Amerika Birleşik Devletleri-SSCB ilişkileri, Amerika Birleşik Devletleri ile Sovyetler Birliği arasındaki diplomatik ilişkilerdir.
ABD | Sovyetler Birliği |
---|---|
Diplomatik Misyon | |
ABD Büyükelçiliği Moskova | Sovyet Büyükelçiliği, Washington, DC |
Ülkelerin karşılaştırması
Common name | Sovyetler Birliği | ABD |
---|---|---|
Resmi isim | Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği | Amerika Birleşik Devletleri |
Arma | ||
Bayrak | ||
Yüzölçümü | 22.402.200 km² (8.649.538 sq mi) | 9.526.468 km² (3.794.101 sq mi) |
Nüfus | 293.047.571 (1991) | 252.127.402 (1991) |
Nüfus yoğunluğu | 13,1 /km² (33,9 /sq mi) | 33,7/km² (87,4/sq mi) |
Başkent | Moskova | Washington, DC |
En büyük metropol alanı | Moskova | New York |
Hükûmet | Federal Marksist–Leninist tek parti Sosyalist devleti | Federal anayasal cumhuriyetçi iki partili başkanlık sistemi |
Siyasi partiler | Sovyetler Birliği Komünist Partisi | Demokratik Parti Cumhuriyetçi Parti |
Most common language | Rusça | İngilizce |
GSYİH (nominal) | $2,9 trilyon (kişi başı yaklaşık 9,896 ABD doları) | $5,2 trilyon (kişi başı yaklaşık 20,624 ABD doları) |
İstihbarat teşkilatı | Devlet Güvenlik Komitesi (KGB) | Merkezî İstihbarat Teşkilatı (CIA) |
Savunma harcamaları | $290 milyar (1990) | $409,7 milyar (1990) |
Deniz kuvveti gücü | Sovyet Deniz Kuvvetleri (1990)
| ABD Deniz Kuvvetleri (1990)
|
Hava kuvveti gücü | Sovyet Hava Kuvvetleri (1990)
| ABD Hava Kuvvetleri (1990)
|
Nükleer savaş başlıkları (toplam) | 37.000 (1990) | 10.904 (1990) |
Ekonomik müttefikler | Karşılıklı Ekonomik Yardımlaşma Konseyi (COMECON) | Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) |
Askeri müttefikler | Varşova Paktı | NATO |
Soğuk Savaş döneminde müttefik olan ülkeler | Birleşmiş Milletler içindeki Sovyet Cumhuriyeti üyeleri: Diğer Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler:
Varşova Paktı:
Diğer müttefikler:
| NATO:
Diğer müttefikler:
|
II. Dünya Savaşı öncesi ilişkiler
Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
1917 Ekim Devrimi'nden sonra ABD federal hükûmeti, Sovyetler Birliği'ne düşman oldu. Birleşik Devletler, Almanya'ya uygulamakta olduğu ambargoyu Sovyetler'i de kapsayacak biçimde genişletti.
Henüz 1918 yılında iken Birleşik Devletler, çıkarlarını Kazaklar'dan korumak için Sibirya'ya birlikler göndermişti. Ayrıca Vladivostok'a ve Arhangelsk'e de binlerce asker çıkartmıştı.
II. Dünya Savaşı dönemi (1939–45)
Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
1937'den beri Çin'le savaşan Japonya'nın, 7 Aralık 1941 tarihinde Pearl Harbor Saldırısı ile Amerika Birleşik Devletleri'ne de savaş açması, ABD'nin de II. Dünya Savaşı'na katılmasına yol açmış, böylece SSCB ile ABD, Almanya ve Japonya'nın liderlik ettikleri Mihver Devletleri'ne karşı müttefik olarak birlikte savaşmaya başlamışlardır.
Bir yandan 23 Ağustos 1942 ile 2 Şubat 1943 tarihinleri arasındaki Stalingrad Muharebesi'nin SSCB tarafından kazanılması, bir yandan ABD'nin Britanya kuvvetleriyle birlikte Kuzey Afrika Cephesi'nde Alman mareşal Erwin Rommel yönetimindeki Mihver ordularını mağlup etmesi ve 1943 yılının Ocak ayı sonunda Mihver birliklerinin Kuzey Afrika'dan tamamen çekilmek zorunda kalmasıyla birlikte, savaş Avrupa kıtasında Mihver devletlerinin aleyhine gelişmeye başlamıştır.
4 – 11 Şubat 1945 tarihleri arasında SSCB'nin önde gelen tatil yeri Yalta'nın 3 kilometre güneyinde bulunan Livadia Sarayı'nda düzenlenen Yalta Konferansı'nda üç büyük Müttefik devlet (Birleşik Krallık, SSCB ve ABD) toplandı. Konferansın başlıca konuları, Polonya topraklarının değişimi, Almanya'nın bölünmesi ve SSCB'nin Japon İmparatorluğu'na savaş ilan etmesi idi. Polonya'nın SSCB ile sınırını batıya doğru, yaklaşık Curzon Hattı'na kadar çekmeyi kararlaştırıldı. Bu düzenlemenin Polonya için yol açtığı toprak kaybı ise batıdaki sınırın Almanya'nın zararına olarak batı yönünde kaydırılmasıyla karşılandı. Josef Stalin Yalta'da, Baltık Denizindeki Świnoujście'den güneye doğru uzanarak Szczecin'in batısından geçen, daha sonra Frankfurt (Oder)'ın güneyinde Neisse Nehri (Nysa Łużycka) ile birleştiği noktaya kadar Oder Nehrini (Odra) izleyen, ardından Neisse Nehri boyunca Zittau yakınındaki Çekoslovakya sınırına kadar uzanan Oder-Neisse Hattı'nın sınır kabul edilmesini istedi. Stalin böylece 1939'da (Alman-Sovyet Antlaşması ile) işgal ettiği ve geri vermek istemediği Curzon Hattının doğusundaki topraklarını yitiren Polonya'nın bu kaybına karşılık bir ödün vermeyi tasarlamıştı.
Toplantıda ayrıca Birleşmiş Milletler'in kuruluşundaki veto yetkisi gibi unsurlar da bu konferansta kararlaştırıldı. Bunların dışında, düzenlenen gizli oturumlarla özellikle İsrail yanlısı toprak paylaşımlarının yapıldığı, yeni bir dünya düzeninin temellerinin atıldığı iddia edilmektedir.
Sovyetler Birliği ve Polonya kuvvetlerinin Berlin Muharebesi ile Berlin’i ele geçirmeleri sonrasında Almanya'nın 8 Mayıs 1945 gecesi koşulsuz teslim olması ile birlikte Avrupa’da savaş sona ermiş, bu tarih de her iki ülke tarafından Zafer Günü olarak anılmaya ve birçok ülkede kutlanmaya başlamıştır.
II. Dünya Savaşı sonlarında Nazi Almanyası'nın teslim olmasından sonra 17 Temmuz 1945 - 2 Ağustos 1945 tarihleri arasında Almanya'nın başkenti Berlin'in 26 kilometre güneybatısında bulunan 'nda düzenlenen Potsdam Konferansı'nda Churchill (Birleşik Krallık Başbakanı, Temmuz 1945'te İşçi Partisi'nin genel seçimi kazanmasından sonra Attlee), Truman (Amerika Birleşik Devletleri Başkanı) ve Stalin (Sovyetler Birliği Komünist Partisi Genel Sekreteri ve SSCB ) toplanmış ve bu ülkelere "Big Three" (Üç Büyük) adı verilmiştir.
Savaşın ardından çıkabilecek çatışmaların önüne geçmek ve uluslararası dayanışmayı sağlayabilmek amacıyla Birleşmiş Milletler'in kurulmasında, Birleşik Krallık ile birlikte yine ABD ve SSCB liderlik etmişlerdir. İki ülke, savaş sonrasında iki süper güç olarak öne çıkmış ve kısa sürede bu durum süper güçler arasında 1991 yılına kadar sürecek olan Soğuk Savaş dönemine yol açmıştır.
Soğuk Savaş dönemi (1945–91)
II. Dünya Savaşı sonrasının iki süper gücü olan ABD önderliğindeki Batı Bloku ile Sovyetler Birliği'nin önderliğindeki Doğu Bloku ülkeleri arasında temelleri savaşın hemen ardından atılan ve 1947'den 1991'e kadar devam etmiş olan uluslararası siyasi ve askeri gerginlik "Soğuk Savaş" olarak terimleştirilmiştir. Batı Bloku, NATO (Kuzey Atlantik Paktı) üyesi olan ve olmayan diğer ABD ile müttefik olan kapitalist ve antikomünist ülkelerden, Doğu Bloku ise, Varşova Paktı'na üye olan ve bu pakta üye olmayan diğer komünist ülkelerden oluşuyordu.
