Matematik tarihi, öncelikle matematikteki keşiflerin kökenini araştıran ve daha az ölçüde ise matematiksel yöntemleri ve geçmişin notasyonunu araştıran bir bilimsel çalışma alanıdır. Modern çağdan ve dünya çapında bilginin yayılmasından önce, yeni matematiksel gelişmelerin yazılı örnekleri yalnızca birkaç yerde gün ışığına çıktı. MÖ 3000'den itibaren Mezopotamya eyaletleri Sümer, Akad, Asur, Eski Mısır ve Ebla ile birlikte vergilendirmede, ticarette, doğayı anlamada, astronomide ve zamanı kaydetmede/takvimleri formüle etmede aritmetik, cebir ve geometri kullanmaya başladı.
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTgxTHpWbEwwVjFZMnhwWkMxd2NtOXZaaTVxY0djdk16TXdjSGd0UlhWamJHbGtMWEJ5YjI5bUxtcHdadz09LmpwZw==.jpg)
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTh5THpJeEwwRnlZV0pwWTE5dWRXMWxjbUZzY3kxbGJpNXpkbWN2TXpNd2NIZ3RRWEpoWW1salgyNTFiV1Z5WVd4ekxXVnVMbk4yWnk1d2JtYz0ucG5n.png)
Günümüzdeki en eski matematiksel metinler Mezopotamya ve Mısır'dandır; Plimpton 322 (Babil, y. MÖ 1900),Rhind Papirüsü (Mısır, y. MÖ 2000–1800) ve Moskova (Golenischev) Papirüsü (Mısır, y. MÖ. 1890). Tüm bu metinler, Pisagor üçlülerinden bahseder. Bu nedenle, çıkarım yoluyla Pisagor teoremi, temel aritmetik ve geometriden sonra en eski ve yaygın matematiksel gelişme olarak görülmektedir.
Matematiğin bir "belirtici disiplin" olarak incelenmesi, MÖ 6. yüzyılda "matematik" terimini "eğitim konusu" anlamına gelen eski Yunanca μάθημα'dan (mathema) türeten Pisagorcularla başlar. Yunan matematiği, yöntemlerini büyük ölçüde geliştirdi (özellikle tümdengelimli akıl yürütme ve kanıtlarda matematiksel kesinlik yoluyla) ve matematiğin konusunu genişletti. Teorik matematiğe neredeyse hiç katkı sağlamamış olsalar da, eski Romalılar uygulamalı matematiği ölçme, yapı mühendisliği, makine mühendisliği, defter tutma, ay ve güneş takvimlerinin oluşturulması ve hatta güzel sanatlar ve el sanatlarında kullandılar. Çin matematiği, basamak değeri sistemi ve negatif sayıların ilk kullanımı da dahil olmak üzere matematiğe erken dönemde katkı vermiştir.Hint-Arap rakam sistemi ve bugün dünya genelinde kullanılan işlemlerinin kullanımına ilişkin kurallar, Hindistan'da MS birinci bin yıl boyunca gelişti ve Muhammed ibn Mūsā el-Harezmi'nin çalışmasıyla İslam matematiği yoluyla Batı dünyasına aktarıldı. İslam matematiği de bu medeniyetler tarafından bilinen matematiği geliştirdi ve genişletti. Bu kültürel mirasla eşzamanlı fakat onlardan bağımsız olan, Meksika ve Orta Amerika'daki Maya uygarlığı tarafından geliştirilen, Maya rakamlarında sıfır kavramına standart bir sembol verilen matematikti.
Matematikle ilgili birçok Yunanca ve Arapça metin, 12. yüzyıldan itibaren Orta Çağ Avrupa'sında matematiğin daha da gelişmesine yol açacak şekilde Latinceye çevrildi. Antik çağlardan Orta Çağ'a kadar, matematiksel keşif dönemlerini genellikle yüzyıllar süren durgunluk takip etti. 15. yüzyılda Rönesans İtalyasından başlayarak, yeni bilimsel keşiflerle etkileşime giren yeni matematiksel gelişmeler, günümüze kadar artan bir hızla devam etti. Bu, hem Isaac Newton hem de Gottfried Wilhelm Leibniz'in 17. yüzyıl boyunca sonsuz küçükler hesabının gelişiminde çığır açan çalışmasını içerir. 19. yüzyılın sonunda Uluslararası Matematikçiler Kongresi kuruldu. Kongre, dört yılda bir dünyanın farklı ülkelerinden matematikçileri bir araya getirerek bu alandaki gelişmelere destek vermeye devam ediyor. Her kongrede matematiğe değerli katkılar sunan matematikçilere, Fields Madalyası, Nevanlinna Ödülü, Gauss Ödülü ve Chern Madalyası verilir.
Tarih öncesi
Matematiksel düşüncenin kökenleri sayı, doğadaki örüntüler, büyüklük ve biçim kavramlarına dayanır. Hayvan bilişiyle ilgili modern çalışmalar, bu kavramların insanlara özgü olmadığını göstermiştir. Bu tür kavramlar, avcı-toplayıcı toplumlarda günlük yaşamın bir parçası olabilirdi. Zaman içinde yavaş yavaş gelişen "sayı" kavramı fikri, "bir", "iki" ve "çok" arasındaki ayrımı koruyan, ancak ikiden büyük sayıları ayırmayan dillerin varlığı tarafından desteklenmiştir.
Afrika'da keşfedilen, 20.000 yıllık veya daha eski tarih öncesi eserler, zamanı ölçmek için erken girişimlere işaret etmektedir. Nil Nehri'nin (kuzeydoğu Kongo) kaynak sularının yakınında bulunan Ishango kemiği, 20.000 yıldan daha eski olabilir ve kemiğin uzunluğu boyunca uzanan üç sütuna oyulmuş bir dizi işaretten oluşur. Yaygın yorumlar, Ishango kemiğinin ya asal sayı dizilerinin bilinen en eski gösteriminin bir çetelesini ya da altı aylık bir ay takvimini gösterdiği şeklindedir. Peter Rudman, asal sayılar kavramının gelişiminin ancak MÖ 10.000 sonrasına tarihlenen bölme kavramından sonra ortaya çıkabileceğini ve asal sayıların muhtemelen MÖ 500 yılına kadar anlaşılmadığını savunuyor. Ayrıca, "bir şeyin çetelesinin neden ikinin katları, 10 ile 20 arasında asal sayılar ve neredeyse 10'un katları olan bazı sayılar göstermesi gerektiğini açıklamak için hiçbir girişimde bulunulmadığını" yazar. Bilim adamı Alexander Marshack'a göre Ishango kemiği, Mısır'da matematiğin sonraki gelişimini etkilemiş olabilir, çünkü Ishango kemiğindeki bazı girişler gibi, Mısır aritmetiği de 2 ile çarpma işleminden yararlanmıştır; ancak bu tartışmalıdır.
MÖ 5. bin yılın hanedanlık öncesi Mısırlıları, resimli olarak geometrik tasarımları temsil ediyordu. İngiltere ve İskoçya'da MÖ 3. bin yıldan kalma megalitik anıtların tasarımlarında daire, elips ve Pisagor üçlüleri gibi geometrik fikirleri içerdiği iddia edildi. Bununla birlikte, yukarıdakilerin tümü tartışmalıdır ve şu anda tartışmasız en eski matematiksel belgeler, Babil ve Mısır hanedanlığı kaynaklarındandır.
Babil
Babil matematiği, Mezopotamya (modern Irak) halklarının, Sümerlerin ilk dönemlerinden Helenistik döneme kadar neredeyse Hristiyanlığın şafağına kadarki dönemdeki tüm matematiğini ifade eder. Babil matematik çalışmalarının çoğu, birbirinden geniş bir biçimde ayrılmış iki dönemden gelmektedir: MÖ 2. bin yılın ilk birkaç yüz yılı (Eski Babil dönemi) ve MÖ birinci bin yılın son birkaç yüzyılı (Seleukos dönemi). Çalışma yeri olarak Babil'in merkezi rolü nedeniyle Babil matematiği olarak adlandırılmıştır. Daha sonra Arap İmparatorluğu döneminde Mezopotamya, özellikle Bağdat, bir kez daha İslam matematiği için önemli bir çalışma merkezi haline gelmiştir.
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTgzTHpkaUwwZGxiMjFsZEhKNVgzQnliMkpzWlcwdFUySmZNVE13T0RndFNVMUhYekExT1RNdGQyaHBkR1V1YW5Cbkx6SXlNSEI0TFVkbGIyMWxkSEo1WDNCeWIySnNaVzB0VTJKZk1UTXdPRGd0U1UxSFh6QTFPVE10ZDJocGRHVXVhbkJuLmpwZw==.jpg)
Mısır matematiğindeki kaynakların seyrekliğinin aksine, Babil matematiği hakkındaki bilgilerimiz 1850'lerden beri ortaya çıkarılan 400'den fazla kil tabletten elde edilmektedir. Çivi yazısı ile yazılan tabletler, kil nemliyken yazılıp bir fırında veya güneşin ısısıyla sertçe pişiriliyordu. Bunlardan bazıları notlandırılmış ev ödevleri gibi görünmektedir.
Yazılı matematiğin en eski kanıtı, Mezopotamya'daki en eski uygarlığı inşa eden eski Sümerler'e dayanır. MÖ 3000'den itibaren karmaşık bir metroloji (ölçme bilimi) sistemi geliştirdiler. MÖ 2500'den itibaren Sümerler kil tabletler üzerine çarpım tabloları yazdılar, geometrik egzersizler ve bölme problemleriyle uğraştılar. Babil rakamlarının en eski izleri de bu döneme aittir.
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTlqTDJNeUwxQnNhVzF3ZEc5dVh6TXlNaTVxY0djdk1qSXdjSGd0VUd4cGJYQjBiMjVmTXpJeUxtcHdadz09LmpwZw==.jpg)
Babil matematiği seksagesimal (altmışlık) sayı sistemi kullanılarak yazılmıştır. Bundan türetilerek, dakikada 60 saniye, saatte 60 dakika ve bir daire içinde 360 (60 × 6) derecenin yanı sıra bir derecenin parçalarını belirtmek için yayın dakika ve saniyelerinin kullanılması gibi modern günlük kullanımlar elde edilir. Muhtemelen altmışlık sistem seçilmiştir çünkü 60, 2, 3, 4, 5, 6, 10, 12, 15, 20 ve 30'a eşit olarak bölünebilir. Ayrıca, Mısırlılar, Yunanlar ve Romalılardan farklı olarak, Babiller, sol sütuna yazılan rakamların ondalık sistemde olduğu gibi daha büyük değerleri temsil ettiği gerçek bir basamak-değer sistemine sahipti. Babil sisteminin gücü, kesirleri tam sayılar kadar kolay bir şekilde temsil etmek için kullanılabilmesinden kaynaklanıyordu; böylelikle kesir içeren iki sayının çarpılması, modern gösterimimize benzer şekilde tam sayıları çarpmaktan farklı değildi. Babillilerin notasyon sistemi, Rönesans'a kadar herhangi bir medeniyetin en iyisiydi ve gücü dikkate değer hesaplama doğruluğuna ulaşmasına izin verdi; örneğin, Babil tableti YBC 7289, beş ondalık basamak doğrulukla √2'nin bir yaklaşık değerini verir. Bununla birlikte, Babilliler ondalık virgülün eşdeğerinden yoksundu ve bu nedenle bir sembolün yer değerinin genellikle bağlamdan çıkarılması gerekiyordu. Seleukos dönemine gelindiğinde, Babilliler boş pozisyonlar için yer tutucu olarak sıfır sembolü geliştirmişlerdi; ancak bu sadece ara pozisyonlar için kullanıldı. Bu sıfır işareti uç konumlarda görünmüyor, bu nedenle Babilliler yaklaştılar ancak gerçek bir basamak değeri sistemi geliştirmediler.
Babil matematiğinin kapsadığı diğer konular arasında kesirler, cebir, ikinci dereceden ve kübik denklemler ile düzenli karşıt çiftlerin (x, 1/x) hesaplanması yer alır. Tabletler aynı zamanda çarpım tablolarını ve doğrusal, ikinci dereceden denklemleri ve kübik denklemleri çözmek için yöntemler içerir, bu o zaman için dikkate değer bir başarıdır. Eski Babil dönemine ait tabletler, Pisagor teoreminin bilinen en eski ifadesini de içerir. Bununla birlikte, Mısır matematiğinde olduğu gibi, Babil matematiği de kesin ve yaklaşık çözümler arasında fark veya bir problemin çözülebilirliği konusunda hiçbir farkındalık göstermez. En önemlisi, kanıtlara veya mantıksal ilkelere ihtiyaç olduğuna dair açık bir ifade yer almaz.
Mısır
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTltTDJaa0wwMXZjMnR2ZFMxd1lYQjVjblZ6TG1wd1p5OHpNekJ3ZUMxTmIzTnJiM1V0Y0dGd2VYSjFjeTVxY0djPS5qcGc=.jpg)
Mısır matematiği, Mısır dilinde yazılmış matematiği ifade eder. Helenistik dönemden itibaren Yunanca, Mısırlı bilginlerin yazı dili olarak Mısır dilinin yerini aldı. Mısır'da matematiksel çalışma daha sonra Arap İmparatorluğu altında İslam matematiğinin bir parçası olarak devam etti ve Arapça, Mısırlı bilim adamlarının yazı dili haline geldi.
En kapsamlı Mısır matematiksel metni Rhind Papirüsüdür (bazen yazarından dolayı Ahmes Papirüsü olarak da adlandırılır), y. MÖ 1650'e tarihlendirilir, ancak muhtemelen Orta Krallık'tan MÖ 2000-1800 yılları arasındaki eski bir belgenin kopyasıdır. Aritmetik ve geometri alanındaki öğrenciler için bir kullanım kılavuzudur. Alan formülleri ve çarpma, bölme ve birim kesirlerle çalışma yöntemleri vermenin yanı sıra, aynı zamanda bileşik ve asal sayılar da dahil olmak üzere diğer matematiksel bilgilerin kanıtlarını içerir; aritmetik, geometrik ve harmonik ortalamalar ve hem Eratosthenes Kalburunun hem de mükemmel sayı teorisinin (yani örneğin 6 sayısının) basit bir anlatımıdır. Ayrıca, birinci dereceden doğrusal denklemlerin, aritmetik ve geometrik serilerin nasıl çözüleceğini gösterir.
Bir diğer önemli Mısır matematiksel metni, Orta Krallık döneminden gelen ve y. MÖ 1890'e tarihlendirilen Moskova Papirüsüdür. Bugün kelime problemleri veya hikâye problemleri olarak adlandırılan ve görünüşe göre eğlence amaçlı olan problemlerden oluşur. Kesik bir piramidin (frustum) hacmini bulmak için bir yöntem sağladığı için içerdiği bir problemin özellikle önemli olduğu düşünülmektedir.
Son olarak, Berlin Papirüsü 6619 (MÖ 1800), eski Mısırlıların ikinci dereceden bir cebirsel denklemi çözebileceklerini göstermektedir.
Yunan
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTlrTDJReUwxQjVkR2hoWjI5eVpXRnVMbk4yWnk4eU1qQndlQzFRZVhSb1lXZHZjbVZoYmk1emRtY3VjRzVuLnBuZw==.png)
Yunan matematiği, Miletli Thales zamanından (y. MÖ 600), MS 529'da Atina Akademisi'nin kapatılmasına kadar Yunan dilinde yazılmış matematiği ifade eder. Yunan matematikçiler, İtalya'dan Kuzey Afrika'ya tüm Doğu Akdeniz'e yayılmış şehirlerde yaşadılar, ancak kültür ve dil etrafında birleştiler. Büyük İskender'i izleyen dönemin Yunan matematiğine bazen Helenistik matematik denir.
Yunan matematiği, daha önceki kültürler tarafından geliştirilen matematikten çok daha karmaşıktı. Günümüze ulaşan tüm Yunan öncesi matematiğin kayıtları, tümevarımlı akıl yürütmenin, yani pratik kuralları oluşturmak için kullanılan tekrarlanan gözlemlerin kullanımını göstermektedir. Yunan matematikçiler, aksine, tümdengelimli akıl yürütmeyi kullandılar. Yunanlar, tanımlardan ve aksiyomlardan sonuçlar çıkarmak için mantığı kullandılar ve bunları kanıtlamak için matematiksel kesinliği kullandılar.
Yunan matematiğinin, Miletli Thales (MÖ 624 – y. 546) ve Samoslu (Sisamlı) Pisagor (MÖ 582 – 507) ile başladığı düşünülmektedir. Etkisinin kapsamı tartışmalı olsa da, muhtemelen Mısır ve Babil matematiğinden ilham almışlardır. Efsaneye göre Pisagor, Mısırlı rahiplerden matematik, geometri ve astronomi öğrenmek için Mısır'a gitmiştir.
Thales, piramitlerin yüksekliğini ve gemilerin kıyıdan uzaklığını hesaplamak gibi problemleri çözmek için geometri kullandı. Thales teoreminin dört sonucunu türeterek, geometriye uygulanan tümdengelimli akıl yürütmenin ilk kullanımı ona atfedilir. Sonuç olarak, ilk gerçek matematikçi ve matematiksel bir keşfin atfedildiği bilinen ilk kişi olarak selamlanmıştır. Pisagor, doktrini "Matematik evreni yönetir" ve sloganı "Her şey sayıdır" olan Pisagor Okulu'nu kurdu. "Matematik" terimini icat eden ve sadece matematik yapmak için matematik çalışmasını başlatan Pisagorculardı. Pisagor teoreminin ilk ispatı, teoremin uzun bir geçmişi olmasına ve irrasyonel sayıların varlığının kanıtı olmasına rağmen Pisagorculara atfedilir. Öncesinde Babilliler ve Çinliler olmasına rağmen, yeni Pisagorcu matematikçi Nicomachus (MS 60-120) en eski Greko-Romen çarpım tablolarından birini sunarken, en eski Yunan çarpım tablosu da MS 1. yüzyıla aittir (şimdi British Museum'da bulunmaktadır). Yeni Pisagorcuların çarpım tablosunun Batı icadı ile olan ilişkisi, tablonun daha sonra Orta Çağ dönemindeki adında; mensa Pythagorica 'da açıkça görülmektedir.
Platon (MÖ 428/427 - 348/347), başkalarına ilham vermek ve onlara rehberlik etmek açısından matematik tarihinde önemlidir. Atina'daki Platonik Akademisi, MÖ 4. yüzyılda dünyanın matematik merkezi oldu ve Knidoslu Eudoxus gibi günün önde gelen matematikçileri bu okuldan geldi. Platon ayrıca matematiğin temellerini tartışmış, bazı tanımları (örneğin "genişliği olmayan uzunluk" olarak bir doğru) netleştirmiş ve varsayımları yeniden düzenlemiştir. Analitik yöntem Platon'a atfedilirken, Pisagor üçlülerini elde etmek için kullanılan bir formül onun adını taşır.
Eudoxus (MÖ 408 – y. 355), modern integralin bir öncüsü olan tükenme yöntemini ve ölçülemez büyüklükler sorununu önleyen bir oranlar teorisini geliştirdi. İlki, alanların ve eğrisel şekillerin hacimlerinin hesaplanmasına izin verirken, ikincisi sonraki geometri uzmanlarının geometride önemli ilerlemeler kaydetmesini sağladı. Belirli bir teknik matematiksel keşif yapmamış olmasına rağmen, Aristoteles (MÖ 384 – y. 322) mantığın temellerini atarak matematiğin gelişimine önemli ölçüde katkıda bulundu.
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTg0THpoa0wxQXVYMDk0ZVM1ZlNWOHlPUzVxY0djdk1qSXdjSGd0VUM1ZlQzaDVMbDlKWHpJNUxtcHdadz09LmpwZw==.jpg)
MÖ 3. yüzyılda, matematik eğitiminin ve araştırmanın önde gelen merkezi İskenderiye Okulu'ydu.Öklid'in (y. MÖ 300), tüm zamanların en başarılı ve etkili ders kitabı olarak kabul edilen Elemanları yazdığı ve öğrettiği yer orasıydı.Elemanlar matematiksel kesinliği aksiyomatik yöntemle tanıttı ve bugün hala matematikte kullanılan biçimin, tanım, aksiyom, teorem ve ispat biçiminin en eski örneğidir. Elemanlar adlı eserin içeriğinin çoğu zaten bilinmesine rağmen, Öklid bunları tek, tutarlı bir mantıksal çerçeve içinde düzenledi.Elemanlar, 20. yüzyılın ortalarına kadar Batı'daki tüm eğitimli insanlar tarafından biliniyordu ve içeriği bugün hala geometri derslerinde öğretiliyor.Öklid geometrisinin tanıdık teoremlerine ek olarak, Elemanlar, ikinin karekökünün irrasyonel olduğuna ve sonsuz sayıda asal sayı olduğuna dair kanıtlar dahil sayı teorisi, cebir ve katı cisim geometrisi gibi zamanın tüm matematiksel konularına giriş niteliğinde bir ders kitabı anlamına geliyordu. Öklid ayrıca konik kesitler, optik, ve mekanik gibi diğer konularda da kapsamlı eserler yazdı, ancak yazılarının yalnızca yarısı günümüze ulaştı.
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTlqTDJNNUwwRnlZMmhwYldWa1pYTmZjR2t1YzNabkx6STJNSEI0TFVGeVkyaHBiV1ZrWlhOZmNHa3VjM1puTG5CdVp3PT0ucG5n.png)
Yaygın olarak antik çağın en büyük matematikçisi olarak kabul edilen Syracuse'li Arşimet (MÖ 287-212), bir parabol yayının altındaki alanı, modern analizden çok farklı olmayan bir biçimde sonsuz bir serinin toplamı ile hesaplamak için tükenme yöntemini kullandı. Ayrıca, π değerini istenen kesinlikte hesaplamak için tükenme yönteminin kullanılabileceğini gösterdi ve o zaman bilinen en doğru π değerini elde etti, 31071 < π < 31070. Ayrıca kendi adını taşıyan sarmal, dönme yüzeylerinin (, elipsoid, hiperboloid) hacimleri için elde edilen formüller ve çok büyük sayıları ifade etmek için ustaca bir üs alma yöntemi üzerine çalışma yaptı. Ayrıca fiziğe ve birkaç gelişmiş mekanik cihaza yaptığı katkılarla bilinmesine rağmen, Arşimet kendi düşüncesinin ürünlerine ve genel matematiksel ilkelere çok daha fazla değer verdi. Küreyi çevreleyen bir silindirin yüzey alanı ve hacminin 2/3'ü olduğunu ispatlayarak elde ettiği bir kürenin yüzey alanı ve hacmine ilişkin bulgusu, en büyük başarısı olarak takdir edilmektedir.
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTgwTHpRNEwwTnZibWxqWDNObFkzUnBiMjV6WHpJdWNHNW5Mekk0TUhCNExVTnZibWxqWDNObFkzUnBiMjV6WHpJdWNHNW4ucG5n.png)
Pergeli Apollonius (MÖ 262–190), konik kesitler çalışmasında önemli ilerlemeler kaydetti ve üç çeşit konik kesitin de, çift katlı bir koniyi kesen düzlemin açısını değiştirerek elde edilebileceğini gösterdi. Ayrıca bugün konik kesitler için kullanılan terminolojiyi de icat etti, yani parabol ("yandaki yer, İngilizce: place beside" veya "karşılaştırma, İngilizce: comparison"), elips ("eksiklik, İngilizce: deficiency") ve hiperbol ("öteye atma, İngilizce: a throw beyond") terimleri kendisine aittir.Konikler (İngilizce: Conics) çalışması, antik çağlardan kalma en iyi bilinen ve korunan matematiksel çalışmalardan biridir ve bu eserde Apollonius, konik bölümlerle ilgili Isaac Newton gibi gezegen hareketini inceleyen sonraki matematikçiler ve gök bilimciler için paha biçilmez olduğu kanıtlanacak birçok teorem türetmiştir. Ne Apollonius ne de başka herhangi bir Yunan matematikçi, koordinat geometride atılım yapmamış olsa da, Apollonius'un eğrileri ele alması bazı yönlerden modern işleyişe benziyor ve çalışmalarının bir kısmı, yaklaşık 1800 yıl sonra Descartes tarafından analitik geometrinin gelişimi için ilham olmuş gibi görünüyor.
Aynı zamanlarda, Cyreneli Eratosthenes (MÖ 276–194) asal sayıları bulmak için Eratosthenes Kalburunu tasarladı. MÖ 3. yüzyıl, genel olarak Yunan matematiğinin "Altın Çağı" olarak kabul edilir ve bundan böyle saf matematikteki ilerlemeler göreli olarak azalır. Bununla birlikte, takip eden yüzyıllarda uygulamalı matematikte, en önemlisi trigonometride, büyük ölçüde gök bilimcilerin ihtiyaçlarını karşılamak için önemli ilerlemeler kaydedildi.Nicaealı Hipparchus (y. MÖ 190-120), bilinen ilk trigonometrik tabloyu derleyerek trigonometrinin kurucusu olarak kabul edilir ve 360 derecelik dairenin sistematik kullanımının kaynağı da kendisidir. İskenderiyeli Heron (y. MS 10-70), bir skalen (eşkenar olmayan) üçgenin alanını bulmak için geliştirdiği Heron formülü ve negatif sayıların karekökleri olasılığını ilk fark eden kişi olarak anılır. İskenderiyeli Menelaus (MS 100 dolayları) Menelaus teoremi aracılığıyla öncülük etti. Antik çağın en eksiksiz ve etkili trigonometrik çalışması, trigonometrik tabloları önümüzdeki bin yıl boyunca gök bilimciler tarafından kullanılacak ve astronomi için dönüm noktası sayılabilecek bir bilimsel çalışma olan Batlamyus'un Almagest'idir (y. MS 90-168). Batlamyus ayrıca, trigonometrik büyüklükleri türetmek için Batlamyus teoremi ve Orta Çağ dönemine kadar Çin dışındaki en doğru π değeri olan 3,1416 ile de anılmaktadır.
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTgyTHpZd0wwUnBiM0JvWVc1MGRYTXRZMjkyWlhJdWFuQm5MekUzTUhCNExVUnBiM0JvWVc1MGRYTXRZMjkyWlhJdWFuQm4uanBn.jpg)
Batlamyus sonrası bir durgunluk döneminin ardından, MS 250 ve 350 arasındaki dönem, bazen Yunan matematiğinin "Gümüş Çağı" olarak anılır. Bu dönemde Diophantus, cebirde, özellikle "Diophantine analizi" olarak da bilinen belirsiz analizde önemli ilerlemeler kaydetti.Diophantine denklemleri ve Diophantine yaklaşımlarının incelenmesi bu güne kadar önemli bir araştırma alanıdır. Ana çalışması, belirli ve belirsiz denklemlerin kesin çözümleriyle ilgilenen 150 cebirsel problemden oluşan bir koleksiyon olan Arithmetica idi.Arithmetica adlı eserin, eserde okuduğu bir problemi (kareyi iki kareye bölme problemi) genelleştirmeye çalıştıktan sonra ünlü "Son Teoremi"ne ulaşan Pierre de Fermat gibi sonraki matematikçiler üzerinde önemli bir etkisi oldu. Diophantus ayrıca notasyonda önemli ilerlemeler kaydetti, Arithmetica cebirsel sembolizm ve senkopun ilk örneğiydi.
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTh5THpJeUwwaGhaMmxoWDFOdmNHaHBZVjlOWVhKelh6SXdNVE11YW5Cbkx6SXlNSEI0TFVoaFoybGhYMU52Y0docFlWOU5ZWEp6WHpJd01UTXVhbkJuLmpwZw==.jpg)
Son büyük Yunan matematikçiler arasında İskenderiyeli Pappus (MS 4. yüzyıl) vardır. ve yanı sıra ve ile tanınır. Koleksiyon (İngilizce: Collection) adlı eserinin çoğu günümüze ulaştığı için, Yunan matematiği üzerine önemli bir bilgi kaynağıdır. Pappus, Yunan matematiğinin son büyük yenilikçisi olarak kabul edilir ve sonraki çalışmaları çoğunlukla önceki çalışmalara ilişkin yorumlardan oluşur.
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTh3THpBM0wwaDVjR0YwYVdGZmNHOXlkSEpoYVhRdWNHNW5Mekl5TUhCNExVaDVjR0YwYVdGZmNHOXlkSEpoYVhRdWNHNW4ucG5n.png)
Tarih tarafından kaydedilen ilk kadın matematikçi İskenderiyeli Hypatia'ydı (MS 350-415). Büyük Kütüphanede Kütüphaneci olarak babasının (İskenderiyeli Theon) yerini aldı ve uygulamalı matematik üzerine birçok çalışma yazdı. Siyasi bir anlaşmazlık nedeniyle, İskenderiye'deki Hristiyan cemaati onu halka açık bir şekilde soydu ve idam etti.Proclus, Simplicius ve Eutocius gibi şahsiyetlerle başka bir yüzyıl boyunca Atina'da matematik çalışmaları devam etmesine rağmen, onun ölümü bazen İskenderiye Yunan matematiğinin sonu olarak alınır. Proclus ve Simplicius, matematikçiden daha çok filozof olmalarına rağmen, önceki çalışmalar üzerine yaptıkları yorumlar Yunan matematiği üzerine değerli kaynaklardır. Neo-Platonik Atina Akademisi'nin MS 529'da imparator Justinian tarafından kapatılması, geleneksel olarak Yunan matematiğinin sonunun işareti olarak kabul edilir, ancak Yunan geleneği Bizans imparatorluğunda Ayasofya'nın mimarı olan Trallesli Anthemius ve Miletli Isidore gibi matematikçilerle kesintisiz devam etti. Bununla birlikte, Bizans matematiği, çok az yenilikle çoğunlukla yorumlardan oluşuyordu ve bu dönemde matematiksel yeniliğin merkezleri başka yerlerde bulunacaktı.
