Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hırvatistan (Hırvatça: Hrvatska, Sırp-Hırvatça telaffuz: ) veya resmî adıyla Hırvatistan Cumhuriyeti (Hırvatça: Republika Hrvatska
Hırvatistan | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
  | |||||||||||||||||||||
| Başkent ve en büyük şehir | Zagreb 45°48′K 16°0′D / 45.800°K 16.000°D | ||||||||||||||||||||
| Resmî dil(ler) | Hırvatça | ||||||||||||||||||||
| Demonim | Hırvat | ||||||||||||||||||||
| Hükûmet | Üniter demokratik parlamenter cumhuriyet | ||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| Yasama organı | Sabor | ||||||||||||||||||||
| Tarihçe | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| Yüzölçümü | |||||||||||||||||||||
• Toplam | 56.594 km2 (124.) | ||||||||||||||||||||
• Su (%) | 0,23 | ||||||||||||||||||||
| Nüfus | |||||||||||||||||||||
• 2021 sayımı |  3.871.833 (128.) | ||||||||||||||||||||
• Yoğunluk | 68,4/km2 (152.) | ||||||||||||||||||||
| GSYİH (SAGP) | 2023 tahminî | ||||||||||||||||||||
• Toplam |  163 milyar $ (77.) | ||||||||||||||||||||
• Kişi başına | 42.530 $ (45.) | ||||||||||||||||||||
| GSYİH (nominal) | 2021 tahminî | ||||||||||||||||||||
• Toplam | 78 milyar $ (77.) | ||||||||||||||||||||
• Kişi başına | 20.537 $ (49.) | ||||||||||||||||||||
| Gini (2020) | 28.3 düşük | ||||||||||||||||||||
| İGE (2022) | 0.878 çok yüksek · 39. | ||||||||||||||||||||
| Para birimi | Euro (€) (EUR) | ||||||||||||||||||||
| Zaman dilimi | UTC+1 (OAS) | ||||||||||||||||||||
• Yaz (YSU) | UTC+2 (OAYS) | ||||||||||||||||||||
| Telefon kodu | 385 | ||||||||||||||||||||
| İnternet alan adı | .hr | ||||||||||||||||||||
Hırvatlar 6. yüzyılın sonlarında günümüz Hırvatistan topraklarına gelmiştir. 7. yüzyılda bölünmüşlerdir. Hırvatistan, ilk kez 7 Haziran 879 tarihinde Dük Branimir döneminde uluslararası alanda bağımsız olarak tanınmıştır. Tomislav, 925 yılında ilk kral olarak taç giyerek Hırvatistan'ı bir statüsüne yükseltti. hanedanlığının sona ermesinden sonra ortaya çıkan bir vârislik krizinin ardından, Hırvatistan 1102 yılında Macaristan ile bir birliğe girdi. 1527'de Osmanlı istilası tehdidiyle karşı karşıya kalan Hırvat Parlamentosu, Hırvat tahtı için Avusturya Arşidüklüğü'nden Ferdinand'ı seçti. Ekim 1918'de Zagreb'de Avusturya-Macaristan'dan bağımsız bir Sloven, Hırvat ve Sırp Devleti ilan edildi ve Aralık 1918'de bu devlet Yugoslavya Krallığı ile birleşti. Nisan 1941'de Yugoslavya'ya yapılan Mihver işgali sonrasında, II. Dünya Savaşı boyunca kısa dönem faşist bir kukla devlet olan Hırvatistan Bağımsız Devleti adı altında yönetilen ülke savaştan sonra Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti'nin kurucu ve bileşenleri arasında yer aldı. 25 Haziran 1991'de Hırvatistan bağımsızlığını ilan etti ve Bağımsızlık Savaşı, sonraki dört yıl boyunca başarıyla sürdü. 25 Haziran 1991'de bağımsızlığını ilan eden Hırvatistan, bağımsızlığın üzerine dört yıl boyunca süren bir savaş geçirdi.
Hırvatistan parlamenter sistem ile yönetilen bağımsız bir cumhuriyettir. Ülke Avrupa Birliği, Euro Bölgesi, Schengen Bölgesi, NATO, Birleşmiş Milletler, Avrupa Konseyi, OSCE, Dünya Ticaret Örgütü ve Akdeniz Birliği'nin kurucu üyesi olup OECD'ye katılma sürecindedir. Birleşmiş Milletler Barış Gücü faaliyetlerinde aktif olarak yer alan Hırvatistan, Uluslararası Güvenlik Destek Gücü'ne asker göndermiş ve 2008-2009 dönemi için Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nde geçici üyelik yapmıştır. 2000 yılından bu yana Hırvatistan hükûmeti özellikle boyunca ulaşım güzergâhlarına ve altyapı tesislerine yatırım yapmaktadır.
Hırvatistan bugün oldukça yüksek hayat standartları, ortalama ömür, okur-yazarlık oranları ve homojen gelir dağılımı oranlarıyla Orta Avrupa ülkeleri arasında yüksek eğitim, sağlık, yaşam kalitesi ve ekonomik dinamizm standartlarına sahiptir. Hırvatistan yüksek gelirli ekonomiye sahip gelişmiş bir ülkedir ve İnsani Gelişme Endeksi'nde 40. sırada yer almaktadır. Ülke gini katsayısına göre de dünyada gelir eşitsizliğinin en düşük olduğu ilk 20 ülke arasında yer almaktadır. Ülke ekonomisinin büyük bölümü hizmet sektörüne dayalıyken sanayi ve tarım diğer büyük sektörlerdir. Dünyada en çok turist çeken ilk 20 destinasyon arasında yer alan ülke için turizm önemli bir gelir kaynağıdır. 2000'li yıllardan bu yana altyapıya, özellikle de ndaki ulaşım yollarına ve tesislerine büyük yatırımlar yapmıştır. Hırvatistan ayrıca 2020'lerin başlarında kendisini bölgesel enerji lideri olarak konumuna getirdi ve , Krk adası açıklarındaki su üstü sıvılaştırılmış doğalgaz ithalat terminali aracılığıyla Avrupa'nın enerji arzının çeşitlendirilmesine katkıda bulunmaktadır.Avrupa Birliği ülkenin en önemli ticaret ortağıdır. Hırvatistan ve alanında çok sayıda kamu kurumunu ve kurumsal yatırımlar yoluyla desteklerken, evrensel bir sağlık sistemi ve sağlamaktadır.
Etimoloji
Hırvatistan'ın yerli olmayan , Kuzey-Batı Slavcasındaki *Xərwate sözcüğünden türemiş olan Orta Çağ Latincesindeki Croātia kelimesinden türemiştir. Batı Slav dillerindeki *Xъrvátъ kelimesi, muhtemelen 'nde Χοροάθος olarak tasdik edilen 3. yüzyıl İskit kökenli Proto-Slav *Xъrvátъ kelimesinin ile türetilmiştir.Etnonimin kökeni belirsiz olsa da muhtemelen Proto-Osetik / Alanca *xurvæt- veya *xurvāt- kelimesinden gelmektedir ve bu kelime "koruyan, bekçi" anlamına gelir.
Hırvat etnik adının yerel varyasyonu *xъrvatъ'In korunmuş bilinen en eski kaydına, zvъnъmirъ kralъ xrъvatъskъ ("Zvonimir, Hırvat kral") ifadesinde rastlanılır. Latince varyasyon Croatorum'a, Trogir yakınlarındaki 'de bulunan ve 8. yüzyılın sonlarına veya 9. yüzyılın başlarına tarihlenen bir kilise yazıtında rastlanmıştır. Bu adın geçtiği tamamen korunmuş olan muhtemelen en eski taş yazıt, yakınlarında bulunan 9. yüzyıldan kalma Branimir Yazıtı'dır. Latince Chroatorum terimi, kayıp bir orijinalin 1568 nüshasında 852 tarihli, Hırvatistan Dükü I. 'in bir tüzüğüne atfedilir, ancak orijinalin gerçekten de Branimir yazıtından daha eski olup olmadığı kesin değildir.
Tarih
Sağ: , Antik Yunan heykeli, MÖ 2. veya 1. yüzyıl.
Tarih öncesi
Bugün Hırvatistan olarak bilinen bölgede tarihöncesi dönemde yerleşim bulunmaktaydı. Hırvatistan'ın kuzeyindeki Krapina bölgesinde ortaya çıkan Neanderthal fosilleri Eski Taş Çağı'na tarihlenmiştir. Ülkenin bütün bölgelerinde Eski Taş Çağı ve Bakır Çağı'ndan kalıntılar bulunmuştur. Ülkedeki antik yerleşimlerin büyük çoğunluğu ve en önemli üçü-Starčevo, Vučedol ve Baden kültürleri kuzeydeki nehir yataklarında bulunmaktadır. Hırvatistan'da Demir Çağı İlliryalı Hallstatt ve Kelt La Tène kültürlerinden izler bırakmıştır.
Antik dönem
Çok daha sonraları bölgeye bir yandan ve İlliryalılar gelirken diğer yandan ilk Yunan kolonileri ve Hvar'da kuruldu. MS 9 yılında bölge Roma İmparatorluğu'na bağlandı. İmparator Diocletianus MS 305 yılında inzivaya çekilince Split kentine büyük bir saray inşa ettirdi.
Orta Çağ
5. yüzyıl boyunca son Batı Roma İmparatorlarından Julius Nepos, küçük imparatorluğu bu saraydan yönetmiştir. Bu dönem Avarlar ve Hırvatların 7. yüzyılın ilk yarısında bölgeye gelmesi ve neredeyse bütün Roma kentlerini yıkmasıyla sona erer. Roma'dan hayatta kalanlar kıyıdaki daha uygun alanlara, adalara ve dağlara çekildi. Dubrovnik bu kişilerden Epidaurum tarafından kurulmuştur.
Hırvatların etnogenetik kökeni bilinmemekle birlikte buna ilişkin birçok teori vardır. Bunlardan Slav ve İranlı teorileri en sık ortaya atılan teorilerdir. En çok kabul edilen görüş Kavimler Göçü'yle birlikte Beyaz Hırvatların, Beyaz Hırvatistan'dan göçtüklerini ileri süren Slav teorisidir. Buna karşın diğer teori ise Yunanca yazılan 'ndeki Χορούαθ[ος], Χοροάθος ve Χορόαθος (Khoroúathos, Khoroáthos ve Khoróathos) sözcüklerine dayanarak ortaya atılan, bu sözcüklerin İranlı kökene sahip Hırvatlar olduğunu ileri süren görüştür.
10. yüzyılda Bizans İmparatoru VII. Konstantinos tarafından yazdırılan De Administrando Imperio'ya göre Hırvatlar bugün Hırvatistan olarak bilinen bölgeye 7. yüzyılın başlarında Avarları yendikten sonra gelmişlerse de bu tez Hırvatların bölgeye 6. yüzyıl ile 9. yüzyıl arasında geldiğini savunanlar tarafından çürütülmeye çalışılmaktadır. Son arkeolojik veriler, Slavların/Hırvatların göçünün ve yerleşiminin 6. yüzyılın sonları ve 7. yüzyılın başlarında olduğunu ortaya koymuştur. Sonraları doğrulanan ve Frank Krallığı'na bağlı vasal bir bölge olan Hırvatların ülkesi hakkında yazılmış ilk belgeler niteliğinde olanEinhard'ın 818 yılında yazdığı kayıtlara göre, ve Borna tarafından yönetilen Pannonia ve Dalmaçya adı altında iki düklük kuruldu. Tarih boyunca bu nüfus ve bölge, Hırvatlar ve Hırvatistan ile sıkı bir şekilde ilişkili ve bağlantılıydı.
II. Konstantinos, Hırvatların Hristiyanlaşma sürecinin 7. yüzyılda başladığını söylese de Hırvatların Hristiyanlaşması genellikle 9. yüzyıla tarihlenir. Bu sürecin başlangıçta sadece elit ve ilgili kişileri kapsadığı varsayılmaktadır. Bölgedeki Fransız üstünlüğü 20 yıl sonra 'ın veya halefi 'in hükümdarlığı ile birlikte sona ermiştir. Yerli Hırvat kraliyet hanedanı, 9. yüzyılın ortalarında Bizans ve Bulgar kuvvetlerini mağlup eden Dük I. Trpimir tarafından kuruldu. Papa tarafından tanınan ilk Hırvat hükümdarı Branimir'dir ve Papa VIII. Ioannes 878 yılında ona Dux Croatorum (Hırvatların Dükü) lakabını takmıştır.
Tomislav, Hırvatistan'ın Papalık tarafından kral olarak tanınan ilk hükümdarıdır. Papa VIII. Ioannes tarafından 925 yılında kendisine gönderilen bir mektupla bu unvanı almıştır. Macar ve Bulgar istilalarına karşı başarı göstererek Hırvat krallarının etkisini daha da yaymıştır. Orta Çağ'daki Hırvat Krallığı, IV. Petar Krešimir (1058-1074) ve 'in (1075-1089) hükümdarlıkları dönemlerinde altın çağını yaşamıştır. 1091 yılında II. Stjepan'ın ölümüyle birlikte Trpimirović hanedanı sona ermiş, Macar Kralı Ladislaus, Hırvatistan Krallığı üzerinde hak iddia etmiştir. Bu iddialar karşısında bir savaş meydana gelmiş ve 1102 yılında Macar Kralı Coloman döneminde Hırvatistan, Macaristan ile birleşme yoluna gitmiştir.
Macaristan ile birlik (1102) ve Habsburg Krallığı (1527)
İlerleyen dört yüzyıl boyunca Sabor adında bir parlamento ve kral tarafından atanan Ban adında valiler tarafından yönetildi. Bu dönemde Osmanlı fetihleri ve kıyıların kontrolü için Venedik Cumhuriyeti ile mücadelelere girişti. Venedik, bağımsızlığına kavuşan Dubrovnik şehir devleti dışında, 1428'de Dalmaçya'nın büyük bölümünün kontrolünü ele geçirdi. Osmanlı fetihlerine karşı 1493'te yapılan Krbava Muharebesi ile 1526'da yapılan Mohaç Muharebesi kesin Osmanlı zaferiyle sonuçlandı. Kral II. Lajos'un Mohaç'ta ölmesinden sonra Cetin Parlamentosu, 1527 yılında Habsburg Hanedanı'ndan I. Ferdinand'ı, Osmanlı fetihlerine karşı koruma sağlaması koşuluyla Hırvatistan'ın yeni hükümdarı olarak seçti. Bu devir, ve gibi soylu yerli ailelerden birçok kişinin Ban mevkiine yükselmesiyle sonuçlandı.
Kesin Osmanlı zaferlerinin ardından, Hırvatistan 1538'de sivil ve askerî bölgelere bölündü. Askerî bölgeler olarak tanındı ve doğrudan Habsburg kontrolü altındaydı. Hırvatistan'daki Osmanlı ilerlemeleri, sınırların istikrara kavuştuğu ilk kesin Osmanlı yenilgisi olan 1593 Sisak Muharebesi'ne kadar devam etti.Osmanlı-Kutsal İttifak savaşları (1683-1698) sırasında Slavonya geri alındı, ancak Osmanlı fethinden önce Hırvatistan'ın bir parçası olan Batı Bosna, Hırvat kontrolünün dışında kaldı. Bunun sonucunda iki ülkenin günümüzdeki sınırı kesinleşmiş oldu. Sınırın güney kısmı olan Dalmaçya sınırı ise Beşinci ve Yedinci Osmanlı-Venedik Savaşları sonucunda belirlendi.
Osmanlı savaşları demografik değişimlere yol açtı. 16. yüzyılda, Batı ve Kuzey Bosna'dan, 'dan, 'dan, Una ve Kupa nehirleri arasındaki bölgeden ve özellikle Batı Slavonya'dan Hırvatlar Avusturya'ya doğru göç ettiler. Günümüz , bu göçmenlerin doğrudan torunlarıdır.
Hırvat Parlamentosu, Kral III. Karl'ın destekledi ve 1712'de kendi Pragmatik Yaptırımını imzaladı. Daha sonra imparator, Hırvatistan Krallığı'nın tüm ayrıcalıklarına ve siyasi haklarına saygı gösterme sözü verdi ve Kraliçe Maria Theresa, zorunlu eğitimin getirilmesi gibi önemli katkılarda bulundu.
1797 ile 1809 arasında Birinci Fransız İmparatorluğu, Doğu Adriyatik kıyı şeridini ve hinterlandını giderek daha fazla işgal ederek Venedik ve Ragusa cumhuriyetlerini sona erdirerek İlirya İllerini kurdu. Buna karşılık Kraliyet Donanması ve bu durum 1811'de 'na yol açtı. İlirya İlleri 1813'te Avusturyalılar tarafından ele geçirildi ve 1815'teki Viyana Kongresi'nin ardından Avusturya İmparatorluğu'na dahil oldular. Bu, Dalmaçya Krallığı'nın oluşumuna ve Hırvat Kıyısalı'nın tek bir taç altında Hırvatistan Krallığı'na yeniden kurulmasına yol açtı. 1830ve 1840'lu yıllar, Güney Slavlarının imparatorluk içindeki birliğini savunan siyasi ve kültürel bir hareket olan ilham veren romantik milliyetçiliğine sahne oldu. Öncelikli odak noktası, ve kültürünü tanıtırken Macarca etkisine karşı standart bir dil oluşturmaktı.1848 Macar Devrimi sırasında Hırvatistan, Avusturya'nın yanında yer aldı. Ban , 1849'da Macarların yenilmesine yardım etti ve bir politikası başlattı.
1860'larda, yürütülen bu politikanın başarısızlıkları teker teker ortaya çıkıyordu. Bu başarısızlıklar ise 1867 Avusturya-Macaristan Antlaşması'na yol açtı. Bunu Avusturya İmparatorluğu ile Macaristan Krallığı arasında bir birliğin oluşturulması izledi. Antlaşma, Hırvatistan'ın statüsünü, Hırvatistan ve Slavonya krallıklarının birleştiği 1868 tarafından çözülen Macaristan'a bıraktı. Dalmaçya Krallığı fiilen Avusturya kontrolü altında kalırken, Rijeka 1779'da tanıtılan corpus separatum statüsünü korudu.
1878 Berlin Antlaşması'nın ardından Avusturya-Macaristan'ın Bosna-Hersek'i işgal etmesinden sonra Askerî Sınır kaldırıldı. Sınırın Hırvat ve sektörleri, Hırvat-Macar Yerleşimi hükümleri uyarınca 1881'de Hırvatistan'a geri verildi. Avusturya-Macaristan'da federal bir birim olarak Hırvatistan ile federalleşmeyi gerektiren , I. Dünya Savaşı sebebiyle sekteye uğradı.
Birinci Yugoslavya (1918-1941)
29 Ekim 1918'de Hırvatistan Parlamentosu (Sabor), bağımsızlığını ilan etti ve ardından 4 Aralık 1918'de Sloven, Hırvat ve Sırp Devleti'ne katılmaya karar verdi. Devlet 4 Aralık 1918'de Sırbistan Krallığı ile birleşerek Sırplar, Hırvatlar ve Slovenler Krallığı'nı oluşturdu. Hırvat Parlamentosu, Sırbistan ve Karadağ ile olan birliği hiçbir zaman onaylamadı. Ülkeyi üniter bir devlet olarak tanımlayan 1921 anayasası ve Hırvat Parlamentosunun ve tarihi idari bölümlerin kaldırılması, Hırvat özerkliğini fiilen sona erdirdi.
Yeni anayasaya, en çok desteği gören ve ulusal bir siyasi parti olan liderliğindeki Hırvat Köylü Partisi (HSS) karşı çıktı.
Radić'in 1928'de 'te öldürülmesiyle siyasi durum daha da kötüleşti ve bu durum Kral I. Aleksandar'ın Ocak 1929'da bir diktatörlük kurmasına yol açtı. Diktatörlük, kralın daha üniter bir anayasa dayatmasından sonra 1931'de resmen sona erdi. HSS, Ağustos 1939'daki ve ile sonuçlanan federalleşme hareketlerini savunmaya devam etti. Yugoslav hükûmeti savunma, iç güvenlik, dış ilişkiler, ticaret ve ulaşımın kontrolünü elinde tutarken, diğer konular Hırvat Sabor'a ve kraliyet tarafından atanan bir Ban'a bırakıldı.
II. Dünya Savaşı
Nisan 1941'de Yugoslavya, Nazi Almanyası ve Faşist İtalya tarafından işgal edildi. İşgalin ardından, Bağımsız Hırvatistan Devleti (NDH) adlı Alman-İtalyan kukla devleti kuruldu. Hırvatistan, Bosna-Hersek topraklarının büyük bir bölümü ve Sirem bölgesi bu devlete dahil edildi. Dalmaçya'nın bazı kısımları . Macaristan ise Kuzey Hırvatistan'ın Baranja ve Međimurje bölgelerini ilhak etti. NDH, Ante Pavelić ve savaş öncesi Hırvatistan'da uç bir hareket olan aşırı milliyetçi Ustaşa tarafından yönetiliyordu. Rejim, Alman ve İtalyanların askerî ve siyasi desteğiyleırkçı yasalar çıkardı ve Sırplara, Yahudilere ve Romanlara karşı bir soykırım girişimi başlattı. Birçoğu toplama kamplarında hapsedildi. Bu kampların en büyüğü Jasenovac toplama kampıydı. Anti-faşist Hırvatlar da rejim tarafından hedef alınmaktaydı. İtalyan işgali altındaki bölgelerde, çoğu Slovenler ve Hırvatlar için olmak üzere çeşitli toplama kampları kuruldu. , Gonars ve Molat kurulan bu kamplar arasındaydı. Aynı zamanda Yugoslav kralcı ve Sırp milliyetçisi Çetnikler, İtalya'nın da yardımıyla Hırvatlar ve Müslümanlara karşı yürüttüler. Nazi Alman kuvvetleri, 1944'te ve Lipa köylerinde olduğu gibi, Partizan eylemlerine misilleme olarak sivillere karşı savaş suçları işledi.
Bir ortaya çıktı. 22 Haziran 1941'de Sisak yakınlarında Sisak Halkın Kurtuluş Partizan Birliği kuruldu. Bu, Alman işgali altındaki Avrupa'da bir direniş hareketi tarafından oluşturulan ilk askerî birlikti. Bu hareket Josip Broz Tito liderliğindeki komünist, çok etnikli bir anti-faşist direniş grubu olan Yugoslav Partizan hareketinin başlangıcını ateşledi. Etnik açıdan Hırvatlar, Partizan hareketine Sırplardan sonra en çok katkıda bulunan ikinci gruptu. Hırvatlar, Yugoslavya'daki nüfuslarına orantılı olarak katkıda bulundular. Mayıs 1944'te (Tito'ya göre), Hırvatlar, ülke nüfusun %22'sini oluşturmalarına rağmen Partizan'ın etnik bileşiminin %30'unu oluşturuyordu. Hareket hızla büyüdü ve Aralık 1943'teki Tahran Konferansı'nda Partizanlar, Müttefik Devletler tarafından resmî olarak tanındı.
Müttefiklerin lojistik, teçhizat, askerî eğitim ve hava gücü desteği ve 1944 Belgrad Taarruzu'na katılan Sovyet birliklerinin yardımıyla Partizanlar, Mayıs 1945'te Yugoslavya'nın ve İtalya ile Avusturya sınırındaki bölgelerinin kontrolünü ele geçirdiler. üyeleri ve diğer Mihver birlikleri ile siviller de Avusturya'ya doğru geri çekiliyordu. Teslim olmalarının ardından, birçok kişi öldürüldü. Sonraki yıllarda, Yugoslavya'da zulüm gördü ve birçoğu tutuklandı.
Partizan hareketine olan siyasi özlem, 1943'te Hırvat devletinin taşıyıcısı olarak gelişen, daha sonra 1945'te Parlamento'ya ve Yugoslav düzeyindeki muadili AVNOJ'a dönüşen Hırvatistan Anti-faşist Devlet Ulusal Kurtuluş Konseyi'ne yansıdı.
Demograf ve istatistikçi 'in savaş zamanı ve savaş sonrası kayıplar üzerine yaptığı araştırmalara göre, bölgede (savaştan sonra İtalya'dan alınan bölgeler hariç) toplam 295.000 kişi öldü. Bu sayı toplam nüfusun %7,3'üne tekabül ediyor. Ölen kişiler arasında toplam 125.000-137.000 Sırp, 118.000-124.000 Hırvat, 16.000-17.000 Yahudi ve 15.000 Roman bulunuyor. Ayrıca savaştan sonra Hırvatistan'a katılan bölgelerden 16.000'i İtalyan ve 15.000'i Hırvat olmak üzere toplam 32.000 kişi öldü. Savaş boyunca ve hemen sonrasında Yugoslavya'nın tamamından (Hırvatistan dahil) ve yurt dışından yaklaşık 200.000 Hırvat öldürüldü, bu da toplam nüfusun yaklaşık %5,4'üne tekabül ediyordu.
İkinci Yugoslavya (1945-1991)
II. Dünya Savaşı'ndan sonra Hırvatistan, Komünistler tarafından yönetilen, federasyon içinde bir dereceye kadar özerkliğe sahip olan, Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti'nin tek partili sosyalist federal birimi haline geldi. 1967'de Hırvat yazarlar ve dilbilimciler, dilleri için eşit muamele talep eden 'yi yayınladılar.
Bildiri, Yugoslav yönetimi tarafından bastırılan 1971 ile sonuçlanan, daha fazla sivil haklar ve Yugoslav ekonomisinin yeniden dağıtılmasını amaçlayan ulusal bir harekete katkıda bulundu. Yine de 1974 Yugoslav Anayasası, temel olarak Hırvat Baharı'nın bir hedefini yerine getirerek ve federatif bileşenlerin bağımsızlığı için yasal bir temel sağlayarak, federal birimlere daha fazla özerklik verdi.
Tito'nun 1980'deki ölümünün ardından Yugoslavya'daki siyasi durum kötüleşti. 1986 ve ulusal düzeydeki gerilimi körükledi. Ocak 1990'da Komünist Parti, Hırvat grupların daha az sıkı bir federasyon sistemi talep etmesiyle ulusal sınırlar içinde parçalandı. Aynı yıl, Hırvatistan'da yapılırken, Franjo Tuđman'ın kazanması milliyetçi gerilimi tırmandırdı.Hırvatistan'daki Sırpların bir kısmı Sabor'dan ayrıldı ve Hırvatistan'dan bağımsızlık kazanma niyetiyle tanınmayan Krayina Sırp Cumhuriyeti'nin özerkliğini ilan etti.
Hırvatistan Bağımsızlık Savaşı
Gerilim yükselirken Hırvatistan 25 Haziran 1991'de bağımsızlığını ilan etti. Bağımsızlığın tam olarak sağlanması ancak 8 Ekim 1991'de Brioni Antlaşması ile gerçekleşti. Aynı zaman dilimi çerisinde Sırp kontrolündeki Yugoslav Halk Ordusu (JNA) ve çeşitli Sırp paramiliter grupları Hırvatistan'a saldırı düzenlediğinde siyasi gerilim apaçık bir savaşa dönüştü. Sırp paramiliter gruplar, isyan bölgelerinde binlerce Hırvat sivili öldürerek, terör eylemleri gerçekleştirerek ve Hırvatları evlerinden sürerek veya yerinden ederek yaklaşık 400.000 Hırvat ve diğer Sırp olmayanları yerinden etme girişimine başladı. Hırvatların çoğunlukta olduğu kasabalarda yaşayan Sırplar da, özellikle cephe hatlarına yakın olanlar, çeşitli ayrımcılığa maruz kaldılar. Doğu ve Batı Slavonya'daki ve Krajina'nın bazı bölgelerindeki Hırvatistan Sırpları, sınırlı bir ölçekte ve daha az sayıda olsa da, kaçmaya zorlandı veya Hırvat güçleri tarafından sınır dışı edildi. alenen bu uygulamaları kınadı ve bunların hükûmetin resmî politikasının bir parçası olmadığını belirterek onları durdurmaya çalıştı.
15 Ocak 1992'de Hırvatistan, Avrupa Ekonomik Topluluğu ve ardından Birleşmiş Milletler tarafından diplomatik olarak tanındı. Savaş, Ağustos 1995'te Hırvatistan'ın kesin zaferiyle fiilen sona erdi. Zafer her yıl 5 Ağustos'ta Hırvatistan Zafer ve Anavatan Koruyucularına Şükran Günü olarak anılıyor. Hırvat zaferinin ardından, tek taraflı bağımsızlığını ilan eden Krayina Sırp Cumhuriyeti'nden yaklaşık 200.000 Sırp bölgeden kaçtı ve askerî operasyonun ardından çoğu yaşlı olmak üzere yüzlerce Sırp sivil öldürüldü. Sırpların terk ettiği topraklara daha sonra Bosna-Hersek'ten gelen Hırvat mülteciler yerleştirildi. Kalan işgal edilmiş bölgeler, Kasım 1995 Erdut Anlaşması'nın ardından Hırvatistan'a iade edildi. Çoğu kaynak, savaşta yaklaşık 20.000 kişinin öldüğünü belirtiyor.
Bağımsız Hırvatistan (1991-günümüz)
Savaşın sona ermesinden sonra Hırvatistan, savaş sonrası yeniden yapılanma, mültecilerin dönüşü, demokrasinin kurulması, insan haklarının korunması ve genel sosyal ve ekonomik kalkınmanın zorluklarıyla karşı karşıya kaldı. Bağımsız Hırvatistan'ın ana yasaları, bağımsızlık ilanından altı ay önce, 22 Aralık 1990'da kabul edilen Anayasa aracılığıyla oluşturulmuştur.
2000'li yıllar sonrası dönem Hırvatistan için demokratikleşme, ekonomik büyüme, yapısal ve sosyal reformların yanı sıra işsizlik, yolsuzluk ve kamu yönetiminin verimsizliği gibi sorunlarla karakterize edilir. Kasım 2000 ve Mart 2001'de Parlamento, iki meclisli yapısını tek meclisli biçimine çevirdi ve cumhurbaşkanlığının yetkilerini azaltarak anayasada bir takım değişiklikler yaptı.
Hırvatistan Barış İçin Ortaklık'a 25 Mayıs 2000'de katıldı ve 30 Kasım 2000'de Dünya Ticaret Örgütü'ne üye oldu. 29 Ekim 2001'de Hırvatistan, Avrupa Birliği ile İstikrar ve Ortaklık Anlaşması imzaladı, 2003'te AB üyeliği için resmî başvuruda bulundu, 2004'te aday ülke statüsü kazandı ve 2005'te katılım müzakerelerine başladı.
Aralık 2011'de Hırvatistan, AB katılım müzakerelerini tamamladı ve 9 Aralık 2011'de AB katılım anlaşması imzaladı. Hırvatistan'ın ICTY sicili ve Slovenya'nın nedeniyle müzakereleri engellemesi AB üyeliği müzakerelerine mani olmaktaydı. Hırvatistan 1 Temmuz 2013'te resmen Avrupa Birliği'ne katıldı.