1947 yılının Mayıs ayında İtalya ve Fransa hükûmetlerinde yer alan komünist partisi üyesi bakanlar görevlerinden ayrıldı. Aynı ay içinde Marshall Planı açıklandı. Çin'de Çan Kay Şek'in durumunun geri dönülmez hale gelişinin ardından ABD, Truman Doktrini'yle öngörülen yardımı, Almanya'nın da içlerinde bulunduğu Avrupa ülkelerine yöneltmeyi, böylece ekonomik yardım sağlama umuduyla Doğu Avrupa'daki halk demokrasisi bulunan ülkeleri de kendine çekmeyi hedefliyordu. Ama Doğu Avrupa ülkeleri Temmuz 1947'de Marshall Planı'nı reddetti. Aynı yılın Ekim ayında SSCB ve sosyalist ülkelerin dış siyasetini eşgüdümlü kılmaya yönelik olarak Kominform kuruldu.
1948 Şubatında Çekoslovakya'da halk demokrasisinin yerleşmesi karşısında, Batılı ülkeler Almanya'nın kendi işgalleri altında tuttukları kesiminde bir oldubitti yaratmaya yöneldiler. Bu gelişme üzerine ilan edilen Berlin Ablukası (Haziran 1948- Mayıs 1949) Soğuk Savaş'ın tırmanışında önemli bir dönemeç oldu. 1949 Nisanı'nda NATO'nun kuruluşunun ABD ve müttefikleri tarafından ilan edilmesinin ardından Mayıs-Kasım arasında Almanya'da iki ayrı devlet kuruldu. Bu süreçte Eylül 1949'da SSCB'nin de ilk atom bombasını yaptığını açıklaması ABD'nin bu alandaki tekel durumuna son verdi. Soğuk Savaşın en yoğunaştığı dönemlerden biri, 1950-1953 yılları arasındaki Kore Savaşı oldu. Birleşmiş Milletler'in Güney Kore'yi desteklemesi üzerine, bir dünya savaşının patlak vermesi tehlikesi bile doğdu.
23 Ekim 1956'da Budapeşte'de öğrencilerin yetkililere bir dilekçe sunmak üzere düzenlediği yürüyüş sonunda, Macar lider Ernő Gerő'nün sert demeci üzerine polisin kalabalığa ateş açmasıyla barışçı gösteriler ayaklanmaya dönüştü. Ordu birliklerinin de ayaklanmacılara katılmasıyla halk silahlanmaya başladı. Yeniden iktidara gelen İmre Nagy'nin üst üste verdiği ödünler, geçmişteki siyasi partilerin canlanarak neredeyse iktidara ortak olmasına yol açtı. Sovyet birliklerinin Macaristan'dan çekildiği sırada, Nagy 1 Kasım günü Varşova Paktı'ndan ayrılma kararını açıklayarak Birleşmiş Milletler aracılığıyla büyük devletlerden korunma istedi. Bu gelişme üzerine takviye edilerek geri döndürülen Sovyet birlikleri Budapeşte'yi işgal etti. Nagy Yugoslavya'nın Budapeşte'deki büyükelçiliğine sığınırken, reformcu önderlerin çoğu tutuklandı. Bu sırada Nagy hükûmetinde görev almış János Kádár, ayaklanmanın bastırılmasından sonra reformlara gidilmesini öngören bir programla yeni bir hükûmet kurulduğunu açıkladı. Sovyet birliklerine karşı silahlı direniş bir gecede kırıldı. İşçilerin başlattığı genel grevin sona erdirilmesi de birkaç haftayı buldu. Düzenin sağlanmasından sonra geniş çaplı tutuklamalar gerçekleştirildi. Bu süreçte 150 bin kadar Macar ülkeden kaçtı. Olaylar 1956 Macar Devrimi olarak anılır.
Aynı yılın sonunda, ABD dergisi Time, Macar halkını, "Macar Özgürlük Savaşçıları" olarak 1956 yılının Yılın Adamı seçti.
Bazı ülkelerde ve bölgelerde, özellikle de Guatemala, Endonezya ve Hindistan'da milliyetçi hareketler sıklıkla komünist gruplarla ittifak kurdular veya ABD tarafından komünistlerle ittifak kurmakla suçlandılar. Bu ortamda, ABD ve SSCB, 1950 ve 1960'lı yıllarda eski sömürgelerden geri çekilmelerin ivme kazanmasıyla birlikte, Üçüncü Dünya ülkelerinde bazen vekâleten yapılan mücadelelerle gittikçe artan bir şekilde rekabet etti. Buna ek olarak Sovyetler Birliği, emperyal güçlerin kayıplarını, dolayısıyla kendi ideolojilerinin zaferinin daha olanaklı duruma geldiğini görmeye başladı. Her iki taraf da bu ülkeler üzerindeki etkinliklerini arttırmak için silah satıyorlardı. Bu satış faaliyetleri de iki ülke arasındaki silahlanma yarışının bir parçası haline geldi.
ABD, kendisi için hasım görünen Üçüncü Dünya hükûmetlerini dizginlemek ve bu ülkelerdeki kendi müttefik unsurlarını desteklemek için CIA'den (Central Intelligence Agency; Merkezî İstihbarat Teşkilatı) yararlandı. 1953 yılında Başkan Eisenhower'ın emriyle CIA'in İran Başbakanı Muhammed Musaddık'ın darbe yoluyla devrilmesine yol açan Ajax adlı gizli operasyonu, ABD'nin bu kapsamdaki sayısız girişimlerinin ilk örneklerinden biriydi.
26 Temmuz 1953 tarihindeki Moncada Kışlası isyanıyla başlayan ve Fidel Castro liderliğindeki 26 Temmuz Hareketi adlı sosyalist devrimci örgütün 1 Ocak 1959 tarihindeki galibiyetiyle sonuçlanan Küba Devrimi ile birlikte ABD-SSCB ilişkileri daha da gerginleşti. 1961 yılında Başkan Kennedy'nin emriyle gerçekleştirilen başarısız Domuzlar Körfezi Çıkarması ve ardından başlatılan Mongoose Operasyonu'nu, Ekim 1962'de Küba füze krizinin patlak vermesi izler. İki süper güç bir kez daha sıcak savaşın eşiğine gelmiştir. Krizin çözümü için varılan uzlaşmada ABD devlet başkanı Kennedy Küba’yı işgal etmeyeceğine dair söz verecek ancak yazılı bir anlaşma imzalamayacaktır. Krizi sonlandıran görüşmelere dahil edilmeyen Küba yönetimi ile Sovyetler Birliği arasında füzelerin sökülmesini izleyen dönemde, ilişkilerde bir soğuma yaşanacaktır. ABD ve Sovyetler Birliği arasındaki görüşmelerde adeta piyon olarak öne sürülerek fikri sorulmadan hakkında karar alınan sadece Küba değil, Sovyetlere karşı nükleer füze yerleştirilen Türkiye de bulunmaktadır.
İki ülke arasındaki bir diğer gerilim dönemi de 1968 yılındaki Prag Baharı ile yaşandı. 5 Ocak 1968 tarihinde başlayan Prag Baharı Çekoslovakya'nın politik olarak liberalleşmeye çalıştğı bir dönemdi. Çekoslovakya Komünist Partisi Genel Sekreteri Antonín Novotný, partinin kontrolünü Alexander Dubček'e kaptırdı, 15 Ocak günü de genel sekreterliği Dubček'e devretti. 22 Mart 1968 tarihinde ise, Novotný cumhurbaşkanlığından istifa edip yerini Ludvík Svoboda'ya bıraktı. Svoboda başlangıçta reformlardan yana bir politika izledi.
ABD ve NATO, Çekoslovakya'daki gelişmekte olan olaylara büyük ölçüde göz yumdular. Sovyetler Birliği bir müttefik kaybedebileceğinden endişe ederken, Amerika Birleşik Devletleri'nin ise kazanmak için yeterli isteği yoktu. Birleşik Devletler başkanı Lyndon B. Johnson, ülkenin zaten Vietnam Savaşı'nda yer aldığını ve Çekoslovakya'da çıkabilecek olan bir çatışma durumunda destek sağlamayacağını belirtti. Ayrıca, Sovyetler Birliği ile silah kontrolü antlaşması (SALT; Stratejik Silahların Sınırlandırılması Görüşmeleri) yapmak istiyordu. Bu anlaşmaya varmak için Moskova'nın istekli olması gerekiyordu ve Çekoslovakya'ya yardım ederek bu imzalanması muhtemel antlaşmayı tehlikeye atmak istemiyordu. Bu nedenlerden dolayı ABD, Prag Baharına müdahale etmeyip SSCB'nin istediğini yapması konusunda izin vermiş oldu.