Roma
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTlqTDJOa0wwRnhkV2x1Y1hWdFgwSklUVjlKVFVkZk1EWTJNbDlzWVc1a1gzTjFjblpsZVc5eVgyVnhkV2x3YldWdWRDNXFjR2N2TWpJd2NIZ3RRWEYxYVc1eGRXMWZRa2hOWDBsTlIxOHdOall5WDJ4aGJtUmZjM1Z5ZG1WNWIzSmZaWEYxYVhCdFpXNTBMbXB3Wnc9PS5qcGc=.jpg)
Etnik Yunan matematikçiler, geç Roma Cumhuriyeti ve sonraki Roma İmparatorluğu'nun yönetimi altında devam etseler de, diğerleriyle karşılaştırıldığında dikkate değer yerli Latin matematikçileri yoktu. Yunanistan'da matematik okuyan etkili bir Roma devlet adamı olan Cicero (MÖ 106-43) gibi antik Romalılar, Romalı araştırmacıların ve hesap yapıcıların Yunanlar tarafından ödüllendirilen teorik matematik ve geometri yerine uygulamalı matematikle çok daha fazla ilgilendiğine inanıyorlardı. Romalıların sayısal sistemlerini ilk önce doğrudan Yunan emsallerinden mi yoksa merkezi şu anda orta İtalya'da yer alan Toskana'da olan Etrüsk uygarlığınca kullanılan mı türettikleri açık değildir.
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTgyTHpZeUwxTjBMbkJsZEdWeWN5NWlZWE5wYkdsallTNTBaWE56WlhKaFpTNWpiRzl6WlhWd0xtRnljQzVxY0djdk1qSXdjSGd0VTNRdWNHVjBaWEp6TG1KaGMybHNhV05oTG5SbGMzTmxjbUZsTG1Oc2IzTmxkWEF1WVhKd0xtcHdadz09LmpwZw==.jpg)
Romalılar hesaplamayı kullanarak hem mali dolandırıcılığı teşvik etme hem de tespit etme ve ayrıca hazine için vergileri yönetme konusunda ustaydılar. Romalı gromatikçilerden (yani arazi araştırmacısı) biri olan Siculus Flaccus, Romalı araştırmacılara tahsis edilmiş toprakların ve bölgelerin yüzey alanlarını ölçmede yardımcı olan Alanların Kategorileri (İngilizce: Categories of Fields) 'ni yazdı. Romalılar, ticaret ve vergileri yönetmenin yanı sıra, köprüler, yol yapımı ve askeri mücadeleler için hazırlık gibi mimarinin kurulması da dahil olmak üzere mühendislikteki problemleri çözmek için düzenli olarak matematik uyguladılar. Önceki Yunan tasarımlarından esinlenen Roma mozaikleri gibi sanat ve zanaat, illüzyonist geometrik desenler ve her biri ortalama sekiz milimetre karelik opus tessellatum parçaları ve ortalama dört milimetre kare yüzeye sahip daha ince opus vermiculatum parçalarından oluşan tessera karosu için hassas ölçümler gerektiren zengin ve ayrıntılı sahneler yarattılar.
Roma takviminin oluşturulması da temel matematiği gerektiriyordu. İlk takvimin, Roma Krallığı döneminde MÖ 8. yüzyıla dayandığı ve her iki yılda bir 356 gün artı bir artık yılı içerdiği iddia ediliyor. Buna karşılık, Cumhuriyet döneminin ay takvimi, güneş yılına göre kabaca on dört gün daha kısa olan 355 gün içeriyordu ve bu tutarsızlık 23 Şubat'tan sonra takvime fazladan bir ay eklenmesiyle çözüldü. Bu takvimin yerini Jülyus Caesar (MÖ 100-44) tarafından düzenlenen ve İskenderiyeli Sosigenes tarafından 365 günlük bir döngüye dört yılda bir artık günü dahil edecek şekilde tasarlanan bir güneş takvimi olan Jülyen takvimi almıştır. 11 dakika 14 saniyelik bir hata içeren bu takvim daha sonra, modern zamanlarda uluslararası standart takvimle neredeyse aynı güneş takvimi olan Papa XIII (1572-1585) tarafından düzenlenen Gregoryen takvimi ile düzeltildi.
Aşağı yukarı aynı zamanlarda, Han Çinlileri ve Romalılar, gidilen mesafeleri ölçmek için tekerlekli kilometre sayacı cihazını icat ettiler. Roma modeli ilk kez Romalı inşaat mühendisi ve mimar Vitruvius tarafından tanımlandı (MÖ 80 - 15). Cihaz en azından İmparator Commodus (MS 177 - 192) dönemine kadar kullanıldı, ancak tasarımı 15. yüzyılda Batı Avrupa'da deneyler yapılana kadar kaybolmuş görünüyor. Belki de Antikythera mekanizmasında bulunan benzer teçhizat ve teknolojiye dayanarak, Vitruvius'un kilometre sayacı, bir Roma milinde (kabaca 4590 ft / 1400 m) dört yüz kez dönen, çapı 4 feet (1,2 m) olan araba tekerleklerine sahipti. Her devirde, bir pim ve aks, çakılları bir kutuya düşürmekten sorumlu ikinci bir dişliyi çeviren 400 dişli bir çarkı devreye aldı, her bir çakıl taşı bir mil katetmeyi temsil ediyordu.
Çin
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTh5THpJMEwxRnBibWRvZFdGcWFXRnVKVEpEWDFOMVlXNWZRbWxoYnk1cWNHY3ZNVGN3Y0hndFVXbHVaMmgxWVdwcFlXNGxNa05mVTNWaGJsOUNhV0Z2TG1wd1p3PT0uanBn.jpg)
Erken Çin matematiğinin analizi sonucu dünyanın diğer bölgelerine kıyasla eşsiz bir gelişim gösterdiği anlaşıldığından bilim adamları Çin matematiğinin tamamen bağımsız bir gelişimi olduğunu varsaymaya yöneltti. Çin'den günümüze ulaşan en eski matematiksel metin, MÖ 1200 ile MÖ 100 arasına tarihlenen Zhoubi Suanjing'dir, ancak Savaşan Devletler Çağı'nda y. MÖ 300 tarihi makul görünmektedir. Bilinen en eski ondalık çarpım tablosunu içeren Tsinghua Bambu Fişleri (her ne kadar eski Babilliler 60'lık bir tabana sahip olsa da) ise MÖ 305 civarına tarihlenmektedir ve belki de Çin'in hayatta kalan en eski matematiksel metnidir.
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTg1THpsa0wwTm9iM1Z1ZFcxbGNtRnNjeTV6ZG1jdk1qSXdjSGd0UTJodmRXNTFiV1Z5WVd4ekxuTjJaeTV3Ym1jPS5wbmc=.png)
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTg1THpsbEwxTjFZVzV3WVc0dWFuQm5Mekl5TUhCNExWTjFZVzV3WVc0dWFuQm4uanBn.jpg)
Çin matematiğinde 1 ile 10 arasındaki sayılar için farklı anahtarların kullanıldığı "çubuk rakamları" ve on'un kuvvetleri için ek anahtarların kullanıldığı ondalık konumsal notasyon sisteminin Çin matematiğinde kullanılması özellikle dikkat çekicidir. Böylece, 123 sayısı "1" simgesi, ardından "100" simgesi, ardından "2" simgesi ve ardından "10" simgesi ve ardından "3" simgesi kullanılarak yazılacaktır. Bu, o zamanlar dünyadaki en gelişmiş sayı sistemiydi, görünüşe göre ortak çağdan birkaç yüzyıl önce ve Hint rakam sisteminin geliştirilmesinden çok önce kullanılıyordu. Çubuk rakamları, sayıların istenildiği kadar büyük gösterilmesine ve hesaplamaların "suan pan" veya Çin abaküsünde yapılmasına izin verdi. Suan pan'ın icat tarihi kesin olmamakla birlikte, Xu Yue'nin Şekillerin Sanatı Üzerine Ek Notlar (İngilizce: Supplementary Notes on the Art of Figures) 'ında hakkındaki ilk yazılı sözler MS 190'dan kalmadır.
Çin'de geometri üzerine var olan en eski çalışma felsefi Mohist kanondan, y. MÖ 330'den gelmekte olup Mozi'nin (MÖ 470–390) takipçileri tarafından derlenmiştir. Mo Jing, fizik bilimi ile ilgili birçok alanın çeşitli yönlerini tanımladı ve az sayıda geometrik teorem de buldu. Aynı zamanda çevre, çap, yarıçap ve hacim kavramlarını da tanımladı.
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTg0THpnNEx5VkZOQ1ZDT1NVNVJDVkZOeVZCUWlWQk1DVkZOeVZCUlNVNU55VkZPQ1ZCTVNVNU15NW5hV1l2TVRjd2NIZ3RKVVUwSlVJNUpUbEVKVVUzSlVGQ0pVRXdKVVUzSlVGRkpUazNKVVU0SlVFeEpUa3pMbWRwWmc9PS5naWY=.gif)
MÖ 212'de, İmparator Qin Shi Huang, 'nda resmi olarak onaylanmış olanlar dışındaki tüm kitapların yakılmasını emretti. Bu kararnameye evrensel olarak uyulmadı, ancak bu düzenin bir sonucu olarak, bu tarihten önce eski Çin matematiği hakkında çok az şey biliniyor. MÖ 212 yılındaki kitapların yakılmasından sonra Han hanedanı (MÖ 202 - MS 220) muhtemelen şu anda kaybolan eserler üzerine genişletilmiş matematik eserleri üretti. Bunlardan en önemlisi, tam adı MS 179'da ortaya çıkan, ancak daha önce başka başlıklar altında kısmen var olan Matematik Sanatına İlişkin Dokuz Bölüm (İngilizce: The Nine Chapters on the Mathematical Art) 'dür. Tarım, iş, Çin pagoda kuleleri için yükseklik aralıklarını ve boyut oranlarını belirlemek için geometri kullanımı, mühendislik, ölçme ve dik üçgenler üzerine maddeler içeren 246 kelime probleminden oluşur. Pisagor teoremi için matematiksel bir kanıt ve için matematiksel bir formül yarattı. Bilimsel çalışma ayrıca, Liu Xin (ö. MS 23) 3,1457 değerini sağlayana kadar ve ardından Zhang Heng (MS 78-139) π'yi 3,1724 olarak yaklaşık olarak verene kadar Çinli matematikçilerin başlangıçta 3 olarak yaklaştıkları π değerlerini ve 10'un karekökünü alarak 3,162 değerini sağlar. Liu Hui, MS 3. yüzyılda Dokuz Bölüm hakkında yorum yaptı ve 5 ondalık basamağa kadar doğru π değerini verdi (yani 3,14159). Teorik anlayıştan çok bir hesaplama dayanıklılığı meselesi olsa da, MS 5. yüzyılda Zu Chongzhi, π'nin yedi ondalık basamağının değerini (yani, 3,141592) hesapladı ve bu, neredeyse sonraki 1000 yıl boyunca en doğru π değeri olarak kaldı. Ayrıca bir kürenin hacmini bulmak için, daha sonra Cavalieri prensibi olarak anılacak bir yöntem geliştirdi.
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTgwTHpSaUx5VkZOU1U1UXlVNE5pVkZOU1U1UmlVNFJTVkZOU1U1UWlWQ1JTVkZOU1ZDUXlVNFJpNXFjR2N2TVRjd2NIZ3RKVVUxSlRsREpUZzJKVVUxSlRsR0pUaEZKVVUxSlRsQ0pVSkZKVVUxSlVKREpUaEdMbXB3Wnc9PS5qcGc=.jpg)
Çin matematiğinin doruk noktası, 13. yüzyılda ikinci yarısında (MS 960-1279) Çin cebirinin gelişmesiyle ortaya çıktı. Bu dönemin en önemli metni 'nin (1249-1314) Dört Elementin Değerli Aynası (İngilizce: Precious Mirror of the Four Elements) 'dır ve benzer bir yöntem kullanarak eşzamanlı yüksek dereceden cebirsel denklemlerin çözümünü ele alır.Değerli Ayna, aynı zamanda, her ikisi de 1100 gibi erken bir tarihte Çin eserlerinde görünse de, sekizinci kuvvet yoluyla iki terimli genişleme katsayılarıyla birlikte Pascal üçgeninin bir diyagramını da içerir. Çinliler ayrıca eski zamanlarda tanımlanan ve Yang Hui (MS 1238-1298) tarafından mükemmelleştirilen sihirli kare ve olarak bilinen karmaşık kombinatoryal diyagramdan da yararlandı.
Avrupa matematiği Rönesans sırasında gelişmeye başladıktan sonra bile, Avrupa ve Çin matematiği ayrı geleneklerdi ve 13. yüzyıldan itibaren önemli Çin matematiksel çıktıları geriledi. Matteo Ricci gibi Cizvit misyonerler, 16. yüzyıldan 18. yüzyıla kadar matematiksel fikirleri iki kültür arasında ileri geri taşıdılar, ancak bu noktada Çin'den yayılmaktan çok daha fazla matematiksel fikir Çin'e giriyordu.
Japon matematiği, Kore matematiği ve Vietnam matematiği geleneksel olarak Çin matematiğinden kaynaklanmaktadır ve Konfüçyüsçü temelli Doğu Asya kültür alanına ait olarak görülmektedir. Kore ve Japon matematiği, Çin'in Song hanedanlığı döneminde üretilen cebirsel çalışmalardan büyük ölçüde etkilenirken, Vietnam matematiği, Çin'in (1368-1644) popüler eserlerine büyük ölçüde borçludur. Örneğin, Vietnam matematiksel incelemeleri ya Çince ya da yerli Vietnamca Chữ Nôm alfabesiyle yazılmış olsa da, bunların tümü, bunları çözmek için algoritmalar içeren bir problemler koleksiyonunu sunan Çin formatını ve ardından sayısal cevapları izledi. Vietnam ve Kore'de matematik çoğunlukla matematikçiler ve astronomların profesyonel mahkeme bürokrasisiyle ilişkilendirilirken, Japonya'da özel okullar alanında daha yaygındı.
Hint
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTgxTHpVNEwwSmhhMmh6YUdGc2FWOXVkVzFsY21Gc2MxOHlMbXB3Wnk4ek16QndlQzFDWVd0b2MyaGhiR2xmYm5WdFpYSmhiSE5mTWk1cWNHYz0uanBn.jpg)
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTg1THprMkx6RTVNVEZmYzJ0bGRHTm9YMjltWDI1MWJXVnlZV3h6WDNOamNtbHdkRjlvYVhOMGIzSjVYMkZ1WTJsbGJuUmZTVzVrYVdFbE1rTmZiV0YwYUdWdFlYUnBZMkZzWDNONWJXSnZiSE5mYzJoaGNHVnpMbXB3Wnk4ek16QndlQzB4T1RFeFgzTnJaWFJqYUY5dlpsOXVkVzFsY21Gc2MxOXpZM0pwY0hSZmFHbHpkRzl5ZVY5aGJtTnBaVzUwWDBsdVpHbGhKVEpEWDIxaGRHaGxiV0YwYVdOaGJGOXplVzFpYjJ4elgzTm9ZWEJsY3k1cWNHYz0uanBn.jpg)
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTltTDJaaUwwbHVaR2xoYmw5dWRXMWxjbUZzYzE4eE1EQkJSQzV6ZG1jdk16TXdjSGd0U1c1a2FXRnVYMjUxYldWeVlXeHpYekV3TUVGRUxuTjJaeTV3Ym1jPS5wbmc=.png)
Hint yarımadasındaki en eski uygarlık, İndus nehri havzasında gelişen İndus Vadisi Uygarlığı'dır (olgunluk dönemi: MÖ 2600-1900). Şehirleri geometrik düzende düzenlenmiştir, ancak bu uygarlıktan bilinen hiçbir matematiksel belge günümüze kalmamıştır.
Hindistan'dan günümüze ulaşan en eski matematiksel kayıtlar, (MÖ 8. yüzyıl ile MS 2. yüzyıl arasında çeşitli tarihlere tarihlenmiştir.), kare, dikdörtgen, paralel kenarlar ve diğerleri gibi çeşitli şekillerde sunaklar inşa etmek için basit kurallar veren dini metinlere ek bölümlerdir. Mısır'da olduğu gibi, tapınak işlevlerine ilişkin meşguliyet, matematiğin dinsel ritüeldeki kökenine işaret etmektedir. Sulba Sutraları, belirli bir kare ile yaklaşık olarak aynı alana sahip bir çember oluşturmak için yöntemler verir, bu da π değerinin birkaç farklı yaklaşımını ifade eder. Ek olarak, 2 ila birkaç ondalık basamağın karekökünü hesaplar, Pisagor üçlülerini listeler ve Pisagor teoreminin bir açıklamasını verirler. Tüm bu sonuçlar, Mezopotamya etkisini gösteren Babil matematiğinde mevcuttur. Sulba Sutralarının daha sonraki Hint matematikçileri ne ölçüde etkilediği bilinmemektedir. Çin'de olduğu gibi Hint matematiğinde de süreklilik sorunu vardır; önemli ilerlemeler uzun hareketsizlik dönemleri ile tarihsel olarak birbirinden ayrılır.
(MÖ 5. yüzyıl) Sanskrit dil bilgisi kurallarını formüle etti. Onun notasyonu, modern matematiksel gösterime benziyordu ve üst kurallar, dönüşümler ve özyineleme kullandı. (kabaca MÖ 3. – 1. yüzyıllar), aruz üzerine yaptığı incelemede ikili sayı sistemine karşılık gelen bir cihaz kullanır. Sayaçların kombinasyonlarıyla ilgili tartışması, binom teoreminin basit bir versiyonuna karşılık gelir. Pingala'nın çalışması aynı zamanda Fibonacci sayılarının (mātrāmeru olarak adlandırılır) temel fikirlerini de içerir.
Sulba Sutralarından sonra Hindistan'dan gelen bir sonraki önemli matematiksel belge, güçlü Helenistik etkiler görülen ve MS 4. ve 5. yüzyıllara (Gupta dönemi) tarihlenen astronomik incelemeler olan Siddhantas'tır. Ptolemaik trigonometride olduğu gibi tam kiriş yerine modern trigonometride olduğu gibi yarı kirişe dayalı trigonometrik ilişkilerin ilk örneğini içermeleri bakımından önemlidirler. Bir dizi çeviri hatası aracılığıyla, "sinüs" ve "kosinüs" kelimeleri Sanskritçe "jiya" ve "kojiya" dan türemiştir.
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTh6THpObEwxbDFhM1JwWW1oaGMyRXVjM1puTHpFM01IQjRMVmwxYTNScFltaGhjMkV1YzNabkxuQnVadz09LnBuZw==.png)
MS 500 civarında, Aryabhata, mantık veya tümdengelimli metodoloji duygusu olmaksızın, astronomi ve matematiksel ölçmede kullanılan hesaplama kurallarını tamamlamayı amaçlayan, nazım biçiminde yazılmış ince bir cilt olan Aryabhatiya'yı yazdı. Kayıtların yaklaşık yarısı yanlış olsa da, Aryabhatiya'da ilk olarak ondalık basamak-değer sisteminin ortaya çıktığı görülmektedir. Birkaç yüzyıl sonra Müslüman matematikçi Ebu Rayhan Biruni, Aryabhatiya'yı "sıradan çakıl taşları ve pahalı kristallerin bir karışımı" olarak tanımladı.
7. yüzyılda Brahmagupta, Brahmagupta teoremini, ve Brahmagupta formülünü tanımladı ve ilk kez Brahma-sphuta-siddhanta 'da sıfırın hem yer tutucu hem de ondalık basamak olarak açıkça kullanımını ve Hint–Arap rakam sistemini açıkladı. Matematik üzerine yazılmış bu Hint metninin çevirisinden (y. 770), İslami matematikçiler Arap rakamları olarak uyarladıkları sayı sistemini tanıttı. İslam alimleri, bu sayı sistemi bilgisini 12. yüzyılda Avrupa'ya taşıdı ve şimdi tüm dünyadaki eski sayı sistemlerinin yerini aldı. Hint-Arap sayı sistemindeki sayıları temsil etmek için çeşitli simge kümeleri kullanılır ve bunların tümü geliştirilmiştir. Hindistan'ın kabaca düzinelerce önemli el yazısının her birinin kendi sayısal kabartmaları vardır. 10. yüzyılda, Halayudha'nın Pingala'nın çalışması üzerine yaptığı yorum, Fibonacci dizisi ve Pascal üçgeni ile ilgili çalışmaları içerir ve bir matrisin oluşumunu tanımlar.
12. yüzyılda, Bhāskara II güney Hindistan'da yaşadı ve o zamanlar bilinen tüm matematik dalları üzerine kapsamlı bir şekilde yazdı. Çalışması, sonsuz küçüklere eşdeğer veya yaklaşık olarak eşdeğer matematiksel nesneler, türevler, ortalama değer teoremi ve sinüs fonksiyonunun türevini içerir. Analizin icadının matematik tarihçileri arasında ne ölçüde tartışmalı bir konu olduğunu tahmin etti.
14. yüzyılda, Kerala Matematik Okulu'nun kurucusu olan , buldu ve ondan faydalanarak π'nin ilk 21 basamak değerini 3,14159265359 olarak hesaplayan dönüştürülmüş bir seri elde etti. Madhava ayrıca arktanjantı belirlemek için , sinüs ve kosinüsü belirlemek için , sinüs ve kosinüs fonksiyonları için buldu. 16. yüzyılda , Kerala Okulu'nun Yukti-bhāṣā’daki gelişmelerinin ve teoremlerinin çoğunu birleştirdi. Analizin temellerini atan Kerala Okulunun ilerlemelerinin 16. yüzyılda Avrupa'ya aktarıldığı ileri sürülmüştür. Cizvit misyonerler ve tüccarlar aracılığıyla o zamanlar antik Muziris limanı çevresinde faaliyet gösterdiler ve sonuç olarak, analiz ve hesaplamadaki sonraki Avrupa gelişmelerini doğrudan etkilediler. Bununla birlikte, diğer bilim adamları Kerala Okulu'nun sistematik bir türev ve integral teorisi formüle etmediğini ve sonuçlarının Kerala dışına iletildiğine dair doğrudan kanıtlar olmadığını savunuyorlar.
İslam
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTh5THpJekwwbHRZV2RsTFVGc0xVdHBkQ1ZETkNVNE1XSmZZV3d0YlhVbFJURWxRamdsUVVKMFlTVkZNU1ZDT1NWQk0yRnlYMllsUXpRbFFVSmZKVVV4SlVJNEpVRTFhWE1sUXpRbE9ERmlYMkZzTFNWRE5DVTVSbUZpY2w5M1lTMXNMVzExY1NWRE5DVTRNV0poYkdFdWFuQm5Mekl5TUhCNExVbHRZV2RsTFVGc0xVdHBkQ1ZETkNVNE1XSmZZV3d0YlhVbFJURWxRamdsUVVKMFlTVkZNU1ZDT1NWQk0yRnlYMllsUXpRbFFVSmZKVVV4SlVJNEpVRTFhWE1sUXpRbE9ERmlYMkZzTFNWRE5DVTVSbUZpY2w5M1lTMXNMVzExY1NWRE5DVTRNV0poYkdFdWFuQm4uanBn.jpg)
8. yüzyılda İran, Orta Doğu, Orta Asya, Kuzey Afrika, İberya ve Hindistan'ın bazı bölgelerinde kurulan İslam İmparatorluğu, matematiğe önemli katkılarda bulundu. Matematikle ilgili İslami metinlerin çoğu Arapça yazılmış olsa da, çoğu Araplar tarafından yazılmamıştır, çünkü Yunancanın Helenistik dünyadaki durumuna çok benzer şekilde Arapça da o zaman İslam dünyasında Arap olmayan bilginlerin yazı dili olarak kullanılmıştır. Arapların yanı sıra Persler de Matematik dünyasına katkıda bulundular.
9. yüzyılda, İranlı matematikçi Ebû Ca'fer Muhammed bin Mûsâ el-Hârizmî, Hint-Arap rakamları ve denklem çözme yöntemleri üzerine birkaç önemli kitap yazdı. El-Kindi'nin çalışmaları ile birlikte yaklaşık 825'te yazdığı Hint rakamları ile hesap üzerine (İngilizce: On the Calculation with Hindu Numerals) adlı kitabı Hint matematiğinin ve Hint rakamlarının Batı'ya yayılmasında etkili oldu. Algoritma kelimesi, isminin Latinleştirilmesi olan Algoritmi'den ve cebir kelimesi de eserlerinden biri olan Cebir ve Denklem Hesabı Üzerine Özet Kitap (Arapça: El'Kitab'ül-Muhtasar fi Hısab'il Cebri ve'l-Mukabele, İngilizce: The Compendious Book on Calculation by Completion and Balancing) adlı eserinden türetilmiştir. Pozitif köklü ikinci dereceden denklemlerin cebirsel çözümü için kapsamlı bir açıklama yaptı ve cebiri temel formda ve sadece cebrin kendisi için (dolaylı fayda ve beklentilerden arınmış olarak) öğreten ilk kişi oldu. Ayrıca, çıkarılmış terimlerin bir denklemin diğer tarafına aktarılmasına, yani denklemin zıt taraflarında benzer terimlerin iptaline atıfta bulunarak "indirgeme" ve "dengeleme" nin temel yöntemini tartıştı. Bu Harezmi'nin başlangıçta "el-Cebr" olarak tanımladığı işlemdir. Onun cebiri artık "çözülmesi gereken bir dizi problemle değil, kombinasyonların denklemler için olası tüm prototipleri vermesi gereken ilkel terimlerle başlayan ve bundan böyle açıkça çalışmanın gerçek amacını oluşturan bir açıklama" ile ilgileniyordu. Ayrıca sadece kendi iyiliği için bir denklem üzerinde çalıştı ve "genel bir şekilde, basitçe bir problem çözme sırasında ortaya çıkmasa bile, ancak özellikle problem sınıflarını belirli ve sonsuz olarak adlandırmıştır."
Mısır'da , cebri irrasyonel sayılar kümesine genişletti, karekökleri ve dördüncü kökleri ikinci dereceden denklemlere çözümler ve katsayılar olarak kabul etti. Ayrıca, üç bilinmeyen değişkenli, üç doğrusal olmayan eşzamanlı denklemi çözmek için kullanılan teknikleri geliştirdi. Çalışmalarının benzersiz bir özelliği, 2676 çözüm bulduğu bir tanesi de dahil olmak üzere, bazı problemlerin olası tüm çözümlerini bulmaya çalışmaktı. Eserleri cebirin gelişimi için önemli bir temel oluşturdu ve El-Kereci ve Fibonacci gibi daha sonraki matematikçileri etkiledi.
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTgyTHpZeEwxWnZiSFZ0WlMxQmJHaGhlbVZ1TG5OMlp5OHlNakJ3ZUMxV2IyeDFiV1V0UVd4b1lYcGxiaTV6ZG1jdWNHNW4ucG5n.png)
Cebirdeki diğer gelişmeler, El-Kereci tarafından, metodolojiyi bilinmeyen büyüklüklerin tam sayı güçlerini ve tam sayı köklerini içerecek şekilde genişlettiği al-Fakhri incelemesinde yapılmıştır. Matematiksel tümevarımla ispata yakın bir çalışma, El-Kereci tarafından MS 1000 civarında yazılan ve onun Binom teoremini, Pascal üçgenini ve integral küplerin toplamını kanıtlamak için kullandığı bir kitapta ortaya çıkmıştır. Matematik tarihçisi F. Woepcke, El-Kereci'yi "cebirsel hesap teorisini ortaya atan ilk kişi" olarak övdü. Ayrıca 10. yüzyılda Ebu Vefa, Diophantus'un eserlerini Arapçaya çevirdi. İbn-i Heysem, herhangi bir integral kuvvetin toplamının genel formülünü belirlemek için kolayca genelleştirilebilen bir yöntem kullanarak dördüncü kuvvetlerin toplamı için formül türeten ilk matematikçiydi. Bir paraboloidin hacmini bulmak için bir integral hesabı gerçekleştirdi ve sonucunu dördüncü dereceye kadar polinomların integralleri için genelleştirebildi. Böylece, polinomların integralleri için genel bir formül bulmaya yaklaştı, ancak dördüncü dereceden daha yüksek herhangi bir polinomla ilgilenmedi.
11. yüzyılın sonlarında, Ömer Hayyam, Öklid'in Elemanları (İngilizce: Elements) 'nda, özellikle de paralellik postülatında kusurlar olarak algıladığı şeyler hakkında bir kitap olan Öklid'deki Zorlukların Tartışmaları İngilizce: Discussions of the Difficulties in Euclid 'nı yazdı. Ayrıca kübik denklemlerin genel geometrik çözümünü bulan ilk kişi oydu. Takvim reformunda da çok etkili oldu.
13. yüzyılda Nasîrüddin Tûsî küresel trigonometride ilerleme kaydetti. Ayrıca Öklid'in paralellik postülatı üzerine etkili çalışmalar yazdı. 15. yüzyılda, Gıyaseddin El-Kaşi, π'nin değerini 16. ondalık basamağa kadar doğru hesapladı. Kaşi ayrıca, yüzyıllar sonra Ruffini ve Horner tarafından verilen yöntemlerin özel bir durumu olan n'inci kökleri hesaplamak için bir algoritmaya sahipti.