Hırvat ekonomisi 2000'li yılların başında önemli bir gelişme gösterse de 2008'deki mali kriz hükûmeti harcamaları kısmaya zorladı ve bu durum kamuoyunda tepkiye yol açtı.
Hırvatistan, Aralık 2008'de başkanlığı üstlenerek 2008-2009 döneminde Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nde görev yaptı. 1 Nisan 2009'da Hırvatistan NATO üyesi oldu.
2011'in başlarındaki hükûmet karşıtı protesto dalgası, siyaset ve ekonomiye yönelik genel bir memnuniyetsizliği yansıtıyordu.
Hırvatistan AB katılım müzakerelerini 2011'de tamamladı. Hırvat seçmenlerin çoğunluğu AB üyeliğinden yana çıktı. Hırvatistan, 1 Temmuz 2013'te Avrupa Birliği'ne katıldı. Macaristan'ın Sırbistan ile sınırlarını kapatmasının 700.000'den fazla mülteci ve göçmeni diğer ülkelere gitmek üzere Hırvatistan'dan geçmeye ittiği 2015 Avrupa sığınmacı krizi Hırvatistan'ı büyük ölçekte etkiledi.
19 Ekim 2016'da Andrej Plenković, Hırvatistan başbakanı olarak göreve başladı. En son 5 Ocak 2020'de yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde, Zoran Milanović cumhurbaşkanı olarak seçildi.
Coğrafya
Doğuda Sırbistan, güneydoğuda Bosna-Hersek, kuzeybatıda Slovenya, kuzeydoğuda Macaristan ve güneyde Karadağ ve Adriyatik Denizi ile çevrili olan Hırvatistan Orta ve Güneydoğu Avrupa'nın kesişim bölgesinde bulunur. 42°-47° kuzey paralelleri ile 13°-20° doğu meridyenleri arasında bulunan ülkenin en güneyde kalan bölümü Bosna-Hersek'in Neum kentinin araya girmesi nedeniyle ülkenin geri kalanıyla kara bağlantısına sahip değildir., eksklavı Hırvatistan anakarasına bağlar.
Ülke 56.594 km²'lik bir alana yayılır ve bunun 56.414 km²'si kara, 128 km²'si ise iç sulardır. Bu yüz ölçümüyle dünyanın en büyük 127. ülkesidir. Rakım Dinar Alpleri'ne doğru yükselir ve güneyde Bosna-Hersek sınırına yakın bir noktada bulunan 'da 1831 metre ile en yüksek noktaya ulaşır, ülkenin güneybatı sınırının tamamını kaplayan Adriyatik Denizi'nde 0'a iner. Ülke bin kadar ada ve adacığa sahipken bunların ancak 48'i yerleşime açıktır. En büyük adalar 405 km² kararlık yüz ölçümleriyle Cres ve Krk adalarıdır.
Hrvatsko Zagorje'nin tepelik kuzey kısımları ve doğuda 'nın bir parçası olan Slavonya'nın düz ovalarından Tuna, Drava, Kupa ve Sava gibi büyük nehirler geçer. Avrupa'nın en uzun ikinci nehri olan Tuna, en doğudaki Vukovar şehrinin içinden geçiyor ve Voyvodina sınırının bir parçasını oluşturuyor. Adriyatik kıyı şeridi ve adalara yakın orta ve güney bölgeler alçak dağlar ve ormanlık yaylalardan oluşur. Özellikle Dinar Alpleri'nin denize bakan yamaçları, ve Dalmaçya kıyıları boyunca uzanır. Kıyı şeridi, birçok koy, kumsal ve yüzlerce ada ile doludur. Üretim için yeterince önemli miktarlarda bulunan doğal kaynaklar arasında petrol, kömür, boksit, düşük dereceli demir cevheri, kalsiyum, alçıtaşı, doğal asfalt, silika, mika, killer, tuz ve hidroelektrik bulunur.Karst topoğrafyası Hırvatistan'ın yaklaşık yarısını oluşturur ve özellikle de Dinar Alpleri'nde öne çıkar. Hırvatistan, 49'u 250 m'den, 14'ü 500 m'den ve üçü 1.000 m'den derin olan derin mağaralara ev sahipliği yapmaktadır. Hırvatistan'ın en ünlü gölleri, onları dolomit ve kireç taşı çağlayanları üzerinden birbirine bağlayan şelaleli 16 gölden oluşan bir sistem olan Plitvice Gölleri'dir. Göller, turkuazdan nane yeşili, gri veya maviye kadar farklı renkleriyle ünlüdür.
İklim
Hırvatistan'ın çoğu Köppen iklim sınıflandırması tarafından tanımlanan ılık ve yağmurlu bir karasal iklimin etkisi altındadır. Aylık ortalama sıcaklık -3 °C (ocak) ile 18 °C (temmuz) arasında değişir. Ülkenin en soğuk bölgeleri 1200 metre yükseklikten sonra karlı orman ikliminin görüldüğü ve iken en ılık bölgeler ise Akdeniz ikliminin görüldüğü Adriyatik kıyısı, özellikle de sıcaklığın deniz tarafından yönlendirildiği kıyının hemen iç kesimidir. Sonuç olarak sıcaklık farkları karasal bölgelerde daha belirgindir. Ülkede en düşük sıcaklık -35.5 °C ile 3 Şubat 1919'da Čakovec'de görülmüşken en yüksek sıcaklık 42.4 °C ile 5 Temmuz 1950'de Karlovac'da görülmüştür.
Yıllık ortalama yağış miktarı coğrafi bölge ve egemen olan iklim türüne göre 600 mm ile 3500 mm arasında değişir. En düşük yağış miktarı Vis, Lastovo, Biševo, gibi dışta kalan adalarda ve Slavonya'nın doğu bölgeleriyken en yüksek yağış miktarı görülen yerler Dinar Alpleri ve Gorski kotar'dır. Egemen rüzgarlar kuzeydoğu ve güneydoğudaki bölgeleri hafif ılımanlaştırırken kıtasal alandaki egemen rüzgarlar kıtasal etkenler tarafından belirlenir. En hızlı rüzgarlar en soğuk aylarda kıyı boyunca genellikle bora ve kimi zaman sirokko şeklinde görülür. Ülkenin en güneşli bölgesi yıllık 2700 saatten fazla güneş gören Hvar ve Korčula iken onları yıllık 2000 saatten fazla güneşlenme süreleriyle Güney Adriyatik bölgesi, kuzey Adriyatik kıyısı ve Slavonya izler.
Biyoçeşitlilik
Hırvatistan, iklim ve jeomorfolojiye dayalı olarak farklı ekolojik bölgelere ayrılabilir. Ülke, biyolojik çeşitlilik açısından Avrupa'nın en zengin ülkelerinden biridir. Hırvatistan'ın dört tür biyocoğrafik bölgesi vardır: kıyı boyunca ve yakın hinterlandında Akdeniz, Lika ve Gorski Kotar'ın çoğunda Alp, Drava ve Tuna boyunca Panoniyen ve geri kalan bölgelerde karasal. En önemlileri, ve kanyonları ve tüf bariyerleri gibi batık karstı içeren karstik habitatların yanı sıra yer altı habitatlarıdır. Ülke üç ekolojik bölge içerir: , Panoniyen karışık ormanları ve İlirya yaprak döken ormanları.
Karst jeolojisi yaklaşık 7.000 mağara ve çukur barındırır, bunlardan bazıları bilinen tek su mağarası omurgalısı olan mağara semenderinin yaşam alanıdır. Hırvat kara alanının %44'üne tekabül eden 2.490.000 hektarlık alanı ormanlar oluşturur. Diğer habitat türleri arasında sulak alanlar, otlaklar, bataklıklar, bataklıklar, çalılık habitatlar, kıyı ve deniz habitatları bulunur.
Bitki coğrafyası açısından Hırvatistan, 'nın ve aynı zamanda Akdeniz Havzası'nın Adriyatik bölümünün bir parçasıdır. Dünya Doğayı Koruma Vakfı, Hırvatistan'ı üç ekolojik bölgeye ayırır: Panoniyen karma ormanları, Dinar Dağları karma ormanları ve İlirya yaprak döken ormanları.
Hırvatistan'ın 37.000 bitki ve hayvan türüne ev sahipliği yaptığı bilinse de toplam türlerin gerçek sayısının 50.000 ila 100.000 arasında olduğu tahmin ediliyor. Özellikle Velebit ve Biokovo dağlarında, Adriyatik adalarında ve karst nehirlerinde binden fazla tür endemiktir. Mevzuat 1.131 türü koruma altına almıştır. Yüzleşilen en ciddi tehdit habitat kaybı ve habitatın bozulmasıdır. İstilacı yabancı türler, özellikle algleri, başka bir sorun ortaya çıkarmaktadır. Hırvatistan'ın 2018 ortalama puanı 10 üzerinden 4,92 idi ve ülke, 172 ülke arasında 113. sırada yer almıştır.
Bentik habitatı korumak için istilacı algler düzenli olarak izlenmekte ve uzaklaştırılmaktadır. Ülkedeki yerli ekili bitki türleri ve evcilleştirilmiş hayvan ırkları çeşitlidir. Bunlar beş cins at, beş sığır, sekiz koyun, iki domuz ve bir kümes hayvanı içerir. Yerli ırklar, nesli tükenmekte olan veya kritik derecede tehlikede olan dokuz tanesini içerir. Hırvatistan, ülkenin %9'unu kapsayan 444 sahiptir. Bunlar arasında sekiz milli park, iki sıkı koruma alanı ve on tabiat parkı bulunmaktadır. Hırvatistan'daki en bilinen korunan alan ve en eski millî park, UNESCO Dünya Mirası Listesi'nde yer alan Plitvice Gölleri Millî Parkı'dır. Velebit Tabiat Parkı, UNESCO İnsan ve Biyosfer Programı'nın bir parçasıdır. Sıkı ve özel koruma alanları ile millî parklar ve tabiat parkları merkezi hükûmet tarafından yönetilir ve korunurken diğer korunan alanların idaresi ilçe yönetimlerine aittir. 2005 yılında, AB'ye ve Natura 2000 ağına katılım hazırlıklarının ilk adımı olarak Ulusal Ekolojik Ağ kuruldu.
Yönetim
Hırvatistan Cumhuriyeti, parlamenter sistem kullanan üniter, anayasal bir devlettir. Hırvatistan'da hükûmetin yasama, yürütme ve yargı yetkileri bulunmaktadır.Cumhuriyetin cumhurbaşkanı (Hırvatça: Predsjednik Republike) devletin başıdır, doğrudan beş yıllık bir dönem için seçilir ve Anayasa tarafından iki dönemle sınırlıdır. Silahlı kuvvetlerin başkomutanı olarak hizmet vermesinin yanı sıra, cumhurbaşkanının parlamento ile başbakanı atama usul görevi vardır ve dış politika üzerinde de bir miktar etkisi vardır. Hükûmete, dört başbakan yardımcısı ve belirli sektörlerden sorumlu 16 bakanı olan başbakan başkanlık etmektedir. Yürütme organı yasa ve bütçe önermek, yasaları uygulamak, dış ve iç politikaya yön vermekle sorumludur. Hükûmet, Zagreb'deki 'dedir.
Hukuk ve yargı sistemi
Tek meclisli bir parlamento (Hırvatça: Sabor) yasama yetkisine sahiptir. Sabor üye sayısı 100 ile 160 arasında değişebilmektedir. Halk oylamasıyla dört yıllık dönem için seçilirler. Yasama oturumları her yıl 15 Ocak - 15 Temmuz ve 15 Eylül - 15 Aralık arasında gerçekleşir. Hırvatistan'daki en büyük iki , Hırvat Demokrat Birliği ve Hırvatistan Sosyal Demokrat Partisi'dir.
Hırvatistan hukuku Kara Avrupası hukuk düzenini benimsemiştir. Ülkede yazılı hukuk kurallarının geçerli olduğu, yargıçların kanun koyucu değil uygulayıcı olarak görev yaptığı bir hukuk sistemi bulunmaktadır. , ülkenin en üst hukuk kaynağıdır ve temel hak ve özgürlükleri güvence altına alır. Hırvat hukukunun gelişimi büyük ölçüde Alman ve Avusturya hukuk sistemlerinden etkilenmiştir. Hırvat hukuku, özel ve kamu hukuku olmak üzere iki ana alana ayrılmıştır. AB katılım müzakereleri tamamlanmadan önce Hırvat mevzuatı Avrupa Birliği müktesebatıyla tamamen uyumlu hale getirildi.
Ana ulusal mahkemeler, anayasa ihlallerini denetleyen ve en yüksek temyiz mahkemesi olan 'dir. İdare, ticari, ilçe, kabahatler ve belediye mahkemeleri kendi alanlarındaki davaları ele alır. Adli yargı yetkisine giren davalar ilk etapta tek bir profesyonel yargıç tarafından karara bağlanırken, temyizler profesyonel yargıçlardan oluşan karma mahkemelerde görülür. de duruşmalara katılır. , suç işleyenler hakkında kovuşturma başlatmaya yetkili savcılardan oluşan yargı organıdır.
Esas olarak ulusal polis gücünden oluşan kolluk kuvvetleri, 'nın yetkisi altında örgütlenmiştir. Hırvatistan'ın güvenlik servisi Güvenlik ve İstihbarat Ajansı'dır.
Dış ilişkiler
Hırvatistan'ın 194 ülke ile diplomatik ilişkisi bulunmaktadır. 57 büyükelçilik, 30 konsolosluk ve sekiz daimi diplomatik misyonu bulunmaktadır. Ülkede Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD), Uluslararası Göç Örgütü (IOM), Avrupa Güvenlik ve İş Birliği Teşkilatı (AGİT), Dünya Bankası, Dünya Sağlık Örgütü (WHO), Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi (ICTY), Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) ve UNICEF gibi uluslararası kuruluşların ofislerinin yanı sıra 56 yabancı büyükelçilik ve 67 konsolosluk faaliyet göstermektedir.
2019 itibarıyla Hırvatistan Dışişleri ve Avrupa Entegrasyonu Bakanlığı 765.295 milyon kuna (101.17 milyon €) harcamıştır. Hırvatistan'ın dış politikası, genel olarak komşu ülkelerle ilişkilerin geliştirilmesi, uluslararası işbirliğinin artırılması ve Hırvat ekonomisinin ve ülkenin kalkınmasının teşvik edilmesi gibi hedefleri içermektedir.
Hırvatistan Avrupa Birliği üyesidir. 2021 itibarıyla Hırvatistan'ın Bosna-Hersek, Karadağ, Sırbistan ve Slovenya ile çözülmemiş sınır sorunları bulunmaktadır. Hırvatistan NATO üyesidir. 1 Ocak 2023'te Hırvatistan aynı anda hem Schengen Bölgesi'ne hem de Euro Bölgesi'ne katıldı.
Ordu
Hırvatistan Silahlı Kuvvetleri, Eğitim ve Öğretim Komutanlığı ve Destek Komutanlığına ek olarak Hava Kuvvetleri, ve Deniz Kuvvetleri kollarından oluşmaktadır. Silahlı kuvvetlere, savunma bakanına rapor veren Genelkurmay Başkanlığı başkanlık eder. Genelkurmay Başkanlığı da sırasıyla cumhurbaşkanına rapor verir. Anayasaya göre cumhurbaşkanı silahlı kuvvetlerin başkomutanıdır. Savaş sırasında acil bir tehdit olması durumunda, doğrudan Genelkurmay'a emir verir.
1991-95 savaşı sonrası savunma harcamaları ve ordu gücü sürekli bir düşüşe geçmiştir. Askerî harcamalar ülkenin GSYİH'sının tahminen %1,68'ini oluşturur. 2005'te bütçe, 1994'teki %11,1'lik rekor seviyeden, NATO'nun şart koştuğu GSYİH'nın %2'sinin altına düştü. Geleneksel yollarla askere alınanlardan oluşan Hırvat Ordusu, ülkenin Nisan 2009'da NATO'ya katılımından önceki yıllarda küçülme, yeniden yapılanma ve profesyonelleşmeye odaklanan bir reform döneminden geçti. 2006 yılında yayımlanan bir cumhurbaşkanlığı kararnamesine göre, Hırvatistan Silahlı Kuvvetleri barış zamanında yaklaşık 18.100 aktif görevli askerî personel, 3.000 sivil ve 18 ila 30 yaşları arasındaki 2.000 gönüllü asker istihdam etti.
Zorunlu askerlik Ocak 2008'de kaldırıldı. 2008 yılına kadar askerlik hizmeti 18 yaşını doldurmuş erkekler için zorunluydu ve askere alınanlar, daha önceki dokuz aylık programdan 2001'de altı aya düşürülen görev süreleri boyunca orduya hizmet etmekteydiler.Vicdani retçiler bunun yerine sekiz aylık sivil hizmeti tercih edebilmekteydiler.
Hırvat ordusunun Birleşmiş Milletler liderliğindeki uluslararası barışı koruma güçlerinin bir parçası olarak yabancı ülkelerde konuşlanmış 72 üyesi vardı. (Mayıs 2019 itibarıyla) Afganistan'daki NATO liderliğindeki ISAF kuvvetinde 323 asker hizmet verdi. 156 kişi de Kosova'da KFOR'da görev yaptı. (2019 itibarıyla)
Hırvatistan, 2020'de yaklaşık 493 milyon kuna (65.176 milyon €) değerinde askeri teçhizat ihraç eden bir askerî sanayi sektörüne sahiptir. Hırvatistan Silahlı Kuvvetleri tarafından kullanılan Hırvat yapımı silahlar ve araçlar arasında tarafından üretilen standart tabanca HS2000 ve tarafından tasarlanan muharebe tankı yer alıyor.
İdari birimler
Hırvatistan ilk kez Orta Çağ'da ilçelere bölünmüştür. İdari bölümler zaman içinde Osmanlı fetihlerinde kaybedilen topraklar, bu toprakların özgürlüğünü kazanması, Dalmaçya, Dubrovnik ve Istria bölgelerindeki politik statünün değişmesine bağlı olarak zaman içinde değişmiştir. Bu geleneksel bölünme 1920'lerde Sloven, Hırvat ve Sırp Krallığı, ardından Yugoslavya Krallığı'nın oluşturduğu oblastlar ve banovinalar nedeniyle tamamen ortadan kalkmıştır.
Komünist yönetimindeki Hırvatistan, II. Dünya Savaşı'nda etken bir güç olan Yugoslavya'yı meydana getiren öğelerden biriydi ve bu dönemde idari yapılanma tümden değiştirilerek ülke 100 kadar belediyeye bölündü. 1992'de çıkarılan bir yasayla birlikte tekrar 1920'den önceki idari birimlere, ilçelere bölündü ancak 1918'de Translithanya'da oluşturulan 8 ilçe ve merkezleri Bjelovar, Gospić, , Požega, Vukovar, Varaždin, Osijek ve Zagreb'in yanında 7 ilçe daha oluşturarak bölgeyi 15 ilçeye böldü.
Ülke 1992'de tekrar ilçelere bölündüğünden beri 20 ilçe ve Zagreb Başkent Bölgesi'ne bölünmüştür. Zagreb bir ilçenin ve bir kentin sahip olduğu yetkilere sahiptir. İlçelerin sınırları birkaç kez değişikliğe uğradı; bu değişikliklerin en önemlisi 2006 yılında meydana gelmiştir. İlçeler toplam 127 kente ve 429 bölünmüştür.İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırması (İBBS) bölümü birkaç kademede gerçekleştirilir. İBBS-1 düzeyi, tüm ülkeyi tek bir birimde ele alır, üç İBBS-2 bölgesi bu kademenin bir altında yer alır. Bu üç bölge Kuzeybatı Hırvatistan, Orta ve Doğu (Pannonian) Hırvatistan ve Adriyatik Hırvatistanı'dır. Sonuncusu Adriyatik kıyısı boyunca uzanan ilçeleri kapsar. Kuzey Batı Hırvatistan, Koprivnica-Križevci, Krapina-Zagorje, Međimurje, Varaždin, Zagreb şehri ve Zagreb'in ilçelerini içerir ve Orta ve Doğu (Pannonian) Hırvatistan, kalan diğer bölgeleri içerir: Bjelovar-Bilogora, Brod-Posavina, Karlovac, Osijek-Baranja, Požega-Slavonia, Sisak-Moslavina, Virovitica-Podravina ve Vukovar-Sirem ilçeleri. Bağımsız ilçeler ve Zagreb şehri de Hırvatistan'daki İBBS-3 düzeyindeki alt bölüm birimlerini temsil eder. İBBS yerel idare bölümleri (İngilizce: Local Administrative Units, LAU) iki kademelidir. LAU-1 bölümleri, ilçeler ve Zagreb şehri ile eşleşir ve bunları NUTS 3 birimleriyle aynı hale getirirken, LAU-2 alt bölümleri şehirler ve belediyelere karşılık gelir.
| İlçe | Merkez | Alan (km²) | Nüfus |
|---|---|---|---|
| Bjelovar-Bilogora | Bjelovar | 2.652 | 102.295 |
| Brod-Posavina | Slavonski Brod | 2.043 | 130.782 |
| Dubrovnik-Neretva | Dubrovnik | 1.783 | 115.862 |
| Istria | Pazin | 2.820 | 195.794 |
| Karlovac | Karlovac | 3.622 | 112.596 |
| Koprivnica-Križevci | Koprivnica | 1.746 | 101.661 |
| Krapina-Zagorje | Krapina | 1.224 | 120,942 |
| Lika-Senj | Gospić | 5.350 | 42.893 |
| Međimurje | Čakovec | 730 | 105,863 |
| Osijek-Baranja | Osijek | 4.152 | 259.481 |
| Požega-Slavonia | Požega | 1.845 | 64.420 |
| Primorje-Gorski Kotar | Rijeka | 3.582 | 266.503 |
| Šibenik-Knin | Šibenik | 2.939 | 96.624 |
| Sisak-Moslavina | Sisak | 4,463 | 140.549 |
| Split-Dalmaçya | Split | 4.534 | 425.412 |
| Varaždin | Varaždin | 1.261 | 160.264 |
| Virovitica-Podravina | Virovitica | 2.068 | 70.660 |
| Vukovar-Syrmia | Vukovar | 2.448 | 144.438 |
| Zadar | Zadar | 3.642 | 160.340 |
| Zagreb ilçesi | Zagreb | 3.078 | 301.206 |
| Zagreb kenti | Zagreb | 641 | 769.944 |
Ekonomi
Hırvatistan'ın ekonomisi yüksek gelirli olarak nitelendirilmektedir.Uluslararası Para Fonu verileri, Hırvatistan'ın nominal GSYİH'sının 2021 için 67,84 milyar $ veya kişi başına 17.398 $'a ulaştığını,satın alma gücü paritesi GSYİH'sinin ise 132,88 milyar $ veya kişi başına 32.942 $ olduğunu tahmin etmektedir.Eurostat'a göre, Hırvatistan'ın satın alma gücü paritesinde kişi başına GSYİH'si 2019'da AB ortalamasının %65 üstündeydi. Ekim 2019'da bir Hırvat işçinin ortalama net maaşı aylık 6.496 HRK (yaklaşık 873 Euro) ve ortalama brüt maaşı aylık 8.813 HRK (yaklaşık 1.185 Euro) idi (2019 itibarıyla). 2022'deki ortalama net maaş 1.018 euro'dur. 2022'nin üçüncü çeyreğindeki verilere göre işsizlik oranı %6,7'dir. 1996 ile 2018 arasındaki işsizlik oranı ortalama %17,38'di ve bu sayı Ocak 2002'de tüm zamanların en yüksek seviyesi olan %23,60'a ulaşmıştır. 2017'de ekonomik çıktıya, GSYİH'nın %70,1'ini oluşturan hizmet sektörü hakim oldu ve bunu %26,2 ile sanayi sektörü ve %3,7 ile tarım izledi.
2017 yılı verilerine göre işgücünün %1,9'u tarımda, %27,3'ü sanayide ve %70,8'i hizmetlerde istihdam edilmektedir. Sanayi sektörüne gemi yapımı, gıda işleme, ilaç, bilgi teknolojisi, biyokimya ve kereste endüstrisi hakimdir. 2018'de Hırvatistan'ın ihracatı 176 milyar kuna (23,82 milyar €) değerinde, ithalatı ise 108 milyar kuna (14,61 milyar €) değerindeydi. Hırvatistan'ın en büyük ticaret ortağı Almanya, İtalya ve Slovenya başta olmak üzere Avrupa Birliği ülkeleridir.
Savaşın bir sonucu olarak, ekonomik altyapı ile birlikte ülkenin en önemli gelir kaynaklarından biri olan turizm endüstrisi de büyük hasar gördü. 1989'dan 1993'e kadar GSYİH %40,5 oranında bir düşüş yaşadı. Hırvat devleti, GSYİH'nın %40'ını oluşturan hükûmet harcamalarıyla önemli ekonomik sektörleri hâlâ kontrol etmektedir. Yargı sistemi, etkisiz bir kamu yönetimi ve yolsuzluk nedeniyle geri kalmış durumdadır ve bu durum arazi sahipliği konusunda da sorunlara yol açmaktadır. Uluslararası Şeffaflık Örgütü tarafından yayınlanan 2022 Yolsuzluk Algısı Endeksi'nde ülke 57. sırada yer aldı. Haziran 2020 sonunda, dış borç GSYİH'nın %85,3'ü seviyesindeydi.
Turizm
Hırvatistan'da turizm hizmet sektörünün büyük bölümünü oluşturur ve Hırvatistan gelirlerinin yaklaşık %20'sini oluşturur. Turizm endüstrisi gelirleri 2019 yılı için 10,5 milyar € olarak tahmin edilir. Bu pozitif etki Hırvatistan'ın perakende sektörü, endüstri malı satışları ve mevsimlik işçilik gibi alanlardaki gelişmiş iş hacminin oluşmasına katkı sağlar. Turizm endüstrisi ülkenin dış ticaret açığının kapanmasına büyük katkı sağladığı için dış satım olarak değerlendirilir. Hırvatistan Bağımsızlık Savaşı'nın bitmesinden sonra ülkeye gelen turist sayısı 11 milyona yükselerek dört kata yakın bir artış göstermiştir. Hırvatistan'daki turistlerin çoğu Hırvat turistler ve bir o kadarı da Alman, Sloven, Avusturyalı ve Çek'tir. Ülkeye gelen turistlerin kalış süresi ortalaması 4.7 gündür.
Ülkeye gelen turistlerin çoğu Adriyatik Denizi kıyılarını tercih etmektedir. Opatija, 19. yüzyılın ortalarında ülkenin ilk tatil kasabası haline gelmiştir. Bu kasaba 1890'lara kadar Avrupa'nın en önemli sağlık merkezlerinden birine dönüşmüştür. Kıyı ve adalar boyunca birçok tatil alanının açılmasından sonra, kitle turizminden yiyecek içecek pazarının büyümesine birçok servis sağlamıştır. Turizm sektörünün en önemli gelirleri deniz turizminden sağlanmakta olup Orta Çağ kıyı kentleri ve yaz boyunca gerçekleştirilen birçok kültürel etkinlik dolayısıyla marinalara her yıl 16 bin kadar yat yaklaşmaktadır. Kıyıdan içeride kalan bölgeler dağ turizmi, kır turizmi ve spalar gibi birçok alanda olanaklar sağlamaktadır. Bunların yanında başkent Zagreb de kıyıdaki kentler ve tatil kasabalarıyla yarışan önemli bir turizm bölgesidir.
Kirlenmemiş deniz doğası, birçok doğal rezervleri ve 116 Mavi Bayraklı plajı ülke için bir övünç kaynağıdır. Bu özellikleriyle Hırvatistan dünyanın en çok turist alan 23. ülkesidir. Bu ziyaretçilerin yaklaşık %15'i, yani yılda bir milyondan fazlası, Hırvatistan'ın ünlü olduğu naturizm hareketine katılmaktadır. Ülke, ticari naturist tatil köyleri kuran ilk Avrupa ülkesi olma özelliğine sahiptir.
Altyapı
Ulaşım
büyük ölçüde 1990'ların sonunda ve 2000'lerde inşa edildi. Aralık 2020 itibarıyla Hırvatistan, Zagreb'i diğer bölgelere bağlayan ve çeşitli Avrupa rotalarını ve dört Pan-Avrupa koridorunu takip eden 13.138 kilometrelik otoyolun inşasını tamamlamıştır. En işlek otoyollar, Zagreb'i Split'e bağlayan ve Kuzeybatı Hırvatistan ile Slavonya üzerinden doğudan batıya geçen otoyollarıdır.
Hırvatistan'daki yaygın devlet yolları ağı, büyük yerleşim yerlerini birbirine bağlarken aynı zamanda otoyol besleme hattı görevi görmektedir. Hırvatistan otoyol ağının yüksek kalite ve güvenlik seviyeleri, EuroTAP ve EuroTest programları tarafından test edilmiş ve onaylanmıştır.
Hırvatistan, 984 kilometre elektrikli demiryolları ve 254 kilometre çift hatlı demiryolları dahil olmak üzere 2.722 kilometreyi kapsayan geniş bir sahiptir. Hırvatistan'daki en önemli demiryolları, her ikisi de Zagreb üzerinden Rijeka'yı Budapeşte'ye ve Ljubljana'yı Belgrad'a bağlayan Pan-Avrupa ulaşım koridorları Vb ve X içindedir. ülkedeki tüm demiryolu hizmetlerinden sorumludur.
Hırvatistan'ın en büyük altyapı projesi olan 2,4 kilometre uzunluğundaki 'nün inşası, Dubrovnik-Neretva ilçesinin iki yarısını birbirine bağlamakla beraber batıdan yarımadasına ve Korčula ve Lastovo adalarına giden yolu 32 km'den fazla kısaltmaktadır. Pelješac Köprüsü'nün inşaatı, Temmuz 2018'de Hırvat yol operatörü 'nin (HC) (CRBC) liderliğindeki bir Çin konsorsiyumu ile 2,08 milyar kuna'lık bir anlaşma imzalamasının ardından başladı. Proje, Avrupa Birliği'nin 357 milyon euro'luk desteğiyle ortaklaşa finanse edilmiştir. İnşaat Temmuz 2022'de tamamlanmıştır.
Dubrovnik, , , , , ve Zagreb'de uluslararası havalimanları bulunmaktadır. Hırvatistan havalimanları Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü havacılık güvenliği standartlarına uygundur ve Federal Havacılık İdaresi ülkeyi Kategori 1 derecesine yükseltmiştir.