Sovyetler Birliği Komünist Partisi Genel Sekreteri Leonid Brejnev'in Antonín Novotný'yi desteklemesine rağmen, Alexander Dubček'in iktidara gelmesi ile başlayıp aynı yılın 20 Ağustos günü Sovyetler Birliği ve Varşova Paktı müttefiklerinin (Polonya, Doğu Almanya, Macaristan ve Bulgaristan) ülkeyi işgal etmesi ile Prag Baharı sona erdi.
Çatışmalar sırasında 72 Çekoslovakyalı öldü ve yüzlercesi de yaralandı. İşgal sonucunda yaklaşık 300.000 civarında Çekoslovakyalı, Batı ülkelerine göç etmek zorunda kaldı.
İşgalin yaşandığı gece, ABD, Kanada, Danimarka, Fransa, Paraguay ve Birleşik Krallık, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nde toplantı yaptı. O gün öğleden sonra, konsey, Çekoslovak Büyükelçisi Jan Muzik'in işgali kınadığını duymak için bir araya geldi. Sovyet Büyükelçisi Jacob Malik, Varşova Paktı eylemlerinin "antisosyal güçlere" karşı "kardeş yardımı" konusundaki kararlarını ısrarla vurguladı. Ertesi gün, birkaç ülke müdahaleyi kınayan bir bildirge yayınladı ve Varşova Paktı'nın derhal geri çekilmesi için çağrıda bulundu. ABD Büyükelçisi George Ball, "Sovyetler Birliği'nin Çekoslovakya'ya sağladığı kardeş yardımları Habil ve Kabil ile aynı türdedir" açıklamasını yaptı.
ABD Birleşmiş Milletler'de Varşova Paktının saldırganlığının haklı olmadığında ısrar etse de, konumu kendi eylemleri tarafından çürütülüyordu. Sadece üç yıl önce, ABD'nin BM temsilcileri, Dominik İç Savaşı sırasındaki 'nun bir parçası olarak Dominik Cumhuriyeti'nin sol hükûmetinin devrilmesinin, BM müdahalesi olmadan Amerikan Devletleri Örgütü (OAS) tarafından çözülmesi gereken bir konu olduğunu belirtiyordu. OAS, Marksizm-Leninizm' bağlılık olarak kabul edildi ve ABD'nin kendine karşı savunmasını haklı gösteren silahlı bir saldırı olarak kabul edildi. Amerika'nın Vietnam Savaşı'na katılımı, Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri U Thant'ın karşılaştırma yapmasına olanak sağladı ve şöyle bir öneri sundu: "Ruslar Çekoslovakya köylerini bombalıyor ve harap ediyorsa ABD bunu daha sesli kınayabilir."
Avrupa komünizmi partilerinden ve İspanya Komünist Partisi işgali şiddetle kınadı. Uzlaşma talebinde bulunan Fransız Komünist Partisi, Sovyet müdahalesini onaylamadığını belirtti ve böylece parti tarihinde ilk kez bir Sovyet eylemini kamu önünde olumsuz bir şekilde eleştirmiş oldu.Yunanistan Komünist Partisi, Prag Baharı'ndaki iç anlaşmazlıklar üzerine büyük bir sıkıntı yaşadı, Çek yanlısı fraksiyon Sovyet liderliği ile olan bağlarını kopartarak ve Eurocommunist'i kurdu.Portekiz Komünist Partisi ve Güney Afrika Komünist Partisi gibi bazı komünist partilerle birlikte ABD Komünist Partisi de, Sovyetler Birliği'nin tutumunu destekleyen partiler arasında yer aldı.
1972 ile 1979 yılları arasında Birleşik Devletler ve Sovyet müzakereciler arasındaki stratejik nükleer silahların üretimini azaltmak amacıyla yapılan bir dizi görüşmeler sonucunda SALT II antlaşması imzalandı. SALT I görüşmelerinin bir devamı niteliğindeki SALT II, iki tarafın da stratejik kuvvetlerinin bütün kategorideki teslimat araç sayısını 2250’ye indiren ilk nükleer silah antlaşması olmuştur. Anlaşmanın imzalanmasından altı ay sonra, Sovyetler Birliği'nin Afganistan'a müdahalesi ve aynı yılın Eylül ayında, Amerika Birleşik Devletleri, bir Sovyet muharebe tugayının Küba'da konuşlu olduğunu keşfetti. (Başkan Carter bu tugayın Küba'ya yeni konuşlandığını iddia etse de, 1962'deki Küba füze krizinden beri tugay Küba'daydı.) Bu gelişmeler ışığında, antlaşma Amerika Birleşik Devletleri Senatosu tarafından hiçbir zaman onaylanmadı.
Daha sonraki müzakereler Stratejik Silahların Azaltılması Anlaşması'nın (START) ve Nükleer Denemelerin Kapsamlı Yasaklanması Antlaşması altında gerçekleşti.
Galeri
- ABD Soğuk Savaş döneminde, 1945 ile 1992 yılları arasında, 1.054 nükleer deneme gerçekleştirdi. (resmi rakamlara göre)
- Seul'u geri alan ABD Deniz Piyadeleri (Eylül 1950)
- Eleanor Roosevelt Macar Özgürlük Savaşçılarını Roeder Kampında ziyaret ediyor. (Salzburg, Avusturya, 10 Mayıs 1956)
- Doğu Alman inşaat işçileri Berlin Duvarını inşa ederken. (1961)
- Apollo-Soyuz Test Projesi'nin mürettebatı. (1975)
- Berlin Duvarının yıkılışı. (1989)
- SSCB tamamen dağılmadan 4 ay önceki Sovyet darbe girişiminde Kızıl Meydan'da bulunan tanklar. (Ağustos 1991)
Ayrıca bakınız
İlgili filmler
Kurgu
Belgesel
Kaynakça
- ^ "United States". Encyclopædia Britannica. 29 Haziran 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Ağustos 2017.
- ^ a b "Soviet Navy Ships - 1945-1990 - Cold War". GlobalSecurity.org. 2 Şubat 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Ağustos 2017.
- ^ a b "Arsenal of Airpower" (PDF). Washington Post. the99percenters.net. 13 Mart 2012. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2016.[]
- ^ "Review of book by David S. Foglesong, America's Secret War Against Bolshevism: U.S. Intervention in the Russian Civil War, 1917–1920" (İngilizce). Humanities and Social Sciences On-Line. ISBN . 26 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Ağustos 2017.
- ^ Foglesong, David S. (1 Şubat 2014). "American Intelligence Gathering, Propaganda and Covert Action in Revolutionary Russia". America's Secret War Against Bolshevism: U.S. Intervention in the Russian Civil War 1917–1920 (İngilizce). UNC Press Books. s. 2-43. ISBN . 5 Şubat 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Ağustos 2017.
- ^ Schild, Georg (1 Aralık 2013). "Carl J. Richard röportajı: When the United States Invaded Russia: Woodrow Wilson's Siberian Disaster". Journal of American History (İngilizce). 100 (3). Lanham: Rowman & Littlefield. s. 864. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2017.
- ^ Smith, Gibson Bell (Kış 2002). "Guarding the Railroad, Taming the Cossacks The U.S. Army in Russia, 1918–1920". Prologue Magazine (İngilizce). 34 (4). The National Archives. 30 Nisan 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Ağustos 2017.
- ^ Kelley, Dr. L. Ross. (İngilizce). 24 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2017.
- ^ Ridder, Willem (25 Eylül 2007). Countdown to Freedom (İngilizce). Bloomington, Indiana: AuthorHouse. s. 347. ISBN . 27 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Ağustos 2017.
- ^ Limbach, Raymond (2009). "Battle of Stalingrad". Encyclopædia Britannica (İngilizce). Encyclopædia Britannica Online. 29 Haziran 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Ağustos 2017.
- ^ Taylor, A.J.P. (1998). "The Second World War and its Aftermath". Folio Society (İngilizce). Cilt 4. s. 142.
- ^ Bellamy, Chris (2008). Absolute War. Soviet Russia in the Second World War (İngilizce). Vintage Books. ss. 151-153. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2017.
- ^ Atkinson, Rick (2002). An Army at Dawn: The War in North Africa, 1942–1943 (İngilizce). Abacus. ISBN .
- ^ Zabecki, David T. (2007). "North Africa (1940–1943)" (İngilizce). The War PBS. 16 Aralık 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Ağustos 2017.