Müslüman matematikçilerin bu dönemdeki diğer başarıları arasında Arap rakamlarına ondalık nokta notasyonunun eklenmesi, sinüsün yanı sıra tüm modern trigonometrik fonksiyonların keşfi, el-Kindi'nin kriptanaliz ve frekans analizi ile ilgili çalışmaları, İbn-Heysem tarafından analitik geometrinin gelişimi, Ömer Hayyam tarafından cebirsel geometrinin başlangıcı ve tarafından cebirsel bir notasyonun geliştirilmesi vardır.
15. yüzyıldan itibaren Osmanlı İmparatorluğu ve Safevi İmparatorluğu döneminde İslam matematiğinin gelişimi durağanlaştı.
Maya
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTh5THpJMUwwMWhlV0ZmU0dsbGNtOW5iSGx3YUhOZlJtbG5YelF3TG1wd1p5OHlNakJ3ZUMxTllYbGhYMGhwWlhKdloyeDVjR2h6WDBacFoxODBNQzVxY0djPS5qcGc=.jpg)
Kolomb Öncesi Amerika'da, MS 1. binyılda Meksika ve Orta Amerika'da gelişen Maya uygarlığı, coğrafi izolasyonu nedeniyle mevcut Avrupa, Mısır ve Asya matematiklerinden tamamen bağımsız olan benzersiz bir matematik geleneği geliştirdi. Maya rakamları, çoğu modern kültür tarafından kullanılan ondalık sistemin temelini oluşturan onluk bir taban yerine, vigesimal sistem olan 20 tabanını kullandı. Mayalar, Maya takvimini oluşturmak için matematiği kullandılar ve kendi doğal Maya astronomilerindeki astronomik olayları tahmin ettiler. Pek çok çağdaş kültürün matematiğine sıfır kavramı girmek zorunda kalınca, Mayalar bunun için standart bir sembol geliştirdiler.
Ortaçağ Avrupası
Orta Çağ Avrupası'nın matematiğe ilgisi, modern matematikçilerinkinden oldukça farklı kaygılardan kaynaklanıyordu. İtici unsurlardan biri, matematiğin, yaratılan doğa düzenini anlamanın anahtarı olduğu inancıydı. Bu düşünce, sıklıkla Platon'un Timaeus 'u ve İncil pasajında (Bilgelik Kitabı-Book of Wisdom-'nda) "Tanrı her şeyi ölçü, sayı ve ağırlık olarak buyurmuştur" ifadesine dayandırıldı.
Boethius, aritmetik, geometri, astronomi ve müzik çalışmalarını tanımlamak için quadrivium terimini icat ettiğinde 6. yüzyılda müfredatta matematik için bir yer sağladı. Nicomachus'un Yunanca Aritmetiğe Giriş İngilizce: Introduction to Arithmetic 'inden özgür bir çeviri olan De Institute arithmetica 'yı yazdı. Ayrıca De corpore musica, Yunan kaynaklarından türetilmiştir. Öklid'in Elemanlar 'ından bir dizi alıntı yapmıştır. Çalışmaları pratik olmaktan çok teorikti ve Yunanca ve Arapça matematik çalışmalarının iyileşmesine kadar matematiksel çalışmanın temelini oluşturdu.
12. yüzyılda, Avrupalı akademisyenler, El-Harizmi'nin, tarafından Latinceye çevrilen Cebir ve Denklem Hesabı Üzerine Özet Kitap (Arapça: El'Kitab'ül-Muhtasar fi Hısab'il Cebri ve'l-Mukabele, İngilizce: The Compendious Book on Calculation by Completion and Balancing) adlı eserini ve , ve tarafından çevrilen Öklid'in Elemanlar 'ının tam metni dahil olmak üzere bilimsel Arapça metinler aramak için İspanya ve Sicilya'ya gittiler. Bunlar ve diğer yeni kaynaklar matematiğin yenilenmesini ateşledi.
Şimdi Fibonacci olarak bilinen Pisa'lı Leonardo, tüccar babasıyla şimdiki Cezayir'in Béjaïa kentine yaptığı bir yolculukta Hint-Arap rakamlarını tesadüfen öğrendi. (Avrupa o zaman hala Roma rakamlarını kullanıyordu.) Orada, Hint-Arap rakamlarının konumsal gösterimi nedeniyle çok daha verimli olan ve ticareti büyük ölçüde kolaylaştıran bir aritmetik sistemini (özellikle algorism - Arap rakamları sistemi) gözlemledi. Leonardo, 1202'de Liber Abaci 'yi yazarak (1254'te güncellendi) tekniği Avrupa'ya tanıttı ve onu popülerleştirmek için uzun bir dönem başlattı. Kitap ayrıca Avrupa'ya, metinde dikkate değer olmayan bir örnek olarak kullanılan ve şimdi Fibonacci dizisi olarak bilinen (bundan önce yüzlerce yıldır Hint matematikçiler tarafından biliniyordu) diziyi tanıttı.
14. yüzyıl, çok çeşitli problemleri araştırmak için yeni matematiksel kavramların geliştirilmesine tanık oldu. Önemli bir katkı da yerel hareket (local motion) matematiğinin gelişmesiydi.
, kuvvetin (F), dirence (R) oranı geometrik oranda arttıkça hızın (V) aritmetik oranda arttığını öne sürdü. Bradwardine bunu bir dizi özel örnekle ifade etti, ancak logaritma henüz tasarlanmamış olmasına rağmen, sonucunu içinde bulunulan döneme uygun düşmeyen bir biçimde şöyle yazarak ifade edebiliriz: V = log (F / R). Bradwardine'in analizi, el-Kindi ve Villanova'lı Arnald tarafından bileşik ilaçların doğasını farklı bir fiziksel problemle ölçmek için kullanılan matematiksel bir tekniğin aktarılmasına bir örnektir.
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTh6THpNMUwwOXlaWE50WlM1cWNHY3ZNakl3Y0hndFQzSmxjMjFsTG1wd1p3PT0uanBn.jpg)
14. yüzyıl Oxford Hesaplayıcılarından biri olan , diferansiyel hesap ve limit kavramından yoksun, "bir cisim tarafından tanımlanan bir yol boyunda eğer ... o, aynı hızda düzgün olarak ve verilen anda hareket ederse" anlık hızı ölçmeyi önerdi.
Heytesbury ve diğerleri, tekdüze hızlandırılmış harekete geçen bir cismin katettiği mesafeyi matematiksel olarak belirlediler (günümüzde integral ile çözüldü), "[hızı] eşit olarak artan veya azalan hareketli bir cisim, eğer ortalama [hız] derecesiyle aynı anda sürekli hareket ediyor olsaydı belirli bir zamanda tamamen eşit bir [mesafe] katedecekti".
Paris Üniversitesi'nden Nicole Oresme ve İtalyan , sabit ivmeyi gösteren çizginin altındaki alanın kat edilen toplam mesafeyi temsil ettiğini öne sürerek, bu ilişkinin grafiksel gösterimini bağımsız olarak sağladılar. Öklid'in Elemanları üzerine daha sonraki bir matematiksel yorumda, Oresme, daha ayrıntılı bir genel analiz yaptı ve bu analizde, bir cismin her ardışık zaman artışında, tek sayılar olarak artan herhangi bir nitelikte bir artış elde edeceğini gösterdi. Öklid, tek sayıların toplamının kare sayılar olduğunu gösterdiği için, cismin kazandığı toplam nitelik zamanın karesi olarak artar.
Rönesans
Rönesans döneminde matematiğin ve muhasebenin gelişimi iç içe geçmişti. Cebir ve muhasebe arasında doğrudan bir ilişki bulunmamakla birlikte, konuların öğretimi ve yayınlanan kitaplar, genellikle ticaret ve alım-satım için yararlı becerileri öğrendikleri yer olan hesap okullarına (Flanders ve Almanya'da) veya abaküs okullarına (İtalya'da abbaco olarak bilinir) gönderilen tüccar çocuklarına yöneliktir. Defter tutma işlemlerini gerçekleştirirken muhtemelen cebire ihtiyaç yoktur, ancak karmaşık takas işlemleri veya bileşik faizin hesaplanması için temel bir aritmetik bilgisi zorunluydu ve cebir bilgisi çok faydalıydı.
Piero della Francesca (y. 1415-1492) uzay geometri ve doğrusal perspektif üzerine kitaplar yazdı, bunlara De Prospectiva Pingendi (Resim için Perspektif Üzerine, On Perspective for Painting), Trattato d'Abaco (Abaküs İncelemesi, Abacus Treatise) ve De corporibus regularibus (Düzgün Katılar, Regular Solids) dahildir.
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTh5THpKaEwxQmhZMmx2YkdrdWFuQm5Mekl5TUhCNExWQmhZMmx2YkdrdWFuQm4uanBn.jpg)
Luca Pacioli'nin İtalyanca: Summa de Arithmetica, Geometria, Proportioni et Proportionalità (İngilizce: Review of Arithmetic, Geometry, Ratio and Proportion, Türkçe: Aritmetik, Geometri, Oran ve Orantı İncelemesi) adlı eseri ilk olarak 1494'te Venedik'te basılmış ve yayınlanmıştır. Defter tutma üzerine 27 sayfalık bir inceleme içeriyordu, İtalyanca: Particularis de Computis et Scripturis (İngilizce: Details of Calculation and Recording, Türkçe: Hesaplama ve Kayıt Tutma Ayrıntıları). Öncelikle kitap bir referans metnidir, içerdiği matematiksel bulmacalardan bir zevk kaynağı olarak ve oğullarının eğitimine yardımcı olmak için kullanan tüccarlar için yazılmış, esas olarak satılmıştır.Summa Arithmetica 'da Pacioli, artı ve eksi sembollerini ilk kez basılı bir kitapta tanıttı, semboller İtalyan Rönesans matematiğinde standart gösterim haline geldi. Summa Arithmetica aynı zamanda cebir içeren İtalya'da basılan ilk bilinen kitaptı. Pacioli fikirlerinin çoğunu intihal yaptığı Piero Della Francesca'dan aldı.
İtalya'da, 16. yüzyılın ilk yarısında, Scipione del Ferro ve Niccolò Fontana Tartaglia kübik denklemler için çözümler keşfetti. Gerolamo Cardano, bunları öğrencisi Lodovico Ferrari tarafından keşfedilen dördüncü derece denklemler için bir çözümle birlikte 1545 tarihli Ars Magna adlı kitabında yayınladı. 1572'de Rafael Bombelli, Cardano'nun kübik denklemleri çözme formülünde ortaya çıkabilecek hayali niceliklerle nasıl başa çıkılacağını gösterdiği L'Algebra kitabını yayınladı.
'in ilk kez 1585'te Hollandaca yayınlanan De Thiende (İngilizce: the art of tenths, Türkçe: ondalıkların sanatı) adlı kitabı, ondalık gösterimin ilk sistematik işleyişini içeriyordu ve bu, daha sonra gerçek sayı sistemi üzerindeki tüm çalışmaları etkiledi.
Trigonometri, navigasyon gereksinimi ve geniş alanların doğru haritalarına duyulan artan ihtiyaç nedeniyle matematiğin önemli bir dalı haline geldi. Bu kelimeyi ilk kullanan , 1595'te Trigonometria 'sını yayınladı. Regiomontanus'un sinüs ve kosinüs tablosu 1533'te yayınlandı.
Rönesans döneminde sanatçıların doğal dünyayı gerçekçi bir şekilde temsil etme arzusu, Yunanların yeniden keşfedilen felsefesiyle birlikte sanatçıları matematik çalışmaya yöneltti. Onlar aynı zamanda o zamanın mühendisleri ve mimarlarıydılar ve her halükarda matematiğe ihtiyaçları vardı. Perspektifte resim sanatı ve bununla ilgili geometrideki gelişmeler yoğun bir şekilde çalışıldı.
Bilimsel Devrim Sırasında Matematik
17. yüzyıl
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTlqTDJObEwwZHZkSFJtY21sbFpGOVhhV3hvWld4dFgweGxhV0p1YVhvbE1rTmZRbVZ5Ym1oaGNtUmZRMmh5YVhOMGIzQm9YMFp5WVc1amEyVXVhbkJuTHpFM01IQjRMVWR2ZEhSbWNtbGxaRjlYYVd4b1pXeHRYMHhsYVdKdWFYb2xNa05mUW1WeWJtaGhjbVJmUTJoeWFYTjBiM0JvWDBaeVlXNWphMlV1YW5Cbi5qcGc=.jpg)
17. yüzyılda, Avrupa'da matematiksel ve bilimsel fikirlerde benzeri görülmemiş bir artış görüldü. Galileo, Hollanda'dan ithal edilen ve bir oyuncaktan esinlenen bir teleskop kullanarak Jüpiter'in uydularını bu gezegen çevresindeki yörüngede gözlemledi. Tycho Brahe, gökyüzündeki gezegenlerin konumlarını tanımlayan muazzam miktarda matematiksel veri toplamıştı. Johannes Kepler, Brahe'nin asistanı olarak pozisyonu sayesinde, gezegensel hareket konusuna ilk kez maruz kaldı ve ciddi bir şekilde etkileşime girdi. Kepler'in hesaplamaları, John Napier ve Jost Bürgi'nin çağdaş logaritma icadı ile daha basit hale getirildi. Kepler, gezegen hareketinin matematiksel yasalarını formüle etmeyi başardı. René Descartes (1596–1650) tarafından geliştirilen analitik geometri, bu yörüngelerin Kartezyen koordinatlarda bir grafik üzerinde çizilmesine imkan verdi.
Birçok öncülünün daha önceki çalışmalarına dayanarak, Isaac Newton, Kepler'in Yasalarını açıklayan fizik yasalarını keşfetti ve şimdi kalkülüs olarak bilinen kavramları bir araya getirdi. 17. yüzyılın tartışmasız en önemli matematikçilerinden biri olan Gottfried Wilhelm Leibniz bağımsız olarak bugün hala kullanılmakta olan kalkülüs ve kalkülüs notasyonunu geliştirdi. Bilim ve matematik, yakında tüm dünyaya yayılacak olan uluslararası bir çaba haline geldi.
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTltTDJZekwxQnBaWEp5WlY5a1pWOUdaWEp0WVhRdWFuQm5MekUzTUhCNExWQnBaWEp5WlY5a1pWOUdaWEp0WVhRdWFuQm4uanBn.jpg)
Matematiğin göklerdeki çalışmalara uygulanmasının yanı sıra, Pierre de Fermat ve Blaise Pascal'ın yazışmaları ile uygulamalı matematik yeni alanlara doğru genişlemeye başlamıştır. Pascal ve Fermat, bir kumar oyunu üzerine tartışmalarında olasılık teorisi ve buna karşılık gelen kombinatorik kurallarının araştırılması için zemin hazırladı. Pascal, bahse girmesiyle, başarı olasılığı küçük olsa bile ödüllerin sonsuz olduğu gerekçesiyle, yeni gelişen olasılık teorisini dine adanmış bir yaşamı savunmak için kullanmaya çalıştı. Bu, bir anlamda, fayda teorisinin 18. – 19. yüzyıldaki gelişiminin habercisiydi.
18. yüzyıl
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTlrTDJRM0wweGxiMjVvWVhKa1gwVjFiR1Z5TG1wd1p5OHhOekJ3ZUMxTVpXOXVhR0Z5WkY5RmRXeGxjaTVxY0djPS5qcGc=.jpg)
18. yüzyılın en etkili matematikçisi muhtemelen Leonhard Euler'di. Katkıları, Königsberg'in Yedi Köprüsü problemi ile graf teorisi çalışmasının kurulmasından, birçok modern matematiksel terim ve gösterimi standartlaştırmaya kadar uzanmaktadır. Örneğin, eksi 1'in karekökünü i sembolüyle adlandırdı ve bir dairenin çevresinin çapına oranını belirtmek için Yunanca harfinin kullanımını popüler hale getirdi. Topoloji, graf teorisi, kalkülüs, kombinatorik ve karmaşık analiz çalışmalarına, adını verdiği çok sayıda teorem ve notasyonla kanıtlandığı üzere çok sayıda katkı yaptı.
18. yüzyılın diğer önemli Avrupalı matematikçileri arasında sayı teorisi, cebir, diferansiyel hesap ve varyasyonlar hesabında öncü çalışmalar yapan Joseph Louis Lagrange ve Napolyon çağında gök mekaniğinin temelleri ve istatistik üzerine önemli çalışmalar yapan Laplace yer alıyor.
Modern
19. yüzyıl
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTg1THpsaUwwTmhjbXhmUm5KcFpXUnlhV05vWDBkaGRYTnpMbXB3Wnk4eE56QndlQzFEWVhKc1gwWnlhV1ZrY21samFGOUhZWFZ6Y3k1cWNHYz0uanBn.jpg)
19. yüzyıl boyunca matematik giderek daha soyut hale geldi. Carl Friedrich Gauss (1777–1855) bu eğilimi özetler. Bilime birçok katkısını bir kenara bırakarak, karmaşık değişkenlerin fonksiyonları, geometri ve serilerin yakınsaması üzerine devrim niteliğinde çalışmalar yaptı. Ayrıca, cebirin temel teoreminin ve ikinci dereceden karşılıklılık yasasının tatmin edici ilk kanıtlarını verdi.
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTgzTHpjNEwwNXZibVYxWTJ4cFpDNXpkbWN2TXpNd2NIZ3RUbTl1WlhWamJHbGtMbk4yWnk1d2JtYz0ucG5n.png)
Bu yüzyıl, Öklid geometrisinin paralellik postülatının artık geçerli olmadığı, Öklid dışı geometrinin iki formunun gelişimini gördü. Rus matematikçi Nikolai Ivanovich Lobachevsky ve rakibi Macar matematikçi János Bolyai, paralelliklerin benzersizliğinin artık geçerli olmadığı hiperbolik geometriyi bağımsız olarak tanımladı ve inceledi. Bu geometride, bir üçgendeki açıların toplamı 180°'den azdır. Eliptik geometri, 19. yüzyılda Alman matematikçi Bernhard Riemann tarafından geliştirildi; burada hiçbir paralel bulunamaz ve bir üçgenin iç açıların toplamı 180°'den fazladır. Riemann ayrıca üç tip geometriyi birleştiren ve büyük ölçüde genelleyen Riemann geometrisini geliştirdi ve eğri ile yüzey düşüncelerini genelleştiren bir manifold kavramını tanımladı.
19. yüzyıl, soyut cebirin başlangıcına dair büyük bir uğraşa tanık oldu. Almanya'daki , vektör uzaylarının ilk versiyonunu verdi. İrlanda'daki William Rowan Hamilton değişmeli olmayan cebir geliştirdi. İngiliz matematikçi George Boole, kısa bir süre sonra Boole cebri olarak adlandırılan, rakamlarının sadece 0 ve 1 olduğu bir cebir geliştirdi. Boole cebri, matematiksel mantığın başlangıç noktasıdır ve elektrik mühendisliği ve bilgisayar bilimlerinde önemli uygulamaları vardır. Augustin-Louis Cauchy, Bernhard Riemann ve Karl Weierstrass, kalkülüsü daha titiz bir şekilde yeniden formüle etti.
Ayrıca ilk defa matematiğin sınırları araştırıldı. Norveçli Niels Henrik Abel ve bir Fransız olan Évariste Galois, dörtten büyük derecedeki polinom denklemlerini çözmek için genel bir cebirsel yöntem olmadığını kanıtladılar (). Diğer 19. yüzyıl matematikçileri bunu, tek başına cetvel ve pergelle, verilen bir açıyı üçe bölmek, belirli bir küpün hacminin iki katı hacme sahip bir küp oluşturmak veya belirli bir alana sahip daireye eşit alana sahip bir kare oluşturmak için yeterli olmadığını kanıtlarken kullandılar. Antik Yunanlardan beri matematikçiler bu problemlerin hepsini boşuna çözmeye çalıştılar. Öte yandan, geometride üç boyutun sınırlaması, 19. yüzyılda parametre uzayı ve hiper karmaşık sayılar dikkate alınarak aşıldı.
Abel ve Galois'in çeşitli polinom denklemlerinin çözümlerine yönelik araştırmaları, grup teorisinin ve soyut cebirin ilişkili alanlarının daha fazla gelişmesi için zemin hazırladı. 20. yüzyılda fizikçiler ve diğer bilim adamları, grup teorisini simetriyi incelemenin ideal yolu olarak gördüler.
19. yüzyılın sonlarında, Georg Cantor sonsuzluk kavramının titiz bir şekilde ele alınmasını sağlayan ve neredeyse tüm matematiğin ortak dili haline gelen küme teorisinin ilk temellerini attı. Cantor'un küme teorisi ve matematiksel mantığın Peano, , David Hilbert, Bertrand Russell ve A.N. Whitehead'in ellerinde yükselmesi, matematiğin temelleri üzerine uzun soluklu bir tartışma başlattı.
19. yüzyıl, bir dizi ulusal matematik toplumunun kurulmasına tanık oldu: 1865'te , 1872'de Société Mathématique de France, 1884'te , 1883'te ve 1888'de Amerikan Matematik Topluluğu kuruldu. İlk uluslararası, özel ilgi toplumu olan Kuaterniyon Derneği, bir vektör tartışması bağlamında 1899'da kuruldu.
1897'de Hensel p-sel sayıları tanıttı.
20. yüzyıl
20. yüzyılda matematik büyük bir meslek haline geldi. Her yıl, matematikte binlerce yeni doktora ödülü verildi ve hem öğretimde hem de endüstride matematikle ilgili işler mevcuttu. Klein'in matematiğin alanlarını ve uygulamalarını kataloglama çalışması yapılmıştır.
David Hilbert, 1900'de Uluslararası Matematikçiler Kongresi'nde yaptığı bir konuşmada matematikte çözülmemiş 23 problemin bir listesini çıkardı. Matematiğin birçok alanını kapsayan bu problemler, 20. yüzyıl matematiğinin çoğu için merkezi bir odak noktası oluşturdu. Bugün 10 tanesi çözüldü, 7 tanesi kısmen çözüldü ve 2 tanesi hala açıktır. Kalan 4 tanesi çözülmüş ya da çözülmemiş olarak ifade edilemeyecek kadar genel hatlarıyla formüle edilmiştir.
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTg0THpoaEwwWnZkWEpmUTI5c2IzVnlYMDFoY0Y5RmVHRnRjR3hsTG5OMlp5OHhOekJ3ZUMxR2IzVnlYME52Ykc5MWNsOU5ZWEJmUlhoaGJYQnNaUzV6ZG1jdWNHNW4ucG5n.png)
Önemli tarihsel varsayımlar nihayet kanıtlandı. 1976'da ve , o zamanlar bir bilgisayarın bunu yapması tartışmalı olan dört renk teoremini ispatladılar. Andrew Wiles, başkalarının çalışmalarını temel alarak 1995 yılında Fermat'nın son teoremi kanıtladı. ve Kurt Gödel, süreklilik hipotezinin küme teorisinin standart aksiyomlarından bağımsız olduğunu (ne kanıtlanabilir ne de çürütülebilir) kanıtladı. 1998'de , kanıtladı.
Eşi görülmemiş büyüklük ve kapsamda matematiksel işbirlikleri gerçekleşti. Bir örnek olarak, 1955 ile 2004 yılları arasında ispatı yaklaşık 100 yazarın 500 küsur dergi makalesini gerektiren ve on binlerce sayfayı dolduran sonlu basit grupların sınıflandırılmasıdır ("muazzam teorem" olarak da adlandırılır). "Nicolas Bourbaki" takma adıyla yayın yapan ve André Weil'in de aralarında bulunduğu bir grup Fransız matematikçi, bilinen tüm matematiği tutarlı ve titiz bir bütün olarak açıklamaya çalıştı. Elde edilen birkaç düzine cilt, matematik eğitimi üzerinde tartışmalı bir etkiye sahipti.
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTh5THpJNEwxSmxiR0YwYVhacGMzUnBZMTl3Y21WalpYTnphVzl1TG5OMlp5OHlNakJ3ZUMxU1pXeGhkR2wyYVhOMGFXTmZjSEpsWTJWemMybHZiaTV6ZG1jdWNHNW4ucG5n.png)
Albert Einstein, genel görelilik teorisinde kullanmasıyla diferansiyel geometri hak ettiği yere geldi. Matematiksel mantık, topoloji ve John von Neumann'ın oyun teorisi gibi tamamen yeni matematik alanları, matematiksel yöntemlerle cevaplanabilecek soru türlerini değiştirdi. Her türlü yapı, aksiyomlar kullanılarak soyutlandı ve metrik uzaylar, topolojik uzaylar vb. gibi isimler verildi. Matematikçilerin yaptığı gibi, soyut bir yapı kavramının kendisi soyutlandı ve kategori teorisine yol açtı. Grothendieck ve Serre demet teorisini kullanarak cebirsel geometriyi yeniden biçimlendirdi. Poincaré'nin 1890'larda başlattığı dinamik sistemlerin nitel çalışmasında büyük ilerlemeler kaydedildi. Ölçü teorisi, 19. yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyılın başlarında geliştirilmiştir. Ölçülerin uygulamaları arasında Lebesgue integrali, Kolmogorov'un olasılık teorisinin belitleştirilmesi ve ergodik teori bulunur. Düğüm teorisi büyük ölçüde genişledi. Kuantum mekaniği, fonksiyonel analizin geliştirilmesine yol açtı. Diğer yeni alanlar arasında Laurent Schwartz'ın dağılım teorisi, sabit nokta teorisi, tekillik teorisi, René Thom'un felaket teorisi, model teorisi ve Mandelbrot'un fraktalleri bulunmaktadır. Lie grupları ve Lie cebirleri ile Lie teorisi ana çalışma alanlarından biri haline geldi.
Abraham Robinson tarafından sunulan standart dışı analiz, gerçek sayılar alanını sonsuz küçük ve sonsuz büyüklükleri içeren Hiperreal sayılara doğru genişleterek, limit teorisi lehine itibarını yitirmiş olan kalkülüs için sonsuz küçük yaklaşımı rehabilite etti. Daha da büyük bir sayı sistemi olan gerçeküstü sayılar, kombinatoryal oyunlarla bağlantılı olarak John Horton Conway tarafından keşfedildi.
Bilgisayarların, önce mekanik analog makinelerde ve ardından dijital elektronik makinelerde geliştirilmesi ve sürekli iyileştirilmesi, endüstrinin seri üretimi, dağıtımı ve iletişimi kolaylaştırmak için gittikçe daha fazla miktarda veriyle uğraşmasına izin verdi ve bununla başa çıkmak için yeni matematik alanları geliştirildi: Alan Turing'in hesaplanabilirlik teorisi; karmaşıklık teorisi; Derrick Henry Lehmer'in sayı teorisini ve Lucas-Lehmer testini ilerletmek için ENIAC'ı kullanması; Rózsa Péter'in özyinelemeli fonksiyon teorisi; Claude Shannon'un bilgi teorisi; sinyal işleme; veri analizi; optimizasyon ve yöneylem araştırmasının diğer alanları. Önceki yüzyıllarda matematiksel odakların çoğu hesap ve sürekli fonksiyonlar üzerindeydi, ancak hesaplama ve iletişim ağlarının yükselişi, ayrık kavramların artan önemine ve graf teorisi dahil kombinatoriklerin genişlemesine yol açtı. Bilgisayarların hızı ve veri işleme yetenekleri, kalem ve kağıt hesaplamalarıyla uğraşmak için çok zaman alan matematik problemlerinin ele alınmasını da sağladı ve bu da sayısal analiz ve sembolik hesaplama gibi alanlara yol açtı. 20. yüzyılın en önemli yöntem ve algoritmalarından bazıları şunlardır: simpleks algoritma, hızlı Fourier dönüşümü, hata düzeltme kodları, kontrol teorisinden Kalman filtresi ve açık anahtar şifrelemesinin RSA algoritması.
Aynı zamanda matematiğin sınırlamaları hakkında derinlemesine kavrayışlar yapıldı. 1929 ve 1930'da, doğal sayılar artı toplama ve çarpma işlemlerinden biri hakkında formüle edilen tüm ifadelerin doğruluğunun veya yanlışlığının karar verilebilir olduğu, yani bir algoritma ile belirlenebileceği kanıtlandı. 1931'de Kurt Gödel, bunun doğal sayılar artı hem toplama hem de çarpma için geçerli olmadığını buldu; Peano aritmetiği olarak bilinen bu sistem aslında tamamlanamazdı. (Peano aritmetiği, asal sayı kavramı da dahil olmak üzere birçok sayı teorisi için yeterlidir.) Gödel'in iki eksiklik teoreminin bir sonucu, Peano aritmetiğini (tüm analiz ve geometri dahil) içeren herhangi bir matematiksel sistemde, hakikatin zorunlu olarak kanıtlanması aşmasıdır, yani sistem içinde kanıtlanamayan gerçek ifadeler vardır. Bu nedenle matematik matematiksel mantığa indirgenemez ve David Hilbert'in tüm matematiği eksiksiz ve tutarlı hale getirme hayalinin yeniden formüle edilmesi gerekir.
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTlqTDJOakwwZGhiVzFoUVdKelUyMWhiR3hRYkc5MExuQnVaeTh5TWpCd2VDMUhZVzF0WVVGaWMxTnRZV3hzVUd4dmRDNXdibWM9LnBuZw==.png)
20. yüzyıl matematiğindeki en renkli şahsiyetlerden biri Srinivasa Aiyangar Ramanujan'dı (1887–1920), süper kompozit sayıların özellikleri, parçalanış fonksiyonu ve asimptotikleri ile sahte teta fonksiyonu dahil olmak üzere 3000'den fazla teoremi varsayan veya kanıtlayan Hint bir otodidakt (kendi kendini yetiştirmiş kimse)'dı. Ayrıca gama fonksiyonları, modüler formlar, ıraksak seriler, hipergeometrik seriler ve asal sayı teorisi alanlarında da büyük araştırmalar yaptı.