Limanlar
Hırvatistan, Adriyatik Denizi kıyısında yer alan bir ülke olması nedeniyle limanları ekonomik ve ticari açıdan büyük bir öneme sahiptir. Hırvatistan limanları, deniz ticaretinin ve turizminin önemli bir parçası olarak ülkenin ekonomisine katkıda bulunmaktadır. , Hırvatistan'ın en kargo büyük limanıdır. 'nde konumlanan Rijeka Limanı, deniz ve kara yollarının kesiştiği stratejik bir konumda bulunmaktadır. Petrol, konteyner, genel kargo ve yolcu taşımacılığı gibi farklı alanlarda faaliyet gösteren Rijeka Limanı, modern tesisleri ve liman hizmetleriyle uluslararası standartlara uygun bir limandır. En yoğun yolcu limanları ise ve Zadar'dır. Birçok küçük liman, çok sayıda adayı ve kıyı kentini feribot hatları ile İtalya'daki çeşitli şehirlere bağlayan feribotlara hizmet vermektedir. En büyük nehir limanı, ülkenin Pan-Avrupa ulaşım koridoru VII'ye erişimini sağlayan Tuna nehri üzerinde yer alan Vukovar'dır.
Enerji
Hırvatistan'daki Rijeka petrol terminalini Rijeka ve Sisak'taki rafinerilere ve birkaç aktarma terminaline bağlayan 610 kilometrelik ham petrol boru hatları aktif hizmet göstermektedir. Sistemin kapasitesi yılda 20 milyon tondur. Doğal gaz taşıma sistemi, 2.113 kilometrelik ana hat ve bölgesel boru hatları ile 300'den fazla bağlantılı yapı, üretim teçhizatlarını, Okoli doğal gaz depolama tesisini, 27 son kullanıcıyı ve 37 dağıtım sistemini içermektedir.
Hırvatistan'ın enerji üretimi, ülke çapındaki doğal gazın %85'ini ve petrol talebinin %19'unu karşılıyor. 2008'de Hırvatistan'ın birincil enerji üretiminin %47,6'sı doğal gaz (%47,7), hidroelektrik (%25,4), ham petrol (%18,0), yakacak odun (%8,4) ve diğer yenilenebilir enerji kaynaklarından (%0,5) oluşuyordu. 2009 yılında net toplam elektrik enerjisi üretimi 12.725 GWh'ye ulaştı. Hırvatistan elektrik enerjisi ihtiyacının %28,5'ini ithal etmektedir.
İthal enerjinin büyük bir bölümü Slovenya'daki Krško Nükleer Santrali'nden karşılanmaktadır. %50'si 'ya aittir ve Hırvatistan'ın elektriğinin %15'ini sağlamaktadır.
Demografi
2019'daki nüfus sayımına göre 4,13 milyonluk nüfusuyla dünyanın 127. kalabalık ülkesi olan Hırvatistan'da kilometrekareye 72,9 kişi düşer ve bu da ülkeyi Hırvatistan'ı en seyrek nüfuslu Avrupa ülkelerinden biri yapmaktadır. Ortalama yaşam süresi 76.3 yıldır. Kadın başına 1,41 çocuk düşer ve bu dünyanın en düşük oranlarından biridir. 1991 yılından beri ülkedeki ölüm oranı sürekli olarak doğum oranını geçmektedir.
Hırvatistan ortalama 43,3 yaşla dünyanın en yaşlı nüfuslarından birine sahiptir. Hırvatistan'ın nüfusu 1857'de 2.1 milyondan, 1991'de 4.7 milyona yükselerek tavan yapmıştır. 1921 ve 1948'de iki dünya savaşı nedeniyle nüfus sayımı yapılmamıştır. Demografik geçiş sürecini 1970'lerde tamamlayan ülkenin son zamanlarda nüfus artış hızı negatiftir. Son yıllarda, Hırvatistan hükûmeti yabancı işçilere koyduğu kotayı artırmak için baskı görmektedir ve ülkedeki işçi sayısı 2019'da tüm zamanların en yüksek seviyesi olan 68.100'e ulaşmıştır. Ülke, göç politikalarıyla dış göç sonucu kaybettiği vatandaşlarını ülkelerine geri dönmeye ikna etmeye çalışmaktadır. 2008'den 2018'e kadar Hırvatistan'ın nüfusu %10 oranında azalmıştır.
Ülkedeki nüfusun azalması problemi ayrıca Hırvatistan Bağımsızlık Savaşı'nın sonuçlarından biridir. Savaş boyunca birçok kişi yerinden olmuş ya da göç etmiştir 1991'de Sırpların çoğunlukta olduğu bölgelerdeki 400.000'den fazla Hırvat ve diğer Sırp olmayan etnisiteler ya bulundukları yerlerden Hırvatistanlı Sırp güçleri tarafından uzaklaştırılmış ya da şiddetten kaçmak zorunda kalmıştır. 1995'te savaşın son günleri boyunca 150.000-200.000 kadar Sırp, Fırtına Harekâtı'yla yaklaşan Hırvat güçlerinin bölgeye gelmesinden önce bölgeden kaçmıştır. Savaştan sonra yerinden edilmiş kişilerin sayısı yaklaşık 250.000'e düştü. Hırvatistan hükûmeti, yerinden edilmiş kişilerle sosyal güvenlik sistemi ve Yerinden Edilmiş Kişiler ve Mülteciler Dairesi aracılığıyla ilgilendi. Savaş sırasında terk edilen bölgelere çoğu Kuzeybatı Bosna'dan olmak üzere Bosna-Hersek'ten gelen Hırvat mülteciler yerleştirildi ve yerinden edilen bazı insanlar ise savaştan sonra Hırvatistan topraklarındaki evlerine geri döndü.
2013 Birleşmiş Milletler raporuna göre, Hırvatistan nüfusunun %17,6'sı göçmenlerden oluşuyordu. Hırvatistan nüfusunun %91,6'sı Hırvat'tır. Geriye kalan nüfusu %3,2 ile Sırplar ve %0,62 ile Boşnaklar, %0,46 ile Romanlar, %0,36 ile Arnavutlar, %0,36 ile İtalyanlar, %0,27 ile Macarlar, %0,20 ile Çekler, %0,20 ile Slovenler, %0,10 ile Slovaklar, %0,09 ile Makedonlar, %0,09 ile Almanlar, %0,08 ile Karadağlılar ve %1,56 ile diğer milliyetler oluşturmaktadır. Yurtdışında yaklaşık 4 milyon Hırvat yaşamaktadır.
| Hırvatistan büyük şehir ve merkezleri ('na göre 2011 verileri) | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Sıra | Şehir ismi | İlçe | Nüfus | ||||||
 Zagreb | 1 | Zagreb | Zagreb | 790.017 |  Rijeka | ||||
| 2 | Split | Split-Dalmaçya | 178.102 | ||||||
| 3 | Rijeka | Primorje-Gorski Kotar | 128.624 | ||||||
| 4 | Osijek | Osijek-Baranja | 108.048 | ||||||
| 5 | Zadar | Zadar | 75.062 | ||||||
| 6 | Pula | Istria | 57.460 | ||||||
| 7 | Slavonski Brod | Brod-Posavina | 59.141 | ||||||
| 8 | Karlovac | Karlovac | 55.705 | ||||||
| 9 | Varaždin | Varaždin | 46.946 | ||||||
| 10 | Šibenik | Šibenik-Knin | 46.332 | ||||||
Din
Hırvatistan, resmî olarak tanınmış bir dini olmayan bir ülkedir ve vatandaşları anayasa tarafından korunan din ve vicdan özgürlüğüne sahiptir. Hırvatistan Anayasası, din özgürlüğünü güvence altına alır ve tüm dinî toplulukların yasalar önünde eşit olarak korunması prensibine dayanır. Din ve devlet işleri de yine anayasa aracılığıyla ayrı tutulmuştur.
Hırvatistan'da Hristiyanlık, en yaygın din olarak öne çıkmaktadır. 2011 nüfus sayımına göre Hırvatların %91,36'sı kendini Hristiyan olarak tanımlıyor: Bunlardan Katolikler ise nüfusun % 86,28'ini oluşturan en büyük grubu oluşturmaktadır. Ortodoks Hristiyanlar nüfusun %4,44'ünü oluştururken Protestanlar %0,35, diğer Hristiyan gruplar ise %0,30'unu oluşturmaktadır. İslam ise Hırvatistan'da ikinci büyük din olarak yer almaktadır ve nüfusun %1,47'si kendini Müslüman olarak tanımlanmaktadır. Ayrıca, nüfusun %4,57'si kendini dinsiz olarak tanımlamaktadır. 2010 Eurostat Eurobarometer anketinde, nüfusun %69'u "bir Tanrı'nın var olduğuna inandıklarını" belirtti. 2009 Gallup anketinde, "Din günlük hayatınızın önemli bir parçası mı?" sorusuna %70 evet yanıtı verdi. Ancak nüfusun sadece %24'ü düzenli olarak dinî törenlere katılmaktadır.
Diller
Hırvatça, Hırvatistan'ın resmî dilidir ve 2013'teki ülkenin birliğe katılımıyla Avrupa Birliği'nin 24. resmî dili olmuştur. Azınlık dilleri yerel yönetimlerde serbesttir. Bulundukları bölgelerde nüfusun 3'te birinden fazlasını oluşturan Çekçe, Macarca, İtalyanca, Rutence, Sırpça ve Slovakça yerel hükûmetlerin tanıdığı yerlerde bölgesel dil statüsüne sahiptir.Almanca, Arnavutça, Boşnakça, Bulgarca, İbranice, İstro-Rumence, Karadağca, Lehçe, Makedonca, Romanca, Rumence, Rusça, Rusince, Slovence, Türkçe ve Ukraynaca da tanınan diller arasındadır.
2011 nüfus sayımlarına göre Hırvatistan vatandaşlarının %95.6'sı anadilini Hırvatça olarak beyan etmişken %1,2'si Sırpçayı beyan etmiştir. Hırvatça ve Sırpça dışında hiçbir dil nüfusun %0.5'inden fazlasının anadili değildir. Hırvatça Güney Slav dilleri'nden bir dildir. Sözcüklerin çoğunun kökeni Hint-Avrupa dil ailesinin Slav koludur. Latin alfabesi ile yazılan Hırvatçanın sözcük dağarcığı, sesbilim ve söz dizimi yönlerinden birbirinden ayrılan 3 ana lehçesi vardır, bunlar: standartlaşan lehçe olan , ve . Čakavian ve Kajkavian lehçeleri, sözcük dağarcıkları, fonolojileri ve sözdizimleri ile Štokavian'dan ayrılır.
Hırvatça, 19. yüzyılda Hırvatistan hükûmetinin resmî dili olarak Latincenin yerini aldı. 1850'deki 'nın ardından, dil ve Latin alfabesi, çeşitli isimler altında Yugoslavya'nın resmî dili olarak standart bir "Sırp-Hırvatça" veya "Güney Slav dili" oluşturmak için çeşitli reformlardan geçti.Yugoslavya SFC'de, 1972'den 1989'a kadar, dil anayasal olarak "Hırvat edebi dili" ve "Hırvatça veya Sırp dili" olarak belirtiliyordu. Bu, "Sırp-Hırvatça" tanımına karşı çıkan ve hareketinin bir sonu idi. Hırvatlar, dillerini yabancı etkilerden koruma çabası içerisinde dillerinde zaten var olan kelimeler için yabancı kökenli sözcükleri kullanmayı reddetmektedirler.
2011 yılında yapılan bir anket, Hırvatların %78'inin en az bir yabancı dil bildiğini iddia ettiğini ortaya koydu. Slovenlerin çoğunluğu (%59) biraz Hırvatça bilmektedir. Ülke, başta Avrupa Birliği Dil Derneği olmak üzere çeşitli dil temelli uluslararası derneklerin bir parçasıdır.
Eğitim
Hırvatistan'da okuryazarlık oranı %99,2'dir. Hırvatistan'da ilköğretim eğitimi altı veya yedi yaşlarında başlar ve sekiz yıl devam eder. 2007 yılında çıkarılan bir yasayla parasız, zorunlu olmayan eğitim süresi 18 yaşına kadar yükseltilmiştir. Zorunlu eğitim sekiz yıldan oluşur.
Ortaöğretim gymnasium ya da meslek eğitimi veren liseler tarafından sağlanmaktadır. 2019 yılı istatistiklerine göre ülkede 2103 ilkokul ve 738 lise vardır. İlkokul ve lise eğitimini tanınmış azınlık dilleri olan Sırpça, Macarca, İtalyanca, Çekçe ve Almanca alma imkânı vardır. Ülkede ilkokul ve lise seviyesinde olmak üzere 137 müzik ve sanat okulu varken engelli çocuk ve gençler için 120, yetişkinler için 74 okul vardır. Hırvatça, matematik ve yabancı dil olarak üç zorunlu bölüm ve bir seçmeli başlıktan oluşan lise bitirme sınavları (Hırvatça: državna matura) 2009-2010 yılından beri uygulanmaktadır ve bu sınav üniversiteye yerleşmek için önkoşuldur.
Ülkede sekiz devlet üniversitesi ve iki adet de özel üniversite vardır. Ülkenin ilk üniversitesi 1396'da kurulan Zadar Üniversitesidir. 1807 yılına kadar eğitim veren üniversitenin 2002'de yeniden açılmasına kadar diğer eğitim kurumları en eski üniversite statüsünü Zadar'dan aldı. 1669'da kurulan Zagreb Üniversitesi, Güneydoğu Avrupa'da eğitimine ara vermeden devam eden en eski üniversitedir. Bunlar dışında ülkede ikisi özel olmak üzere 11 politeknik ve 27'si özel olan 30 yüksekokul vardır. Ülkede 157 binden fazla öğrencinin eğitim gördüğü toplam 55 yüksek öğretim kurumu bulunmaktadır.
Hırvatistan bilimsel araştırma yapan ve teknoloji geliştiren 205 şirket, devlet ya da eğitim kurumu ve kâr amacı gütmeyen kuruluşa sahiptir. Bu kuruluşlar 2008 verilerine göre 3 milyon kuna (400 milyon €) dolayında harcama yapar ve 10.191 tam zamanlı araştırma görevlisine iş imkânı sağlar. Hırvatistan'da faaliyet gösteren bilimsel enstitüler arasında en büyüğü Zagreb'deki 'dür. Zagreb'deki , 1866'daki başlangıcından bu yana dil, kültür, sanat ve bilimi destekleyen öğrenilmiş bir topluluktur. Hırvatistan, 2022 Küresel İnovasyon Endeksi'nde 42. sırada yer aldı.
Avrupa Yatırım Bankası, Hırvatistan'daki yaklaşık 150 ilk ve ortaokula dijital altyapı ve ekipman sağlamıştır. Bu okullardan yirmi tanesi, öğretim ve idari operasyonları entegre etmelerine yardımcı olmak için donanım, yazılım ve hizmet yardımları almıştır.
Sağlık
Hırvatistan, kökleri 1891 tarihli tüm fabrika işçileri ve zanaatkarlar için bir tür zorunlu sigorta sağlayan Macar-Hırvat Parlamento Yasasına kadar uzanan evrensel sağlık hizmeti sistemine sahiptir. Nüfus, yasalar tarafından sağlanan temel sağlık sigortası planı ve isteğe bağlı sigorta tarafından kapsanmaktadır. 2017'de sağlıkla ilgili yıllık harcamalar 22 milyar kuna'ya (3,0 milyar €) ulaştı. Sağlık harcamaları, özel sağlık sigortası ve kamu harcamalarının sadece %0,6'sını oluşturmaktadır. 2017'de Hırvatistan, GSYİH'sının yaklaşık %6,6'sını sağlık hizmetlerine harcamıştır. 2020'de Hırvatistan, erkekler için 76,0 yıl ve kadınlar için 82,0 yıl ile ortalama yaşam süresinde dünyada 41. sırada yer aldı ve 1.000 canlı doğumda 3,4 gibi düşük bir bebek ölüm oranına sahipti.
Hırvatistan'da 75 hastane ve 23.049 yataklı 13 klinik dahil olmak üzere yüzlerce sağlık kurumu bulunmaktadır. Hastaneler ve klinikler yılda 700 binden fazla hastaya hizmet vermekte ve 4.773'ü uzman olmak üzere 6.642 tıp doktorunu istihdam etmektedir. Ülkede toplam 69.841 sağlık çalışanı bulunmaktadır. 2016'da başlıca ölüm nedeni erkeklerde %39,7 ve kadınlarda %50,1 ile kardiyovasküler hastalıktı, bunu erkeklerde %32,5 ve kadınlarda %23,4 ile tümör izledi. 2016 yılı itibarıyla Hırvatların %37,0'sinin sigara kullandığı tahmin ediliyor. Yine 2016 verilerine göre Hırvat yetişkin nüfusunun %24,40'ı obezite sorunları yaşıyor.
Kültür
Coğrafi konumu nedeniyle Hırvatistan, dört farklı kültürel alanın bir karışımını temsil etmektedir. Batı Roma İmparatorluğu ile Bizans İmparatorluğu arasındaki bölünmeden bu yana Batı kültürü ve Doğu'dan ve ayrıca Orta Avrupa ve Akdeniz kültüründen etkilerin bir kesişme noktası olmuştur., ulusal kültür tarihinin en önemli dönemiydi çünkü bu hareket 19. yüzyıl Hırvatların özgürlüğü için önem arz ediyordu. Hareket ayrıca sanat ve kültürün tüm alanlarında benzeri görülmemiş gelişmelere tanık oldu ve birçok tarihî figürün ortaya çıkmasına neden oldu.
, ülkenin kültürel ve doğal mirasını korumak ve gelişimini denetlemekle görevlidir. Kültürün gelişimini destekleyen diğer faaliyetler yerel yönetim düzeyinde yürütülür.UNESCO'nun Dünya Mirası Listesi, içermektedir. Ülke ayrıca somut olmayan kültür açısından da zengindir ve UNESCO'nun somut olmayan kültürel miraslarından 15'ine sahiptir ve dünyada dördüncü sıradadır. Hırvatistan'ın küresel bir kültürel katkısı, orijinal olarak 17. yüzyılda Fransa'daki Hırvat paralı askerleri tarafından giyilen kravattır.
2019'da Hırvatistan'da yılda 2,27 milyondan fazla izleyici tarafından ziyaret edilen 95 profesyonel tiyatro, 30 profesyonel çocuk tiyatrosu ve 51 amatör tiyatro vardı. Ülkedeki profesyonel tiyatrolar 1.195 sanatçı istihdam etmektedir. Yılda 297 bin kişinin katıldığı 42 profesyonel orkestra, topluluk ve koro bulunmaktadır. Toplamda 166 salonun olduğu 75 sinemayı yılda toplam 5,026 milyon seyirci ziyaret etmektedir.
Hırvatistan'da 2016 yılında 2,71 milyondan fazla kişi tarafından ziyaret edilen 222 müze bulunmaktadır. Ayrıca, 26,8 milyon cilt içeren 1.768 kütüphane ve 19 devlet arşivi bulunmaktadır. Kitap yayıncılığı pazarına birkaç büyük yayıncı ve endüstrinin en önemli etkinliği olan 'nda her yıl düzenlenen sergisi hâkimdir.
Sanat, edebiyat ve müzik
Hırvatistan'daki mimari, komşu ulusların etkilerini yansıtır. Avusturya ve Macar etkisi, kuzey ve orta bölgedeki kamusal alanlarda ve binalarda görülebilir. Dalmaçya ve İstirya kıyılarında bulunan mimari, Venedik etkisi sergiler. Adını kültür kahramanlarından alan meydanlar, parklar ve yalnızca yaya bölgeleri, özellikle Osijek (), Varaždin ve Karlovac gibi büyük ölçekli Barok şehir planlamasının yapıldığı Hırvat kasaba ve şehirlerinin özellikleridir.Art Nouveau'nun müteakip etkisi çağdaş mimariye yansımıştır. Kıyı kesimlerindeki büyük kentsel alanlarında, ve Šibenik Katedrali gibi Floransalı Nicolas'ın eserlerinde örneklenen Venedik ve Rönesans etkisine sahip Akdeniz mimarisidir. Hırvat mimarisinin en eski korunmuş örnekleri 9. yüzyıla ait kiliselerdir ve bunların en büyüğü ve en temsili olanı Zadar'daki Aziz Donat Kilisesi'dir.
En eski sanat eserlerini kapsayan mimarisinin yanı sıra, Hırvatistan'ın Orta Çağ'a kadar uzanan bir sanatçı tarihi vardır. O dönemde Orta Çağ Hırvatistanı'nda Romanesk taş işçiliğinin en önemli örneğini temsil eden 'nin taş kapısı tarafından yapılmıştır. Rönesans, ülkede en çok Adriyatik Denizi kıyılarında büyük etkiye sahip olmuştur çünkü ülkenin geri kalanı Osmanlı-Hırvatistan Yüzyıl Savaşı'nda idi. Osmanlı İmparatorluğu'nun zayıflamasıyla birlikte Barok ve Rokoko döneminde sanat gelişti. 19. ve 20. yüzyıllarda Piskopos gibi birkaç sanat ustasının yetiştirdiği çok sayıda Hırvat zanaatkar ortaya çıktı. Dönemin ünlü Hırvat sanatçıları arasında , Ivan Meštrović ve vardı.
Krk adasında bulunan ve yaklaşık 1100 yılına ait olduğu tahmin edilen Glagol alfabesiyle yazılmış bir taş olan , günümüze ulaşan en eski Hırvatça nesir olarak kabul ediliyor. Hırvat edebiyatının daha güçlü gelişiminin başlangıcı, Rönesans etkisi ve ile gerçekleşmiştir. Marulić'in yanı sıra, Rönesans oyun yazarı , Barok şair , Hırvat ulusal diriliş şairi , romancı, oyun yazarı ve şair August Šenoa, çocuk yazarı Ivana Brlić-Mažuranić, yazar ve gazeteci , şair ve yazar , şair , dışavurumcu ve realist yazar , şair ve roman & kısa öykü yazarı Ivo Andrić, genellikle Hırvat edebiyatının en büyük figürleri olarak anılır.
Hırvat müziği, klasik operadan modern zaman rock müziğine kadar çeşitlilik gösterir. , 1846'da ülkenin ilk operası Love and Malice'i yarattı. , ilahi ve oratoryolar da dahil olmak üzere binden fazla müzik parçası besteledi. Piyanist dünya çapında sahne almıştır.
Medya
Hırvatistan'da Anayasa, basın ve ifade özgürlüğünü garanti eder. Hırvatistan, Sınır Tanımayan Gazeteciler tarafından derlenen 2019 Basın Özgürlüğü Endeksi raporunda 64. sırada yer aldı ve yolsuzluk, organize suç veya savaş suçlarını araştıran gazetecilerin zorluklarla karşılaştığını ve hükûmetin kamu yayıncısı HRT'nin yayın politikalarını etkilemeye çalıştığını kaydetti.Freedom House, 2019 Freedom in the World raporunda, Hırvatistan'daki basın ve ifade özgürlüklerini genel olarak siyasi müdahale ve manipülasyondan uzak olarak sınıflandırsa da gazetecilerin hâlâ tehditler ve ara sıra saldırılarla karşı karşıya olduğuna dikkat çekti. 2022 Avrupa Komisyonu Hukukun Üstünlüğü Raporu, Hırvatistan'da fiziksel saldırıların genel olarak sınırlı kaldığını belirtirken önde gelen siyasetçiler da dahil olmak üzere gazetecilere yönelik sözlü saldırı vakalarının devam ettiğini bildirdi. Devlete ait haber ajansı siyaset, ekonomi, toplum ve kültür üzerine hem Hırvatça hem de İngilizce olmak üzere haber servisi yürütüyor.
Ocak 2021 itibarıyla, ülke çapında on üç ücretsiz DVB-T televizyon kanalı vardır; dördü Hırvat Radyo Televizyonu (HRT), üçü ve ikisi tarafından işletilirken Hırvat Olimpiyat Komitesi, Kapital Net d.o.o. ve Author d.o.o. kalan üçünü işletiyor. Ayrıca 21 adet bölgesel veya yerel DVB-T televizyon kanalı bulunmaktadır. HRT ayrıca bir uydu TV kanalı yayınlamaktadır. 2020'de Hırvatistan'da 155 radyo istasyonu ve 27 TV istasyonu vardı. Kablolu televizyon ve IPTV ağları gittikçe artmaktadır. Kablolu televizyon halihazırda 450 bin kişiye, yani ülkenin toplam nüfusunun yaklaşık %10'una hizmet vermektedir.
2010 yılında Hırvatistan'da 314 gazete ve 2.678 dergi yayımlandı. Basılı medya piyasasına, , ve 24sata gazetelerini yayınlayan Hırvat ve Avusturyalı hakimdir. Diğer etkili gazeteler ve Slobodna Dalmacija'dır. 2020'de 24sata en çok tirajlı günlük gazete oldu, onu Večernji list ve Jutarnji list izledi.
küçüktür ve çoğunlukla HRT'nin ortak yapımcılığını üstlendiği filmlerle birlikte Kültür Bakanlığı tarafından onaylanan hibeler yoluyla hükûmet tarafından büyük ölçüde sübvanse edilmektedir. Hırvatistan sineması yılda beş ila on uzun metrajlı film üretmektedir.Pula'da her yıl düzenlenen ulusal film ödülleri etkinliği , ulusal ve uluslararası yapımların yer aldığı ülkedeki en prestijli film etkinliğidir. 1972'de kurulan , animasyon filme adanmış prestijli bir yıllık film festivalidir. Hırvat film yapımcılarının ilk büyük başarısı, 1961 En İyi Kısa Animasyon Filmi Akademi Ödülü'nü kazandığında tarafından elde edildi. Hırvat film yapımcısı Branko Lustig, Schindler'in Listesi ve Gladyatör filmleriyle En İyi Film Akademi Ödülü'nü kazandı.
Mutfak
Hırvatistan mutfağı bir bölgeden diğerine değişiklik gösterir. Dalmaçya ve İstirya bölgeleri İtalyan ve diğer Akdeniz mutfaklarından özellikle de deniz mahsulleri, pişmiş sebze ve kek yapımı yönünden ve ayrıca yemeğe tat veren zeytin yağı ve sarımsak kullanımı anlamında etkilenmiştir. İç kısımlarda kalan alan ise Macar, Avusturya ve Türk mutfaklarından etkilenmiştir. Bu bölgede etli yemekler, tatlısu balıkları ve sebze yemekleri en sık tüketilenlerdir.
Hırvatistan'da iki farklı şarap üretim bölgesi bulunur. Kuzeydoğudaki karasal alanda, özellikle de Slavonya'da beyaz şarap başta olmaz üzere şarap üretimi yaygındır. Diğer önemli şarap üretim bölgesi ise kuzeydeki kıyı şeridi boyunca İstria ve Krk bölgeleridir ve bu bölgelerdeki şaraplar İtalya şaraplarına benzerken güneydeki Dalmaçya'da Akdeniz usulü şarap üretimi neredeyse standarttır. Ülkede yıllık şarap üretimi 140 milyon litreyi aşar. Bira ise ülkeye 18. yüzyılın sonlarında gelmesine rağmen yıllık tüketim 2020 yılına göre 78,7 litredir ve bu oranla Hırvatistan, dünyanın en çok bira tüketen ilk 15 ülkesi arasındadır. Hırvatistan, büyük bir bira üretimi ve tüketiminin başladığı 18. yüzyılın sonlarına kadar neredeyse yalnızca şarap tüketen bir ülkeydi.
Spor
Hırvatistan'da 400.000'den fazla aktif sporcu vardır. Bu sayının 277.000'i spor derneklerine üye ve yaklaşık 4.000'i satranç ve briç derneklerine üyedir. Futbol ülkedeki en popüler spordur. 118.000'den fazla kayıtlı oyuncusuyla Hırvatistan Futbol Federasyonu (Hırvatça: Hrvatski nogometni savez) en büyük spor federasyonudur.Hırvatistan millî futbol takımı 1998 ve 2022'de üçüncü, 2018 FIFA Dünya Kupası'nda ise ikinci oldu. Prva HNL futbol ligi, profesyonel spor ligleri arasında en yüksek ortalama katılımı çeken ligdir. 458.746 seyirci katılım göstermiştir.
1991'de Hırvatistan'ın bağımsızlığından bu yana uluslararası yarışmalarda yarışan Hırvat atletler, 15'i altın olmak üzere 44 kazandılar. Ayrıca Hırvat sporcular, dördü Dünya Atletizm Şampiyonası'nda olmak üzere dünya şampiyonalarında toplamda 16 altın madalya kazanmıştır. Teniste Hırvatistan, 2005 ve 2018'de Davis Kupası'nı kazanmıştır. Hırvatistan'ın en başarılı erkek oyuncuları Goran Ivanišević ve Marin Čilić Grand Slam şampiyonlukları kazandılar ve ilk 3'e girdiler. Iva Majoli, 1997 yılında Fransa Açık'ı kazanan ilk Hırvat kadın oyuncu oldu. Hırvatistan, , , , 1987 Dünya Üniversite Yaz Oyunları, 1979 Akdeniz Oyunları ve birkaç Avrupa Şampiyonası da dahil olmak üzere birçok büyük spor müsabakasına ev sahipliği yaptı.
Ülkedeki yönetici spor otoritesi, 10 Eylül 1991'de kurulan ve Uluslararası Olimpiyat Komitesi tarafından 17 Ocak 1992'den beri tanınan Hırvat Olimpiyat Komitesi'dir. 1992'de komitenin ilk kez tanınması, Hırvat sporcuların Fransa'nın Albertville kentinde düzenlenen 1992 Kış Olimpiyatları'nda yeni bağımsızlığını kazanmış ülkeyi Olimpiyat Oyunlarında ilk kez temsil edecek şekilde yer almalarına izin verecek kadar gerçekleşmiştir.
Notlar
- ^ Hırvatistan'ın tanınan azınlık dillerinde ve en çok konuşulan dillerde:
Kaynakça
- ^ "Zakon o blagdanima, spomendanima i neradnim danima u Republici Hrvatskoj" [Law of Holidays, Memorial Days and Non-Working Days in the Republic of Croatia]. (Hırvatça). 15 Kasım 2019. 23 Ekim 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Nisan 2004.
- ^ a b c . . 7 Ekim 2022. 9 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2023.
- ^ a b c d IMF. "Report for Selected Countries and Subjects". 11 Nisan 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Nisan 2023.
- ^ "Gini coefficient of equivalised disposable income - EU-SILC survey". ec.europa.eu. Eurostat. 9 Ekim 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Nisan 2023.
- ^ "Human Development Report 2023/2024" (PDF). United Nations Development Programme. 14 Mart 2024. Erişim tarihi: 5 Haziran 2024.
- ^ "IMF World Economic Outlook". 13 Nisan 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Nisan 2023.
- ^ "The World Bank Report". 14 Nisan 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Nisan 2023.
- ^ "International tourism, The World Bank". 14 Nisan 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Nisan 2023.
- ^ "Condé Nast Traveler, Top Countries in the World". 5 Nisan 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Nisan 2023.
- ^ "U.S. Department of State factsheet". Erişim tarihi: 5 Haziran 2024.
- ^ Gluhak, Alemko (1993). Hrvatski etimološki rječnik [Croatian Etymological Dictionary] (Hırvatça). August Cesarec. ISBN .