- ^ Boll, Michael M. (13 Ocak 2015). Cold War in the Balkans: American Foreign Policy and the Emergence of Communist Bulgaria 1943--1947 (İngilizce). University Press of Kentucky. ss. 79 ve sonrası. ISBN . 8 Nisan 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Ağustos 2017.
- ^ Westcott, Kathryn (4 Mayıs 2005). "I remember the German surrender" (İngilizce). BBC News. 5 Mart 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Ağustos 2017.
- ^ "Act of Military Surrender Signed at Rheims at 0241 on the 7th day of May, 1945". The Avalon Project (İngilizce). Yale Üniversitesi Hukuk Bölümü. 1996-2007. 28 Haziran 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Ağustos 2017.
- ^ Ločmele, K.; Procevska, O.; Zelče, V. (2011). Muižnieks, Nils (Ed.). (PDF). The Geopolitics of History in Latvian-Russian Relations (İngilizce). Riga: Academic Press of the University of Latvia. s. 240. ISBN . 7 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2017.
- ^ "Milestones in United Nations History" (İngilizce). Department of Public Information, United Nations. 11 Ocak 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Ağustos 2017.
- ^ a b Lednicer, David (9 Aralık 2010). "Intrusions, Overflights, Shootdowns and Defections During the Cold War and Thereafter". Aviation History Pages (İngilizce). 18 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Eylül 2017.
- ^ "Cold War maddesi". Oxford Dictionary of English 2e (İngilizce). Oxford University Press. 2003.
- ^ Gonçarov, Sergey N.; Lewis, John W.; Litai, Xue (1993). Uncertain Partners: Stalin, Mao and the Korean War (İngilizce). Stanford University Press. ss. 213.
- ^ Stueck, William (1995). The Korean War: An International History (İngilizce). Princeton University Press. ss. 69.
- ^ "Special Committee on the Problem of Hungary" (PDF). Chapter II. A (Meetings and demonstrations) (İngilizce). UN General Assembly. 1957. ss. 19, 20, 149. 25 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 8 Eylül 2017.
- ^ Casardi, A. (17 Nisan 1957). "Macar Mülteciler Raporu" (PDF) (Fransızca). NATO. 8 Eylül 2017 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 8 Eylül 2017.
- ^ Cseresnyés, Ferenc (Yaz 1999). . The Hungarian Quarterly (İngilizce). XL (154). Society of the Hungarian Quarterly. ss. 86-101. 27 Kasım 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2006.
- ^ "Hungarian Patriot, Man of the Year". Time (İngilizce). 7 Ocak 1957. 7 Eylül 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Eylül 2017.
- ^ a b Karabell, Zachary (1999). Architects of Intervention: The United States, the Third World, and the Cold War, 1946-1962 (İngilizce). Louisiana State University Press. s. 248. ISBN . 13 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Eylül 2017.
- ^ Gaddis, John Lewis (2005). "basic summary". The Cold War: A New History (İngilizce). ss. 121-124.
- ^ Edelheit, Abraham J.; Edelheit, Hershel (1 Ocak 1992). The Rise and Fall of the Soviet Union. Bibliographies and indexes in world history (İngilizce). Greenwood Press. s. 430. ISBN .
- ^ Towle, Philip (2000). "Cold War". Charles Townshend (Ed.). The Oxford History of Modern War (İngilizce). New York, USA: Oxford University Press. ss. 160. ISBN .
- ^ "CIA'den 60 yıl sonra darbe itirafı". ntvmsnbc.com. 19 Ağustos 2013. 8 Eylül 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Eylül 2017.
- ^ . Cable News Network LP, LLLP. cnnturk.com. 4 Haziran 2009. 8 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2017.
- ^ Frankel, Max (2005). High Noon in the Cold War: Kennedy, Khrushchev and the Cuban Missile Crisis (İngilizce). New York: Presidio Press. s. 206. ISBN . 5 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Eylül 2017. Diğer özet (4 Temmuz 2015).
- ^ a b Valenta, Jiri (1979). Soviet Intervention in Czechoslovakia, 1968: Anatomy of a Decision (İngilizce). Baltimore: MD: Johns Hopkins University Press.
- ^ Dawisha, Karen; Hanson, Philip (1981). The 1968 Invasion of Czechoslovakia: Causes, Consequences, and Lessons for the Future in Soviet-East European Dilemmas: Coercion, Competition, and Consent (İngilizce). New York: NY: Homs and Meier Publishers Inc. s. 11.
- ^ "Czechoslovakia Invaded by Russians and Four Other Warsaw Pact Forces". The New York Times (İngilizce). New York. 20 Ağustos 1968. 31 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Eylül 2017.
- ^ "Soviets Invade Czechoslovakia" (İngilizce). history.com. 9 Eylül 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Eylül 2017.
- ^ (İngilizce). European Network Remembrance and Solidarity. 31 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2017.
- ^ a b c d e Franck, Thomas M. (1985). Nation Against Nation: What Happened to the U.N. Dream and What the U.S. Can Do About It (İngilizce). New York: Oxford University Press. ISBN .
- ^ a b c Hitchens, Christopher (25 Ağustos 2008). "The Verbal Revolution. How the Prague Spring broke world communism's main spring". Slate Dergisi (İngilizce). Amazon Associates. 20 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Ocak 2015.
- ^ Devlin, Kevin (22 Ağustos 1978). (İngilizce). Open Society Archives. 20 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2014.
- ^ Tuomioja, Erkki (2 Haziran 2008). (İngilizce). tuomioja.org. 29 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2015.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Amerika Birlesik Devletleri SSCB iliskileri Amerika Birlesik Devletleri ile Sovyetler Birligi arasindaki diplomatik iliskilerdir Amerika Birlesik Devletleri SSCB iliskileriABD Sovyetler BirligiDiplomatik MisyonABD Buyukelciligi MoskovaSovyet Buyukelciligi Washington DCUlkelerin karsilastirmasiCommon name Sovyetler Birligi ABDResmi isim Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birligi Amerika Birlesik DevletleriArmaBayrakYuzolcumu 22 402 200 km 8 649 538 sq mi 9 526 468 km 3 794 101 sq mi Nufus 293 047 571 1991 252 127 402 1991 Nufus yogunlugu 13 1 km 33 9 sq mi 33 7 km 87 4 sq mi Baskent Moskova Washington DCEn buyuk metropol alani Moskova New YorkHukumet Federal Marksist Leninist tek parti Sosyalist devleti Federal anayasal cumhuriyetci iki partili baskanlik sistemiSiyasi partiler Sovyetler Birligi Komunist Partisi Demokratik Parti Cumhuriyetci PartiMost common language Rusca IngilizceGSYIH nominal 2 9 trilyon kisi basi yaklasik 9 896 ABD dolari 5 2 trilyon kisi basi yaklasik 20 624 ABD dolari Istihbarat teskilati Devlet Guvenlik Komitesi KGB Merkezi Istihbarat Teskilati CIA Savunma harcamalari 290 milyar 1990 409 7 milyar 1990 Deniz kuvveti gucu Sovyet Deniz Kuvvetleri 1990 63 balistik torpil denizaltisi 72 kruvazor torpil denizaltisi 64 nukleer hucum denizaltisi 65 konvensiyonel hucum denizaltisi 9 destek denizaltisi 6 ucak gemisi 4 savas gemisi kruvazoru 30 kruvazor 45 destroyer 113 firkateyn 124 korvet 35 amfibi savas gemisi ABD Deniz Kuvvetleri 1990 36 balistik torpil denizaltisi 89 hucum denizaltisi 17 ucak gemisi 4 savas gemisi 42 kruvazor 52 destroyer 103 firkateyn 67 amfibi savas gemisiHava kuvveti gucu Sovyet Hava Kuvvetleri 1990 435 bombardiman 5665 savas hucum 1015 kesif 84 tanker 620 nakliye ABD Hava Kuvvetleri 1990 327 