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTgwTHpRNEwxTnlhVzVwZG1GellWOVNZVzFoYm5WcVlXNWZNakF4TWw5emRHRnRjRjl2Wmw5SmJtUnBZUzVxY0djdk1qSXdjSGd0VTNKcGJtbDJZWE5oWDFKaGJXRnVkV3BoYmw4eU1ERXlYM04wWVcxd1gyOW1YMGx1WkdsaExtcHdadz09LmpwZw==.jpg)
Paul Erdős, yüzlerce kişiyle birlikte çalışarak tarihteki diğer matematikçilerden daha fazla makale yayınladı. Matematikçilerin, matematikçileri bir Erdős sayısına götüren Kevin Bacon Oyununa eşdeğer bir oyunu vardır. Bu sayı, matematiksel makalelerin ortak yazarlığı ile ölçülen, bir kişi ile Paul Erdős arasındaki "işbirlikçi mesafeyi" açıklar.
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTgxTHpVMEwwNXZaWFJvWlhKZkpUSTRjR1YwYVhSbFgybHRZV2RsSlRJNUxuQnVaeTh5TWpCd2VDMU9iMlYwYUdWeVh5VXlPSEJsZEdsMFpWOXBiV0ZuWlNVeU9TNXdibWM9LnBuZw==.png)
Emmy Noether birçokları tarafından matematik tarihindeki en önemli kadın olarak tanımlanmıştır. Halkalar, alanlar ve cebir teorileri üzerinde çalıştı.
Çoğu çalışma alanında olduğu gibi, bilim çağındaki bilgi patlaması uzmanlaşmaya yol açtı: yüzyılın sonunda matematikte yüzlerce uzmanlık alanı vardı ve Matematik Konu Sınıflandırması düzinelerce sayfa uzunluğundaydı. Giderek daha fazla matematik dergisi yayınlandı ve yüzyılın sonunda World Wide Web (İnternet)'in gelişimi çevrimiçi yayıncılığa yol açtı.
21. yüzyıl
2000 yılında Clay Matematik Enstitüsü yedi Milenyum Ödülü Problemini açıkladı ve 2003 yılında Poincaré varsayımı, (matematik kuruluşunu eleştirdiği için ödülü kabul etmeyi reddeden) Grigori Perelman tarafından çözüldü.
Çoğu matematiksel derginin artık çevrimiçi sürümlerinin yanı sıra basılı sürümleri de var ve yalnızca çevrimiçi olan birçok dergi yayınlanıyor. İlk olarak arXiv tarafından yaygınlaştırılan açık erişimli yayıncılığa doğru artan bir eğilim var.
Gelecek
Matematikte pek çok gözlemlenebilir eğilim vardır, bunlardan en önemlisi, konunun daha da büyümesi, bilgisayarların giderek daha önemli ve güçlü olması, matematiğin biyoenformatik uygulamalarının hızla artması, bilim ve endüstri tarafından üretilen verilerin hacmi (büyük veri), bunların bilgisayarlar tarafından işlenmesine/ele alınmasına olanak tanıdı ve kolaylaştırıldı, günümüzde bu durum patlayarak genişlemektedir.
Ayrıca bakınız
Notlar
- ^ a b Boyer 1991, "Euclid of Alexandria" s. 119
- ^ J. Friberg, "Methods and traditions of Babylonian mathematics. Plimpton 322, Pythagorean triples, and the Babylonian triangle parameter equations", Historia Mathematica, 8, 1981, ss. 277–318.
- ^ Neugebauer, Otto (1969) [1957]. The Exact Sciences in Antiquity. Acta Historica Scientiarum Naturalium et Medicinalium. 2. 9. Dover Publications. ss. 1-191. ISBN . (PMID) 14884919. 14 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Eylül 2020. Chap. IV "Egyptian Mathematics and Astronomy", ss. 71–96.
- ^ Turnbull, H. W. (1931). "A Manual of Greek Mathematics". Nature. 128 (3235). s. 5. Bibcode:1931Natur.128..739T. doi:10.1038/128739a0.
- ^ Sir Thomas L. Heath, A Manual of Greek Mathematics, Dover, 1963, s. 1: "Matematik söz konusu olduğunda, bilmek en önemli Yunan katkısıdır, çünkü matematiği ilk bilim yapan Yunanlardır."
- ^ George Gheverghese Joseph, The Crest of the Peacock: Non-European Roots of Mathematics, Penguin Books, London, 1991, ss. 140–48
- ^ Georges Ifrah, Universalgeschichte der Zahlen, Campus, Frankfurt/New York, 1986, ss. 428–37
- ^ Robert Kaplan, "The Nothing That Is: A Natural History of Zero", Allen Lane/The Penguin Press, London, 1999
- ^ "Her olası sayıyı, on sembolden (her sembolün bir basamak değerine ve mutlak bir değere sahip) kullanarak ifade etmenin ustaca yöntemi Hindistan'da ortaya çıktı. Fikir bugünlerde o kadar basit görünüyor ki anlamı ve derin önemi artık takdir edilmiyor. Basitliği, hesaplamayı kolaylaştırması ve aritmetiği en başta yararlı buluşlar arasına yerleştirmesinde yatmaktadır. Bu buluşun önemi, buluşun Antik Çağ'ın en büyük iki adamı Arşimet ve Apollonius'un ötesinde olduğu düşünüldüğünde daha kolay anlaşılır." – Pierre Simon Laplace . 17 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2021.
- ^ , "Geschichte der Mathematik im Mittelalter", Teubner, Leipzig, 1964
- ^ a b "Cornellians at the International Congress of Mathematicians". 13 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Eylül 2020.
- ^ a b Boyer 1991, "Origins" s. 3
- ^ Clark, J. (1975). Africa in Prehistory: Peripheral or Paramount? Man, 10(2), new series, ss.175-198. doi:10.2307/2800493
- ^ "Mathematical Treasure: Ishango Bone". 22 Eylül 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Eylül 2020.
- ^ Williams, Scott W. (2005). . Mathematicians of the African Diaspora. SUNY Buffalo mathematics department. 25 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2006.
- ^ Marshack, Alexander (1991): The Roots of Civilization, Colonial Hill, Mount Kisco, NY.
- ^ Rudman, Peter Strom (2007). How Mathematics Happened: The First 50,000 Years. Prometheus Books. s. 64. ISBN .
- ^ Marshack, A. 1972. The Roots of Civilization: the Cognitive Beginning of Man’s First Art, Symbol and Notation. New York: McGraw-Hil
- ^ Thom, Alexander, and Archie Thom, 1988, "The metrology and geometry of Megalithic Man", ss. 132–51 in C.L.N. Ruggles, ed., Records in Stone: Papers in memory of Alexander Thom. Cambridge University Press. .
- ^ Damerow, Peter (1996). "The Development of Arithmetical Thinking: On the Role of Calculating Aids in Ancient Egyptian & Babylonian Arithmetic". Abstraction & Representation: Essays on the Cultural Evolution of Thinking (Boston Studies in the Philosophy & History of Science). Springer. ISBN . Erişim tarihi: 17 Ağustos 2019.
- ^ Boyer 1991, "Mesopotamia" s. 24
- ^ a b c d e f Boyer 1991, "Mesopotamia" s. 26
- ^ a b c Boyer 1991, "Mesopotamia" s. 25
- ^ a b Boyer 1991, "Mesopotamia" s. 41
- ^ Duncan J. Melville (2003). Third Millennium Chronology 7 Temmuz 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Third Millennium Mathematics. .
- ^ a b Boyer 1991, "Mesopotamia" s. 27
- ^ (1998). Episodes from the Early History of Mathematics. New York: Random House. ss. 30-31.
- ^ Boyer 1991, "Mesopotamia" s. 33
- ^ Boyer 1991, "Mesopotamia" s. 39
- ^ Boyer 1991, "Egypt" s. 11
- ^ Egyptian Unit Fractions 6 Şubat 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde . at MathPages
- ^ . 1 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2020.
- ^ "Egyptian Papyri". www-history.mcs.st-andrews.ac.uk. 19 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2020.
- ^ . www.math.buffalo.edu. 16 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2020.
- ^ Boyer 1991, "Egypt" s. 19
- ^ . www.math.buffalo.edu. 7 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2020.
- ^ Howard Eves, An Introduction to the History of Mathematics, Saunders, 1990,
- ^ Boyer 1991, "The Age of Plato and Aristotle" s. 99
- ^ Martin Bernal, "Animadversions on the Origins of Western Science", ss. 72–83 in Michael H. Shank, ed., The Scientific Enterprise in Antiquity and the Middle Ages, (Chicago: University of Chicago Press) 2000, s. 75.
- ^ Boyer 1991, "Ionia and the Pythagoreans" s. 43
- ^ Boyer 1991, "Ionia and the Pythagoreans" s. 49
- ^ Eves, Howard, An Introduction to the History of Mathematics, Saunders, 1990, .
- ^ Kurt Von Fritz (1945). "The Discovery of Incommensurability by Hippasus of Metapontum". The Annals of Mathematics.
- ^ James R. Choike (1980). "The Pentagram and the Discovery of an Irrational Number". The Two-Year College Mathematics Journal.
- ^ a b Jane Qiu (7 Ocak 2014). "Ancient times table hidden in Chinese bamboo strips". Nature. doi:10.1038/nature.2014.14482. 13 Eylül 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Eylül 2014.
- ^ David E. Smith (1958), History of Mathematics, Volume I: General Survey of the History of Elementary Mathematics, New York: Dover Publications (a reprint of the 1951 publication), , ss. 58, 129.
- ^ David E. Smith (1958), History of Mathematics, Volume I: General Survey of the History of Elementary Mathematics, New York: Dover Publications (a reprint of the 1951 publication), , s. 129.
- ^ Boyer 1991, "The Age of Plato and Aristotle" s. 86
- ^ a b Boyer 1991, "The Age of Plato and Aristotle" s. 88
- ^ Calian, George F. (2014). (PDF). New Europe College. 15 Ekim 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2020.
- ^ Boyer 1991, "The Age of Plato and Aristotle" s. 87
- ^ Boyer 1991, "The Age of Plato and Aristotle" s. 92
- ^ Boyer 1991, "The Age of Plato and Aristotle" s. 93
- ^ Boyer 1991, "The Age of Plato and Aristotle" s. 91
- ^ Boyer 1991, "The Age of Plato and Aristotle" s. 98
- ^ . "One of the Oldest Extant Diagrams from Euclid". University of British Columbia. 4 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2008.
- ^ Boyer 1991, "Euclid of Alexandria" s. 100
- ^ a b Boyer 1991, "Euclid of Alexandria" s. 104
- ^ Howard Eves, An Introduction to the History of Mathematics, Saunders, 1990, s. 141: "No work, except , has been more widely used...."
- ^ Boyer 1991, "Euclid of Alexandria" s. 102
- ^ Boyer 1991, "Archimedes of Syracuse" s. 120
- ^ a b Boyer 1991, "Archimedes of Syracuse" s. 130
- ^ Boyer 1991, "Archimedes of Syracuse" s. 126
- ^ Boyer 1991, "Archimedes of Syracuse" s. 125
- ^ Boyer 1991, "Archimedes of Syracuse" s. 121
- ^ Boyer 1991, "Archimedes of Syracuse" s. 137
- ^ Boyer 1991, "Apollonius of Perga" s. 145
- ^ Boyer 1991, "Apollonius of Perga" s. 146
- ^ Boyer 1991, "Apollonius of Perga" s. 152
- ^ Boyer 1991, "Apollonius of Perga" s. 156
- ^ Boyer 1991, "Greek Trigonometry and Mensuration" s. 161
- ^ a b Boyer 1991, "Greek Trigonometry and Mensuration" s. 175
- ^ Boyer 1991, "Greek Trigonometry and Mensuration" s. 162
- ^ S. C. Roy., Google Kitaplar'da Matematik tarihi. Harwood Publishing, 2007, 131 sayfa.
- ^ Boyer 1991, "Greek Trigonometry and Mensuration" s. 163
- ^ Boyer 1991, "Greek Trigonometry and Mensuration" s. 164
- ^ Boyer 1991, "Greek Trigonometry and Mensuration" s. 168
- ^ Boyer 1991, "Revival and Decline of Greek Mathematics" s. 178
- ^ Boyer 1991, "Revival and Decline of Greek Mathematics" s. 180
- ^ a b Boyer 1991, "Revival and Decline of Greek Mathematics" s. 181
- ^ Boyer 1991, "Revival and Decline of Greek Mathematics" s. 183
- ^ Boyer 1991, "Revival and Decline of Greek Mathematics" ss. 183–90
- ^ Elbert Hubbard, (1894), Little Journeys To The Homes Of Great Teachers, s.176, http://www.gutenberg.org/ebooks/18936 6 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Bernardi, G. (2016). Hypatia of Alexandria (355 or 370 ca. to 415). In The Unforgotten Sisters (ss. 27-36). Springer, Cham.
- ^ . sourcebooks.fordham.edu. 12 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2020.
- ^ Boyer 1991, "Revival and Decline of Greek Mathematics" ss. 190–94
- ^ Boyer 1991, "Revival and Decline of Greek Mathematics" s. 193
- ^ Boyer 1991, "Revival and Decline of Greek Mathematics" s. 194
- ^ Goodman 2016, s. 119
- ^ Cuomo 2001, ss. 194, 204–06
- ^ Cuomo 2001, ss. 192–95
- ^ Goodman 2016, ss. 120–21
- ^ Cuomo 2001, s. 196
- ^ Cuomo 2001, ss. 207–08
- ^ Goodman 2016, ss. 119–20
- ^ Tang 2005, ss. 14–15, 45
- ^ Joyce 1979, s. 256
- ^ Gullberg 1997, s. 17
- ^ Gullberg 1997, ss. 17–18
- ^ Gullberg 1997, s. 18
- ^ Gullberg 1997, ss. 18–19
- ^ Needham & Wang 2000, ss. 281–85
- ^ Needham & Wang 2000, s. 285
- ^ Sleeswyk 1981, ss. 188–200
- ^ Boyer 1991, "China and India" s. 201
- ^ a b c Boyer 1991, "China and India" s. 196
- ^ Katz 2007, ss. 194–99
- ^ Boyer 1991, "China and India" s. 198
- ^ Needham & Wang 1995, ss. 91–92
- ^ Needham & Wang 1995, s. 94
- ^ Needham & Wang 1995, s. 22
- ^ Straffin 1998, s. 164
- ^ Needham & Wang 1995, ss. 99–100
- ^ Berggren, Borwein & Borwein 2004, s. 27
- ^ Crespigny 2007, s. 1050
- ^ a b c Boyer 1991, "China and India" s. 202
- ^ Needham & Wang 1995, ss. 100–01
- ^ Berggren, Borwein & Borwein 2004, ss. 20, 24–26
- ^ Zill, Dennis G.; Wright, Scott; Wright, Warren S. (2009). Calculus: Early Transcendentals. 3. Jones & Bartlett Learning. s. xxvii. ISBN . 21 Nisan 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Eylül 2020. Extract of s. 27 21 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ O'Connor, John J.; Robertson, Edmund F., "Li Zhi", MacTutor Matematik Tarihi arşivi
- ^ a b c Boyer 1991, "China and India" s. 205
- ^ Volkov 2009, ss. 153–56
- ^ Volkov 2009, ss. 154–55
- ^ Volkov 2009, ss. 156–57
- ^ Volkov 2009, s. 155
- ^ Development Of Modern Numerals And Numeral Systems: The Hindu-Arabic system 29 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Encyclopaedia Britannica, Quote: "1, 4 ve 6 Ashoka yazıtlarında bulunur (M.Ö. 3. yüzyıl); 2, 4, 6, 7 ve 9, yaklaşık bir yüzyıl sonra görülür; ve MS 1. veya 2. yüzyıl 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 9 -hepsi bugününkilere önemli ölçüde benzeyen biçimlerde, 2 ve 3, eski = ve ≡'den iyi tanınan el yazısı türevleridir."
- ^ Boyer 1991, "China and India" s. 206
- ^ a b c d Boyer 1991, "China and India" s. 207
- ^ Puttaswamy, T.K. (2000). "The Accomplishments of Ancient Indian Mathematicians". ; (Ed.). Mathematics Across Cultures: The History of Non-western Mathematics. . ss. 411-12. ISBN .
- ^ Kulkarni, R.P. (1978). (PDF). Indian Journal of History of Science. 13 (1). ss. 32-41. 6 Şubat 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2020.
- ^ a b Connor, J.J.; Robertson, E.F. . Univ. of St. Andrew, Scotland. 23 Ocak 2001 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2020.
- ^ (2001). "Panini and Euclid: Reflections on Indian Geometry". Journal of Indian Philosophy. 29 (1–2). ss. 43-80. doi:10.1023/A:1017506118885.
- ^ Kadvany, John (8 Şubat 2008). "Positional Value and Linguistic Recursion". Journal of Indian Philosophy (İngilizce). 35 (5–6). ss. 487-520. CiteSeerX 10.1.1.565.2083 $2. doi:10.1007/s10781-007-9025-5. ISSN 0022-1791.
- ^ Sanchez, Julio; Canton, Maria P. (2007). Microcontroller programming : the microchip PIC. Boca Raton, Florida: CRC Press. s. 37. ISBN .
- ^ W.S. Anglin and J. Lambek, The Heritage of Thales, Springer, 1995,
- ^ Hall, Rachel W. (2008). (PDF). Math Horizons. 15 (3). ss. 10-11. doi:10.1080/10724117.2008.11974752. 9 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2020.
- ^ Boyer 1991, "China and India" s. 208
- ^ a b Boyer 1991, "China and India" s. 209
- ^ Boyer 1991, "China and India" s. 210
- ^ Boyer 1991, "China and India" s. 211
- ^ Boyer (1991). "The Arabic Hegemony". History of Mathematics. s. 226.
766'da Araplar tarafından Sindhind olarak bilinen astronomik-matematiksel bir çalışmanın Hindistan'dan Bağdat'a getirildiğini öğreniyoruz. Genelde bunun Brahmasphuta Siddhanta olduğu düşünülse de Surya Siddhanata da olabilir. Birkaç yıl sonra, belki yaklaşık 775'te, Siddhanata Arapçaya çevrildi ve kısa süre sonra (y. 780'de) Batlamyus'un astrolojik Tetrabiblos adlı eseri Yunanca'dan Arapça'ya çevrildi.
- ^ Edwards, A.W.F. (2013) The Arithmetical Triangle. In: Wilson, R. and Watkins, J.J., Eds., Combinatorics: Ancient and Modern, Oxford University Press, Oxford, ss. 166-180. http://dx.doi.org/10.1093/acprof:oso/9780199656592.003.0008
- ^ Plofker 2009 182–207
- ^ Plofker 2009 ss. 197–98; George Gheverghese Joseph, The Crest of the Peacock: Non-European Roots of Mathematics, Penguin Books, London, 1991 ss. 298–300; Takao Hayashi, Indian Mathematics, ss. 118–30 in Companion History of the History and Philosophy of the Mathematical Sciences, ed. I. Grattan.Guinness, Johns Hopkins University Press, Baltimore and London, 1994, s. 126
- ^ Plofker 2009 ss. 217–53
- ^ C. K. Raju (2001). "Computers, mathematics education, and the alternative epistemology of the calculus in the Yuktibhāṣā" (PDF). Philosophy East & West. 51 (3). ss. 325-362. doi:10.1353/pew.2001.0045. 4 Kasım 2019 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 11 Şubat 2020.
- ^ P.P. Divakaran, The first textbook of calculus: Yukti-bhāṣā, Journal of Indian Philosophy 35, 2007, ss. 417–33.
- ^ C. K. Raju (2007). Cultural foundations of mathematics: the nature of mathematical proof and the transmission of the calculus from india to europe in the 16th c. CE. Delhi: Pearson Longman.
- ^ D F Almeida, J K John and A Zadorozhnyy (2001). "Keralese mathematics: its possible transmission to Europe and the consequential educational implications". Journal of Natural Geometry. 20 (1). ss. 77-104.
- ^ (Aralık 1992). "Hellenophilia versus the History of Science". Isis. 83 (4). ss. 554-563. Bibcode:1992Isis...83..554P. doi:10.1086/356288. JSTOR 234257.
Size verebileceğim bir örnek, Hint Mādhava'nın geometrik ve cebirsel argümanlar kullanarak trigonometrik fonksiyonların sonsuz güç serilerinin yaklaşık MS 1400'de gösterimi ile ilgilidir. Bu, 1830'larda Charles Whish tarafından İngilizce olarak ilk kez tanımlandığında, Hintlerin hesabı keşfi olarak müjdelendi. Bu iddia ve Mādhava'nın başarıları, Batılı tarihçiler tarafından, muhtemelen ilk başta bir Hintin hesabı keşfettiğini kabul edemedikleri için, ancak daha sonra kimse Whish'in yayınlanan makalesinin yer aldığı Kraliyet Asya Toplumu İşlemlerini okumadığı için göz ardı edildi. Konu 1950'lerde yeniden su yüzüne çıktı ve şimdi Sanskritçe metinleri düzgün bir şekilde düzenledik ve Mādhava'nın diziyi hesaplama olmadan türetmesinin akıllıca yolunu anlıyoruz; ancak birçok tarihçi, problemi ve çözümünü kalkülüs dışında herhangi bir terimle kavramayı hala imkansız buluyor ve Mādhava'nın bulduğu şeyin analiz olduğunu ilan ediyor. Bu durumda, Mādhava'nın matematiğinin zarafeti ve parlaklığı, alternatif ve güçlü bir çözüm keşfettiği bir problemin mevcut matematiksel çözümünün altına gömüldükçe çarpıtılmaktadır.
- ^ (2002). "Was Calculus Invented in India?". College Mathematics Journal. 33 (1). ss. 2-13. doi:10.2307/1558972. JSTOR 1558972.
- ^ (Kasım 2001). "The 'Error' in the Indian "Taylor Series Approximation" to the Sine". Historia Mathematica. 28 (4). s. 293. doi:10.1006/hmat.2001.2331.
Hint matematiği tartışmalarında "türev kavramı [Hindistan'da] Manjula zamanında (... 10. yüzyılda) anlaşıldı" [Joseph 1991, 300] gibi iddialara rastlamak alışılmadık bir durum değildir. "Madhava'nın matematiksel analizin kurucusu olduğunu düşünebiliriz" (Joseph 1991, 293) veya Bhaskara II'nin "diferansiyel analiz ilkesinin keşfinde Newton ve Leibniz'in öncüsü" olduğu iddia edilebilir (Bag 1979 , 294) .... Özellikle erken Avrupa hesabı ile Keralese'nin güç serileri üzerine çalışması arasındaki benzer noktalar, 15. yüzyılda veya sonrasında Malabar kıyılarından Latin bilim adamlarına matematiksel fikirlerin olası aktarımına dair önerilere bile ilham vermiştir. Dünya (örneğin, (Bag 1979, 285)) .... Bununla birlikte, Sanskritçe (veya Malayalam) ve Latin matematiğinin benzerliğine yapılan bu tür bir vurgunun, orjinini görme ve kavrama yeteneğimizi tamamen azaltma riski taşıdığı akılda tutulmalıdır. Hint'in 'diferansiyel hesap ilkesinin keşfinden' bahsetmek, Sinüs'teki değişiklikleri kosinüs aracılığıyla ifade etmek için Hint tekniklerinin ya da tam tersi, gördüğümüz örneklerde olduğu gibi, belirli trigonometrik bağlam içinde kaldığı gerçeğini biraz gizler. Diferansiyel 'ilke', keyfi fonksiyonlara genelleştirilmemiştir - aslında, keyfi bir fonksiyonun açık kavramı, türevinden veya türevi almak için bir algoritmadan bahsetmemek, burada alakasızdır.
- ^ Katz, Victor J. (Haziran 1995). (PDF). Mathematics Magazine. 68 (3). ss. 163-74. doi:10.2307/2691411. JSTOR 2691411. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2020.
- ^ Boyer 1991, "The Arabic Hegemony" s. 230 "Yukarıda verilen altı denklem durumu, pozitif köke sahip doğrusal ve ikinci dereceden denklemlerin tüm olasılıklarını tüketir. El-Harezmi'nin açıklaması o kadar sistematik ve kapsamlıydı ki okuyucuları çözümlere hakim olma konusunda çok az zorluk çekmiş olmalıdır."
- ^ Gandz and Saloman (1936), The sources of Khwarizmi's algebra, Osiris i, ss. 263–77: "Bir anlamda Harizmi, Diophantus'tan daha çok "cebirin babası" olarak anılmaya hak kazanmıştır çünkü Harizmi, cebiri temel bir biçimde ve kendi iyiliği için öğreten ilk kişidir, Diophantus öncelikle sayılar teorisiyle ilgilenir."
- ^ Boyer 1991, "The Arabic Hegemony" s. 229 "El-Cebr ve mukabele terimlerinin ne anlama geldiği kesin değildir, ancak olağan yorum yukarıdaki çeviride ima edilene benzerdir. El-Cebr kelimesi muhtemelen "restorasyon" veya "tamamlama" gibi bir anlama geliyordu ve çıkarılan terimlerin denklemin diğer tarafına aktarılmasına atıfta bulunuyor gibi görünüyor; "mukabele" kelimesinin "indirgeme" veya "dengeleme" anlamına geldiği söylenir - yani denklemin zıt taraflarındaki benzer terimlerin iptali."
- ^ Rashed, R.; Armstrong, Angela (1994). The Development of Arabic Mathematics. . ss. 11-12. ISBN . OCLC 29181926.
- ^ Sesiano, Jacques (1997). "Abū Kāmil". Encyclopaedia of the history of science, technology, and medicine in non-western cultures. Springer. ss. 4-5.
- ^ Roshdi Rashed, Histoire des sciences arabe, cilt 2, 1997, ss.102-105
- ^ Katz 1998, ss. 255–59
- ^ F. Woepcke (1853). Extrait du Fakhri, traité d'Algèbre par Abou Bekr Mohammed Ben Alhacan Alkarkhi. Paris.
- ^ Katz, Victor J. (1995). "Ideas of Calculus in Islam and India". Mathematics Magazine. 68 (3). ss. 163-74. doi:10.2307/2691411. JSTOR 2691411.
- ^ Alam, S (2015). "Mathematics for All and Forever" (PDF). Indian Institute of Social Reform & Research International Journal of Research. 21 Nisan 2018 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 2 Eylül 2020.
- ^ O'Connor, John J.; Robertson, Edmund F., "Abu'l Hasan ibn Ali al Qalasadi", MacTutor Matematik Tarihi arşivi
- ^ a b c d Goodman 2016, s. 121
- ^ Wisdom, 11:21
- ^ Caldwell, John (1981) "The De Institutione Arithmetica and the De Institutione Musica", ss. 135–54 in Margaret Gibson, ed., Boethius: His Life, Thought, and Influence, (Oxford: Basil Blackwell).
- ^ Folkerts, Menso, "Boethius" Geometrie II, (Wiesbaden: Franz Steiner Verlag, 1970).
- ^ Marie-Thérèse d'Alverny, "Translations and Translators", ss. 421–62 in Robert L. Benson and Giles Constable, Renaissance and Renewal in the Twelfth Century, (Cambridge: Harvard University Press, 1982).
- ^ Guy Beaujouan, "The Transformation of the Quadrivium", ss. 463–87 in Robert L. Benson and Giles Constable, Renaissance and Renewal in the Twelfth Century, (Cambridge: Harvard University Press, 1982).
- ^ Grant, Edward and John E. Murdoch (1987), eds., Mathematics and Its Applications to Science and Natural Philosophy in the Middle Ages, (Cambridge: Cambridge University Press) .
- ^ Clagett, Marshall (1961) The Science of Mechanics in the Middle Ages, (Madison: University of Wisconsin Press), ss. 421–40.
- ^ Murdoch, John E. (1969) "Mathesis in Philosophiam Scholasticam Introducta: The Rise and Development of the Application of Mathematics in Fourteenth Century Philosophy and Theology", in Arts libéraux et philosophie au Moyen Âge (Montréal: Institut d'Études Médiévales), at ss. 224–27.
- ^ Pickover, Clifford A. (2009), The Math Book: From Pythagoras to the 57th Dimension, 250 Milestones in the History of Mathematics, Sterling Publishing Company, Inc., s. 104, ISBN , 2 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından , erişim tarihi: 2 Eylül 2020,
Nicole Oresme ... harmonik serinin ıraksamasını kanıtlayan ilk kişiydi (y. 1350). Sonuçları birkaç yüzyıl boyunca kayboldu ve sonuçlar, 1647'de İtalyan matematikçi Pietro Mengoli ve 1687'de İsviçreli matematikçi Johann Bernoulli tarafından tekrar kanıtlandı.
- ^ Clagett, Marshall (1961) The Science of Mechanics in the Middle Ages, (Madison: University of Wisconsin Press), ss. 210, 214–15, 236.
- ^ Clagett, Marshall (1961) The Science of Mechanics in the Middle Ages, (Madison: University of Wisconsin Press), s. 284.
- ^ Clagett, Marshall (1961) The Science of Mechanics in the Middle Ages, (Madison: University of Wisconsin Press), ss. 332–45, 382–91.
- ^ Nicole Oresme, "Questions on the Geometry of Euclid" Q. 14, ss. 560–65, in Marshall Clagett, ed., Nicole Oresme and the Medieval Geometry of Qualities and Motions, (Madison: University of Wisconsin Press, 1968).
