdi 6 Eylul 1987 tarihinde ANAP iktidari 12 Eylul idaresince getirilen siyasi yasaklarin kaldirilmasi icin halkoylamasina gitti Yasaklarin kaldirilmasi kabul edildi 13 Eylul 1987 tarihinde Bulent Ecevit DSP nin basina gecti 25 Haziran 1988 tarihinde Erdal Inonu SHP genel baskanligina yeniden secildi Deniz Baykal SHP genel sekreteri secildi 26 Mart 1989 yerel secimlerinde SHP Istanbul Ankara ve Izmir belediye baskanliklariyla 39 ilin belediye baskanligini kazandi ve il genel meclisi secimlerinde 28 8 oy almayi basardi SHP ve DYP ANAP iktidarinin mesruiyetini kaybettigini halkin destegini yitirdigini ve bu nedenle genel secimlerin yenilenmesi gerektigini savunmaya basladi Turgut Ozal 9 Kasim 1989 tarihinde Turkiye cumhurbaskanligina secildi 12 Aralik 1990 tarihinde Inonu ile Demirel bulustu ortak bildiri imzalayarak erken secim istediler Eylul 1990 da Genel Baskan Erdal Inonu ile anlasmazliga dusen Genel Sekreter Deniz Baykal gorevinden istifa etti 29 Eylul 1990 tarihindeki SHP 6 Olaganustu Kurultayi nda Erdal Inonu ve Deniz Baykal genel baskanlik icin yaristi Inonu 504 oyla genel baskanlik secimini kazanirken Deniz Baykal ise 405 oy aldi SHP Genel Sekreterligi ne Hikmet Cetin secildi Haziran 1991 deki olagan kurultayda Inonu ve Baykal bir defa daha karsi karsiya geldi Ucuncu tur oylamada Inonu 534 Baykal 451 oy aldi SHP nin 44 kisilik parti meclisine Baykal listesinden 15 Inonu listesinden ise 28 kisi secildi Hikmet Cetin tekrar genel sekreter secildi 20 Ekim 1991 secimlerinde DYP 27 oy alarak birinci oldu SHP 20 oy alarak ucuncu siraya geriledi SHP secimlere Halkin Emek Partisi HEP ile birlikte katildi 21 Mart 1992 Nevruz Bayrami nda cikan olaylar sonucunda SHP icindeki HEP kokenli siyasetciler partiden istifa ettiler Hukumeti kurma gorevi DYP Genel Baskani Suleyman Demirel e verildi Demirel DYP SHP koalisyon hukumetini 20 Kasim 1991 tarihinde kurdu SHP Genel Baskani Erdal Inonu Basbakan Yardimciligi gorevini aldi 25 26 Ocak 1992 tarihlerindeki 7 Olaganustu Kurultay oncesinde Deniz Baykal ve Ismail Cem birlikte Yeni Sol adli bir kitap yayimladilar SHP nin yeniden yapilandirilmasini ongorduler 7 Olaganustu Kurultay da Inonu Baykal i bir kez daha yendi ve genel baskanliga secildi Tekrar acilisi ve I Baykal donemi 1992 1995Deniz Baykal Deniz Baykal yaklasik birer yillik iki kisa kesintiyle 1995 1999 2000 de olsa CHP nin ikinci kurulusu sonrasi doneminde yaklasik 15 yil 8 ay genel baskanlik yapmistir Tekrardan faaliyetlerine baslamasi 19 Haziran 1992 tarihinde eski siyasi partilerin ayni adla tekrar acilmasini engelleyen yasa kaldirildi ve eski partilerin yeniden acilabilmesi saglandi 3 Mayis 1992 tarihinde CHP nin hayatta olan son genel yonetim kurulu uyeleri bir bildiri yayimlayarak Cumhuriyet Halk Partisi nin yeniden acilmasi icin harekete gectiler Bildirinin altinda Erol Tuncer Hayrettin Uysal Altan Oymen Metin Somuncu Metin Tuzun Coskun Karagozoglu Orhan Akbulut Celal Dogan Mehmet Nebil Oktay Nail Atli Mehmet Dedeoglu Huseyin Dogan Ilyas Kilic Ismet Atalay Orhan Vural in imzasi bulunuyordu 9 Eylul 1992 tarihinde Cumhuriyet Halk Partisi faaliyetlerine tekrar basladi 9 Eylul 1992 tarihinde bir onceki kurultay olan 1979 yilindaki 8 Olaganustu Kurultay delegelerinin cogunlugunun katilimi ve oybirligi ile tekrar acilan partinin 25 Olagan Kurultay inda Deniz Baykal ve Erol Tuncer in girdigi genel baskanlik yarisini 679 oyla Deniz Baykal kazanirken Tuncer 425 oy alabildi Boylece Baykal Mustafa Kemal Ataturk Ismet Inonu ve Bulent Ecevit ten sonra dorduncu CHP genel baskani olarak secildi Sosyal demokrat siyasi partilerde Sosyaldemokrat Halkci Parti Genel Baskani Erdal Inonu birlesmenin SHP de olmasini isterken Ecevit ise DSP ile yola devam edecegini acikliyordu 15 Mart 1993 tarihindeki ilk parti meclisi seciminde genel sekreterlige Ertugrul Gunay secildi Genel baskan yardimcilari Ismail Cem Erol Cevikce Hasan Fehmi Gunes Adnan Keskin Istemihan Talay ve Ali Topuz seklinde sekillendi 21 milletvekili SHP ve DSP den ayrilarak anayasanin parti degistirme engelini asmak icin Butunlesme Partisi ni kurdular ve bu partinin daha sonra CHP ye katilmasiyla CHP TBMM de grup kurdu 17 Nisan 1993 tarihinde Cumhurbaskani Turgut Ozal oldu DYP Genel Baskani ve Basbakan Suleyman Demirel cumhurbaskanligina aday oldu ve 16 Mayis 1993 tarihinde yapilan ucuncu tur oylamada koalisyon ortagi SHP nin destegiyle dokuzuncu cumhurbaskanligina secildi CHP bu secimlerde Ismail Cem i aday gosterdi DYP SHP hukumeti erdi 3 Haziran 1993 tarihinde Tansu Ciller DYP Genel Baskani secildi 6 Haziran 1993 tarihinde ise SHP Genel Baskani Inonu Eylul ayindaki kurultayda aday olmayarak siyaseti birakacagini acikladi 25 Haziran 1993 tarihinde Tansu Ciller basbakanliginda yeni DYP SHP hukumeti goreve geldi Eylul ayindaki kurultayda Murat Karayalcin SHP nin basina gecti Cetin donemi 1995Hikmet Cetin 30 Eylul 1994 tarihinde SHP ile CHP arasinda butunlesme on protokolu imzalandi 6 Kasim 1994 tarihinde de SHP Genel Baskani Murat Karayalcin ile CHP Genel Baskani Deniz Baykal Birlesme Protokolu nu imzaladilar Butunlesme Kurultayi nin 28 Ocak 1995 tarihinde yapilmasi kararlastirildi Ancak Deniz Baykal ile Karayalcin genel baskanlik ve birlesmenin hangi partinin catisi altinda olacagi konusunda anlasamayinca kurultay gerceklestirilemedi Daha sonra Murat Karayalcin ve Deniz Baykal Hikmet Cetin ismi uzerinde uzlastilar 18 Subat 1995 tarihinde 26 birlesme kurultayinda 1003 delege birlesmenin CHP 635 delege de SHP catisi altinda olmasi yonunde oy kullandi Bunun uzerine hemen toplanan SHP Kurultayi nda 121 e karsi 508 oy ile parti feshedildi ve CHP ye katilim karari alindi Hikmet Cetin oybirligiyle CHP Genel Baskani secildi Hikmet Cetin CHP nin 5 Genel Baskani oldu Birlesme surecinde CHP Genel Sekreteri Ertugrul Gunay partiden istifa etti yerine Adnan Keskin getirildi Birlesmeden sonra 25 Subat ta yapilan secimde Adnan Keskin tekrar genel sekreter oldu 27 Kurultay 9 Eylul 1995 tarihinde yapildi Kurultaya genel baskanlik tartismalari arasinda girildi Hikmet Cetin in aday olmadigi kurultayda Murat Karayalcin ile Deniz Baykal cekisti Baykal 681 oy alarak CHP nin yeni genel baskani oldu Karayalcin 309 oyda kaldi Parti Meclisi secimine 3 liste ile gidildi Bu secimi de Deniz Baykal in listesi kazandi Karayalcin listesinden Ismail Cem ve Hasan Fehmi Gunes listeyi deldiler Genel sekreterlige de Adnan Keskin getirildi CHP nin 1990 larda katildigi hukumetler I Tansu Ciller Hukumeti 25 Haziran 1993 5 