bombardiman 4155 savas hucum 533 kesif 618 tanker 1295 nakliyeNukleer savas basliklari toplam 37 000 1990 10 904 1990 Ekonomik muttefikler Karsilikli Ekonomik Yardimlasma Konseyi COMECON Ekonomik Kalkinma ve Isbirligi Orgutu OECD Askeri muttefikler Varsova Pakti NATOSoguk Savas doneminde muttefik olan ulkeler Avrupa daki askeri muttefikler Avrupa daki ekonomik muttefikler Birlesmis Milletler icindeki Sovyet Cumhuriyeti uyeleri Beyaz Rusya SSC Ukrayna SSC Diger Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Ermenistan SSC Azerbaycan SSC Estonya SSC Gurcistan SSC Karelo Fin SSC 1956 a kadar Kazakistan SSC Kirgizistan SSC Letonya SSC Litvanya SSC Moldova SSC Rusya SFSC Tacikistan SSC Turkmenistan SSC Ozbekistan SSC Varsova Pakti Arnavutluk Halk Cumhuriyeti 1968 e kadar Bulgaristan Halk Cumhuriyeti Cekoslovakya Sosyalist Cumhuriyeti Dogu Almanya Macaristan Halk Cumhuriyeti Polonya Halk Cumhuriyeti Romanya Sosyalist Cumhuriyeti Diger muttefikler Afganistan Demokratik Cumhuriyeti 1978 1991 Cezayir Angola Halk Cumhuriyeti Banglades 1972 1976 Benin Halk Cumhuriyeti Burkina Faso Burma Yesil Burun Adalari Cin 1949 1961 Kongo Halk Cumhuriyeti Kuba 1959 den itibaren Misir 1973 e kadar Etiyopya 1974 1987 Etiyopya Demokratik Halk Cumhuriyeti 1987 1991 Fransa NATO muttefigi kismen Gana Yunanistan NATO muttefigi kismen Grenada 1979 1983 Gine Gine Bissau Hindistan Endonezya 1965 e kadar Irak Cumhuriyeti 1958 1968 Irak 1968 1990 Kampucya Halk Cumhuriyeti 1979 1989 Kuzey Kore Laos 1975 ten itibaren Libya Arap Cumhuriyeti 1969 1977 Libya 1977 den itibaren Demokratik Madagaskar Cumhuriyeti Mali Mogolistan Halk Cumhuriyeti Mozambik Halk Cumhuriyeti Nikaragua 1979 den itibaren Filistin Devleti 1988 den itibaren Sao Tome ve Principe Seyseller Somali Demokratik Cumhuriyeti 1977 ye kadar Suriye Vietnam Kuzey Vietnam 1976 ya kadar Guney Yemen Yugoslavya 1948 e kadar NATO Belcika Kanada Danimarka Fransa Bati Almanya Yunanistan Izlanda Italya Luksemburg Hollanda Norvec Portekiz Ispanya Turkiye Birlesik Krallik Diger muttefikler Arjantin Avustralya Bahreyn Surgundeki Beyaz Rusya Demokratik Cumhuriyeti Radasi Botsvana Brezilya Sili Cin 1979 1989 Kolombiya Kuba Cumhuriyeti 1959 a kadar Kibris Cumhuriyeti Misir 1974 ten itibaren Etiyopya Imparatorlugu 1974 e kadar Hindistan 1971 a kadar kismen Endonezya 1966 den itibaren Iran 1979 a kadar Irak Kralligi 1958 a kadar Irak 1979 1990 kismen Israil Japonya Urdun Surgundeki Demokratik Kampucya Kenya Kmer Cumhuriyeti 1970 1975 Guney Kore Kuveyt Laos Kralligi 1975 e kadar Liberya Libya Kralligi 1969 a kadar Malay Federasyonu 1963 e kadar Malezya 1963 ten itibaren Meksika Fas Yeni Zelanda Nikaragua 1979 e kadar Umman Pakistan Panama Paraguay Peru Filipinler Surgundeki Polonya Hukumeti Katar Romanya Sosyalist Cumhuriyeti Varsova Pakti muttefigi kismen Suudi Arabistan Singapur Somali Demokratik Cumhuriyeti 1978 den itibaren Guney Afrika Tayvan Cin 1949 ya kadar Tayland Surgundeki Ukrayna Halk Cumhuriyeti Birlesik Arap Emirlikleri Uruguay Guney Vietnam 1955 1975 Yemen Arap Cumhuriyeti Kuzey Yemen Yugoslavya 1948 den itibaren kismen Zaire 1917 ile 1991 yillari arasindaki SSCB ve ABD liderleri II Dunya Savasi oncesi iliskilerRus Ic Savasi sirasindaki muttefik mudahalesi kapsaminda Vladivostok kentine cikan ABD askerleri Agustos 1918 Bu alt basligin genisletilmesi gerekiyor Sayfayi duzenleyerek yardimci olabilirsiniz 1917 Ekim Devrimi nden sonra ABD federal hukumeti Sovyetler Birligi ne dusman oldu Birlesik Devletler Almanya ya uygulamakta oldugu ambargoyu Sovyetler i de kapsayacak bicimde genisletti Henuz 1918 yilinda iken Birlesik Devletler cikarlarini Kazaklar dan korumak icin Sibirya ya birlikler gondermisti Ayrica Vladivostok a ve Arhangelsk e de binlerce asker cikartmisti II Dunya Savasi donemi 1939 45 Sovyet ve ABD birlikleri Nisan 1945 te Elbe Nehri nin dogusunda bulustular Bu bulusma Elbe Gunu olarak anilmaya basladi Bu alt basligin genisletilmesi gerekiyor Sayfayi duzenleyerek yardimci olabilirsiniz 1937 den beri Cin le savasan Japonya nin 7 Aralik 1941 tarihinde Pearl Harbor Saldirisi ile Amerika Birlesik Devletleri ne de savas acmasi ABD nin de II Dunya Savasi na katilmasina yol acmis boylece SSCB ile ABD Almanya ve Japonya nin liderlik ettikleri Mihver Devletleri ne karsi muttefik olarak birlikte savasmaya baslamislardir Churchill Roosevelt ve Stalin 1945 te Yalta Konferansinda 4 11 Subat 1945 Bir yandan 23 Agustos 1942 ile 2 Subat 1943 tarihinleri arasindaki Stalingrad Muharebesi nin SSCB tarafindan kazanilmasi bir yandan ABD nin Britanya kuvvetleriyle birlikte Kuzey Afrika Cephesi nde Alman maresal Erwin Rommel yonetimindeki Mihver ordularini maglup etmesi ve 1943 yilinin Ocak ayi sonunda Mihver birliklerinin Kuzey Afrika dan tamamen cekilmek zorunda kalmasiyla birlikte savas Avrupa kitasinda Mihver devletlerinin aleyhine gelismeye baslamistir Sovyet maresali Georgi Jukov Almanya ya uygulanacak kaputilasyonlari okurken sag yaninda ABD Hava Kuvvetleri maresali Arthur Tedder oturuyor 8 Mart 1945 1945 Moskova Zafer Gecit Toreni nde Lenin in Mozolesi nin onune atilmayi bekleyen Nazi Almanyasi ni sembolize eden orijinal pankartlar ve onlari tasiyan Kizil Ordu ya bagli askerler 4 11 Subat 1945 tarihleri arasinda SSCB nin onde gelen tatil yeri Yalta nin 3 kilometre guneyinde bulunan Livadia Sarayi nda duzenlenen Yalta Konferansi nda uc buyuk Muttefik devlet Birlesik Krallik SSCB ve ABD toplandi Konferansin baslica konulari Polonya topraklarinin degisimi Almanya nin bolunmesi ve SSCB nin Japon Imparatorlugu na savas ilan etmesi idi Polonya nin SSCB ile sinirini batiya dogru yaklasik Curzon Hatti na kadar cekmeyi kararlastirildi Bu duzenlemenin Polonya icin yol actigi toprak kaybi ise batidaki sinirin Almanya nin zararina olarak bati yonunde kaydirilmasiyla karsilandi Josef Stalin Yalta da Baltik Denizindeki Swinoujscie den guneye dogru uzanarak Szczecin in batisindan gecen daha sonra Frankfurt Oder in guneyinde Neisse Nehri Nysa Luzycka ile birlestigi noktaya kadar Oder Nehrini Odra izleyen ardindan Neisse Nehri boyunca Zittau yakinindaki Cekoslovakya sinirina kadar uzanan Oder Neisse Hatti nin sinir kabul edilmesini istedi Stalin boylece 1939 da Alman Sovyet Antlasmasi ile isgal ettigi ve geri vermek istemedigi Curzon Hattinin dogusundaki topraklarini yitiren Polonya nin bu kaybina karsilik bir odun vermeyi tasarlamisti Toplantida ayrica Birlesmis Milletler in kurulusundaki veto yetkisi gibi unsurlar da bu konferansta kararlastirildi Bunlarin disinda duzenlenen gizli oturumlarla ozellikle Israil yanlisi toprak paylasimlarinin yapildigi yeni bir dunya duzeninin temellerinin atildigi iddia edilmektedir Sovyetler Birligi ve Polonya kuvvetlerinin Berlin Muharebesi ile Berlin i ele gecirmeleri sonrasinda Almanya nin 8 Mayis 1945 gecesi kosulsuz teslim olmasi ile birlikte Avrupa da savas sona ermis bu tarih de her iki ulke tarafindan Zafer Gunu olarak anilmaya ve bircok ulkede kutlanmaya baslamistir Potsdam Konferansi nin baslarinda Churchill Truman ve Stalin On sirada Attlee Truman ve Stalin arka sirada Amiral Leahy Bevin ve Molotov Potsdam Konferansi II Dunya Savasi sonlarinda Nazi Almanyasi