- ^ Heeffer, Albrecht: On the curious historical coincidence of algebra and double-entry bookkeeping, Foundations of the Formal Sciences, , November 2009, s. 7 [1] 20 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ della Francesca, Piero. De Prospectiva Pingendi, ed. G. Nicco Fasola, 2 vols., Florence (1942).
- ^ della Francesca, Piero. Trattato d'Abaco, ed. G. Arrighi, Pisa (1970).
- ^ della Francesca, Piero. L'opera "De corporibus regularibus" di Pietro Franceschi detto della Francesca usurpata da Fra Luca Pacioli, ed. G. Mancini, Rome, (1916).
- ^ Alan Sangster, Greg Stoner & Patricia McCarthy: "The market for Luca Pacioli’s Summa Arithmetica" 26 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Accounting, Business & Financial History Conference, Cardiff, September 2007) ss. 1–2
- ^ Grattan-Guinness, Ivor (1997). The Rainbow of Mathematics: A History of the Mathematical Sciences. W.W. Norton. ISBN .
- ^ Kline, Morris (1953). Mathematics in Western Culture. Great Britain: Pelican. ss. 150-51.
- ^ Struik, Dirk (1987). A Concise History of Mathematics. 3. Courier Dover Publications. ss. 89. ISBN .
- ^ Eves, Howard, An Introduction to the History of Mathematics, Saunders, 1990, , s. 379, "... kalkülüs kavramları ... o kadar kapsamlı ve modern dünya üzerinde öylesine bir etki yarattı ki, bugün onlar hakkında biraz bilgi sahibi olmadan bir insanın iyi eğitimli olduğunu pek iddia edemeyeceğini söylemek belki de doğrudur."
- ^ K. İlhan İkeda, Serdar Nair & Ergin Süer (21-25 Ağustos 2017). "p-SEL SAYILAR" (PDF). Eskişehir: Çakılarası Matematik Köyü. 28 Mart 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 2 Eylül 2020.
- ^ Maurice Mashaal, 2006. Bourbaki: A Secret Society of Mathematicians. American Mathematical Society. .
- ^ (1981), "In Memory of Emmy Noether", Brewer, James W; Smith, Martha K (Ed.), Emmy Noether: A Tribute to Her Life and Work, New York: Marcel Dekker, ss. 99-111, ISBN .
- ^ "Mathematics Subject Classification 2000" (PDF). 18 Ekim 2011 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 2 Eylül 2020.
Dipnotlar
- ^ π'nin yaklaşık değerleri,
(3,0044...),
(3,125),
(3,11418685...),
(3,202216...), ve
(3,1389)'dir.
Kaynakça
- Berggren, Lennart; Borwein, Jonathan M.; Borwein, Peter B. (2004), Pi: A Source Book, New York: Springer, ISBN
- Boyer, C.B. (1991) [1989], A History of Mathematics (2. bas.), New York: Wiley, ISBN
- Cuomo, Serafina (2001), Ancient Mathematics, Londra: Routledge, ISBN
- (1990), An Introduction to the History of Mathematics, Saunders, ISBN
- Goodman, Michael, K.J. (2016), An introduction of the Early Development of Mathematics, Hoboken: Wiley, ISBN
- Gullberg, Jan (1997), Mathematics: From the Birth of Numbers, New York: W.W. Norton and Company, ISBN
- Joyce, Hetty (July 1979), "Form, Function and Technique in the Pavements of Delos and Pompeii", American Journal of Archaeology, 83 (3), ss. 253-63, doi:10.2307/505056, JSTOR 505056.
- Katz, Victor J. (1998), A History of Mathematics: An Introduction (2. bas.), Addison-Wesley, ISBN
- Katz, Victor J. (2007), The Mathematics of Egypt, Mesopotamia, China, India, and Islam: A Sourcebook, Princeton, NJ: Princeton University Press, ISBN
- Needham, Joseph; (1995) [1959], Science and Civilization in China: Mathematics and the Sciences of the Heavens and the Earth, 3, Cambridge: Cambridge University Press, ISBN
- Needham, Joseph; Wang, Ling (2000) [1965], Science and Civilization in China: Physics and Physical Technology: Mechanical Engineering, 4 (reprint bas.), Cambridge: Cambridge University Press, ISBN
- Sleeswyk, Andre (October 1981), "Vitruvius' odometer", Scientific American, 252 (4), ss. 188-200, Bibcode:1981SciAm.245d.188S, doi:10.1038/scientificamerican1081-188.
- Straffin, Philip D. (1998), "Liu Hui and the First Golden Age of Chinese Mathematics", Mathematics Magazine, 71 (3), ss. 163-81, doi:10.1080/0025570X.1998.11996627
- Tang, Birgit (2005), Delos, Carthage, Ampurias: the Housing of Three Mediterranean Trading Centres, Rome: L'Erma di Bretschneider (Accademia di Danimarca), ISBN .
- Volkov, Alexei (2009), "Mathematics and Mathematics Education in Traditional Vietnam", Robson, Eleanor; Stedall, Jacqueline (Ed.), The Oxford Handbook of the History of Mathematics, Oxford: Oxford University Press, ss. 153-76, ISBN
- Matematiğin Zaman Çizelgesi13 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Konuyla ilgili yayınlar
Genel
- Aaboe, Asger (1964). Episodes from the Early History of Mathematics. New York: Random House.
- Bell, E.T. (1937). Men of Mathematics. Simon and Schuster.
- The History of Mathematics: An Introduction. McGraw Hill: 1997.
- (2003). Companion Encyclopedia of the History and Philosophy of the Mathematical Sciences. The Johns Hopkins University Press. ISBN .
- Kline, Morris. Mathematical Thought from Ancient to Modern Times.
- (1987). A Concise History of Mathematics, fourth revised edition. Dover Publications, New York.
Belirli bir döneme ait kitaplar
- (1972). Mathematics in the Time of the Pharaohs. Cambridge, MA: MIT Press.
- Heath, Sir Thomas (1981). A History of Greek Mathematics. Dover. ISBN .
- , Geometry and Algebra in Ancient Civilizations, Springer, 1983, .
Belirli bir konudaki kitaplar
- (1998). The Man Who Loved Only Numbers: The Story of Paul Erdős and the Search for Mathematical Truth. Hyperion. ISBN .
- (1969). Number Words and Number Symbols: A Cultural History of Numbers. MIT Press. ISBN .
- (1990). The History of Statistics: The Measurement of Uncertainty before 1900. Belknap Press. ISBN .
Dış bağlantılar
Vikisöz'de Matematik tarihi ile ilgili sözleri bulabilirsiniz. |
Belgeseller
- BBC (2008). .
- . 10 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Robert Kaplan, Jim Bennett & Jackie Stedall ile BBC Radio 4 tartışma programı; (In Our Time, Jun 2, 2005) - "Matematiğin Aydınlık Dünyası". 28 Mart 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Şubat 2021.
Eğitim materyalleri
- John J. O'Connor & Edmund F. Robertson. "MacTutor History of Mathematics archive". Scotland: University of St Andrews. 16 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.
(Pek çok tarihsel ve çağdaş matematikçi hakkında ayrıntılı biyografilerin yanı sıra matematik tarihindeki önemli eğriler ve çeşitli konular hakkında bilgiler içeren ödüllü bir web sitesi.) - David E. Joyce. . Clark University. 25 Nisan 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi.
(Kapsamlı bir bibliyografya ile matematik tarihindeki çeşitli konularda makaleler.) - David R. Wilkins. . Trinity College, Dublin. 28 Nisan 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi.
(17. ve 19. yüzyıllar arasında matematik üzerine materyal koleksiyonları.) - Jeff Miller. . 4 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi.
(Matematikte kullanılan terimlerin bilinen en eski kullanımları hakkında bilgi içerir.) - Jeff Miller. . 20 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
(Matematiksel gösterimlerin tarihi hakkında bilgi içerir.) - John Aldrich. . University of Southampton. 1 Ağustos 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi.
(Modern matematiksel kelime deposunun kökenlerini tartışır.) - Larry Riddle. "Biographies of Women Mathematicians". Agnes Scott College. 23 Şubat 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- Scott W. Williams. . University at Buffalo. 28 Ekim 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- & (2009). (PDF). 1 Aralık 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
Bibliyografyalar
- Steven W. Rockey. . Cornell University Library. 25 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Organizasyonlar
- . 7 Ocak 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Dergiler
- . 10 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- . Math History Magazine. Mathematical Association of America. 8 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- . Math Archives. Knoxville: University of Tennessee. 4 Ekim 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- . The Math Forum. Drexel University. 7 Mayıs 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- . Courtright Memorial Library. 16 Temmuz 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- David Calvis. . Baldwin-Wallace College. 25 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- Curlie'de History of mathematics (DMOZ tabanlı)
- . Universidad de La La guna. 19 Şubat 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- . Universidade de Coimbra. 15 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- . 7 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- Bruno Kevius. . 11 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- Roberta Tucci. . 15 Haziran 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- . 8 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Matematik tarihi oncelikle matematikteki kesiflerin kokenini arastiran ve daha az olcude ise matematiksel yontemleri ve gecmisin notasyonunu arastiran bir bilimsel calisma alanidir Modern cagdan ve dunya capinda bilginin yayilmasindan once yeni matematiksel gelismelerin yazili ornekleri yalnizca birkac yerde gun isigina cikti MO 3000 den itibaren Mezopotamya eyaletleri Sumer Akad Asur Eski Misir ve Ebla ile birlikte vergilendirmede ticarette dogayi anlamada astronomide ve zamani kaydetmede takvimleri formule etmede aritmetik cebir ve geometri kullanmaya basladi Tum zamanlarin en etkili ders kitabi olarak kabul edilen Oklid in Elemanlari ndan y MO 300 bir kanit Rakamlar tablosu Gunumuzdeki en eski matematiksel metinler Mezopotamya ve Misir dandir Plimpton 322 Babil y MO 1900 Rhind Papirusu Misir y MO 2000 1800 ve Moskova Golenischev Papirusu Misir y MO 1890 Tum bu metinler Pisagor uclulerinden bahseder Bu nedenle cikarim yoluyla Pisagor teoremi temel aritmetik ve geometriden sonra en eski ve yaygin matematiksel gelisme olarak gorulmektedir Matematigin bir belirtici disiplin olarak incelenmesi MO 6 yuzyilda matematik terimini egitim konusu anlamina gelen eski Yunanca ma8hma dan mathema tureten Pisagorcularla baslar Yunan matematigi yontemlerini buyuk olcude gelistirdi ozellikle tumdengelimli akil yurutme ve kanitlarda matematiksel kesinlik yoluyla ve matematigin konusunu genisletti Teorik matematige neredeyse hic katki saglamamis olsalar da eski Romalilar uygulamali matematigi olcme yapi muhendisligi makine muhendisligi defter tutma ay ve gunes takvimlerinin olusturulmasi ve hatta guzel sanatlar ve el sanatlarinda kullandilar Cin matematigi basamak degeri sistemi ve negatif sayilarin ilk kullanimi da dahil olmak uzere matematige erken donemde katki vermistir Hint Arap rakam sistemi ve bugun dunya genelinde kullanilan islemlerinin kullanimina iliskin kurallar Hindistan da MS birinci bin yil boyunca gelisti ve Muhammed ibn Musa el Harezmi nin calismasiyla Islam matematigi yoluyla Bati dunyasina aktarildi Islam matematigi de bu medeniyetler tarafindan bilinen matematigi gelistirdi ve genisletti Bu kulturel mirasla eszamanli fakat onlardan bagimsiz olan Meksika ve Orta Amerika daki Maya uygarligi tarafindan gelistirilen Maya rakamlarinda sifir kavramina standart bir sembol verilen matematikti Matematikle ilgili bircok Yunanca ve Arapca metin 12 yuzyildan itibaren Orta Cag Avrupa sinda matematigin daha da gelismesine yol acacak sekilde Latinceye cevrildi Antik caglardan Orta Cag a kadar matematiksel kesif donemlerini genellikle yuzyillar suren durgunluk takip etti 15 yuzyilda Ronesans Italyasindan baslayarak yeni bilimsel kesiflerle etkilesime giren yeni matematiksel gelismeler gunumuze kadar artan bir hizla devam etti Bu hem Isaac Newton hem de Gottfried Wilhelm Leibniz in 17 yuzyil boyunca sonsuz kucukler hesabinin gelisiminde cigir acan calismasini icerir 19 yuzyilin sonunda Uluslararasi Matematikciler Kongresi kuruldu Kongre dort yilda bir dunyanin farkli ulkelerinden matematikcileri bir araya getirerek bu alandaki gelismelere destek vermeye devam ediyor Her kongrede matematige degerli katkilar sunan matematikcilere Fields Madalyasi Nevanlinna Odulu Gauss Odulu ve Chern Madalyasi verilir Tarih oncesiMatematiksel dusuncenin kokenleri sayi dogadaki oruntuler buyukluk ve bicim kavramlarina dayanir Hayvan bilisiyle ilgili modern calismalar bu kavramlarin insanlara ozgu olmadigini gostermistir Bu tur kavramlar avci toplayici toplumlarda gunluk yasamin bir parcasi olabilirdi Zaman icinde yavas yavas gelisen sayi kavrami fikri bir iki ve cok arasindaki ayrimi koruyan ancak ikiden buyuk sayilari ayirmayan dillerin varligi tarafindan desteklenmistir Afrika da kesfedilen 20 000 yillik veya daha eski tarih oncesi eserler zamani olcmek icin erken girisimlere isaret etmektedir Nil Nehri nin kuzeydogu Kongo kaynak sularinin yakininda bulunan Ishango kemigi 20 000 yildan daha eski olabilir ve kemigin uzunlugu boyunca uzanan uc sutuna oyulmus bir dizi isaretten olusur Yaygin yorumlar Ishango kemiginin ya asal sayi dizilerinin bilinen en eski gosteriminin bir cetelesini ya da alti aylik bir ay takvimini gosterdigi seklindedir Peter Rudman asal sayilar kavraminin gelisiminin ancak MO 10 000 sonrasina tarihlenen bolme kavramindan sonra ortaya cikabilecegini ve asal sayilarin muhtemelen MO 500 yilina kadar anlasilmadigini savunuyor Ayrica bir seyin cetelesinin neden ikinin katlari 10 ile 20 arasinda asal sayilar ve neredeyse 10 un katlari olan bazi sayilar gostermesi gerektigini aciklamak icin hicbir girisimde bulunulmadigini yazar Bilim adami Alexander Marshack a gore Ishango kemigi Misir da matematigin sonraki gelisimini etkilemis olabilir cunku Ishango kemigindeki bazi girisler gibi Misir aritmetigi de 2 ile carpma isleminden yararlanmistir ancak bu tartismalidir MO 5 bin yilin hanedanlik oncesi Misirlilari resimli olarak geometrik tasarimlari temsil ediyordu Ingiltere ve Iskocya da MO 3 bin yildan kalma megalitik anitlarin tasarimlarinda daire elips ve Pisagor ucluleri gibi geometrik fikirleri icerdigi iddia edildi Bununla birlikte yukaridakilerin tumu tartismalidir ve su anda tartismasiz en eski matematiksel belgeler Babil ve Misir hanedanligi kaynaklarindandir BabilBabil matematigi Mezopotamya modern Irak halklarinin Sumerlerin ilk donemlerinden Helenistik doneme kadar neredeyse Hristiyanligin safagina kadarki donemdeki tum matematigini ifade eder Babil matematik calismalarinin cogu birbirinden genis bir bicimde ayrilmis iki donemden gelmektedir MO 2 bin yilin ilk birkac yuz yili Eski Babil donemi ve MO birinci bin yilin son birkac yuzyili Seleukos donemi Calisma yeri olarak Babil in merkezi rolu nedeniyle Babil matematigi olarak adlandirilmistir Daha sonra Arap Imparatorlugu doneminde Mezopotamya ozellikle Bagdat bir kez daha Islam matematigi icin onemli bir calisma merkezi haline gelmistir Yazmanlar icin bir okula ait kil tablette geometri problemi Susa MO 2 binyilin ilk yarisi Misir matematigindeki kaynaklarin seyrekliginin aksine Babil matematigi hakkindaki bilgilerimiz 1850 lerden beri ortaya cikarilan 400 den fazla kil tabletten elde edilmektedir Civi yazisi ile yazilan tabletler kil nemliyken yazilip bir firinda veya gunesin isisiyla sertce pisiriliyordu Bunlardan bazilari notlandirilmis ev odevleri gibi gorunmektedir Yazili matematigin en eski kaniti Mezopotamya daki en eski uygarligi insa eden eski Sumerler e dayanir MO 3000 den itibaren karmasik bir metroloji olcme bilimi sistemi gelistirdiler MO 2500 den itibaren Sumerler kil tabletler uzerine carpim tablolari yazdilar geometrik egzersizler ve bolme problemleriyle ugrastilar Babil rakamlarinin en eski izleri de bu doneme aittir MO 1800 tarihli Plimpton 322 Babil matematik tableti Babil matematigi seksagesimal altmislik sayi sistemi kullanilarak yazilmistir Bundan turetilerek dakikada 60 saniye saatte 60 dakika ve bir daire icinde 360 60 6 derecenin yani sira bir derecenin parcalarini belirtmek icin yayin dakika ve saniyelerinin kullanilmasi gibi modern gunluk kullanimlar elde edilir Muhtemelen altmislik sistem secilmistir cunku 60 2 3 4 5 6 10 12 15 20 ve 30 a esit olarak bolunebilir Ayrica Misirlilar Yunanlar ve Romalilardan farkli olarak Babiller sol sutuna yazilan rakamlarin ondalik sistemde oldugu gibi daha buyuk degerleri temsil ettigi gercek bir basamak deger sistemine sahipti Babil sisteminin gucu kesirleri tam sayilar kadar kolay bir sekilde temsil etmek icin kullanilabilmesinden kaynaklaniyordu boylelikle kesir iceren iki sayinin carpilmasi modern gosterimimize benzer sekilde tam sayilari carpmaktan farkli degildi Babillilerin notasyon sistemi Ronesans a kadar herhangi bir medeniyetin en iyisiydi ve gucu dikkate deger hesaplama dogruluguna ulasmasina izin verdi ornegin Babil tableti YBC 7289 bes ondalik basamak dogrulukla 2 nin bir yaklasik degerini verir Bununla birlikte Babilliler ondalik virgulun esdegerinden yoksundu ve bu nedenle bir sembolun yer degerinin genellikle baglamdan cikarilmasi gerekiyordu Seleukos donemine gelindiginde Babilliler bos pozisyonlar icin yer tutucu olarak sifir sembolu gelistirmislerdi ancak bu sadece ara pozisyonlar icin kullanildi Bu sifir isareti uc konumlarda gorunmuyor bu nedenle Babilliler yaklastilar ancak gercek bir basamak degeri sistemi gelistirmediler Babil matematiginin kapsadigi diger konular arasinda kesirler cebir ikinci dereceden ve kubik denklemler ile duzenli karsit ciftlerin x 1 x hesaplanmasi yer alir Tabletler ayni zamanda carpim tablolarini ve dogrusal ikinci dereceden denklemleri ve kubik denklemleri cozmek icin yontemler icerir bu o zaman icin dikkate deger bir basaridir Eski Babil donemine ait tabletler Pisagor teoreminin bilinen en eski ifadesini de icerir Bununla birlikte Misir matematiginde oldugu gibi Babil matematigi de kesin ve yaklasik cozumler arasinda fark veya bir problemin cozulebilirligi konusunda hicbir farkindalik gostermez En onemlisi kanitlara veya mantiksal ilkelere ihtiyac olduguna dair acik bir ifade yer almaz MisirMoskova Papirusu nden Problem 14 un goruntusu Problem kesik piramidin boyutlarini gosteren bir diyagrami icerir Misir matematigi Misir dilinde yazilmis matematigi ifade eder Helenistik donemden itibaren Yunanca Misirli bilginlerin yazi dili olarak Misir dilinin yerini aldi Misir da matematiksel calisma daha sonra Arap Imparatorlugu altinda Islam matematiginin bir parcasi olarak devam etti ve Arapca Misirli bilim adamlarinin yazi dili haline geldi En kapsamli Misir matematiksel metni Rhind Papirusudur bazen yazarindan dolayi Ahmes Papirusu olarak da adlandirilir y MO 1650 e tarihlendirilir ancak muhtemelen Orta Krallik tan MO 2000 1800 yillari arasindaki eski bir belgenin kopyasidir Aritmetik ve geometri alanindaki ogrenciler icin bir kullanim kilavuzudur Alan formulleri ve carpma bolme ve birim kesirlerle calisma yontemleri vermenin yani sira ayni zamanda bilesik ve asal sayilar da dahil olmak uzere diger matematiksel bilgilerin kanitlarini icerir aritmetik geometrik ve harmonik ortalamalar ve hem Eratosthenes Kalburunun hem de mukemmel sayi teorisinin yani ornegin 6 sayisinin basit bir anlatimidir Ayrica birinci dereceden dogrusal denklemlerin aritmetik ve geometrik serilerin nasil cozulecegini gosterir Bir diger onemli Misir matematiksel metni Orta Krallik doneminden gelen ve y MO 1890 e tarihlendirilen Moskova Papirusudur Bugun kelime problemleri veya hikaye problemleri olarak adlandirilan ve gorunuse gore eglence amacli olan problemlerden olusur Kesik bir piramidin frustum hacmini bulmak icin bir yontem sagladigi icin icerdigi bir problemin ozellikle onemli oldugu dusunulmektedir Son olarak Berlin Papirusu 6619 MO 1800 eski Misirlilarin ikinci dereceden bir cebirsel denklemi cozebileceklerini gostermektedir YunanPisagor teoremi Pisagorcular genellikle teoremin ilk ispatini yapanlar olarak kabul edilir Yunan matematigi Miletli Thales zamanindan y MO 600 MS 529 da Atina Akademisi nin kapatilmasina kadar Yunan dilinde yazilmis matematigi ifade eder Yunan matematikciler Italya dan Kuzey Afrika ya tum Dogu Akdeniz e yayilmis sehirlerde yasadilar ancak kultur ve dil etrafinda birlestiler Buyuk Iskender i izleyen donemin Yunan matematigine bazen Helenistik matematik denir Yunan matematigi daha onceki kulturler tarafindan gelistirilen matematikten cok daha karmasikti Gunumuze ulasan tum Yunan oncesi matematigin kayitlari tumevarimli akil yurutmenin yani pratik kurallari olusturmak icin kullanilan tekrarlanan gozlemlerin kullanimini gostermektedir Yunan matematikciler aksine tumdengelimli akil yurutmeyi kullandilar Yunanlar tanimlardan ve aksiyomlardan sonuclar cikarmak icin mantigi kullandilar ve bunlari kanitlamak icin matematiksel kesinligi kullandilar Yunan matematiginin Miletli Thales MO 624 y 546 ve Samoslu Sisamli Pisagor MO 582 507 ile basladigi dusunulmektedir Etkisinin kapsami tartismali olsa da muhtemelen Misir ve Babil matematiginden ilham almislardir Efsaneye gore Pisagor Misirli rahiplerden matematik geometri ve astronomi ogrenmek icin Misir a gitmistir Thales piramitlerin yuksekligini ve gemilerin kiyidan uzakligini hesaplamak gibi problemleri cozmek icin geometri kullandi Thales teoreminin dort sonucunu tureterek geometriye uygulanan tumdengelimli akil yurutmenin ilk kullanimi ona atfedilir Sonuc olarak ilk gercek matematikci ve matematiksel bir kesfin atfedildigi bilinen ilk kisi olarak selamlanmistir Pisagor doktrini Matematik evreni yonetir ve slogani Her sey sayidir olan Pisagor Okulu nu kurdu Matematik terimini icat eden ve sadece matematik yapmak icin matematik calismasini baslatan Pisagorculardi Pisagor teoreminin ilk ispati teoremin uzun bir gecmisi olmasina ve irrasyonel sayilarin varliginin kaniti olmasina ragmen Pisagorculara atfedilir Oncesinde Babilliler ve Cinliler olmasina ragmen yeni Pisagorcu matematikci Nicomachus MS 60 120 en eski Greko Romen carpim tablolarindan birini sunarken en eski Yunan carpim tablosu da MS 1 yuzyila aittir simdi British Museum da bulunmaktadir Yeni Pisagorcularin carpim tablosunun Bati icadi ile olan iliskisi tablonun daha sonra Orta Cag donemindeki adinda mensa Pythagorica da acikca gorulmektedir Platon MO 428 427 348 347 baskalarina ilham vermek ve onlara rehberlik etmek acisindan matematik tarihinde onemlidir Atina daki Platonik Akademisi MO 4 yuzyilda dunyanin matematik merkezi oldu ve Knidoslu Eudoxus gibi gunun onde gelen matematikcileri bu okuldan geldi Platon ayrica matematigin temellerini tartismis bazi tanimlari ornegin genisligi olmayan uzunluk olarak bir dogru netlestirmis ve varsayimlari yeniden duzenlemistir Analitik yontem Platon a atfedilirken Pisagor uclulerini elde etmek icin kullanilan bir formul onun adini tasir Eudoxus MO 408 y 355 modern integralin bir oncusu olan tukenme yontemini ve olculemez buyuklukler sorununu onleyen bir oranlar teorisini gelistirdi Ilki alanlarin ve egrisel sekillerin hacimlerinin hesaplanmasina izin verirken ikincisi sonraki geometri uzmanlarinin geometride onemli ilerlemeler kaydetmesini sagladi Belirli bir teknik matematiksel kesif yapmamis olmasina ragmen Aristoteles MO 384 y 322 mantigin temellerini atarak matematigin gelisimine onemli olcude katkida bulundu Oklid e ait Elemanlar in hayatta kalan en eski parcalarindan biri Oxyrhynchus da bulundu ve yaklasik MS 100 yilina tarihlendi Sema Kitap II Onerme 5 in bir parcasidir MO 3 yuzyilda matematik egitiminin ve arastirmanin onde gelen merkezi Iskenderiye Okulu ydu Oklid in y MO 300 tum zamanlarin en basarili ve etkili ders kitabi olarak kabul edilen Elemanlari yazdigi ve ogrettigi yer orasiydi Elemanlar matematiksel kesinligi aksiyomatik yontemle tanitti ve bugun hala matematikte kullanilan bicimin tanim aksiyom teorem ve ispat biciminin en eski ornegidir Elemanlar adli eserin iceriginin cogu zaten bilinmesine ragmen Oklid bunlari tek tutarli bir mantiksal cerceve icinde duzenledi Elemanlar 20 yuzyilin ortalarina kadar Bati daki tum egitimli insanlar tarafindan biliniyordu ve icerigi bugun hala geometri derslerinde ogretiliyor Oklid geometrisinin tanidik teoremlerine ek olarak Elemanlar ikinin karekokunun irrasyonel olduguna ve sonsuz sayida asal sayi olduguna dair kanitlar dahil sayi teorisi cebir ve kati cisim geometrisi gibi zamanin tum matematiksel konularina giris niteliginde bir ders kitabi anlamina geliyordu Oklid ayrica konik kesitler optik ve mekanik gibi diger konularda da kapsamli eserler yazdi ancak yazilarinin yalnizca yarisi gunumuze ulasti Arsimet p degerini yaklasik olarak tahmin etmek icin tukenme yontemini kullandi Yaygin olarak antik cagin en buyuk matematikcisi olarak kabul edilen Syracuse li Arsimet MO 287 212 bir parabol yayinin altindaki alani modern analizden cok farkli olmayan bir bicimde sonsuz bir serinin toplami ile hesaplamak icin tukenme yontemini kullandi Ayrica p degerini istenen kesinlikte hesaplamak icin tukenme yonteminin kullanilabilecegini gosterdi ve o zaman bilinen en dogru p degerini elde etti 310 71 lt p lt 310 70 Ayrica kendi adini tasiyan sarmal donme yuzeylerinin elipsoid hiperboloid hacimleri icin elde edilen formuller ve cok buyuk sayilari ifade etmek icin ustaca bir us alma yontemi uzerine calisma yapti Ayrica fizige ve birkac gelismis mekanik cihaza yaptigi katkilarla bilinmesine ragmen Arsimet kendi dusuncesinin urunlerine ve genel matematiksel ilkelere cok daha fazla deger verdi Kureyi cevreleyen bir silindirin yuzey alani ve hacminin 2 3 u oldugunu ispatlayarak elde ettigi bir kurenin yuzey alani ve hacmine iliskin bulgusu en buyuk basarisi olarak takdir edilmektedir Pergeli Apollonius konik kesitler calismasinda onemli ilerlemeler kaydetti Pergeli Apollonius MO 262 190 konik kesitler calismasinda onemli ilerlemeler kaydetti ve uc cesit konik kesitin de cift katli bir koniyi kesen duzlemin acisini degistirerek elde edilebilecegini gosterdi Ayrica bugun konik kesitler icin kullanilan terminolojiyi de icat etti yani parabol yandaki yer