- ^ (2019), "Ime Hrvata" [Hırvatların ismi], Jezik (Croatian Philological Society) (Hırvatça), Zagreb, 66 (3), ss. 81-97, 12 Aralık 2022 tarihinde kaynağından , erişim tarihi: 17 Nisan 2023
- ^ (September 1971). "Najstariji hrvatski glagoljski natpisi" [The Oldest Croatian Glagolitic Inscriptions]. (Hırvatça). . 21: 227-254. 3 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Nisan 2023.
- ^ "Kulturna kronika: Dvanaest hrvatskih stoljeća". (Hırvatça). Zagreb: (291). 28 Nisan 2005. 27 Eylül 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Nisan 2023.
- ^ a b Mužić 2007, ss. 195-198.
- ^ Mužić 2007, s. 27.
- ^ Mužić 2007, s. 171.
- ^ Salopek, Igor (December 2010). "Krapina Neanderthal Museum as a Well of Medical Information". Acta Medico-Historica Adriatica. Hrvatsko znanstveno društvo za povijest zdravstvene kulture. 8 (2): 197-202. ISSN 1334-4366. (PMID) 21682056. 28 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Nisan 2023.
- ^ Težak-Gregl, Tihomila (Nisan 2008). "Study of the Neolithic and Eneolithic as reflected in articles published over the 50 years of the journal Opuscula archaeologica". Opvscvla Archaeologica Radovi Arheološkog Zavoda. Zagreb Üniversitesi, Felsefe Fakültesi, Arkeoloji Bölümü. 30 (1): 93-122. ISSN 0473-0992. 3 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Ekim 2011.
- ^ Balen, Jacqueline (December 2005). "The Kostolac horizon at Vučedol". Opvscvla Archaeologica Radovi Arheološkog Zavoda. University of Zagreb, Faculty of Philosophy, Archaeological Department. 29 (1): 25-40. ISSN 0473-0992. 4 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Nisan 2023.
- ^ Težak-Gregl, Tihomila (December 2003). "Prilog poznavanju neolitičkih obrednih predmeta u neolitiku sjeverne Hrvatske" [A Contribution to Understanding Neolithic Ritual Objects in the Northern Croatia Neolithic]. Opvscvla Archaeologica Radovi Arheološkog Zavoda (Hırvatça). University of Zagreb, Faculty of Philosophy, Archaeological Department. 27 (1): 43-48. ISSN 0473-0992. 4 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Nisan 2023.
- ^ Potrebica, Hrvoje; Dizdar, Marko (July 2002). "Prilog poznavanju naseljenosti Vinkovaca i okolice u starijem željeznom dobu" [A Contribution to Understanding Continuous Habitation of Vinkovci and its Surroundings in the Early Iron Age]. Prilozi Instituta Za Arheologiju U Zagrebu (Hırvatça). Institut za arheologiju. 19 (1): 79-100. ISSN 1330-0644. 4 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Nisan 2023.
- ^ Wilkes, John (1995). The Illyrians. Oxford, UK: . s. 114. ISBN . 19 Mart 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Nisan 2023.
... in the early history of the colony settled in 385 BC on the island Pharos (Hvar) from the Aegean island Paros, famed for its marble. In traditional fashion they accepted the guidance of an oracle, ...
- ^ Gibbon, Edward; John Bagnell Bury; (1995). The Decline and Fall of the Roman Empire. New York: . s. 335. ISBN . 13 Ocak 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Nisan 2023.
- ^ J. B. Bury (1923). History of the later Roman empire from the death of Theodosius I. to the death of Justinian. . s. 408. Erişim tarihi: 15 Nisan 2023.
- ^ Andrew Archibald Paton (1861). Researches on the Danube and the Adriatic. Trübner. ss. 218-219. Erişim tarihi: 15 Nisan 2023.
- ^ Heršak, Emil; Nikšić, Boris (September 2007). "Hrvatska etnogeneza: pregled komponentnih etapa i interpretacija (s naglaskom na euroazijske/nomadske sadržaje)" [Hırvat Etnogenezi: Bileşen Aşamaları ve Yorumlarının İncelenmesi (Avrasya/Göçebe Unsurları Vurgulanarak)]. Migracijske i Etničke Teme (Hırvatça). Institute for Migration and Ethnic Studies. 23 (3): 251-268. ISSN 1333-2546. 8 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Nisan 2023.
- ^ Katičić, Radoslav (1989). "Ivan Mužić o podrijetlu Hrvata". Starohrvatska Prosvjeta (Hırvatça). III (19): 243-270. ISSN 0351-4536. 7 Mart 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Nisan 2023.
- ^ Goldstein 1999, s. 13.
- ^ Birin, Ante (January 2015). "Pregled političke povijesti Hrvata u ranome srednjem vijeku". Nova Zraka U Europskom Svjetlu - Hrvatske Zemlje U Ranome Srednjem Vijeku (Oko 550 - Oko 1150) (Hırvatça): 40. 4 Nisan 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Nisan 2023 – Academia.edu vasıtasıyla.
- ^ Mužić 2007, ss. 249-293.
- ^ Dzino, Danijel (2010). Becoming Slav, Becoming Croat: Identity Transformations in Post-Roman and Early Medieval Dalmatia. BRILL. ss. 175, 179-182. ISBN .
- ^ Belošević, Janko (2000). "Razvoj i osnovne značajke starohrvatskih grobalja horizonta 7.-9. stoljeća na povijesnim prostorima Hrvata". Radovi (Hırvatça). 39 (26): 71-97. doi:10.15291/radovipov.2231
![image]()
. 26 Mart 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Nisan 2023. - ^ Fabijanić, Tomislav (2013). "14C date from early Christian basilica gemina in Podvršje (Croatia) in the context of Slavic settlement on the eastern Adriatic coast". The early Slavic settlement of Central Europe in the light of new dating evidence. Wroclaw: Institute of Archaeology and Ethnology of the Polish Academy of Sciences. ss. 251-260. ISBN .
- ^ Bekić, Luka (2016). Rani srednji vijek između Panonije i Jadrana: ranoslavenski keramički i ostali arheološki nalazi od 6. do 8. stoljeća (Hırvatça ve İngilizce). Pula: Arheološki muzej Istre. ss. 101, 119, 123, 138-140, 157-162, 173-174, 177-179. ISBN .
- ^ Mužić 2007, ss. 157-160.
- ^ Budak 2018, ss. 178-185.
- ^ Ivandija, Antun (Nisan 1968). "Pokrštenje Hrvata prema najnovijim znanstvenim rezultatima" [Christianization of Croats according to the most recent scientific results]. Bogoslovska Smotra (Hırvatça). University of Zagreb, Catholic Faculty of Theology. 37 (3-4): 440-444. ISSN 0352-3101. 4 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Nisan 2023.
- ^ Budak 2018, ss. 144-145.
- ^ Mužić 2007, ss. 169-170.
- ^ Budak 2018, ss. 106.
- ^ Brković, Milko (2001). "Diplomatička analiza papinskih pisama druge polovice IX. stoljeća destinatarima u Hrvatskoj" [IX. Yüzyılın ikinci yarısının Hırvatistan'daki muhataplara Papalık Mektupları]. Radovi (Hırvatça). Zadar: HAZU (43): 29-44. 11 Aralık 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Nisan 2023.
- ^ Posavec, Vladimir (March 1998). "Povijesni zemljovidi i granice Hrvatske u Tomislavovo doba" [Historical maps and borders of Croatia in age of Tomislav]. Radovi Zavoda Za Hrvatsku Povijest (Hırvatça). 30 (1): 281-290. ISSN 0353-295X. 4 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Nisan 2023.
- ^ (January 1997). "Regnum Croatiae et Dalmatiae u doba Stjepana II" [Regnum Croatiae et Dalmatiae in age of Stjepan II]. Radovi Zavoda Za Hrvatsku Povijest (Hırvatça). 29 (1): 11-20. ISSN 0353-295X. 4 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Nisan 2023.
- ^ a b Heka, Ladislav (October 2008). "Hrvatsko-ugarski odnosi od sredinjega vijeka do nagodbe iz 1868. s posebnim osvrtom na pitanja Slavonije" [Croatian-Hungarian relations from the Middle Ages to the Compromise of 1868, with a special survey of the Slavonian issue]. Scrinia Slavonica (Hırvatça). Hrvatski institut za povijest - Podružnica za povijest Slavonije, Srijema i Baranje. 8 (1): 152-173. ISSN 1332-4853. 4 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Nisan 2023.
- ^ a b c d "Povijest saborovanja" [Parlamentarizm tarihi] (Hırvatça). Sabor. 2 Aralık 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Nisan 2023.
- ^ a b c d e Frucht 2005, ss. 422-423.
- ^ Font 2005, s. 17.
- ^ Lane 1973, s. 409.
- ^ "Povijest Gradišćanskih Hrvatov" [History of Burgenland Croats] (Hırvatça). Croatian Cultural Association in Burgenland. 14 Kasım 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Nisan 2023.
- ^ Valentić, Mirko (30 Ekim 1990). "TURSKI RATOVI i HRVATSKA DIJASPORA u XVI. STOLJEĆU". Senjski Zbornik: Prilozi Za Geografiju, Etnologiju, Gospodarstvo, Povijest I Kulturu (Hırvatça). 17 (1): 45-60. ISSN 0582-673X. 4 Nisan 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Nisan 2023.
- ^ "Povijest saborovanja". Hrvatski sabor (Hırvatça). 18 Mart 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Nisan 2023.
- ^ Adkins & Adkins 2008, ss. 359-362.
- ^ (2000). The Congress of Vienna: A Study in Allied Unity: 1812-1822. . s. 180. ISBN . Erişim tarihi: 16 Nisan 2023.
- ^ a b Stančić, Nikša (February 2009). "Hrvatski narodni preporod - ciljevi i ostvarenja" [Croatian National Revival - goals and achievements]. Cris: Časopis Povijesnog društva Križevci (Hırvatça). 10 (1): 6-17. ISSN 1332-2567. 3 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Nisan 2023.
- ^ Čuvalo, Ante (December 2008). "Josip Jelačić - Ban of Croatia". Review of Croatian History. Croatian Institute of History. 4 (1): 13-27. ISSN 1845-4380. 4 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Nisan 2023.
- ^ "Constitution of Union between Croatia-Slavonia and Hungary". H-net.org. 4 Haziran 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Nisan 2023.
- ^ Heka, Ladislav (December 2007). "Hrvatsko-ugarska nagodba u zrcalu tiska" [Croatian-Hungarian compromise in light of press clips]. Zbornik Pravnog Fakulteta Sveučilišta u Rijeci (Hırvatça). . 28 (2): 931-971. ISSN 1330-349X. 4 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Nisan 2023.
- ^ Dubravica, Branko (January 2002). "Političko-teritorijalna podjela i opseg civilne Hrvatske u godinama sjedinjenja s vojnom Hrvatskom 1871-1886" [Political and territorial division and scope of civilian Croatia in the period of unification with the Croatian military frontier 1871-1886]. Politička Misao (Hırvatça). Zagreb Üniversitesi, Siyasal Bilgiler Fakültesi. 38 (3): 159-172. ISSN 0032-3241. 4 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Nisan 2023.
- ^ Polatschek, Max (1989). Franz Ferdinand: Europas verlorene Hoffnung (Almanca). Amalthea. s. 231. ISBN . Erişim tarihi: 16 Nisan 2023.
- ^ Tucker, Spencer; Priscilla Mary Roberts (2005). World War I: encyclopedia, Volume 1. ABC-CLIO. s. 1286. ISBN . 14 Ocak 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Nisan 2023.
- ^ "Parlamentarni izbori u Brodskom kotaru 1923. godine" [1932'de Brod Bölgesindeki Parlamento Seçimleri]. Scrinia Slavonica (Hırvatça). Croatian Institute of History - Slavonia, Syrmium and Baranya history branch. 3 (1): 452-470. November 2003. ISSN 1332-4853. 6 Nisan 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Nisan 2023.
- ^ Begonja, Zlatko (November 2009). "Ivan Pernar o hrvatsko-srpskim odnosima nakon atentata u Beogradu 1928. godine" [Ivan Pernar on Croatian-Serbian relations after 1928 Belgrade assassination]. Radovi Zavoda Za Povijesne Znanosti HAZU U Zadru (Hırvatça). (51): 203-218. ISSN 1330-0474. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Nisan 2023.
- ^ Job, Cvijeto (2002). Yugoslavia's ruin: the bloody lessons of nationalism, a patriot's warning. . s. 9. ISBN . Erişim tarihi: 16 Nisan 2023.
- ^ Klemenčič & Žagar 2004, ss. 121-123.
- ^ Klemenčič & Žagar 2004, ss. 153-156.
- ^ Tomasevich 2001, s. 337.
- ^ Tomasevich 2001, s. 272.
- ^ a b Klemenčič & Žagar 2004, s. 184.
- ^ a b "koncentracijski logori". 24 Aralık 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Nisan 2023.
- ^ Goldstein 1999, s. 138.
- ^ Tomasevich 2001, s. 744.
- ^ Hoare, Marko Attila (1 Aralık 2003). "Genocide in the former Yugoslavia: a critique of left revisionism's denial (full version)". . 5 (4): 543-563. doi:10.1080/1462352032000149495. ISSN 1462-3528.
- ^ Kozlica, Ivan (2012). Krvava Cetina [Kanlı Cetina] (Hırvatça). Zagreb: Hrvatski centar za ratne žrtve. s. 155. ISBN .
- ^ Predoević, Petra (2007). "Operacija Braunschweig", Klepsidra. Rijeka: Udruga studenata povijesti "Malleus". ss. 105-129.
- ^ Dragutin Pavličević, Povijest Hrvatske, Naklada Pavičić, Zagreb, 2007. , ss. 441-442.
- ^ Pavličević, Dragutin (2007). Povijest Hrvatske. Naklada Pavičić. ss. 441-442. ISBN .
- ^ Vipotnik, Matea (22 Haziran 2011). "Josipović: Antifašizam je duhovni otac Domovinskog rata" [Josipović: Anti-Fascism is a Spiritual Forerunner of the Croatian War of Independence]. (Hırvatça). 17 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Nisan 2023.
- ^ a b (2011). "The Partisans and the Serbs". Ramet, Sabrina P.; Listhaug, Ola (Ed.). Serbia and the Serbs in World War Two. London, England: Palgrave Macmillan. s. 207. ISBN .
- ^ Hoare, Marko Attila (2002). "Whose is the partisan movement? Serbs, Croats and the legacy of a shared resistance". The Journal of Slavic Military Studies. Informa UK Limited. 15 (4): 30. doi:10.1080/13518040208430537. ISSN 1351-8046.
- ^ Karakaš Obradov Marica (Aralık 2008). "Saveznički zračni napadi na Split i okolicu i djelovanje Narodne zaštite u Splitu tijekom Drugog svjetskog rata" [Allied aerial attacks on Split and its surrounding and Civil Guard activity in Split during the World War II]. Historijski Zbornik (Hırvatça). Društvo za hrvatsku povjesnicu. 61 (2): 323-349. ISSN 0351-2193. 8 Nisan 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Nisan 2023.
- ^ Bracewell, C.W.; Lampe, John R. "Croatia - World War II | Britannica". www.britannica.com (İngilizce). 4 Nisan 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Nisan 2023.
- ^ Goldstein 1999, s. 158.
- ^ Maurović, Marko (May 2004). "Josip protiv Josifa" [Josip vs. Iosif]. Pro Tempore - Časopis Studenata Povijesti (Hırvatça). Klub studenata povijesti ISHA (1): 73-83. ISSN 1334-8302. 29 Haziran 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Nisan 2023.
- ^ [Speaker of the Parliament, Luka Bebić, at celebration of the 64th anniversary of the victory over fascism and the 65th anniversary of the 3rd session of the ZAVNOH session in Topusko] (Hırvatça). Sabor. 9 Mayıs 2009. 19 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2023.
- ^ (1995). "Demografski i ratni gubici Hrvatske u Drugom svjetskom ratu i poraću" [Demographic and War Losses of Croatia in the World War Two and in the Postwar Period]. Journal of Contemporary History (Hırvatça). Zagreb. 27 (3): 551. 26 Kasım 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Nisan 2023.
- ^ Žerjavić 1992, s. 159.
- ^ Kočović 1985, s. 173.
- ^ Žerjavić 1993b, ss. 640-641.
- ^ Kočović 1985, s. 126.
- ^ Geiger 2012, ss. 117-118.
- ^ Šute, Ivica (April 1999). "Deklaracija o nazivu i položaju hrvatskog književnog jezika - Građa za povijest Deklaracije" [Declaration on the Status and Name of the Croatian Standard Language - Declaration History Articles]. Radovi Zavoda Za Hrvatsku Povijest (Hırvatça). 31 (1): 317-318. ISSN 0353-295X. 5 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Nisan 2023.
- ^ Vurušić, Vlado (6 Ağustos 2009). [Heroine of the Croatian Spring]. (Hırvatça). 6 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2023.
- ^ Rich, Roland (1993). "Recognition of States: The Collapse of Yugoslavia and the Soviet Union". European Journal of International Law. 4 (1): 36-65. doi:10.1093/oxfordjournals.ejil.a035834. 26 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Nisan 2023.
- ^ Frucht 2005, s. 433.
- ^ "Leaders of a Republic in Yugoslavia Resign". The New York Times. Reuters. 12 Ocak 1989. 6 Kasım 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Nisan 2023.
- ^ Pauković, Davor (1 Haziran 2008). "Posljednji kongres Saveza komunista Jugoslavije: uzroci, tijek i posljedice raspada" [Last Congress of the League of Communists of Yugoslavia: Causes, Consequences and Course of Dissolution]. Časopis za Suvremenu Povijest (Hırvatça). Centar za politološka istraživanja. 1 (1): 21-33. ISSN 1847-2397. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Nisan 2023.
- ^ Magas, Branka (13 Aralık 1999). "Obituary: Franjo Tudjman". The Independent. 10 Kasım 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Nisan 2023.
- ^ (2 Ekim 1990). "Croatia's Serbs Declare Their Autonomy". The New York Times. 12 Kasım 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Nisan 2023.
- ^ Eastern Europe and the Commonwealth of Independent States. Routledge. 1998. ss. 272-278. ISBN . 10 Ocak 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Nisan 2023.
- ^ Sudetic, Chuck (26 Haziran 1991). "2 Yugoslav States Vote Independence To Press Demands". The New York Times. 10 Kasım 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Nisan 2023.
- ^ . Official web site of the Croatian Parliament. Sabor. 7 Ekim 2004. 14 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2023.
- ^ Sudetic, Chuck (4 Kasım 1991). "Army Rushes to Take a Croatian Town". The New York Times. 29 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Nisan 2023.
- ^ "Utjecaj srbijanske agresije na stanovništvo Hrvatske". . 11 Aralık 2003. 30 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Nisan 2023.
- ^ . 15 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2023.
- ^ Goldstein 1999, s. 233.
- ^ Bassiouni, Mahmoud Cherif; Manikas, Peter (1996). The Law of the International Criminal Tribunal for the Former Yugoslavia. Transnational Publishers. s. 86. ISBN .
- ^ Allen 1996, s. 46.
- ^ Kinzer, Stephen (24 Aralık 1991). "Slovenia and Croatia Get Bonn's Nod". The New York Times. 20 Haziran 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Nisan 2023.
- ^ (23 Mayıs 1992). "3 Ex-Yugoslav Republics Are Accepted into U.N." The New York Times. 11 Kasım 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Nisan 2023.
- ^ Murphy, Dean E. (8 Ağustos 1995). "Croats Declare Victory, End Blitz". Los Angeles Times. 12 Ekim 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Nisan 2023.
- ^ "Officials Issue Messages for Victory and Homeland Thanksgiving Day". www.total-croatia-news.com (İngilizce). 5 Nisan 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Nisan 2023.
- ^ (5 Ağustos 2005). "Evicted Serbs remember Storm". BBC News. 23 Ekim 2012 tarihinde kaynağından .
- ^ "Croatia marks 25 years since war with tolerance message". AlJazeera. 5 Ağustos 2020. 15 Ekim 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Nisan 2023.
- ^ Janine Natalya Clark (2014). International Trials and Reconciliation: Assessing the Impact of the International Criminal Tribunal for the Former Yugoslavia. Londra: Routledge. s. 28. ISBN .
- ^ (16 Ocak 1998). "An Ethnic Morass Is Returned to Croatia". The New York Times. 18 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Nisan 2023.
- ^ "Presidents apologise over Croatian war". BBC News. BBC. 10 Eylül 2003. 31 Mart 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Nisan 2023.
- ^ "Serbia to respond to Croatian genocide charges with countersuit at ICJ". SETimes.com. Southeast European Times. 20 Kasım 2008. 2 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Nisan 2023.
- ^ "UN to hear Croatia genocide claim against Serbia". Tehran Times. 19 Kasım 2008. 14 Haziran 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Nisan 2023.
- ^ Puljiz, Vlado; Bežovan, Gojko; Matković, Teo; Šućur, dr Zoran; Zrinščak, Siniša (2008). Socijalna politika Hrvatske (Hırvatça). Zagreb: Pravni fakultet u Zagrebu. ss. 43-52. ISBN .
- ^ "History and Development of Croatian Constitutional Judicature - Constitutional Court of the Republic of Croatia". www.usud.hr. 14 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Nisan 2023.
- ^ "Partnerstvo za mir - Hrvatska enciklopedija". www.enciklopedija.hr. 14 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Nisan 2023.
- ^ "MVEP • Svjetska trgovinska organizacija (WTO)". www.mvep.hr. 26 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Nisan 2023.
- ^ "Kronologija: Težak put od priznanja do kucanja na vrata EU - Jutarnji List". www.jutarnji.hr (İngilizce). 2 Ekim 2006. 14 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Nisan 2023.
- ^ "Kada je i kome Republika Hrvatska podnijela zahtjev za članstvo u Europskoj uniji?". uprava.gov.hr. 14 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Nisan 2023.
- ^ "Kako je izgledao put Republike Hrvatske ka punopravnom članstvu u Europskoj uniji?". uprava.gov.hr. 14 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Nisan 2023.
- ^ "Evo kako je izgledao hrvatski put prema EU!". Dnevnik.hr (Hırvatça). 14 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Nisan 2023.
- ^ "EU closes accession negotiations with Croatia". European Commission. 30 Haziran 2011. 8 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Nisan 2023.
- ^ . European Union. 9 Aralık 2011. 23 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2023.
- ^ "EU stalls over talks with Croatia". BBC News. 10 Mart 2005. 6 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Nisan 2023.
- ^ "Slovenia unblocks Croatian EU bid". BBC News. 11 Eylül 2009. 6 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Nisan 2023.
- ^ "Hırvatistan AB'nin 28'inci üyesi oldu". BBC News Türkçe. 1 Temmuz 2013. 16 Nisan 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Nisan 2023.
- ^ . Povijest Hrvatske 1945-2011. 3. svezak. EPH Media d.o.o.
- ^ "Membership of the Republic of Croatia in the UN Security Council 2008-2009". Ministry of Foreign Affairs and European Integration (Croatia). 7 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2023.
- ^ "Hrvatska postala članica NATO saveza". Dnevnik.hr (Hırvatça). 16 Eylül 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Nisan 2023.
- ^ "Et tu, Zagreb?". The Economist. 6 Mart 2011. 16 Eylül 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Nisan 2023.
- ^ "Croatia voters back EU membership". BBC News. 1 Haziran 2018. 13 Ekim 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Nisan 2023.
- ^ "Croatia celebrates on joining EU". BBC News. 1 Temmuz 2013. 22 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Nisan 2023.
- ^ "Šenada Šelo Šabić, Croatia's response to the refugee crisis, European Expression, Issue 100, 2016" (PDF). 9 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF).
- ^ "Andrej Plenković - O meni". www.andrejplenkovic.hr. 18 Mart 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Nisan 2023.
- ^ "Održana svečanost prisege predsjednika Republike Hrvatske Zorana Milanovića". Predsjednik Republike Hrvatske - Zoran Milanović (Hırvatça). 5 Nisan 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Nisan 2023.
- ^ a b c d e f g h "2010 - Statistical Yearbook of the Republic of Croatia" (PDF). . December 2010. 9 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Nisan 2023.
- ^ a b c d e f g h i j k "Hırvatistan". The World Factbook (2024 bas.). CIA. Erişim tarihi: 9 Eylül 2011. (Archived 2011 edition)
- ^ . Livecamcroatia.com. 1 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2023.
- ^ Matas, Mate (18 Aralık 2006). [Presence of Karst in Croatia]. geografija.hr (Hırvatça). Croatian Geographic Society. 9 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2023.
- ^ "The best national parks of Europe". BBC. 28 Haziran 2011. 1 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Nisan 2023.
- ^ a b "2010 - Statistical Yearbook of the Republic of Croatia" (PDF). . Aralık 2010. 29 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 16 Nisan 2023.
- ^ "Biodiversity-rich Croatia becomes 33rd full EEA member country — European Environment Agency". www.eea.europa.eu (İngilizce). 5 Nisan 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Nisan 2023.
- ^ "EU 2020 HR". eu2020.hr. 4 Nisan 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Nisan 2023.
- ^ Dinerstein, Eric; Olson, David; Joshi, Anup; Vynne, Carly; Burgess, Neil D.; Wikramanayake, Eric; Hahn, Nathan; Palminteri, Suzanne; Hedao, Prashant; Noss, Reed; Hansen, Matt; Locke, Harvey; Ellis, Erle C; Jones, Benjamin; Barber, Charles Victor; Hayes, Randy; Kormos, Cyril; Martin, Vance; Crist, Eileen; Sechrest, Wes; Price, Lori; Baillie, Jonathan E. M.; Weeden, Don; Suckling, Kierán; Davis, Crystal; Sizer, Nigel; Moore, Rebecca; Thau, David; Birch, Tanya; Potapov, Peter; Turubanova, Svetlana; Tyukavina, Alexandra; de Souza, Nadia; Pintea, Lilian; Brito, José C.; Llewellyn, Othman A.; Miller, Anthony G.; Patzelt, Annette; Ghazanfar, Shahina A.; Timberlake, Jonathan; Klöser, Heinz; Shennan-Farpón, Yara; Kindt, Roeland; Lillesø, Jens-Peter Barnekow; van Breugel, Paulo; Graudal, Lars; Voge, Maianna; Al-Shammari, Khalaf F.; Saleem, Muhammad (2017). "An Ecoregion-Based Approach to Protecting Half the Terrestrial Realm". BioScience. 67 (6): 534-545. doi:10.1093/biosci/bix014. ISSN 0006-3568. (PMC) 5451287 $2. (PMID) 28608869.
- ^ a b c d e Radović, Jasminka; Čivić, Kristijan; Topić, Ramona, (Ed.) (2006). Biodiversity of Croatia (PDF). State Institute for Nature Protection, . ISBN . 9 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 17 Nisan 2023.
- ^ "Venue". 6th Dubrovnik Conference on Sustainable Development of Energy, Water and Environment Systems. 8 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Nisan 2023.
- ^ Grantham, H. S.; Duncan, A.; Evans, T. D.; Jones, K. R.; Beyer, H. L.; Schuster, R.; Walston, J.; Ray, J. C.; Robinson, J. G.; Callow, M.; Clements, T.; Costa, H. M.; DeGemmis, A.; Elsen, P. R.; Ervin, J.; Franco, P.; Goldman, E.; Goetz, S.; Hansen, A.; Hofsvang, E.; Jantz, P.; Jupiter, S.; Kang, A.; Langhammer, P.; Laurance, W. F.; Lieberman, S.; Linkie, M.; Malhi, Y.; Maxwell, S.; Mendez, M.; Mittermeier, R.; Murray, N. J.; Possingham, H.; Radachowsky, J.; Saatchi, S.; Samper, C.; Silverman, J.; Shapiro, A.; Strassburg, B.; Stevens, T.; Stokes, E.; Taylor, R.; Tear, T.; Tizard, R.; Venter, O.; Visconti, P.; Wang, S.; Watson, J. E. M. (2020). "Anthropogenic modification of forests means only 40% of remaining forests have high ecosystem integrity - Supplementary Material". Nature Communications. 11 (1): 5978. Bibcode:2020NatCo..11.5978G. doi:10.1038/s41467-020-19493-3. ISSN 2041-1723. (PMC) 7723057 $2. (PMID) 33293507.
- ^ a b c . . 6 Mayıs 2007. 5 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2023.
- ^ . Government of Croatia. 4 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2023.
- ^ . Sabor. 6 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2023.
- ^ . Sabor. 6 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2023.
- ^ "Ustav Republike Hrvatske | Hrvatska enciklopedija". www.enciklopedija.hr. 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Nisan 2023.
- ^ . Delegation of the European Union to the Republic of Croatia. 26 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2023.
- ^ "Ustavne odredbe" [Provisions of the Constitution] (Hırvatça). . 21 Mayıs 2010. 6 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Nisan 2023.
- ^ "Zakon o sudovima". narodne-novine.nn.hr. 7 Nisan 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Nisan 2023.
- ^ "Državno odvjetništvo Republike Hrvatske". www.dorh.hr. 24 Eylül 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Nisan 2023.
- ^ "SOA - Security-intelligence system of the Republic of Croatia". www.soa.hr. 4 Nisan 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Nisan 2023.
- ^ Graaff, Bob de; Nyce, James M. (2 Ağustos 2016). Handbook of European Intelligence Cultures (İngilizce). Rowman & Littlefield. s. 73. ISBN .
- ^ "MVEP • Date of Recognition and Establishment of Diplomatic Relations". www.mvep.hr. 25 Ekim 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Nisan 2023.
- ^ "MVEP • Diplomatski protokol". www.mvep.hr (Hırvatça). 3 Aralık 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Nisan 2023.
- ^ "MVEP • Godišnje financijsko izvješće za 2019. godinu". www.mvep.hr. 28 Eylül 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Nisan 2023.
- ^ . Ministry of Foreign Affairs and European Integration (Croatia). 27 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2023.
- ^ "Overview of Croatia's Border Disputes with BiH, Montenegro, Serbia, Slovenia, Liberland". total-croatia-news.com. 22 Ocak 2017. 27 Mart 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Nisan 2023.
- ^ Steven Lee Myers (5 Nisan 2008). "Bush Champions Expansive Mission for NATO". The New York Times. 2 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Nisan 2023.
- ^ "Nato welcomes Albania and Croatia". BBC News. 1 Nisan 2009. 17 Nisan 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Nisan 2023.
- ^ "Croatia begins new euro and Schengen zone era". BBC News. 1 Ocak 2023. 31 Ocak 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Nisan 2023.
- ^ a b "Chain of Command in the CAF". Hırvatistan Savunma Bakanlığı. 25 Haziran 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Nisan 2023.
- ^ . . 28 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2023.
- ^ Jelovac, Milan (23 Ocak 2001). . Vjesnik (Hırvatça). 27 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2023.