nin teslim olmasindan sonra 17 Temmuz 1945 2 Agustos 1945 tarihleri arasinda Almanya nin baskenti Berlin in 26 kilometre guneybatisinda bulunan nda duzenlenen Potsdam Konferansi nda Churchill Birlesik Krallik Basbakani Temmuz 1945 te Isci Partisi nin genel secimi kazanmasindan sonra Attlee Truman Amerika Birlesik Devletleri Baskani ve Stalin Sovyetler Birligi Komunist Partisi Genel Sekreteri ve SSCB toplanmis ve bu ulkelere Big Three Uc Buyuk adi verilmistir Savasin ardindan cikabilecek catismalarin onune gecmek ve uluslararasi dayanismayi saglayabilmek amaciyla Birlesmis Milletler in kurulmasinda Birlesik Krallik ile birlikte yine ABD ve SSCB liderlik etmislerdir Iki ulke savas sonrasinda iki super guc olarak one cikmis ve kisa surede bu durum super gucler arasinda 1991 yilina kadar surecek olan Soguk Savas donemine yol acmistir Soguk Savas donemi 1945 91 1950 ve 1953 yillari arasindaki Kore Savasi cephelerinin degisimi Kuzey Atlantik Antlasmasi 4 Nisan 1949 da Washington DC de imzalandi ve ABD tarafindan ayni yilin Agustos ayinda onaylandi 1956 Macar Devrimi sirasinda komunist armali kismi delinerek kullanilan Macaristan bayragi devrimin simgesi haline geldi 1967 Glassboro Yaz Konferansi nda Sovyet Basbakani Aleksey Kosigin ve ABD Baskani President Lyndon B Johnson 23 Haziran 1967 ABD ve SSCB Rusya nin nukleer stoklarinin tarihcesi Moskova yi vurma kapasitesine sahip ABD yapimi 100 den fazla nukleer savas baslikli PGM 19 fuzesi 1961 de Italya ve Turkiye de konuslandirildi II Dunya Savasi sonrasinin iki super gucu olan ABD onderligindeki Bati Bloku ile Sovyetler Birligi nin onderligindeki Dogu Bloku ulkeleri arasinda temelleri savasin hemen ardindan atilan ve 1947 den 1991 e kadar devam etmis olan uluslararasi siyasi ve askeri gerginlik Soguk Savas olarak terimlestirilmistir Bati Bloku NATO Kuzey Atlantik Pakti uyesi olan ve olmayan diger ABD ile muttefik olan kapitalist ve antikomunist ulkelerden Dogu Bloku ise Varsova Pakti na uye olan ve bu pakta uye olmayan diger komunist ulkelerden olusuyordu 1947 yilinin Mayis ayinda Italya ve Fransa hukumetlerinde yer alan komunist partisi uyesi bakanlar gorevlerinden ayrildi Ayni ay icinde Marshall Plani aciklandi Cin de Can Kay Sek in durumunun geri donulmez hale gelisinin ardindan ABD Truman Doktrini yle ongorulen yardimi Almanya nin da iclerinde bulundugu Avrupa ulkelerine yoneltmeyi boylece ekonomik yardim saglama umuduyla Dogu Avrupa daki halk demokrasisi bulunan ulkeleri de kendine cekmeyi hedefliyordu Ama Dogu Avrupa ulkeleri Temmuz 1947 de Marshall Plani ni reddetti Ayni yilin Ekim ayinda SSCB ve sosyalist ulkelerin dis siyasetini esgudumlu kilmaya yonelik olarak Kominform kuruldu 1948 Subatinda Cekoslovakya da halk demokrasisinin yerlesmesi karsisinda Batili ulkeler Almanya nin kendi isgalleri altinda tuttuklari kesiminde bir oldubitti yaratmaya yoneldiler Bu gelisme uzerine ilan edilen Berlin Ablukasi Haziran 1948 Mayis 1949 Soguk Savas in tirmanisinda onemli bir donemec oldu 1949 Nisani nda NATO nun kurulusunun ABD ve muttefikleri tarafindan ilan edilmesinin ardindan Mayis Kasim arasinda Almanya da iki ayri devlet kuruldu Bu surecte Eylul 1949 da SSCB nin de ilk atom bombasini yaptigini aciklamasi ABD nin bu alandaki tekel durumuna son verdi Soguk Savasin en yogunastigi donemlerden biri 1950 1953 yillari arasindaki Kore Savasi oldu Birlesmis Milletler in Guney Kore yi desteklemesi uzerine bir dunya savasinin patlak vermesi tehlikesi bile dogdu 23 Ekim 1956 da Budapeste de ogrencilerin yetkililere bir dilekce sunmak uzere duzenledigi yuruyus sonunda Macar lider Erno Gero nun sert demeci uzerine polisin kalabaliga ates acmasiyla barisci gosteriler ayaklanmaya donustu Ordu birliklerinin de ayaklanmacilara katilmasiyla halk silahlanmaya basladi Yeniden iktidara gelen Imre Nagy nin ust uste verdigi odunler gecmisteki siyasi partilerin canlanarak neredeyse iktidara ortak olmasina yol acti Sovyet birliklerinin Macaristan dan cekildigi sirada Nagy 1 Kasim gunu Varsova Pakti ndan ayrilma kararini aciklayarak Birlesmis Milletler araciligiyla buyuk devletlerden korunma istedi Bu gelisme uzerine takviye edilerek geri dondurulen Sovyet birlikleri Budapeste yi isgal etti Nagy Yugoslavya nin Budapeste deki buyukelciligine siginirken reformcu onderlerin cogu tutuklandi Bu sirada Nagy hukumetinde gorev almis Janos Kadar ayaklanmanin bastirilmasindan sonra reformlara gidilmesini ongoren bir programla yeni bir hukumet kuruldugunu acikladi Sovyet birliklerine karsi silahli direnis bir gecede kirildi Iscilerin baslattigi genel grevin sona erdirilmesi de birkac haftayi buldu Duzenin saglanmasindan sonra genis capli tutuklamalar gerceklestirildi Bu surecte 150 bin kadar Macar ulkeden kacti Olaylar 1956 Macar Devrimi olarak anilir Ayni yilin sonunda ABD dergisi Time Macar halkini Macar Ozgurluk Savascilari olarak 1956 yilinin Yilin Adami secti Bazi ulkelerde ve bolgelerde ozellikle de Guatemala Endonezya ve Hindistan da milliyetci hareketler siklikla komunist gruplarla ittifak kurdular veya ABD tarafindan komunistlerle ittifak kurmakla suclandilar Bu ortamda ABD ve SSCB 1950 ve 1960 li yillarda eski somurgelerden geri cekilmelerin ivme kazanmasiyla birlikte Ucuncu Dunya ulkelerinde bazen vekaleten yapilan mucadelelerle gittikce artan bir sekilde rekabet etti Buna ek olarak Sovyetler Birligi emperyal guclerin kayiplarini dolayisiyla kendi ideolojilerinin zaferinin daha olanakli duruma geldigini gormeye basladi Her iki taraf da bu ulkeler uzerindeki etkinliklerini arttirmak icin silah satiyorlardi Bu satis faaliyetleri de iki ulke arasindaki silahlanma yarisinin bir parcasi haline geldi 26 Temmuz Hareketi lideri Fidel Castro devrim sonrasi Washington DC ziyaretinde 15 Nisan 1959 Soldan saga Sovyet Disisleri Bakani Andrey Gromiko ve Dean Rusk 23 Haziran 1967 ABD kendisi icin hasim gorunen Ucuncu Dunya hukumetlerini dizginlemek ve bu ulkelerdeki kendi muttefik unsurlarini desteklemek icin CIA den Central Intelligence Agency Merkezi Istihbarat Teskilati yararlandi 1953 yilinda Baskan Eisenhower in emriyle CIA in Iran Basbakani Muhammed Musaddik in darbe yoluyla devrilmesine yol acan Ajax adli gizli operasyonu ABD nin bu kapsamdaki sayisiz girisimlerinin ilk orneklerinden biriydi 26 Temmuz 1953 tarihindeki Moncada Kislasi isyaniyla baslayan ve Fidel Castro liderligindeki 26 Temmuz Hareketi adli sosyalist devrimci orgutun 1 Ocak 1959 tarihindeki galibiyetiyle sonuclanan Kuba Devrimi ile birlikte ABD SSCB iliskileri daha da gerginlesti 1961 yilinda Baskan Kennedy nin emriyle gerceklestirilen basarisiz Domuzlar Korfezi Cikarmasi ve ardindan baslatilan Mongoose Operasyonu nu Ekim 1962 de Kuba fuze krizinin patlak vermesi izler Iki super guc bir kez daha sicak savasin esigine gelmistir Krizin cozumu icin varilan uzlasmada ABD devlet baskani Kennedy Kuba yi isgal etmeyecegine dair soz verecek ancak yazili bir anlasma imzalamayacaktir Krizi sonlandiran gorusmelere dahil edilmeyen Kuba yonetimi ile Sovyetler Birligi arasinda fuzelerin sokulmesini izleyen donemde iliskilerde bir soguma yasanacaktir ABD ve Sovyetler Birligi arasindaki gorusmelerde adeta piyon olarak one surulerek fikri