Ingilizce place beside veya karsilastirma Ingilizce comparison elips eksiklik Ingilizce deficiency ve hiperbol oteye atma Ingilizce a throw beyond terimleri kendisine aittir Konikler Ingilizce Conics calismasi antik caglardan kalma en iyi bilinen ve korunan matematiksel calismalardan biridir ve bu eserde Apollonius konik bolumlerle ilgili Isaac Newton gibi gezegen hareketini inceleyen sonraki matematikciler ve gok bilimciler icin paha bicilmez oldugu kanitlanacak bircok teorem turetmistir Ne Apollonius ne de baska herhangi bir Yunan matematikci koordinat geometride atilim yapmamis olsa da Apollonius un egrileri ele almasi bazi yonlerden modern isleyise benziyor ve calismalarinin bir kismi yaklasik 1800 yil sonra Descartes tarafindan analitik geometrinin gelisimi icin ilham olmus gibi gorunuyor Ayni zamanlarda Cyreneli Eratosthenes MO 276 194 asal sayilari bulmak icin Eratosthenes Kalburunu tasarladi MO 3 yuzyil genel olarak Yunan matematiginin Altin Cagi olarak kabul edilir ve bundan boyle saf matematikteki ilerlemeler goreli olarak azalir Bununla birlikte takip eden yuzyillarda uygulamali matematikte en onemlisi trigonometride buyuk olcude gok bilimcilerin ihtiyaclarini karsilamak icin onemli ilerlemeler kaydedildi Nicaeali Hipparchus y MO 190 120 bilinen ilk trigonometrik tabloyu derleyerek trigonometrinin kurucusu olarak kabul edilir ve 360 derecelik dairenin sistematik kullaniminin kaynagi da kendisidir Iskenderiyeli Heron y MS 10 70 bir skalen eskenar olmayan ucgenin alanini bulmak icin gelistirdigi Heron formulu ve negatif sayilarin karekokleri olasiligini ilk fark eden kisi olarak anilir Iskenderiyeli Menelaus MS 100 dolaylari Menelaus teoremi araciligiyla onculuk etti Antik cagin en eksiksiz ve etkili trigonometrik calismasi trigonometrik tablolari onumuzdeki bin yil boyunca gok bilimciler tarafindan kullanilacak ve astronomi icin donum noktasi sayilabilecek bir bilimsel calisma olan Batlamyus un Almagest idir y MS 90 168 Batlamyus ayrica trigonometrik buyuklukleri turetmek icin Batlamyus teoremi ve Orta Cag donemine kadar Cin disindaki en dogru p degeri olan 3 1416 ile de anilmaktadir Claude Gaspard Bachet de Meziriac tarafindan Latince ye cevrilen Diophantus un Arithmetica adli eserinin 1621 baskisinin baslik sayfasi Batlamyus sonrasi bir durgunluk doneminin ardindan MS 250 ve 350 arasindaki donem bazen Yunan matematiginin Gumus Cagi olarak anilir Bu donemde Diophantus cebirde ozellikle Diophantine analizi olarak da bilinen belirsiz analizde onemli ilerlemeler kaydetti Diophantine denklemleri ve Diophantine yaklasimlarinin incelenmesi bu gune kadar onemli bir arastirma alanidir Ana calismasi belirli ve belirsiz denklemlerin kesin cozumleriyle ilgilenen 150 cebirsel problemden olusan bir koleksiyon olan Arithmetica idi Arithmetica adli eserin eserde okudugu bir problemi kareyi iki kareye bolme problemi genellestirmeye calistiktan sonra unlu Son Teoremi ne ulasan Pierre de Fermat gibi sonraki matematikciler uzerinde onemli bir etkisi oldu Diophantus ayrica notasyonda onemli ilerlemeler kaydetti Arithmetica cebirsel sembolizm ve senkopun ilk ornegiydi Ayasofya matematikciler Trallesli Anthemius ve Miletli Isidore tarafindan tasarlanmistir Son buyuk Yunan matematikciler arasinda Iskenderiyeli Pappus MS 4 yuzyil vardir ve yani sira ve ile taninir Koleksiyon Ingilizce Collection adli eserinin cogu gunumuze ulastigi icin Yunan matematigi uzerine onemli bir bilgi kaynagidir Pappus Yunan matematiginin son buyuk yenilikcisi olarak kabul edilir ve sonraki calismalari cogunlukla onceki calismalara iliskin yorumlardan olusur Iskenderiyeli Hypatia ya ait bir portre Tarih tarafindan kaydedilen ilk kadin matematikci Iskenderiyeli Hypatia ydi MS 350 415 Buyuk Kutuphanede Kutuphaneci olarak babasinin Iskenderiyeli Theon yerini aldi ve uygulamali matematik uzerine bircok calisma yazdi Siyasi bir anlasmazlik nedeniyle Iskenderiye deki Hristiyan cemaati onu halka acik bir sekilde soydu ve idam etti Proclus Simplicius ve Eutocius gibi sahsiyetlerle baska bir yuzyil boyunca Atina da matematik calismalari devam etmesine ragmen onun olumu bazen Iskenderiye Yunan matematiginin sonu olarak alinir Proclus ve Simplicius matematikciden daha cok filozof olmalarina ragmen onceki calismalar uzerine yaptiklari yorumlar Yunan matematigi uzerine degerli kaynaklardir Neo Platonik Atina Akademisi nin MS 529 da imparator Justinian tarafindan kapatilmasi geleneksel olarak Yunan matematiginin sonunun isareti olarak kabul edilir ancak Yunan gelenegi Bizans imparatorlugunda Ayasofya nin mimari olan Trallesli Anthemius ve Miletli Isidore gibi matematikcilerle kesintisiz devam etti Bununla birlikte Bizans matematigi cok az yenilikle cogunlukla yorumlardan olusuyordu ve bu donemde matematiksel yeniligin merkezleri baska yerlerde bulunacakti RomaAntik Roma arazi arastirmacisi gromatici tarafindan kullanilan ekipman Aquincum modern Budapeste Macaristan da bulundu Etnik Yunan matematikciler gec Roma Cumhuriyeti ve sonraki Roma Imparatorlugu nun yonetimi altinda devam etseler de digerleriyle karsilastirildiginda dikkate deger yerli Latin matematikcileri yoktu Yunanistan da matematik okuyan etkili bir Roma devlet adami olan Cicero MO 106 43 gibi antik Romalilar Romali arastirmacilarin ve hesap yapicilarin Yunanlar tarafindan odullendirilen teorik matematik ve geometri yerine uygulamali matematikle cok daha fazla ilgilendigine inaniyorlardi Romalilarin sayisal sistemlerini ilk once dogrudan Yunan emsallerinden mi yoksa merkezi su anda orta Italya da yer alan Toskana da olan Etrusk uygarliginca kullanilan mi turettikleri acik degildir Tessera karolari ile yapilmis bir tessera mozaik resminin yakindan gorunumu St Peters Bazilikasi Vatikan Eyaleti Roma Italya Romalilar hesaplamayi kullanarak hem mali dolandiriciligi tesvik etme hem de tespit etme ve ayrica hazine icin vergileri yonetme konusunda ustaydilar Romali gromatikcilerden yani arazi arastirmacisi biri olan Siculus Flaccus Romali arastirmacilara tahsis edilmis topraklarin ve bolgelerin yuzey alanlarini olcmede yardimci olan Alanlarin Kategorileri Ingilizce Categories of Fields ni yazdi Romalilar ticaret ve vergileri yonetmenin yani sira kopruler yol yapimi ve askeri mucadeleler icin hazirlik gibi mimarinin kurulmasi da dahil olmak uzere muhendislikteki problemleri cozmek icin duzenli olarak matematik uyguladilar Onceki Yunan tasarimlarindan esinlenen Roma mozaikleri gibi sanat ve zanaat illuzyonist geometrik desenler ve her biri ortalama sekiz milimetre karelik opus tessellatum parcalari ve ortalama dort milimetre kare yuzeye sahip daha ince opus vermiculatum parcalarindan olusan tessera karosu icin hassas olcumler gerektiren zengin ve ayrintili sahneler yarattilar Roma takviminin olusturulmasi da temel matematigi gerektiriyordu Ilk takvimin Roma Kralligi doneminde MO 8 yuzyila dayandigi ve her iki yilda bir 356 gun arti bir artik yili icerdigi iddia ediliyor Buna karsilik Cumhuriyet doneminin ay takvimi gunes yilina gore kabaca on dort gun daha kisa olan 355 gun iceriyordu ve bu tutarsizlik 23 Subat tan sonra takvime fazladan bir ay eklenmesiyle cozuldu Bu takvimin yerini Julyus Caesar MO 100 44 tarafindan duzenlenen ve Iskenderiyeli Sosigenes tarafindan 365 gunluk bir donguye dort yilda bir artik gunu dahil edecek sekilde tasarlanan bir gunes takvimi olan Julyen takvimi almistir 11 dakika 14 saniyelik bir hata iceren bu takvim daha sonra modern zamanlarda uluslararasi standart takvimle neredeyse ayni gunes takvimi olan Papa XIII 1572 1585 tarafindan duzenlenen Gregoryen takvimi ile duzeltildi Asagi yukari ayni zamanlarda Han Cinlileri ve Romalilar gidilen mesafeleri olcmek icin tekerlekli kilometre sayaci cihazini icat ettiler Roma modeli ilk kez Romali insaat muhendisi ve mimar Vitruvius tarafindan tanimlandi MO 80 15 Cihaz en azindan Imparator Commodus MS 177 192 donemine kadar kullanildi ancak tasarimi 15 yuzyilda Bati Avrupa da deneyler yapilana kadar kaybolmus gorunuyor Belki de Antikythera mekanizmasinda bulunan benzer techizat ve teknolojiye dayanarak Vitruvius un kilometre sayaci bir Roma milinde kabaca 4590 ft 1400 m dort yuz kez donen capi 4 feet 1 2 m olan araba tekerleklerine sahipti Her devirde bir pim ve aks cakillari bir kutuya dusurmekten sorumlu ikinci bir disliyi ceviren 400 disli bir carki devreye aldi her bir cakil tasi bir mil katetmeyi temsil ediyordu CinDunyanin en eski ondalik carpim tablosunu iceren Savasan Devletler Caginda MO 305 tarihli Tsinghua Bambu Fisleri Erken Cin matematiginin analizi sonucu dunyanin diger bolgelerine kiyasla essiz bir gelisim gosterdigi anlasildigindan bilim adamlari Cin matematiginin tamamen bagimsiz bir gelisimi oldugunu varsaymaya yoneltti Cin den gunumuze ulasan en eski matematiksel metin MO 1200 ile MO 100 arasina tarihlenen Zhoubi Suanjing dir ancak Savasan Devletler Cagi nda y MO 300 tarihi makul gorunmektedir Bilinen en eski ondalik carpim tablosunu iceren Tsinghua Bambu Fisleri her ne kadar eski Babilliler 60 lik bir tabana sahip olsa da ise MO 305 civarina tarihlenmektedir ve belki de Cin in hayatta kalan en eski matematiksel metnidir Sayma cubugu rakamlariSuanpan Abakusu Cin matematiginde 1 ile 10 arasindaki sayilar icin farkli anahtarlarin kullanildigi cubuk rakamlari ve on un kuvvetleri icin ek anahtarlarin kullanildigi ondalik konumsal notasyon sisteminin Cin matematiginde kullanilmasi ozellikle dikkat cekicidir Boylece 123 sayisi 1 simgesi ardindan 100 simgesi ardindan 2 simgesi ve ardindan 10 simgesi ve ardindan 3 simgesi kullanilarak yazilacaktir Bu o zamanlar dunyadaki en gelismis sayi sistemiydi gorunuse gore ortak cagdan birkac yuzyil once ve Hint rakam sisteminin gelistirilmesinden cok once kullaniliyordu Cubuk rakamlari sayilarin istenildigi kadar buyuk gosterilmesine ve hesaplamalarin suan pan veya Cin abakusunde yapilmasina izin verdi Suan pan in icat tarihi kesin olmamakla birlikte Xu Yue nin Sekillerin Sanati Uzerine Ek Notlar Ingilizce Supplementary Notes on the Art of Figures inda hakkindaki ilk yazili sozler MS 190 dan kalmadir Cin de geometri uzerine var olan en eski calisma felsefi Mohist kanondan y MO 330 den gelmekte olup Mozi nin MO 470 390 takipcileri tarafindan derlenmistir Mo Jing fizik bilimi ile ilgili bircok alanin cesitli yonlerini tanimladi ve az sayida geometrik teorem de buldu Ayni zamanda cevre cap yaricap ve hacim kavramlarini da tanimladi Matematik Sanatina Iliskin Dokuz Bolum Ingilizce The Nine Chapters on the Mathematical Art Cin den gunumuze ulasan en eski matematik metinlerinden biri MS 2 yuzyil MO 212 de Imparator Qin Shi Huang nda resmi olarak onaylanmis olanlar disindaki tum kitaplarin yakilmasini emretti Bu kararnameye evrensel olarak uyulmadi ancak bu duzenin bir sonucu olarak bu tarihten once eski Cin matematigi hakkinda cok az sey biliniyor MO 212 yilindaki kitaplarin yakilmasindan sonra Han hanedani MO 202 MS 220 muhtemelen su anda kaybolan eserler uzerine genisletilmis matematik eserleri uretti Bunlardan en onemlisi tam adi MS 179 da ortaya cikan ancak daha once baska basliklar altinda kismen var olan Matematik Sanatina Iliskin Dokuz Bolum Ingilizce The Nine Chapters on the Mathematical Art dur Tarim is Cin pagoda kuleleri icin yukseklik araliklarini ve boyut oranlarini belirlemek icin geometri kullanimi muhendislik olcme ve dik ucgenler uzerine maddeler iceren 246 kelime probleminden olusur Pisagor teoremi icin matematiksel bir kanit ve icin matematiksel bir formul yaratti Bilimsel calisma ayrica Liu Xin o MS 23 3 1457 degerini saglayana kadar ve ardindan Zhang Heng MS 78 139 p yi 3 1724 olarak yaklasik olarak verene kadar Cinli matematikcilerin baslangicta 3 olarak yaklastiklari p degerlerini ve 10 un karekokunu alarak 3 162 degerini saglar Liu Hui MS 3 yuzyilda Dokuz Bolum hakkinda yorum yapti ve 5 ondalik basamaga kadar dogru p degerini verdi yani 3 14159 Teorik anlayistan cok bir hesaplama dayanikliligi meselesi olsa da MS 5 yuzyilda Zu Chongzhi p nin yedi ondalik basamaginin degerini yani 3 141592 hesapladi ve bu neredeyse sonraki 1000 yil boyunca en dogru p degeri olarak kaldi Ayrica bir kurenin hacmini bulmak icin daha sonra Cavalieri prensibi olarak anilacak bir yontem gelistirdi Daire olcumu Li Zhi 1228 Cin matematiginin doruk noktasi 13 yuzyilda ikinci yarisinda MS 960 1279 Cin cebirinin gelismesiyle ortaya cikti Bu donemin en onemli metni nin 1249 1314 Dort Elementin Degerli Aynasi Ingilizce Precious Mirror of the Four Elements dir ve benzer bir yontem kullanarak eszamanli yuksek dereceden cebirsel denklemlerin cozumunu ele alir Degerli Ayna ayni zamanda her ikisi de 1100 gibi erken bir tarihte Cin eserlerinde gorunse de sekizinci kuvvet yoluyla iki terimli genisleme katsayilariyla birlikte Pascal ucgeninin bir diyagramini da icerir Cinliler ayrica eski zamanlarda tanimlanan ve Yang Hui MS 1238 1298 tarafindan mukemmellestirilen sihirli kare ve olarak bilinen karmasik kombinatoryal diyagramdan da yararlandi Avrupa matematigi Ronesans sirasinda gelismeye basladiktan sonra bile Avrupa ve Cin matematigi ayri geleneklerdi ve 13 yuzyildan itibaren onemli Cin matematiksel ciktilari geriledi Matteo Ricci gibi Cizvit misyonerler 16 yuzyildan 18 yuzyila kadar matematiksel fikirleri iki kultur arasinda ileri geri tasidilar ancak bu noktada Cin den yayilmaktan cok daha fazla matematiksel fikir Cin e giriyordu Japon matematigi Kore matematigi ve Vietnam matematigi geleneksel olarak Cin matematiginden kaynaklanmaktadir ve Konfucyuscu temelli Dogu Asya kultur alanina ait olarak gorulmektedir Kore ve Japon matematigi Cin in Song hanedanligi doneminde uretilen cebirsel calismalardan buyuk olcude etkilenirken Vietnam matematigi Cin in 1368 1644 populer eserlerine buyuk olcude borcludur Ornegin Vietnam matematiksel incelemeleri ya Cince ya da yerli Vietnamca Chữ Nom alfabesiyle yazilmis olsa da bunlarin tumu bunlari cozmek icin algoritmalar iceren bir problemler koleksiyonunu sunan Cin formatini ve ardindan sayisal cevaplari izledi Vietnam ve Kore de matematik cogunlukla matematikciler ve astronomlarin profesyonel mahkeme burokrasisiyle iliskilendirilirken Japonya da ozel okullar alaninda daha yaygindi HintMO 2 yuzyil ile MS 2 yuzyil arasina tarihlenen Bakhshali el yazmasinda kullanilan rakamlar Tas ve bakir yazitlarda Hint rakamlariHindistan in bir bolumunde kullanilan eski Brahmi rakamlari Hint yarimadasindaki en eski uygarlik Indus nehri havzasinda gelisen Indus Vadisi Uygarligi dir olgunluk donemi MO 2600 1900 Sehirleri geometrik duzende duzenlenmistir ancak bu uygarliktan bilinen hicbir matematiksel belge gunumuze kalmamistir Hindistan dan gunumuze ulasan en eski matematiksel kayitlar MO 8 yuzyil ile MS 2 yuzyil arasinda cesitli tarihlere tarihlenmistir kare dikdortgen paralel kenarlar ve digerleri gibi cesitli sekillerde sunaklar insa etmek icin basit kurallar veren dini metinlere ek bolumlerdir Misir da oldugu gibi tapinak islevlerine iliskin mesguliyet matematigin dinsel ritueldeki kokenine isaret etmektedir Sulba Sutralari belirli bir kare ile yaklasik olarak ayni alana sahip bir cember olusturmak icin yontemler verir bu da p degerinin birkac farkli yaklasimini ifade eder Ek olarak 2 ila birkac ondalik basamagin karekokunu hesaplar Pisagor uclulerini listeler ve Pisagor teoreminin bir aciklamasini verirler Tum bu sonuclar Mezopotamya etkisini gosteren Babil matematiginde mevcuttur Sulba Sutralarinin daha sonraki Hint matematikcileri ne olcude etkiledigi bilinmemektedir Cin de oldugu gibi Hint matematiginde de sureklilik sorunu vardir onemli ilerlemeler uzun hareketsizlik donemleri ile tarihsel olarak birbirinden ayrilir MO 5 yuzyil Sanskrit dil bilgisi kurallarini formule etti Onun notasyonu modern matematiksel gosterime benziyordu ve ust kurallar donusumler ve ozyineleme kullandi kabaca MO 3 1 yuzyillar aruz uzerine yaptigi incelemede ikili sayi sistemine karsilik gelen bir cihaz kullanir Sayaclarin kombinasyonlariyla ilgili tartismasi binom teoreminin basit bir versiyonuna karsilik gelir Pingala nin calismasi ayni zamanda Fibonacci sayilarinin matrameru olarak adlandirilir temel fikirlerini de icerir Sulba Sutralarindan sonra Hindistan dan gelen bir sonraki onemli matematiksel belge guclu Helenistik etkiler gorulen ve MS 4 ve 5 yuzyillara Gupta donemi tarihlenen astronomik incelemeler olan Siddhantas tir Ptolemaik trigonometride oldugu gibi tam kiris yerine modern trigonometride oldugu gibi yari kirise dayali trigonometrik iliskilerin ilk ornegini icermeleri bakimindan onemlidirler Bir dizi ceviri hatasi araciligiyla sinus ve kosinus kelimeleri Sanskritce jiya ve kojiya dan turemistir Yuktibhaṣa da Sinus Kuralinin aciklamasi MS 500 civarinda Aryabhata mantik veya tumdengelimli metodoloji duygusu olmaksizin astronomi ve matematiksel olcmede kullanilan hesaplama kurallarini tamamlamayi amaclayan nazim biciminde yazilmis ince bir cilt olan Aryabhatiya yi yazdi Kayitlarin yaklasik yarisi yanlis olsa da Aryabhatiya da ilk olarak ondalik basamak deger sisteminin ortaya ciktigi gorulmektedir Birkac yuzyil sonra Musluman matematikci Ebu Rayhan Biruni Aryabhatiya yi siradan cakil taslari ve pahali kristallerin bir karisimi olarak tanimladi 7 yuzyilda Brahmagupta Brahmagupta teoremini ve Brahmagupta formulunu tanimladi ve ilk kez Brahma sphuta siddhanta da sifirin hem yer tutucu hem de ondalik basamak olarak acikca kullanimini ve Hint Arap rakam sistemini acikladi Matematik uzerine yazilmis bu Hint metninin cevirisinden y 770 Islami matematikciler Arap rakamlari olarak uyarladiklari sayi sistemini tanitti Islam alimleri bu sayi sistemi bilgisini 12 yuzyilda Avrupa ya tasidi ve simdi tum dunyadaki eski sayi sistemlerinin yerini aldi Hint Arap sayi sistemindeki sayilari temsil etmek icin cesitli simge kumeleri kullanilir ve bunlarin tumu gelistirilmistir Hindistan in kabaca duzinelerce onemli el yazisinin her birinin kendi sayisal kabartmalari vardir 10 yuzyilda Halayudha nin Pingala nin calismasi uzerine yaptigi yorum Fibonacci dizisi ve Pascal ucgeni ile ilgili calismalari icerir ve bir matrisin olusumunu tanimlar 12 yuzyilda Bhaskara II guney Hindistan da yasadi ve o zamanlar bilinen tum matematik dallari uzerine kapsamli bir sekilde yazdi Calismasi sonsuz kucuklere esdeger veya yaklasik olarak esdeger matematiksel nesneler turevler ortalama deger teoremi ve sinus fonksiyonunun turevini icerir Analizin icadinin matematik tarihcileri arasinda ne olcude tartismali bir konu oldugunu tahmin etti 14 yuzyilda Kerala Matematik Okulu nun kurucusu olan buldu ve ondan faydalanarak p nin ilk 21 basamak degerini 3 14159265359 olarak hesaplayan donusturulmus bir seri elde etti Madhava ayrica arktanjanti belirlemek icin sinus ve kosinusu belirlemek icin sinus ve kosinus fonksiyonlari icin buldu 16 yuzyilda Kerala Okulu nun Yukti bhaṣa daki gelismelerinin ve teoremlerinin cogunu birlestirdi Analizin temellerini atan Kerala Okulunun ilerlemelerinin 16 yuzyilda Avrupa ya aktarildigi ileri surulmustur Cizvit misyonerler ve tuccarlar araciligiyla o zamanlar antik Muziris limani cevresinde faaliyet gosterdiler ve sonuc olarak analiz ve hesaplamadaki sonraki Avrupa gelismelerini dogrudan etkilediler Bununla birlikte diger bilim adamlari Kerala Okulu nun sistematik bir turev ve integral teorisi formule etmedigini ve sonuclarinin Kerala disina iletildigine dair dogrudan kanitlar olmadigini savunuyorlar IslamEbu Ca fer Muhammed bin Musa el Harizmi nin Cebir ve Denklem Hesabi Uzerine Ozet Kitap Arapca El Kitab ul Muhtasar fi Hisab il Cebri ve l Mukabele Ingilizce The Compendious Book on Calculation by Completion and Balancing adli eserinden bir sayfa y MS 820 8 yuzyilda Iran Orta Dogu Orta Asya Kuzey Afrika Iberya ve Hindistan in bazi bolgelerinde kurulan Islam Imparatorlugu matematige onemli katkilarda bulundu Matematikle ilgili Islami metinlerin cogu Arapca yazilmis olsa da cogu Araplar tarafindan yazilmamistir cunku Yunancanin Helenistik dunyadaki durumuna cok benzer sekilde Arapca da o zaman Islam dunyasinda Arap olmayan bilginlerin yazi dili olarak kullanilmistir Araplarin yani sira Persler de Matematik dunyasina katkida bulundular 9 yuzyilda Iranli matematikci Ebu Ca fer Muhammed bin Musa el Harizmi Hint Arap rakamlari ve denklem cozme yontemleri uzerine birkac onemli kitap yazdi El Kindi nin calismalari ile birlikte yaklasik 825 te yazdigi Hint rakamlari ile hesap uzerine Ingilizce On the Calculation with Hindu Numerals adli kitabi Hint matematiginin ve Hint rakamlarinin Bati ya yayilmasinda etkili oldu Algoritma kelimesi isminin Latinlestirilmesi olan Algoritmi den ve cebir kelimesi de eserlerinden biri olan Cebir ve Denklem Hesabi Uzerine Ozet Kitap Arapca El Kitab ul Muhtasar fi Hisab il Cebri ve l Mukabele Ingilizce The Compendious Book on Calculation by Completion and Balancing adli eserinden turetilmistir Pozitif koklu ikinci dereceden denklemlerin cebirsel cozumu icin kapsamli bir aciklama yapti ve cebiri temel formda ve sadece cebrin kendisi icin dolayli fayda ve beklentilerden arinmis olarak ogreten ilk kisi oldu Ayrica cikarilmis terimlerin bir denklemin diger tarafina aktarilmasina yani denklemin zit taraflarinda benzer terimlerin iptaline atifta bulunarak indirgeme ve dengeleme nin temel yontemini tartisti Bu Harezmi nin baslangicta el Cebr olarak tanimladigi islemdir Onun cebiri artik cozulmesi gereken bir dizi problemle degil kombinasyonlarin denklemler icin olasi tum prototipleri vermesi gereken ilkel terimlerle baslayan ve bundan boyle acikca calismanin gercek amacini olusturan bir aciklama ile ilgileniyordu Ayrica sadece kendi iyiligi icin bir denklem uzerinde calisti ve genel bir sekilde basitce bir problem cozme sirasinda ortaya cikmasa bile ancak ozellikle problem siniflarini belirli ve sonsuz olarak adlandirmistir Misir da cebri irrasyonel sayilar kumesine genisletti karekokleri ve dorduncu kokleri ikinci dereceden denklemlere cozumler ve katsayilar olarak kabul etti Ayrica uc bilinmeyen degiskenli uc dogrusal olmayan eszamanli denklemi cozmek icin kullanilan teknikleri gelistirdi Calismalarinin benzersiz bir ozelligi 2676 cozum buldugu bir tanesi de dahil olmak uzere bazi problemlerin olasi tum cozumlerini bulmaya calismakti Eserleri cebirin gelisimi icin onemli bir temel olusturdu ve El Kereci ve Fibonacci gibi daha sonraki matematikcileri etkiledi OB nin OA eksenli bir parabolun bir parcasi oldugu OAB egrisel ucgeninin AB etrafinda donusu ile olusturulan donel katisinin hacminin hesaplanmasi Ibn i Heysem katiyi n dilime keser ve iki dilim arasindaki her bir dilimin hacmini silindirik hacimlerle cerceveler Daha sonra bu silindirik hacimlerin toplamini Faulhaber in formullerini kullanarak katinin hacmini dusurup artirarak hesaplar ve V 815pa2b displaystyle V frac 8 15 pi a 2 b bulur Cebirdeki diger gelismeler El Kereci tarafindan metodolojiyi bilinmeyen buyukluklerin tam sayi guclerini ve tam sayi koklerini icerecek sekilde genislettigi al Fakhri incelemesinde yapilmistir Matematiksel tumevarimla ispata yakin bir calisma El Kereci tarafindan MS 1000 civarinda yazilan ve onun Binom teoremini Pascal ucgenini ve integral kuplerin toplamini kanitlamak icin kullandigi bir kitapta ortaya cikmistir Matematik tarihcisi F Woepcke El Kereci yi cebirsel hesap teorisini ortaya atan ilk kisi olarak ovdu Ayrica 10 yuzyilda Ebu Vefa Diophantus un eserlerini Arapcaya cevirdi Ibn i Heysem herhangi bir integral kuvvetin toplaminin genel formulunu belirlemek icin kolayca genellestirilebilen bir yontem kullanarak dorduncu kuvvetlerin toplami icin formul tureten ilk matematikciydi Bir paraboloidin hacmini bulmak icin bir integral hesabi gerceklestirdi ve sonucunu dorduncu dereceye kadar polinomlarin integralleri icin genellestirebildi Boylece polinomlarin integralleri icin genel bir formul bulmaya yaklasti ancak dorduncu dereceden daha yuksek herhangi bir polinomla ilgilenmedi 11 yuzyilin sonlarinda Omer Hayyam Oklid in Elemanlari Ingilizce Elements nda ozellikle de paralellik postulatinda kusurlar olarak algiladigi seyler hakkinda bir kitap olan Oklid deki Zorluklarin Tartismalari Ingilizce Discussions of the Difficulties in Euclid ni yazdi Ayrica kubik denklemlerin genel geometrik cozumunu bulan ilk kisi oydu Takvim reformunda da cok etkili oldu 13 yuzyilda Nasiruddin Tusi kuresel trigonometride ilerleme kaydetti Ayrica Oklid in paralellik postulati uzerine etkili calismalar yazdi 15 yuzyilda Giyaseddin El Kasi p nin degerini 16 ondalik basamaga kadar dogru hesapladi Kasi ayrica yuzyillar sonra Ruffini ve Horner tarafindan verilen yontemlerin ozel bir durumu olan n inci kokleri hesaplamak icin bir algoritmaya sahipti Musluman matematikcilerin bu donemdeki diger basarilari arasinda Arap rakamlarina ondalik nokta notasyonunun eklenmesi sinusun yani sira tum modern trigonometrik fonksiyonlarin kesfi el Kindi nin kriptanaliz ve frekans analizi ile ilgili calismalari Ibn Heysem tarafindan analitik geometrinin gelisimi Omer Hayyam tarafindan cebirsel geometrinin baslangici ve tarafindan cebirsel bir notasyonun gelistirilmesi vardir 15 yuzyildan itibaren Osmanli Imparatorlugu ve Safevi Imparatorlugu doneminde Islam matematiginin gelisimi duraganlasti Maya1 den 19 a kadar olan sayilar icin Maya el yazisi ile yazilmis Maya rakamlari Kolomb Oncesi Amerika da MS 1 binyilda Meksika ve Orta Amerika da gelisen Maya uygarligi cografi izolasyonu nedeniyle mevcut Avrupa Misir ve Asya matematiklerinden tamamen bagimsiz olan benzersiz bir matematik gelenegi gelistirdi Maya rakamlari cogu modern kultur tarafindan kullanilan ondalik sistemin temelini olusturan onluk bir taban yerine vigesimal sistem olan 20 tabanini kullandi Mayalar Maya takvimini olusturmak icin matematigi kullandilar ve kendi dogal Maya astronomilerindeki astronomik olaylari tahmin ettiler Pek cok cagdas kulturun