Ekim 1995 III Tansu Ciller Hukumeti 30 Ekim 1995 6 Mart 1996 Haziran 1995 te Istanbul Emniyet Muduru Necdet Menzir in Insan Haklarindan Sorumlu Devlet Bakani CHP li Algan Hacaloglu ilgili soyledikleri sozler hukumet ortaklari arasinda gerilime ve nihayetinde hukumetin dagilmasina neden oldu II Baykal donemi 1995 19999 Eylul 1995 teki kurultayda ise Deniz Baykal genel baskanliga tekrar secildi DYP genel baskani Tansu Ciller in kurdugu azinlik hukumeti TBMM de guvenoyu alamayinca 30 Ekim de DYP ve CHP ulkeyi secime goturecek yeni bir koalisyon hukumeti kurdu Bu hukumette CHP Genel Baskani Deniz Baykal Basbakan Yardimcisi ve Disisleri Bakani olarak yer aldi TBMM secimlerin 24 Aralik 1995 te yenilenmesi kararini aldi 24 Aralik 1995 milletvekilligi secimlerinde CHP yuzde 10 barajini asarak TBMM ye girdi CHP 10 71 oyla 49 milletvekili elde etti Ote yandan DSP 14 64 oy aldi 30 Haziran 1997 tarihinde kurulan ANAP DSP DTP azinlik koalisyonu hukumetini CHP disaridan destekledi Kasim 1998 de Turkbank skandali sirasinda Mesut Yilmaz tartismaya acilinca CHP hukumete gensoru verdi ve koalisyonu dusurdu Uzun suren hukumet calismalari sonucunda DYP DSP Genel Baskani Bulent Ecevit basbakanliginda kurulacak bir azinlik hukumetine destek verecegini acikladi ve Ecevit 11 Ocak 1999 tarihinde 21 yil sonra tekrar basbakan oldu Basbakanligi sirasinda Abdullah Ocalan Kenya nin baskenti Nairobi de yakalanarak Turkiye ye getirildi 1999 genel secimlerinde is birligine girmek amaciyla Demokratik Halk Partisi ile muzakerelerde bulunmus ve kamuoyunca taninmayan DEHAP li 20 ismin kendileri tarafindan secilip CHP listelerinden secime girmelerini onermis ancak muzakereler basarisizlikla sonuclanmistir CHP 8 71 oy alarak tarihinde ilk kez baraj altinda kaldi Deniz Baykal secim yenilgisinden kendinin sorumlu oldugunu belirterek 22 Nisan 1999 da genel baskanliktan istifa etti Parti Meclisi Cevdet Selvi yi genel baskan vekilligine getirdi ve olaganustu kurultay karari aldi Oymen donemi 1999 200022 Mayis 1999 tarihinde yapilan 9 Olaganustu Kurultay da Altan Oymen Hasan Fehmi Gunes Murat Karayalcin Ertugrul Gunay Hursit Gunes genel baskanlik icin yaristilar Ucuncu turda 521 oy alan Oymen CHP nin 6 genel baskani oldu Hasan Fehmi Gunes e 508 oy cikti Parti Meclisi secimlerinde liste konusunda gelisen olaylar nedeniyle secimleri kazananlar istifa ettiler ve 26 Haziran 1999 tarihinde 10 Olaganustu Kurultay a gidildi Genel Baskan Altan Oymen in listesi delindi ve 60 kisilik Parti Meclisinde Baykal ekibi cogunlugu elde etti Parti Meclisinde yapilan secimlerde 20 kisilik MYK ya kendi listesinden yalnizca 5 kisinin girmesi sonrasinda Oymen 30 Eylul 2000 tarihinde olaganustu kurultaya gidilecegini duyurdu Bu tarihte yapilan kurultayda genel baskanlik icin Altan Oymen yeniden aday olurken eski Genel Baskan Deniz Baykal ile Hasan Fehmi Gunes ve Kocaeli Belediye Baskani Sefa Sirmen de adayligini acikladi 30 Eylul 2000 tarihindeki 11 Olaganustu Kurultayda Deniz Baykal ucuncu turda yeniden liderlige secildi III Baykal donemi 2000 201030 Eylul 2000 tarihinde toplanan 11 Olaganustu Kurultay da Baykal genel baskanliga dondu genel sekreterlige ise Onder Sav secildi CHP 2001 ekonomik krizinden hukumeti sorumlu tutarak kampanya calismalarini surdurdu Ekonomiden Sorumlu Devlet Bakani Kemal Dervis icin onceleri YTP ye gececegi soylense de Agustos ayinda CHP ye katildi Diger partilerden ayrilan 3 milletvekili de CHP ye katilarak partinin TBMM de temsil edilmesini sagladi TBMM Agustos ayinda toplanarak 3 Kasim da erken secim karari aldi Bu donemde Turk Is baskani Bayram Meral sanatci Zulfu Livaneli ve ilahiyatci Yasar Nuri Ozturk partiye katildi 2002 genel secimleri CHP nin 2002 genel secimlerinde sehirlere gore aldigi oy oranlari acik kirmizi en az koyu kirmizi en fazla olacak sekilde 3 Kasim 2002 genel secimlerinde Recep Tayyip Erdogan liderliginde Adalet ve Kalkinma Partisi tek basina iktidara geldi AK Parti secimlerde yuzde 34 4 oy oraniyla 363 milletvekilligi kazanirken CHP yuzde 19 39 la 178 milletvekilliginde kaldi Kalan milletvekilliklerini bagimsizlar kazandi Diger partilerin hicbiri yuzde 10 barajini asamadi Iktidardaki AK Parti Genel Baskani Recep Tayyip Erdogan siyasi yasakli oldugu icin hukumeti Abdullah Gul kurdu Aralik ayinda Yuksek Secim Kurulu Siirt ilindeki secimleri bagimsiz milletvekili Fadil Akgunduz un yolsuzluk iddialari yuzunden iptal etti ve 1 AK Parti 1 CHP 1 de bagimsiz 3 milletvekilinin uyeligi dustu 9 Mart 2003 te bu ilde secimler yenilendi ve 3 milletvekilligini de AK Parti kazandi Erdogan in siyasi yasaginin kalkmasi icin mecliste yapilan anayasa degisikligine CHP destek verdi Erdogan 9 Mart ta Siirt ten milletvekili secilerek 15 Mart ta basbakanlik koltuguna oturdu Ana muhalefetteki CHP ile iktidardaki AK Parti arasindaki ilk ciddi tartisma 1 Mart 2003 tarihindeki Irak a tezkere oylamasinda ortaya cikti 1 Mart 2003 tarihinde CHP ve AK Parti li bir grup milletvekilinin oylariyla hukumet tezkeresi reddedildi 2003 yili Ekim ayinda yapilan 30 Olagan Kurultay da Baykal tekrar genel baskan olarak secildi Tuzuk degisikligi tartismalara sebep oldu ve Kemal Dervis parti meclisine girdi 2004 yerel secimlerinde AK Parti 41 oy alirken CHP 18 e oraninda oy aldi Mustafa Sarigul Deniz Baykal a karsi parti ici muhalefet hareketi baslatti CHP yi iktidara tasiyacagi soylemiyle Anadolu yu dolasmaya basladi Deniz Baykal 3 Temmuz 2004 tarihinde 12 Olaganustu kurultayi topladi 781 oyla guvenoyu alarak gorevini surdurdu Yeni Turkiye Partisi kendini feshetti ve CHP ye katildi Sarigul ise muhalefetini surdurdurerek mitinglere devam etti Bunun uzerine yonetim Sarigul u disiplin kuruluna sevk etti Kurul Sarigul un ihracini 7 ye karsi 8 oyla reddetti Deniz Baykal kararin rusvetle alindigini belirterek 29 Ocak 2005 tarihinde Olaganustu Kurultayi toplayacagini soyledi Baykal ve Sarigul un yaristigi 13 Olaganustu Kurultay siddetli tartismalar sahne oldu Baykal 674 oyla yeniden genel baskan secildi Kurultaydan sonra Sarigul 24 Mart 2005 te CHP Yuksek Disiplin Kurulu tarafindan Kurultayi arbede ve siddet ortamina cevirdigi gerekcesiyle CHP den ihrac edildi 19 20 Kasim 2005 tarihlerinde toplanan 31 Olagan Kurultay da Deniz Baykal 1158 oyun tamamini alarak genel baskanligina devam etti 2007 cumhurbaskanligi secimleri doneminde oylamalara en az 367 kisinin katilmasi gerektigi aksi halde sonucun gecersiz olacagi iddia edildi Iddiaya gore 354 sandalyeye sahip olan olan iktidar partisi tek basina kendi oylariyla cumhurbaskani secemeyecekti Ayni donemde ana muhalefet lideri Deniz Baykal iktidar partisinin uzlasma olmadan kendi adayini cikarmasi durumunda oylamalara katilmayacaklarini ve 367 tartismalarinin ciddiye alinmasi gerektigini soyledi AK Parti donemin disisleri bakani olan Kayseri milletvekili Abdullah Gul u aday gosterdi Ilk tur oylama 27 Nisan da yapildi Toplam 361 oy kullanilirken Abdullah Gul 357 oy aldi Oylamanin hemen sonrasinda CHP 367 iddiasiyla secimi Anayasa Mahkemesine tasidi Ayni gunun aksami Genelkurmay Baskanligi internet sitesine daha sonra e muhtira olarak anilacak bir basin aciklamasi konuldu Anayasa Mahkemesi 1 Mayis ta verdigi kararla 367 iddiasini kabul ederek yapilan birinci tur oylamayi iptal etti Olayin ardindan Anayasa da bazi degisiklikler yapildi Genel secimlerin yapilma suresi bes yilda birden dort yilda bire dusuruldu Cumhurbaskaninin meclis tarafindan degil halk tarafindan iki turlu oylamayla secilmesi kararlastirildi yedi yil olan gorev suresi bes yila dusurulerek iki kez secilebilmesinin onu acildi Degisiklik paketi mecliste 376 oyla kabul edildi Cumhurbaskani Ahmet Necdet Sezer yapilan degisiklikleri rejimi sikintiya sokar elestirisiyle veto etti Degisiklik paketi ayni sekilde tekrar sunularak 370 oyla kabul edildi Anayasa degisiklikleri 21 Ekim 2007 tarihinde yapilan halk oylamasinda 68 95 lik kabul oyuyla yururluge girdi 2007 genel secimleri CHP nin 2007 genel secimlerinde sehirlere gore aldigi oy oranlari acik kirmizi en az koyu kirmizi en fazla olacak sekilde 2007 secimlerinde CHP oylarin 20 88 ini alarak ikinci oldu Buna karsin iktidardaki AK Parti oylarin 46 58 ini alarak 341 milletvekilligi kazandi CHP 112 milletvekili kazandi 112 milletvekilinin 13 u DSP ile yapilan ittifak kapsaminda secildi ayrilmalari ile CHP yeni doneme 99 milletvekili ile basladi Basin ve parti ici muhalefet bu sonuclardan dolayi Deniz Baykal a sert elestirilerde bulundular ancak secimlerden iki gun sonra gazetecilerin karsisina gecen Deniz Baykal istifa etmeyecegini acikladi CHP nin boykot ettigi oylamalarin ucuncusunde 28 Agustos 2007 tarihinde AK Parti Kayseri milletvekili Abdullah Gul Turkiye Cumhuriyeti nin 11 cumhurbaskanligina secildi CHP yeni cumhurbaskani ile zorunlu haller disinda temaslarinin olmayacagini acikladi 2008 yilinin Ocak ayinda Basbakan Recep Tayyip Erdogan tarafindan gundeme getirilen universitelerde bas ortusu serbestisi onerisine muhalefet partilerinden MHP destek verirken CHP siddetle karsi cikti Anayasa degisikligi Subat ayi baslarinda Meclis ten gecerken CHP Anayasa Mahkemesi ne basvurdu 5 Haziran 2008 tarihinde Anayasa Mahkemesi CHP nin talebini kabul ederek basortusu serbestisini engelledi Mart 2008 de yapilan CHP 32 Olagan Kurultayi oncesinde bir onceki donemin grup baskanvekili Samsun milletvekili Haluk Koc genel baskan aday adayligini acikladi 26 27 Nisan 2008 tarihlerinde Ankara da yapilan 32 Olagan Kurultay da aday adaylarindan hicbiri aday olabilmek icin gerekli 253 imzayi toplayamayinca 1016 delegenin imzasi ile secimlere tek aday olarak giren Deniz Baykal genel baskanlik seciminde 1105 oyun 1021 ini alarak onuncu defa CHP Genel Baskani secilmeyi basardi 21 Aralik 2008 tarihinde Ankara da toplanan CHP 14 Olaganustu Kurultayi nda program ve tuzuk degisiklikleri ele alindi 1994 ten bu yana kullanilan parti programi degistirildi 2009 yerel secimlerine yaklasilirken SHP genel baskani Murat Karayalcin partisinin genel baskanligindan ayrilarak 5 Aralik 2008 tarihinde CHP ye katildi ve partinin Ankara buyuksehir belediye baskan adayi oldu 2009 yerel secimlerinde CHP kazandigi 23 12 lik oranla Turkiye genelindeki oy oranini 2 24 artirdi CHP Istanbul buyuksehir belediye baskanligi secimlerinde 2004 teki oy oraninin ustune 7 88 oy orani ekledi ve gecen secimlerde AK Parti ile olan farki 16 4 ten 7 54 e indirdi Bu sonuclarin alinmasindan sonra CHP Istanbul il baskani Gursel Tekin ve belediye baskani adayi Kemal Kilicdaroglu parti icinde ve kamuoyunda daha cok on plana cikti Kilicdaroglu donemi ve parlamenter sistem 2010 2017Kemal KilicdarogluGenel Baskan secilmesi 22 23 Mayis 2010 tarihlerinde toplanacak olan 33 Olagan Kurultay a iki haftadan az bir sure kala genel baskan Deniz Baykal yine bir CHP milletvekili olan Nesrin Baytok ile birlikte yer aldigi one surulen kasetin metacafe com adli internet sitesinde 7 Mayis 2010 tarihinde yayinlanmasi sonucu 10 Mayis 2010 tarihinde duzenledigi basin aciklamasiyla yaklasik 15 yil 8 ay surdurdugu CHP genel baskanligi gorevinden istifa ettigini duyurdu Istifadan iki gun sonra parti sozcusu Mustafa Ozyurek Baykal in kurultaya katilmayacagini ve Baykal in gonlundeki ismin de herkesin oldugu gibi CHP grup baskanvekili Kemal Kilicdaroglu oldugunu soyledi Kilicdaroglu ise istifanin ve Ozyurek in aciklamasinin ardindan parti ici dengeleri gozeterek iki kez kurultayda aday olmayacagini soyledi Deniz Baykal in istifasinin ardindan Deniz Baykal in evinde cesitli Merkez Yonetim Kurulu uyeleri ve milletvekilleri ile partinin geleceginin konusuldugu gorusmelerde genel sekreter Onder Sav parti uyelerine Deniz Baykal i geri getireceklerini soyledi Ancak Kemal Kilicdaroglu kurultaya bes gun kala partinin hala genel baskan adaysiz kalmasindan rahatsiz olan bircok partilinin istegini ve halkin destegini goz onunde bulundurarak 17 Mayis 2010 tarihinde CHP grup baskanvekilliginden istifa ettigini ve 33 Olagan Kurultay da aday olacagini acikladi Deniz Baykal in genel baskanlik icin Kemal Kilicdaroglu nu onermesine ragmen bu oneriyi reddeden Onder Sav Kemal Kilicdaroglu nun ertesi gunku surpriz adayligindan sonra onu destekleyen ilk kisi olmus ve Deniz Baykal la beraber bircok CHP liyi sasirtmistir Deniz Baykal bu konudaki kirginligini Ben de bu surecte Kemal Kilicdaroglu nun olabilecegini onermistim ancak benim bu onerime karsi cikanlar bugun yan yana geldiler gizlendi ve basindan ogrendik Kacirarak yok sayarak yapmalari hos olmadi Yapilis bicimi disinda bir yanlis yok sozleriyle aciklamistir Sav in ardindan oncelikle diger grup baskanvekilleri Kemal Anadol ve Hakki Suha Okay in destegini alan Kilicdaroglu ardindan sirasiyla 60 CHP milletvekilinin 18 Mayis gunu Agri Antalya Izmir ve Samsun disindaki 77 il baskaninin ve 19 Mayis gunu de bu 4 il baskaninin destegini almistir 22 Mayis ta yapilan 33 Olagan Kurultay da Kemal Kilicdaroglu 1249 delegenin 1200 unun imzasiyla tek aday olarak secime girdi ve kullanilan 1197 oyun gecerli olan 1189 unu alarak CHP nin 7 genel baskani oldu Kurultayda dikkat ceken bir baska onemli hususta kamuoyunda kuskunler olarak bilinen bazi eski sosyal demokrat ve sol goruslu siyasetcilerin kurultaya katilmasi ve birlik mesajlari vermesidir Kilicdaroglu 1 Haziran daki ilk grup konusmasindan once Tunceli bagimsiz milletvekili Kamer Genc ile DSP milletvekili Emrehan Halici ya parti rozetlerini takti 2 milletvekilinin de katilimi ile CHP nin sandalye sayisi 99 a yukselirken bagimsiz milletvekili sayisi 10 a dustu 2010 halkoylamasi 12 Eylul 2010 halkoylamasindan 4 ay once genel baskan olan Kilicdaroglu genel baskan olduktan sonra yurt gezisine cikti Bu yurt gezilerinde halkin sorunlarini dinledi ve teskilatini yerinde denetledi Bu atmosferde halkoylamasinda hazirlandi Halkoylamasinda Adalet ve Kalkinma Partisi nin istedigi sonuc cikti Anayasa degisiklikleri 58 oranla kabul edildi 11 Kasim 2010 tarihinde Yargitay Cumhuriyet Bassavcisi Abdurrahman Yalcinkaya CHP ye 2008 yilinda Olaganustu Tuzuk Kurultayi nda yapilan degisikliklerin uygulanarak yonetimin buna gore duzenlenmesi gerektigini belirten bir yazi gonderdi Bunun uzerine Kilicdaroglu Mayis ayinda secilen Merkez Yonetim Kurulunu dagitti Yerine tuzuk geregince Genel Baskan Genel Baskan yardimcilari ve Genel Sekreter den olusan yeni MYK yi acikladi Bu MYK da Genel Sekreter Onder Sav a yer vermedi Boylece Onder Sav in 10 yil suren Genel Sekreterlik gorevi son buldu 17 Kasim 2010 tarihinde Parti Meclisinin yeniden secilmesi icin Olaganustu Kurultay a cagirdi Yapilan PM seciminde Onder Sav Kemal Anadol Hakki Suha Okay gibi partinin onemli isimleri liste disinda kaldi 2011 genel secimleri ve 34 Kurultay CHP nin 2011 genel secimlerinde sehirlere gore aldigi oy oranlari 2011 genel secimlerinde CHP onceki secimlere gore oylarini 4 milyon artirdi ve 25 98 oy alarak mecliste 135 sandalyeye sahip oldu Ana muhalefet olarak kalmaya devam etti CHP den milletvekili secilen Mustafa Balbay ile Mehmet Haberal in tahliyelerinin reddedilmesiyle 28 Haziran da Kilicdaroglu CHP nin basina kapali grup toplantisindan sonra yaptigi aciklamada Halkin sectigi milletvekillerinin yemin etmesine izin vermeyen antidemokratik ve hukuk disi uygulamalarin parcasi olmayacaklarini ifade etti ve Bu anlayis ilke ve demokrasi inanciyla yeminleri engellenen milletvekili arkadaslarimiza yemin etme yolu acilmadikca biz CHP milletvekilleri de yemin etmeyecegiz diye ekledi TBMM de yeni donemin ilk oturumu ve yemin toreni 28 Haziran da yapildi fakat CHP Genel Kurul a katilmasina ragmen gecici meclis baskan olan Oktay Eksi haric diger CHP liler yemin etmedi 8 ve 11 Temmuz 2011 tarihlerinde AK Parti ve CHP arasinda yapilan gorusmelerin ardindan iki parti anlasmaya varinca CHP li milletvekilleri 11 Temmuz da Genel Kurul a Egemenlik Milletindir pankartiyla gelerek yemin ettiler 30 Mart 2012 tarihinde yapilan olaganustu kurultayda CHP tuzugu yenilendi On secim zorunlu hale getirildi 33 kadin kotasi getirildi 10 genclik kotasi konuldu Kemal Kilicdaroglu 17 18 Temmuz 2012 tarihinde yapilan 34 Olagan Genel Kurultayda 1164 oyun tamamini alarak yeniden genel baskanliga secildi 2014 secimleri ve 18 Olaganustu Kurultay 5 Eylul 2014 tarihinde Ankara da gerceklestirilen CHP 18 Olaganustu Kurultayi nda Muharrem Ince ve Kemal Kilicdaroglu Cumhuriyet Halk Partisi 2014 cumhurbaskanligi seciminde Milliyetci Hareket Partisi ile ortak aday cikarma karari aldi ve Islam Isbirligi Teskilati eski genel sekreteri Ekmeleddin Ihsanoglu nu aday gosterdi Ekmeleddin Ihsanoglu nun secimlerde 38 44 oy alarak kaybetmesi uzerine CHP de muhalifler hareketlendi Genel Baskan Kemal Kilicdaroglu muhaliflerin olaganustu kurultay icin yeterli imzayi bulamayacagini dusunerek tuzugun kendine verdigi yetkiyle kurultayi toplama karari aldi Ayni gun CHP Yalova Milletvekili ve Grup Baskanvekili Muharrem Ince yapilacak 18 Olaganustu Kurultay da Kemal Kilicdaroglu na karsi adayligini acikladi 5 Eylul 2014 te Ankara da duzenlenen kurultayda Kilicdaroglu 740 oyla tekrar genel baskan secildi Ince 415 oy aldi 2015 genel secimleri CHP nin 2015 genel secimlerinde acikladigi Yasanacak Bir Turkiye bildirgesini aciklamasi Yasanacak Bir Turkiye logosuCHP nin Haziran 2015 genel secimlerinde sehirlere gore aldigi oy oranlariCHP nin Kasim 2015 genel secimlerinde sehirlere gore aldigi oy oranlari acik kirmizi en az koyu kirmizi en fazla olacak sekilde Parti Meclisinin aldigi karar dogrultusunda 29 Mart 2015 tarihinde 7 Haziran 2015 te duzenlenecek milletvekilligi secimleri icin partinin adaylarini belirlemek uzere on secim duzenlendi Il secim kurullarinin gozetiminde 45 secim bolgesinde gerceklestirilen on secimde Genel Baskan Kilicdaroglu Izmir 2 nci bolgeden oylarin yaklasik yuzde 85 ini alarak birinci cikmayi basarirken 11 milletvekili aday listelerine giremedi 7 Haziran 2015 tarihinde yapilan genel secimlerde yaklasik 25 oy alan CHP 132 milletvekilligi kazandi 2011 secimlerine gore oy kaybi yasansa da CHP secmeninin secim barajini gecmesi icin HDP ye stratejik oy vermis oldugunun yaygin olarak kabullenilmesi nedeniyle yenilgi psikolojisi hissedilmedi Buna ragmen CHP Guneydogu Anadolu Bolgesi nde siyasi olarak neredeyse yok oldu Iktidardaki Adalet ve Kalkinma Partisi nin TBMM deki sayisal ustunlugu kaybettigi secimlerin ardindan Kilicdaroglu MHP Genel Baskani Devlet Bahceli ye birlikte hukumet kurmalari halinde basbakan olmasi yonunde cagrida bulundu CHP liderinin kendine yaptigi basbakanlik teklifine Bahceli olumsuz yanit verdi Cumhurbaskani nin hukumeti kurma yetkisi verdigi AK Parti Genel Baskani Ahmet Davutoglu 13 Temmuz da koalisyon gorusmeleri kapsaminda Kilicdaroglu ile bir araya geldi Boylece Turkiye de 16 yil sonra ilk defa hukumet kurulmasi icin koalisyon gorusmeleri gerceklestirilmis oldu Hukumet kurma girisimlerinin basarisizlikla sonuclanmasi uzerine Davutoglu 63 Hukumet i kurma gorevini Cumhurbaskani Erdogan a 18 Agustos ta iade etti Erdogan Davutoglu disinda ikinci kez hukumeti kurma gorevlendirmesi yapmadi ve 26 Agustos ta anayasa geregi yenileme secimi yapilmasi karari verdi 1 Kasim da yapilacak secimlere kadar gorev yapacak secim hukumetinde Anayasa geregi tum partilerin hukumette temsil edilmesi zorunlulugu vardi Davutoglu TBMM de temsil eden partilerden kendi belirledikleri isimlere bakanlik onerisi yapti CHP ve MHP bu surecte hukumete bakan vermeyecegini acikladi 1 Kasim da yenilenen secimde AK Parti yuzde 49 oya cikarak 317 milletvekili ile tekrar tek basina iktidar oldu CHP nin oylari ise yuzde 25 e cikti 16 Ocak 2016 tarihinde duzenlenen Cumhuriyet Halk Partisi nin CHP 35 Olagan Kurultayi nda Genel Baskanlik secimine tek aday olarak giren Kemal Kilicdaroglu 1238 delegeden 960 inin oyunu alarak 4 kez genel baskan secildi 15 Temmuz darbe girisimi CHP 15 Temmuz darbe girisiminin 2016 ardindan 21 Temmuz da Turkiye genelinde ilan edilen olaganustu hale karsi cikti 24 Temmuz 2016 da partilerustu Taksim Mitingi duzenlendi Darbe girisimi sonrasinda baslatilan ve Demokrasi Nobeti olarak adlandirilan darbe karsiti gosterilerin sonuncusu olan 7 Agustos taki Yenikapi Mitingi ne Cumhurbaskani Erdogan Basbakan Binali Yildirim CHP Genel Baskani Kemal Kilicdaroglu MHP Genel Baskani Devlet Bahceli eski Cumhurbaskani Abdullah Gul ve Genelkurmay Baskani Hulusi Akar da katildi HDP ise davet edilmedi 15 Temmuz darbe girisiminin ardindan Devlet Bahceli nin cumhurbaskanligi sistemi aciklamasi ile AK Parti ve MHP heyetleri arasinda baslayan gorusmeler sonucunda AK Parti nin hazirladigi teklif TBMM Anayasa Komisyonuna geldi Cumhuriyet Halk Partisi 18 maddelik yasa tasarisinin hem TBMM deki gorusmeleri sirasinda hem de tasarinin dogrudan yururluge girmesi icin gerek olan 367 barajinin altinda kalmasi nedeniyle 16 Nisan 2017 tarihinde yapilan referandum oncesinde tasariya karsi sert bir muhalefet yuruttu Yuksek Secim Kurulu nun muhursuz oylari gecerli saymasinin yasaya aykiri oldugunu savunan CHP nin referandumun iptali icin YSK ya yaptigi basvuru reddedildi 2017 deki Adalet Yuruyusu sirasinda Kemal KilicdarogluKilicdaroglu donemi ve baskanlik sistemi 2017 2023Adalet Yuruyusu 15 Haziran 9 Temmuz 2017 tarihleri arasinda Kilicdaroglu onculugunde baslayip cesitli isimlerin ve gruplarin katilimiyla buyuyen Ankara dan Istanbul a kadar adalet talebiyle Adalet Yuruyusu gerceklestirildi Kilicdaroglu yuruyus kararini 14 Haziran 2017 de Milli Istihbarat Teskilati na ait TIR larin goruntulerini Cumhuriyet gazetesinin eski genel yayin yonetmeni Can Dundar a verdigi suclamasiyla yargilanan CHP Istanbul Milletvekili Enis Berberoglu nun yirmi bes yil hapis cezasi almasi ve tutuklanmasina karari verilmesi sonrasinda aldi Yuruyusun nedenleri arasinda 15 16 Temmuz 2016 tarihleri arasinda Turk Silahli Kuvvetleri bunyesinde kendilerini Yurtta Sulh Konseyi olarak tanimlayan bir grup asker tarafindan gerceklestirilen darbe girisiminden sonra cikarilan kanun hukmunde kararnamelerin uzun sureli olmasi bu yetkinin FETO ile mucadelenin onune gecilip butun muhalif kesimlerle mucadeleye donusmesi milletvekillerin tutuklanmasi universite hocalarinin baris bildirisine imza atanlar dahil meslekten atilmasi da gosterildi Yuruyus 15 Haziran 2017 de Ankara da Guven Park ta basladi ve 9 Temmuz 2017 de Maltepe de sonlandi 420 kilometrelik yolu 25 gunde yuruyen Kilicdaroglu yuruyusun sonunda Maltepe de bir miting de duzenledi 2018 genel secimleri ve 36 Kurultay CHP nin adayi Muharrem Ince nin 2018 Turkiye cumhurbaskanligi secimi icin aday ilan edildigi an 3 4 Subat 2018 tarihlerinde Ankara da yapilan 36 Kurultay da 1237 gecerli oydan 790 in oyunu alan Kemal Kilicdaroglu yeniden genel baskan secildi Muharrem Ince ise 447 oyda kaldi Parti Meclisi PM seciminde ise Kilicdaroglu nun anahtar listesinde olup da delegeden yeterli oyu alamayan aralarinda Sezgin Tanrikulu ve Mehmet Bekaroglu nun da oldugu 7 kisi liste disi kaldi Diger yandan Kilicdaroglu nun listesine almadigi Genel Baskan Yardimcisi Erdal Aksunger ve eski Genel Baskan Yardimcisi Gokhan Gunaydin ile milletvekilleri Tuncay Ozkan Haluk Peksen Ali Seker Gaye Usluer ve Necati Yilmaz listeyi delerek PM ye girdi TBMM 20 Nisan 2018 tarihinde 381 milletvekilinin oyuyla cumhurbaskani ve milletvekili secimlerinin 3 Kasim 2019 tarihi yerine 24 Haziran 2018 tarihinde yapilacagini kararlastirdi Erken secim kararinin ardindan ortak cumhurbaskani adayi arayisi sonucsuz kalan ve her partinin kendi adayiyla cumhurbaskanligi icin yarismasinda karar kilan muhalefet partileri parlamento secimlerinde ise ittifakla secime gitme karari aldi Millet Ittifaki 5 Mayis 2018 tarihinde Kemal Kilicdaroglu IYI Parti Genel Baskani Meral Aksener Saadet Partisi Genel Baskani Temel Karamollaoglu ve Demokrat Parti Genel Baskani Gultekin Uysal in Partiler Arasi Secim Isbirligi Bildirisi ni imzalamalariyla kuruldu Cumhuriyet Halk Partisi milletvekilleri Ozturk Yilmaz ve Didem Engin 20 Nisan 2018 de Cumhurbaskanligi na aday adayi olduklarini ilan etti Parti Sozcusu Bulent Tezcan Yilmaz ve Engin in aciklamalarinin ciddiye alinmamasi gerektigini belirtti CHP Parti Meclisi cumhurbaskani adayini belirleme yetkisini Genel Baskan Kemal Kilicdaroglu na verdi Kilicdaroglu kendinin aday olmayacagini belirlenecek aday icin calisacagini acikladi CHP 4 Mayis 2018 tarihinde 110 milletvekilinin imzasiyla aldigi grup karariyla Muharrem Ince yi aday gosterdi Bir gun sonra Ince nin adaylik basvurusu YSK ya iletildi Kilicdaroglu 26 Mayis 2018 de partisinin secim bildirgesini acikladi ve milletvekili adaylarini tanitti 24 Haziran 2018 tarihinde duzenlenen Cumhurbaskanligi seciminin ilk turunda Recep Tayyip Erdogan yeniden Cumhurbaskani secilirken CHP nin adayi Muharrem Ince oylarin 30 64 unu alarak ikinci oldu Ince nin secim gecesi kamuoyunun karsisina cikmamasi ve gazeteci Ismail Kucukkaya ya gonderdigi Adam Kazandi mesajiyla Erdogan in galibiyetini kabul etmesi ozellikle CHP tabaninda tepkilere neden oldu Ince nin kaybetmesine ragmen hem 1983 genel secimlerinden sonra ilk kez Turkiye capinda CHP nin oy oranini 30 un uzerine tasimasi hem de partisinin milletvekilligi genel secimlerindeki oyunun 8 puan ustunde oy almasi dikkat cekici sayildi Milletvekilligi secimlerinde ise 22 65 oy orani ile 146 milletvekilligi kazanildi Oylarin onemli bir kisminin CHP den geldigi Millet Ittifaki Turkiye genelinde 34 e yakin bir oy oranina ulasti Secimlerin ardindan olaganustu secimli genel kurultay icin imza kampanyasi yapan ve aralarinda eski Eskisehir Milletvekili ve Parti Meclisi Uyesi Gaye Usluer ile Bilecik Milletvekili Yasar Tuzun un de bulundugu Cagri Grubu nun topladigi imzalar CHP Genel Merkezi tarafindan olumsuz cevaplandi 2019 yerel secimleri CHP Genel Baskani Kilicdaroglu Ankara Buyuksehir Belediye Baskani Yavas ve Istanbul Buyuksehir Belediye Baskani Imamoglu ile birlikte Mart 2023 2018 genel secimleri nde uygulanan ittifak modelinin fiili olarak 31 Mart 2019 Yerel Secimlerinde de surmesinin etkisiyle Kemal Kilicdaroglu liderligindeki CHP onemli bir basariya imza atti CHP buyuksehir belediye baskanligi secimlerinde 2014 e gore toplam oy oranini yuzde 13 5 artirarak aday gosterdigi 19 belediyeden 11 ini kazandi En buyuk basari ise 30 yil aradan sonra Istanbul ve Ankara belediye baskanliklarinin kazanilmasi oldu Boylece Turkiye nin en buyuk 3 kenti de CHP li baskanlarin idaresine gecti Ittifak modelinin kentlesmenin yogun ve sosyo ekonomik duzeyin yuksek oldugu buyuksehirlerde en buyuk avantaji sagladigi gorulen CHP Istanbul ve Ankara nin disinda cogu Cumhur Ittifaki nin elinde olan Antalya Adana Mersin Bilecik Bolu Kirsehir Artvin ve Ardahan belediye baskanliklarini da elde etti YSK nin Istanbul Istanbul Buyuksehir Belediye Baskanligi secimlerini iptal etmesiyle siyasette yeni bir surec basladi 31 Mart ta CHP adayi Ekrem Imamoglu nun kazandigi secimler 6 Mayis 2019 gunu YSK tarafindan kamu gorevlisi olmayan sandik kurulu baskan ve uyelerinin secimde gorevlendirilmesi gerekcesiyle 4 e karsi 7 oyla iptal edildi 23 Haziran 2019 tarihinde tekrar edilen secimlerde oyunu daha da artiran Imamoglu elde ettigi yuzde 54 22 oy oraniyla tarihi sayilabilecek bir basari elde etti 1977 den sonra en yuksek oy oraniyla bu goreve secilen baskan olan Imamoglu 1994 ten beri Milli Gorus AK Parti cizgisindeki baskanlar tarafindan yonetilen Istanbul Buyuksehir Belediyesi ndeki bu gelenege de son verdi 37 Kurultay Kurultayin logosu 28 29 Mart 2020 tarihinde yapilmasi planlanan 37 Olagan Kurultay COVID 19 pandemisi nedeniyle 25 26 Temmuz a ertelendi Genel Baskan Kilicdaroglu tek aday olarak girdigi genel baskanlik seciminde 1318 delegeden 1251 inin oyunu alarak yeniden genel baskan secildi Bu kurultayda butun delegelerin oy birligi ile Ikinci Yuzyila Cagri Beyannamesi isimli bir manifesto kabul edildi Ikinci Yuzyila Cagri Beyannamesi CHP nin gecmiste yayimladigi Halkcilik Programi Dokuz Umde 12 Temmuz Beyannamesi Ilk Hedefler Beyannamesi Akgunlere gibi belgelerinin gunumuz kosullarindaki devami niteliginde oldugu degerlendirilen 13 maddelik bu beyanname 25 Temmuz 2020 tarihinde Kemal Kilicdaroglu tarafindan halka ilan edildi Yeni bir anayasa ile Guclendirilmis parlamenter sisteme gecilecektir Basta Kurt sorununun TBMM onculugunde cozumu olmak uzere Turkiye nin toplumsal baris ve huzuru saglanacaktir Turkiye nin tam bagimsizligi demokrasisi ve uniter yapisi guclendirilecektir Devlet yonetiminde ve toplumsal duzende liyakat sistemi hakim kilinacaktir Secim yasasi degisecek milletin vekilini millet sececektir Siyasi Ahlak Yasasi cikarilacaktir Kamu Ihale Kanunu rekabet ve seffafligi saglayacak sekilde yeniden duzenlenecektir Sayistay gercek islevine kavusturulacak Ulusal Vergi Konseyi ve TBMM de Kesin Hesap Komisyonu kurulacaktir Guclu bir stratejik planlama teskilati kurulacaktir Egitim sistemi tum bilesenlerin ortak cabasiyla yeniden yapilandirilacaktir Gelecek nesiller icin Ekosistem Hakki korunacaktir Guclu sosyal devletin ilk adimi olarak Aile Destekleri Sigortasi Kurumu kurulacaktir Yeni bir Merkez Yerel dengesi kurulacaktir Ortadogu Baris ve Isbirligi Teskilati kurulacaktir 2023 genel ve cumhurbaskanligi secimleri Bu alt basligin genisletilmesi gerekiyor Sayfayi duzenleyerek yardimci olabilirsiniz Ozel donemi 2023 gunumuzOzgur Ozel 2023 yilinda yapilacak 38 Cumhuriyet Halk Partisi Olagan Kurultayi nda genel baskanlik icin aday olacagini acikladi CHP genel baskani Kemal Kilicdaroglu CHP nin gelecegi hakkinda yaptigi aciklamalarda partiyi bilgili birikimli iyi bir sosyal demokrata devredecegini soyledi Ancak bu ifadeye tepki gosteren bazi partililer Kilicdaroglu nun partiyi demokratik bir sekilde yonetemedigi elestirilerinde bulundular Ozellikle Ozgur Ozel Kilicdaroglu nun bu tanimlamayi kendine ve diger potansiyel rakiplere yonelik olarak yaptigini savundu Ozel partinin ic demokrasisinin onemine vurgu yaparak partinin liderinin demokratik yollarla secilmesi gerektigini dile getirdi Ayrica Kilicdaroglu nun ama gorunur hale gelmesi lazim ifadesine de tepki gosterdi ve boyle bir kisinin nerede oldugunu ve hangi gorevlerde denendigini sordu Kemal Kilicdaroglu nun partiyi guvenli bir limana teslim etmek benzetmesine de itiraz eden Ozel bu ifadeyi O gemiyi tehlikeli sulara kim surukledi sorusuyla elestirdi 5 Kasim 2023 te gerceklestirilen kongrede rakibi ve mevcut genel baskan Kemal Kilicdaroglu karsisinda 2 turda 812 oy ile CHP genel baskani secildi 5 Kasim 2023 tarihinde Rize de duzenlenen bir toplu acilis toreninde AK Parti Genel Baskani ve Cumhurbaskani Recep Tayyip Erdogan Ozel in Selahattin Demirtas ve Osman Kavala ya selam vermesini sert bir dille elestirdi 6 Kasim 2023 te Ozel Erdogan in stresini anladigini ve bundan sonra her gecen gunun Erdogan icin daha zor kendileri icin daha moralli olacagini belirterek Erdogan a Cumhuriyet Halk Partisi nden endise etmeye devam etsin seklinde cevap verdi 11 Kasim 2023 tarihinde de ana muhalefet partisi tarafindan ilk kez kurulan golge kabine yapisini duyurarak I Turkiye Golge Kabinesi ni MYK uyeleri arasindan kurmustur 2024 yerel secimleri Turkiye 31 Mart 2024 tarihinde yerel yoneticilerini secti CHP bu secimden 46 yil aradan sonra birinci parti olarak cikti ve yerelde iktidar konumuna gecti Mevcut Buyuksehirlerinin Hatay haric hepsini koruyup ek olarak Bursa Balikesir Denizli Afyon ve Manisa Buyuksehir Belediyelerini kazandi Anadolu nun ic kesimlerinde pek cok Il belediyesini kazanan CHP Kirklareli Belediyesi ve Hatay Buyuksehir Belediyesini resmi olmayan sonuclara gore kaybetti Cumhuriyet Halk Partili basbakanlar Adi Dogum Olum Fotograf Gorev donemi Toplam gorev suresi1 Ismet Inonu 1884 1973 1923 1924 1925 1937 1961 1965 16 yil 11 ay 24 gun2 Fethi Okyar 1880 1943 1924 1925 3 ay 11 gun3 Celal Bayar 1883 1986 1937 1939 1 yil 3 ay 2 gun4 Refik Saydam 1881 1942 1939 1942 3 yil 5 ay 14 gun Ahmet Fikri Tuzer vekaleten 1878 1942 1942 1 gun5 Sukru Saracoglu 1887 1953 1942 1946 4 yil 29 gun6 Recep Peker 1889 1950 1946 1947 1 yil 34 gun7 Hasan Saka 1885 1960 1947 1949 1 yil 3 ay 38 gun8 Semsettin Gunaltay 1883 1961 1949 1950 1 yil 3 ay 36 gun9 Bulent Ecevit 1925 2006 1974 1977 1978 1979 2 yil 8 ay 29 gunKaynakca Arsivlenmis kopya PDF 12 Temmuz 2018 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 18 Ekim 2021 CHP Tarihcesi 22 Aralik 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde CHP Resmi Internet Sitesi Salomon Ruysdael 2002 New Trends in Turkish Foreign Affairs Bridges and Boundaries iUniverse s 214 ISBN 978 1 4759 1899 1 Emin Fuat Keyman 2007 Remaking Turkey Globalization Alternative Modernities and Democracy Lexington Books s 97 ISBN 978 0 7391 1815 3 Gulsum Tutuncu Esmer PDF 10 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 17 Temmuz 2019 Bozarslan Mahmut In Turkey Erdogan challenger attracts solid Kurdish support a decisive vote Al Monitor 15 Mayis 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Mayis 2024 CHP nin kurulusu 26 Aralik 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde CHP Resmi Internet Sitesi Murat Sofuoglu 26 Ocak 2018 TRT World 17 Temmuz 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Temmuz 2019 Encyclopaedia Britannica Fifteenth Edition 1 28 Aralik 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde gulsunbilgehan com tr Ataturk un CHP Program ve Tuzukleri Dogu Perincek Kaynak Yayinlari 11 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde 2 Basim sf 81 ISBN 978 975 343 526 0 Serbest Cumhuriyet Firkasi 30 Ocak 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ataturk net Kemal Gozler 16 Eylul 2007 Anayasa gen tr 2 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Ancak 1930 yilinda CHP de Silifke ilini Serbest Firkaya oy verdigi icin ilce haline getirmistir Dolayisiyla bu uygulamanin eski ornegi de vardir Menderes Aydin 2011 Demokrasiden Darbeye Babam Adnan Menderes 2 Baski Dogan Egmont Yayincilik s 154 Ataturk un CHP Program ve Tuzukleri 11 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Dogu Perincek Kaynak Yayinlari 2 Basim sf 128 ISBN 978 975 343 526 0 1930 lar Turkiye sinde Kemalizm Algilamalari 11 Subat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Hakki Uyar Ataturk un CHP Program ve Tuzukleri 11 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Dogu Perincek Kaynak Yayinlari 2 Basim sf 171 ISBN 978 975 343 526 0 Ataturk un CHP Program ve Tuzukleri 11 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Dogu Perincek Kaynak Yayinlari 2 Basim sf 172 ISBN 978 975 343 526 0 CHP 1919 2009 Hikmet Bila Dogan Kitap 4 Baski sf 62 ISBN 978 605 111 003 5 Belgenet net Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi ktay2 isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme Turkiye de Cok Partili Hayata Geciste Etkili Olan Dis Faktorlerin Degerlendirilmesi PDF iibfdergi sdu edu tr 23 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 23 Agustos 2022 Turkiye de Cok Partili Sisteme Gecis Ic ve Dis Dinamiklerin Analizi dergipark org tr s 477 1 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Eylul 2022 CHP 1919 2009 Hikmet Bila Dogan Kitap 4 Baski sf 97 ISBN 978 605 111 003 5 Aydinlik 22 Mart 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Mart 2020 Yasli Fatih 2014 AKP Cemaat Sunni Ulus 2017 bas Istanbul Yordam Kitap s 70 ISBN 978 605 9046 18 3 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim a b 2 26 Aralik 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde CHP Resmi Internet Sitesi 1954 Genel Secimi Sonuclari 12 Mayis 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde Yeni Safak Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi chp org tr2 isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme 9 Kasim 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Agustos 2010 3 26 Aralik 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde CHP Resmi Internet Sitesi 4 26 Aralik 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde CHP Resmi Internet Sitesi 5 26 Aralik 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde CHP Resmi Internet Sitesi Belgenet net 6 26 Aralik 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde CHP Resmi Internet Sitesi Belgenet net 1973 Yili Yerel Secim Sonuclari 29 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Yerelnet org tr CHP nin Reddi Mirasi Orhan Akbulut Yazan Dr Metehan Akbulut Ubuntu Yayinlari Antalya 2021 400 Sayfa ISBN 9786057052346 Sayfa 221 Yalcin Dogan Dar Sokakta Siyaset 1980 1983 Tekin Yayinevi 1985 Istanbul Sayfa 75 76 CHP nin Reddi Mirasi Orhan Akbulut Yazan Dr Metehan Akbulut Ubuntu Yayinlari Antalya 2021 400 Sayfa ISBN 9786057052346 Sayfa 329 Ek 16 Bulent Ecevit in CHP Genel Baskanligi ndan istifasi hakkindaki basin aciklmasi tam metin Belgenet net a b Belgenet net a b CHP 95 inci kurulus yil donumunu kutluyor www aa com tr 9 Eylul 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Temmuz 2022 CHP nin Kurultaylar tarihi CNN Turk 11 Aralik 2018 9 Ocak 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Ocak 2024 Ayin Tarihi 13 Aralik 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Basin Yayin ve Enformasyon Genel Mudurlugu Turk Aday gosterilmek istenenler militan degil 1 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde NTV 26 Subat 2010 www hurriyet com tr 6 Temmuz 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Kurulusundan bugune CHP Son Dakika Haberler www hurriyet com tr 2 Aralik 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Temmuz 2022 www cumhuriyet com tr 6 Temmuz 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Belgenet net 2002 Yili Genel Secim Sonuclari arsiv ntv com tr 29 Ocak 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Temmuz 2022 Belgenet net Siirt secimleri iptal 14 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Radikal 2 Aralik 2002 Erdogan 116 gunde nasil Basbakan oldu 21 Mart 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Vatan 16 Mart 2009 2 Mart 2003 tarihli Milliyet gazetesi 2004 Yili Yerel Secim Sonuclari 6 Aralik 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Yerelnet org tr Sarigul CHP den ihrac edildi 12 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Hurriyet 25 Mart 2005 aktifhaber com 26 Aralik 2006 22 Mart 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Mart 2014 Baykal Erdogan aday olursa oylamaya katilmayiz Milliyet 27 Aralik 2006 22 Mart 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Mart 2014 Erdogan grup toplantisinda Gul un ismini acikladi Milliyet 24 Nisan 2007 22 Mart 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Mart 2014 27 Nisan 2007 Meclis te 368 kisi var iddiasi Hurriyet 6 Nisan 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Mart 2014 Genelkurmay geceyarisi aciklama yapti Yeni Safak 27 Nisan 2007 10 Mayis 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Mart 2014 Cumhurbaskanligi seciminin ilk turu iptal NTV com 1 Mayis 2007 8 Subat 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Agustos 2007 Anayasa degisiklik paketi bugun yayimlandi referandum sureci basladi memurlar net 16 Haziran 2007 26 Mart 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Mart 2014 Sabah 27 Mayis 2007 11 Nisan 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Mart 2014 Sezer den veto Milliyet 26 Mayis 2007 26 Mart 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Mart 2014 5 5 yasasi aynen kabul internethaber com 31 Mayis 2007 26 Mart 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Mart 2014 Sabah 21 Ekim 2007 3 Mayis 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Mart 2014 Belgenet net 10 da 10 yapti olu kirik baglanti Vatan 27 Nisan 2008 CHP nin yeni programi kabul edildi 22 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Vatan 21 Aralik 2008 Baykal Halk yeni gorev mesaji verdi 26 Ocak 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde NTV 1 Nisan 2009 Ve Baykal istifa etti 12 Mayis 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde NTV 10 Mayis 2010 Baykal kurultaya katilmiyor 13 Mayis 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde NTV 10 Mayis 2010 Kilicdaroglu Aday olmayacagim 12 Mayis 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde NTV 10 Mayis 2010 Kilicdaroglu adayligini acikladi 20 Mayis 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Milliyet 1 Haziran 2010 Baykal kadere degil bicime kirgin 21 Mayis 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde NTV 19 Mayis 2010 77 il baskani Gandi dedi 22 Mayis 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Hurriyet 19 Mayis 2010 CHP de bir rekor 25 Mayis 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Vatan 22 Mayis 2010 Kilicdaroglu secildi 25 Mayis 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Vatan 22 Mayis 2010 Kilicdaroglu CHP grubunda konustu 4 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Hurriyet 19 Mayis 2010 PDF 31 Ekim 2014 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 11 Temmuz 2011 TBMM siralarinda CHP var yemin yok 18 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Temmuz 2011 Yemin eden tek CHP li 18 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Temmuz 2011 CHP iki hafta sonra yemin ediyor 15 Temmuz 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Temmuz 2011 13 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Temmuz 2012 Kilicdaroglu yeniden genel baskan NTVMSNBC com 5 Eylul 2014 5 Eylul 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Eylul 2014 Il il CHP on secim sonuclari 12 Haziran 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde sozcu com tr 7 Haziran seciminin 8 sonucu BBC Turkce 8 Haziran 2015 20 Haziran 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Subat 2020 TRT Haber 21 Agustos 2015 1 Subat 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Subat 2020 Gazete Duvar 24 Agustos 2019 1 Subat 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Subat 2020 Olaganustu hal TBMM den gecti Deutsche Welle 1 Subat 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Subat 2020 Rifat Basaran CHP den Taksim de Demokrasi Mitingi Hurriyet 5 Nisan 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Nisan 2020 Yenikapi da uc partinin katilimiyla Demokrasi ve Sehitler Mitingi BBC Turkce 10 Ocak 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Mayis 2020 YSK 16 Nisan referandumunun iptali icin yapilan basvurulari reddetti BBC Turkce 19 Nisan 2017 27 Aralik 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Subat 2020 CHP Parti Meclisi uyeleri belli oldu Milliyet 5 Subat 2018 3 Subat 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Subat 2020 CHP li Ozturk Yilmaz ve Didem Engin cumhurbaskanligi icin adayliklarini acikladi NTV 20 Nisan 2018 29 Nisan 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Nisan 2018 Ozturk Yilmaz ile Didem Engin CHP yi karistirdi Yeni Safak 21 Nisan 2018 29 Nisan 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Nisan 2018 CHP PM Kilicdaroglu na ittifak yetkisi verdi Cumhuriyet 24 Nisan 2018 27 Nisan 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Nisan 2018 CNN Turk 26 Nisan 2018 28 Nisan 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Nisan 2018 Basaran Rifat Sonmez Selahattin Kolcu Gamze 4 Mayis 2018 CHP nin adayi resmen Muharrem Ince Ince den ilk sozler Hurriyet Ankara 4 Mayis 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Mayis 2018 CHP Ince icin YSK ya adaylik basvurusu yapti NTV 5 Mayis 2018 5 Mayis 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Mayis 2018 CHP de buyuk gun Kilicdaroglu secim bildirgesini acikladi Hurriyet 26 Mayis 2018 26 Mayis 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Mayis 2018 Sputnik Turkiye 17 Nisan 2019 17 Nisan 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Subat 2019 Eskisehir Ekspres 12 Agustos 2018 1 Subat 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Subat 2019 Gazete Duvar 26 Ekim 2019 2 Mart 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Mart 2020 Ittifak yapmak CHP ye nerede kazandirdi nerede kaybettirdi Odatv 8 Kasim 2019 11 Kasim 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Mart 2020 CHP 37 Olagan Kurultay icin gun sayiyor Anadolu Ajansi 8 Temmuz 2020 11 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Temmuz 2020 Sabah 25 Temmuz 2020 25 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Temmuz 2020 birgun net 23 Eylul 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Temmuz 2021 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi ikinciyuzyildergi com isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme a b 1 Temmuz 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Haziran 2022 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi birgun net2 isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme Haberturk Haberturk 14 Eylul 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Eylul 2023 a b Ozgur Ozel den Kilicdaroglu na iyi bir sosyal demokrat tepkisi Sehzademiz hangi kafeste gazeteduvar com tr 31 Ekim 2023 31 Ekim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Ekim 2023 Ozgur Ozel CHP de 13 yillik Kemal Kilicdaroglu donemine son veren degisimci yeni genel baskan BBC News Turkce 5 Kasim 2023 5 Kasim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Kasim 2023 Merkezi Haber 5 Kasim 2023 Erdogan dan Ozgur Ozel yorumu Al birini vur digerine Medyascope 5 Kasim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Kasim 2023 Ozgur Ozel den Erdogan a yanit Stresini anliyorum Cumhuriyet 11 Haziran 2023 6 Kasim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Kasim 2023