sorulmadan hakkinda karar alinan sadece Kuba degil Sovyetlere karsi nukleer fuze yerlestirilen Turkiye de bulunmaktadir Cekoslovaklilar ulusal bayraklarini Prag da yanan bir Sovyet tankinin onune tasiyor 5 Ocak 1968 tarihinde secilerek Prag Bahari ni baslatan Alexander Dubcek Eylul 1968 Brejnev ve Carter SALT II Antlasmasini imzalarken 18 Haziran 1979 Viyana Varsova Pakti nin Cekoslovakya ya mudahalesi karsisinda Helsinki de gerceklestirilen gosteri Iki ulke arasindaki bir diger gerilim donemi de 1968 yilindaki Prag Bahari ile yasandi 5 Ocak 1968 tarihinde baslayan Prag Bahari Cekoslovakya nin politik olarak liberallesmeye calistgi bir donemdi Cekoslovakya Komunist Partisi Genel Sekreteri Antonin Novotny partinin kontrolunu Alexander Dubcek e kaptirdi 15 Ocak gunu de genel sekreterligi Dubcek e devretti 22 Mart 1968 tarihinde ise Novotny cumhurbaskanligindan istifa edip yerini Ludvik Svoboda ya birakti Svoboda baslangicta reformlardan yana bir politika izledi Sovyet Komunist Partisi Genel Sekreteri Leonid Brejnev Mikhail Gorbachev ve Ronald Reagan Orta Menzilli Nukleer Fuze Anlasmasi ni imzaliyorlar 8 Aralik 1987 Beyaz Saray Mihail Gorbacov yonetiminde yapilan reformlar Varsova Pakti nin sonunu getirdi 1 Haziran 1990 George H W Bush ve Mihail Gorbacov Helsinki Zirvesinde 9 Eylul 1990 George H W Bush ve Mihail Gorbacov START I antlasmasini imzalarken 31 Temmuz 1991 ABD ve NATO Cekoslovakya daki gelismekte olan olaylara buyuk olcude goz yumdular Sovyetler Birligi bir muttefik kaybedebileceginden endise ederken Amerika Birlesik Devletleri nin ise kazanmak icin yeterli istegi yoktu Birlesik Devletler baskani Lyndon B Johnson ulkenin zaten Vietnam Savasi nda yer aldigini ve Cekoslovakya da cikabilecek olan bir catisma durumunda destek saglamayacagini belirtti Ayrica Sovyetler Birligi ile silah kontrolu antlasmasi SALT Stratejik Silahlarin Sinirlandirilmasi Gorusmeleri yapmak istiyordu Bu anlasmaya varmak icin Moskova nin istekli olmasi gerekiyordu ve Cekoslovakya ya yardim ederek bu imzalanmasi muhtemel antlasmayi tehlikeye atmak istemiyordu Bu nedenlerden dolayi ABD Prag Baharina mudahale etmeyip SSCB nin istedigini yapmasi konusunda izin vermis oldu Sovyetler Birligi Komunist Partisi Genel Sekreteri Leonid Brejnev in Antonin Novotny yi desteklemesine ragmen Alexander Dubcek in iktidara gelmesi ile baslayip ayni yilin 20 Agustos gunu Sovyetler Birligi ve Varsova Pakti muttefiklerinin Polonya Dogu Almanya Macaristan ve Bulgaristan ulkeyi isgal etmesi ile Prag Bahari sona erdi Catismalar sirasinda 72 Cekoslovakyali oldu ve yuzlercesi de yaralandi Isgal sonucunda yaklasik 300 000 civarinda Cekoslovakyali Bati ulkelerine goc etmek zorunda kaldi Isgalin yasandigi gece ABD Kanada Danimarka Fransa Paraguay ve Birlesik Krallik Birlesmis Milletler Guvenlik Konseyi nde toplanti yapti O gun ogleden sonra konsey Cekoslovak Buyukelcisi Jan Muzik in isgali kinadigini duymak icin bir araya geldi Sovyet Buyukelcisi Jacob Malik Varsova Pakti eylemlerinin antisosyal guclere karsi kardes yardimi konusundaki kararlarini israrla vurguladi Ertesi gun birkac ulke mudahaleyi kinayan bir bildirge yayinladi ve Varsova Pakti nin derhal geri cekilmesi icin cagrida bulundu ABD Buyukelcisi George Ball Sovyetler Birligi nin Cekoslovakya ya sagladigi kardes yardimlari Habil ve Kabil ile ayni turdedir aciklamasini yapti ABD Birlesmis Milletler de Varsova Paktinin saldirganliginin hakli olmadiginda israr etse de konumu kendi eylemleri tarafindan curutuluyordu Sadece uc yil once ABD nin BM temsilcileri Dominik Ic Savasi sirasindaki nun bir parcasi olarak Dominik Cumhuriyeti nin sol hukumetinin devrilmesinin BM mudahalesi olmadan Amerikan Devletleri Orgutu OAS tarafindan cozulmesi gereken bir konu oldugunu belirtiyordu OAS Marksizm Leninizm baglilik olarak kabul edildi ve ABD nin kendine karsi savunmasini hakli gosteren silahli bir saldiri olarak kabul edildi Amerika nin Vietnam Savasi na katilimi Birlesmis Milletler Genel Sekreteri U Thant in karsilastirma yapmasina olanak sagladi ve soyle bir oneri sundu Ruslar Cekoslovakya koylerini bombaliyor ve harap ediyorsa ABD bunu daha sesli kinayabilir Avrupa komunizmi partilerinden ve Ispanya Komunist Partisi isgali siddetle kinadi Uzlasma talebinde bulunan Fransiz Komunist Partisi Sovyet mudahalesini onaylamadigini belirtti ve boylece parti tarihinde ilk kez bir Sovyet eylemini kamu onunde olumsuz bir sekilde elestirmis oldu Yunanistan Komunist Partisi Prag Bahari ndaki ic anlasmazliklar uzerine buyuk bir sikinti yasadi Cek yanlisi fraksiyon Sovyet liderligi ile olan baglarini kopartarak ve Eurocommunist i kurdu Portekiz Komunist Partisi ve Guney Afrika Komunist Partisi gibi bazi komunist partilerle birlikte ABD Komunist Partisi de Sovyetler Birligi nin tutumunu destekleyen partiler arasinda yer aldi 1972 ile 1979 yillari arasinda Birlesik Devletler ve Sovyet muzakereciler arasindaki stratejik nukleer silahlarin uretimini azaltmak amaciyla yapilan bir dizi gorusmeler sonucunda SALT II antlasmasi imzalandi SALT I gorusmelerinin bir devami niteligindeki SALT II iki tarafin da stratejik kuvvetlerinin butun kategorideki teslimat arac sayisini 2250 ye indiren ilk nukleer silah antlasmasi olmustur Anlasmanin imzalanmasindan alti ay sonra Sovyetler Birligi nin Afganistan a mudahalesi ve ayni yilin Eylul ayinda Amerika Birlesik Devletleri bir Sovyet muharebe tugayinin Kuba da konuslu oldugunu kesfetti Baskan Carter bu tugayin Kuba ya yeni konuslandigini iddia etse de 1962 deki Kuba fuze krizinden beri tugay Kuba daydi Bu gelismeler isiginda antlasma Amerika Birlesik Devletleri Senatosu tarafindan hicbir zaman onaylanmadi Daha sonraki muzakereler Stratejik Silahlarin Azaltilmasi Anlasmasi nin START ve Nukleer Denemelerin Kapsamli Yasaklanmasi Antlasmasi altinda gerceklesti GaleriABD Soguk Savas doneminde 1945 ile 1992 yillari arasinda 1 054 nukleer deneme gerceklestirdi resmi rakamlara gore Seul u geri alan ABD Deniz Piyadeleri Eylul 1950 Eleanor Roosevelt Macar Ozgurluk Savascilarini Roeder Kampinda ziyaret ediyor Salzburg Avusturya 10 Mayis 1956 Dogu Alman insaat iscileri Berlin Duvarini insa ederken 1961 Apollo Soyuz Test Projesi nin murettebati 1975 Berlin Duvarinin yikilisi 1989 SSCB tamamen dagilmadan 4 ay onceki Sovyet darbe girisiminde Kizil Meydan da bulunan tanklar Agustos 1991 Ayrica bakinizBati Bloku Dogu Bloku Soguk Savas Sovyetler Birligi nin dagilmasi Kapsamli Nukleer Deneme Yasagi Antlasmasi Nukleer Silahlarin Yayilmasinin Onlenmesi Antlasmasi Ilgili filmler Kurgu Ani Tehlike Avci Bir Iki Uc Bizim Gibi Casuslar Casus Oyunu Dr Garipask Duck and Cover Ekim Dusu Full Metal Jacket Hair Kiyamet Mufreze Ucuncu Adam X Men Apocalypse X Men Birinci Sinif BelgeselKaynakca United States Encyclopaedia Britannica 29 Haziran 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Agustos 2017 a b Soviet Navy Ships 1945 1990 Cold War GlobalSecurity org 2 Subat 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Agustos 2017 a b Arsenal of Airpower PDF Washington Post the99percenters net 13 Mart 2012 Erisim tarihi 28 Temmuz 2016 olu kirik baglanti Review of book by David S Foglesong America s Secret War Against Bolshevism U S Intervention in the Russian Civil War 1917 1920 Ingilizce Humanities and Social Sciences On Line ISBN 978 0 8078 2228 9 26 Agustos 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Agustos 2017 Foglesong David S 1 Subat 2014 American Intelligence Gathering Propaganda and Covert Action in Revolutionary Russia America s Secret War Against Bolshevism U S Intervention in the Russian Civil War 1917 1920 Ingilizce UNC Press Books s 2 43 ISBN 9781469611136 5 Subat 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Agustos 2017 Schild Georg 1 Aralik 2013 Carl J Richard roportaji When the United States Invaded Russia Woodrow Wilson s Siberian Disaster Journal of American History Ingilizce 100 3 Lanham Rowman amp Littlefield s 864 Erisim tarihi 26 Agustos 2017 Smith Gibson Bell Kis 2002 Guarding the Railroad Taming the Cossacks The U S Army in Russia 1918 1920 Prologue Magazine Ingilizce 34 4 The National Archives 30 Nisan 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Agustos 2017 Kelley Dr L Ross Ingilizce 24 Subat 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Agustos 2017 Ridder Willem 25 Eylul 2007 Countdown to Freedom Ingilizce Bloomington Indiana AuthorHouse s 347 ISBN 9781434312297 27 Agustos 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Agustos 2017 Limbach Raymond 2009 Battle of Stalingrad Encyclopaedia Britannica Ingilizce Encyclopaedia Britannica Online 29 Haziran 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Agustos 2017 Taylor A J P 1998 The Second World War and its Aftermath Folio Society Ingilizce Cilt 4 s 142 Bellamy Chris 2008 Absolute War Soviet Russia in the Second World War Ingilizce Vintage Books ss 151 153 Erisim tarihi 26 Agustos 2017 Atkinson Rick 2002 An Army at Dawn The War in North Africa 1942 1943 Ingilizce Abacus ISBN 0 349 11636 9 Zabecki David T 2007 North Africa 1940 1943 Ingilizce The War PBS 16 Aralik 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Agustos 2017 Boll Michael M 13 Ocak 2015 Cold War in the Balkans American Foreign Policy and the Emergence of Communist Bulgaria 1943 1947 Ingilizce University Press of Kentucky ss 79 ve sonrasi ISBN 978 0 8131 6217 1 8 Nisan 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Agustos 2017 Westcott Kathryn 4 Mayis 2005 I remember the German surrender Ingilizce BBC News 5 Mart 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Agustos 2017 Act of Military Surrender Signed at Rheims at 0241 on the 7th day of May 1945 The Avalon Project Ingilizce Yale Universitesi Hukuk Bolumu 1996 2007 28 Haziran 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Agustos 2017 Locmele K Procevska O Zelce V 2011 Muiznieks Nils Ed PDF The Geopolitics of History in Latvian Russian Relations Ingilizce Riga Academic Press of the University of Latvia s 240 ISBN 978 9984 45 323 1 7 Agustos 2011 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 26 Agustos 2017 Milestones in United Nations History Ingilizce Department of Public Information United Nations 11 Ocak 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Agustos 2017 a b Lednicer David 9 Aralik 2010 Intrusions Overflights Shootdowns and Defections During the Cold War and Thereafter Aviation History Pages Ingilizce 18 Temmuz 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Eylul 2017 Cold War maddesi Oxford Dictionary of English 2e Ingilizce Oxford University Press 2003 Goncarov Sergey N Lewis John W Litai Xue 1993 Uncertain Partners Stalin Mao and the Korean War Ingilizce Stanford University Press ss 213 Stueck William 1995 The Korean War An International History Ingilizce Princeton University Press ss 69 Special Committee on the Problem of Hungary PDF Chapter II A Meetings and demonstrations Ingilizce UN General Assembly 1957 ss 19 20 149 25 Mayis 2017 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 8 Eylul 2017 Casardi A 17 Nisan 1957 Macar Multeciler Raporu PDF Fransizca NATO 8 Eylul 2017 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 8 Eylul 2017 Cseresnyes Ferenc Yaz 1999 The Hungarian Quarterly Ingilizce XL 154 Society of the Hungarian Quarterly ss 86 101 27 Kasim 2004 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Ekim 2006 Hungarian Patriot Man of the Year Time Ingilizce 7 Ocak 1957 7 Eylul 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Eylul 2017 a b Karabell Zachary 1999 Architects of Intervention The United States the Third World and the Cold War 1946 1962 Ingilizce Louisiana State University Press s 248 ISBN 9780807141120 13 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Eylul 2017 Gaddis John Lewis 2005 basic summary The Cold War A New History Ingilizce ss 121 124 Edelheit Abraham J Edelheit Hershel 1 Ocak 1992 The Rise and Fall of the Soviet Union Bibliographies and indexes in world history Ingilizce Greenwood Press s 430 ISBN 9780313286254 Towle Philip 2000 Cold War Charles Townshend Ed The Oxford History of Modern War Ingilizce New York USA Oxford University Press ss 160 ISBN 0 19 285373 2 CIA den 60 yil sonra darbe itirafi ntvmsnbc com 19 Agustos 2013 8 Eylul 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Eylul 2017 Cable News Network LP LLLP cnnturk com 4 Haziran 2009 8 Eylul 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Eylul 2017 Frankel Max 2005 High Noon in the Cold War Kennedy Khrushchev and the Cuban Missile Crisis Ingilizce New York Presidio Press s 206 ISBN 9780345466716 5 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Eylul 2017 Diger ozet 4 Temmuz 2015 Navazelskis Ina 1 Agustos 1990 Alexander Dubcek Ingilizce Chelsea House Publications Library Binding edition ISBN 1 55546 831 4 a b Valenta Jiri 1979 Soviet Intervention in Czechoslovakia 1968 Anatomy of a Decision Ingilizce Baltimore MD Johns Hopkins University Press Dawisha Karen Hanson Philip 1981 The 1968 Invasion of Czechoslovakia Causes Consequences and Lessons for the Future in Soviet East European Dilemmas Coercion Competition and Consent Ingilizce New York NY Homs and Meier Publishers Inc s 11 Czechoslovakia Invaded by Russians and Four Other Warsaw Pact Forces The New York Times Ingilizce New York 20 Agustos 1968 31 Agustos 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Eylul 2017 Soviets Invade Czechoslovakia Ingilizce history com 9 Eylul 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Eylul 2017 Ingilizce European Network Remembrance and Solidarity 31 Temmuz 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Eylul 2017 a b c d e Franck Thomas M 1985 Nation Against Nation What Happened to the U N Dream and What the U S Can Do About It Ingilizce New York Oxford University Press ISBN 0 19 503587 9 a b c Hitchens Christopher 25 Agustos 2008 The Verbal Revolution How the Prague Spring broke world communism s main spring Slate Dergisi Ingilizce Amazon Associates 20 Agustos 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Ocak 2015 Devlin Kevin 22 Agustos 1978 Ingilizce Open Society Archives 20 Agustos 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Kasim 2014 Tuomioja Erkki 2 Haziran 2008 Ingilizce tuomioja org 29 Agustos 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Ocak 2015