matematigine sifir kavrami girmek zorunda kalinca Mayalar bunun icin standart bir sembol gelistirdiler Ortacag AvrupasiOrta Cag Avrupasi nin matematige ilgisi modern matematikcilerinkinden oldukca farkli kaygilardan kaynaklaniyordu Itici unsurlardan biri matematigin yaratilan doga duzenini anlamanin anahtari oldugu inanciydi Bu dusunce siklikla Platon un Timaeus u ve Incil pasajinda Bilgelik Kitabi Book of Wisdom nda Tanri her seyi olcu sayi ve agirlik olarak buyurmustur ifadesine dayandirildi Boethius aritmetik geometri astronomi ve muzik calismalarini tanimlamak icin quadrivium terimini icat ettiginde 6 yuzyilda mufredatta matematik icin bir yer sagladi Nicomachus un Yunanca Aritmetige Giris Ingilizce Introduction to Arithmetic inden ozgur bir ceviri olan De Institute arithmetica yi yazdi Ayrica De corpore musica Yunan kaynaklarindan turetilmistir Oklid in Elemanlar indan bir dizi alinti yapmistir Calismalari pratik olmaktan cok teorikti ve Yunanca ve Arapca matematik calismalarinin iyilesmesine kadar matematiksel calismanin temelini olusturdu 12 yuzyilda Avrupali akademisyenler El Harizmi nin tarafindan Latinceye cevrilen Cebir ve Denklem Hesabi Uzerine Ozet Kitap Arapca El Kitab ul Muhtasar fi Hisab il Cebri ve l Mukabele Ingilizce The Compendious Book on Calculation by Completion and Balancing adli eserini ve ve tarafindan cevrilen Oklid in Elemanlar inin tam metni dahil olmak uzere bilimsel Arapca metinler aramak icin Ispanya ve Sicilya ya gittiler Bunlar ve diger yeni kaynaklar matematigin yenilenmesini atesledi Simdi Fibonacci olarak bilinen Pisa li Leonardo tuccar babasiyla simdiki Cezayir in Bejaia kentine yaptigi bir yolculukta Hint Arap rakamlarini tesadufen ogrendi Avrupa o zaman hala Roma rakamlarini kullaniyordu Orada Hint Arap rakamlarinin konumsal gosterimi nedeniyle cok daha verimli olan ve ticareti buyuk olcude kolaylastiran bir aritmetik sistemini ozellikle algorism Arap rakamlari sistemi gozlemledi Leonardo 1202 de Liber Abaci yi yazarak 1254 te guncellendi teknigi Avrupa ya tanitti ve onu populerlestirmek icin uzun bir donem baslatti Kitap ayrica Avrupa ya metinde dikkate deger olmayan bir ornek olarak kullanilan ve simdi Fibonacci dizisi olarak bilinen bundan once yuzlerce yildir Hint matematikciler tarafindan biliniyordu diziyi tanitti 14 yuzyil cok cesitli problemleri arastirmak icin yeni matematiksel kavramlarin gelistirilmesine tanik oldu Onemli bir katki da yerel hareket local motion matematiginin gelismesiydi kuvvetin F dirence R orani geometrik oranda arttikca hizin V aritmetik oranda arttigini one surdu Bradwardine bunu bir dizi ozel ornekle ifade etti ancak logaritma henuz tasarlanmamis olmasina ragmen sonucunu icinde bulunulan doneme uygun dusmeyen bir bicimde soyle yazarak ifade edebiliriz V log F R Bradwardine in analizi el Kindi ve Villanova li Arnald tarafindan bilesik ilaclarin dogasini farkli bir fiziksel problemle olcmek icin kullanilan matematiksel bir teknigin aktarilmasina bir ornektir On planda cember veya kelepceye benzeyen bir kure bulunan bu cagdas isiklandirilmis el yazmasinda gosterilen Nicole Oresme 1323 1382 harmonik dizinin iraksamasina matematiksel bir kanit sunan ilk kisiydi 14 yuzyil Oxford Hesaplayicilarindan biri olan diferansiyel hesap ve limit kavramindan yoksun bir cisim tarafindan tanimlanan bir yol boyunda eger o ayni hizda duzgun olarak ve verilen anda hareket ederse anlik hizi olcmeyi onerdi Heytesbury ve digerleri tekduze hizlandirilmis harekete gecen bir cismin katettigi mesafeyi matematiksel olarak belirlediler gunumuzde integral ile cozuldu hizi esit olarak artan veya azalan hareketli bir cisim eger ortalama hiz derecesiyle ayni anda surekli hareket ediyor olsaydi belirli bir zamanda tamamen esit bir mesafe katedecekti Paris Universitesi nden Nicole Oresme ve Italyan sabit ivmeyi gosteren cizginin altindaki alanin kat edilen toplam mesafeyi temsil ettigini one surerek bu iliskinin grafiksel gosterimini bagimsiz olarak sagladilar Oklid in Elemanlari uzerine daha sonraki bir matematiksel yorumda Oresme daha ayrintili bir genel analiz yapti ve bu analizde bir cismin her ardisik zaman artisinda tek sayilar olarak artan herhangi bir nitelikte bir artis elde edecegini gosterdi Oklid tek sayilarin toplaminin kare sayilar oldugunu gosterdigi icin cismin kazandigi toplam nitelik zamanin karesi olarak artar RonesansRonesans doneminde matematigin ve muhasebenin gelisimi ic ice gecmisti Cebir ve muhasebe arasinda dogrudan bir iliski bulunmamakla birlikte konularin ogretimi ve yayinlanan kitaplar genellikle ticaret ve alim satim icin yararli becerileri ogrendikleri yer olan hesap okullarina Flanders ve Almanya da veya abakus okullarina Italya da abbaco olarak bilinir gonderilen tuccar cocuklarina yoneliktir Defter tutma islemlerini gerceklestirirken muhtemelen cebire ihtiyac yoktur ancak karmasik takas islemleri veya bilesik faizin hesaplanmasi icin temel bir aritmetik bilgisi zorunluydu ve cebir bilgisi cok faydaliydi Piero della Francesca y 1415 1492 uzay geometri ve dogrusal perspektif uzerine kitaplar yazdi bunlara De Prospectiva Pingendi Resim icin Perspektif Uzerine On Perspective for Painting Trattato d Abaco Abakus Incelemesi Abacus Treatise ve De corporibus regularibus Duzgun Katilar Regular Solids dahildir Geleneksel olarak Jacopo de Barbari ye atfedilen bir resim olan Luca Pacioli nin Portresi 1495 Museo di Capodimonte Luca Pacioli nin Italyanca Summa de Arithmetica Geometria Proportioni et Proportionalita Ingilizce Review of Arithmetic Geometry Ratio and Proportion Turkce Aritmetik Geometri Oran ve Oranti Incelemesi adli eseri ilk olarak 1494 te Venedik te basilmis ve yayinlanmistir Defter tutma uzerine 27 sayfalik bir inceleme iceriyordu Italyanca Particularis de Computis et Scripturis Ingilizce Details of Calculation and Recording Turkce Hesaplama ve Kayit Tutma Ayrintilari Oncelikle kitap bir referans metnidir icerdigi matematiksel bulmacalardan bir zevk kaynagi olarak ve ogullarinin egitimine yardimci olmak icin kullanan tuccarlar icin yazilmis esas olarak satilmistir Summa Arithmetica da Pacioli arti ve eksi sembollerini ilk kez basili bir kitapta tanitti semboller Italyan Ronesans matematiginde standart gosterim haline geldi Summa Arithmetica ayni zamanda cebir iceren Italya da basilan ilk bilinen kitapti Pacioli fikirlerinin cogunu intihal yaptigi Piero Della Francesca dan aldi Italya da 16 yuzyilin ilk yarisinda Scipione del Ferro ve Niccolo Fontana Tartaglia kubik denklemler icin cozumler kesfetti Gerolamo Cardano bunlari ogrencisi Lodovico Ferrari tarafindan kesfedilen dorduncu derece denklemler icin bir cozumle birlikte 1545 tarihli Ars Magna adli kitabinda yayinladi 1572 de Rafael Bombelli Cardano nun kubik denklemleri cozme formulunde ortaya cikabilecek hayali niceliklerle nasil basa cikilacagini gosterdigi L Algebra kitabini yayinladi in ilk kez 1585 te Hollandaca yayinlanan De Thiende Ingilizce the art of tenths Turkce ondaliklarin sanati adli kitabi ondalik gosterimin ilk sistematik isleyisini iceriyordu ve bu daha sonra gercek sayi sistemi uzerindeki tum calismalari etkiledi Trigonometri navigasyon gereksinimi ve genis alanlarin dogru haritalarina duyulan artan ihtiyac nedeniyle matematigin onemli bir dali haline geldi Bu kelimeyi ilk kullanan 1595 te Trigonometria sini yayinladi Regiomontanus un sinus ve kosinus tablosu 1533 te yayinlandi Ronesans doneminde sanatcilarin dogal dunyayi gercekci bir sekilde temsil etme arzusu Yunanlarin yeniden kesfedilen felsefesiyle birlikte sanatcilari matematik calismaya yoneltti Onlar ayni zamanda o zamanin muhendisleri ve mimarlariydilar ve her halukarda matematige ihtiyaclari vardi Perspektifte resim sanati ve bununla ilgili geometrideki gelismeler yogun bir sekilde calisildi Bilimsel Devrim Sirasinda Matematik17 yuzyil Gottfried Wilhelm Leibniz 17 yuzyilda Avrupa da matematiksel ve bilimsel fikirlerde benzeri gorulmemis bir artis goruldu Galileo Hollanda dan ithal edilen ve bir oyuncaktan esinlenen bir teleskop kullanarak Jupiter in uydularini bu gezegen cevresindeki yorungede gozlemledi Tycho Brahe gokyuzundeki gezegenlerin konumlarini tanimlayan muazzam miktarda matematiksel veri toplamisti Johannes Kepler Brahe nin asistani olarak pozisyonu sayesinde gezegensel hareket konusuna ilk kez maruz kaldi ve ciddi bir sekilde etkilesime girdi Kepler in hesaplamalari John Napier ve Jost Burgi nin cagdas logaritma icadi ile daha basit hale getirildi Kepler gezegen hareketinin matematiksel yasalarini formule etmeyi basardi Rene Descartes 1596 1650 tarafindan gelistirilen analitik geometri bu yorungelerin Kartezyen koordinatlarda bir grafik uzerinde cizilmesine imkan verdi Bircok onculunun daha onceki calismalarina dayanarak Isaac Newton Kepler in Yasalarini aciklayan fizik yasalarini kesfetti ve simdi kalkulus olarak bilinen kavramlari bir araya getirdi 17 yuzyilin tartismasiz en onemli matematikcilerinden biri olan Gottfried Wilhelm Leibniz bagimsiz olarak bugun hala kullanilmakta olan kalkulus ve kalkulus notasyonunu gelistirdi Bilim ve matematik yakinda tum dunyaya yayilacak olan uluslararasi bir caba haline geldi Fransiz avukat ve matematikci Pierre de Fermat in portresi Matematigin goklerdeki calismalara uygulanmasinin yani sira Pierre de Fermat ve Blaise Pascal in yazismalari ile uygulamali matematik yeni alanlara dogru genislemeye baslamistir Pascal ve Fermat bir kumar oyunu uzerine tartismalarinda olasilik teorisi ve buna karsilik gelen kombinatorik kurallarinin arastirilmasi icin zemin hazirladi Pascal bahse girmesiyle basari olasiligi kucuk olsa bile odullerin sonsuz oldugu gerekcesiyle yeni gelisen olasilik teorisini dine adanmis bir yasami savunmak icin kullanmaya calisti Bu bir anlamda fayda teorisinin 18 19 yuzyildaki gelisiminin habercisiydi 18 yuzyil Emanuel Handmann tarafindan cizilen Leonhard Euler portresi 18 yuzyilin en etkili matematikcisi muhtemelen Leonhard Euler di Katkilari Konigsberg in Yedi Koprusu problemi ile graf teorisi calismasinin kurulmasindan bircok modern matematiksel terim ve gosterimi standartlastirmaya kadar uzanmaktadir Ornegin eksi 1 in karekokunu i semboluyle adlandirdi ve bir dairenin cevresinin capina oranini belirtmek icin Yunanca p displaystyle pi harfinin kullanimini populer hale getirdi Topoloji graf teorisi kalkulus kombinatorik ve karmasik analiz calismalarina adini verdigi cok sayida teorem ve notasyonla kanitlandigi uzere cok sayida katki yapti 18 yuzyilin diger onemli Avrupali matematikcileri arasinda sayi teorisi cebir diferansiyel hesap ve varyasyonlar hesabinda oncu calismalar yapan Joseph Louis Lagrange ve Napolyon caginda gok mekaniginin temelleri ve istatistik uzerine onemli calismalar yapan Laplace yer aliyor Modern19 yuzyil Carl Friedrich Gauss 19 yuzyil boyunca matematik giderek daha soyut hale geldi Carl Friedrich Gauss 1777 1855 bu egilimi ozetler Bilime bircok katkisini bir kenara birakarak karmasik degiskenlerin fonksiyonlari geometri ve serilerin yakinsamasi uzerine devrim niteliginde calismalar yapti Ayrica cebirin temel teoreminin ve ikinci dereceden karsiliklilik yasasinin tatmin edici ilk kanitlarini verdi Uc geometri turunun her birinde ortak dikme ile cizgilerin davranisi Bu yuzyil Oklid geometrisinin paralellik postulatinin artik gecerli olmadigi Oklid disi geometrinin iki formunun gelisimini gordu Rus matematikci Nikolai Ivanovich Lobachevsky ve rakibi Macar matematikci Janos Bolyai paralelliklerin benzersizliginin artik gecerli olmadigi hiperbolik geometriyi bagimsiz olarak tanimladi ve inceledi Bu geometride bir ucgendeki acilarin toplami 180 den azdir Eliptik geometri 19 yuzyilda Alman matematikci Bernhard Riemann tarafindan gelistirildi burada hicbir paralel bulunamaz ve bir ucgenin ic acilarin toplami 180 den fazladir Riemann ayrica uc tip geometriyi birlestiren ve buyuk olcude genelleyen Riemann geometrisini gelistirdi ve egri ile yuzey dusuncelerini genellestiren bir manifold kavramini tanimladi 19 yuzyil soyut cebirin baslangicina dair buyuk bir ugrasa tanik oldu Almanya daki vektor uzaylarinin ilk versiyonunu verdi Irlanda daki William Rowan Hamilton degismeli olmayan cebir gelistirdi Ingiliz matematikci George Boole kisa bir sure sonra Boole cebri olarak adlandirilan rakamlarinin sadece 0 ve 1 oldugu bir cebir gelistirdi Boole cebri matematiksel mantigin baslangic noktasidir ve elektrik muhendisligi ve bilgisayar bilimlerinde onemli uygulamalari vardir Augustin Louis Cauchy Bernhard Riemann ve Karl Weierstrass kalkulusu daha titiz bir sekilde yeniden formule etti Ayrica ilk defa matematigin sinirlari arastirildi Norvecli Niels Henrik Abel ve bir Fransiz olan Evariste Galois dortten buyuk derecedeki polinom denklemlerini cozmek icin genel bir cebirsel yontem olmadigini kanitladilar Diger 19 yuzyil matematikcileri bunu tek basina cetvel ve pergelle verilen bir aciyi uce bolmek belirli bir kupun hacminin iki kati hacme sahip bir kup olusturmak veya belirli bir alana sahip daireye esit alana sahip bir kare olusturmak icin yeterli olmadigini kanitlarken kullandilar Antik Yunanlardan beri matematikciler bu problemlerin hepsini bosuna cozmeye calistilar Ote yandan geometride uc boyutun sinirlamasi 19 yuzyilda parametre uzayi ve hiper karmasik sayilar dikkate alinarak asildi Abel ve Galois in cesitli polinom denklemlerinin cozumlerine yonelik arastirmalari grup teorisinin ve soyut cebirin iliskili alanlarinin daha fazla gelismesi icin zemin hazirladi 20 yuzyilda fizikciler ve diger bilim adamlari grup teorisini simetriyi incelemenin ideal yolu olarak gorduler 19 yuzyilin sonlarinda Georg Cantor sonsuzluk kavraminin titiz bir sekilde ele alinmasini saglayan ve neredeyse tum matematigin ortak dili haline gelen kume teorisinin ilk temellerini atti Cantor un kume teorisi ve matematiksel mantigin Peano David Hilbert Bertrand Russell ve A N Whitehead in ellerinde yukselmesi matematigin temelleri uzerine uzun soluklu bir tartisma baslatti 19 yuzyil bir dizi ulusal matematik toplumunun kurulmasina tanik oldu 1865 te 1872 de Societe Mathematique de France 1884 te 1883 te ve 1888 de Amerikan Matematik Toplulugu kuruldu Ilk uluslararasi ozel ilgi toplumu olan Kuaterniyon Dernegi bir vektor tartismasi baglaminda 1899 da kuruldu 1897 de Hensel p sel sayilari tanitti 20 yuzyil 20 yuzyilda matematik buyuk bir meslek haline geldi Her yil matematikte binlerce yeni doktora odulu verildi ve hem ogretimde hem de endustride matematikle ilgili isler mevcuttu Klein in matematigin alanlarini ve uygulamalarini kataloglama calismasi yapilmistir David Hilbert 1900 de Uluslararasi Matematikciler Kongresi nde yaptigi bir konusmada matematikte cozulmemis 23 problemin bir listesini cikardi Matematigin bircok alanini kapsayan bu problemler 20 yuzyil matematiginin cogu icin merkezi bir odak noktasi olusturdu Bugun 10 tanesi cozuldu 7 tanesi kismen cozuldu ve 2 tanesi hala aciktir Kalan 4 tanesi cozulmus ya da cozulmemis olarak ifade edilemeyecek kadar genel hatlariyla formule edilmistir Dort renk teoremini betimleyen bir harita Onemli tarihsel varsayimlar nihayet kanitlandi 1976 da ve o zamanlar bir bilgisayarin bunu yapmasi tartismali olan dort renk teoremini ispatladilar Andrew Wiles baskalarinin calismalarini temel alarak 1995 yilinda Fermat nin son teoremi kanitladi ve Kurt Godel sureklilik hipotezinin kume teorisinin standart aksiyomlarindan bagimsiz oldugunu ne kanitlanabilir ne de curutulebilir kanitladi 1998 de kanitladi Esi gorulmemis buyukluk ve kapsamda matematiksel isbirlikleri gerceklesti Bir ornek olarak 1955 ile 2004 yillari arasinda ispati yaklasik 100 yazarin 500 kusur dergi makalesini gerektiren ve on binlerce sayfayi dolduran sonlu basit gruplarin siniflandirilmasidir muazzam teorem olarak da adlandirilir Nicolas Bourbaki takma adiyla yayin yapan ve Andre Weil in de aralarinda bulundugu bir grup Fransiz matematikci bilinen tum matematigi tutarli ve titiz bir butun olarak aciklamaya calisti Elde edilen birkac duzine cilt matematik egitimi uzerinde tartismali bir etkiye sahipti Apsidlerin goreli devinimi ile bir yildizin etrafinda donen yalniz bir gezegenin Newton kirmizi ve Einstein yorungesi mavi Albert Einstein genel gorelilik teorisinde kullanmasiyla diferansiyel geometri hak ettigi yere geldi Matematiksel mantik topoloji ve John von Neumann in oyun teorisi gibi tamamen yeni matematik alanlari matematiksel yontemlerle cevaplanabilecek soru turlerini degistirdi Her turlu yapi aksiyomlar kullanilarak soyutlandi ve metrik uzaylar topolojik uzaylar vb gibi isimler verildi Matematikcilerin yaptigi gibi soyut bir yapi kavraminin kendisi soyutlandi ve kategori teorisine yol acti Grothendieck ve Serre demet teorisini kullanarak cebirsel geometriyi yeniden bicimlendirdi Poincare nin 1890 larda baslattigi dinamik sistemlerin nitel calismasinda buyuk ilerlemeler kaydedildi Olcu teorisi 19 yuzyilin sonlarinda ve 20 yuzyilin baslarinda gelistirilmistir Olculerin uygulamalari arasinda Lebesgue integrali Kolmogorov un olasilik teorisinin belitlestirilmesi ve ergodik teori bulunur Dugum teorisi buyuk olcude genisledi Kuantum mekanigi fonksiyonel analizin gelistirilmesine yol acti Diger yeni alanlar arasinda Laurent Schwartz in dagilim teorisi sabit nokta teorisi tekillik teorisi Rene Thom un felaket teorisi model teorisi ve Mandelbrot un fraktalleri bulunmaktadir Lie gruplari ve Lie cebirleri ile Lie teorisi ana calisma alanlarindan biri haline geldi Abraham Robinson tarafindan sunulan standart disi analiz gercek sayilar alanini sonsuz kucuk ve sonsuz buyuklukleri iceren Hiperreal sayilara dogru genisleterek limit teorisi lehine itibarini yitirmis olan kalkulus icin sonsuz kucuk yaklasimi rehabilite etti Daha da buyuk bir sayi sistemi olan gercekustu sayilar kombinatoryal oyunlarla baglantili olarak John Horton Conway tarafindan kesfedildi Bilgisayarlarin once mekanik analog makinelerde ve ardindan dijital elektronik makinelerde gelistirilmesi ve surekli iyilestirilmesi endustrinin seri uretimi dagitimi ve iletisimi kolaylastirmak icin gittikce daha fazla miktarda veriyle ugrasmasina izin verdi ve bununla basa cikmak icin yeni matematik alanlari gelistirildi Alan Turing in hesaplanabilirlik teorisi karmasiklik teorisi Derrick Henry Lehmer in sayi teorisini ve Lucas Lehmer testini ilerletmek icin ENIAC i kullanmasi Rozsa Peter in ozyinelemeli fonksiyon teorisi Claude Shannon un bilgi teorisi sinyal isleme veri analizi optimizasyon ve yoneylem arastirmasinin diger alanlari Onceki yuzyillarda matematiksel odaklarin cogu hesap ve surekli fonksiyonlar uzerindeydi ancak hesaplama ve iletisim aglarinin yukselisi ayrik kavramlarin artan onemine ve graf teorisi dahil kombinatoriklerin genislemesine yol acti Bilgisayarlarin hizi ve veri isleme yetenekleri kalem ve kagit hesaplamalariyla ugrasmak icin cok zaman alan matematik problemlerinin ele alinmasini da sagladi ve bu da sayisal analiz ve sembolik hesaplama gibi alanlara yol acti 20 yuzyilin en onemli yontem ve algoritmalarindan bazilari sunlardir simpleks algoritma hizli Fourier donusumu hata duzeltme kodlari kontrol teorisinden Kalman filtresi ve acik anahtar sifrelemesinin RSA algoritmasi Ayni zamanda matematigin sinirlamalari hakkinda derinlemesine kavrayislar yapildi 1929 ve 1930 da dogal sayilar arti toplama ve carpma islemlerinden biri hakkinda formule edilen tum ifadelerin dogrulugunun veya yanlisliginin karar verilebilir oldugu yani bir algoritma ile belirlenebilecegi kanitlandi 1931 de Kurt Godel bunun dogal sayilar arti hem toplama hem de carpma icin gecerli olmadigini buldu Peano aritmetigi olarak bilinen bu sistem aslinda tamamlanamazdi Peano aritmetigi asal sayi kavrami da dahil olmak uzere bircok sayi teorisi icin yeterlidir Godel in iki eksiklik teoreminin bir sonucu Peano aritmetigini tum analiz ve geometri dahil iceren herhangi bir matematiksel sistemde hakikatin zorunlu olarak kanitlanmasi asmasidir yani sistem icinde kanitlanamayan gercek ifadeler vardir Bu nedenle matematik matematiksel mantiga indirgenemez ve David Hilbert in tum matematigi eksiksiz ve tutarli hale getirme hayalinin yeniden formule edilmesi gerekir Karmasik duzlemde Gama fonksiyonunun mutlak degeri 20 yuzyil matematigindeki en renkli sahsiyetlerden biri Srinivasa Aiyangar Ramanujan di 1887 1920 super kompozit sayilarin ozellikleri parcalanis fonksiyonu ve asimptotikleri ile sahte teta fonksiyonu dahil olmak uzere 3000 den fazla teoremi varsayan veya kanitlayan Hint bir otodidakt kendi kendini yetistirmis kimse di Ayrica gama fonksiyonlari moduler formlar iraksak seriler hipergeometrik seriler ve asal sayi teorisi alanlarinda da buyuk arastirmalar yapti Tum zamanlarin en buyuk Matematikcilerinden biri olan Srinivasa Ramanujan in anisina Hindistan Posta Ofisi tarafindan 22 Aralik 2012 tarihinde basilan bir anma pulu Paul Erdos yuzlerce kisiyle birlikte calisarak tarihteki diger matematikcilerden daha fazla makale yayinladi Matematikcilerin matematikcileri bir Erdos sayisina goturen Kevin Bacon Oyununa esdeger bir oyunu vardir Bu sayi matematiksel makalelerin ortak yazarligi ile olculen bir kisi ile Paul Erdos arasindaki isbirlikci mesafeyi aciklar Alman Matematitikci Emmy Noether 1882 1935 Emmy Noether bircoklari tarafindan matematik tarihindeki en onemli kadin olarak tanimlanmistir Halkalar alanlar ve cebir teorileri uzerinde calisti Cogu calisma alaninda oldugu gibi bilim cagindaki bilgi patlamasi uzmanlasmaya yol acti yuzyilin sonunda matematikte yuzlerce uzmanlik alani vardi ve Matematik Konu Siniflandirmasi duzinelerce sayfa uzunlugundaydi Giderek daha fazla matematik dergisi yayinlandi ve yuzyilin sonunda World Wide Web Internet in gelisimi cevrimici yayinciliga yol acti 21 yuzyil 2000 yilinda Clay Matematik Enstitusu yedi Milenyum Odulu Problemini acikladi ve 2003 yilinda Poincare varsayimi matematik kurulusunu elestirdigi icin odulu kabul etmeyi reddeden Grigori Perelman tarafindan cozuldu Cogu matematiksel derginin artik cevrimici surumlerinin yani sira basili surumleri de var ve yalnizca cevrimici olan bircok dergi yayinlaniyor Ilk olarak arXiv tarafindan yayginlastirilan acik erisimli yayinciliga dogru artan bir egilim var GelecekMatematikte pek cok gozlemlenebilir egilim vardir bunlardan en onemlisi konunun daha da buyumesi bilgisayarlarin giderek daha onemli ve guclu olmasi matematigin biyoenformatik uygulamalarinin hizla artmasi bilim ve endustri tarafindan uretilen verilerin hacmi buyuk veri bunlarin bilgisayarlar tarafindan islenmesine ele alinmasina olanak tanidi ve kolaylastirildi gunumuzde bu durum patlayarak genislemektedir Ayrica bakinizGeometri tarihi Mantik tarihi Matematikcilerin tarihi Sayilarin tarihi Trigonometri tarihi Matematik felsefesi Matematikci listeleri Matematik tarihi konularinin listesi Matematik odulleri listesi Matematigin zaman cizelgesiNotlar a b Boyer 1991 Euclid of Alexandria s 119 J Friberg Methods and traditions of Babylonian mathematics Plimpton 322 Pythagorean triples and the Babylonian triangle parameter equations Historia Mathematica 8 1981 ss 277 318 Neugebauer Otto 1969 1957 The Exact Sciences in Antiquity Acta Historica Scientiarum Naturalium et Medicinalium 2 9 Dover Publications ss 1 191 ISBN 978 0 486 22332 2 PMID 14884919 14 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Eylul 2020 Chap IV Egyptian Mathematics and Astronomy ss 71 96 Turnbull H W 1931 A Manual of Greek Mathematics Nature 128 3235 s 5 Bibcode 1931Natur 128 739T doi 10 1038 128739a0 Sir Thomas L Heath A Manual of Greek Mathematics Dover 1963 s 1 Matematik soz konusu oldugunda bilmek en onemli Yunan katkisidir cunku matematigi ilk bilim yapan Yunanlardir George Gheverghese Joseph The Crest of the Peacock Non European Roots of Mathematics Penguin Books London 1991 ss 140 48 Georges Ifrah Universalgeschichte der Zahlen Campus Frankfurt New York 1986 ss 428 37 Robert Kaplan The Nothing That Is A Natural History of Zero Allen Lane The Penguin Press London 1999 Her olasi sayiyi on sembolden her sembolun bir basamak degerine ve mutlak bir degere sahip kullanarak ifade etmenin ustaca yontemi Hindistan da ortaya cikti Fikir bugunlerde o kadar basit gorunuyor ki anlami ve derin onemi artik takdir edilmiyor Basitligi hesaplamayi kolaylastirmasi ve aritmetigi en basta yararli buluslar arasina yerlestirmesinde yatmaktadir Bu bulusun onemi bulusun Antik Cag in en buyuk iki adami Arsimet ve Apollonius un otesinde oldugu dusunuldugunde daha kolay anlasilir Pierre Simon Laplace 17 Mayis 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Subat 2021 Geschichte der Mathematik im Mittelalter Teubner Leipzig 1964 a b Cornellians at the International Congress of Mathematicians 13 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Eylul 2020 a b Boyer 1991 Origins s 3 Clark J 1975 Africa in Prehistory Peripheral or Paramount Man 10 2 new series ss 175 198 doi 10 2307 2800493 Mathematical Treasure Ishango Bone 22 Eylul 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Eylul 2020 Williams Scott W 2005 Mathematicians of the African Diaspora SUNY Buffalo mathematics department 25 Mart 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Mayis 2006 Marshack Alexander 1991 The Roots of Civilization Colonial Hill Mount Kisco NY Rudman Peter Strom 2007 How Mathematics Happened The First 50 000 Years Prometheus Books s 64 ISBN 978 1 59102 477 4 Marshack A 1972 The Roots of Civilization the Cognitive Beginning of Man s First Art Symbol and Notation New York McGraw Hil Thom Alexander and Archie Thom 1988 The metrology and geometry of Megalithic Man ss 132 51 in C L N Ruggles ed Records in Stone Papers in memory of Alexander Thom Cambridge University Press 0 521 33381 4 Damerow Peter 1996 The Development of Arithmetical Thinking On the Role of Calculating Aids in Ancient Egyptian amp