- ^ "Hrvatska u najviše misija UN-a". NACIONAL.HR (Hırvatça). 18 Şubat 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Nisan 2023.
- ^ "GODIŠNJE IZVJEŠĆE O OBRANI za 2019. - podnositeljica: Vlada Republike Hrvatske". Hrvatski sabor (Hırvatça). 18 Şubat 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Nisan 2023.
- ^ "Godišnje izvješće o obrani za 2019" (Hırvatça). . 3 Eylül 2020. s. 95. 4 Nisan 2023 tarihinde kaynağından .
- ^ "Izvješće obavijeno tajnom: Prošla je godina za hrvatsku vojnu industriju bila najlošija u proteklih pet, pa i više" (Hırvatça). 18 Şubat 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Nisan 2023.
- ^ Franičević, Mile (6 Mart 2011). . Vjesnik (Hırvatça). 4 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2023.
- ^ Mandić, Oleg (1952). [On some issues of social system of Croatia in the Middle Ages] (PDF). Historijski Zbornik (Hırvatça). . 5 (1-2): 131-138. 8 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2023.
- ^ Frucht 2005, s. 429.
- ^ Biondich 2000, s. 11.
- ^ a b [Territories of Counties, Cities and Municipalities of the Republic of Croatia Act]. (Hırvatça). 30 Aralık 1992. 28 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2023.
- ^ "Nacionalno izviješće Hrvatska" [Croatia National Report] (PDF) (Hırvatça). Council of Europe. January 2010. 9 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Şubat 2012.
- ^ . World Bank. 11 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2023.
- ^ "Croatia | Data". data.worldbank.org. 27 Mart 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Nisan 2023.
- ^ "Report for Selected Countries and Subjects". IMF (İngilizce). 3 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Nisan 2023.
- ^ "GDP per capita in PPS". ec.europa.eu. Eurostat. 2 Şubat 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Nisan 2023.
- ^ "Republic of Croatia - Croatian Bureau of Statistics". Dzs.hr. 23 Kasım 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Nisan 2023.
- ^ a b "Labour market information: Croatia". eures.ec.europa.eu (İngilizce). 18 Nisan 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Nisan 2023.
- ^ "Croatia Unemployment Rate". The Global Economy.com. 4 Şubat 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Nisan 2023.
- ^ "ROBNA RAZMJENA REPUBLIKE HRVATSKE S INOZEMSTVOM u 2018.KONAČNI PODACI/FOREIGN TRADE IN GOODS OF THE REPUBLIC OF CROATIA, 2018 FINAL DATA". www.dzs.hr. 17 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Nisan 2023.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hirvatistan Hirvatca Hrvatska Sirp Hirvatca telaffuz xr ʋaːtskaː veya resmi adiyla Hirvatistan Cumhuriyeti Hirvatca Republika Hrvatska Avrupa da Orta Avrupa Balkanlar ve Akdeniz in kesisme noktasinda bulunan uniter demokratik bir parlamenter cumhuriyet Kiyisi tamamen Adriyatik Denizi nde yer alir Kuzeybatisinda Slovenya kuzeydogusunda Macaristan dogusunda Sirbistan guneydogusunda Bosna Hersek ve Karadag ile komsudur ve bati ile guneybatida Italya ile deniz siniri paylasir Baskenti ve en buyuk sehri olan Zagreb ulkenin ana idari birimlerinden birini olusturur ve yirmi ilceden olusur Ulke toplamda 56 594 kilometrekarelik bir alani kaplar ve nufusu neredeyse 3 9 milyondur HirvatistanRepublika Hrvatska Hirvatca Hirvatistan CumhuriyetiBayrak ArmaMilli mars Lijepa nasa domovino Guzel Anavatanimiz source source track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track Dunya haritasindaAvrupa haritasindaBaskent ve en buyuk sehirZagreb 45 48 K 16 0 D 45 800 K 16 000 D 45 800 16 000Resmi dil ler HirvatcaDemonimHirvatHukumetUniter demokratik parlamenter cumhuriyet CumhurbaskaniZoran Milanovic Andrej Plenkovic Yasama organiSaborTarihce 7 yuzyil 925 Macaristan ile birlik1102 Habsburg Kralligi na dahil olma1 Ocak 1527 Avusturya Macaristan dan ayrilma29 Ekim 1918 4 Aralik 1918 Bagimsizlik ilani25 Haziran 1991 Birlesmis Milletler e22 Mayis 1992 Erdut Anlasmasi12 Kasim 1995 NATO ya katilim1 Nisan 2009Yuzolcumu Toplam56 594 km2 124 Su 0 23Nufus 2021 sayimi3 871 833 128 Yogunluk68 4 km2 152 GSYIH SAGP 2023 tahmini Toplam163 milyar 77 Kisi basina42 530 45 GSYIH nominal 2021 tahmini Toplam78 milyar 77 Kisi basina20 537 49 Gini 2020 28 3 dusukIGE 2022 0 878 cok yuksek 39 Para birimiEuro EUR Zaman dilimiUTC 1 OAS Yaz YSU UTC 2 OAYS Telefon kodu385Internet alan adi hr Hirvatlar 6 yuzyilin sonlarinda gunumuz Hirvatistan topraklarina gelmistir 7 yuzyilda bolunmuslerdir Hirvatistan ilk kez 7 Haziran 879 tarihinde Duk Branimir doneminde uluslararasi alanda bagimsiz olarak taninmistir Tomislav 925 yilinda ilk kral olarak tac giyerek Hirvatistan i bir statusune yukseltti hanedanliginin sona ermesinden sonra ortaya cikan bir varislik krizinin ardindan Hirvatistan 1102 yilinda Macaristan ile bir birlige girdi 1527 de Osmanli istilasi tehdidiyle karsi karsiya kalan Hirvat Parlamentosu Hirvat tahti icin Avusturya Arsiduklugu nden Ferdinand i secti Ekim 1918 de Zagreb de Avusturya Macaristan dan bagimsiz bir Sloven Hirvat ve Sirp Devleti ilan edildi ve Aralik 1918 de bu devlet Yugoslavya Kralligi ile birlesti Nisan 1941 de Yugoslavya ya yapilan Mihver isgali sonrasinda II Dunya Savasi boyunca kisa donem fasist bir kukla devlet olan Hirvatistan Bagimsiz Devleti adi altinda yonetilen ulke savastan sonra Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti nin kurucu ve bilesenleri arasinda yer aldi 25 Haziran 1991 de Hirvatistan bagimsizligini ilan etti ve Bagimsizlik Savasi sonraki dort yil boyunca basariyla surdu 25 Haziran 1991 de bagimsizligini ilan eden Hirvatistan bagimsizligin uzerine dort yil boyunca suren bir savas gecirdi Hirvatistan parlamenter sistem ile yonetilen bagimsiz bir cumhuriyettir Ulke Avrupa Birligi Euro Bolgesi Schengen Bolgesi NATO Birlesmis Milletler Avrupa Konseyi OSCE Dunya Ticaret Orgutu ve Akdeniz Birligi nin kurucu uyesi olup OECD ye katilma surecindedir Birlesmis Milletler Baris Gucu faaliyetlerinde aktif olarak yer alan Hirvatistan Uluslararasi Guvenlik Destek Gucu ne asker gondermis ve 2008 2009 donemi icin Birlesmis Milletler Guvenlik Konseyi nde gecici uyelik yapmistir 2000 yilindan bu yana Hirvatistan hukumeti ozellikle boyunca ulasim guzergahlarina ve altyapi tesislerine yatirim yapmaktadir Hirvatistan bugun oldukca yuksek hayat standartlari ortalama omur okur yazarlik oranlari ve homojen gelir dagilimi oranlariyla Orta Avrupa ulkeleri arasinda yuksek egitim saglik yasam kalitesi ve ekonomik dinamizm standartlarina sahiptir Hirvatistan yuksek gelirli ekonomiye sahip gelismis bir ulkedir ve Insani Gelisme Endeksi nde 40 sirada yer almaktadir Ulke gini katsayisina gore de dunyada gelir esitsizliginin en dusuk oldugu ilk 20 ulke arasinda yer almaktadir Ulke ekonomisinin buyuk bolumu hizmet sektorune dayaliyken sanayi ve tarim diger buyuk sektorlerdir Dunyada en cok turist ceken ilk 20 destinasyon arasinda yer alan ulke icin turizm onemli bir gelir kaynagidir 2000 li yillardan bu yana altyapiya ozellikle de ndaki ulasim yollarina ve tesislerine buyuk yatirimlar yapmistir Hirvatistan ayrica 2020 lerin baslarinda kendisini bolgesel enerji lideri olarak konumuna getirdi ve Krk adasi aciklarindaki su ustu sivilastirilmis dogalgaz ithalat terminali araciligiyla Avrupa nin enerji arzinin cesitlendirilmesine katkida bulunmaktadir Avrupa Birligi ulkenin en onemli ticaret ortagidir Hirvatistan ve alaninda cok sayida kamu kurumunu ve kurumsal yatirimlar yoluyla desteklerken evrensel bir saglik sistemi ve saglamaktadir EtimolojiHirvatistan in yerli olmayan Kuzey Bati Slavcasindaki Xerwate sozcugunden turemis olan Orta Cag Latincesindeki Croatia kelimesinden turemistir Bati Slav dillerindeki Xrvat kelimesi muhtemelen nde Xoroa8os olarak tasdik edilen 3 yuzyil Iskit kokenli Proto Slav Xrvat kelimesinin ile turetilmistir Etnonimin kokeni belirsiz olsa da muhtemelen Proto Osetik Alanca xurvaet veya xurvat kelimesinden gelmektedir ve bu kelime koruyan bekci anlamina gelir Hirvat etnik adinin yerel varyasyonu xrvat In korunmus bilinen en eski kaydina zvnmir kral xrvatsk Zvonimir Hirvat kral ifadesinde rastlanilir Latince varyasyon Croatorum a Trogir yakinlarindaki de bulunan ve 8 yuzyilin sonlarina veya 9 yuzyilin baslarina tarihlenen bir kilise yazitinda rastlanmistir Bu adin gectigi tamamen korunmus olan muhtemelen en eski tas yazit yakinlarinda bulunan 9 yuzyildan kalma Branimir Yaziti dir Latince Chroatorum terimi kayip bir orijinalin 1568 nushasinda 852 tarihli Hirvatistan Duku I in bir tuzugune atfedilir ancak orijinalin gercekten de Branimir yazitindan daha eski olup olmadigi kesin degildir TarihSol MO 2800 2500 yillarina ait bir Sag Antik Yunan heykeli MO 2 veya 1 yuzyil Tarih oncesi Bugun Hirvatistan olarak bilinen bolgede tarihoncesi donemde yerlesim bulunmaktaydi Hirvatistan in kuzeyindeki Krapina bolgesinde ortaya cikan Neanderthal fosilleri Eski Tas Cagi na tarihlenmistir Ulkenin butun bolgelerinde Eski Tas Cagi ve Bakir Cagi ndan kalintilar bulunmustur Ulkedeki antik yerlesimlerin buyuk cogunlugu ve en onemli ucu Starcevo Vucedol ve Baden kulturleri kuzeydeki nehir yataklarinda bulunmaktadir Hirvatistan da Demir Cagi Illiryali Hallstatt ve Kelt La Tene kulturlerinden izler birakmistir Antik donem 1 yuzyilda insa edilen Pula Arena Roma Imparatorlugu nun altinci en buyuk amfitiyatrosuydu Cok daha sonralari bolgeye bir yandan ve Illiryalilar gelirken diger yandan ilk Yunan kolonileri ve Hvar da kuruldu MS 9 yilinda bolge Roma Imparatorlugu na baglandi Imparator Diocletianus MS 305 yilinda inzivaya cekilince Split kentine buyuk bir saray insa ettirdi Orta Cag 5 yuzyil boyunca son Bati Roma Imparatorlarindan Julius Nepos kucuk imparatorlugu bu saraydan yonetmistir Bu donem Avarlar ve Hirvatlarin 7 yuzyilin ilk yarisinda bolgeye gelmesi ve neredeyse butun Roma kentlerini yikmasiyla sona erer Roma dan hayatta kalanlar kiyidaki daha uygun alanlara adalara ve daglara cekildi Dubrovnik bu kisilerden Epidaurum tarafindan kurulmustur Kral Tomislav doneminde Hirvatlarin etnogenetik kokeni bilinmemekle birlikte buna iliskin bircok teori vardir Bunlardan Slav ve Iranli teorileri en sik ortaya atilan teorilerdir En cok kabul edilen gorus Kavimler Gocu yle birlikte Beyaz Hirvatlarin Beyaz Hirvatistan dan goctuklerini ileri suren Slav teorisidir Buna karsin diger teori ise Yunanca yazilan ndeki Xoroya8 os Xoroa8os ve Xoroa8os Khorouathos Khoroathos ve Khoroathos sozcuklerine dayanarak ortaya atilan bu sozcuklerin Iranli kokene sahip Hirvatlar oldugunu ileri suren gorustur 10 yuzyilda Bizans Imparatoru VII Konstantinos tarafindan yazdirilan De Administrando Imperio ya gore Hirvatlar bugun Hirvatistan olarak bilinen bolgeye 7 yuzyilin baslarinda Avarlari yendikten sonra gelmislerse de bu tez Hirvatlarin bolgeye 6 yuzyil ile 9 yuzyil arasinda geldigini savunanlar tarafindan curutulmeye calisilmaktadir Son arkeolojik veriler Slavlarin Hirvatlarin gocunun ve yerlesiminin 6 yuzyilin sonlari ve 7 yuzyilin baslarinda oldugunu ortaya koymustur Sonralari dogrulanan ve Frank Kralligi na bagli vasal bir bolge olan Hirvatlarin ulkesi hakkinda yazilmis ilk belgeler niteliginde olanEinhard in 818 yilinda yazdigi kayitlara gore ve Borna tarafindan yonetilen Pannonia ve Dalmacya adi altinda iki dukluk kuruldu Tarih boyunca bu nufus ve bolge Hirvatlar ve Hirvatistan ile siki bir sekilde iliskili ve baglantiliydi II Konstantinos Hirvatlarin Hristiyanlasma surecinin 7 yuzyilda basladigini soylese de Hirvatlarin Hristiyanlasmasi genellikle 9 yuzyila tarihlenir Bu surecin baslangicta sadece elit ve ilgili kisileri kapsadigi varsayilmaktadir Bolgedeki Fransiz ustunlugu 20 yil sonra in veya halefi in hukumdarligi ile birlikte sona ermistir Yerli Hirvat kraliyet hanedani 9 yuzyilin ortalarinda Bizans ve Bulgar kuvvetlerini maglup eden Duk I Trpimir tarafindan kuruldu Papa tarafindan taninan ilk Hirvat hukumdari Branimir dir ve Papa VIII Ioannes 878 yilinda ona Dux Croatorum Hirvatlarin Duku lakabini takmistir tarafindan resmedilen Kral Tomislav in tac giyme toreni Tomislav Hirvatistan in Papalik tarafindan kral olarak taninan ilk hukumdaridir Papa VIII Ioannes tarafindan 925 yilinda kendisine gonderilen bir mektupla bu unvani almistir Macar ve Bulgar istilalarina karsi basari gostererek Hirvat krallarinin etkisini daha da yaymistir Orta Cag daki Hirvat Kralligi IV Petar Kresimir 1058 1074 ve in 1075 1089 hukumdarliklari donemlerinde altin cagini yasamistir 1091 yilinda II Stjepan in olumuyle birlikte Trpimirovic hanedani sona ermis Macar Krali Ladislaus Hirvatistan Kralligi uzerinde hak iddia etmistir Bu iddialar karsisinda bir savas meydana gelmis ve 1102 yilinda Macar Krali Coloman doneminde Hirvatistan Macaristan ile birlesme yoluna gitmistir Macaristan ile birlik 1102 ve Habsburg Kralligi 1527 Ilerleyen dort yuzyil boyunca Sabor adinda bir parlamento ve kral tarafindan atanan Ban adinda valiler tarafindan yonetildi Bu donemde Osmanli fetihleri ve kiyilarin kontrolu icin Venedik Cumhuriyeti ile mucadelelere giristi Venedik bagimsizligina kavusan Dubrovnik sehir devleti disinda 1428 de Dalmacya nin buyuk bolumunun kontrolunu ele gecirdi Osmanli fetihlerine karsi 1493 te yapilan Krbava Muharebesi ile 1526 da yapilan Mohac Muharebesi kesin Osmanli zaferiyle sonuclandi Kral II Lajos un Mohac ta olmesinden sonra Cetin Parlamentosu 1527 yilinda Habsburg Hanedani ndan I Ferdinand i Osmanli fetihlerine karsi koruma saglamasi kosuluyla Hirvatistan in yeni hukumdari olarak secti Bu devir ve gibi soylu yerli ailelerden bircok kisinin Ban mevkiine yukselmesiyle sonuclandi Hirvat Ban Nikola Subic Zrinski Zigetvar i Osmanli Imparatorlugu na karsi savundugu icin ulusal kahraman olarak onurlandirilmistir Kesin Osmanli zaferlerinin ardindan Hirvatistan 1538 de sivil ve askeri bolgelere bolundu Askeri bolgeler olarak tanindi ve dogrudan Habsburg kontrolu altindaydi Hirvatistan daki Osmanli ilerlemeleri sinirlarin istikrara kavustugu ilk kesin Osmanli yenilgisi olan 1593 Sisak Muharebesi ne kadar devam etti Osmanli Kutsal Ittifak savaslari 1683 1698 sirasinda Slavonya geri alindi ancak Osmanli fethinden once Hirvatistan in bir parcasi olan Bati Bosna Hirvat kontrolunun disinda kaldi Bunun sonucunda iki ulkenin gunumuzdeki siniri kesinlesmis oldu Sinirin guney kismi olan Dalmacya siniri ise Besinci ve Yedinci Osmanli Venedik Savaslari sonucunda belirlendi Osmanli savaslari demografik degisimlere yol acti 16 yuzyilda Bati ve Kuzey Bosna dan dan dan Una ve Kupa nehirleri arasindaki bolgeden ve ozellikle Bati Slavonya dan Hirvatlar Avusturya ya dogru goc ettiler Gunumuz bu gocmenlerin dogrudan torunlaridir Hirvat Parlamentosu Kral III Karl in destekledi ve 1712 de kendi Pragmatik Yaptirimini imzaladi Daha sonra imparator Hirvatistan Kralligi nin tum ayricaliklarina ve siyasi haklarina saygi gosterme sozu verdi ve Kralice Maria Theresa zorunlu egitimin getirilmesi gibi onemli katkilarda bulundu 1797 ile 1809 arasinda Birinci Fransiz Imparatorlugu Dogu Adriyatik kiyi seridini ve hinterlandini giderek daha fazla isgal ederek Venedik ve Ragusa cumhuriyetlerini sona erdirerek Ilirya Illerini kurdu Buna karsilik Kraliyet Donanmasi ve bu durum 1811 de na yol acti Ilirya Illeri 1813 te Avusturyalilar tarafindan ele gecirildi ve 1815 teki Viyana Kongresi nin ardindan Avusturya Imparatorlugu na dahil oldular Bu Dalmacya Kralligi nin olusumuna ve Hirvat Kiyisali nin tek bir tac altinda Hirvatistan Kralligi na yeniden kurulmasina yol acti 1830ve 1840 lu yillar Guney Slavlarinin imparatorluk icindeki birligini savunan siyasi ve kulturel bir hareket olan ilham veren romantik milliyetciligine sahne oldu Oncelikli odak noktasi ve kulturunu tanitirken Macarca etkisine karsi standart bir dil olusturmakti 1848 Macar Devrimi sirasinda Hirvatistan Avusturya nin yaninda yer aldi Ban 1849 da Macarlarin yenilmesine yardim etti ve bir politikasi baslatti 1860 larda yurutulen bu politikanin basarisizliklari teker teker ortaya cikiyordu Bu basarisizliklar ise 1867 Avusturya Macaristan Antlasmasi na yol acti Bunu Avusturya Imparatorlugu ile Macaristan Kralligi arasinda bir birligin olusturulmasi izledi Antlasma Hirvatistan in statusunu Hirvatistan ve Slavonya kralliklarinin birlestigi 1868 tarafindan cozulen Macaristan a birakti Dalmacya Kralligi fiilen Avusturya kontrolu altinda kalirken Rijeka 1779 da tanitilan corpus separatum statusunu korudu 1878 Berlin Antlasmasi nin ardindan Avusturya Macaristan in Bosna Hersek i isgal etmesinden sonra Askeri Sinir kaldirildi Sinirin Hirvat ve sektorleri Hirvat Macar Yerlesimi hukumleri uyarinca 1881 de Hirvatistan a geri verildi Avusturya Macaristan da federal bir birim olarak Hirvatistan ile federallesmeyi gerektiren I Dunya Savasi sebebiyle sekteye ugradi Ban ilk modern Hirvat Parlamentosunun Sabor acilisinda 5 Haziran 1848 Arka planda uc renkli bayrak gorulmektedirHirvatistan Slavonya Kralligi 1868 de takiben Avusturya Macaristan icinde olusturulan ozerk bir krallikti Birinci Yugoslavya 1918 1941 Yugoslavya nin federal orgutlenmesini savunan Hirvat Koylu Partisi lideri Dubrovnik teki mecliste 1928 29 Ekim 1918 de Hirvatistan Parlamentosu Sabor bagimsizligini ilan etti ve ardindan 4 Aralik 1918 de Sloven Hirvat ve Sirp Devleti ne katilmaya karar verdi Devlet 4 Aralik 1918 de Sirbistan Kralligi ile birleserek Sirplar Hirvatlar ve Slovenler Kralligi ni olusturdu Hirvat Parlamentosu Sirbistan ve Karadag ile olan birligi hicbir zaman onaylamadi Ulkeyi uniter bir devlet olarak tanimlayan 1921 anayasasi ve Hirvat Parlamentosunun ve tarihi idari bolumlerin kaldirilmasi Hirvat ozerkligini fiilen sona erdirdi Yeni anayasaya en cok destegi goren ve ulusal bir siyasi parti olan liderligindeki Hirvat Koylu Partisi HSS karsi cikti Radic in 1928 de te oldurulmesiyle siyasi durum daha da kotulesti ve bu durum Kral I Aleksandar in Ocak 1929 da bir diktatorluk kurmasina yol acti Diktatorluk kralin daha uniter bir anayasa dayatmasindan sonra 1931 de resmen sona erdi HSS Agustos 1939 daki ve ile sonuclanan federallesme hareketlerini savunmaya devam etti Yugoslav hukumeti savunma ic guvenlik dis iliskiler ticaret ve ulasimin kontrolunu elinde tutarken diger konular Hirvat Sabor a ve kraliyet tarafindan atanan bir Ban a birakildi II Dunya Savasi Nazi Almanyasi nin ve onun kukla devleti Bagimsiz Hirvatistan Devleti nin fasist liderleri Adolf Hitler ve Ante Pavelic Berchtesgaden disindaki Berghof ta gorusurken Almanya 1941 Nisan 1941 de Yugoslavya Nazi Almanyasi ve Fasist Italya tarafindan isgal edildi Isgalin ardindan Bagimsiz Hirvatistan Devleti NDH adli Alman Italyan kukla devleti kuruldu Hirvatistan Bosna Hersek topraklarinin buyuk bir bolumu ve Sirem bolgesi bu devlete dahil edildi Dalmacya nin bazi kisimlari Macaristan ise Kuzey Hirvatistan in Baranja ve Međimurje bolgelerini ilhak etti NDH Ante Pavelic ve savas oncesi Hirvatistan da uc bir hareket olan asiri milliyetci Ustasa tarafindan yonetiliyordu Rejim Alman ve Italyanlarin askeri ve siyasi destegiyleirkci yasalar cikardi ve Sirplara Yahudilere ve Romanlara karsi bir soykirim girisimi baslatti Bircogu toplama kamplarinda hapsedildi Bu kamplarin en buyugu Jasenovac toplama kampiydi Anti fasist Hirvatlar da rejim tarafindan hedef alinmaktaydi Italyan isgali altindaki bolgelerde cogu Slovenler ve Hirvatlar icin olmak uzere cesitli toplama kamplari kuruldu Gonars ve Molat kurulan bu kamplar arasindaydi Ayni zamanda Yugoslav kralci ve Sirp milliyetcisi Cetnikler Italya nin da yardimiyla Hirvatlar ve Muslumanlara karsi yuruttuler Nazi Alman kuvvetleri 1944 te ve Lipa koylerinde oldugu gibi Partizan eylemlerine misilleme olarak sivillere karsi savas suclari isledi Kardinal komunistler tarafindan tutuklanip mahkum edilmeden kisa bir sure once 1 Mayis kutlamalarinda Hirvat komunist lider ile birlikteyken Stepinac daha sonra Yugoslavya da komunist rejime karsi direnisin sembolu haline gelmistir Bir ortaya cikti 22 Haziran 1941 de Sisak yakinlarinda Sisak Halkin Kurtulus Partizan Birligi kuruldu Bu Alman isgali altindaki Avrupa da bir direnis hareketi tarafindan olusturulan ilk askeri birlikti Bu hareket Josip Broz Tito liderligindeki komunist cok etnikli bir anti fasist direnis grubu olan Yugoslav Partizan hareketinin baslangicini atesledi Etnik acidan Hirvatlar Partizan hareketine Sirplardan sonra en cok katkida bulunan ikinci gruptu Hirvatlar Yugoslavya daki nufuslarina orantili olarak katkida bulundular Mayis 1944 te Tito ya gore Hirvatlar ulke nufusun 22 sini olusturmalarina ragmen Partizan in etnik bilesiminin 30 unu olusturuyordu Hareket hizla buyudu ve Aralik 1943 teki Tahran Konferansi nda Partizanlar Muttefik Devletler tarafindan resmi olarak tanindi Muttefiklerin lojistik techizat askeri egitim ve hava gucu destegi ve 1944 Belgrad Taarruzu na katilan Sovyet birliklerinin yardimiyla Partizanlar Mayis 1945 te Yugoslavya nin ve Italya ile Avusturya sinirindaki bolgelerinin kontrolunu ele gecirdiler uyeleri ve diger Mihver birlikleri ile siviller de Avusturya ya dogru geri cekiliyordu Teslim olmalarinin ardindan bircok kisi olduruldu Sonraki yillarda Yugoslavya da zulum gordu ve bircogu tutuklandi Partizan hareketine olan siyasi ozlem 1943 te Hirvat devletinin tasiyicisi olarak gelisen daha sonra 1945 te Parlamento ya ve Yugoslav duzeyindeki muadili AVNOJ a donusen Hirvatistan Anti fasist Devlet Ulusal Kurtulus Konseyi ne yansidi Demograf ve istatistikci in savas zamani ve savas sonrasi kayiplar uzerine yaptigi arastirmalara gore bolgede savastan sonra Italya dan alinan bolgeler haric toplam 295 000 kisi oldu Bu sayi toplam nufusun 7 3 une tekabul ediyor Olen kisiler arasinda toplam 125 000 137 000 Sirp 118 000 124 000 Hirvat 16 000 17 000 Yahudi ve 15 000 Roman bulunuyor Ayrica savastan sonra Hirvatistan a katilan bolgelerden 16 000 i Italyan ve 15 000 i Hirvat olmak uzere toplam 32 000 kisi oldu Savas boyunca ve hemen sonrasinda Yugoslavya nin tamamindan Hirvatistan dahil ve yurt disindan yaklasik 200 000 Hirvat olduruldu bu da toplam nufusun yaklasik 5 4 une tekabul ediyordu halki 12 Mayis 1945 te kurtulusu kutlarkenIkinci Yugoslavya 1945 1991 Josip Broz Tito ABD Baskani Richard Nixon ile birlikte Beyaz Saray da 1971 Tito 1944 ten 1980 e kadar Yugoslavya SFC yi yonetmistir II Dunya Savasi ndan sonra Hirvatistan Komunistler tarafindan yonetilen federasyon icinde bir dereceye kadar ozerklige sahip olan Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti nin tek partili sosyalist federal birimi haline geldi 1967 de Hirvat yazarlar ve dilbilimciler dilleri icin esit muamele talep eden yi yayinladilar Bildiri Yugoslav yonetimi tarafindan bastirilan 1971 ile sonuclanan daha fazla sivil haklar ve Yugoslav ekonomisinin yeniden dagitilmasini amaclayan ulusal bir harekete katkida bulundu Yine de 1974 Yugoslav Anayasasi temel olarak Hirvat Bahari nin bir hedefini yerine getirerek ve federatif bilesenlerin bagimsizligi icin yasal bir temel saglayarak federal birimlere daha fazla ozerklik verdi Tito nun 1980 deki olumunun ardindan Yugoslavya daki siyasi durum kotulesti 1986 ve ulusal duzeydeki gerilimi korukledi Ocak 1990 da Komunist Parti Hirvat gruplarin daha az siki bir federasyon sistemi talep etmesiyle ulusal sinirlar icinde parcalandi Ayni yil Hirvatistan da yapilirken Franjo Tuđman in kazanmasi milliyetci gerilimi tirmandirdi Hirvatistan daki Sirplarin bir kismi Sabor dan ayrildi ve Hirvatistan dan bagimsizlik kazanma niyetiyle taninmayan Krayina Sirp Cumhuriyeti nin ozerkligini ilan etti Hirvatistan Bagimsizlik Savasi Gerilim yukselirken Hirvatistan 25 Haziran 1991 de bagimsizligini ilan etti Bagimsizligin tam olarak saglanmasi ancak 8 Ekim 1991 de Brioni Antlasmasi ile gerceklesti Ayni zaman dilimi cerisinde Sirp kontrolundeki Yugoslav Halk Ordusu JNA ve cesitli Sirp paramiliter gruplari Hirvatistan a saldiri duzenlediginde siyasi gerilim apacik bir savasa donustu Sirp paramiliter gruplar isyan bolgelerinde binlerce Hirvat sivili oldurerek teror eylemleri gerceklestirerek ve Hirvatlari evlerinden surerek veya yerinden ederek yaklasik 400 000 Hirvat ve diger Sirp olmayanlari yerinden etme girisimine basladi Hirvatlarin cogunlukta oldugu kasabalarda yasayan Sirplar da ozellikle cephe hatlarina yakin olanlar cesitli ayrimciliga maruz kaldilar Dogu ve Bati Slavonya daki ve Krajina nin bazi bolgelerindeki Hirvatistan Sirplari sinirli bir olcekte ve daha az sayida olsa da kacmaya zorlandi veya Hirvat gucleri tarafindan sinir disi edildi alenen bu uygulamalari kinadi ve bunlarin hukumetin resmi politikasinin bir parcasi olmadigini belirterek onlari durdurmaya calisti 15 Ocak 1992 de Hirvatistan Avrupa Ekonomik Toplulugu ve ardindan Birlesmis Milletler tarafindan diplomatik olarak tanindi Savas Agustos 1995 te Hirvatistan in kesin zaferiyle fiilen sona erdi Zafer her yil 5 Agustos ta Hirvatistan Zafer ve Anavatan Koruyucularina Sukran Gunu olarak aniliyor Hirvat zaferinin ardindan tek tarafli bagimsizligini ilan eden Krayina Sirp Cumhuriyeti nden yaklasik 200 000 Sirp bolgeden kacti ve askeri operasyonun ardindan cogu yasli olmak uzere yuzlerce Sirp sivil olduruldu Sirplarin terk ettigi topraklara daha sonra Bosna Hersek ten gelen Hirvat multeciler yerlestirildi Kalan isgal edilmis bolgeler Kasim 1995 Erdut Anlasmasi nin ardindan Hirvatistan a iade edildi Cogu kaynak savasta yaklasik 20 000 kisinin oldugunu belirtiyor Bagimsiz Hirvatistan 1991 gunumuz 1991 Hirvatistan Bagimsizlik Savasi nin sembolik ve onemli olaylarindan biri olan nin kurbanlari icin 18 Kasim da nun duzenlendigi merkezi yer olma ozelligi tasimaktadir Savasin sona ermesinden sonra Hirvatistan savas sonrasi yeniden yapilanma multecilerin donusu demokrasinin kurulmasi insan haklarinin korunmasi ve genel sosyal ve ekonomik kalkinmanin zorluklariyla karsi karsiya kaldi Bagimsiz Hirvatistan in ana yasalari bagimsizlik ilanindan alti ay once 22 Aralik 1990 da kabul edilen Anayasa araciligiyla olusturulmustur 2000 li yillar sonrasi donem Hirvatistan icin demokratiklesme ekonomik buyume yapisal ve sosyal reformlarin yani sira issizlik yolsuzluk ve kamu yonetiminin verimsizligi gibi sorunlarla karakterize edilir Kasim 2000 ve Mart 2001 de Parlamento iki meclisli yapisini tek meclisli bicimine cevirdi ve cumhurbaskanliginin yetkilerini azaltarak anayasada bir takim degisiklikler yapti Hirvatistan Baris Icin Ortaklik a 25 Mayis 2000 de katildi ve 30 Kasim 2000 de Dunya Ticaret Orgutu ne uye oldu 29 Ekim 2001 de Hirvatistan Avrupa Birligi ile Istikrar ve Ortaklik Anlasmasi imzaladi 2003 te AB uyeligi icin resmi basvuruda bulundu 2004 te aday ulke statusu kazandi ve 2005 te katilim muzakerelerine basladi Aralik 2011 de Hirvatistan AB katilim muzakerelerini tamamladi ve 9 Aralik 2011 de AB katilim anlasmasi imzaladi Hirvatistan in ICTY sicili ve Slovenya nin nedeniyle muzakereleri engellemesi AB uyeligi muzakerelerine mani olmaktaydi Hirvatistan 1 Temmuz 2013 te resmen Avrupa Birligi ne katildi Hirvatistan 1 Temmuz 2013 te AB nin 28 uyesi olmustur Hirvat ekonomisi 2000 li yillarin basinda onemli bir gelisme gosterse de 2008 deki mali kriz hukumeti harcamalari kismaya zorladi ve bu durum kamuoyunda tepkiye yol acti Hirvatistan Aralik 2008 de baskanligi ustlenerek 2008 2009 doneminde Birlesmis Milletler Guvenlik Konseyi nde gorev yapti 1 Nisan 2009 da Hirvatistan NATO uyesi oldu 2011 in baslarindaki hukumet karsiti protesto dalgasi siyaset ve ekonomiye yonelik genel bir memnuniyetsizligi yansitiyordu Hirvatistan AB katilim muzakerelerini 2011 de tamamladi Hirvat secmenlerin cogunlugu AB uyeliginden yana cikti Hirvatistan 1 Temmuz 2013 te Avrupa Birligi ne katildi Macaristan in Sirbistan ile sinirlarini kapatmasinin 700 000 den fazla multeci ve gocmeni diger ulkelere gitmek uzere Hirvatistan dan gecmeye ittigi 2015 Avrupa siginmaci krizi Hirvatistan i buyuk olcekte etkiledi 19 Ekim 2016 da Andrej Plenkovic Hirvatistan basbakani olarak goreve basladi En son 5 Ocak 2020 de yapilan cumhurbaskanligi secimlerinde Zoran Milanovic cumhurbaskani olarak secildi CografyaDoguda Sirbistan guneydoguda Bosna Hersek kuzeybatida Slovenya kuzeydoguda Macaristan ve guneyde Karadag ve Adriyatik Denizi ile cevrili olan Hirvatistan Orta ve Guneydogu Avrupa nin kesisim bolgesinde bulunur 42 47 kuzey paralelleri ile 13 20 dogu meridyenleri arasinda bulunan ulkenin en guneyde kalan bolumu Bosna Hersek in Neum kentinin araya girmesi nedeniyle ulkenin geri kalaniyla kara baglantisina sahip degildir eksklavi Hirvatistan anakarasina baglar Hirvatistan in uydu goruntusu Ulke 56 594 km lik bir alana yayilir ve bunun 56 414 km si kara 128 km si ise ic sulardir Bu yuz olcumuyle dunyanin en buyuk 127 ulkesidir Rakim Dinar Alpleri ne dogru yukselir ve guneyde Bosna Hersek sinirina yakin bir noktada bulunan da 1831 metre ile en yuksek noktaya ulasir ulkenin guneybati sinirinin tamamini kaplayan Adriyatik Denizi nde 0 a iner Ulke bin kadar ada ve adaciga sahipken bunlarin ancak 48 i yerlesime aciktir En buyuk adalar 405 km kararlik yuz olcumleriyle Cres ve Krk adalaridir anakaradan denize dogru esen ozellikle Velebit in altindaki kanalda kasirga gucune ulasabilen kuru soguk bir ruzgardir nehrinin karst kaynagi ve arka planda Hirvatistan in en yeni ve ikinci buyuk tabiat parki olan 2021 de taninmistir Hrvatsko Zagorje nin tepelik kuzey kisimlari ve doguda nin bir parcasi olan Slavonya nin duz ovalarindan Tuna Drava Kupa ve Sava gibi buyuk nehirler gecer Avrupa nin en uzun ikinci nehri olan Tuna en dogudaki Vukovar sehrinin icinden geciyor ve Voyvodina sinirinin bir parcasini olusturuyor Adriyatik kiyi seridi ve adalara yakin orta ve guney bolgeler alcak daglar ve ormanlik yaylalardan olusur Ozellikle Dinar Alpleri nin denize bakan yamaclari ve Dalmacya kiyilari boyunca uzanir Kiyi seridi bircok koy kumsal ve yuzlerce ada ile doludur Uretim icin yeterince onemli miktarlarda bulunan dogal kaynaklar arasinda petrol komur boksit dusuk dereceli demir cevheri kalsiyum alcitasi dogal asfalt silika mika killer tuz ve hidroelektrik bulunur Karst topografyasi Hirvatistan in yaklasik yarisini olusturur ve ozellikle de Dinar Alpleri nde one cikar Hirvatistan 49 u 250 m den 14 u 500 m den ve ucu 1 000 m den derin olan derin magaralara ev sahipligi yapmaktadir Hirvatistan in en unlu golleri onlari dolomit ve kirec tasi caglayanlari uzerinden birbirine baglayan selaleli 16 golden olusan bir sistem olan Plitvice Golleri dir Goller turkuazdan nane yesili gri veya maviye kadar farkli renkleriyle unludur Iklim Hirvatistan in cogu Koppen iklim siniflandirmasi tarafindan tanimlanan ilik ve yagmurlu bir karasal iklimin etkisi altindadir Aylik ortalama sicaklik 3 C ocak ile 18 C temmuz arasinda degisir Ulkenin en soguk bolgeleri 1200 metre yukseklikten sonra karli orman ikliminin goruldugu ve iken en ilik bolgeler ise Akdeniz ikliminin goruldugu Adriyatik kiyisi ozellikle de sicakligin deniz tarafindan yonlendirildigi kiyinin hemen ic kesimidir Sonuc olarak sicaklik farklari karasal bolgelerde daha belirgindir Ulkede en dusuk sicaklik 35 5 C ile 3 Subat 1919 da Cakovec de gorulmusken en yuksek sicaklik 42 4 C ile 5 Temmuz 1950 de Karlovac da gorulmustur Yillik ortalama yagis miktari cografi bolge ve egemen olan iklim turune gore 600 mm ile 3500 mm arasinda degisir En dusuk yagis miktari Vis Lastovo Bisevo gibi dista kalan adalarda ve Slavonya nin dogu bolgeleriyken en yuksek yagis miktari gorulen yerler Dinar Alpleri ve Gorski kotar dir Egemen ruzgarlar kuzeydogu ve guneydogudaki bolgeleri hafif ilimanlastirirken kitasal alandaki egemen ruzgarlar kitasal etkenler tarafindan belirlenir En hizli ruzgarlar en soguk aylarda kiyi boyunca genellikle bora ve kimi zaman sirokko seklinde gorulur Ulkenin en gunesli bolgesi yillik 2700 saatten fazla gunes goren Hvar ve Korcula iken onlari yillik 2000 saatten fazla guneslenme sureleriyle Guney Adriyatik bolgesi kuzey Adriyatik kiyisi ve Slavonya izler Biyocesitlilik Tabiat Parki 444 adet korunan alandan biridir Osijek Baranja ilcesindeki tabiat parki ten gecen ahsap bir yol Hirvatistan iklim ve jeomorfolojiye dayali olarak farkli ekolojik bolgelere ayrilabilir Ulke biyolojik cesitlilik acisindan Avrupa nin en zengin ulkelerinden biridir Hirvatistan in dort tur biyocografik bolgesi vardir kiyi boyunca ve yakin hinterlandinda Akdeniz Lika ve Gorski Kotar in cogunda Alp Drava ve Tuna boyunca Panoniyen ve geri kalan bolgelerde karasal En onemlileri ve kanyonlari ve tuf bariyerleri gibi batik karsti iceren karstik habitatlarin yani sira yer alti habitatlaridir Ulke uc ekolojik bolge icerir Panoniyen karisik ormanlari ve Ilirya yaprak doken ormanlari Karst jeolojisi yaklasik 7 000 magara ve cukur barindirir bunlardan bazilari bilinen tek su magarasi omurgalisi olan magara semenderinin yasam alanidir Hirvat kara alaninin 44 une tekabul eden 2 490 000 hektarlik alani ormanlar olusturur Diger habitat turleri arasinda sulak alanlar otlaklar batakliklar batakliklar calilik habitatlar kiyi ve deniz habitatlari bulunur Bitki cografyasi acisindan Hirvatistan nin ve ayni zamanda Akdeniz Havzasi nin Adriyatik bolumunun bir parcasidir Dunya Dogayi Koruma Vakfi Hirvatistan i uc ekolojik bolgeye ayirir Panoniyen karma ormanlari Dinar Daglari karma ormanlari ve Ilirya yaprak doken ormanlari Hirvatistan in 37 000 bitki ve hayvan turune ev sahipligi yaptigi bilinse de toplam turlerin gercek sayisinin 50 000 ila 100 000 arasinda oldugu tahmin ediliyor Ozellikle Velebit ve Biokovo daglarinda Adriyatik adalarinda ve karst nehirlerinde binden fazla tur endemiktir Mevzuat 1 131 turu koruma altina almistir Yuzlesilen en ciddi tehdit habitat kaybi ve habitatin bozulmasidir Istilaci yabanci turler ozellikle algleri baska bir sorun ortaya cikarmaktadir Hirvatistan in 2018 ortalama puani 10 uzerinden 4 92 idi ve ulke 172 ulke arasinda 113 sirada yer almistir Bentik habitati korumak icin istilaci algler duzenli olarak izlenmekte ve uzaklastirilmaktadir Ulkedeki yerli ekili bitki turleri ve evcillestirilmis hayvan irklari cesitlidir Bunlar bes cins at bes sigir sekiz koyun iki domuz ve bir kumes hayvani icerir Yerli irklar nesli tukenmekte olan veya kritik derecede tehlikede olan dokuz tanesini icerir Hirvatistan ulkenin 9 unu kapsayan 444 sahiptir Bunlar arasinda sekiz milli park iki siki koruma alani ve on tabiat parki bulunmaktadir Hirvatistan daki en bilinen korunan alan ve en eski milli park UNESCO Dunya Mirasi Listesi nde yer alan Plitvice Golleri Milli Parki dir Velebit Tabiat Parki UNESCO Insan ve Biyosfer Programi nin bir parcasidir Siki ve ozel koruma alanlari ile milli parklar ve tabiat parklari merkezi hukumet tarafindan yonetilir ve korunurken diger korunan alanlarin idaresi ilce yonetimlerine aittir 2005 yilinda AB ye ve Natura 2000 agina katilim hazirliklarinin ilk adimi olarak Ulusal Ekolojik Ag kuruldu Yonetim Soldan saga kompleksi resmi binasi ve Hirvat Parlamentosu Hirvatistan Cumhuriyeti parlamenter sistem kullanan uniter anayasal bir devlettir Hirvatistan da hukumetin yasama yurutme ve yargi yetkileri bulunmaktadir Cumhuriyetin cumhurbaskani Hirvatca Predsjednik Republike devletin basidir dogrudan bes yillik bir donem icin secilir ve Anayasa tarafindan iki donemle sinirlidir Silahli kuvvetlerin baskomutani olarak hizmet vermesinin yani sira cumhurbaskaninin parlamento ile basbakani atama usul gorevi vardir ve dis politika uzerinde de bir miktar etkisi vardir Hukumete dort basbakan yardimcisi ve belirli sektorlerden sorumlu 16 bakani olan basbakan baskanlik etmektedir Yurutme organi yasa ve butce onermek yasalari uygulamak dis ve ic politikaya yon vermekle sorumludur Hukumet Zagreb deki dedir Zagreb deki onunde onur muhafizlari Ispanya Basbakani Pedro Sanchez ve Hirvatistan Basbakani Andrej Plenkovic i karsilarken Hukuk ve yargi sistemi Tek meclisli bir parlamento Hirvatca Sabor yasama yetkisine sahiptir Sabor uye sayisi 100 ile 160 arasinda degisebilmektedir Halk oylamasiyla dort yillik donem icin secilirler Yasama oturumlari her yil 15 Ocak 15 Temmuz ve 15 Eylul 15 Aralik arasinda gerceklesir Hirvatistan daki en buyuk iki Hirvat Demokrat Birligi ve Hirvatistan Sosyal Demokrat Partisi dir Hirvatistan hukuku Kara Avrupasi hukuk duzenini benimsemistir Ulkede yazili hukuk kurallarinin gecerli oldugu yargiclarin kanun koyucu degil uygulayici olarak gorev yaptigi bir hukuk sistemi bulunmaktadir ulkenin en ust hukuk kaynagidir ve temel hak ve ozgurlukleri guvence altina alir Hirvat hukukunun gelisimi buyuk olcude Alman ve Avusturya hukuk sistemlerinden etkilenmistir Hirvat hukuku ozel ve kamu hukuku olmak uzere iki ana alana ayrilmistir AB katilim muzakereleri tamamlanmadan once Hirvat mevzuati Avrupa Birligi muktesebatiyla tamamen uyumlu hale getirildi Ana ulusal mahkemeler anayasa ihlallerini denetleyen ve en yuksek temyiz mahkemesi olan dir Idare ticari ilce kabahatler ve belediye mahkemeleri kendi alanlarindaki davalari ele alir Adli yargi yetkisine giren davalar ilk etapta tek bir profesyonel yargic tarafindan karara baglanirken temyizler profesyonel yargiclardan olusan karma mahkemelerde gorulur de durusmalara katilir suc isleyenler hakkinda kovusturma baslatmaya yetkili savcilardan olusan yargi organidir Esas olarak ulusal polis gucunden olusan kolluk kuvvetleri nin yetkisi altinda orgutlenmistir Hirvatistan in guvenlik servisi Guvenlik ve Istihbarat Ajansi dir Dis iliskiler Cumhurbaskani Zoran Milanovic 24 Mart 2022 deki NATO zirvesinde Hirvatistan in NATO ya katilimi 2009 da gerceklesmistir Hirvatistan in 194 ulke ile diplomatik iliskisi bulunmaktadir 57 buyukelcilik 30 konsolosluk ve sekiz daimi diplomatik misyonu bulunmaktadir Ulkede Avrupa Imar ve Kalkinma Bankasi EBRD Uluslararasi Goc Orgutu IOM Avrupa Guvenlik ve Is Birligi Teskilati AGIT Dunya Bankasi Dunya Saglik Orgutu WHO Eski Yugoslavya Uluslararasi Ceza Mahkemesi ICTY Birlesmis Milletler Kalkinma Programi UNDP ve UNICEF gibi uluslararasi kuruluslarin ofislerinin yani sira 56 yabanci buyukelcilik ve 67 konsolosluk faaliyet gostermektedir 2019 itibariyla Hirvatistan Disisleri ve Avrupa Entegrasyonu Bakanligi 765 295 milyon kuna 101 17 milyon harcamistir Hirvatistan in dis politikasi genel olarak komsu ulkelerle iliskilerin gelistirilmesi uluslararasi isbirliginin artirilmasi ve Hirvat ekonomisinin ve ulkenin kalkinmasinin tesvik edilmesi gibi hedefleri icermektedir Hirvatistan Avrupa Birligi uyesidir 2021 itibariyla Hirvatistan in Bosna Hersek Karadag Sirbistan ve Slovenya ile cozulmemis sinir sorunlari bulunmaktadir Hirvatistan NATO uyesidir 1 Ocak 2023 te Hirvatistan ayni anda hem Schengen Bolgesi ne hem de Euro Bolgesi ne katildi Ordu Hirvatistan Hava Kuvvetleri ve Amerika Birlesik Devletleri Donanmasi ucaklari cok uluslu egitimdeyken 2002 Hirvatistan yakinlarindaki Truva Ayak Izi 22 Tatbikati sirasinda Ozel Harekat Gucu SOF uyeleri olarak yer alirken Hirvatistan Silahli Kuvvetleri Egitim ve Ogretim Komutanligi ve Destek Komutanligina ek olarak Hava Kuvvetleri ve Deniz Kuvvetleri kollarindan olusmaktadir Silahli kuvvetlere savunma bakanina rapor veren Genelkurmay Baskanligi baskanlik eder Genelkurmay Baskanligi da sirasiyla cumhurbaskanina rapor verir Anayasaya gore cumhurbaskani silahli kuvvetlerin baskomutanidir Savas sirasinda acil bir tehdit olmasi durumunda dogrudan Genelkurmay a emir verir 1991 95 savasi sonrasi savunma harcamalari ve ordu gucu surekli bir dususe gecmistir Askeri harcamalar ulkenin GSYIH sinin tahminen 1 68 ini olusturur 2005 te butce 1994 teki 11 1 lik rekor seviyeden NATO nun sart kostugu GSYIH nin 2 sinin altina dustu Geleneksel yollarla askere alinanlardan olusan Hirvat Ordusu ulkenin Nisan 2009 da NATO ya katilimindan onceki yillarda kuculme yeniden yapilanma ve profesyonellesmeye odaklanan bir reform doneminden gecti 2006 yilinda yayimlanan bir cumhurbaskanligi kararnamesine gore Hirvatistan Silahli Kuvvetleri baris zamaninda yaklasik 18 100 aktif gorevli askeri personel 3 000 sivil ve 18 ila 30 yaslari arasindaki 2 000 gonullu asker istihdam etti Zorunlu askerlik Ocak 2008 de kaldirildi 2008 yilina kadar askerlik hizmeti 18 yasini doldurmus erkekler icin zorunluydu ve askere alinanlar daha onceki dokuz aylik programdan 2001 de alti aya dusurulen gorev sureleri boyunca orduya hizmet etmekteydiler Vicdani retciler bunun yerine sekiz aylik sivil hizmeti tercih edebilmekteydiler Hirvat ordusunun Birlesmis Milletler liderligindeki uluslararasi barisi koruma guclerinin bir parcasi olarak yabanci ulkelerde konuslanmis 72 uyesi vardi Mayis 2019 2019 05 itibariyla Afganistan daki NATO liderligindeki ISAF kuvvetinde 323 asker hizmet verdi 156 kisi de Kosova da KFOR da gorev yapti 2019 2019 itibariyla Hirvatistan 2020 de yaklasik 493 milyon kuna 65 176 milyon degerinde askeri techizat ihrac eden bir askeri sanayi sektorune sahiptir Hirvatistan Silahli Kuvvetleri tarafindan kullanilan Hirvat yapimi silahlar ve araclar arasinda tarafindan uretilen standart tabanca HS2000 ve tarafindan tasarlanan muharebe tanki yer aliyor Idari birimler Hirvatistan ilk kez Orta Cag da ilcelere bolunmustur Idari bolumler zaman icinde Osmanli fetihlerinde kaybedilen topraklar bu topraklarin ozgurlugunu kazanmasi Dalmacya Dubrovnik ve Istria bolgelerindeki politik statunun degismesine bagli olarak zaman icinde degismistir Bu geleneksel bolunme 1920 lerde Sloven Hirvat ve Sirp Kralligi ardindan Yugoslavya Kralligi nin olusturdugu oblastlar ve banovinalar nedeniyle tamamen ortadan kalkmistir 1767 ile 1776 yillari arasinda Hirvatistan in baskenti olan Varazdin ayni ismi tasiyan Varazdin bolgesinin merkezidir Resimde Hirvatistan in UNESCO Dunya Mirasi gecici listesinde yer alan 15 alanindan biri olan Eski Kent Kalesi gorulmektedir Komunist yonetimindeki Hirvatistan II Dunya Savasi nda etken bir guc olan Yugoslavya yi meydana getiren ogelerden biriydi ve bu donemde idari yapilanma tumden degistirilerek ulke 100 kadar belediyeye bolundu 1992 de cikarilan bir yasayla birlikte tekrar 1920 den onceki idari birimlere ilcelere bolundu ancak 1918 de Translithanya da olusturulan 8 ilce ve merkezleri Bjelovar Gospic Pozega Vukovar Varazdin Osijek ve Zagreb in yaninda 7 ilce daha olusturarak bolgeyi 15 ilceye boldu Ulke 1992 de tekrar ilcelere bolundugunden beri 20 ilce ve Zagreb Baskent Bolgesi ne bolunmustur Zagreb bir ilcenin ve bir kentin sahip oldugu yetkilere sahiptir Ilcelerin sinirlari birkac kez degisiklige ugradi bu degisikliklerin en onemlisi 2006 yilinda meydana gelmistir Ilceler toplam 127 kente ve 429 bolunmustur Istatistiki Bolge Birimleri Siniflandirmasi IBBS bolumu birkac kademede gerceklestirilir IBBS 1 duzeyi tum ulkeyi tek bir birimde ele alir uc IBBS 2 bolgesi bu kademenin bir altinda yer alir Bu uc bolge Kuzeybati Hirvatistan Orta ve Dogu Pannonian Hirvatistan ve Adriyatik Hirvatistani dir Sonuncusu Adriyatik kiyisi boyunca uzanan ilceleri kapsar Kuzey Bati Hirvatistan Koprivnica Krizevci Krapina Zagorje Međimurje Varazdin Zagreb sehri ve Zagreb in ilcelerini icerir ve Orta ve Dogu Pannonian Hirvatistan kalan diger bolgeleri icerir Bjelovar Bilogora Brod Posavina Karlovac Osijek Baranja Pozega Slavonia Sisak Moslavina Virovitica Podravina ve Vukovar Sirem ilceleri Bagimsiz ilceler ve Zagreb sehri de Hirvatistan daki IBBS 3 duzeyindeki alt bolum birimlerini temsil eder IBBS yerel idare bolumleri Ingilizce Local Administrative Units LAU iki kademelidir LAU 1 bolumleri ilceler ve Zagreb sehri ile eslesir ve bunlari NUTS 3 birimleriyle ayni hale getirirken LAU 2 alt bolumleri sehirler ve belediyelere karsilik gelir Pozega Virovitica Bjelovar Koprivnica Cakovec Varazdin Krapina Pazin Rijeka Zagreb Osijek Vukovar Slavonski Brod Karlovac Dubrovnik Split Sibenik Zadar Sisak GospicHirvatistan in idari birimleri Ilce Merkez Alan km NufusBjelovar Bilogora Bjelovar 2 652 102 295Brod Posavina Slavonski Brod 2 043 130 782Dubrovnik Neretva Dubrovnik 1 783 115 862Istria Pazin 2 820 195 794Karlovac Karlovac 3 622 112 596Koprivnica Krizevci Koprivnica 1 746 101 661Krapina Zagorje Krapina 1 224 120 942Lika Senj Gospic 5 350 42 893Međimurje Cakovec 730 105 863Osijek Baranja Osijek 4 152 259 481Pozega Slavonia Pozega 1 845 64 420Primorje Gorski Kotar Rijeka 3 582 266 503Sibenik Knin Sibenik 2 939 96 624Sisak Moslavina Sisak 4 463 140 549Split Dalmacya Split 4 534 425 412Varazdin Varazdin 1 261 160 264Virovitica Podravina Virovitica 2 068 70 660Vukovar Syrmia Vukovar 2 448 144 438Zadar Zadar 3 642 160 340Zagreb ilcesi Zagreb 3 078 301 206Zagreb kenti Zagreb 641 769 944Ekonomi1 Ocak 2023 tarihinde Hirvatistan ulusal para birimi olan kuna yerine euro yu kabul etti ve ayni gun Schengen bolgesine katildi Hirvatistan in ekonomisi yuksek gelirli olarak nitelendirilmektedir Uluslararasi Para Fonu verileri Hirvatistan in nominal GSYIH sinin 2021 icin 67 84 milyar veya kisi basina 17 398 a ulastigini satin alma gucu paritesi GSYIH sinin ise 132 88 milyar veya kisi basina 32 942 oldugunu tahmin etmektedir Eurostat a gore Hirvatistan in satin alma gucu paritesinde kisi basina GSYIH si 2019 da AB ortalamasinin 65 ustundeydi Ekim 2019 da bir Hirvat iscinin ortalama net maasi aylik 6 496 HRK yaklasik 873 Euro ve ortalama brut maasi aylik 8 813 HRK yaklasik 1 185 Euro idi 2019 2019 July itibariyla 2022 deki ortalama net maas 1 018 euro dur 2022 nin ucuncu ceyregindeki verilere gore issizlik orani 6 7 dir 1996 ile 2018 arasindaki issizlik orani ortalama 17 38 di ve bu sayi Ocak 2002 de tum zamanlarin en yuksek seviyesi olan 23 60 a ulasmistir 2017 de ekonomik ciktiya GSYIH nin 70 1 ini olusturan hizmet sektoru hakim oldu ve bunu 26 2 ile sanayi sektoru ve 3 7 ile tarim izledi 2017 yili verilerine gore isgucunun 1 9 u tarimda 27 3 u sanayide ve 70 8 i hizmetlerde istihdam edilmektedir Sanayi sektorune gemi yapimi gida isleme ilac bilgi teknolojisi biyokimya ve kereste endustrisi hakimdir 2018 de Hirvatistan in ihracati 176 milyar kuna 23 82 milyar degerinde ithalati ise 108 milyar kuna 14 61 milyar degerindeydi Hirvatistan in en buyuk ticaret ortagi Almanya Italya ve Slovenya basta olmak uzere Avrupa Birligi ulkeleridir Savasin bir sonucu olarak ekonomik altyapi ile birlikte ulkenin en onemli gelir kaynaklarindan biri olan turizm endustrisi de buyuk hasar gordu 1989 dan 1993 e kadar GSYIH 40 5 oraninda bir dusus yasadi Hirvat devleti GSYIH nin 40 ini olusturan hukumet harcamalariyla onemli ekonomik sektorleri hala kontrol etmektedir Yargi sistemi etkisiz bir kamu yonetimi ve yolsuzluk nedeniyle geri kalmis durumdadir ve bu durum arazi sahipligi konusunda da sorunlara yol acmaktadir Uluslararasi Seffaflik Orgutu tarafindan yayinlanan 2022 Yolsuzluk Algisi Endeksi nde ulke 57 sirada yer aldi Haziran 2020 sonunda dis borc GSYIH nin 85 3 u seviyesindeydi Turizm Dubrovnik Hirvatistan in en populer turistik yerlerinden biridir Brac adasindaki plaji Hirvatistan in onde gelen turizm noktalarindan biridir Hirvatistan da turizm hizmet sektorunun buyuk bolumunu olusturur ve Hirvatistan gelirlerinin yaklasik 20 sini olusturur Turizm endustrisi gelirleri 2019 yili icin 10 5 milyar olarak tahmin edilir Bu pozitif etki Hirvatistan in perakende sektoru endustri mali satislari ve mevsimlik iscilik gibi alanlardaki gelismis is hacminin olusmasina katki saglar Turizm endustrisi ulkenin dis ticaret aciginin kapanmasina buyuk katki sagladigi icin dis satim olarak degerlendirilir Hirvatistan Bagimsizlik Savasi nin bitmesinden sonra ulkeye gelen turist sayisi 11 milyona yukselerek dort kata yakin bir artis gostermistir Hirvatistan daki turistlerin cogu Hirvat turistler ve bir o kadari da Alman Sloven Avusturyali ve Cek tir Ulkeye gelen turistlerin kalis suresi ortalamasi 4 7 gundur Ulkeye gelen turistlerin cogu Adriyatik Denizi kiyilarini tercih etmektedir Opatija 19 yuzyilin ortalarinda ulkenin ilk tatil kasabasi haline gelmistir Bu kasaba 1890 lara kadar Avrupa nin en onemli saglik merkezlerinden birine donusmustur Kiyi ve adalar boyunca bircok tatil alaninin acilmasindan sonra kitle turizminden yiyecek icecek pazarinin buyumesine bircok servis saglamistir Turizm sektorunun en onemli gelirleri deniz turizminden saglanmakta olup Orta Cag kiyi kentleri ve yaz boyunca gerceklestirilen bircok kulturel etkinlik dolayisiyla marinalara her yil 16 bin kadar yat yaklasmaktadir Kiyidan iceride kalan bolgeler dag turizmi kir turizmi ve spalar gibi bircok alanda olanaklar saglamaktadir Bunlarin yaninda baskent Zagreb de kiyidaki kentler ve tatil kasabalariyla yarisan onemli bir turizm bolgesidir Kirlenmemis deniz dogasi bircok dogal rezervleri ve 116 Mavi Bayrakli plaji ulke icin bir ovunc kaynagidir Bu ozellikleriyle Hirvatistan dunyanin en cok turist alan 23 ulkesidir Bu ziyaretcilerin yaklasik 15 i yani yilda bir milyondan fazlasi Hirvatistan in unlu oldugu naturizm hareketine katilmaktadir Ulke ticari naturist tatil koyleri kuran ilk Avrupa ulkesi olma ozelligine sahiptir Altyapi Ulasim buyuk olcude 1990 larin sonunda ve 2000 lerde insa edildi Aralik 2020 itibariyla Hirvatistan Zagreb i diger bolgelere baglayan ve cesitli Avrupa rotalarini ve dort Pan Avrupa koridorunu takip eden 13 138 kilometrelik otoyolun insasini tamamlamistir En islek otoyollar Zagreb i Split e baglayan ve Kuzeybati Hirvatistan ile Slavonya uzerinden dogudan batiya gecen otoyollaridir Hirvatistan daki yaygin devlet yollari agi buyuk yerlesim yerlerini birbirine baglarken ayni zamanda otoyol besleme hatti gorevi gormektedir Hirvatistan otoyol aginin yuksek kalite ve guvenlik seviyeleri EuroTAP ve EuroTest programlari tarafindan test edilmis ve onaylanmistir Hirvatistan 984 kilometre elektrikli demiryollari ve 254 kilometre cift hatli demiryollari dahil olmak uzere 2 722 kilometreyi kapsayan genis bir sahiptir Hirvatistan daki en onemli demiryollari her ikisi de Zagreb uzerinden Rijeka yi Budapeste ye ve Ljubljana yi Belgrad a baglayan Pan Avrupa ulasim koridorlari Vb ve X icindedir ulkedeki tum demiryolu hizmetlerinden sorumludur yarimadasini ve Dubrovnik dahil ulkenin en guney kismini ile birlestirir tarafindan isletilen Hirvat sirketi tarafindan uretilmistir Hirvatistan in en buyuk altyapi projesi olan 2 4 kilometre uzunlugundaki nun insasi Dubrovnik Neretva ilcesinin iki yarisini birbirine baglamakla beraber batidan yarimadasina ve Korcula ve Lastovo adalarina giden yolu 32 km den fazla kisaltmaktadir Peljesac Koprusu nun insaati Temmuz 2018 de Hirvat yol operatoru nin HC CRBC liderligindeki bir Cin konsorsiyumu ile 2 08 milyar kuna lik bir anlasma imzalamasinin ardindan basladi Proje Avrupa Birligi nin 357 milyon euro luk destegiyle ortaklasa finanse edilmistir Insaat Temmuz 2022 de tamamlanmistir Dubrovnik ve Zagreb de uluslararasi havalimanlari bulunmaktadir Hirvatistan havalimanlari Uluslararasi Sivil Havacilik Orgutu havacilik guvenligi standartlarina uygundur ve Federal Havacilik Idaresi ulkeyi Kategori 1 derecesine yukseltmistir Limanlar Hirvatistan Adriyatik Denizi kiyisinda yer alan bir ulke olmasi nedeniyle limanlari ekonomik ve ticari acidan buyuk bir oneme sahiptir Hirvatistan limanlari deniz ticaretinin ve turizminin onemli bir parcasi olarak ulkenin ekonomisine katkida bulunmaktadir Hirvatistan in en kargo buyuk limanidir nde konumlanan Rijeka Limani deniz ve kara yollarinin kesistigi stratejik bir konumda bulunmaktadir Petrol konteyner genel kargo ve yolcu tasimaciligi gibi farkli alanlarda faaliyet gosteren Rijeka Limani modern tesisleri ve liman hizmetleriyle uluslararasi standartlara uygun bir limandir En yogun yolcu limanlari ise ve Zadar dir Bircok kucuk liman cok sayida adayi ve kiyi kentini feribot hatlari ile Italya daki cesitli sehirlere baglayan feribotlara hizmet vermektedir En buyuk nehir limani ulkenin Pan Avrupa ulasim koridoru VII ye erisimini saglayan Tuna nehri uzerinde yer alan Vukovar dir Enerji Hirvatistan daki Rijeka petrol terminalini Rijeka ve Sisak taki rafinerilere ve birkac aktarma terminaline baglayan 610 kilometrelik ham petrol boru hatlari aktif hizmet gostermektedir Sistemin kapasitesi yilda 20 milyon tondur Dogal gaz tasima sistemi 2 113 kilometrelik ana hat ve bolgesel boru hatlari ile 300 den fazla baglantili yapi uretim techizatlarini Okoli dogal gaz depolama tesisini 27 son kullaniciyi ve 37 dagitim sistemini icermektedir Hirvatistan in enerji uretimi ulke capindaki dogal gazin 85 ini ve petrol talebinin 19 unu karsiliyor 2008 de Hirvatistan in birincil enerji uretiminin 47 6 si dogal gaz 47 7 hidroelektrik 25 4 ham petrol 18 0 yakacak odun 8 4 ve diger yenilenebilir enerji kaynaklarindan 0 5 olusuyordu 2009 yilinda net toplam elektrik enerjisi uretimi 12 725 GWh ye ulasti Hirvatistan elektrik enerjisi ihtiyacinin 28 5 ini ithal etmektedir Ithal enerjinin buyuk bir bolumu Slovenya daki Krsko Nukleer Santrali nden karsilanmaktadir 50 si ya aittir ve Hirvatistan in elektriginin 15 ini saglamaktadir DemografiKm2 basina kisi sayisina gore Hirvatistan ilcelerinin nufus yogunlugu 2011 Etnik kompozisyon 2021 Hirvatlar 91 6Sirplar 3 2 5 22021 Hirvatistan Nufus Sayimi 2019 daki nufus sayimina gore 4 13 milyonluk nufusuyla dunyanin 127 kalabalik ulkesi olan Hirvatistan da kilometrekareye 72 9 kisi duser ve bu da ulkeyi Hirvatistan i en seyrek nufuslu Avrupa ulkelerinden biri yapmaktadir Ortalama yasam suresi 76 3 yildir Kadin basina 1 41 cocuk duser ve bu dunyanin en dusuk oranlarindan biridir 1991 yilindan beri ulkedeki olum orani surekli olarak dogum oranini gecmektedir Hirvatistan ortalama 43 3 yasla dunyanin en yasli nufuslarindan birine sahiptir Hirvatistan in nufusu 1857 de 2 1 milyondan 1991 de 4 7 milyona yukselerek tavan yapmistir 1921 ve 1948 de iki dunya savasi nedeniyle nufus sayimi yapilmamistir Demografik gecis surecini 1970 lerde tamamlayan ulkenin son zamanlarda nufus artis hizi negatiftir Son yillarda Hirvatistan hukumeti yabanci iscilere koydugu kotayi artirmak icin baski gormektedir ve ulkedeki isci sayisi 2019 da tum zamanlarin en yuksek seviyesi olan 68 100 e ulasmistir Ulke goc politikalariyla dis goc sonucu kaybettigi vatandaslarini ulkelerine geri donmeye ikna etmeye calismaktadir 2008 den 2018 e kadar Hirvatistan in nufusu 10 oraninda azalmistir Ulkedeki nufusun azalmasi problemi ayrica Hirvatistan Bagimsizlik Savasi nin sonuclarindan biridir Savas boyunca bircok kisi yerinden olmus ya da goc etmistir 1991 de Sirplarin cogunlukta oldugu bolgelerdeki 400 000 den fazla Hirvat ve diger Sirp olmayan etnisiteler ya bulunduklari yerlerden Hirvatistanli Sirp gucleri tarafindan uzaklastirilmis ya da siddetten kacmak zorunda kalmistir 1995 te savasin son gunleri boyunca 150 000 200 000 kadar Sirp Firtina Harekati yla yaklasan Hirvat guclerinin bolgeye gelmesinden once bolgeden kacmistir Savastan sonra yerinden edilmis kisilerin sayisi yaklasik 250 000 e dustu Hirvatistan hukumeti yerinden edilmis kisilerle sosyal guvenlik sistemi ve Yerinden Edilmis Kisiler ve Multeciler Dairesi araciligiyla ilgilendi Savas sirasinda terk edilen bolgelere cogu Kuzeybati Bosna dan olmak uzere Bosna Hersek ten gelen Hirvat multeciler yerlestirildi ve yerinden edilen bazi insanlar ise savastan sonra Hirvatistan topraklarindaki evlerine geri dondu 2013 Birlesmis Milletler raporuna gore Hirvatistan nufusunun 17 6 si gocmenlerden olusuyordu Hirvatistan nufusunun 91 6 si Hirvat tir Geriye kalan nufusu 3 2 ile Sirplar ve 0 62 ile Bosnaklar 0 46 ile Romanlar 0 36 ile Arnavutlar 0 36 ile Italyanlar 0 27 ile Macarlar 0 20 ile Cekler 0 20 ile Slovenler 0 10 ile Slovaklar 0 09 ile Makedonlar 0 09 ile Almanlar 0 08 ile Karadaglilar ve 1 56 ile diger milliyetler olusturmaktadir Yurtdisinda yaklasik 4 milyon Hirvat yasamaktadir gtd Hirvatistan buyuk sehir ve merkezleri na gore 2011 verileri Sira Sehir ismi Ilce NufusZagreb Split 1 Zagreb Zagreb 790 017 Rijeka Osijek2 Split Split Dalmacya 178 1023 Rijeka Primorje Gorski Kotar 128 6244 Osijek Osijek Baranja 108 0485 Zadar Zadar 75 0626 Pula Istria 57 4607 Slavonski Brod Brod Posavina 59 1418 Karlovac Karlovac 55 7059 Varazdin Varazdin 46 94610 Sibenik Sibenik Knin 46 332 Din 2011 nufus sayimina gore bir dine inanan kisi orani Hirvatistan resmi olarak taninmis bir dini olmayan bir ulkedir ve vatandaslari anayasa tarafindan korunan din ve vicdan ozgurlugune sahiptir Hirvatistan Anayasasi din ozgurlugunu guvence altina alir ve tum dini topluluklarin yasalar onunde esit olarak korunmasi prensibine dayanir Din ve devlet isleri de yine anayasa araciligiyla ayri tutulmustur Hirvatistan da Hristiyanlik en yaygin din olarak one cikmaktadir 2011 nufus sayimina gore Hirvatlarin 91 36 si kendini Hristiyan olarak tanimliyor Bunlardan Katolikler ise nufusun 86 28 ini olusturan en buyuk grubu olusturmaktadir Ortodoks Hristiyanlar nufusun 4 44 unu olustururken Protestanlar 0 35 diger Hristiyan gruplar ise 0 30 unu olusturmaktadir Islam ise Hirvatistan da ikinci buyuk din olarak yer almaktadir ve nufusun 1 47 si kendini Musluman olarak tanimlanmaktadir Ayrica nufusun 4 57 si kendini dinsiz olarak tanimlamaktadir 2010 Eurostat Eurobarometer anketinde nufusun 69 u bir Tanri nin var olduguna inandiklarini belirtti 2009 Gallup anketinde Din gunluk hayatinizin onemli bir parcasi mi sorusuna 70 evet yaniti verdi Ancak nufusun sadece 24 u duzenli olarak dini torenlere katilmaktadir Diller Belediyelere gore Hirvatistan daki ve lehceleri Hirvatca Hirvatistan in resmi dilidir ve 2013 teki ulkenin birlige katilimiyla Avrupa Birligi nin 24 resmi dili olmustur Azinlik dilleri yerel yonetimlerde serbesttir Bulunduklari bolgelerde nufusun 3 te birinden fazlasini olusturan Cekce Macarca Italyanca Rutence Sirpca ve Slovakca yerel hukumetlerin tanidigi yerlerde bolgesel dil statusune sahiptir Almanca Arnavutca Bosnakca Bulgarca Ibranice Istro Rumence Karadagca Lehce Makedonca Romanca Rumence Rusca Rusince Slovence Turkce ve Ukraynaca da taninan diller arasindadir Glagol alfabesi ile yazildigi bilinen en eski kaynaktir 2011 nufus sayimlarina gore Hirvatistan vatandaslarinin 95 6 si anadilini Hirvatca olarak beyan etmisken 1 2 si Sirpcayi beyan etmistir Hirvatca ve Sirpca disinda hicbir dil nufusun 0 5 inden fazlasinin anadili degildir Hirvatca Guney Slav dilleri nden bir dildir Sozcuklerin cogunun kokeni Hint Avrupa dil ailesinin Slav koludur Latin alfabesi ile yazilan Hirvatcanin sozcuk dagarcigi sesbilim ve soz dizimi yonlerinden birbirinden ayrilan 3 ana lehcesi vardir bunlar standartlasan lehce olan ve Cakavian ve Kajkavian lehceleri sozcuk dagarciklari fonolojileri ve sozdizimleri ile Stokavian dan ayrilir Hirvatca 19 yuzyilda Hirvatistan hukumetinin resmi dili olarak Latincenin yerini aldi 1850 deki nin ardindan dil ve Latin alfabesi cesitli isimler altinda Yugoslavya nin resmi dili olarak standart bir Sirp Hirvatca veya Guney Slav dili olusturmak icin cesitli reformlardan gecti Yugoslavya SFC de 1972 den 1989 a kadar dil anayasal olarak Hirvat edebi dili ve Hirvatca veya Sirp dili olarak belirtiliyordu Bu Sirp Hirvatca tanimina karsi cikan ve hareketinin bir sonu idi Hirvatlar dillerini yabanci etkilerden koruma cabasi icerisinde dillerinde zaten var olan kelimeler icin yabanci kokenli sozcukleri kullanmayi reddetmektedirler 2011 yilinda yapilan bir anket Hirvatlarin 78 inin en az bir yabanci dil bildigini iddia ettigini ortaya koydu Slovenlerin cogunlugu 59 biraz Hirvatca bilmektedir Ulke basta Avrupa Birligi Dil Dernegi olmak uzere cesitli dil temelli uluslararasi derneklerin bir parcasidir Egitim 1669 da kurulan Zagreb Universitesi Guneydogu Avrupa da egitimine ara vermeden devam eden en eski universitedir Hirvatistan da okuryazarlik orani 99 2 dir Hirvatistan da ilkogretim egitimi alti veya yedi yaslarinda baslar ve sekiz yil devam eder 2007 yilinda cikarilan bir yasayla parasiz zorunlu olmayan egitim suresi 18 yasina kadar yukseltilmistir Zorunlu egitim sekiz yildan olusur Ortaogretim gymnasium ya da meslek egitimi veren liseler tarafindan saglanmaktadir 2019 yili istatistiklerine gore ulkede 2103 ilkokul ve 738 lise vardir Ilkokul ve lise egitimini taninmis azinlik dilleri olan Sirpca Macarca Italyanca Cekce ve Almanca alma imkani vardir Ulkede ilkokul ve lise seviyesinde olmak uzere 137 muzik ve sanat okulu varken engelli cocuk ve gencler icin 120 yetiskinler icin 74 okul vardir Hirvatca matematik ve yabanci dil olarak uc zorunlu bolum ve bir secmeli basliktan olusan lise bitirme sinavlari Hirvatca drzavna matura 2009 2010 yilindan beri uygulanmaktadir ve bu sinav universiteye yerlesmek icin onkosuldur Ulkede sekiz devlet universitesi ve iki adet de ozel universite vardir Ulkenin ilk universitesi 1396 da kurulan Zadar Universitesidir 1807 yilina kadar egitim veren universitenin 2002 de yeniden acilmasina kadar diger egitim kurumlari en eski universite statusunu Zadar dan aldi 1669 da kurulan Zagreb Universitesi Guneydogu Avrupa da egitimine ara vermeden devam eden en eski universitedir Bunlar disinda ulkede ikisi ozel olmak uzere 11 politeknik ve 27 si ozel olan 30 yuksekokul vardir Ulkede 157 binden fazla ogrencinin egitim gordugu toplam 55 yuksek ogretim kurumu bulunmaktadir Hirvatistan bilimsel arastirma yapan ve teknoloji gelistiren 205 sirket devlet ya da egitim kurumu ve kar amaci gutmeyen kurulusa sahiptir Bu kuruluslar 2008 verilerine gore 3 milyon kuna 400 milyon dolayinda harcama yapar ve 10 191 tam zamanli arastirma gorevlisine is imkani saglar Hirvatistan da faaliyet gosteren bilimsel enstituler arasinda en buyugu Zagreb deki dur Zagreb deki 1866 daki baslangicindan bu yana dil kultur sanat ve bilimi destekleyen ogrenilmis bir topluluktur Hirvatistan 2022 Kuresel Inovasyon Endeksi nde 42 sirada yer aldi Avrupa Yatirim Bankasi Hirvatistan daki yaklasik 150 ilk ve ortaokula dijital altyapi ve ekipman saglamistir Bu okullardan yirmi tanesi ogretim ve idari operasyonlari entegre etmelerine yardimci olmak icin donanim yazilim ve hizmet yardimlari almistir Zagreb Milli ve Universite KutuphanesiSaglik Zagreb Universitesi nin egitim ve arastirma hastanesi Hirvatistan in en buyuk hastanesidir Hirvatistan kokleri 1891 tarihli tum fabrika iscileri ve zanaatkarlar icin bir tur zorunlu sigorta saglayan Macar Hirvat Parlamento Yasasina kadar uzanan evrensel saglik hizmeti sistemine sahiptir Nufus yasalar tarafindan saglanan temel saglik sigortasi plani ve istege bagli sigorta tarafindan kapsanmaktadir 2017 de saglikla ilgili yillik harcamalar 22 milyar kuna ya 3 0 milyar ulasti Saglik harcamalari ozel saglik sigortasi ve kamu harcamalarinin sadece 0 6 sini olusturmaktadir 2017 de Hirvatistan GSYIH sinin yaklasik 6 6 sini saglik hizmetlerine harcamistir 2020 de Hirvatistan erkekler icin 76 0 yil ve kadinlar icin 82 0 yil ile ortalama yasam suresinde dunyada 41 sirada yer aldi ve 1 000 canli dogumda 3 4 gibi dusuk bir bebek olum oranina sahipti Hirvatistan da 75 hastane ve 23 049 yatakli 13 klinik dahil olmak uzere yuzlerce saglik kurumu bulunmaktadir Hastaneler ve klinikler yilda 700 binden fazla hastaya hizmet vermekte ve 4 773 u uzman olmak uzere 6 642 tip doktorunu istihdam etmektedir Ulkede toplam 69 841 saglik calisani bulunmaktadir 2016 da baslica olum nedeni erkeklerde 39 7 ve kadinlarda 50 1 ile kardiyovaskuler hastalikti bunu erkeklerde 32 5 ve kadinlarda 23 4 ile tumor izledi 2016 yili itibariyla Hirvatlarin 37 0 sinin sigara kullandigi tahmin ediliyor Yine 2016 verilerine gore Hirvat yetiskin nufusunun 24 40 i obezite sorunlari yasiyor KulturTrogir in tarihi sehir merkezi 1997 den beri UNESCO Dunya Mirasi Listesi nde yer almaktadir Cografi konumu nedeniyle Hirvatistan dort farkli kulturel alanin bir karisimini temsil etmektedir Bati Roma Imparatorlugu ile Bizans Imparatorlugu arasindaki bolunmeden bu yana Bati kulturu ve Dogu dan ve ayrica Orta Avrupa ve Akdeniz kulturunden etkilerin bir kesisme noktasi olmustur ulusal kultur tarihinin en onemli donemiydi cunku bu hareket 19 yuzyil Hirvatlarin ozgurlugu icin onem arz ediyordu Hareket ayrica sanat ve kulturun tum alanlarinda benzeri gorulmemis gelismelere tanik oldu ve bircok tarihi figurun ortaya cikmasina neden oldu ulkenin kulturel ve dogal mirasini korumak ve gelisimini denetlemekle gorevlidir Kulturun gelisimini destekleyen diger faaliyetler yerel yonetim duzeyinde yurutulur UNESCO nun Dunya Mirasi Listesi icermektedir Ulke ayrica somut olmayan kultur acisindan da zengindir ve UNESCO nun somut olmayan kulturel miraslarindan 15 ine sahiptir ve dunyada dorduncu siradadir Hirvatistan in kuresel bir kulturel katkisi orijinal olarak 17 yuzyilda Fransa daki Hirvat parali askerleri tarafindan giyilen kravattir 2019 da Hirvatistan da yilda 2 27 milyondan fazla izleyici tarafindan ziyaret edilen 95 profesyonel tiyatro 30 profesyonel cocuk tiyatrosu ve 51 amator tiyatro vardi Ulkedeki profesyonel tiyatrolar 1 195 sanatci istihdam etmektedir Yilda 297 bin kisinin katildigi 42 profesyonel orkestra topluluk ve koro bulunmaktadir Toplamda 166 salonun oldugu 75 sinemayi yilda toplam 5 026 milyon seyirci ziyaret etmektedir Hirvatistan da 2016 yilinda 2 71 milyondan fazla kisi tarafindan ziyaret edilen 222 muze bulunmaktadir Ayrica 26 8 milyon cilt iceren 1 768 kutuphane ve 19 devlet arsivi bulunmaktadir Kitap yayinciligi pazarina birkac buyuk yayinci ve endustrinin en onemli etkinligi olan nda her yil duzenlenen sergisi hakimdir Sanat edebiyat ve muzik 18 Agustos 1450 5 Ocak 1524 Hirvat sair avukat yargic ve psikoloji terimini icat eden Ronesans humanistidir Hirvatistan in milli sairidir Hirvatistan daki mimari komsu uluslarin etkilerini yansitir Avusturya ve Macar etkisi kuzey ve orta bolgedeki kamusal alanlarda ve binalarda gorulebilir Dalmacya ve Istirya kiyilarinda bulunan mimari Venedik etkisi sergiler Adini kultur kahramanlarindan alan meydanlar parklar ve yalnizca yaya bolgeleri ozellikle Osijek Varazdin ve Karlovac gibi buyuk olcekli Barok sehir planlamasinin yapildigi Hirvat kasaba ve sehirlerinin ozellikleridir Art Nouveau nun muteakip etkisi cagdas mimariye yansimistir Kiyi kesimlerindeki buyuk kentsel alanlarinda ve Sibenik Katedrali gibi Floransali Nicolas in eserlerinde orneklenen Venedik ve Ronesans etkisine sahip Akdeniz mimarisidir Hirvat mimarisinin en eski korunmus ornekleri 9 yuzyila ait kiliselerdir ve bunlarin en buyugu ve en temsili olani Zadar daki Aziz Donat Kilisesi dir En eski sanat eserlerini kapsayan mimarisinin yani sira Hirvatistan in Orta Cag a kadar uzanan bir sanatci tarihi vardir O donemde Orta Cag Hirvatistani nda Romanesk tas isciliginin en onemli ornegini temsil eden nin tas kapisi tarafindan yapilmistir Ronesans ulkede en cok Adriyatik Denizi kiyilarinda buyuk etkiye sahip olmustur cunku ulkenin geri kalani Osmanli Hirvatistan Yuzyil Savasi nda idi Osmanli Imparatorlugu nun zayiflamasiyla birlikte Barok ve Rokoko doneminde sanat gelisti 19 ve 20 yuzyillarda Piskopos gibi birkac sanat ustasinin yetistirdigi cok sayida Hirvat zanaatkar ortaya cikti Donemin unlu Hirvat sanatcilari arasinda Ivan Mestrovic ve vardi Krk adasinda bulunan ve yaklasik 1100 yilina ait oldugu tahmin edilen Glagol alfabesiyle yazilmis bir tas olan gunumuze ulasan en eski Hirvatca nesir olarak kabul ediliyor Hirvat edebiyatinin daha guclu gelisiminin baslangici Ronesans etkisi ve ile gerceklesmistir Marulic in yani sira Ronesans oyun yazari Barok sair Hirvat ulusal dirilis sairi romanci oyun yazari ve sair August Senoa cocuk yazari Ivana Brlic Mazuranic yazar ve gazeteci sair ve yazar sair disavurumcu ve realist yazar sair ve roman amp kisa oyku yazari Ivo Andric genellikle Hirvat edebiyatinin en buyuk figurleri olarak anilir Hirvat muzigi klasik operadan modern zaman rock muzigine kadar cesitlilik gosterir 1846 da ulkenin ilk operasi Love and Malice i yaratti ilahi ve oratoryolar da dahil olmak uzere binden fazla muzik parcasi besteledi Piyanist dunya capinda sahne almistir Diocletianus Sarayi nin bulundugu ile Split Tarihi Kompleksi 1979 da UNESCO Dunya Mirasi listesine alindi Medya Hirvatistan da Anayasa basin ve ifade ozgurlugunu garanti eder Hirvatistan Sinir Tanimayan Gazeteciler tarafindan derlenen 2019 Basin Ozgurlugu Endeksi raporunda 64 sirada yer aldi ve yolsuzluk organize suc veya savas suclarini arastiran gazetecilerin zorluklarla karsilastigini ve hukumetin kamu yayincisi HRT nin yayin politikalarini etkilemeye calistigini kaydetti Freedom House 2019 Freedom in the World raporunda Hirvatistan daki basin ve ifade ozgurluklerini genel olarak siyasi mudahale ve manipulasyondan uzak olarak siniflandirsa da gazetecilerin hala tehditler ve ara sira saldirilarla karsi karsiya olduguna dikkat cekti 2022 Avrupa Komisyonu Hukukun Ustunlugu Raporu Hirvatistan da fiziksel saldirilarin genel olarak sinirli kaldigini belirtirken onde gelen siyasetciler da dahil olmak uzere gazetecilere yonelik sozlu saldiri vakalarinin devam ettigini bildirdi Devlete ait haber ajansi siyaset ekonomi toplum ve kultur uzerine hem Hirvatca hem de Ingilizce olmak uzere haber servisi yurutuyor Ocak 2021 itibariyla ulke capinda on uc ucretsiz DVB T televizyon kanali vardir dordu Hirvat Radyo Televizyonu HRT ucu ve ikisi tarafindan isletilirken Hirvat Olimpiyat Komitesi Kapital Net d o o ve Author d o o kalan ucunu isletiyor Ayrica 21 adet bolgesel veya yerel DVB T televizyon kanali bulunmaktadir HRT ayrica bir uydu TV kanali yayinlamaktadir 2020 de Hirvatistan da 155 radyo istasyonu ve 27 TV istasyonu vardi Kablolu televizyon ve IPTV aglari gittikce artmaktadir Kablolu televizyon halihazirda 450 bin kisiye yani ulkenin toplam nufusunun yaklasik 10 una hizmet vermektedir Artik Hirvat Radyo Televizyonunun bir parcasi olan Guneydogu Avrupa daki ilk halka acik radyo istasyonuydu 2010 yilinda Hirvatistan da 314 gazete ve 2 678 dergi yayimlandi Basili medya piyasasina ve 24sata gazetelerini yayinlayan Hirvat ve Avusturyali hakimdir Diger etkili gazeteler ve Slobodna Dalmacija dir 2020 de 24sata en cok tirajli gunluk gazete oldu onu Vecernji list ve Jutarnji list izledi kucuktur ve cogunlukla HRT nin ortak yapimciligini ustlendigi filmlerle birlikte Kultur Bakanligi tarafindan onaylanan hibeler yoluyla hukumet tarafindan buyuk olcude subvanse edilmektedir Hirvatistan sinemasi yilda bes ila on uzun metrajli film uretmektedir Pula da her yil duzenlenen ulusal film odulleri etkinligi ulusal ve uluslararasi yapimlarin yer aldigi ulkedeki en prestijli film etkinligidir 1972 de kurulan animasyon filme adanmis prestijli bir yillik film festivalidir Hirvat film yapimcilarinin ilk buyuk basarisi 1961 En Iyi Kisa Animasyon Filmi Akademi Odulu nu kazandiginda tarafindan elde edildi Hirvat film yapimcisi Branko Lustig Schindler in Listesi ve Gladyator filmleriyle En Iyi Film Akademi Odulu nu kazandi Mutfak Istirya daki Hirvatistan mutfagi bir bolgeden digerine degisiklik gosterir Dalmacya ve Istirya bolgeleri Italyan ve diger Akdeniz mutfaklarindan ozellikle de deniz mahsulleri pismis sebze ve kek yapimi yonunden ve ayrica yemege tat veren zeytin yagi ve sarimsak kullanimi anlaminda etkilenmistir Ic kisimlarda kalan alan ise Macar Avusturya ve Turk mutfaklarindan etkilenmistir Bu bolgede etli yemekler tatlisu baliklari ve sebze yemekleri en sik tuketilenlerdir Hirvatistan da iki farkli sarap uretim bolgesi bulunur Kuzeydogudaki karasal alanda ozellikle de Slavonya da beyaz sarap basta olmaz uzere sarap uretimi yaygindir Diger onemli sarap uretim bolgesi ise kuzeydeki kiyi seridi boyunca Istria ve Krk bolgeleridir ve bu bolgelerdeki saraplar Italya saraplarina benzerken guneydeki Dalmacya da Akdeniz usulu sarap uretimi neredeyse standarttir Ulkede yillik sarap uretimi 140 milyon litreyi asar Bira ise ulkeye 18 yuzyilin sonlarinda gelmesine ragmen yillik tuketim 2020 yilina gore 78 7 litredir ve bu oranla Hirvatistan dunyanin en cok bira tuketen ilk 15 ulkesi arasindadir Hirvatistan buyuk bir bira uretimi ve tuketiminin basladigi 18 yuzyilin sonlarina kadar neredeyse yalnizca sarap tuketen bir ulkeydi Spor Hirvatistan da 400 000 den fazla aktif sporcu vardir Bu sayinin 277 000 i spor derneklerine uye ve yaklasik 4 000 i satranc ve bric derneklerine uyedir Futbol ulkedeki en populer spordur 118 000 den fazla kayitli oyuncusuyla Hirvatistan Futbol Federasyonu Hirvatca Hrvatski nogometni savez en buyuk spor federasyonudur Hirvatistan milli futbol takimi 1998 ve 2022 de ucuncu 2018 FIFA Dunya Kupasi nda ise ikinci oldu Prva HNL futbol ligi profesyonel spor ligleri arasinda en yuksek ortalama katilimi ceken ligdir 458 746 seyirci katilim gostermistir Hirvatistan milli futbol takimi Rusya da duzenlenen 2018 Dunya Kupasi nda ikinci olmustur 1991 de Hirvatistan in bagimsizligindan bu yana uluslararasi yarismalarda yarisan Hirvat atletler 15 i altin olmak uzere 44 kazandilar Ayrica Hirvat sporcular dordu Dunya Atletizm Sampiyonasi nda olmak uzere dunya sampiyonalarinda toplamda 16 altin madalya kazanmistir Teniste Hirvatistan 2005 ve 2018 de Davis Kupasi ni kazanmistir Hirvatistan in en basarili erkek oyunculari Goran Ivanisevic ve Marin Cilic Grand Slam sampiyonluklari kazandilar ve ilk 3 e girdiler Iva Majoli 1997 yilinda Fransa Acik i kazanan ilk Hirvat kadin oyuncu oldu Hirvatistan 1987 Dunya Universite Yaz Oyunlari 1979 Akdeniz Oyunlari ve birkac Avrupa Sampiyonasi da dahil olmak uzere bircok buyuk spor musabakasina ev sahipligi yapti Ulkedeki yonetici spor otoritesi 10 Eylul 1991 de kurulan ve Uluslararasi Olimpiyat Komitesi tarafindan 17 Ocak 1992 den beri taninan Hirvat Olimpiyat Komitesi dir 1992 de komitenin ilk kez taninmasi Hirvat sporcularin Fransa nin Albertville kentinde duzenlenen 1992 Kis Olimpiyatlari nda yeni bagimsizligini kazanmis ulkeyi Olimpiyat Oyunlarinda ilk kez temsil edecek sekilde yer almalarina izin verecek kadar gerceklesmistir Notlar Hirvatistan in taninan azinlik dillerinde ve en cok konusulan dillerde Cekce Chorvatska republika Almanca Republik Kroatien Fransizca Republique de Croatie Macarca Horvat Koztarsasag Italyanca Repubblica di Croazia Rusince Republika Horvatiya Sirpca Republika Hrvatska Slovakca Chorvatska republika Slovence Republika Hrvaska Ukraynaca Respu blika Horva tiyaKaynakca Zakon o blagdanima spomendanima i neradnim danima u Republici Hrvatskoj Law of Holidays Memorial Days and Non Working Days in the Republic of Croatia Hirvatca 15 Kasim 2019 23 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Nisan 2004 a b c 7 Ekim 2022 9 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Nisan 2023 a b c d IMF Report for Selected Countries and Subjects 11 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Nisan 2023 Gini coefficient of equivalised disposable income EU SILC survey ec europa eu Eurostat 9 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Nisan 2023 Human Development Report 2023 2024 PDF United Nations Development Programme 14 Mart 2024 Erisim tarihi 5 Haziran 2024 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link IMF World Economic Outlook 13 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Nisan 2023 The World Bank Report 14 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Nisan 2023 International tourism The World Bank 14 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Nisan 2023 Conde Nast Traveler Top Countries in the World 5 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Nisan 2023 U S Department of State factsheet Erisim tarihi 5 Haziran 2024 Gluhak Alemko 1993 Hrvatski etimoloski rjecnik Croatian Etymological Dictionary Hirvatca August Cesarec ISBN 953 162 000 8 2019 Ime Hrvata Hirvatlarin ismi Jezik Croatian Philological Society Hirvatca Zagreb 66 3 ss 81 97 12 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan erisim tarihi 17 Nisan 2023 September 1971 Najstariji hrvatski glagoljski natpisi The Oldest Croatian Glagolitic Inscriptions Hirvatca 21 227 254 3 Temmuz 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Nisan 2023 Kulturna kronika Dvanaest hrvatskih stoljeca Hirvatca Zagreb 291 28 Nisan 2005 27 Eylul 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Nisan 2023 a b Muzic 2007 ss 195 198 Muzic 2007 s 27 Muzic 2007 s 171 Salopek Igor December 2010 Krapina Neanderthal Museum as a Well of Medical Information Acta Medico Historica Adriatica Hrvatsko znanstveno drustvo za povijest zdravstvene kulture 8 2 197 202 ISSN 1334 4366 PMID 21682056 28 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Nisan 2023 Tezak Gregl Tihomila Nisan 2008 Study of the Neolithic and Eneolithic as reflected in articles published over the 50 years of the journal Opuscula archaeologica Opvscvla Archaeologica Radovi Arheoloskog Zavoda Zagreb Universitesi Felsefe Fakultesi Arkeoloji Bolumu 30 1 93 122 ISSN 0473 0992 3 Temmuz 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Ekim 2011 Balen Jacqueline December 2005 The Kostolac horizon at Vucedol Opvscvla Archaeologica Radovi Arheoloskog Zavoda University of Zagreb Faculty of Philosophy Archaeological Department 29 1 25 40 ISSN 0473 0992 4 Temmuz 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Nisan 2023 Tezak Gregl Tihomila December 2003 Prilog poznavanju neolitickih obrednih predmeta u neolitiku sjeverne Hrvatske A Contribution to Understanding Neolithic Ritual Objects in the Northern Croatia Neolithic Opvscvla Archaeologica Radovi Arheoloskog Zavoda Hirvatca University of Zagreb Faculty of Philosophy Archaeological Department 27 1 43 48 ISSN 0473 0992 4 Temmuz 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Nisan 2023 Potrebica Hrvoje Dizdar Marko July 2002 Prilog poznavanju naseljenosti Vinkovaca i okolice u starijem zeljeznom dobu A Contribution to Understanding Continuous Habitation of Vinkovci and its Surroundings in the Early Iron Age Prilozi Instituta Za Arheologiju U Zagrebu Hirvatca Institut za arheologiju 19 1 79 100 ISSN 1330 0644 4 Temmuz 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Nisan 2023 Wilkes John 1995 The Illyrians Oxford UK s 114 ISBN 978 0 631 19807 9 19 Mart 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Nisan 2023 in the early history of the colony settled in 385 BC on the island Pharos Hvar from the Aegean island Paros famed for its marble In traditional fashion they accepted the guidance of an oracle Gibbon Edward John Bagnell Bury 1995 The Decline and Fall of the Roman Empire New York s 335 ISBN 978 0 679 60148 7 13 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Nisan 2023 J B Bury 1923 History of the later Roman empire from the death of Theodosius I to the death of Justinian s 408 Erisim tarihi 15 Nisan 2023 Andrew Archibald Paton 1861 Researches on the Danube and the Adriatic Trubner ss 218 219 Erisim tarihi 15 Nisan 2023 Hersak Emil Niksic Boris September 2007 Hrvatska etnogeneza pregled komponentnih etapa i interpretacija s naglaskom na euroazijske nomadske sadrzaje Hirvat Etnogenezi Bilesen Asamalari ve Yorumlarinin Incelenmesi Avrasya Gocebe Unsurlari Vurgulanarak Migracijske i Etnicke Teme Hirvatca Institute for Migration and Ethnic Studies 23 3 251 268 ISSN 1333 2546 8 Agustos 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Nisan 2023 Katicic Radoslav 1989 Ivan Muzic o podrijetlu Hrvata Starohrvatska Prosvjeta Hirvatca III 19 243 270 ISSN 0351 4536 7 Mart 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Nisan 2023 Goldstein 1999 s 13 Birin Ante January 2015 Pregled politicke povijesti Hrvata u ranome srednjem vijeku Nova Zraka U Europskom Svjetlu Hrvatske Zemlje U Ranome Srednjem Vijeku Oko 550 Oko 1150 Hirvatca 40 4 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Nisan 2023 Academia edu vasitasiyla Muzic 2007 ss 249 293 Dzino Danijel 2010 Becoming Slav Becoming Croat Identity Transformations in Post Roman and Early Medieval Dalmatia BRILL ss 175 179 182 ISBN 9789004186460 Belosevic Janko 2000 Razvoj i osnovne znacajke starohrvatskih grobalja horizonta 7 9 stoljeca na povijesnim prostorima Hrvata Radovi Hirvatca 39 26 71 97 doi 10 15291 radovipov 2231 26 Mart 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Nisan 2023 Fabijanic Tomislav 2013 14C date from early Christian basilica gemina in Podvrsje Croatia in the context of Slavic settlement on the eastern Adriatic coast The early Slavic settlement of Central Europe in the light of new dating evidence Wroclaw Institute of Archaeology and Ethnology of the Polish Academy of Sciences ss 251 260 ISBN 978 83 63760 10 6 Bekic Luka 2016 Rani srednji vijek između Panonije i Jadrana ranoslavenski keramicki i ostali arheoloski nalazi od 6 do 8 stoljeca Hirvatca ve Ingilizce Pula Arheoloski muzej Istre ss 101 119 123 138 140 157 162 173 174 177 179 ISBN 978 953 8082 01 6 Muzic 2007 ss 157 160 Budak 2018 ss 178 185 Ivandija Antun Nisan 1968 Pokrstenje Hrvata prema najnovijim znanstvenim rezultatima Christianization of Croats according to the most recent scientific results Bogoslovska Smotra Hirvatca University of Zagreb Catholic Faculty of Theology 37 3 4 440 444 ISSN 0352 3101 4 Temmuz 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Nisan 2023 Budak 2018 ss 144 145 Muzic 2007 ss 169 170 Budak 2018 ss 106 Brkovic Milko 2001 Diplomaticka analiza papinskih pisama druge polovice IX stoljeca destinatarima u Hrvatskoj IX Yuzyilin ikinci yarisinin Hirvatistan daki muhataplara Papalik Mektuplari Radovi Hirvatca Zadar HAZU 43 29 44 11 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Nisan 2023 Posavec Vladimir March 1998 Povijesni zemljovidi i granice Hrvatske u Tomislavovo doba Historical maps and borders of Croatia in age of Tomislav Radovi Zavoda Za Hrvatsku Povijest Hirvatca 30 1 281 290 ISSN 0353 295X 4 Temmuz 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Nisan 2023 January 1997 Regnum Croatiae et Dalmatiae u doba Stjepana II Regnum Croatiae et Dalmatiae in age of Stjepan II Radovi Zavoda Za Hrvatsku Povijest Hirvatca 29 1 11 20 ISSN 0353 295X 4 Temmuz 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Nisan 2023 a b Heka Ladislav October 2008 Hrvatsko ugarski odnosi od sredinjega vijeka do nagodbe iz 1868 s posebnim osvrtom na pitanja Slavonije Croatian Hungarian relations from the Middle Ages to the Compromise of 1868 with a special survey of the Slavonian issue Scrinia Slavonica Hirvatca Hrvatski institut za povijest Podruznica za povijest Slavonije Srijema i Baranje 8 1 152 173 ISSN 1332 4853 4 Temmuz 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Nisan 2023 a b c d Povijest saborovanja Parlamentarizm tarihi Hirvatca Sabor 2 Aralik 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Nisan 2023 a b c d e Frucht 2005 ss 422 423 Font 2005 s 17 Lane 1973 s 409 Povijest Gradiscanskih Hrvatov History of Burgenland Croats Hirvatca Croatian Cultural Association in Burgenland 14 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Nisan 2023 Valentic Mirko 30 Ekim 1990 TURSKI RATOVI i HRVATSKA DIJASPORA u XVI STOLJECU Senjski Zbornik Prilozi Za Geografiju Etnologiju Gospodarstvo Povijest I Kulturu Hirvatca 17 1 45 60 ISSN 0582 673X 4 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Nisan 2023 Povijest saborovanja Hrvatski sabor Hirvatca 18 Mart 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Nisan 2023 Adkins amp Adkins 2008 ss 359 362 2000 The Congress of Vienna A Study in Allied Unity 1812 1822 s 180 ISBN 978 0 8021 3744 9 Erisim tarihi 16 Nisan 2023 a b Stancic Niksa February 2009 Hrvatski narodni preporod ciljevi i ostvarenja Croatian National Revival goals and achievements Cris Casopis Povijesnog drustva Krizevci Hirvatca 10 1 6 17 ISSN 1332 2567 3 Temmuz 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Nisan 2023 Cuvalo Ante December 2008 Josip Jelacic Ban of Croatia Review of Croatian History Croatian Institute of History 4 1 13 27 ISSN 1845 4380 4 Temmuz 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Nisan 2023 Constitution of Union between Croatia Slavonia and Hungary H net org 4 Haziran 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Nisan 2023 Heka Ladislav December 2007 Hrvatsko ugarska nagodba u zrcalu tiska Croatian Hungarian compromise in light of press clips Zbornik Pravnog Fakulteta Sveucilista u Rijeci Hirvatca 28 2 931 971 ISSN 1330 349X 4 Temmuz 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Nisan 2023 Dubravica Branko January 2002 Politicko teritorijalna podjela i opseg civilne Hrvatske u godinama sjedinjenja s vojnom Hrvatskom 1871 1886 Political and territorial division and scope of civilian Croatia in the period of unification with the Croatian military frontier 1871 1886 Politicka Misao Hirvatca Zagreb Universitesi Siyasal Bilgiler Fakultesi 38 3 159 172 ISSN 0032 3241 4 Temmuz 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Nisan 2023 Polatschek Max 1989 Franz Ferdinand Europas verlorene Hoffnung Almanca Amalthea s 231 ISBN 978 3 85002 284 2 Erisim tarihi 16 Nisan 2023 Tucker Spencer Priscilla Mary Roberts 2005 World War I encyclopedia Volume 1 ABC CLIO s 1286 ISBN 978 1 85109 420 2 14 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Nisan 2023 Parlamentarni izbori u Brodskom kotaru 1923 godine 1932 de Brod Bolgesindeki Parlamento Secimleri Scrinia Slavonica Hirvatca Croatian Institute of History Slavonia Syrmium and Baranya history branch 3 1 452 470 November 2003 ISSN 1332 4853 6 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Nisan 2023 Begonja Zlatko November 2009 Ivan Pernar o hrvatsko srpskim odnosima nakon atentata u Beogradu 1928 godine Ivan Pernar on Croatian Serbian relations after 1928 Belgrade assassination Radovi Zavoda Za Povijesne Znanosti HAZU U Zadru Hirvatca 51 203 218 ISSN 1330 0474 3 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Nisan 2023 Job Cvijeto 2002 Yugoslavia s ruin the bloody lessons of nationalism a patriot s warning s 9 ISBN 978 0 7425 1784 4 Erisim tarihi 16 Nisan 2023 Klemencic amp Zagar 2004 ss 121 123 Klemencic amp Zagar 2004 ss 153 156 Tomasevich 2001 s 337 Tomasevich 2001 s 272 a b Klemencic amp Zagar 2004 s 184 a b koncentracijski logori 24 Aralik 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Nisan 2023 Goldstein 1999 s 138 Tomasevich 2001 s 744 Hoare Marko Attila 1 Aralik 2003 Genocide in the former Yugoslavia a critique of left revisionism s denial full version 5 4 543 563 doi 10 1080 1462352032000149495 ISSN 1462 3528 Kozlica Ivan 2012 Krvava Cetina Kanli Cetina Hirvatca Zagreb Hrvatski centar za ratne zrtve s 155 ISBN 978 953 57409 0 2 Predoevic Petra 2007 Operacija Braunschweig Klepsidra Rijeka Udruga studenata povijesti Malleus ss 105 129 Dragutin Pavlicevic Povijest Hrvatske Naklada Pavicic Zagreb 2007 978 953 6308 71 2 ss 441 442 Pavlicevic Dragutin 2007 Povijest Hrvatske Naklada Pavicic ss 441 442 ISBN 978 953 6308 71 2 Vipotnik Matea 22 Haziran 2011 Josipovic Antifasizam je duhovni otac Domovinskog rata Josipovic Anti Fascism is a Spiritual Forerunner of the Croatian War of Independence Hirvatca 17 Mayis 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Nisan 2023 a b 2011 The Partisans and the Serbs Ramet Sabrina P Listhaug Ola Ed Serbia and the Serbs in World War Two London England Palgrave Macmillan s 207 ISBN 978 0 23034 781 6 Hoare Marko Attila 2002 Whose is the partisan movement Serbs Croats and the legacy of a shared resistance The Journal of Slavic Military Studies Informa UK Limited 15 4 30 doi 10 1080 13518040208430537 ISSN 1351 8046 Karakas Obradov Marica Aralik 2008 Saveznicki zracni napadi na Split i okolicu i djelovanje Narodne zastite u Splitu tijekom Drugog svjetskog rata Allied aerial attacks on Split and its surrounding and Civil Guard activity in Split during the World War II Historijski Zbornik Hirvatca Drustvo za hrvatsku povjesnicu 61 2 323 349 ISSN 0351 2193 8 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Nisan 2023 Bracewell C W Lampe John R Croatia World War II Britannica www britannica com Ingilizce 4 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Nisan 2023 Goldstein 1999 s 158 Maurovic Marko May 2004 Josip protiv Josifa Josip vs Iosif Pro Tempore Casopis Studenata Povijesti Hirvatca Klub studenata povijesti ISHA 1 73 83 ISSN 1334 8302 29 Haziran 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Nisan 2023 Speaker of the Parliament Luka Bebic at celebration of the 64th anniversary of the victory over fascism and the 65th anniversary of the 3rd session of the ZAVNOH session in Topusko Hirvatca Sabor 9 Mayis 2009 19 Ocak 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Nisan 2023 1995 Demografski i ratni gubici Hrvatske u Drugom svjetskom ratu i poracu Demographic and War Losses of Croatia in the World War Two and in the Postwar Period Journal of Contemporary History Hirvatca Zagreb 27 3 551 26 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Nisan 2023 Zerjavic 1992 s 159 Kocovic 1985 s 173 Zerjavic 1993b ss 640 641 Kocovic 1985 s 126 Geiger 2012 ss 117 118 Sute Ivica April 1999 Deklaracija o nazivu i polozaju hrvatskog knjizevnog jezika Građa za povijest Deklaracije Declaration on the Status and Name of the Croatian Standard Language Declaration History Articles Radovi Zavoda Za Hrvatsku Povijest Hirvatca 31 1 317 318 ISSN 0353 295X 5 Temmuz 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Nisan 2023 Vurusic Vlado 6 Agustos 2009 Heroine of the Croatian Spring Hirvatca 6 Agustos 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Nisan 2023 Rich Roland 1993 Recognition of States The Collapse of Yugoslavia and the Soviet Union European Journal of International Law 4 1 36 65 doi 10 1093 oxfordjournals ejil a035834 26 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Nisan 2023 Frucht 2005 s 433 Leaders of a Republic in Yugoslavia Resign The New York Times Reuters 12 Ocak 1989 6 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Nisan 2023 Paukovic Davor 1 Haziran 2008 Posljednji kongres Saveza komunista Jugoslavije uzroci tijek i posljedice raspada Last Congress of the League of Communists of Yugoslavia Causes Consequences and Course of Dissolution Casopis za Suvremenu Povijest Hirvatca Centar za politoloska istrazivanja 1 1 21 33 ISSN 1847 2397 3 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Nisan 2023 Magas Branka 13 Aralik 1999 Obituary Franjo Tudjman The Independent 10 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Nisan 2023 2 Ekim 1990 Croatia s Serbs Declare Their Autonomy The New York Times 12 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Nisan 2023 Eastern Europe and the Commonwealth of Independent States Routledge 1998 ss 272 278 ISBN 978 1 85743 058 5 10 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Nisan 2023 Sudetic Chuck 26 Haziran 1991 2 Yugoslav States Vote Independence To Press Demands The New York Times 10 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Nisan 2023 Official web site of the Croatian Parliament Sabor 7 Ekim 2004 14 Mart 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Nisan 2023 Sudetic Chuck 4 Kasim 1991 Army Rushes to Take a Croatian Town The New York Times 29 Temmuz 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Nisan 2023 Utjecaj srbijanske agresije na stanovnistvo Hrvatske 11 Aralik 2003 30 Agustos 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Nisan 2023 15 Aralik 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Nisan 2023 Goldstein 1999 s 233 Bassiouni Mahmoud Cherif Manikas Peter 1996 The Law of the International Criminal Tribunal for the Former Yugoslavia Transnational Publishers s 86 ISBN 978 1 57105 004 5 Allen 1996 s 46 Kinzer Stephen 24 Aralik 1991 Slovenia and Croatia Get Bonn s Nod The New York Times 20 Haziran 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Nisan 2023 23 Mayis 1992 3 Ex Yugoslav Republics Are Accepted into U N The New York Times 11 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Nisan 2023 Murphy Dean E 8 Agustos 1995 Croats Declare Victory End Blitz Los Angeles Times 12 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Nisan 2023 Officials Issue Messages for Victory and Homeland Thanksgiving Day www total croatia news com Ingilizce 5 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Nisan 2023 5 Agustos 2005 Evicted Serbs remember Storm BBC News 23 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan Croatia marks 25 years since war with tolerance message AlJazeera 5 Agustos 2020 15 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Nisan 2023 Janine Natalya Clark 2014 International Trials and Reconciliation Assessing the Impact of the International Criminal Tribunal for the Former Yugoslavia Londra Routledge s 28 ISBN 978 1 31797 475 8 16 Ocak 1998 An Ethnic Morass Is Returned to Croatia The New York Times 18 Mayis 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Nisan 2023 Presidents apologise over Croatian war BBC News BBC 10 Eylul 2003 31 Mart 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Nisan 2023 Serbia to respond to Croatian genocide charges with countersuit at ICJ SETimes com Southeast European Times 20 Kasim 2008 2 Agustos 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Nisan 2023 UN to hear Croatia genocide claim against Serbia Tehran Times 19 Kasim 2008 14 Haziran 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Nisan 2023 Puljiz Vlado Bezovan Gojko Matkovic Teo Sucur dr Zoran Zrinscak Sinisa 2008 Socijalna politika Hrvatske Hirvatca Zagreb Pravni fakultet u Zagrebu ss 43 52 ISBN 978 953 97320 9 5 History and Development of Croatian Constitutional Judicature Constitutional Court of the Republic of Croatia www usud hr 14 Temmuz 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Nisan 2023 Partnerstvo za mir Hrvatska enciklopedija www enciklopedija hr 14 Temmuz 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Nisan 2023 MVEP Svjetska trgovinska organizacija WTO www mvep hr 26 Mayis 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Nisan 2023 Kronologija Tezak put od priznanja do kucanja na vrata EU Jutarnji List www jutarnji hr Ingilizce 2 Ekim 2006 14 Temmuz 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Nisan 2023 Kada je i kome Republika Hrvatska podnijela zahtjev za clanstvo u Europskoj uniji uprava gov hr 14 Temmuz 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Nisan 2023 Kako je izgledao put Republike Hrvatske ka punopravnom clanstvu u Europskoj uniji uprava gov hr 14 Temmuz 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Nisan 2023 Evo kako je izgledao hrvatski put prema EU Dnevnik hr Hirvatca 14 Temmuz 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Nisan 2023 EU closes accession negotiations with Croatia European Commission 30 Haziran 2011 8 Temmuz 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Nisan 2023 European Union 9 Aralik 2011 23 Ocak 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Nisan 2023 EU stalls over talks with Croatia BBC News 10 Mart 2005 6 Temmuz 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Nisan 2023 Slovenia unblocks Croatian EU bid BBC News 11 Eylul 2009 6 Temmuz 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Nisan 2023 Hirvatistan AB nin 28 inci uyesi oldu BBC News Turkce 1 Temmuz 2013 16 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Nisan 2023 Povijest Hrvatske 1945 2011 3 svezak EPH Media d o o Membership of the Republic of Croatia in the UN Security Council 2008 2009 Ministry of Foreign Affairs and European Integration Croatia 7 Ocak 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Nisan 2023 Hrvatska postala clanica NATO saveza Dnevnik hr Hirvatca 16 Eylul 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Nisan 2023 Et tu Zagreb The Economist 6 Mart 2011 16 Eylul 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Nisan 2023 Croatia voters back EU membership BBC News 1 Haziran 2018 13 Ekim 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Nisan 2023 Croatia celebrates on joining EU BBC News 1 Temmuz 2013 22 Temmuz 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Nisan 2023 Senada Selo Sabic Croatia s response to the refugee crisis European Expression Issue 100 2016 PDF 9 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi PDF Andrej Plenkovic O meni www andrejplenkovic hr 18 Mart 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Nisan 2023 Odrzana svecanost prisege predsjednika Republike Hrvatske Zorana Milanovica Predsjednik Republike Hrvatske Zoran Milanovic Hirvatca 5 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Nisan 2023 a b c d e f g h 2010 Statistical Yearbook of the Republic of Croatia PDF December 2010 9 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi PDF Erisim tarihi 15 Nisan 2023 a b c d e f g h i j k Hirvatistan The World Factbook 2024 bas CIA Erisim tarihi 9 Eylul 2011 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Archived 2011 edition Livecamcroatia com 1 Mart 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Nisan 2023 Matas Mate 18 Aralik 2006 Presence of Karst in Croatia geografija hr Hirvatca Croatian Geographic Society 9 Haziran 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Nisan 2023 The best national parks of Europe BBC 28 Haziran 2011 1 Temmuz 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Nisan 2023 a b 2010 Statistical Yearbook of the Republic of Croatia PDF Aralik 2010 29 Agustos 2013 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 16 Nisan 2023 Biodiversity rich Croatia becomes 33rd full EEA member country European Environment Agency www eea europa eu Ingilizce 5 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Nisan 2023 EU 2020 HR eu2020 hr 4 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Nisan 2023 Dinerstein Eric Olson David Joshi Anup Vynne Carly Burgess Neil D Wikramanayake Eric Hahn Nathan Palminteri Suzanne Hedao Prashant Noss Reed Hansen Matt Locke Harvey Ellis Erle C Jones Benjamin Barber Charles Victor Hayes Randy Kormos Cyril Martin Vance Crist Eileen Sechrest Wes Price Lori Baillie Jonathan E M Weeden Don Suckling Kieran Davis Crystal Sizer Nigel Moore Rebecca Thau David Birch Tanya Potapov Peter Turubanova Svetlana Tyukavina Alexandra de Souza Nadia Pintea Lilian Brito Jose C Llewellyn Othman A Miller Anthony G Patzelt Annette Ghazanfar Shahina A Timberlake Jonathan Kloser Heinz Shennan Farpon Yara Kindt Roeland Lilleso Jens Peter Barnekow van Breugel Paulo Graudal Lars Voge Maianna Al Shammari Khalaf F Saleem Muhammad 2017 An Ecoregion Based Approach to Protecting Half the Terrestrial Realm BioScience 67 6 534 545 doi 10 1093 biosci bix014 ISSN 0006 3568 PMC 5451287 2 PMID 28608869 a b c d e Radovic Jasminka Civic Kristijan Topic Ramona Ed 2006 Biodiversity of Croatia PDF State Institute for Nature Protection ISBN 953 7169 20 0 9 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi PDF Erisim tarihi 17 Nisan 2023 Venue 6th Dubrovnik Conference on Sustainable Development of Energy Water and Environment Systems 8 Mayis 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Nisan 2023 Grantham H S Duncan A Evans T D Jones K R Beyer H L Schuster R Walston J Ray J C Robinson J G Callow M Clements T Costa H M DeGemmis A Elsen P R Ervin J Franco P Goldman E Goetz S Hansen A Hofsvang E Jantz P Jupiter S Kang A Langhammer P Laurance W F Lieberman S Linkie M Malhi Y Maxwell S Mendez M Mittermeier R Murray N J Possingham H Radachowsky J Saatchi S Samper C Silverman J Shapiro A Strassburg B Stevens T Stokes E Taylor R Tear T Tizard R Venter O Visconti P Wang S Watson J E M 2020 Anthropogenic modification of forests means only 40 of remaining forests have high ecosystem integrity Supplementary Material Nature Communications 11 1 5978 Bibcode 2020NatCo 11 5978G doi 10 1038 s41467 020 19493 3 ISSN 2041 1723 PMC 7723057 2 PMID 33293507 a b c 6 Mayis 2007 5 Eylul 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Nisan 2023 Government of Croatia 4 Haziran 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Nisan 2023 Sabor 6 Temmuz 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Nisan 2023 Sabor 6 Temmuz 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Nisan 2023 Ustav Republike Hrvatske Hrvatska enciklopedija www enciklopedija hr 17 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Nisan 2023 Delegation of the European Union to the Republic of Croatia 26 Mart 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Nisan 2023 Ustavne odredbe Provisions of the Constitution Hirvatca 21 Mayis 2010 6 Temmuz 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Nisan 2023 Zakon o sudovima narodne novine nn hr 7 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Nisan 2023 Drzavno odvjetnistvo Republike Hrvatske www dorh hr 24 Eylul 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Nisan 2023 SOA Security intelligence system of the Republic of Croatia www soa hr 4 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Nisan 2023 Graaff Bob de Nyce James M 2 Agustos 2016 Handbook of European Intelligence Cultures Ingilizce Rowman amp Littlefield s 73 ISBN 978 1 4422 4942 4 MVEP Date of Recognition and Establishment of Diplomatic Relations www mvep hr 25 Ekim 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Nisan 2023 MVEP Diplomatski protokol www mvep hr Hirvatca 3 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Nisan 2023 MVEP Godisnje financijsko izvjesce za 2019 godinu www mvep hr 28 Eylul 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Nisan 2023 Ministry of Foreign Affairs and European Integration Croatia 27 Ocak 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Nisan 2023 Overview of Croatia s Border Disputes with BiH Montenegro Serbia Slovenia Liberland total croatia news com 22 Ocak 2017 27 Mart 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Nisan 2023 Steven Lee Myers 5 Nisan 2008 Bush Champions Expansive Mission for NATO The New York Times 2 Mayis 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Nisan 2023 Nato welcomes Albania and Croatia BBC News 1 Nisan 2009 17 Nisan 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Nisan 2023 Croatia begins new euro and Schengen zone era BBC News 1 Ocak 2023 31 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Nisan 2023 a b Chain of Command in the CAF Hirvatistan Savunma Bakanligi 25 Haziran 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Nisan 2023 28 Mart 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Nisan 2023 Jelovac Milan 23 Ocak 2001 Vjesnik Hirvatca 27 Ocak 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Nisan 2023 Hrvatska u najvise misija UN a NACIONAL HR Hirvatca 18 Subat 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Nisan 2023 GODISNJE IZVJESCE O OBRANI za 2019 podnositeljica Vlada Republike Hrvatske Hrvatski sabor Hirvatca 18 Subat 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Nisan 2023 Godisnje izvjesce o obrani za 2019 Hirvatca 3 Eylul 2020 s 95 4 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan Izvjesce obavijeno tajnom Prosla je godina za hrvatsku vojnu industriju bila najlosija u proteklih pet pa i vise Hirvatca 18 Subat 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Nisan 2023 Franicevic Mile 6 Mart 2011 Vjesnik Hirvatca 4 Nisan 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Nisan 2023 Mandic Oleg 1952 On some issues of social system of Croatia in the Middle Ages PDF Historijski Zbornik Hirvatca 5 1 2 131 138 8 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 17 Nisan 2023 Frucht 2005 s 429 Biondich 2000 s 11 a b Territories of Counties Cities and Municipalities of the Republic of Croatia Act Hirvatca 30 Aralik 1992 28 Agustos 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Nisan 2023 Nacionalno izvijesce Hrvatska Croatia National Report PDF Hirvatca Council of Europe January 2010 9 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi PDF Erisim tarihi 25 Subat 2012 World Bank 11 Ocak 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Nisan 2023 Croatia Data data worldbank org 27 Mart 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Nisan 2023 Report for Selected Countries and Subjects IMF Ingilizce 3 Agustos 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Nisan 2023 GDP per capita in PPS ec europa eu Eurostat 2 Subat 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Nisan 2023 Republic of Croatia Croatian Bureau of Statistics Dzs hr 23 Kasim 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Nisan 2023 a b Labour market information Croatia eures ec europa eu Ingilizce 18 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Nisan 2023 Croatia Unemployment Rate The Global Economy com 4 Subat 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Nisan 2023 ROBNA RAZMJENA REPUBLIKE HRVATSKE S INOZEMSTVOM u 2018 KONACNI PODACI FOREIGN TRADE IN GOODS OF THE REPUBLIC OF CROATIA 2018 FINAL DATA www dzs hr 17 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Nisan 2023