Babylonian Arithmetic Abstraction amp Representation Essays on the Cultural Evolution of Thinking Boston Studies in the Philosophy amp History of Science Springer ISBN 0792338162 Erisim tarihi 17 Agustos 2019 Boyer 1991 Mesopotamia s 24 a b c d e f Boyer 1991 Mesopotamia s 26 a b c Boyer 1991 Mesopotamia s 25 a b Boyer 1991 Mesopotamia s 41 Duncan J Melville 2003 Third Millennium Chronology 7 Temmuz 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde Third Millennium Mathematics a b Boyer 1991 Mesopotamia s 27 1998 Episodes from the Early History of Mathematics New York Random House ss 30 31 Boyer 1991 Mesopotamia s 33 Boyer 1991 Mesopotamia s 39 Boyer 1991 Egypt s 11 Egyptian Unit Fractions 6 Subat 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde at MathPages 1 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Eylul 2020 Egyptian Papyri www history mcs st andrews ac uk 19 Subat 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Eylul 2020 www math buffalo edu 16 Nisan 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Eylul 2020 Boyer 1991 Egypt s 19 www math buffalo edu 7 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Eylul 2020 Howard Eves An Introduction to the History of Mathematics Saunders 1990 0 03 029558 0 Boyer 1991 The Age of Plato and Aristotle s 99 Martin Bernal Animadversions on the Origins of Western Science ss 72 83 in Michael H Shank ed The Scientific Enterprise in Antiquity and the Middle Ages Chicago University of Chicago Press 2000 s 75 Boyer 1991 Ionia and the Pythagoreans s 43 Boyer 1991 Ionia and the Pythagoreans s 49 Eves Howard An Introduction to the History of Mathematics Saunders 1990 0 03 029558 0 Kurt Von Fritz 1945 The Discovery of Incommensurability by Hippasus of Metapontum The Annals of Mathematics James R Choike 1980 The Pentagram and the Discovery of an Irrational Number The Two Year College Mathematics Journal a b Jane Qiu 7 Ocak 2014 Ancient times table hidden in Chinese bamboo strips Nature doi 10 1038 nature 2014 14482 13 Eylul 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Eylul 2014 David E Smith 1958 History of Mathematics Volume I General Survey of the History of Elementary Mathematics New York Dover Publications a reprint of the 1951 publication 0 486 20429 4 ss 58 129 David E Smith 1958 History of Mathematics Volume I General Survey of the History of Elementary Mathematics New York Dover Publications a reprint of the 1951 publication 0 486 20429 4 s 129 Boyer 1991 The Age of Plato and Aristotle s 86 a b Boyer 1991 The Age of Plato and Aristotle s 88 Calian George F 2014 PDF New Europe College 15 Ekim 2015 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 2 Eylul 2020 Boyer 1991 The Age of Plato and Aristotle s 87 Boyer 1991 The Age of Plato and Aristotle s 92 Boyer 1991 The Age of Plato and Aristotle s 93 Boyer 1991 The Age of Plato and Aristotle s 91 Boyer 1991 The Age of Plato and Aristotle s 98 One of the Oldest Extant Diagrams from Euclid University of British Columbia 4 Haziran 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Eylul 2008 Boyer 1991 Euclid of Alexandria s 100 a b Boyer 1991 Euclid of Alexandria s 104 Howard Eves An Introduction to the History of Mathematics Saunders 1990 0 03 029558 0 s 141 No work except has been more widely used Boyer 1991 Euclid of Alexandria s 102 Boyer 1991 Archimedes of Syracuse s 120 a b Boyer 1991 Archimedes of Syracuse s 130 Boyer 1991 Archimedes of Syracuse s 126 Boyer 1991 Archimedes of Syracuse s 125 Boyer 1991 Archimedes of Syracuse s 121 Boyer 1991 Archimedes of Syracuse s 137 Boyer 1991 Apollonius of Perga s 145 Boyer 1991 Apollonius of Perga s 146 Boyer 1991 Apollonius of Perga s 152 Boyer 1991 Apollonius of Perga s 156 Boyer 1991 Greek Trigonometry and Mensuration s 161 a b Boyer 1991 Greek Trigonometry and Mensuration s 175 Boyer 1991 Greek Trigonometry and Mensuration s 162 S C Roy Google Kitaplar da Matematik tarihi Harwood Publishing 2007 131 sayfa 1 904275 25 7 Boyer 1991 Greek Trigonometry and Mensuration s 163 Boyer 1991 Greek Trigonometry and Mensuration s 164 Boyer 1991 Greek Trigonometry and Mensuration s 168 Boyer 1991 Revival and Decline of Greek Mathematics s 178 Boyer 1991 Revival and Decline of Greek Mathematics s 180 a b Boyer 1991 Revival and Decline of Greek Mathematics s 181 Boyer 1991 Revival and Decline of Greek Mathematics s 183 Boyer 1991 Revival and Decline of Greek Mathematics ss 183 90 Elbert Hubbard 1894 Little Journeys To The Homes Of Great Teachers s 176 http www gutenberg org ebooks 18936 6 Mayis 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde Bernardi G 2016 Hypatia of Alexandria 355 or 370 ca to 415 In The Unforgotten Sisters ss 27 36 Springer Cham sourcebooks fordham edu 12 Kasim 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Eylul 2020 Boyer 1991 Revival and Decline of Greek Mathematics ss 190 94 Boyer 1991 Revival and Decline of Greek Mathematics s 193 Boyer 1991 Revival and Decline of Greek Mathematics s 194 Goodman 2016 s 119 Cuomo 2001 ss 194 204 06 Cuomo 2001 ss 192 95 Goodman 2016 ss 120 21 Cuomo 2001 s 196 Cuomo 2001 ss 207 08 Goodman 2016 ss 119 20 Tang 2005 ss 14 15 45 Joyce 1979 s 256 Gullberg 1997 s 17 Gullberg 1997 ss 17 18 Gullberg 1997 s 18 Gullberg 1997 ss 18 19 Needham amp Wang 2000 ss 281 85 Needham amp Wang 2000 s 285 Sleeswyk 1981 ss 188 200 Boyer 1991 China and India s 201 a b c Boyer 1991 China and India s 196 Katz 2007 ss 194 99 Boyer 1991 China and India s 198 Needham amp Wang 1995 ss 91 92 Needham amp Wang 1995 s 94 Needham amp Wang 1995 s 22 Straffin 1998 s 164 Needham amp Wang 1995 ss 99 100 Berggren Borwein amp Borwein 2004 s 27 Crespigny 2007 s 1050 a b c Boyer 1991 China and India s 202 Needham amp Wang 1995 ss 100 01 Berggren Borwein amp Borwein 2004 ss 20 24 26 Zill Dennis G Wright Scott Wright Warren S 2009 Calculus Early Transcendentals 3 Jones amp Bartlett Learning s xxvii ISBN 978 0 7637 5995 7 21 Nisan 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Eylul 2020 Extract of s 27 21 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde O Connor John J Robertson Edmund F Li Zhi MacTutor Matematik Tarihi arsivi a b c Boyer 1991 China and India s 205 Volkov 2009 ss 153 56 Volkov 2009 ss 154 55 Volkov 2009 ss 156 57 Volkov 2009 s 155 Development Of Modern Numerals And Numeral Systems The Hindu Arabic system 29 Aralik 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Encyclopaedia Britannica Quote 1 4 ve 6 Ashoka yazitlarinda bulunur M O 3 yuzyil 2 4 6 7 ve 9 yaklasik bir yuzyil sonra gorulur ve MS 1 veya 2 yuzyil 2 3 4 5 6 7 ve 9 hepsi bugununkilere onemli olcude benzeyen bicimlerde 2 ve 3 eski ve den iyi taninan el yazisi turevleridir Boyer 1991 China and India s 206 a b c d Boyer 1991 China and India s 207 Puttaswamy T K 2000 The Accomplishments of Ancient Indian Mathematicians Ed Mathematics Across Cultures The History of Non western Mathematics Springer ss 411 12 ISBN 978 1 4020 0260 1 Kulkarni R P 1978 PDF Indian Journal of History of Science 13 1 ss 32 41 6 Subat 2012 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 2 Eylul 2020 a b Connor J J Robertson E F Univ of St Andrew Scotland 23 Ocak 2001 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Eylul 2020 2001 Panini and Euclid Reflections on Indian Geometry Journal of Indian Philosophy 29 1 2 ss 43 80 doi 10 1023 A 1017506118885 Kadvany John 8 Subat 2008 Positional Value and Linguistic Recursion Journal of Indian Philosophy Ingilizce 35 5 6 ss 487 520 CiteSeerX 10 1 1 565 2083 2 doi 10 1007 s10781 007 9025 5 ISSN 0022 1791 Sanchez Julio Canton Maria P 2007 Microcontroller programming the microchip PIC Boca Raton Florida CRC Press s 37 ISBN 978 0 8493 7189 9 W S Anglin and J Lambek The Heritage of Thales Springer 1995 0 387 94544 X Hall Rachel W 2008 PDF Math Horizons 15 3 ss 10 11 doi 10 1080 10724117 2008 11974752 9 Agustos 2017 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 2 Eylul 2020 Boyer 1991 China and India s 208 a b Boyer 1991 China and India s 209 Boyer 1991 China and India s 210 Boyer 1991 China and India s 211 Boyer 1991 The Arabic Hegemony History of Mathematics s 226 766 da Araplar tarafindan Sindhind olarak bilinen astronomik matematiksel bir calismanin Hindistan dan Bagdat a getirildigini ogreniyoruz Genelde bunun Brahmasphuta Siddhanta oldugu dusunulse de Surya Siddhanata da olabilir Birkac yil sonra belki yaklasik 775 te Siddhanata Arapcaya cevrildi ve kisa sure sonra y 780 de Batlamyus un astrolojik Tetrabiblos adli eseri Yunanca dan Arapca ya cevrildi Edwards A W F 2013 The Arithmetical Triangle In Wilson R and Watkins J J Eds Combinatorics Ancient and Modern Oxford University Press Oxford ss 166 180 http dx doi org 10 1093 acprof oso 9780199656592 003 0008 Plofker 2009 182 207 Plofker 2009 ss 197 98 George Gheverghese Joseph The Crest of the Peacock Non European Roots of Mathematics Penguin Books London 1991 ss 298 300 Takao Hayashi Indian Mathematics ss 118 30 in Companion History of the History and Philosophy of the Mathematical Sciences ed I Grattan Guinness Johns Hopkins University Press Baltimore and London 1994 s 126 Plofker 2009 ss 217 53 C K Raju 2001 Computers mathematics education and the alternative epistemology of the calculus in the Yuktibhaṣa PDF Philosophy East amp West 51 3 ss 325 362 doi 10 1353 pew 2001 0045 4 Kasim 2019 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 11 Subat 2020 P P Divakaran The first textbook of calculus Yukti bhaṣa Journal of Indian Philosophy 35 2007 ss 417 33 C K Raju 2007 Cultural foundations of mathematics the nature of mathematical proof and the transmission of the calculus from india to europe in the 16th c CE Delhi Pearson Longman D F Almeida J K John and A Zadorozhnyy 2001 Keralese mathematics its possible transmission to Europe and the consequential educational implications Journal of Natural Geometry 20 1 ss 77 104 Aralik 1992 Hellenophilia versus the History of Science Isis 83 4 ss 554 563 Bibcode 1992Isis 83 554P doi 10 1086 356288 JSTOR 234257 Size verebilecegim bir ornek Hint Madhava nin geometrik ve cebirsel argumanlar kullanarak trigonometrik fonksiyonlarin sonsuz guc serilerinin yaklasik MS 1400 de gosterimi ile ilgilidir Bu 1830 larda Charles Whish tarafindan Ingilizce olarak ilk kez tanimlandiginda Hintlerin hesabi kesfi olarak mujdelendi Bu iddia ve Madhava nin basarilari Batili tarihciler tarafindan muhtemelen ilk basta bir Hintin hesabi kesfettigini kabul edemedikleri icin ancak daha sonra kimse Whish in yayinlanan makalesinin yer aldigi Kraliyet Asya Toplumu Islemlerini okumadigi icin goz ardi edildi Konu 1950 lerde yeniden su yuzune cikti ve simdi Sanskritce metinleri duzgun bir sekilde duzenledik ve Madhava nin diziyi hesaplama olmadan turetmesinin akillica yolunu anliyoruz ancak bircok tarihci problemi ve cozumunu kalkulus disinda herhangi bir terimle kavramayi hala imkansiz buluyor ve Madhava nin buldugu seyin analiz oldugunu ilan ediyor Bu durumda Madhava nin matematiginin zarafeti ve parlakligi alternatif ve guclu bir cozum kesfettigi bir problemin mevcut matematiksel cozumunun altina gomuldukce carpitilmaktadir 2002 Was Calculus Invented in India College Mathematics Journal 33 1 ss 2 13 doi 10 2307 1558972 JSTOR 1558972 Kasim 2001 The Error in the Indian Taylor Series Approximation to the Sine Historia Mathematica 28 4 s 293 doi 10 1006 hmat 2001 2331 Hint matematigi tartismalarinda turev kavrami Hindistan da Manjula zamaninda 10 yuzyilda anlasildi Joseph 1991 300 gibi iddialara rastlamak alisilmadik bir durum degildir Madhava nin matematiksel analizin kurucusu oldugunu dusunebiliriz Joseph 1991 293 veya Bhaskara II nin diferansiyel analiz ilkesinin kesfinde Newton ve Leibniz in oncusu oldugu iddia edilebilir Bag 1979 294 Ozellikle erken Avrupa hesabi ile Keralese nin guc serileri uzerine calismasi arasindaki benzer noktalar 15 yuzyilda veya sonrasinda Malabar kiyilarindan Latin bilim adamlarina matematiksel fikirlerin olasi aktarimina dair onerilere bile ilham vermistir Dunya ornegin Bag 1979 285 Bununla birlikte Sanskritce veya Malayalam ve Latin matematiginin benzerligine yapilan bu tur bir vurgunun orjinini gorme ve kavrama yetenegimizi tamamen azaltma riski tasidigi akilda tutulmalidir Hint in diferansiyel hesap ilkesinin kesfinden bahsetmek Sinus teki degisiklikleri kosinus araciligiyla ifade etmek icin Hint tekniklerinin ya da tam tersi gordugumuz orneklerde oldugu gibi belirli trigonometrik baglam icinde kaldigi gercegini biraz gizler Diferansiyel ilke keyfi fonksiyonlara genellestirilmemistir aslinda keyfi bir fonksiyonun acik kavrami turevinden veya turevi almak icin bir algoritmadan bahsetmemek burada alakasizdir Katz Victor J Haziran 1995 PDF Mathematics Magazine 68 3 ss 163 74 doi 10 2307 2691411 JSTOR 2691411 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 2 Eylul 2020 Boyer 1991 The Arabic Hegemony s 230 Yukarida verilen alti denklem durumu pozitif koke sahip dogrusal ve ikinci dereceden denklemlerin tum olasiliklarini tuketir El Harezmi nin aciklamasi o kadar sistematik ve kapsamliydi ki okuyuculari cozumlere hakim olma konusunda cok az zorluk cekmis olmalidir Gandz and Saloman 1936 The sources of Khwarizmi s algebra Osiris i ss 263 77 Bir anlamda Harizmi Diophantus tan daha cok cebirin babasi olarak anilmaya hak kazanmistir cunku Harizmi cebiri temel bir bicimde ve kendi iyiligi icin ogreten ilk kisidir Diophantus oncelikle sayilar teorisiyle ilgilenir Boyer 1991 The Arabic Hegemony s 229 El Cebr ve mukabele terimlerinin ne anlama geldigi kesin degildir ancak olagan yorum yukaridaki ceviride ima edilene benzerdir El Cebr kelimesi muhtemelen restorasyon veya tamamlama gibi bir anlama geliyordu ve cikarilan terimlerin denklemin diger tarafina aktarilmasina atifta bulunuyor gibi gorunuyor mukabele kelimesinin indirgeme veya dengeleme anlamina geldigi soylenir yani denklemin zit taraflarindaki benzer terimlerin iptali Rashed R Armstrong Angela 1994 The Development of Arabic Mathematics Springer ss 11 12 ISBN 978 0 7923 2565 9 OCLC 29181926 Sesiano Jacques 1997 Abu Kamil Encyclopaedia of the history of science technology and medicine in non western cultures Springer ss 4 5 Roshdi Rashed Histoire des sciences arabe cilt 2 1997 ss 102 105 Katz 1998 ss 255 59 F Woepcke 1853 Extrait du Fakhri traite d Algebre par Abou Bekr Mohammed Ben Alhacan Alkarkhi Paris Katz Victor J 1995 Ideas of Calculus in Islam and India Mathematics Magazine 68 3 ss 163 74 doi 10 2307 2691411 JSTOR 2691411 Alam S 2015 Mathematics for All and Forever PDF Indian Institute of Social Reform amp Research International Journal of Research 21 Nisan 2018 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 2 Eylul 2020 O Connor John J Robertson Edmund F Abu l Hasan ibn Ali al Qalasadi MacTutor Matematik Tarihi arsivi a b c d Goodman 2016 s 121 Wisdom 11 21 Caldwell John 1981 The De Institutione Arithmetica and the De Institutione Musica ss 135 54 in Margaret Gibson ed Boethius His Life Thought and Influence Oxford Basil Blackwell Folkerts Menso Boethius Geometrie II Wiesbaden Franz Steiner Verlag 1970 Marie Therese d Alverny Translations and Translators ss 421 62 in Robert L Benson and Giles Constable Renaissance and Renewal in the Twelfth Century Cambridge Harvard University Press 1982 Guy Beaujouan The Transformation of the Quadrivium ss 463 87 in Robert L Benson and Giles Constable Renaissance and Renewal in the Twelfth Century Cambridge Harvard University Press 1982 Grant Edward and John E Murdoch 1987 eds Mathematics and Its Applications to Science and Natural Philosophy in the Middle Ages Cambridge Cambridge University Press 0 521 32260 X Clagett Marshall 1961 The Science of Mechanics in the Middle Ages Madison University of Wisconsin Press ss 421 40 Murdoch John E 1969 Mathesis in Philosophiam Scholasticam Introducta The Rise and Development of the Application of Mathematics in Fourteenth Century Philosophy and Theology in Arts liberaux et philosophie au Moyen Age Montreal Institut d Etudes Medievales at ss 224 27 Pickover Clifford A 2009 The Math Book From Pythagoras to the 57th Dimension 250 Milestones in the History of Mathematics Sterling Publishing Company Inc s 104 ISBN 978 1 4027 5796 9 2 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan erisim tarihi 2 Eylul 2020 Nicole Oresme harmonik serinin iraksamasini kanitlayan ilk kisiydi y 1350 Sonuclari birkac yuzyil boyunca kayboldu ve sonuclar 1647 de Italyan matematikci Pietro Mengoli ve 1687 de Isvicreli matematikci Johann Bernoulli tarafindan tekrar kanitlandi Clagett Marshall 1961 The Science of Mechanics in the Middle Ages Madison University of Wisconsin Press ss 210 214 15 236 Clagett Marshall 1961 The Science of Mechanics in the Middle Ages Madison University of Wisconsin Press s 284 Clagett Marshall 1961 The Science of Mechanics in the Middle Ages Madison University of Wisconsin Press ss 332 45 382 91 Nicole Oresme Questions on the Geometry of Euclid Q 14 ss 560 65 in Marshall Clagett ed Nicole Oresme and the Medieval Geometry of Qualities and Motions Madison University of Wisconsin Press 1968 Heeffer Albrecht On the curious historical coincidence of algebra and double entry bookkeeping Foundations of the Formal Sciences November 2009 s 7 1 20 Agustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde della Francesca Piero De Prospectiva Pingendi ed G Nicco Fasola 2 vols Florence 1942 della Francesca Piero Trattato d Abaco ed G Arrighi Pisa 1970 della Francesca Piero L opera De corporibus regularibus di Pietro Franceschi detto della Francesca usurpata da Fra Luca Pacioli ed G Mancini Rome 1916 Alan Sangster Greg Stoner amp Patricia McCarthy The market for Luca Pacioli s Summa Arithmetica 26 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde Accounting Business amp Financial History Conference Cardiff September 2007 ss 1 2 Grattan Guinness Ivor 1997 The Rainbow of Mathematics A History of the Mathematical Sciences W W Norton ISBN 978 0 393 32030 5 Kline Morris 1953 Mathematics in Western Culture Great Britain Pelican ss 150 51 Struik Dirk 1987 A Concise History of Mathematics 3 Courier Dover Publications ss 89 ISBN 978 0 486 60255 4 Eves Howard An Introduction to the History of Mathematics Saunders 1990 0 03 029558 0 s 379 kalkulus kavramlari o kadar kapsamli ve modern dunya uzerinde oylesine bir etki yaratti ki bugun onlar hakkinda biraz bilgi sahibi olmadan bir insanin iyi egitimli oldugunu pek iddia edemeyecegini soylemek belki de dogrudur K Ilhan Ikeda Serdar Nair amp Ergin Suer 21 25 Agustos 2017 p SEL SAYILAR PDF Eskisehir Cakilarasi Matematik Koyu 28 Mart 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 2 Eylul 2020 Maurice Mashaal 2006 Bourbaki A Secret Society of Mathematicians American Mathematical Society 0 8218 3967 5 1981 In Memory of Emmy Noether Brewer James W Smith Martha K Ed Emmy Noether A Tribute to Her Life and Work New York Marcel Dekker ss 99 111 ISBN 978 0 8247 1550 2 Mathematics Subject Classification 2000 PDF 18 Ekim 2011 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 2 Eylul 2020 Dipnotlar p nin yaklasik degerleri 4 1315 2 displaystyle 4 times frac 13 15 2 3 0044 258 displaystyle frac 25 8 3 125 900289 displaystyle frac 900 289 3 11418685 1156361 displaystyle frac 1156 361 3 202216 ve 339108 displaystyle frac 339 108 3 1389 dir KaynakcaBerggren Lennart Borwein Jonathan M Borwein Peter B 2004 Pi A Source Book New York Springer ISBN 978 0 387 20571 7 Boyer C B 1991 1989 A History of Mathematics 2 bas New York Wiley ISBN 978 0 471 54397 8 Cuomo Serafina 2001 Ancient Mathematics Londra Routledge ISBN 978 0 415 16495 5 1990 An Introduction to the History of Mathematics Saunders ISBN 0 03 029558 0 Goodman Michael K J 2016 An introduction of the Early Development of Mathematics Hoboken Wiley ISBN 978 1 119 10497 1 Gullberg Jan 1997 Mathematics From the Birth of Numbers New York W W Norton and Company ISBN 978 0 393 04002 9 Joyce Hetty July 1979 Form Function and Technique in the Pavements of Delos and Pompeii American Journal of Archaeology 83 3 ss 253 63 doi 10 2307 505056 JSTOR 505056 Katz Victor J 1998 A History of Mathematics An Introduction 2 bas Addison Wesley ISBN 978 0 321 01618 8 Katz Victor J 2007 The Mathematics of Egypt Mesopotamia China India and Islam A Sourcebook Princeton NJ Princeton University Press ISBN 978 0 691 11485 9 Needham Joseph 1995 1959 Science and Civilization in China Mathematics and the Sciences of the Heavens and the Earth 3 Cambridge Cambridge University Press ISBN 978 0 521 05801 8 Needham Joseph Wang Ling 2000 1965 Science and Civilization in China Physics and Physical Technology Mechanical Engineering 4 reprint bas Cambridge Cambridge University Press ISBN 978 0 521 05803 2 Sleeswyk Andre October 1981 Vitruvius odometer Scientific American 252 4 ss 188 200 Bibcode 1981SciAm 245d 188S doi 10 1038 scientificamerican1081 188 Straffin Philip D 1998 Liu Hui and the First Golden Age of Chinese Mathematics Mathematics Magazine 71 3 ss 163 81 doi 10 1080 0025570X 1998 11996627 Tang Birgit 2005 Delos Carthage Ampurias the Housing of Three Mediterranean Trading Centres Rome L Erma di Bretschneider Accademia di Danimarca ISBN 978 88 8265 305 7 Volkov Alexei 2009 Mathematics and Mathematics Education in Traditional Vietnam Robson Eleanor Stedall Jacqueline Ed The Oxford Handbook of the History of Mathematics Oxford Oxford University Press ss 153 76 ISBN 978 0 19 921312 2 Matematigin Zaman Cizelgesi13 Agustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Konuyla ilgili yayinlarGenel Aaboe Asger 1964 Episodes from the Early History of Mathematics New York Random House Bell E T 1937 Men of Mathematics Simon and Schuster The History of Mathematics An Introduction McGraw Hill 1997 2003 Companion Encyclopedia of the History and Philosophy of the Mathematical Sciences The Johns Hopkins University Press ISBN 978 0 8018 7397 3 Kline Morris Mathematical Thought from Ancient to Modern Times 1987 A Concise History of Mathematics fourth revised edition Dover Publications New York Belirli bir doneme ait kitaplar 1972 Mathematics in the Time of the Pharaohs Cambridge MA MIT Press Heath Sir Thomas 1981 A History of Greek Mathematics Dover ISBN 978 0 486 24073 2 Geometry and Algebra in Ancient Civilizations Springer 1983 0 387 12159 5 Belirli bir konudaki kitaplar 1998 The Man Who Loved Only Numbers The Story of Paul Erdos and the Search for Mathematical Truth Hyperion ISBN 0 7868 6362 5 1969 Number Words and Number Symbols A Cultural History of Numbers MIT Press ISBN 978 0 262 13040 0 1990 The History of Statistics The Measurement of Uncertainty before 1900 Belknap Press ISBN 978 0 674 40341 3 Dis baglantilarVikisoz de Matematik tarihi ile ilgili sozleri bulabilirsiniz Belgeseller BBC 2008 10 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Robert Kaplan Jim Bennett amp Jackie Stedall ile BBC Radio 4 tartisma programi In Our Time Jun 2 2005 Matematigin Aydinlik Dunyasi 28 Mart 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Subat 2021 Egitim materyalleri John J O Connor amp Edmund F Robertson MacTutor History of Mathematics archive Scotland University of St Andrews 16 Eylul 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Pek cok tarihsel ve cagdas matematikci hakkinda ayrintili biyografilerin yani sira matematik tarihindeki onemli egriler ve cesitli konular hakkinda bilgiler iceren odullu bir web sitesi David E Joyce Clark University 25 Nisan 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Kapsamli bir bibliyografya ile matematik tarihindeki cesitli konularda makaleler David R Wilkins Trinity College Dublin 28 Nisan 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi 17 ve 19 yuzyillar arasinda matematik uzerine materyal koleksiyonlari Jeff Miller 4 Mart 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Matematikte kullanilan terimlerin bilinen en eski kullanimlari hakkinda bilgi icerir Jeff Miller 20 Subat 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Matematiksel gosterimlerin tarihi hakkinda bilgi icerir John Aldrich University of Southampton 1 Agustos 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Modern matematiksel kelime deposunun kokenlerini tartisir Larry Riddle Biographies of Women Mathematicians Agnes Scott College 23 Subat 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Scott W Williams University at Buffalo 28 Ekim 2005 tarihinde kaynagindan arsivlendi amp 2009 PDF 1 Aralik 2018 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Bibliyografyalar Steven W Rockey Cornell University Library 25 Nisan 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Organizasyonlar 7 Ocak 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Dergiler 10 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Math HistoryMagazine Mathematical Association of America 8 Eylul 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Math Archives Knoxville University of Tennessee 4 Ekim 2006 tarihinde kaynagindan arsivlendi The Math Forum Drexel University 7 Mayis 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Courtright Memorial Library 16 Temmuz 2002 tarihinde kaynagindan arsivlendi David Calvis Baldwin Wallace College 25 Mayis 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Curlie de History of mathematics DMOZ tabanli Universidad de La La guna 19 Subat 2003 tarihinde kaynagindan arsivlendi Universidade de Coimbra 15 Temmuz 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi 7 Temmuz 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Bruno Kevius 11 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Roberta Tucci 15 Haziran 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi 8 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi