Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı veya yaygın adıyla Birleşik Krallık, Avrupa anakarasının kuzeybatı kıyılarında, Kuzeybatı Avrupa'da egemen bir ülkedir.
Birleşik Krallık United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland (İngilizce) Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı | |||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Başkent ve en büyük şehir | Londra | ||||||||||
Resmî dil(ler) | İngilizce[a](fiilen) | ||||||||||
Tanınan bölgesel dil(ler) | Galce, İrlandaca, İskoçça, Kernevekçe, Manca[b] | ||||||||||
Hükûmet | Üniter Parlamenter monarşi | ||||||||||
| |||||||||||
Yasama organı | Parlamento | ||||||||||
Lordlar Kamarası | |||||||||||
Avam Kamarası | |||||||||||
Tarihçe | |||||||||||
| |||||||||||
Yüzölçümü | |||||||||||
• Toplam | 242.495 km2 (78.) | ||||||||||
• Su (%) | 1,34 | ||||||||||
Nüfus | |||||||||||
• 2023 tahminî | 67.777.595 (22..) | ||||||||||
• 2011 sayımı | 63.181.775 (22.) | ||||||||||
• Yoğunluk | 255,6/km2 (51.) | ||||||||||
GSYİH (SAGP) | 2023 tahminî | ||||||||||
• Toplam | $3,18 trilyon (10..) | ||||||||||
• Kişi başına | $47.089 (24..) | ||||||||||
GSYİH (nominal) | 2023 tahminî | ||||||||||
• Toplam | $3,13 trilyon (5..) | ||||||||||
• Kişi başına | $46.344 (21..) | ||||||||||
Gini (2018) | ▲ 33.5 orta · 33. | ||||||||||
İGE (2022) | 0.929 çok yüksek · 18. | ||||||||||
Para birimi | Pound sterling (£, GBP) | ||||||||||
Zaman dilimi | UTC±00.00 (GOZ) | ||||||||||
• Yaz (YSU) | UTC+01.00 (BYZ) | ||||||||||
Trafik akışı | sol | ||||||||||
Telefon kodu | +44 | ||||||||||
ISO 3166 kodu | GB | ||||||||||
İnternet alan adı | .uk | ||||||||||
Resmî site https://www.gov.uk/ | |||||||||||
^ İngilizce yasalarda resmî dil olarak belirtilmese de, fiilen olarak resmî dil niteliğini taşımaktadır. ^ Birleşik Krallık devletince resmî olarak tanınan azınlık ve bölgesel diller: Galler'de Galce, İskoçya'da İskoçça, Kuzey İrlanda'da İrlandaca, İskoç Galcesi ve Cornwall Kontluğu'nda Kernevekçe'dir. |
Birleşik Krallık; İngiltere, İskoçya, Galler ve diğer ülkelerden İrlanda Denizi ile ayrılan Kuzey İrlanda olmak üzere dört kurucu ülkeden oluşur. Birleşik Krallık'ın tek kara sınırını Kuzey İrlanda'da İrlanda ile paylaşır. Doğuda Kuzey Denizi, güneyde Manş Denizi ve güneybatıda Kelt Denizi ile Atlas Okyanusu ile çevrili olan Birleşik Krallık, dünyanın en uzun 12. kıyı şeridine sahiptir. Birleşik Krallık'ın toplam alanı 242.500 km karedir (93.628 mil2).
Birleşik Krallık, üniter bir parlamenter demokrasi ve anayasal monarşidir. Hükümdar, Kral III. Charles, 2022’den beri hüküm sürmektedir. Hem Birleşik Krallık hem de İngiltere'nin başkenti ve en büyük şehri, kentsel alan nüfusu 10,3 milyon olan küresel bir şehir ve finans merkezi olan Londra'dır. Birleşik Krallık 2023 itibarıyla dünyanın nominal GSYİH'ye göre 5., satın alma gücü paritesine göre ise 10. büyük ekonomisidir. 2022 İnsani Gelişme Endeksi'nde dünyada 18. sıradadır.
Dünyanın ilk sanayileşmiş ülkesi olarak 19. ve 20. yüzyılın başlarında dünyanın önde gelen gücü olan Britanya İmparatorluğu, 1920'lerdeki zirvesinde, dünya topraklarının neredeyse dörtte birini ve dünya nüfusunun üçte birini kapsamaktaydı. İmparatorluğu oluşturan ülkeler 1960'lı yıllarda hızla bağımsızlıklarını ilan etseler de günümüzde Britanya İmparatorluğu'nun etkisi, eski sömürgelerinin birçoğunun dilinde, kültüründe, yasal ve politik sistemlerinde gözlemlenebilir.
Birleşik Krallık, AUKUS, Avrupa Konseyi, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi daimi üyeliği, Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ), Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD), G7, G20, Milletler Topluluğu ve NATO üyeliğinin yanı sıra, 1973'ten 2016'da yapılan halk oylamasına takiben 2020'de ayrılana kadar Avrupa Toplulukları (AK) ve halefi Avrupa Birliği'nin (AB) üyesiydi.
Adlandırma
Ülkenin resmi adı "Kuzey İrlanda ve Büyük Britanya Birleşik Krallığı"dır ve pek çok kaynakta ülkenin adı kısaca "Birleşik Krallık" olarak geçmektedir. İngiltere, aslında ülkenin resmi adında geçen "Büyük Britanya"yı oluşturan üç bölgeden birisidir. Büyük Britanya'yı oluşturan diğer iki bölge ise tarihsel süreç içerisinde ülkeye bağlanan Galler ve İskoçya'dır. Ülkenin resmi adında geçen Kuzey İrlanda ise İrlanda'nın bağımsızlığını kazanmasından sonra Birleşik Krallığa bağlı olarak kalan, İrlanda adasının kuzey doğu kısmında yer alan bölgedir. Ayrıca, imparatorluk döneminin bir kalıntısı olarak ülkeye bağlı olan çok sayıda küçük, denizaşırı toprak parçası bulunmaktadır.
1707 Birlik Eylemleri, İngiltere Krallığı ve İskoçya Krallığı'nın "Büyük Britanya Adıyla Tek Bir Krallıkta Birleştiğini" ilan etti. 1800 Birlik Eylemleri, 1801'de Büyük Britanya Krallığı ile İrlanda Krallığını birleştirdi ve Büyük Britanya ve İrlanda Birleşik Krallığı'nı oluşturdu. ve 1922'de Kuzey İrlanda'yı İrlanda adasının Birleşik Krallık içindeki tek parçası olarak bırakan Özgür İrlanda Devleti'nin bağımsızlığını takiben, adı "Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı" olarak değiştirildi.
Tarihçe
Romalılar, Saksonlar ve Vikingler
Büyük Britanya, yaklaşık yarım milyon yıldır yerleşim yeri olmuştur. En eski arkeolojik kalıntılar arasında kemikler ve çakmaktaşı aletler bulunur. MÖ 2500 civarında başlayan Tunç Çağı, tarım ve hayvancılığın evrimine ve en ünlüsü Stonehenge'de taş ve ahşap dairelerin inşasına tanık oldu.
Romalılar
Julius Caesar (MÖ 100-44) ve Roma lejyonerleri ilk olarak MÖ 55'te Kent'e ayak bastı, ancak Romalıların Büyük Britanya'yı işgal etmesi, güneydoğu İngiltere'yi alması ve ardından kuzeye itmesi, yollar inşa etmesi ve askeri karakollar kurması MS 43 yılına kadar değildi. MS 80 civarında Roma İmparatorluğu, İngiltere ve Galler'in çoğunu ele geçirdi.İmparator Hadrianus (76-138) Hadrian Duvarı'nın inşasıyla kuzey sınırını belirledi.Roma Britanyası (Latince: Provincia Britannia) 400 yıl sürdü. Ticaret gelişti ve barış galip geldi - ancak Kıta Avrupası'nda yaşanan Kavimler Göçü'nün bir parçası olarak Kuzey Almanya'dan Saksonlar (Saxons) ve Angıllar (Angles) düzenli olarak Roma Britanyası'na baskın düzenlemesiyle Roma'nın gücü azaldı.
Saksonlar ve Vikingler
MS 4. yüzyılda, Kıta Avrupası'nda yaşanan Kavimler Göçü'nün bir parçası olarak Kuzey Almanya'dan Saksonlar (Saxons) ve Angıllar (Angles) düzenli olarak Roma Britanyası'na baskın düzenledi. MS 700'de İngiltere Adanın doğu ve güney kısımlarına yerleşen Anglosaksonlar, zamanla kendi hâkimiyetlerini oluşturarak İngiltere'de Anglo-Sakson Kroniğini başlattılar.
I. Viking istilası ve Wessex Krallığı
790 yılı civarında İngiltere, Viking istilalarına maruz kaldı. İngiltere'de "Danes" ve "Norsemen," Fransa'da "Norman" adı verilen ve 100 yıldan uzun bir süre Hristiyan Avrupa'da merhametsiz paganlar olarak korku salmışlardı.
Anglosakson hakimiyeti sürecinde bölgede irili ufaklı Anglosakson kabile krallıkları egemen olmuştur. Viking istilasına karşı birleşme ihtiyacı Britanya adasındaki çok devletli karmaşık yapının İngiltere, Galler ve İskoçya şeklinde üçlü bir devlet yapısında Büyük Alfred'in (848-899) egemenliğindeki Wessex Krallığı altında konsolide olmasına imkân tanıdı.Wessex Krallığı, önce Vikingleri adadan attıktan sonra, 927 yılında diğer küçük krallıkları içine katarak İngiltere Krallığı haline gelmiştir. 790 yılı civarında başlayan ve 100 yıl kadar devam eden Viking istilaları, 11. yüzyıla kadar endemik savaşla sonuçlandı.
II. Viking istilası ve Viking Krallığı
X. yüzyıldan itibaren Norveç ve Danimarka Krallığı da (Vikingler) İngiltere ile tekrar ilgilenmeye başladı. İngilizler için bundan sonra gerileme süreci de böylece başlamış oldu. Bu süreç, Vikingler'in XI. yüzyılın başlarında ülkenin tamamını ele geçirmesiyle neticelendi ve Danimarka Kralı Knud aynı anda İngiltere, Norveç ve Danimarka kralı oldu. Ancak bu dönemde Normandiya'ya yerleşen Vikinglerin Normanlar'ın istilâsı başladı.
Norman İstilası (1066) – Şanlı Devrim (1688)
Orta Çağ
1066'da I. William (1028-1087), Fransa'dan Kanal'ı geçti ve Hastings Savaşı'nda Saksonları yendi.
Başarılı bir askeri işgalin ardından Normandiyalı William, tüm İngiltere topraklarını kraliyet mülkü ilan etti. ve neredeyse yüzde 20'sini elinde tuttuktan sonra, ana vasallarını toprağın yaklaşık yüzde 40'ına tekabül eden mülklerle ödüllendirmeye başladı.
Daha sonra kral olarak taç giydi ve hem kendi hem de halefleri, bölgesel kontrol uygulayan yerel baronlarla feodal bir krallığı yönetti. Normanlar 1066'da İngiltere Kralı Harold'u mağlûp ederek ülkeye hâkim oldular. İngiltere toprakları Norman kökenli aristokratlara (lordlar) paylaştırıldı ve bir çeşit feodalite dönemi başladı.
Kraliyet ve bölgesel otorite arasındaki gerilim, 1215'te Magna Carta'nın imzalanmasıyla kraliyet gücünün kesilmesine ve tarafların bu sözleşmeyle ilgili sorumluluklarını yerine getirmemesi üzerine İngiltere'de uzun bir iç savaş olan Güller Savaşı'na yol açtı. Sadece 1485'te, III. Richard'ın (1452-1485) yenilmesi ve Galler asıllı Tudor Hanedanının tahtı ele geçirmesiyle ülkede istikrar sağlandı.
Tudor Rönesansı (1485-1603)
Tudorlar döneminde, İngiltere büyük bir Avrupa gücü haline geldi. Henry (1491-1547) bağımsız bir İngiltere Kilisesi kurmak için Papalık Roma ile bağlarını kopardı ve kızı I. Elizabeth (1533-1603), İspanyol Armadası'nı yenerek İngiltere'yi savundu. Elizabeth, Katolik ve Protestan tebaası arasında diplomatik bir rota çizdi ve Anglo-Galli seçkinler aracılığıyla Galler'i sıkı bir şekilde kontrol etti; Bağımsız İskoçya, İngiltere'nin azılı düşmanı Fransa ile müttefik olduğu için Elizabeth için daha sorunlu oldu ve İskoç kraliyetleri kendi krallıklarını kontrol edemedi. Böyle bir kraliyet, İskoç Kraliçesi Mary (1542-1587), gasp edildi ve İngiltere'de sürgüne kaçtı, burada Elizabeth'e karşı yaptığı entrika, idamına yol açtı.
Kral VIII. Henry'nin kendine bir erkek vâris doğurmayan Kraliçe Catherine'dan boşanarak yeniden evlenmek istemesi papalıkla arasının açılmasına sebep oldu.Papa bu boşanmayı onaylamayınca ilişkiler koptu ve Henry 1534'te kendini İngiltere Kilisesi'nin başı ilân ederek bütün kilise mallarına el koydu. Böylece İngiltere'de Protestanlık hâkimiyeti başlamış oldu.
Stuartlar (1603-1660)
Elizabeth çocuksuz öldü ve tahtı İskoçya kralı I. James'e (1566-1625) geçti ve böylece iki krallığı birleştirdi. James ihtiyatsız bir adamdı, Protestan Parlamentosu'nu kızdırmaya başlayan oğlu I. Charles (1600-1649) ile paylaştığı bir özellikti. Sonuç, Oliver Cromwell'in (1599-1658) Parlamenterlerinin Kraliyet yanlılarını ezdiği İngiltere'de kilit angajmanlar verilen bir İç Savaş (1639-1651) oldu. I. Charles idam edildi ve Cromwell, sürmeyen bir cumhuriyetçi Commonwealth'in Lord Koruyucusu oldu. Stuart'lar II. Charles (1630-1685) döneminde (Restorasyon olarak bilinen bir dönem) tahta geri döndüler ve hanedan, yerine I. George'un geçtiği Kraliçe Anne'in (1665-1714) ölümüne kadar sendeledi.
Yönetimi hem Parlamento hem de kral adına Oliver Cromwell (1599-1658) ele alıyordu.Parlamento'ya karşı verilen sözler Stuartların hanedanlığında da zamanla unutulmaya başlamış bu durum Hollandalı William'ın tahta geçmesi ve ünlü 1688 Şanlı Devrimle beraber yeni bir aşamaya girmişti. Mutlak monarşiden, parlamenter monarşiye evrilen yönetim şeklindeki önemli değişim, sosyal, politik ve entelektüel ortamda da kendini gösteriyordu.
VIII. Henry, 1534'te papalığı geçersiz kıldı ve kendini 'İngiltere Kilisesi'nin Yüksek Otoritesi' ilan etti.
II. Felipe'in I. Elizabeth'i onun Katolik olan kuzeni İskoçya Kraliçesi Mary Stuart için yerinden etme umutlan onun idamıyla alt üst oldu. Çaresizlik içinde kalan II. Felipe 1588 yılında İngiltere'ye karşı 'Yenilmez Donanma'sını denize indirdi.
O dönemde İngiliz parlamenter sistemi ve meşrutiyet, krallık mutlakıyetçiliği üzerine galip geldi. Kralların ilahi hakkına karşı mücadele, askeri diktatör Oliver Cromwell'in (1599-1658) galip ve I. Charles'ın (1600, idamı 1649) kurban olduğu İngiliz İç Savaşı'nda (1642-48) doruğa ulaştı. Parlamenter sistem, 1688'de, II. James'e karşı yapılan 'Şanlı Devrim' (İngilizce: Glorious Revolution; Felemenkçe: Glorieuze Overtocht) ile daha da ilerledi.Hollanda Kralı Protestan William için Katolik II. James'i görevinden alan Parlamento bir İngiliz bağımsız ülkesinin hükmedebileceği şartları belirledi.
Georgia Britanyası
Parlamentonun kuruluşundan günümüze değin Parlamentonun gücündeki en dramatik artış ve günümüzde parlamenter sistem olarak adlandırılan sisteme geçişteki en önemli eşik şüphesiz İngiltere'nin mutlak monarşiden önce cumhuriyete, sonra tekrar mutlak monarşiye ve son olarak da Şanlı Devrim (Glorious Revolution) ile anayasal monarşiye geçtiği 1642 İngiliz iç savaşı ile başlayan olaylar silsilesidir.
1702'de tahta geçen Mary'nin kardeşi Kraliçe Anne'in saltanatında, 1603'ten beri aynı krala tâbi olan İskoçya ve İngiltere'nin yönetimleri Birleşik Krallık adıyla tek çatı altına alındı. Bu durum ülkenin askerî ve ekonomik açıdan güçlenmesini sağladı. Diğer taraftan parlamentoda bir gelenek oluşmuş, düzenli yapılan seçimlerde tüccar ve sanayicilerin desteklediği Whig Partisi ile büyük toprak sahiplerinin desteklediği Tory Partisi en büyük iki güç olarak ortaya çıkmıştır.
Büyük Britanya Krallığı
Eskiden ayrı krallıklar, İskoçya Kralı VI. James'in İngiltere Kralı ve İrlanda Kralı olduğu 1603 "Taçlar Birliği"nden beri kişisel birlik içindeydi. Kendisinden "Büyük Britanya kralı" olarak bahseden ilk kişi olan James'in saltanatından bu yana, iki anakara Britanya krallığı arasındaki politik birlik, hem İngiltere Parlamentosu hem de İskoçya Parlamentosu tarafından defalarca denenmiş ve iptal edilmişti. Kraliçe Anne (r. 1702-1714) net bir Protestan varisi üretmedi ve iki krallıkta birbirinden farklı olan ardıllık yasaları ile ve Stuart Roma Katolik Evi'nin İskoçya tahtına geri dönüşü tehdit ederek veraset çizgisini tehlikeye attı, 1688'deki Şanlı Devrim'de sürgüne gönderildi.
Ortaya çıkan krallık, başlangıcından itibaren İrlanda Krallığı ile yasal ve kişisel birlik içindeydi, ancak Büyük Britanya Parlamentosu, İrlanda'yı politik birliğe dahil etmek için yapılan erken girişimlere direndi. Yeni birleşen krallığın ilk yıllarına, Jacobite ayaklanmaları, özellikle 1715'teki Jacobite ayaklanmaları damgasını vurdu. Hannover krallarının görece yetersizlikleri ya da beceriksizliği, Parlamentonun yetkilerinde bir artış ve yeni bir rol olan "başbakan" rolüyle sonuçlandı. Robert Walpole'un en parlak döneminde ortaya çıktı. "Güney Denizi Şirketi" ekonomik krizi, erken bir anonim şirket olan Güney Denizi Şirketi'nin başarısızlığından kaynaklandı. Jacobitizmin kampanyaları, 1746'da Stuarts'ın davası için yenilgiyle sonuçlandı.
Yedi Yıl Savaşı'ndaki zafer, bir yüzyıldan fazla bir süre boyunca en önde gelen küresel güç olacak olan İngiliz İmparatorluğu'nun egemenliğine yol açtı. Büyük Britanya, Doğu Hindistan Şirketi'nin sömürge Hindistan'daki ticaret ve askeri genişlemesi yoluyla Hindistan alt kıtasına hükmedecekti. Fransa'ya karşı savaşlarda, hem Yukarı hem de Aşağı Kanada'nın kontrolünü ele geçirdi ve Amerikan Bağımsızlık Savaşı'nda yenilgiye uğrayana kadar, On Üç Koloni üzerinde de hakimiyet kurdu. 1787'den itibaren İngiltere, Avustralya'ya cezai nakliye sürecinde Birinci Filo'nun ayrılmasıyla Yeni Güney Galler'in kolonizasyonuna başladı. İngiltere, Fransız Devrim Savaşlarında önde gelen bir savaşçıydı.
Büyük Britanya, 1 Ocak 1801'de Büyük Britanya ve İrlanda tarafından çıkarılan ile Büyük Britanya ve İrlanda Birleşik Krallığı ile birleştirildi.
19. yüzyıl
"Birleşik Krallık" terimi, Büyük Britanya ve İrlanda parlamentolarının her biri, iki krallığı birleştiren ve Büyük Britanya ve İrlanda Birleşik Krallığı'nı oluşturan bir Birlik Yasası'nı kabul ettiği 1801'de resmi hale geldi.
Fransız Devrim Savaşları ve Napolyon Savaşları (1792-1815) sonunda Fransa'nın yenilgisinden sonra, Birleşik Krallık 19. yüzyılın başlıca deniz ve imparatorluk gücü olarak ortaya çıktı.Denizde rakipsiz olan Britanya İmparatorluğu, küresel polis rolünü benimseyerek 1815-1914 yılları arasında Büyük Güçler arasında barışın yaşandığı Pax Britannica'ya ("İngiliz Barışı") katkıda bulundu. 1851'deki "Tüm Ulusların Sanayi Eserleri Büyük Sergisi" zamanında, Britanya "dünyanın atölyesi" olarak tanımlanıyordu. 1853'ten 1856'ya kadar İngiltere, Rus İmparatorluğu'na karşı savaşta Osmanlı İmparatorluğu ile müttefik olarak Kırım Savaşı'na katıldı, Britanya İmparatorluğu, Hindistan'ı, Afrika'nın büyük bölümlerini ve dünyadaki diğer birçok bölgeyi kapsayacak şekilde genişletildi. Yurtiçinde İşçi Partisi, serbest ticaret ve laissez-faire politikalarını ve oy hakkının kademeli olarak genişletilmesini destekledi. Yüzyıl boyunca, hızlı kentleşmeyle birlikte nüfus çarpıcı bir oranda arttı ve önemli sosyal ve ekonomik streslere neden oldu. Yeni pazarlar ve hammadde kaynakları aramak için Disraeli yönetimindeki Muhafazakar Parti, Mısır, Güney Afrika ve başka yerlerde bir emperyalist yayılma dönemi başlattı.Kanada, Avustralya ve Yeni Zelanda kendi kendini yöneten egemenlikler haline geldi. 20. yüzyılın başında ise, İngiltere'nin endüstriyel egemenliğine Almanya ve Amerika Birleşik Devletleri meydan okudu.
Dünya Savaşları ve İrlanda'nın bölünmesi
İngiltere, Birinci Dünya Savaşı'nda (1914-1918) Fransa, Rusya ve (1917'den sonra) ABD ile birlikte Almanya ve müttefiklerine karşı savaştı. İngiliz silahlı kuvvetleri, Britanya İmparatorluğu'nun büyük bölümünde ve Avrupa'nın çeşitli bölgelerinde, özellikle batı cephesinde çatışma halindeydi. Siper savaşındaki yüksek ölümler, ulusta kalıcı sosyal etkiler ve toplumsal düzende büyük bir bozulma ile birlikte, bir nesil erkeğin çoğunun kaybına neden oldu. Savaştan sonra İngiltere, bir dizi eski Alman ve Osmanlı üzerinde Milletler Cemiyeti mandasını aldı. Britanya İmparatorluğu, dünya kara yüzeyinin beşte birini ve nüfusunun dörtte birini kaplayarak en büyük boyutuna ulaştı. İngiltere 2,5 milyon kayıp vermiş ve savaşı büyük bir ulusal borçla bitirmişti.
1920'lerin ortalarında İngiliz nüfusunun çoğu BBC radyo programlarını dinleyebiliyordu. Deneysel televizyon yayınları 1929'da başladı ve ilk programlı BBC Televizyon Hizmeti 1936'da başladı. Özgür İrlanda Devleti, başlangıçta 1922'de Dominion statüsüyle ve 1931'de açık bir şekilde bağımsız hale geldi. Kuzey İrlanda ise Birleşik Krallık'ın bir parçası olarak kaldı. 1928 Yasası, kadınlara erkeklerle seçim eşitliği vererek oy hakkını genişletti. 1920'lerin ortalarındaki bir grev dalgası, 1926 Genel Grevi ile doruğa ulaştı. İngiltere, Büyük Buhran (1929–1932) meydana geldiğinde savaşın etkilerinden hâlâ kurtulamamıştı. Bu durum 1930'larda komünist ve sosyalist partilerdeki üyeliğin artmasıyla birlikte, eski sanayi bölgelerinde önemli ölçüde işsizliğe ve sıkıntıya, ayrıca siyasi ve sosyal huzursuzluğa yol açtı.
Bununla birlikte, "Britanya çok zengin bir ülkeydi, silahlanmada çetin, çıkarlarının peşinde koşmada acımasızdı ve küresel bir üretim sisteminin kalbinde oturuyordu."Nazi Almanyası Polonya'yı işgal ettikten sonra İngiltere, 1939'da Almanya'ya savaş ilan ederek İkinci Dünya Savaşı'na girdi. Winston Churchill, 1940'ta başbakan ve koalisyon hükûmetinin başına geçti. Britanya İmparatorluğu savaşı Almanya'ya karşı mücadeleyi tek başına sürdürdü. Churchill, savaş çabalarının kovuşturulmasında hükûmete ve orduya tavsiyelerde bulunmaları ve destek olmaları için endüstri, bilim adamları ve mühendisleri görevlendirdi. 1940 yılında Kraliyet Hava Kuvvetleri Britanya Muharebesi'nde hava hakimiyeti mücadelesinde Alman Luftwaffe'yi yendi. Blitz sırasında kentsel alanlar ağır bombardımana maruz kaldı. İngiltere, Amerika Birleşik Devletleri ve Sovyetler Birliği'nin büyük ittifakı, 1941'de Müttefikleri Mihver güçlerine karşı yöneterek kurdu. Atlantik Muharebesi, Kuzey Afrika harekatı ve İtalyan harekâtında nihai zorlu zaferler elde edildi. İngiliz kuvvetleri, 1944'teki Normandiya çıkarmasında ve Avrupa'nın kurtuluşunda müttefikleri ABD, Sovyetler Birliği ile birlikte önemli bir rol oynadı. İngiliz Ordusu, Japonya'ya karşı Burma seferine öncülük etti ve İngiliz Pasifik Filosu, Japonya ile denizde savaştı. İngiliz bilim adamları, Japonya'nın teslim olmasına yol açan Manhattan Projesi'ne katkıda bulundular.
Savaş sonrası 20. yüzyıl
İkinci Dünya Savaşı sırasında Birleşik Krallık, savaş sonrası dünyayı planlamak için bir araya gelen (ABD ve Sovyetler Birliği ile birlikte) üç Büyük güçten biriydi; Birleşik Krallık Birleşmiş Milletler Deklarasyonu'nun orijinal imzacısıydı. Savaştan sonra Birleşik Krallık, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin beş daimi üyesinden biri oldu ve IMF, Dünya Bankası ve NATO'yu kurmak için ABD ile yakın işbirliği yaptı. Savaş, Birleşik Krallığı ciddi şekilde zayıflattı ve mali açıdan Marshall Planına bağımlı hale getirdi. Savaştan hemen sonraki yıllarda, İşçi Partisi hükûmeti, sonraki on yıllarda İngiliz toplumu üzerinde önemli bir etkisi olan radikal bir reform programı başlattı. Başlıca endüstriler ve kamu hizmetleri kamulaştırıldı, bir refah devleti kuruldu ve kapsamlı, kamu tarafından finanse edilen bir sağlık sistemi olan Ulusal Sağlık Hizmeti yaratıldı. Sömürgelerde milliyetçiliğin yükselişi, İngiltere'nin artık çok zayıflamış olan ekonomik konumuyla aynı zamana denk geldi, bu nedenle bir dekolonizasyon politikası kaçınılmazdı. 1947'de Hindistan ve Pakistan'a bağımsızlık verildi. Sonraki otuz yıl içinde, Britanya İmparatorluğu'nun çoğu kolonisi bağımsızlıklarını kazandı ve bağımsızlık arayanların tümü, hem geçiş döneminde hem de sonrasında Birleşik Krallık tarafından desteklendi. Birçoğu İngiliz Milletler Topluluğu üyesi oldu.
Birleşik Krallık, nükleer silah cephaneliği geliştiren üçüncü ülkeydi (ilk atom bombası testi olan 1952'deki Hurricane Operasyonu ile), ancak Britanya'nın uluslararası rolünün savaş sonrası yeni sınırları 1956 Süveyş Krizi ile örneklendi. İngiliz dilinin gelişimi, edebiyatının ve kültürünün uluslararası etkisinin devam etmesini sağlamıştır. 1950'lerde işçi sıkıntısının bir sonucu olarak, hükûmet İngiliz Milletler Topluluğu ülkelerinden göçü teşvik etti. Sonraki on yıllarda, Birleşik Krallık eskisinden daha çok etnik gruptan oluşan bir toplum haline geldi. 1950'lerin sonlarında ve 1960'larda yükselen yaşam standartlarına rağmen, İngiltere'nin ekonomik performansı, Fransa, Batı Almanya ve Japonya gibi ana rakiplerinin çoğundan daha az başarılıydı.
Onlarca yıllık Avrupa entegrasyonu sürecinde İngiltere, 1954'te Londra ve Paris Konferansları ile kurulan Batı Avrupa Birliği adlı ittifakın kurucu üyesiydi. 1960'ta İngiltere, Avrupa Özgürlüğünün yedi kurucu üyesinden biriydi. Ticaret Birliği (EFTA), ancak 1973'te Avrupa Topluluklarına (EC) katılmak için ayrıldı. 1992'de Avrupa Birliği (AB) kurulduğunda, İngiltere 12 kurucu üye devletten biriydi. 2007 yılında imzalanan Lizbon Antlaşması, o zamandan beri Avrupa Birliği'nin anayasal temelini oluşturmaktadır.
1960'ların sonlarından itibaren, Kuzey İrlanda, geleneksel olarak Kuzey İrlanda sorunu olarak bilinen (bazen Birleşik Krallık'ın diğer bölgelerini etkileyen) toplumsal ve paramiliter şiddete maruz kaldı. Genellikle 1998 Belfast ''Hayırlı Cuma Anlaşması'' ile sona erdiği kabul edilir.
1970'lerde yaygın bir ekonomik yavaşlama ve endüstriyel çekişme döneminin ardından, 1980'lerin Margaret Thatcher yönetimindeki Muhafazakar hükûmeti, özellikle finans sektörü (örneğin, 1986'daki Büyük Patlama) ve işgücü piyasalarında radikal bir parasalcılık, kuralsızlaştırma politikası başlattı. 1984'ten itibaren, önemli Kuzey Denizi petrol gelirlerinin girişi ekonomiye yardımcı oldu.
20. yüzyılın sonlarında, İskoçya, Galler ve Kuzey İrlanda için devredilmiş yönetimlerin kurulmasıyla Birleşik Krallık'ın yönetiminde büyük değişiklikler oldu. Yasal kuruluş, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin kabul edilmesini takip etti. Birleşik Krallık, diplomatik ve askeri olarak hâlâ önemli bir küresel güç. BM ve NATO'da öncü roller oynuyor.
21. Yüzyıl
Birleşik Krallık, 21. yüzyılın ilk yıllarında Amerika Birleşik Devletleri'nin Terörizmle Savaş yaklaşımını geniş ölçüde destekledi.Tartışma, İngiltere'nin özellikle Afganistan ve Irak'taki bazı denizaşırı askeri konuşlandırmalarını çevreledi.
2008 küresel mali krizi İngiltere ekonomisini ciddi şekilde etkiledi. 2010'un Cameron-Clegg koalisyon hükûmeti, ortaya çıkan önemli kamu açıklarının üstesinden gelmeyi amaçlayan kemer sıkma önlemlerini uygulamaya koydu. 21. yüzyılda iki çekişmeli referandum yapıldı: 2014'te İskoç bağımsızlık halkoylaması başarısız olurken, diğeri Birleşik Krallık'ın 2016'da Avrupa Birliği'nden ayrılma halkoylaması başarılı oldu.
COVID -19 salgınının Birleşik Krallık ekonomisi üzerinde ciddi bir etkisi oldu, eğitimde büyük aksamalara neden oldu ve 2020 ve 2021'de toplum ve siyaset üzerinde geniş kapsamlı etkileri oldu.
En uzun yaşayan ve en uzun süre hüküm süren İngiliz hükümdarı II. Elizabeth 8 Eylül 2022'de 96 yaşında öldü. Kraliçe'nin ölümü üzerine, en büyük çocuğu Galler Prensi Charles, Kral III. Charles olarak hemen İngiliz tahtına çıktı.
Coğrafya
Avrupa'nın kuzey batısında yer alan ve bir ada devleti olan Birleşik Krallık'ınn tek kara komşusu İrlanda'dir. Toplam yüzölçümü 244.820 km2 olan Birleşik Krallık, dünyanın yüzölçümü açısından en büyük 80. ülkesidir.
Ülke, Britanya Adaları'nın takımadalarının büyük bir bölümünü kaplar ve Büyük Britanya adasını, İrlanda adasının kuzey-doğusunda altıda birini ve bazı küçük çevre adaları içerir. Kuzey Atlas Okyanusu ile Kuzey Denizi arasında yer alır ve güneydoğu kıyısında dünyanın en uzun sualtı tüneli olan Manş Tüneli ile kıta Avrupası'na bağlıdır.
Ülkenin kuzey ve batı kesimleri alçak dağlar ve tepelerden oluşmaktayken güney ve güneydoğu kesimleri ovalardan oluşmaktadır. Hem Birleşik Krallık hem İngiltere'nin başkenti, ülkenin güneydoğusunda yer alan Londra'dır. Ülkenin diğer başlıca önemli kentleri Birmingham, Manchester, Leeds, Glasgow, Newcastle ve Liverpool'dur.
Ülke topraklarının çoğunluğunu oluşturan Büyük Britanya adası kuzeyden güneye 950 km. uzunluğunda ve doğudan batıya 450 km. genişliğindedir. Bütün ülkenin en yüksek noktası ise kuzeydeki dağlık İskoçya'da Ben Nevis'tir (1343 m.). En uzun nehir, Galler'de doğup güneybatıda Bristol Kanalı'na dökülen Severn'dir.Londra'dan geçen Thames'in yanı sıra Trent ve , diğer önemli nehirlerdir.
İngiltere, 130.395 kilometre kareyi (50.350 sq mi) kapsayan Birleşik Krallık'ın toplam alanının yarısından biraz fazlasını (yüzde 53) oluşturuyor. Ülkenin çoğu, daha yüksek araziler ve Tees-Exe hattının kuzeybatısındaki bazı dağlık araziler ile ova arazisinden oluşur. İngiltere'deki başlıca nehirler ve haliçler Thames, Severn ve Humber'dır. İngiltere'nin en yüksek dağı ise Göller Bölgesi'ndeki Scafell Pike (978 metre (3.209 ft))'tır.
, 78.772 kilometre kare (30.410 sq mi) kapsayan Birleşik Krallık'ın toplam alanının üçte birinden biraz azını (yüzde 32) oluşturuyor. Bu, ağırlıklı olarak anakaranın batısında ve kuzeyinde bulunan yaklaşık 800 ; özellikle Hebridler, Orkney Adaları ve Shetland Adaları. İskoçya, Birleşik Krallık'taki en dağlık ülkedir ve topoğrafyası, İskoçya'yı batıda 'dan doğuda 'a kat eden jeolojik bir kaya kırığı olan ile ayırt edilir.Fay, belirgin şekilde farklı iki bölgeyi birbirinden ayırır; yani kuzey ve batıdaki Kuzey İskoçya (Highlands) ve güney ve doğudaki İskoç Ovası (Lowlands). Daha engebeli Highland bölgesi, 1.345 metrede (4.413 ft). Britanya Adaları'nın en yüksek noktası olan Ben Nevis de dahil olmak üzere İskoçya'nın dağlık topraklarının çoğunu içerir. Ova alanları - özellikle ve arasındaki Merkez Kuşak olarak bilinen dar araziler - daha düzdür ve İskoçya'nın en büyük şehri olan Glasgow ve başkenti ve politik merkezi olan Edinburgh da dahil olmak üzere nüfusun çoğuna ev sahipliği yapar.
, 20.779 kilometre kareyi (8.020 sq mi) kapsayan Birleşik Krallık'ın toplam alanının onda birinden (yüzde 9) daha azını oluşturuyor. Galler çoğunlukla dağlıktır, ancak , ve Galler'den daha az dağlıktır. Ana nüfus ve sanayi bölgeleri, Cardiff, Swansea ve Newport kıyı kentlerinden ve kuzeylerinde 'nden oluşan Güney Galler'dedir. Galler'deki en yüksek dağlar 'dadır ve 1.085 metrede (3.560 ft) Galler'deki en yüksek zirve olan Snowdon'ı (Galce: Yr Wyddfa) içerir. Galler, 2.704 kilometreden (1.680 mil) fazla kıyı şeridine sahiptir. En büyüğü kuzeybatıda Anglesey (Ynys Môn) olan birkaç ada Gal anakarasından uzaktadır.
İrlanda Denizi ve Kuzey Kanalı ile Birleşik Krallık'tan ayrılan Kuzey İrlanda, 14.160 kilometrekarelik bir alana sahiptir (5.470 sq mi) ve çoğunlukla tepeliktir. 388 kilometrekarelik (150 sq mi) yüzölçümüyle Britanya Adaları'ndaki bölgelere göre en büyük göl olan Lough Neagh'ı içerir. Kuzey İrlanda'daki en yüksek zirve, 852 metre (2.795 ft) ile Mourne Dağları'ndaki Slieve Donard'dır.
İklim
Birleşik Krallık'ta iki farklı iklim tipine rastlanmaktadır. Genel anlamda ülkenin çoğunda görülen ılıman okyanusal ikliminde (Cfc) Körfez Akıntısı sayesinde yazlar serin ve yağışlı, kışları ılık ve yağışlıdır. İskoçya'nın yüksek kesimlerinde ise kutupaltı okyanusal iklimi (Dfc) görülür. Ülke yıl boyunca yüksek yağış alır ve İskoçya ve Galler yıllık ortalama 1500 milimetre, Kuzey İrlanda 1000 milimetre ve İngiltere ise 850 milimetre yağış almaktadır. Ülkede her yıl kar yağışı gözükse de kar İskoçya dışında ancak birkaç gün yerde kalır.
Ülkede rüzgar genellikle güneybatıdan eser ve ülkenin doğu kesimlerinin dışında Atlas Okyanusu'ndan gelen ılıman ve yağışlı hava kütlelerini ülkeye yağış getirir.
Yazları serin ve yağışlı, ülke genelinde genellikle Nisan ve Mayıs en kurak aylar iken Ekim en çok yağışın alındığı aydır, sıcaklıklar gün içinde 30 °C (86 °F) üzerinde çıkabilmektedir.
Topografya
İngiltere, 130.395 km²'yi kapsayan alanıyla Birleşik Krallık'ın toplam alanının yarısından biraz fazlasını (% 53) oluşturmaktadır. Ülkenin çoğu ovalık araziden oluşur, Tees-Exe hattının kuzeybatısında daha yüksek araziler ve bazı dağlık araziler vardır ; Lake District, Pennines, Exmoor ve Dartmoor bunlara dahildir. Ana nehirler ve haliçler Thames, Severn ve Humber'dir. İngiltere'nin en yüksek dağı, 978 metre uzunluğuyla Göller Bölgesi'nde bulunan Scafell Pike'dır.
İskoçya, 78.772 km²'yi kapsayan alanıyla Birleşik Krallık'ın toplam alanının üçte birinden (yüzde 32) biraz daha azını oluşturuyor. İskoçya yaklaşık 800 adayı içerir. Bu adalar ağırlıklı olarak anakaranın batı ve kuzeyinde bulunur; bu adalardan özellikle en önemlileri Hebrides, Orkney Adaları ve Shetland Adaları'dır. İskoçya, Birleşik Krallık'taki en dağlık ülkedir ve topoğrafyası, İskoçya'yı batıda Arran'dan doğuda Stonehaven'a kadar geçen jeolojik bir kaya kırığı olan Highland Boundary Fault ile ayırt edilir. Hat belirgin şekilde farklı iki bölgeyi ayırır; yani kuzeyde ve batıda Yaylalar ve güneyde ve doğuda ovalar. Daha engebeli Highland bölgesi, Britanya Adaları'nın en yüksek noktası olan 1.345 metrelik Ben Nevis dağını içerir.
Galler, 20.779 km²'yi kapsayan alanıyla Birleşik Krallık'ın toplam alanının onda birinden (yüzde 9) daha azını oluşturur. Galler çoğunlukla dağlıktır, ancak Güney Galler, Kuzey ve Orta Galler'den daha az dağlıktır. Ana nüfus ve sanayi bölgeleri, Cardiff, Swansea ve Newport kıyı kentlerinden ve kuzeylerinde Güney Galler Vadilerinden oluşan Güney Galler'dedir. Galler'deki en yüksek dağlar Snowdonia'dadır ve Snowdon'u içerir (Galce : Yr Wyddfa) 1.085 metrede Galler'deki en yüksek zirvedir. Galler'in 2.704 kilometreden daha uzun bir kıyı şeridi vardır.
Büyük Britanya'dan İrlanda Denizi ve Kuzey Kanalı ile ayrılan Kuzey İrlanda, 14.160 km²'lik bir alana sahiptir ve çoğunlukla tepeliktir. 388 km² ile Britanya Adaları'nın bölgeye göre en büyük gölü olan Lough Neagh'ı içerir. Kuzey İrlanda'daki en yüksek zirve, 852 metre uzunluğu ile Morne Dağları'ndaki Slieve Donard'dır.
Politika
Birleşik Krallık, anayasal monarşi altında üniter bir devlettir.Galler, Kuzey İrlanda, İskoçya ve denizaşırı topraklar değişen ölçülerde özerkliğe sahiptir. Kral III. Charles, Birleşik Krallık'ın hükümdarı ve devlet başkanının yanı sıra diğer 15 bağımsız ülkenin başkanıdır. Bu 16 ülke bazen "Commonwealth bölgesi" olarak anılır.Birleşik Krallık Anayasası, (kodlanmamıştır) ve çoğunlukla tüzükler, yargıçların verdiği kararlar ve uluslararası anlaşmalar ile anayasa sözleşmeleri dahil olmak üzere farklı yazılı kaynaklardan oluşan bir koleksiyondan oluşur. Olağan tüzükler ile "anayasa hukuku" arasında teknik bir fark olmadığı için, Birleşik Krallık Parlamentosu "anayasal reformu" sadece Parlamento Kanunlarını kabul ederek gerçekleştirebilir ve bu nedenle yazılı ya da yazılı olmayan hemen hemen her türlü politik gücü değiştirme ya da kaldırma yetkisine sahiptir.
İngiliz sisteminde yasama, yürütme ve yargı eşit seviyede değildir. İngiltere’de güçler ayrılığı ilkesi yerine "güçler kaynaşması" ilkesi mevcuttur. İngiltere’de yargı bağımsızdır ancak yasama ve yürütme birbirinden kesin çizgilerle ayrı değildir. Egemenlik halka değil doğrudan Parlamentoya aittir. Parlamento, yani yasama teoride yürütme ve yargıdan daha üst konumdadır.
Hükümet
Parlamentonun yasal egemenliğinin yalnızca halkın politik egemenliğini yansıttığı İngiliz sisteminde yasama organı, Avam Kamarası ve Lordlar Kamarası adı ile anılan, iki meclise ayrılmış bir Birleşik Krallık Parlamentosu'dur. İki meclisin küçüğü olan Avam Kamarası'nın günümüzde 650 üyesi vardır.Lordlar Kamarası ise çeşitli şekillerde atandığı için üye sayısı belirsizdir. 17 Eylül 2021 itibarıyla üye sayısı 788'dir. Halk tarafından her 5 yıl doğrudan seçilen Avam Kamarası, 'nın yürürlüğe girmesiyle yasama açısından esas güç sahibidir.Lordlar Kamarası, yalnızca yasaları en çok bir yıl boyunca geçiktirebilen çoğunlukla sembolik bir meclistir.
Birleşik Krallık'ta Avam Kamarası seçimleri çoğunluk sistemi (winner-takes-all voting) ve oy çokluğu sistemi (first-past-the-post voting) kullandığı için genellikle iki partili sistem olarak düşünülür. 2010-2015 arasında koalisyon hükûmeti, 1945'ten beri ilk ve son koalisyon hükûmeti olmuştur.
2019 seçimlerinde Muhafazakar Parti, oyların %43,6'sını alarak ile 365, İşçi Partisi oyların %32,1'iyle 202, Liberal Demokrat Parti oyların %11,6'sıyla 11, İskoç Ulusal Partisi oyların %3,9'uyla 48 milletvekili çıkarmıştır.
Başbakan, Birleşik Krallık'ta hükûmetin başıdır. Modern zamanlarda, başbakan aynı zamanda Avam Kamarası'nda bir milletvekildir. Başbakan, resmen Kral tarafından atanır ancak, normalde Avam Kamarası'nda en fazla sandalyeye sahip politik partinin lideri başbakan olur. Herhangi bir partinin Avam Kamarasında çoğunluğu elde edememesi durumunda ise koalisyon kurulmaktadır. En çok oy alan partinin oldukça yüksek sandalye çıkarabildiği seçim sistemi nedeniyle koalisyon nadiren gerekli olmaktadır. 2010 seçimleri böylesi nadir bir durumun gerçekleştiği seçimler olmuştur.
İngiliz hükûmetinde bakanlıkların adları ve sayısı zaman zaman değişmekle birlikte son yıllarda kabine genellikle yirmi kadar bakanlıktan oluşmaktadır.Başbakandan sonra gelen en önemli kabine üyesi Maliye Bakanı'dır (The Chancellor of the Exchequer). Diğer önemli bakanlar arasında (Lord Chancellor), Dışişleri Bakanı (Foreign Secretary) ve İçişleri Bakanı (Home Secretary) öne çıkar.
İdari bölgeler
Birleşik Krallık'ın ilçelere ya da vilayetlere coğrafi olarak bölünmesi, Orta Çağ'ın başlarında İngiltere ve İskoçya'da başladı ve İngiltere ve Galler'de 1888'de, İskoçya'da 1889'da ve İrlanda'da 1898'de tamamlandı.
İngiltere, dokuz bölgeden oluşur. Bir bölge, Büyük Londra, bir referandumda teklife verilen halk desteğini takiben 2000 yılından bu yana doğrudan seçilmiş bir meclise ve belediye başkanına sahiptir. İngiltere'nin bazı bölgelerinde il meclisleri ve bölge konseyleri, diğerlerinde üniter otoriteler bulunurken, Büyük Londra, 32 ilçeden ve Londra Şehri'nden oluşur. İngiltere'de konsey üyeleri, liste usulü çoğunluk seçim sistemiyle seçilir.
İskoçya ve parlamentosu, , sağlık, İskoç hukuku ve yerel yönetim dahil olmak üzere, özel olarak Birleşik Krallık Parlamentosu'na ayrılmamış herhangi bir konuda geniş kapsamlı yetkilere sahiptir. Yerel yönetim amaçları için, İskoçya hem büyüklük hem de nüfus bakımından geniş çeşitlilik gösteren 32 konsey alanına bölünmüştür.Glasgow, Edinburgh, Aberdeen ve Dundee şehirleri, İskoçya bölgesinin üçte birini içeren ancak sadece 200.000'den fazla insanı kapsayan Highland Council gibi ayrı konsey bölgeleridir. Seçimler, üç ya da dört meclis üyesi seçen çok üyeli koğuşlarda devredilebilir tek oyla yapılır.
, İskoçya'ya devredilenlerden daha sınırlı yetkilere sahiptir.Senedd, aracılığıyla özel olarak Birleşik Krallık Parlamentosu'na ayrılmamış herhangi bir konuda yasama yapabilir. Galler, 22 üniter otoriteden oluşur. Tüm üniter otoriteler, konsey tarafından seçilen bir lider ve kabine tarafından yönetilir. Bunlar, kendi başlarına üniter otoriteler olan Cardiff, Swansea ve Newport şehirlerini içerir. Seçimler, dört yılda bir, ilk-geçen-post sistemi altında yapılır.
Kuzey İrlanda Yürütme ve Meclisi, İskoçya'ya devredilen yetkilere benzer yetkilere sahiptir. Yürütme, Meclis'in sendikacı ve milliyetçi üyelerini temsil eden bir diarşi tarafından yönetilir. Kuzey İrlanda'ya yetki devri, Kuzey İrlanda yönetiminin, Kuzey İrlanda Yönetiminin ile işbirliği yaptığı ve ortak ve ortak politikalar geliştirdiği Kuzey-Güney Bakanlar Konseyi'ne katılımına bağlıdır., 1973'ten beri, her biri devredilebilir tek oyla seçilen 26 bölge konseyi halinde organize edilmiştir.
Ülke | Birleşik Krallık | ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Kurucu ülke | İngiltere | Galler | İskoçya | Kuzey İrlanda | |||||
İdare alanı | Büyük Londra İdaresi | ||||||||
Teğmenlik alanı | Törensel kontluklar | ||||||||
Kontluk tipi | Metropoliten olmayan | Metropoliten | Özgün | ||||||
İlçe meclis alanları | İki seviyeli konsey alanları | alanları | Yok | Yok | Londra Şehri | Scilly Adaları | |||
Semt | Metropoliten ilçe | Londra'nın ilçeleri | |||||||
Sivil parişler | Sivil parişler | Sivil parişler | Topluluklar |
Bağlılıklar
Birleşik Krallık, 14 Britanya Denizaşırı Toprakları ve üç Taç toprağı üzerinde egemenliğe sahiptir. Kraliyet bağımlılıkları, Birleşik Krallık'ın denizaşırı bölgelerinin aksine, Kraliyet'e aittir.
Britanya İmparatorluğu'ndan kalan 14 Britanya Denizaşırı Toprakları sırasıyla Anguilla, Bermuda, Britanya Antarktika Toprakları, Britanya Hint Okyanusu Toprakları, Britanya Virjin Adaları, Cayman Adaları, Falkland Adaları, Cebelitarık, Montserrat, Saint Helena, Ascension ve Tristan da Cunha, Turks ve Caicos Adaları, Pitcairn Adaları, Güney Georgia ve Güney Sandwich Adaları ve Kıbrıs adasında Ağrotur ve Dikelya'dır. Taç toprakları ise Manş Denizi'ndeki Jersey, Guernsey ve İrlanda Denizi'ndeki Man Adası'nı içerir. 1995'te Bermuda, 2002'de Cebelitarık ve 2013'te Falkland Adaları İngiliz egemenliği altında kalmak için oy kullandı.
Hukuk
Birleşik Krallık, üç farklı hukuk sistemine sahiptir: İngiliz hukuku, ve İskoç hukuku.'nin yerini almak üzere Ekim 2009'da yeni bir Birleşik Krallık Yüksek Mahkemesi (Privy Council of the United Kingdom) kuruldu. Yüksek Mahkeme ile aynı üyelerden oluşan (Judicial Committee of the Privy Council), birkaç bağımsız İngiliz Milletler Topluluğu ülkesi, Britanya Denizaşırı Toprakları ve Taç toprakları için en yüksek temyiz mahkemesidir.
Hem İngiltere ve Galler'de geçerli olan İngiliz hukuku hem de Kuzey İrlanda hukuku, örf ve adet hukuku ilkelerine dayanmaktadır.Örf ve adet hukukunun özü, kanuna tabi olarak, kanunun mahkemelerdeki hakimler tarafından geliştirilmesi, kanun, emsal ve sağduyuyu önlerindeki olgulara uygulayarak, gelecekte rapor edilecek ve bağlayıcı olacak ilgili hukuk ilkeleri hakkında açıklayıcı hükümler vermektir. İngiltere ve Galler mahkemelerine, Temyiz Mahkemesi, Adalet Yüksek Mahkemesi (hukuk davaları için) ve Kraliyet Mahkemesi (ceza davaları için) oluşan İngiltere ve Galler Kıdemli Mahkemeleri başkanlık eder. Yüksek Mahkeme, İngiltere, Galler ve Kuzey İrlanda'daki hem cezai hem de hukuk temyiz davaları için ülkedeki en yüksek mahkemedir ve verdiği herhangi bir karar, aynı yargı alanındaki diğer tüm mahkemeler için bağlayıcıdır ve genellikle diğer yargı alanlarında ikna edici bir etkiye sahiptir.
İskoç hukuku, hem ortak hukuk hem de Kara Avrupası hukuk düzenine dayanan melez bir sistemdir. Asliye mahkemeleri hukuk davaları için Sulh Hukuk Mahkemesi (Court of Session) ve ceza davaları için Yüksek Adliye Mahkemesi'dir (High Court of Justiciary). Birleşik Krallık Yüksek Mahkemesi, İskoç hukukuna göre hukuk davaları için en yüksek temyiz mahkemesi olarak hizmet vermektedir. İskoçya'daki şerif mahkemeleri (sheriff courts), çoğu hukuk ve ceza davasıyla ilgilenir. İskoç hukuk sistemi, bir ceza davası için üç olası karara (verdict) sahip olması bakımından benzersizdir: "" (guilty), "suçsuz" (not guilty) ve "kanıtlanmamış" (Not proven). Hem "suçsuz" hem de "kanıtlanmadı" beraatle sonuçlanır.
Dış ilişkiler ve Millî Güvenlik
Birleşik Krallık'ın dış ilişkileri, NATO ittifakı içerisinde ABD ile özel ilişkilerinden (special relationship) etkilenmektedir. Britanya İmparatorluğu'nun İngiltere'ye dönüşüm sürecinde (imperial withdrawal) Süveyş Krizi (1952) ve Falkland Savaşı'nda (1982) tek taraflı güç kullanmış olan Birleşik Krallık, ABD Dışişleri Bakanı (1949-1953) Dean Acheson'ın ifade ettiği şekilde Birleşik Krallık, "imparatorluğu kaybetmiş ve yeni bir rol arayan bir ülkedir" (Britain had lost an empire and had not found a role). İmparatorluğun sona ermesine rağmen Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin daimi üyeliği, AUKUS, G20, NATO, Beş Göz (Five Eyes) grubu ve İngiliz Milletler Topluluğu (Commonwealth) üyelikleri sayesinde Douglas Hurd'ün ifadesiyle Birleşik Krallık hala "gücünün üzerinde yumruk atmaya" (punching above her weight in the world) devam etmektedir.
Birleşik Krallık'ın diğer önemli bağlantısı, 1922'den beri Ortak Seyahat Alanı paylaştığı İrlandadir. İngiliz-İrlanda Hükûmetlerarası Konferansı ve İngiliz-İrlanda Konseyi aracılığıyla işbirliği yapan Birleşik Krallık'ın dış ilişkileri Kuzey İrlanda sorunu ve Brexit'ten etkilenmektedir.
Ülkenin güvenliğinden sorumlu olan Majestelerinin Silahlı Kuvvetleri, (I) Kara Kuvvetleri, Kraliyet Donanması ve Kraliyet Deniz Piyadeleri'nden oluşan (II) Deniz Kuvvetleri ve 1917'de kurulan (III) Kraliyet Hava Kuvvetleri olmak üzere üç bölümden oluşur. Birleşik Krallık Silahlı Kuvvetleri'ni komuta edip yönlendiren en üst düzey birim olan Başkomutan, Kral'dır ve Savunma Bakanlığı, millî güvenlik ve ülke savunması için yeterli silahlı kuvvetlerin hazırlanması konularında Kral’a karşı sorumludur.
- İngiliz donanmasının İkinci ve Üçüncü Haçlı Seferlerine katılmak için yola çıktığı limanının ile kesiştiği noktada kurulmuş olan , 1905'ten beri İngiliz deniz subaylarının eğitim gördüğü okuldur.
Ekonomi
Kişi başına 46.344 US$ düzeyine karşılık gelen söz konusu millî gelir düzeyi ile dünyanın en müreffeh ülkelerinden biri olan Birleşik Krallık, 2,64 trilyon dolarlık GSYİH'sı ile dünyanın 5. büyük ekonomisidir.
Birleşik Krallık'ta Doğu Anglia haricindeki arazilerin engebeli olması, büyük ölçekli geniş tarımsal üretime izin vermemektedir. Bu yüzden 2021'de tarım, ekonominin sadece %0,59'unu oluşturmuştur. Ekonominin %17,83'ünü endüstri, %70,90'ını ise hizmet sektörü oluşturmaktadır.
Hizmet sektörü, Londra ve İngiltere'nin güneydoğusunda yoğunlaşmıştır. 2020'deki Küresel Finans Merkezleri Endeksi'nde New York City'nin ardından dünyadaki 2. büyük finans merkezi olan Londra, GSYİH'nın %22'sinden fazlasını oluşturup Birleşik Krallık'ın geri kalanından . Ülkedeki gelir düzeyi en düşük olan bölgeler ise ekonomisi kömür, çelik ve gemi inşa gibi ağır sanayiye dayanan ve bu sektörlerde yaşanan gerileme nedeniyle olumsuz etkilenmiş olan Kuzey İrlanda, Galler ve İngiltere'nin kuzeybatısıdır.
Dünyanın 10. en fazla ihracat ve 5. en fazla ithalat yapan Birleşik Krallık, dış ticaret açığını Kamu ve borç stoğu ile karşılar. Kamu borç stokunun GSYİH'ya oranı yüksektir: 2021'de İngiltere'nin ABD'den sonra dünyanın en yüksek ikinci dış borcu olan 9,8 trilyon dolar dış borcu var.
Ülke, İnsani Gelişmişlik Endeksine göre dünyada 189 ülke arasında 15. sıradadır. göre ise İngiltere, dünyada 180 ülke arasında 7. sıradadır. Küresel rekabetçilik açısından dünyadaki 141 ülke arasında (9. sıradadır). İş yapma kolaylığı açısından İngiltere, dünyada 190 ülke arasında (8. sıradadır).
İngiltere dünya kıyı rüzgâr enerjisi kapasitesi açısından birinci sırada yer alsa da ülkede üretilen elektriğin üçte ikisi kömür ve doğal gazdan sağlanmaktadır.
Birleşik Krallık, zengin petrol, doğal gaz ve kömür dışındaki mineral kaynakları ise son derece sınırlıdır. EIA verilerine göre 2019 yılında 3 milyar varil sahip olan İngiltere, ham petrol rezervleri bakımından 69 ülke arasında sıradadır. 2018 yılında 1 milyon varil/gün'lük ham ile 126 ülke arasında %1 pay ile sıradadır. 2019 yılında 6 trilyon feet3 sahip İngiltere, 92 ülke arasında sıradadır. 2015 yılında 2 trilyon feet3'lik ile 97 ülke arasında %1 pay ile sıradadır.
Bilim ve teknoloji
Günümüzde gelişmiş bir bilim ve teknoloji merkezi olan Birleşik Krallık'ta Nature, British Medical Journal ve The Lancet gibi önemli bilimsel yayın kuruluşları bulunmaktadır. Tarihsel olarak 17. yüzyıldan itibaren bilimsel devrimin önde gelen merkezi olan Birleşik Krallık, 18. yüzyıldan itibaren Sanayi Devrimi'ne öncülük etti. Birleşik Krallık bilim insanlarının arasında hareket yasaları ve yerçekiminin aydınlanması yasalarıyla tanınan Isaac Newton,doğal seçilim ve evrim teorisiyle tanınan Charles Darwin,elektromanyetik teoriyi formüle eden James Clerk Maxwell, hidrojeni keşfreden Henry Cavendish tarafından, penisilini bulan Alexander Fleming, ve daha yakın zamanda DNA'nın yapısını keşfreden Francis Crick ve kozmoloji, kuantum kütleçekimi ve kara deliklerin araştırılması alanlarında büyük teoriler geliştiren Stephen Hawking öne çıkar. Diğer ünlü İngiliz mühendisleri ve mucitleri arasında James Watt,George Stephenson, Richard Arkwright, ve Isambard Kingdom Brunel bulunmaktadır.
Birleşik Krallık'ta geliştirilen yeni teknolojilerin arasında ise Richard Trevithick ve tarafından geliştirilen buharlı lokomotif,Michael Faraday tarafından geliştirilen elektrik motoru,Charles Babbage tarafından tasarlanan ilk bilgisayar, ve Charles Wheatstone tarafından geliştirilen elektrikli telgraf,Joseph Swan tarafından geliştirilen ampul,Alexander Graham Bell tarafından geliştirilen ilk pratik telefon,John Logie Baird ve diğerleri tarafından geliştirilen televizyon sistemi,Frank Whittle tarafından geliştirilen jet motoru, Alan Turing tarafından geliştirilen modern bilgisayar ve Tim Berners-Lee tarafından geliştirilen World Wide Web öne çıkar.
Ulaşım
Bir radyal yol ağı, toplam 46.904 km ana yol, 3.497 km otoyol ve 344.000 km asfalt yoldan oluşur.Londra'yı çevreleyen M25, dünyanın en büyük ve en işlek yan geçididir. 2009'da Büyük Britanya'da toplam 34 milyon ruhsatlı araç vardı.
Birleşik Krallık'taki demiryolu ağı, dünyadaki bu türden en eski ağdır. Sistem, Londra'dan ülkenin geri kalanına yayılan beş yüksek hızlı ana hattan (Batı Kıyısı, Doğu Kıyısı, Midland, Büyük Batı ve Büyük Doğu) oluşur ve bölgesel demiryolu hatları ve ana hatlardaki yoğun banliyö ağları ile zenginleştirilir. High Speed 1, operasyonel olarak ağın geri kalanından ayrıdır. Dünyanın ilk buharla çalışan yolcu demiryolu, 1825'te açılan Stockton ve Darlington Demiryolları idi. Beş yıldan kısa bir süre sonra, dünyanın ilk şehirlerarası demiryolu, Liverpool ve Manchester Demiryolları George Stephenson tarafından tasarlandı. Ağ, Viktorya döneminde yüzlerce ayrı şirketten oluşan bir patchwork olarak hızla büyüdü.
Birleşik Krallık, Büyük Britanya'da 16.209 km ve Kuzey İrlanda'da 304 km demiryolu ağına sahiptir. Kuzey İrlanda'daki demiryolları, devlete ait Translink'in bir yan kuruluşu olan NI Demiryolları tarafından işletilmektedir. İngiltere'de, İngiliz Demiryolları ağı 1994 ile 1997 yılları arasında özelleştirildi ve bunu yolcu sayılarında hızlı bir artış izledi. İngiltere, kullanım yoğunluğunu, hizmet kalitesini ve güvenliği değerlendiren 2017 Avrupa Demiryolu Performans Endeksi'nde ulusal Avrupa raylı sistemleri arasında sekizinci sırada yer aldı. HS2 Londra, Midlands, Kuzey ve İskoçya'yı birbirine bağlayan ve İngiltere'nin en büyük 10 şehrinden sekizi dahil olmak üzere 25'ten fazla istasyona hizmet veren ve yaklaşık 30 milyonu birbirine bağlayan yapım aşamasında olan yeni bir yüksek hızlı demiryoludur. 2022'de açılan Crossrail, 15 milyar sterlinlik öngörülen maliyetiyle Avrupa'nın en büyük inşaat projesiydi.
Büyük Britanya Demiryolları, 2023'ten itibaren Büyük Britanya'daki demiryolu taşımacılığını denetleyecek olan, devlete ait planlı bir kamu kuruluşudur. 2014'te Birleşik Krallık'ta 2,4 milyarı Londra'da olmak üzere 5,2 milyar otobüs yolculuğu gerçekleştirildi. Kırmızı çift katlı otobüs, İngiltere'nin uluslararası alanda tanınan bir simgesi olarak popüler kültüre girdi. Londra otobüs ağı, hafta içi her gün 6.800'den fazla tarifeli seferle, 700'den fazla farklı güzergahta yaklaşık altı milyon yolcu taşıyarak, onu dünyanın en kapsamlı ve Avrupa'nın en geniş otobüs sistemlerinden biri haline getirerek kapsamlıdır.
Ekim 2009'dan Eylül 2010'a kadar Birleşik Krallık havalimanları toplam 211,4 milyon yolcuya hizmet verdi. O dönemde en büyük üç havalimanı Londra Heathrow Havalimanı (65,6 milyon yolcu), Gatwick Havalimanı (31,5 milyon yolcu) ve Londra Stansted Havalimanı (18,9 milyon yolcu) idi. Başkentin 24 km batısında bulunan Londra Heathrow Havalimanı, uluslararası yolcu trafiği bakımından dünyada 1. sıradadır ve Birleşik Krallık bayrak taşıyıcısı British Airways ile Virgin Atlantic'in merkezidir.
Enerji
2006'da Birleşik Krallık, dünyanın dokuzuncu en büyük enerji tüketicisi ve 15'inci en büyük üreticisiydi. Birleşik Krallık, altı petrol ve gaz " süper büyüklerinden " ikisi - BP ve Shell dahil olmak üzere birçok büyük enerji şirketine ev sahipliği yapmaktadır.
2013 yılında Birleşik Krallık günde 914 bin varil (varil/gün) petrol üretti ve 1.507 bin varil/gün tüketti. Üretim şu anda düşüşte ve Birleşik Krallık 2005'ten beri net bir petrol ithalatçısıdır. 2010'da Birleşik Krallık yaklaşık 3,1 milyar varil kanıtlanmış ham petrol rezervine sahipti, bu sayı ile Birleşik Krallık AB üye devletleri arasında en yüksek sayıya sahiptir.
2009'da İngiltere, dünyanın 13. en büyük doğal gaz üreticisi ve AB'nin en büyük üreticisiydi. Üretim şu anda düşüşte ve Birleşik Krallık 2004'ten beri net bir doğal gaz ithalatçısı.
Kömür üretimi, 19. ve 20. yüzyıllarda İngiltere ekonomisinde önemli bir rol oynadı. 1970'lerin ortalarında yılda 130 milyon ton kömür üretildi ve 1980'lerin başına kadar 100 milyon tonun altına düşmedi. 1980'ler ve 1990'lar boyunca, endüstri önemli ölçüde küçüldü. 2011 yılında Birleşik Krallık 18,3 milyon ton kömür üretti. 2005 yılında 171 milyon ton kanıtlanmış geri kazanılabilir kömür rezervine sahipti. Birleşik Krallık Kömür Otoritesi, yer altı kömür gazlaştırma (UCG) veya " fracking" yoluyla 7 milyar ton ile 16 milyar ton arasında kömür üretme potansiyeli olduğunu belirtti, ve İngiltere'nin mevcut kömür tüketimine dayalı olarak, bu tür rezervlerin 200 ila 400 yıl sürebileceğini belirtti. Su tablasına giren kimyasallar ve evlere zarar veren küçük depremler konusunda çevresel ve sosyal kaygılar dile getirildi.
1990'ların sonlarında, nükleer santraller Birleşik Krallık'taki toplam yıllık elektrik üretiminin yaklaşık yüzde 25'ine katkıda bulunuyordu, ancak eski santraller kapatıldığı ve eskimeyle ilgili sorunlar tesis mevcudiyetini etkilediği için bu oran kademeli olarak azaldı. 2012'de Birleşik Krallık, normalde elektriğinin yaklaşık yüzde 19'unu üreten 16 reaktöre sahipti. Reaktörlerden biri hariç tümü 2023 yılına kadar emekliye ayrılacak. Almanya ve Japonya'nın aksine İngiltere, yaklaşık 2018'den itibaren yeni nesil nükleer santraller inşa etmeyi planlıyor.
Tüm yenilenebilir elektrik kaynaklarının toplamı, 2019'un üçüncü çeyreğinde Birleşik Krallık'ta üretilen elektriğin yüzde 38,9'unu sağladı ve 28,8TWh elektrik üretti. Birleşik Krallık, rüzgar enerjisi için Avrupa'nın en iyi bölgelerinden biridir ve rüzgar enerjisi üretimi en hızlı büyüyen arzıdır; 2019'da Birleşik Krallık'ın toplam elektriğinin neredeyse yüzde 20'sini üretti.
Su temini ve sanitasyon
Birleşik Krallık'ta iyileştirilmiş su temini ve sanitasyona erişim evrenseldir. Hanelerin yüzde 96,7'sinin kanalizasyon şebekesine bağlı olduğu tahmin ediliyor. Çevre Ajansı'na göre, Birleşik Krallık'ta umumi su temini için çekilen toplam su 2007'de günde 16.406 megalitre idi.
İngiltere ve Galler'de su ve kanalizasyon hizmetleri, 10 özel bölgesel su ve kanalizasyon şirketi ve 13 çoğunlukla daha küçük özel "sadece su" şirketi tarafından sağlanmaktadır. İskoçya'da su ve kanalizasyon hizmetleri tek bir kamu şirketi olan Scottish Water tarafından sağlanmaktadır. Kuzey İrlanda'da su ve kanalizasyon hizmetleri de tek bir kamu kuruluşu olan Northern Ireland Water tarafından sağlanmaktadır.
Demografi
Birleşik Krallık'ın demografik bilgileri, her 10 yılda bir düzenlenen dayanır. göre Birleşik Krallık'ın toplam nüfusu 63.181.775 idi. Avrupa'da Rusya, Almanya ve Fransa'da sonra Avrupa'nın dördüncü büyük nüfusa sahip olan Birleşik Krallık, dünyanın 22. en büyüğüdür. Nüfus özellikle Londra ve İngiltere'nin güneydoğusunda yoğunlaşmıştır.
1948'den bu yana Afrika, Karayipler ve Güney Asya'dan önemli miktarda göç ile birlikte nüfus yapısında önemli değişiklikler yaşanan Birleşik Krallık'ta nüfusunun yüzde 87,2'si 2011'de kendilerini beyaz olarak tanımladı.
Diller
Birleşik Krallık'ın fiilen resmî dili, aynı zamanda nüfusun %95'inin anadili olan İngilizcedir. Nüfusun yaklaşık %19'u ise ana dil olarak Galce konuşmaktadır.
İrlandaca ve İskoç Galcesini ana dil olarak konuşanların oranı da %1'den fazladır, bunun yanı sıra İngiltere'ye göç edenler tarafından Lehçe (546.000 kişi), Pencapça, Urduca, Bengalce, Hintçe ve Guceratça ana dil olarak konuşulur.
Ayrıca Birleşik Krallık'ta konuşulan Kernevekçe, İskoçça ve tehlike altındadır.
İngiltere'de öğrencilerin 14 yaşına kadar ikinci bir dil öğrenmeleri zorunludur.Fransızca ve Almanca, İngiltere ve İskoçya'da en yaygın olarak öğretilen iki ikinci dildir.
Galler'deki tüm öğrencilere 16 yaşına kadar ikinci dil olarak Galce öğretilir ya da birinci dil olarak Galce öğretilir.
Din
İngiltere Kilisesi (Church of England), İngiltere'de yerleşik kilisedir.Birleşik Krallık Parlamentosu'nda bir temsili vardır ve İngiliz hükümdarı onun Yüksek Valisidir. İskoçya'da (Church of Scotland, İskoçça (Cermen dili): The Scots Kirk), ulusal kilise olarak tanınır. Devlet kontrolüne tabi değildir ve İngiliz hükümdarı, tahta çıktığında "Protestan Dinini ve Presbiteryen Kilisesi Hükümetini sürdürmek ve korumak" için yemin etmesi gereken sıradan bir üyedir. 1920'de feshedildi ve 1870'te İrlanda'nın bölünmesinden önce feshedildiğinden, Kuzey İrlanda'da günümüzde yerleşik bir kilise yoktur.
İngiltere tarihinde görülen din anlaşmazlıkları ve bölünmeler ve özellikle ile beraber yüzünden halk arasında çeşitli Hristiyan mezhep ve tarikatları gelişmişse de hâkim olan inanç Protestanlığın Anglikan koludur.
Hristiyanlığın biçimleri, şu anda Birleşik Krallık olan bölgede 1400 yıldan fazla bir süredir dini yaşama egemen olmuştur. 20. yüzyılın ortalarından bu yana düzenli kiliseye katılım çarpıcı bir şekilde düşerken göç ve demografik değişim diğer inançların, özellikle de İslam'ın gelişmesine katkıda bulunmuştur. Bu, bazı yorumcuların Günümüzde Birleşik Krallık, çok inançlı, sekülerleşmiş ya da Hristiyanlık sonrası bir toplumdur.
2011 nüfus sayımına göre Birleşik Krallık'ın nüfusunun yaklaşık %59,5’i Hristiyan, %4,4’ü Müslüman, %1,3’ü Hindu, %2’si ise diğer dinlere mensuptur.Dini inancı olmayanların oranı %25,7 iken dini düşüncesini belirtmeyenlerin oranı da %7,2’dir.
2018 verilerine göre Hristiyanların yüzde 62'sinin Anglikan, yüzde 13,5'inin Katolik, yüzde 6'sının Presbiteryen ve yüzde 3,4'ünün Metodist olduğu tahmin edilmektedir.
Göç
Birleşik Krallık art arda gelen göç dalgaları yaşamıştır. O zamanlar Birleşik Krallık'ın bir parçası olan İrlanda'daki Büyük Kıtlık, belki bir milyon insanın Büyük Britanya'ya göç etmesiyle sonuçlandı. 19. yüzyıl boyunca İngiltere ve Galler'de 28.644 Alman göçmenden oluşan küçük bir nüfus oluştu. Londra bu nüfusun yaklaşık yarısını elinde tutuyordu ve Manchester, Bradford ve başka yerlerde başka küçük topluluklar vardı. Alman göçmen topluluğu, Rus Yahudilerinden sonra ikinci olan 1891 yılına kadar en büyük gruptu. 1881'den sonra Rus Yahudileri şiddetli zulümlere maruz kaldı ve 1914'e kadar yaklaşık 2.000.000 kişi Rus İmparatorluğu'nu terk etti. Yaklaşık 120.000 kişi Britanya'ya kalıcı olarak yerleşti ve Britanya Adaları dışından en büyük etnik azınlık haline geldi; bu nüfus 1938'de 370.000'e yükseldi.II. Dünya Savaşı'nın sonunda Polonya'ya dönemeyen 120.000'den fazla Polonyalı gazi kalıcı olarak Birleşik Krallık'ta kaldı. İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra, birçok insan, imparatorluğun bir mirası olarak veya işgücü kıtlığı nedeniyle Karayipler ve Hint Yarımadası'ndaki kolonilerden ve eski kolonilerden göç etti. 1841'de İngiltere ve Galler nüfusunun yüzde 0,25'iyabancı bir ülkede doğmuş, 1901'de %1,5'e, 1931'de %2,6'ya ve 1951'de %4,4'e yükselmiştir.
2014'te net göç artışı 318.000 oldu: Göç, 2013'teki 526.000'den 641.000'e yükselirken, bir yıldan fazla bir süre için ayrılan göçmenlerin sayısı 323.000 oldu. Son zamanlardaki bir göç eğilimi, A8 ülkeleri olarak bilinen Doğu Avrupa'daki yeni AB üye devletlerinden işçilerin gelişi olmuştur. 2011'de, yeni AB üye devletlerinin vatandaşları göçmenlerin yüzde 13'ünü oluşturuyordu. Birleşik Krallık, Ocak 2007'de AB'ye katılan Romanya ve Bulgaristan vatandaşlarına geçici kısıtlamalar uyguladı. Eşitlik ve İnsan Hakları Komisyonu için Göç Politikası Enstitüsü tarafından yürütülen araştırma Mayıs 2004 ile Eylül 2009 arasında, çoğu Polonyalı olmak üzere 1,5 milyon işçinin yeni AB üye ülkelerinden Birleşik Krallık'a göç ettiğini öne sürüyor. Birçoğu daha sonra eve döndü ve Birleşik Krallık'taki yeni üye devletlerin vatandaşlarının sayısında net bir artışla sonuçlandı. Birleşik Krallık'ta 2000'lerin sonundaki durgunluk, Polonyalıların Birleşik Krallık'a göç etmesi için ekonomik teşviki azalttı, göçü geçici ve döngüsel hale getirdi. Birleşik Krallık'ta yabancı uyruklu insanların oranı, diğer birçok Avrupa ülkesinin biraz altında kalıyor.
1991 ile 2001 arasındaki nüfus artışının yaklaşık yarısını göçmenlerin gelişleri ve Birleşik Krallık'ta doğan çocukları oluşturduğundan, göç şimdi artan bir nüfusa katkıda bulunuyor. 2015'te yayınlanan resmi istatistiklere göre net göçün 2009'dan 2010'a yüzde 21 artarak 239.000'e çıktığını bildirdi.
2013 yılında yaklaşık 208.000 yabancı uyruklu, 1962'den bu yana en yüksek sayı olan İngiliz vatandaşı olarak vatandaşlığa alındı. Bu rakam 2014'te yaklaşık 125.800'e düştü. 2009 ile 2013 arasında, yıllık verilen ortalama İngiliz vatandaşlığı 195.800 idi. 2014 yılında vatandaşlığa alınanların en yaygın önceki uyrukları Hindistan, Pakistan, Filipinler, Nijerya, Bangladeş, Nepal, Çin, Güney Afrika, Polonya ve Somali idi. Birleşik Krallık'ta kalıcı ikamet izni veren ancak vatandaşlık sağlamayan yerleşim hibelerinin toplam sayısı 2013'te yaklaşık 154.700 idi ve önceki iki yıldan daha yüksekti.
2008'de İngiliz Hükûmeti, İskoç Hükûmeti'nin Yeni Yetenek Girişimi de dahil olmak üzere eski planların yerini almak üzere Avrupa Ekonomik Alanı dışından göç için puana dayalı bir göçmenlik sistemi başlattı. Haziran 2010'da, Nisan 2011'de kalıcı bir üst sınır getirilmeden önce başvuruları caydırmak amacıyla AB dışından göçe geçici bir sınır getirildi.
Göç, 19. yüzyılda İngiliz toplumunun önemli bir özelliğiydi. 1815 ile 1930 arasında İngiltere'den yaklaşık 11,4 milyon ve İrlanda'dan 7,3 milyon insan göç etti. Tahminler, 20. yüzyılın sonunda yaklaşık 300 milyon İngiliz ve İrlanda kökenli insanın kalıcı olarak dünya çapında yerleştiğini gösteriyor, Bugün en az 5,5 milyon Birleşik Krallık doğumlu insan yurt dışında yaşıyor, en çok yaşadıkları yerler ise özellikle Avustralya, İspanya, Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada'dır.
Eğitim
Birleşik Krallık'ta eğitim, her ülkenin ayrı bir eğitim sistemine sahip olduğu, devredilmiş bir konudur. İngiltere'de evrensel olarak ücretsiz devlet eğitimi, 1870 ile 1944 yılları arasında parça parça uygulanmaya başlandı.İskoçya'da ise zorunlu eğitim için ilk kez 1496'da yasa çıkardı.
Birleşik Krallık'ta 5 ila 16 yaş arasında eğitim zorunludur. Öğrencilerin %93'ü devlet okullarında ücretsiz eğitim görürler. Devlet okulları seçici dilbilgisi okulları (grammar school) ya da seçici olmayan kapsamlı okullara (comprehensive school) ayrılır. İngiltere'de ayrıca bağımsız okullar (independent school) (bazıları kendilerine public school olarak adlandırılır) ve evde eğitim geleneği vardır.
İngiltere'deki bütün devlet okullarında (National Curriculum) uygulanır. Akademi ve özel okullar, Millî Müfredat'ı takip etmek zorunda değildirler.
İngiltere'de 130 civarında üniversitenin her biri öğrenci kabul politikasını kendi belirler. Genelde aranan kriter (GCE A-level) sertifikasıdır.
Üniversiteleri dünya sıralamasında üst sıradadır. Ünlü okulları arasında Dünya üniversitelerinin akademik sıralamasında 3. olan Cambridge Üniversitesi, 7. olan Oxford Üniversitesi 17. olan University College London ve 38. olan Edinburgh Üniversitesi, King's College London ve Londra Üniversitesi bulunmaktadır.
Yükseköğretim sistemi, ön lisans (undergraduate), lisans (graduate) ve lisansüstü-doktora (master-postgraduate) şeklinde ayrılmaktadır. Lisans öğretimi normal olarak üç yıl devam etmektedir. Yüksek lisans programları ise çoğunlukla 12 aylıktır. Doktora ise en az üç yıl sürmektedir.
Bir hükûmet komisyonunun 2014'teki raporu, özel eğitimli kişilerin Birleşik Krallık'taki genel nüfusun yüzde 7'sini oluşturduğunu, ancak en üst düzey mesleklerin çok daha büyük yüzdelerini oluşturduğunu, alıntı yapılan en uç vakanın kıdemli yargıçların yüzde 71'ini oluşturduğunu ortaya koydu.
Galler Hükûmeti Eğitim Bakanı Galler'deki eğitimden sorumludur. Önemli sayıda Galli öğrenci ya tamamen ya da büyük ölçüde Gal dilinde eğitim görmektedir; Galce dersleri 16 yaşına kadar herkes için zorunludur.
Sağlık
Birleşik Krallık'ta sağlık hizmetleri, 1948'de oluşturulan 'ne (National Health Services, NHS) dayalıdır. Kamu sağlık hizmetleri, ödeme kabiliyetine bakılmaksızın Birleşik Krallık'ta daimi ikamet eden herkese (vatandaş ya da kalıcı oturma izni olan kimselere) sağlanır ve genel vergilendirmeden ödenerek çoğunlukla ihtiyaç anında ücretsizdir.
Ulusal Sağlık Sistemi, devletin sağlık ve eğitim hizmetlerini karşılaması gerektiği görüşünü 1942'de Beveridge Raporu'nda ortaya koyan 'in girişimi yüzünden Beveridge temelli sağlık modeli olarak adlandırılır. Sağlık hizmetlerinin büyük bir kısmı, sorumluluğu 1919'da kurulan 'na (Department of Health and Social Care, DHSC) aittir. Bununla birlikte Thatcher hükûmeti döneminden başlayarak özel sektör kuruluşları da sağlık hizmet sunumuna katılım göstermektedir.
, politik iktidarların kendine has politikalarıyla zaman içerisinde değişim yaşamıştır. 1950-1960'lı yıllarda tamamen kamu tarafından güçlü olan sendikalar tarafından kötüleşmiş ve özellikle bekleme süreleri epey uzamıştır. 1979'da Margaret Thatcher'ın Muhafazakâr hükûmetinin reformlarıyla vatandaşların uzun bekleme listelerine dayanarak istedikleri takdirde almalarına izin verilmiş ve yeni denetim rejimleri uygulamaya konulmuştur.
Thatcher, 1985 yılında ABD'li ekonomist 'ı getirerek sağlık hizmetinde rekabeti arttıran politikalar izlemiştir. Piyasa güçleriyle artan rekabet sayesinde vergiler hızla düşmüş ve 'den daha uygun maliyet sağlayabilen ve kâr amacı güden şirketler sisteme dahil olmuş ve bekleme sürelerinde ortalama %70'e yakın kazanımlar yaşanmıştır.
Kültür
Yazarlar
Dünyanın en sevilen kurgusal karakterlerinden ve ünlü yazarlarından bazılarına ev sahipliği yapan Birleşik Krallık, Agatha Christie, J. K. Rowling, J. R. Tolkien ve Ian McEwan gibi çok satan yazarlara ev sahipliği yapmıştır.
Britanya edibiyatında öne çıkan yazarlar arasında Orta Çağ'dan Geoffrey Chaucer, roman türünde Alexander Pope,Charles Dickens,Daniel Defoe,Geoffrey Chaucer,Jane Austen,Elizabeth Gaskell,Charlotte Brontë,Emily Brontë; şiirde Lord Byron,George Eliot,John Keats,John Milton,Samuel Johnson,Samuel Taylor Coleridge,Jonathan Swift,William Blake,William Wordsworth ve John Keats; felsefede Mary Wollstonecraft,Jeremy Bentham,John Locke,Thomas Hobbes,David Hume,Ludwig Wittgenstein,Francis Bacon,George Berkeley,Adam Smith,John Stuart Mill ve Bertrand Russell; psikoanalizde Donald Winnicott,Melanie Klein,Anna Freud ve ; hukukta ,, ve ; ekonomide John Maynard Keynes,John Hicks,Arthur Cecil Pigou,Thomas Robert Malthus ve Friedrich Hayek öne çıkar.
Müzik
Bhangra'dan Britpop'a, prog'dan punk'a ve metalden grime'a, İngiliz sanatçılar çeşitli bir müzik sahnesi yarattılar.
Birleşik Krallık'tan ve ondan önce gelen ülkelerden önemli klasik müzik bestecileri arasında William Byrd, Henry Purcell, , Gustav Holst, , Ralph Vaughan Williams ve George Frideric Handel yer alır. Britten, modern İngiliz operasının öncüsü. Sir Harrison Birtwistle, yaşayan en önemli bestecilerden biridir. İngiltere ayrıca BBC Senfoni Orkestrası ve gibi dünyaca ünlü senfonik orkestralara ve korolara da ev sahipliği yapmaktadır. Önemli şefler arasında Sir Simon Rattle, Sir ve Sir bulunmaktadır. Önemli film müziği bestecilerinden bazıları John Barry, Clint Mansell, Mike Oldfield, , , , , ve Harry Gregson-Williams'dır.Andrew Lloyd Webber ise üretken bir müzikal tiyatro bestecisidir.
'a göre, "pop müzik" terimi İngiltere'de 1950'lerin ortalarında rock and roll'un "yeni gençlik müziği" ile kaynaşmasını tanımlamak için ortaya çıktı. Sonraki yıllarda, Britanya, hard rock, art rock, Heavy metal,Space metal,glam rock,new wave,Gotik rock, ve ska punk'ın gelişiminde geniş ölçüde rol aldı. Rock müziğin yanı sıra İngiliz sanatçılar dubstep'i yarattı.
Beatles, 1 milyardan fazla uluslararası satış hacmine sahiptir ve popüler müzik tarihindeki en çok satan gruptur. Son 50 yılda popüler müziği etkilemiş olan diğer önde gelen İngiliz yazarlar arasında, tümü dünya çapında 200 milyon ya da daha fazla rekor satışına sahip olan The Rolling Stones, Pink Floyd, Queen, Led Zeppelin, Bee Gees ve Elton John bulunmaktadır. Uluslararası başarıya sahip olan daha yeni İngiliz müzik grupları arasında George Michael, Oasis, Spice Girls, Radiohead, Coldplay, Arctic Monkeys, Robbie Williams, Amy Winehouse, Adele, Ed Sheeran, One Direction ve Harry Styles yer alır.
Görsel sanatlar
Birleşik Krallık'ta tarihî olarak etkili olan Püritenler'in resme karşı çıkması nedeniyle, İngiliz görsel sanatları geç gelişmiştir. Başlıca İngiliz sanatçılar şunlardır: Romantikler'den John Constable,J. M. W. Turner,,John Ruskin,William Blake ve ; Ön Raffaelocular'dan William Holman Hunt,John Everett Millais,Dante Gabriel Rossetti,Ford Madox Brown ve Arthur Hughes; portre ressamları ve ; peyzaj sanatçıları Thomas Gainsborough ve ; Aksiyon resminin öncüsü ve ; Arts and Crafts akımının öncüsü William Morris; figüratif ressam Francis Bacon; Pop sanatçıları Allen Jones, ,David Hockney,Eduardo Luigi Paolozzi,, ve Richard Hamilton; "Genç İngiliz Sanatçılar" ile ilişkilendirilen Damien Hirst, , Rachel Whiteread,Tracey Emin, , Steve McQueen, ve , İngiliz görsel sanatının daha iyi bilinen üyeleri arasındadır.
Birleşik Krallık'taki önemli sanat galerileri arasında Rubens, Velázquez, Monet ve Van Gogh gibi ustaların dünyanın en ünlü tablolarından bazılarına ev sahipliği yapan National Gallery, Ulusal Portre Galerisi, J. M. W. Turner'ın karamsar tablolarına ev sahipliği yapan Tate Britain ve 20. ve 21. yüzyılın en önemli sanatçılarından Pablo Picasso, Salvador Dalí, Mark Rothko'nun tablo ve heykellerini içeren ve Birleşik Krallık'taki en çok ziyaret edilen sanat galerisi olan Tate Modern bulunmaktadır.
Londra dışındaki sanat müzelerinin arasında dünyanın en iyi Ön Raffaelocu koleksiyonuna ev sahipliği yapan , büyük bir 20. yüzyıl İngiliz sanat koleksiyonu olan , Liverpool'daki , Glasgow'da ve 'nin en iyi eserlerine ev sahipliği yapan Kelvingrove Sanat Galerisi ve Müzesi ve Manchester'daki öne çıkar.
Medya
Londra'daki Broadcasting House, BBC'nin merkezi, dünyanın en eski ve en büyük yayıncısıdır.
Ölüm Korkusu ve Gizli Teşkilat'ı yönetmesiyle tanınan Alfred Hitchcock ve Arabistanlı Lawrence ve Kwai Köprüsü'nü yönetmesiyle tanınan David Lean, tüm zamanların en eleştirmenlerce beğenilenleri arasındadır.
Dış Bağlantılar
- Birleşik Krallık Resmî İnternet Sitesi 20 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Notlar
- ^ İngilizce: United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland; Galce: Teyrnas Unedig Prydain Fawr a Gogledd Iwerddon; İrlandaca: Ríocht Aontaithe na Breataine Móire agus Thuaisceart Éireann; İskoçça (Cermen dili): Unitit Kinrick o Great Breetain an Northren Irland; İskoçça (Kelt dili): Rìoghachd Aonaichte Bhreatainn Mhòir agus Èireann a Tuath; Kernevekçe: Rywvaneth Unys Breten Veur ha Kledhbarth Iwerdhon
Kaynakça
- ^ "Welsh Language Act 1993". Office of Public Sector Information. 7 Ocak 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Eylül 2007.
- ^ "Gaelic Language (Scotland) Act 2005". Office of Public Sector Information. 7 Eylül 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Mart 2007.
- ^ "European Charter for Regional or Minority Languages". Scottish Executive. 18 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Ağustos 2007.
- ^ (PDF). United Nations Statistics Division. 2012. 26 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2015.
- ^ "U.K. Population (2023) - Worldometers". worldometers.info. 27 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Eylül 2023.
- ^ "2011 UK censuses". Office for National Statistics. 31 Ocak 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Aralık 2012.
- ^ a b c d e "Uluslararası Para Fonu 2023 GYSİH Tahminleri". Dünya Ekonomi Tahmini. Uluslararası Para Fonu. 10 Ekim 2023.
- ^ . ec.europa.eu. Eurostat. 8 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2020.
- ^ a b "Human Development Report 2023/2024" (PDF) (İngilizce). Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı. 13 Mart 2024. 13 Mart 2024 tarihinde kaynağından (PDF).
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj Nijman, Jan (2020). Geography: Realms, Regions, and Concepts (20. bas.). Wiley. ISBN .
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa Wright 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab Loughlin 2013.
- ^ Ferguson 2004.
- ^ a b c d e f Aves 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u Cannon 2002.
- ^ a b Cunliffe 2003.
- ^ Wilson 2002.
- ^ a b c d e f Guy 2013.
- ^ Guy, 2013 & 99, 100, 129.
- ^ a b c d e f g h i Jackson 2013.
- ^ a b Ave 2020.
- ^ Morrill 2000.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah Brown 2018.
- ^ a b Porter 1998.
- ^ a b c d e f g h i j Harvie 2005.
- ^ a b c d e f g Morgan 2000.
- ^ İngiltere ve Birinci Dünya Savaşı. Turner. 1988. s. 22-35. ISBN .
- ^ a b Birinci Dünya Savaşı Tarihi, Cilt 3. Westwell, I. Cove D Marshall Cavendish. 2002. s. 698-705.
- ^ İngiltere ve Birinci Dünya Savaşı. Abingdon: Routledge. Turner, J. 1988. s. 41.
- ^ . Ofcom (İngilizce). 15 Haziran 2020. 4 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2023.
- ^ SR&O 1921, No. 533, 3 Mayıs 1921.
- ^ . cain.ulster.ac.uk. 23 Mayıs 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2023.
- ^ Britanya'da Kapitalizm, Kültür ve Gerileme, 1750–1990. Rubinstein, WD. Abingdon: Routledge. 2004. s. 11. ISBN .
- ^ a b Edgerton, David. Britain's War Machine (İngilizce). 3 Ocak 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Ocak 2023.
- ^ Doenecke, Justus D.; Stoler, Mark A. (2005). Debating Franklin D. Roosevelt's Foreign Policies, 1933-1945 (İngilizce). Rowman & Littlefield. ISBN . 3 Ocak 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Ocak 2023.
- ^ . web.archive.org. 25 Ocak 2018. 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2023.
- ^ "Britain to make its final payment on World War II loan from U.S. - Business - International Herald Tribune". The New York Times (İngilizce). 28 Aralık 2006. ISSN 0362-4331. 20 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Ocak 2023.
- ^ İşçi Partisi kapsamındaki fikirler ve politikalar, 1945–1951: Yeni bir Britanya İnşa Etmek. Martin Francis. Manchester Üniversitesi Yayınları. s. 225-233. ISBN .
- ^ Lee, Stephen J. (1996). Aspects of British political history, 1914-1995. Library Genesis. London ; New York : Routledge. ISBN .
- ^ Larres, Klaus (12 Mart 2009). A Companion to Europe Since 1945 (İngilizce). Wiley. ISBN . 3 Ocak 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Ocak 2023.
- ^ . web.archive.org. 6 Mayıs 2013. 6 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2023.
- ^ (PDF). web.archive.org. 16 Eylül 2018. 2 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2023.
- ^ Julios, Dr Christina (28 Aralık 2012). Contemporary British Identity: English Language, Migrants and Public Discourse (İngilizce). Ashgate Publishing, Ltd. ISBN . 3 Ocak 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Ocak 2023.
- ^ 1945'ten beri İngiliz siyaseti. Peter Dorey. Oxford: Blackwell. s. 164-223. ISBN .
- ^ . www.pearson.com (İngilizce). 15 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2023.
- ^ Birliği Yeniden Düzenlemek: Birleşik Krallık'ta Yetki Devri ve Anayasal Değişiklik. Michael Keating. Publius: Federalizm Dergisi. 28 (1). 1998. s. 217-234.
- ^ . The Independent (İngilizce). 5 Temmuz 2016. 4 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2023.
- ^ "Military action alone will not save Libya | Financial Times | Ghostarchive". ghostarchive.org. 10 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2023.
- ^ "United Kingdom country profile". BBC News (İngilizce). 10 Mayıs 2012. 3 Ocak 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Ocak 2023.
- ^ . www.bbc.co.uk. 18 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2023.
- ^ Witte, Griff; Adam, Karla; Balz, Dan (24 Haziran 2016). "In stunning decision, Britain votes to leave the E.U." Washington Post (İngilizce). ISSN 0190-8286. 30 Kasım 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Ocak 2023.
- ^ . coronavirus.data.gov.uk (İngilizce). 14 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2023.
- ^ . www.ons.gov.uk. 12 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2023.
- ^ "Coronavirus: UK economy could be among worst hit of leading nations, says OECD". BBC News (İngilizce). 10 Haziran 2020. 18 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Ocak 2023.
- ^ "Queen Elizabeth II has died". BBC News (İngilizce). 8 Eylül 2022. 8 Eylül 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Ocak 2023.
- ^ "King Charles III, the new monarch". BBC News (İngilizce). 8 Eylül 2022. 20 Eylül 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Ocak 2023.
- ^ a b c d e Aves 2021.
- ^ a b c d e Middleton 2012.
- ^ a b c d e Price 2015.
- ^ "England - Profile" (İngilizce). 12 Aralık 2011. 15 Nisan 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ocak 2023.
- ^ a b c "United Kingdom - Atlapedia® Online". www.atlapedia.com. 22 Kasım 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ocak 2023.
- ^ . web.archive.org. 21 Haziran 2008. 21 Haziran 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2023.
- ^ "The complete guide to the... Scottish Islands". The Independent (İngilizce). 31 Mayıs 2000. 7 Ocak 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ocak 2023.
- ^ "Highland Boundary Fault from The Gazetteer for Scotland". The Gazetteer for Scotland (İngilizce). 16 Haziran 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ocak 2023.
- ^ "Great Britain's Tallest Mountain Is Taller | Blog". www.ordnancesurvey.co.uk (İngilizce). 21 Aralık 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ocak 2023.
- ^ . web.archive.org. 10 Mayıs 2012. 24 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2023.
- ^ "Profile: Wales" (İngilizce). 11 Ocak 2012. 26 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ocak 2023.
- ^ . web.archive.org. 22 Mayıs 2012. 22 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2023.
- ^ "CAIN: Background Information on Northern Ireland Society - Geography". cain.ulster.ac.uk. 23 Ekim 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ocak 2023.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab Houston 2008.
- ^ . Public services all in one place. Directgov. 21 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2015.
- ^ (PDF). gov.uk. 11 Ekim 2011. s. 21. 15 Nisan 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2021.
- ^ (PDF). gov.uk. 11 Ekim 2011. s. 7. 15 Nisan 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2021.
- ^ Norton, Philip (2020). Governing Britain: Parliament, Ministers and Our Ambiguous Constitution. Manchester University Press. s. 130. ISBN .
- ^ a b c d Mulholland 2020.
- ^ Ave 2020, s. 668.
- ^ Tomlin 2021, s. 133.
- ^ "London GDP 2019". Statista (İngilizce). 24 Eylül 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Eylül 2021.
- ^ Shalchi, Ali; Rhodes, Chris; Hutton, Georgina (24 Eylül 2021). "Financial services: contribution to the UK economy". 21 Eylül 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Eylül 2021.
- ^ "London: semi detached dwelling price by borough 2021". Statista (İngilizce). 24 Eylül 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Eylül 2021.
- ^ a b O'Neill, Aaron. . Statista (İngilizce). 25 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2021.
- ^ Rizzo, Michael. . www.ons.gov.uk. Office for National Statistics. 23 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2021.
- ^ a b c Principe 2011.
- ^ a b c d e f Allen 2017.
- ^ a b c d e Brock 2016.
- ^ a b Benton 2008.
- ^ Blundell 2015.
- ^ a b c d Dodgson 2018.
- ^ a b c d Dasgupta 2016.
- ^ "Birleşik Krallık". 9 Ocak 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ocak 2023.
- ^ Moran, Joe (2005). Reading the everyday. Library Genesis. Milton Park, Abingdon, Oxon ; New York : Routledge. ISBN .
- ^ (PDF). web.archive.org. 16 Aralık 2010. 16 Aralık 2010 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2023.
- ^ (PDF). web.archive.org. 10 Mart 2016. 10 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2023.
- ^ "The 2017 European Railway Performance Index". BCG Global (İngilizce). 8 Ocak 2021. 27 Ocak 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ocak 2023.
- ^ "What is HS2". HS2 (İngilizce). 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ocak 2023.
- ^ "Crossrail's tunnelling machines unveiled". BBC News (İngilizce). 7 Ocak 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ocak 2023.
- ^ "Bus statistics". GOV.UK (İngilizce). 28 Eylül 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ocak 2023.
- ^ "Quick Loans Online with Same Day Payout | Quick Loans Express". QuickLoansExpress (İngilizce). 7 Ocak 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ocak 2023.
- ^ a b (PDF). web.archive.org. 4 Mayıs 2012. 5 Haziran 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2023.
- ^ "Heathrow 'needs a third runway'" (İngilizce). 25 Haziran 2008. 31 Ocak 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ocak 2023.
- ^ "BMI being taken over by Lufthansa" (İngilizce). 29 Ekim 2008. 3 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ocak 2023.
- ^ "Let the battle begin over black gold". www.telegraph.co.uk. 3 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ocak 2023.
- ^ a b "International - U.S. Energy Information Administration (EIA)". www.eia.gov. 4 Ocak 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ocak 2023.
- ^ a b c . web.archive.org. 12 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2023.
- ^ a b . web.archive.org. 16 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2023.
- ^ (PDF). web.archive.org. 4 Ocak 2009. 4 Ocak 2009 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2023.
- ^ "Expert predicts 'coal revolution'" (İngilizce). 16 Ekim 2007. 26 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ocak 2023.
- ^ "Fracking: Concerns over gas extraction regulations". BBC News (İngilizce). 20 Mart 2012. 7 Ocak 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ocak 2023.
- ^ . web.archive.org. 14 Şubat 2013. 14 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2023.
- ^ "Birleşik Krallık Yenilenebilir Enerji Kaynakları 3. Çeyrek 2019" (PDF). 7 Ocak 2023 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 7 Ocak 2023.
- ^ "2019 saw the rise of wind power and the collapse of coal". The Independent (İngilizce). 9 Ocak 2020. 16 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ocak 2023.
- ^ . web.archive.org. 25 Kasım 2009. 25 Kasım 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2023.
- ^ "About - Northern Ireland Water". www.niwater.com. 10 Aralık 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ocak 2023.
- ^ a b c d e f . . 21 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2013.
- ^ (PDF). National Records of Scotland. 6 Şubat 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2020.
- ^ . Cia.gov. 9 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2020.
- ^ a b Houston 2009.
- ^ "2011 Census - Office for National Statistics". www.ons.gov.uk. Office for National Statistics. 11 Ekim 2013. 28 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Eylül 2021.
- ^ (PDF). The National Centre for Social Research. 11 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2020.
- ^ Panayi, Panikos (1 Temmuz 1996). Germans in Britain Since 1500 (İngilizce). Bloomsbury Publishing. ISBN . 7 Ocak 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ocak 2023.
- ^ Panayi, Panikos (1 Temmuz 1996). Germans in Britain Since 1500 (İngilizce). Bloomsbury Publishing. ISBN . 7 Ocak 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ocak 2023.
- ^ a b Green, Lord Andrew. "A summary history of immigration to Britain". Migration Watch UK. Erişim tarihi: 7 Ocak 2023.
- ^ Göç ve iltica: 1900'den günümüze. Gibney, Matthew J.; Hansen, Randall. 2005. s. 630. ISBN .
- ^ "BBC News | Race". news.bbc.co.uk. 19 Mart 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ocak 2023.
- ^ "Göç, Nüfus ve Etnisite: Uluslararası Perspektifte Birleşik Krallık". 21 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ocak 2023.
- ^ "Migration Statistics Quarterly Report - Office for National Statistics". www.ons.gov.uk. 7 Ocak 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ocak 2023.
- ^ "EU Migration to and from the UK". Migration Observatory (İngilizce). 7 Ocak 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ocak 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". webarchive.nationalarchives.gov.uk. 12 Eylül 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ocak 2023.
- ^ "Home Office shuts the door on Bulgaria and Romania". the Guardian (İngilizce). 23 Eylül 2007. 6 Ekim 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ocak 2023.
- ^ (PDF). web.archive.org. 7 Aralık 2013. 7 Aralık 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2023.
- ^ Standard, Elizabeth Hopkirk, Evening (13 Nisan 2012). "Packing up for home: Poles hit by UK's economic downturn". Evening Standard (İngilizce). 7 Ocak 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ocak 2023.
- ^ . web.archive.org. 9 Haziran 2008. 9 Haziran 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2023.
- ^ "Immigration and births to non-British mothers pushes British". Evening Standard (İngilizce). 13 Nisan 2012. 7 Ocak 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ocak 2023.
- ^ "Births in England and Wales - Office for National Statistics". www.ons.gov.uk (İngilizce). 7 Ocak 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ocak 2023.
- ^ "UK net migration rises 21%". the Guardian (İngilizce). 25 Ağustos 2011. 14 Ekim 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ocak 2023.
- ^ a b (PDF). web.archive.org. 16 Eylül 2015. 16 Eylül 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2023.
- ^ . web.archive.org. 6 Eylül 2015. 6 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2023.
- ^ . web.archive.org. 16 Temmuz 2011. 16 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2023.
- ^ "Subscribe to read | Financial Times". www.ft.com. 23 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ocak 2023.
- ^ Richards. 2004. s. 6-7.
- ^ a b . web.archive.org. 28 Ağustos 2007. 28 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2023.
- ^ "BBC NEWS | Special Reports | Brits Abroad". news.bbc.co.uk. 30 Kasım 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ocak 2023.
- ^ "Brits Abroad: Country-by-country" (İngilizce). 11 Aralık 2006. 9 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ocak 2023.
- ^ Arnett, George (28 Ağustos 2014). "Elitism in Britain - breakdown by profession". the Guardian (İngilizce). 30 Mart 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Eylül 2021.
- ^ Scull 2011.
- ^ Vall-Spinosa 1991.
- ^ a b c d e Berridge 2016.
- ^ Light 2003.
- ^ Greengross 1999.
- ^ Thatcher 1993.
- ^ Vizard & Obolenskaya 2015.
- ^ a b Mooney 2014.
- ^ Player & Leys 2008.
- ^ Peckham 2014.
- ^ Jakubowski & Busse 1998.
- ^ a b c Birch 2009.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s Bate 2010.
- ^ Walters 2005.
- ^ a b c d e f Craig 2002.
- ^ Grayling 2001.
- ^ a b c d e Dasgupta 2007.
- ^ a b c d Pick 2015.
- ^ a b Dubber 2018.
- ^ a b Wacks 2015.
- ^ Winch 2013.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p Sadie 2001.
- ^ Goldman, Vivien (31 Ocak 2012). "Local Groove Does Good: The Story Of Trip-Hop's Rise From Bristol". NPR.org (İngilizce). 9 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Eylül 2021.
- ^ a b c d e f g h i j k l Corbett 2013.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q Bindman 1985.
Kullanılan kaynaklar
- Abernethy, David B. (2000). The dynamics of global dominance : European overseas empires, 1415-1980. New Haven: Yale University Press. ISBN .
- Abraham, William J. (2019). Methodism: a very short introduction (1. bas.). Oxford, Birleşik Krallık: Oxford University Press. ISBN .
- Allen, Robert C. (2011). Global economic history: a very short introduction. Oxford: Oxford University Press. ISBN .
- Allen, Robert C. (2017). The Industrial revolution: a very short introduction. Oxford, Birleşik Krallık: Oxford University Press. ISBN .
- Anderson, Colin (2020). Wind turbines: theory and practice. New York: Cambridge University Press. ISBN .
- Anstey, Peter (2013). The Oxford handbook of British philosophy in the seventeenth century. Oxford, Birleşik Krallık: Oxford University Press. ISBN .
- Bate, Jonathan (2010). English literature: a very short introduction. Oxford: Oxford University Press. ISBN .
- Belich, James (2009). Replenishing the earth: the settler revolution and the rise of the Anglo-world, 1783-1939. Oxford: Oxford University Press. ISBN .
- Benton, M. J. (2008). The history of life: a very short introduction. Oxford: Oxford University Press. ISBN .
- Berridge, Virginia (2016). Public health: a very short introduction (1. bas.). Oxford, Birleşik Krallık: Oxford University Press. ISBN .
- Bindman, David (1985). The Thames and Hudson encyclopaedia of British art. New York: Oxford University Press. ISBN .
- Birch, Dinah (2009). The Oxford companion to English literature (7. bas.). Oxford, Birleşik Krallık: Oxford University Press. ISBN .
- Birch, Dinah (2009). The Oxford companion to English literature (7. bas.). Oxford: Oxford University Press. ISBN .
- Blair, John (2000). The Anglo-Saxon age: a very short introduction. Oxford: Oxford University Press. ISBN .
- Blundell, Katherine M. (2015). Black holes a very short introduction (1. bas.). Oxford, Birleşik Krallık: Oxford University Press. ISBN .
- Boehmer, Elleke (2009). Empire writing: an anthology of colonial literature, 1870-1918. Oxford: Oxford University Press. ISBN .
- Brazier, Rodney (1999). Constitutional practice: the foundations of British government (3. bas.). Oxford: Oxford University Press. ISBN .
- Brock, W. H. (2016). The history of chemistry: a very short introduction (1. bas.). Oxford, Birleşik Krallık: Oxford University Press. ISBN .
- Brown, David (2018). The Oxford handbook of modern British political history, 1800-2000 (1. bas.). Oxford: Oxford University Press. ISBN .
- Bynum, W. F. (2008). History of medicine: a very short introduction. Oxford: Oxford University Press. ISBN .
- Campbell, Gordon (2019). Garden history: a very short introduction (1. bas.). Oxford: Oxford University Press. ISBN .
- Cane, Peter (2020). The Oxford handbook of comparative administrative law (1. bas.). Oxford: Oxford University Press. ISBN .
- Cannon, John (2002). The Oxford companion to British history (2. bas.). Oxford, Birleşik Krallık: Oxford University Press. ISBN .
- Chapman, Mark D. (2006). Anglicanism: a very short introduction. Oxford: Oxford University Press. ISBN .
- Charlesworth, Brian (2017). Evolution: a very short introduction (2. bas.). Oxford, Birleşik Krallık: Oxford University Press. ISBN .
- Corbett, David Peters (2013). A companion to British art: 1600 to the present. West Sussex: Wiley-Blackwell. ISBN .
- Craig, Edward (2002). Philosophy: a very short introduction. Oxford: Oxford University Press. ISBN .
- Crinson, Mark (1996). Empire building: orientalism and Victorian architecture. Londra: Routledge. ISBN .
- Crinson, Mark (2017). Modern architecture and the end of empire. Cambridge, Birleşik Krallık: Routledge. ISBN .
- Crinson, Mark (2012). Stirling and Gowan: architecture from austerity to affluence. New Haven, Conn.: Yale University Press. ISBN .
- Cunliffe, Barry W. (2003). The Celts: a very short introduction. Oxford: Oxford University Press. ISBN .
- Darwin, John (1996). The Cambridge illustrated history of the British Empire. Cambridge, İngiltere: Cambridge University Press. ISBN .
- Darwin, John (2009). The empire project: the rise and fall of the British world-system, 1830-1970. Cambridge, Birleşik Krallık: Cambridge University Press. ISBN .
- Darwin, John (2013). Unfinished empire: the global expansion of Britain (1. bas.). New York: Oxford University Press. ISBN .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Buyuk Britanya ve Kuzey Irlanda Birlesik Kralligi veya yaygin adiyla Birlesik Krallik Avrupa anakarasinin kuzeybati kiyilarinda Kuzeybati Avrupa da egemen bir ulkedir Birlesik KrallikUnited Kingdom of Great Britain and Northern Ireland Ingilizce Buyuk Britanya ve Kuzey Irlanda Birlesik KralligiBayrak ArmaSlogan Dieu et mon droit Fransizca God and my right Ingilizce Tanri ve hakkim Turkce Milli mars God Save the King Tanri Krali KorusunBaskent ve en buyuk sehirLondraResmi dil ler Ingilizce a fiilen Taninan bolgesel dil ler Galce Irlandaca Iskocca Kernevekce Manca b HukumetUniter Parlamenter monarsi KralIII Charles BasbakanRishi SunakYasama organiParlamento Ust meclisLordlar Kamarasi Alt meclisAvam KamarasiTarihce Taclarin birlesmesi24 Mart 1603 1707 Birlesme Yasasi1 Mayis 1707 1800 Birlesme Yasasi1 Ocak 1801 Ingiliz Irlanda Antlasmasi6 Aralik 1922 Birlesik Krallik in Avrupa Birligi nden ayrilmasi31 Ocak 2020Yuzolcumu Toplam242 495 km2 78 Su 1 34Nufus 2023 tahmini67 777 595 22 2011 sayimi63 181 775 22 Yogunluk255 6 km2 51 GSYIH SAGP 2023 tahmini Toplam 3 18 trilyon 10 Kisi basina 47 089 24 GSYIH nominal 2023 tahmini Toplam 3 13 trilyon 5 Kisi basina 46 344 21 Gini 2018 33 5 orta 33 IGE 2022 0 929 cok yuksek 18 Para birimiPound sterling GBP Zaman dilimiUTC 00 00 GOZ Yaz YSU UTC 01 00 BYZ Trafik akisisolTelefon kodu 44ISO 3166 koduGBInternet alan adi ukResmi site https www gov uk Ingilizce yasalarda resmi dil olarak belirtilmese de fiilen olarak resmi dil niteligini tasimaktadir Birlesik Krallik devletince resmi olarak taninan azinlik ve bolgesel diller Galler de Galce Iskocya da Iskocca Kuzey Irlanda da Irlandaca Iskoc Galcesi ve Cornwall Kontlugu nda Kernevekce dir Birlesik Krallik Ingiltere Iskocya Galler ve diger ulkelerden Irlanda Denizi ile ayrilan Kuzey Irlanda olmak uzere dort kurucu ulkeden olusur Birlesik Krallik in tek kara sinirini Kuzey Irlanda da Irlanda ile paylasir Doguda Kuzey Denizi guneyde Mans Denizi ve guneybatida Kelt Denizi ile Atlas Okyanusu ile cevrili olan Birlesik Krallik dunyanin en uzun 12 kiyi seridine sahiptir Birlesik Krallik in toplam alani 242 500 km karedir 93 628 mil2 Birlesik Krallik uniter bir parlamenter demokrasi ve anayasal monarsidir Hukumdar Kral III Charles 2022 den beri hukum surmektedir Hem Birlesik Krallik hem de Ingiltere nin baskenti ve en buyuk sehri kentsel alan nufusu 10 3 milyon olan kuresel bir sehir ve finans merkezi olan Londra dir Birlesik Krallik 2023 itibariyla dunyanin nominal GSYIH ye gore 5 satin alma gucu paritesine gore ise 10 buyuk ekonomisidir 2022 Insani Gelisme Endeksi nde dunyada 18 siradadir Dunyanin ilk sanayilesmis ulkesi olarak 19 ve 20 yuzyilin baslarinda dunyanin onde gelen gucu olan Britanya Imparatorlugu 1920 lerdeki zirvesinde dunya topraklarinin neredeyse dortte birini ve dunya nufusunun ucte birini kapsamaktaydi Imparatorlugu olusturan ulkeler 1960 li yillarda hizla bagimsizliklarini ilan etseler de gunumuzde Britanya Imparatorlugu nun etkisi eski somurgelerinin bircogunun dilinde kulturunde yasal ve politik sistemlerinde gozlemlenebilir Birlesik Krallik AUKUS Avrupa Konseyi Birlesmis Milletler Guvenlik Konseyi daimi uyeligi Dunya Ticaret Orgutu DTO Ekonomik Isbirligi ve Kalkinma Teskilati OECD G7 G20 Milletler Toplulugu ve NATO uyeliginin yani sira 1973 ten 2016 da yapilan halk oylamasina takiben 2020 de ayrilana kadar Avrupa Topluluklari AK ve halefi Avrupa Birligi nin AB uyesiydi AdlandirmaBritanya Adalari nin terminolojisiBritanya adalariBirlesik KrallikBuyuk BritanyaIngiltere Ulkenin resmi adi Kuzey Irlanda ve Buyuk Britanya Birlesik Kralligi dir ve pek cok kaynakta ulkenin adi kisaca Birlesik Krallik olarak gecmektedir Ingiltere aslinda ulkenin resmi adinda gecen Buyuk Britanya yi olusturan uc bolgeden birisidir Buyuk Britanya yi olusturan diger iki bolge ise tarihsel surec icerisinde ulkeye baglanan Galler ve Iskocya dir Ulkenin resmi adinda gecen Kuzey Irlanda ise Irlanda nin bagimsizligini kazanmasindan sonra Birlesik Kralliga bagli olarak kalan Irlanda adasinin kuzey dogu kisminda yer alan bolgedir Ayrica imparatorluk doneminin bir kalintisi olarak ulkeye bagli olan cok sayida kucuk denizasiri toprak parcasi bulunmaktadir 1707 Birlik Eylemleri Ingiltere Kralligi ve Iskocya Kralligi nin Buyuk Britanya Adiyla Tek Bir Krallikta Birlestigini ilan etti 1800 Birlik Eylemleri 1801 de Buyuk Britanya Kralligi ile Irlanda Kralligini birlestirdi ve Buyuk Britanya ve Irlanda Birlesik Kralligi ni olusturdu ve 1922 de Kuzey Irlanda yi Irlanda adasinin Birlesik Krallik icindeki tek parcasi olarak birakan Ozgur Irlanda Devleti nin bagimsizligini takiben adi Buyuk Britanya ve Kuzey Irlanda Birlesik Kralligi olarak degistirildi TarihceRomalilar Saksonlar ve Vikingler MO 3000 den baslayarak birkac asamada insa edilen Stonehenge Neolitik donemin muhendislik basyapitlarindan biri olarak gorulur 1 yuzyilda Romalilar Bath te Kelt su tanricasi Sulis ve Roma tanricasi Minerva nin ozelliklerini birlestiren tanrica Sulis Minerva ya adanmis tapinakta Roma hamami insa ettiler Dogu Anglia daki da bulunan buyuk bir hoyuk mezarinda bulunan ve Anglosakson donemi Kral a ait oldugu dusunulen Buyuk Britanya yaklasik yarim milyon yildir yerlesim yeri olmustur En eski arkeolojik kalintilar arasinda kemikler ve cakmaktasi aletler bulunur MO 2500 civarinda baslayan Tunc Cagi tarim ve hayvanciligin evrimine ve en unlusu Stonehenge de tas ve ahsap dairelerin insasina tanik oldu Romalilar Julius Caesar MO 100 44 ve Roma lejyonerleri ilk olarak MO 55 te Kent e ayak basti ancak Romalilarin Buyuk Britanya yi isgal etmesi guneydogu Ingiltere yi almasi ve ardindan kuzeye itmesi yollar insa etmesi ve askeri karakollar kurmasi MS 43 yilina kadar degildi MS 80 civarinda Roma Imparatorlugu Ingiltere ve Galler in cogunu ele gecirdi Imparator Hadrianus 76 138 Hadrian Duvari nin insasiyla kuzey sinirini belirledi Roma Britanyasi Latince Provincia Britannia 400 yil surdu Ticaret gelisti ve baris galip geldi ancak Kita Avrupasi nda yasanan Kavimler Gocu nun bir parcasi olarak Kuzey Almanya dan Saksonlar Saxons ve Angillar Angles duzenli olarak Roma Britanyasi na baskin duzenlemesiyle Roma nin gucu azaldi Saksonlar ve Vikingler MS 4 yuzyilda Kita Avrupasi nda yasanan Kavimler Gocu nun bir parcasi olarak Kuzey Almanya dan Saksonlar Saxons ve Angillar Angles duzenli olarak Roma Britanyasi na baskin duzenledi MS 700 de Ingiltere Adanin dogu ve guney kisimlarina yerlesen Anglosaksonlar zamanla kendi hakimiyetlerini olusturarak Ingiltere de Anglo Sakson Kronigini baslattilar I Viking istilasi ve Wessex Kralligi 790 yili civarinda Ingiltere Viking istilalarina maruz kaldi Ingiltere de Danes ve Norsemen Fransa da Norman adi verilen ve 100 yildan uzun bir sure Hristiyan Avrupa da merhametsiz paganlar olarak korku salmislardi Anglosakson hakimiyeti surecinde bolgede irili ufakli Anglosakson kabile kralliklari egemen olmustur Viking istilasina karsi birlesme ihtiyaci Britanya adasindaki cok devletli karmasik yapinin Ingiltere Galler ve Iskocya seklinde uclu bir devlet yapisinda Buyuk Alfred in 848 899 egemenligindeki Wessex Kralligi altinda konsolide olmasina imkan tanidi Wessex Kralligi once Vikingleri adadan attiktan sonra 927 yilinda diger kucuk kralliklari icine katarak Ingiltere Kralligi haline gelmistir 790 yili civarinda baslayan ve 100 yil kadar devam eden Viking istilalari 11 yuzyila kadar endemik savasla sonuclandi II Viking istilasi ve Viking Kralligi X yuzyildan itibaren Norvec ve Danimarka Kralligi da Vikingler Ingiltere ile tekrar ilgilenmeye basladi Ingilizler icin bundan sonra gerileme sureci de boylece baslamis oldu Bu surec Vikingler in XI yuzyilin baslarinda ulkenin tamamini ele gecirmesiyle neticelendi ve Danimarka Krali Knud ayni anda Ingiltere Norvec ve Danimarka krali oldu Ancak bu donemde Normandiya ya yerlesen Vikinglerin Normanlar in istilasi basladi Norman Istilasi 1066 Sanli Devrim 1688 Bayeux islemesi 1066 daki Hastings Muharebesi ni resmediyor Orta Cag 1066 da I William 1028 1087 Fransa dan Kanal i gecti ve Hastings Savasi nda Saksonlari yendi Basarili bir askeri isgalin ardindan Normandiyali William tum Ingiltere topraklarini kraliyet mulku ilan etti ve neredeyse yuzde 20 sini elinde tuttuktan sonra ana vasallarini topragin yaklasik yuzde 40 ina tekabul eden mulklerle odullendirmeye basladi Daha sonra kral olarak tac giydi ve hem kendi hem de halefleri bolgesel kontrol uygulayan yerel baronlarla feodal bir kralligi yonetti Normanlar 1066 da Ingiltere Krali Harold u maglup ederek ulkeye hakim oldular Ingiltere topraklari Norman kokenli aristokratlara lordlar paylastirildi ve bir cesit feodalite donemi basladi Kraliyet ve bolgesel otorite arasindaki gerilim 1215 te Magna Carta nin imzalanmasiyla kraliyet gucunun kesilmesine ve taraflarin bu sozlesmeyle ilgili sorumluluklarini yerine getirmemesi uzerine Ingiltere de uzun bir ic savas olan Guller Savasi na yol acti Sadece 1485 te III Richard in 1452 1485 yenilmesi ve Galler asilli Tudor Hanedaninin tahti ele gecirmesiyle ulkede istikrar saglandi Tudor Ronesansi 1485 1603 Guller Savasi sonrasinda tahta gecen Tudor Hanedani York ve Lancaster hanedanlarinin sembollerinden olusur Birlesik Tudorlar doneminde Ingiltere buyuk bir Avrupa gucu haline geldi Henry 1491 1547 bagimsiz bir Ingiltere Kilisesi kurmak icin Papalik Roma ile baglarini kopardi ve kizi I Elizabeth 1533 1603 Ispanyol Armadasi ni yenerek Ingiltere yi savundu Elizabeth Katolik ve Protestan tebaasi arasinda diplomatik bir rota cizdi ve Anglo Galli seckinler araciligiyla Galler i siki bir sekilde kontrol etti Bagimsiz Iskocya Ingiltere nin azili dusmani Fransa ile muttefik oldugu icin Elizabeth icin daha sorunlu oldu ve Iskoc kraliyetleri kendi kralliklarini kontrol edemedi Boyle bir kraliyet Iskoc Kralicesi Mary 1542 1587 gasp edildi ve Ingiltere de surgune kacti burada Elizabeth e karsi yaptigi entrika idamina yol acti Kral VIII Henry nin kendine bir erkek varis dogurmayan Kralice Catherine dan bosanarak yeniden evlenmek istemesi papalikla arasinin acilmasina sebep oldu Papa bu bosanmayi onaylamayinca iliskiler koptu ve Henry 1534 te kendini Ingiltere Kilisesi nin basi ilan ederek butun kilise mallarina el koydu Boylece Ingiltere de Protestanlik hakimiyeti baslamis oldu Stuartlar 1603 1660 Elizabeth cocuksuz oldu ve tahti Iskocya krali I James e 1566 1625 gecti ve boylece iki kralligi birlestirdi James ihtiyatsiz bir adamdi Protestan Parlamentosu nu kizdirmaya baslayan oglu I Charles 1600 1649 ile paylastigi bir ozellikti Sonuc Oliver Cromwell in 1599 1658 Parlamenterlerinin Kraliyet yanlilarini ezdigi Ingiltere de kilit angajmanlar verilen bir Ic Savas 1639 1651 oldu I Charles idam edildi ve Cromwell surmeyen bir cumhuriyetci Commonwealth in Lord Koruyucusu oldu Stuart lar II Charles 1630 1685 doneminde Restorasyon olarak bilinen bir donem tahta geri donduler ve hanedan yerine I George un gectigi Kralice Anne in 1665 1714 olumune kadar sendeledi Yonetimi hem Parlamento hem de kral adina Oliver Cromwell 1599 1658 ele aliyordu Parlamento ya karsi verilen sozler Stuartlarin hanedanliginda da zamanla unutulmaya baslamis bu durum Hollandali William in tahta gecmesi ve unlu 1688 Sanli Devrimle beraber yeni bir asamaya girmisti Mutlak monarsiden parlamenter monarsiye evrilen yonetim seklindeki onemli degisim sosyal politik ve entelektuel ortamda da kendini gosteriyordu VIII Henry 1534 te papaligi gecersiz kildi ve kendini Ingiltere Kilisesi nin Yuksek Otoritesi ilan etti II Felipe in I Elizabeth i onun Katolik olan kuzeni Iskocya Kralicesi Mary Stuart icin yerinden etme umutlan onun idamiyla alt ust oldu Caresizlik icinde kalan II Felipe 1588 yilinda Ingiltere ye karsi Yenilmez Donanma sini denize indirdi O donemde Ingiliz parlamenter sistemi ve mesrutiyet krallik mutlakiyetciligi uzerine galip geldi Krallarin ilahi hakkina karsi mucadele askeri diktator Oliver Cromwell in 1599 1658 galip ve I Charles in 1600 idami 1649 kurban oldugu Ingiliz Ic Savasi nda 1642 48 doruga ulasti Parlamenter sistem 1688 de II James e karsi yapilan Sanli Devrim Ingilizce Glorious Revolution Felemenkce Glorieuze Overtocht ile daha da ilerledi Hollanda Krali Protestan William icin Katolik II James i gorevinden alan Parlamento bir Ingiliz bagimsiz ulkesinin hukmedebilecegi sartlari belirledi Georgia Britanyasi Parlamentonun kurulusundan gunumuze degin Parlamentonun gucundeki en dramatik artis ve gunumuzde parlamenter sistem olarak adlandirilan sisteme gecisteki en onemli esik suphesiz Ingiltere nin mutlak monarsiden once cumhuriyete sonra tekrar mutlak monarsiye ve son olarak da Sanli Devrim Glorious Revolution ile anayasal monarsiye gectigi 1642 Ingiliz ic savasi ile baslayan olaylar silsilesidir 1702 de tahta gecen Mary nin kardesi Kralice Anne in saltanatinda 1603 ten beri ayni krala tabi olan Iskocya ve Ingiltere nin yonetimleri Birlesik Krallik adiyla tek cati altina alindi Bu durum ulkenin askeri ve ekonomik acidan guclenmesini sagladi Diger taraftan parlamentoda bir gelenek olusmus duzenli yapilan secimlerde tuccar ve sanayicilerin destekledigi Whig Partisi ile buyuk toprak sahiplerinin destekledigi Tory Partisi en buyuk iki guc olarak ortaya cikmistir Buyuk Britanya Kralligi 1675 1710 yillari arasinda insa edilen Sir Christopher Wren in Barok basyapiti olan Aziz Paul Katedrali nin 111 m 365 ft yuksekliginde ve 65 000 ton agirligindaki kubbesi dunyanin en buyuk katedral kubbelerinden biridir Eskiden ayri kralliklar Iskocya Krali VI James in Ingiltere Krali ve Irlanda Krali oldugu 1603 Taclar Birligi nden beri kisisel birlik icindeydi Kendisinden Buyuk Britanya krali olarak bahseden ilk kisi olan James in saltanatindan bu yana iki anakara Britanya kralligi arasindaki politik birlik hem Ingiltere Parlamentosu hem de Iskocya Parlamentosu tarafindan defalarca denenmis ve iptal edilmisti Kralice Anne r 1702 1714 net bir Protestan varisi uretmedi ve iki krallikta birbirinden farkli olan ardillik yasalari ile ve Stuart Roma Katolik Evi nin Iskocya tahtina geri donusu tehdit ederek veraset cizgisini tehlikeye atti 1688 deki Sanli Devrim de surgune gonderildi Ortaya cikan krallik baslangicindan itibaren Irlanda Kralligi ile yasal ve kisisel birlik icindeydi ancak Buyuk Britanya Parlamentosu Irlanda yi politik birlige dahil etmek icin yapilan erken girisimlere direndi Yeni birlesen kralligin ilk yillarina Jacobite ayaklanmalari ozellikle 1715 teki Jacobite ayaklanmalari damgasini vurdu Hannover krallarinin gorece yetersizlikleri ya da beceriksizligi Parlamentonun yetkilerinde bir artis ve yeni bir rol olan basbakan roluyle sonuclandi Robert Walpole un en parlak doneminde ortaya cikti Guney Denizi Sirketi ekonomik krizi erken bir anonim sirket olan Guney Denizi Sirketi nin basarisizligindan kaynaklandi Jacobitizmin kampanyalari 1746 da Stuarts in davasi icin yenilgiyle sonuclandi Yedi Yil Savasi ndaki zafer bir yuzyildan fazla bir sure boyunca en onde gelen kuresel guc olacak olan Ingiliz Imparatorlugu nun egemenligine yol acti Buyuk Britanya Dogu Hindistan Sirketi nin somurge Hindistan daki ticaret ve askeri genislemesi yoluyla Hindistan alt kitasina hukmedecekti Fransa ya karsi savaslarda hem Yukari hem de Asagi Kanada nin kontrolunu ele gecirdi ve Amerikan Bagimsizlik Savasi nda yenilgiye ugrayana kadar On Uc Koloni uzerinde de hakimiyet kurdu 1787 den itibaren Ingiltere Avustralya ya cezai nakliye surecinde Birinci Filo nun ayrilmasiyla Yeni Guney Galler in kolonizasyonuna basladi Ingiltere Fransiz Devrim Savaslarinda onde gelen bir savasciydi Buyuk Britanya 1 Ocak 1801 de Buyuk Britanya ve Irlanda tarafindan cikarilan ile Buyuk Britanya ve Irlanda Birlesik Kralligi ile birlestirildi 19 yuzyil Amerika Birlesik Devletleri nin doneminin onde gelen dergisi taki karikatur bu donemde Britanya Imparatorlugu nun diger Avrupa guclerine gore cok daha ileride oldugu tasvir eder Birlesik Krallik terimi Buyuk Britanya ve Irlanda parlamentolarinin her biri iki kralligi birlestiren ve Buyuk Britanya ve Irlanda Birlesik Kralligi ni olusturan bir Birlik Yasasi ni kabul ettigi 1801 de resmi hale geldi Fransiz Devrim Savaslari ve Napolyon Savaslari 1792 1815 sonunda Fransa nin yenilgisinden sonra Birlesik Krallik 19 yuzyilin baslica deniz ve imparatorluk gucu olarak ortaya cikti Denizde rakipsiz olan Britanya Imparatorlugu kuresel polis rolunu benimseyerek 1815 1914 yillari arasinda Buyuk Gucler arasinda barisin yasandigi Pax Britannica ya Ingiliz Barisi katkida bulundu 1851 deki Tum Uluslarin Sanayi Eserleri Buyuk Sergisi zamaninda Britanya dunyanin atolyesi olarak tanimlaniyordu 1853 ten 1856 ya kadar Ingiltere Rus Imparatorlugu na karsi savasta Osmanli Imparatorlugu ile muttefik olarak Kirim Savasi na katildi Britanya Imparatorlugu Hindistan i Afrika nin buyuk bolumlerini ve dunyadaki diger bircok bolgeyi kapsayacak sekilde genisletildi Yurticinde Isci Partisi serbest ticaret ve laissez faire politikalarini ve oy hakkinin kademeli olarak genisletilmesini destekledi Yuzyil boyunca hizli kentlesmeyle birlikte nufus carpici bir oranda artti ve onemli sosyal ve ekonomik streslere neden oldu Yeni pazarlar ve hammadde kaynaklari aramak icin Disraeli yonetimindeki Muhafazakar Parti Misir Guney Afrika ve baska yerlerde bir emperyalist yayilma donemi baslatti Kanada Avustralya ve Yeni Zelanda kendi kendini yoneten egemenlikler haline geldi 20 yuzyilin basinda ise Ingiltere nin endustriyel egemenligine Almanya ve Amerika Birlesik Devletleri meydan okudu Dunya Savaslari ve Irlanda nin bolunmesi Ingiltere Birinci Dunya Savasi nda 1914 1918 Fransa Rusya ve 1917 den sonra ABD ile birlikte Almanya ve muttefiklerine karsi savasti Ingiliz silahli kuvvetleri Britanya Imparatorlugu nun buyuk bolumunde ve Avrupa nin cesitli bolgelerinde ozellikle bati cephesinde catisma halindeydi Siper savasindaki yuksek olumler ulusta kalici sosyal etkiler ve toplumsal duzende buyuk bir bozulma ile birlikte bir nesil erkegin cogunun kaybina neden oldu Savastan sonra Ingiltere bir dizi eski Alman ve Osmanli uzerinde Milletler Cemiyeti mandasini aldi Britanya Imparatorlugu dunya kara yuzeyinin beste birini ve nufusunun dortte birini kaplayarak en buyuk boyutuna ulasti Ingiltere 2 5 milyon kayip vermis ve savasi buyuk bir ulusal borcla bitirmisti 1920 lerin ortalarinda Ingiliz nufusunun cogu BBC radyo programlarini dinleyebiliyordu Deneysel televizyon yayinlari 1929 da basladi ve ilk programli BBC Televizyon Hizmeti 1936 da basladi Ozgur Irlanda Devleti baslangicta 1922 de Dominion statusuyle ve 1931 de acik bir sekilde bagimsiz hale geldi Kuzey Irlanda ise Birlesik Krallik in bir parcasi olarak kaldi 1928 Yasasi kadinlara erkeklerle secim esitligi vererek oy hakkini genisletti 1920 lerin ortalarindaki bir grev dalgasi 1926 Genel Grevi ile doruga ulasti Ingiltere Buyuk Buhran 1929 1932 meydana geldiginde savasin etkilerinden hala kurtulamamisti Bu durum 1930 larda komunist ve sosyalist partilerdeki uyeligin artmasiyla birlikte eski sanayi bolgelerinde onemli olcude issizlige ve sikintiya ayrica siyasi ve sosyal huzursuzluga yol acti Bununla birlikte Britanya cok zengin bir ulkeydi silahlanmada cetin cikarlarinin pesinde kosmada acimasizdi ve kuresel bir uretim sisteminin kalbinde oturuyordu Nazi Almanyasi Polonya yi isgal ettikten sonra Ingiltere 1939 da Almanya ya savas ilan ederek Ikinci Dunya Savasi na girdi Winston Churchill 1940 ta basbakan ve koalisyon hukumetinin basina gecti Britanya Imparatorlugu savasi Almanya ya karsi mucadeleyi tek basina surdurdu Churchill savas cabalarinin kovusturulmasinda hukumete ve orduya tavsiyelerde bulunmalari ve destek olmalari icin endustri bilim adamlari ve muhendisleri gorevlendirdi 1940 yilinda Kraliyet Hava Kuvvetleri Britanya Muharebesi nde hava hakimiyeti mucadelesinde Alman Luftwaffe yi yendi Blitz sirasinda kentsel alanlar agir bombardimana maruz kaldi Ingiltere Amerika Birlesik Devletleri ve Sovyetler Birligi nin buyuk ittifaki 1941 de Muttefikleri Mihver guclerine karsi yoneterek kurdu Atlantik Muharebesi Kuzey Afrika harekati ve Italyan harekatinda nihai zorlu zaferler elde edildi Ingiliz kuvvetleri 1944 teki Normandiya cikarmasinda ve Avrupa nin kurtulusunda muttefikleri ABD Sovyetler Birligi ile birlikte onemli bir rol oynadi Ingiliz Ordusu Japonya ya karsi Burma seferine onculuk etti ve Ingiliz Pasifik Filosu Japonya ile denizde savasti Ingiliz bilim adamlari Japonya nin teslim olmasina yol acan Manhattan Projesi ne katkida bulundular Savas sonrasi 20 yuzyil Ikinci Dunya Savasi sirasinda Birlesik Krallik savas sonrasi dunyayi planlamak icin bir araya gelen ABD ve Sovyetler Birligi ile birlikte uc Buyuk gucten biriydi Birlesik Krallik Birlesmis Milletler Deklarasyonu nun orijinal imzacisiydi Savastan sonra Birlesik Krallik Birlesmis Milletler Guvenlik Konseyi nin bes daimi uyesinden biri oldu ve IMF Dunya Bankasi ve NATO yu kurmak icin ABD ile yakin isbirligi yapti Savas Birlesik Kralligi ciddi sekilde zayiflatti ve mali acidan Marshall Planina bagimli hale getirdi Savastan hemen sonraki yillarda Isci Partisi hukumeti sonraki on yillarda Ingiliz toplumu uzerinde onemli bir etkisi olan radikal bir reform programi baslatti Baslica endustriler ve kamu hizmetleri kamulastirildi bir refah devleti kuruldu ve kapsamli kamu tarafindan finanse edilen bir saglik sistemi olan Ulusal Saglik Hizmeti yaratildi Somurgelerde milliyetciligin yukselisi Ingiltere nin artik cok zayiflamis olan ekonomik konumuyla ayni zamana denk geldi bu nedenle bir dekolonizasyon politikasi kacinilmazdi 1947 de Hindistan ve Pakistan a bagimsizlik verildi Sonraki otuz yil icinde Britanya Imparatorlugu nun cogu kolonisi bagimsizliklarini kazandi ve bagimsizlik arayanlarin tumu hem gecis doneminde hem de sonrasinda Birlesik Krallik tarafindan desteklendi Bircogu Ingiliz Milletler Toplulugu uyesi oldu Birlesik Krallik nukleer silah cephaneligi gelistiren ucuncu ulkeydi ilk atom bombasi testi olan 1952 deki Hurricane Operasyonu ile ancak Britanya nin uluslararasi rolunun savas sonrasi yeni sinirlari 1956 Suveys Krizi ile orneklendi Ingiliz dilinin gelisimi edebiyatinin ve kulturunun uluslararasi etkisinin devam etmesini saglamistir 1950 lerde isci sikintisinin bir sonucu olarak hukumet Ingiliz Milletler Toplulugu ulkelerinden gocu tesvik etti Sonraki on yillarda Birlesik Krallik eskisinden daha cok etnik gruptan olusan bir toplum haline geldi 1950 lerin sonlarinda ve 1960 larda yukselen yasam standartlarina ragmen Ingiltere nin ekonomik performansi Fransa Bati Almanya ve Japonya gibi ana rakiplerinin cogundan daha az basariliydi Onlarca yillik Avrupa entegrasyonu surecinde Ingiltere 1954 te Londra ve Paris Konferanslari ile kurulan Bati Avrupa Birligi adli ittifakin kurucu uyesiydi 1960 ta Ingiltere Avrupa Ozgurlugunun yedi kurucu uyesinden biriydi Ticaret Birligi EFTA ancak 1973 te Avrupa Topluluklarina EC katilmak icin ayrildi 1992 de Avrupa Birligi AB kuruldugunda Ingiltere 12 kurucu uye devletten biriydi 2007 yilinda imzalanan Lizbon Antlasmasi o zamandan beri Avrupa Birligi nin anayasal temelini olusturmaktadir 1960 larin sonlarindan itibaren Kuzey Irlanda geleneksel olarak Kuzey Irlanda sorunu olarak bilinen bazen Birlesik Krallik in diger bolgelerini etkileyen toplumsal ve paramiliter siddete maruz kaldi Genellikle 1998 Belfast Hayirli Cuma Anlasmasi ile sona erdigi kabul edilir 1970 lerde yaygin bir ekonomik yavaslama ve endustriyel cekisme doneminin ardindan 1980 lerin Margaret Thatcher yonetimindeki Muhafazakar hukumeti ozellikle finans sektoru ornegin 1986 daki Buyuk Patlama ve isgucu piyasalarinda radikal bir parasalcilik kuralsizlastirma politikasi baslatti 1984 ten itibaren onemli Kuzey Denizi petrol gelirlerinin girisi ekonomiye yardimci oldu 20 yuzyilin sonlarinda Iskocya Galler ve Kuzey Irlanda icin devredilmis yonetimlerin kurulmasiyla Birlesik Krallik in yonetiminde buyuk degisiklikler oldu Yasal kurulus Avrupa Insan Haklari Sozlesmesi nin kabul edilmesini takip etti Birlesik Krallik diplomatik ve askeri olarak hala onemli bir kuresel guc BM ve NATO da oncu roller oynuyor 21 Yuzyil Birlesik Krallik 21 yuzyilin ilk yillarinda Amerika Birlesik Devletleri nin Terorizmle Savas yaklasimini genis olcude destekledi Tartisma Ingiltere nin ozellikle Afganistan ve Irak taki bazi denizasiri askeri konuslandirmalarini cevreledi 2008 kuresel mali krizi Ingiltere ekonomisini ciddi sekilde etkiledi 2010 un Cameron Clegg koalisyon hukumeti ortaya cikan onemli kamu aciklarinin ustesinden gelmeyi amaclayan kemer sikma onlemlerini uygulamaya koydu 21 yuzyilda iki cekismeli referandum yapildi 2014 te Iskoc bagimsizlik halkoylamasi basarisiz olurken digeri Birlesik Krallik in 2016 da Avrupa Birligi nden ayrilma halkoylamasi basarili oldu COVID 19 salgininin Birlesik Krallik ekonomisi uzerinde ciddi bir etkisi oldu egitimde buyuk aksamalara neden oldu ve 2020 ve 2021 de toplum ve siyaset uzerinde genis kapsamli etkileri oldu En uzun yasayan ve en uzun sure hukum suren Ingiliz hukumdari II Elizabeth 8 Eylul 2022 de 96 yasinda oldu Kralice nin olumu uzerine en buyuk cocugu Galler Prensi Charles Kral III Charles olarak hemen Ingiliz tahtina cikti CografyaBirlesik Krallik cografyasive ozellikle Dis Hebridler olarak bilinen kirec acisindan zengin topragiyla taninir Eastbourne yakinlarindaki 163 metrelik Victoria doneminden beri in baslangic noktasi olarak turist beldesi olmustur Iskocluk sembollerinin cogu klanlar tartan viskili yulaf lapasi gayda ve kumasi Kuzey Iskocya dan gelmektedir Yerlileri tarafindan olarak adlarilan Yorkshire yesil vadileriyle taninir Ic Hebridler deki en buyuk ada olan Skye Britanya nin en dramatik manzaralarindan bazilarina sahiptir Avrupa nin kuzey batisinda yer alan ve bir ada devleti olan Birlesik Krallik inn tek kara komsusu Irlanda dir Toplam yuzolcumu 244 820 km2 olan Birlesik Krallik dunyanin yuzolcumu acisindan en buyuk 80 ulkesidir Ulke Britanya Adalari nin takimadalarinin buyuk bir bolumunu kaplar ve Buyuk Britanya adasini Irlanda adasinin kuzey dogusunda altida birini ve bazi kucuk cevre adalari icerir Kuzey Atlas Okyanusu ile Kuzey Denizi arasinda yer alir ve guneydogu kiyisinda dunyanin en uzun sualti tuneli olan Mans Tuneli ile kita Avrupasi na baglidir Ulkenin kuzey ve bati kesimleri alcak daglar ve tepelerden olusmaktayken guney ve guneydogu kesimleri ovalardan olusmaktadir Hem Birlesik Krallik hem Ingiltere nin baskenti ulkenin guneydogusunda yer alan Londra dir Ulkenin diger baslica onemli kentleri Birmingham Manchester Leeds Glasgow Newcastle ve Liverpool dur Ulke topraklarinin cogunlugunu olusturan Buyuk Britanya adasi kuzeyden guneye 950 km uzunlugunda ve dogudan batiya 450 km genisligindedir Butun ulkenin en yuksek noktasi ise kuzeydeki daglik Iskocya da Ben Nevis tir 1343 m En uzun nehir Galler de dogup guneybatida Bristol Kanali na dokulen Severn dir Londra dan gecen Thames in yani sira Trent ve diger onemli nehirlerdir Ingiltere 130 395 kilometre kareyi 50 350 sq mi kapsayan Birlesik Krallik in toplam alaninin yarisindan biraz fazlasini yuzde 53 olusturuyor Ulkenin cogu daha yuksek araziler ve Tees Exe hattinin kuzeybatisindaki bazi daglik araziler ile ova arazisinden olusur Ingiltere deki baslica nehirler ve halicler Thames Severn ve Humber dir Ingiltere nin en yuksek dagi ise Goller Bolgesi ndeki Scafell Pike 978 metre 3 209 ft tir 78 772 kilometre kare 30 410 sq mi kapsayan Birlesik Krallik in toplam alaninin ucte birinden biraz azini yuzde 32 olusturuyor Bu agirlikli olarak anakaranin batisinda ve kuzeyinde bulunan yaklasik 800 ozellikle Hebridler Orkney Adalari ve Shetland Adalari Iskocya Birlesik Krallik taki en daglik ulkedir ve topografyasi Iskocya yi batida dan doguda a kat eden jeolojik bir kaya kirigi olan ile ayirt edilir Fay belirgin sekilde farkli iki bolgeyi birbirinden ayirir yani kuzey ve batidaki Kuzey Iskocya Highlands ve guney ve dogudaki Iskoc Ovasi Lowlands Daha engebeli Highland bolgesi 1 345 metrede 4 413 ft Britanya Adalari nin en yuksek noktasi olan Ben Nevis de dahil olmak uzere Iskocya nin daglik topraklarinin cogunu icerir Ova alanlari ozellikle ve arasindaki Merkez Kusak olarak bilinen dar araziler daha duzdur ve Iskocya nin en buyuk sehri olan Glasgow ve baskenti ve politik merkezi olan Edinburgh da dahil olmak uzere nufusun coguna ev sahipligi yapar 20 779 kilometre kareyi 8 020 sq mi kapsayan Birlesik Krallik in toplam alaninin onda birinden yuzde 9 daha azini olusturuyor Galler cogunlukla dagliktir ancak ve Galler den daha az dagliktir Ana nufus ve sanayi bolgeleri Cardiff Swansea ve Newport kiyi kentlerinden ve kuzeylerinde nden olusan Guney Galler dedir Galler deki en yuksek daglar dadir ve 1 085 metrede 3 560 ft Galler deki en yuksek zirve olan Snowdon i Galce Yr Wyddfa icerir Galler 2 704 kilometreden 1 680 mil fazla kiyi seridine sahiptir En buyugu kuzeybatida Anglesey Ynys Mon olan birkac ada Gal anakarasindan uzaktadir Irlanda Denizi ve Kuzey Kanali ile Birlesik Krallik tan ayrilan Kuzey Irlanda 14 160 kilometrekarelik bir alana sahiptir 5 470 sq mi ve cogunlukla tepeliktir 388 kilometrekarelik 150 sq mi yuzolcumuyle Britanya Adalari ndaki bolgelere gore en buyuk gol olan Lough Neagh i icerir Kuzey Irlanda daki en yuksek zirve 852 metre 2 795 ft ile Mourne Daglari ndaki Slieve Donard dir Iklim Birlesik Krallik ta iki farkli iklim tipine rastlanmaktadir Genel anlamda ulkenin cogunda gorulen iliman okyanusal ikliminde Cfc Korfez Akintisi sayesinde yazlar serin ve yagisli kislari ilik ve yagislidir Iskocya nin yuksek kesimlerinde ise kutupalti okyanusal iklimi Dfc gorulur Ulke yil boyunca yuksek yagis alir ve Iskocya ve Galler yillik ortalama 1500 milimetre Kuzey Irlanda 1000 milimetre ve Ingiltere ise 850 milimetre yagis almaktadir Ulkede her yil kar yagisi gozukse de kar Iskocya disinda ancak birkac gun yerde kalir Ulkede ruzgar genellikle guneybatidan eser ve ulkenin dogu kesimlerinin disinda Atlas Okyanusu ndan gelen iliman ve yagisli hava kutlelerini ulkeye yagis getirir Yazlari serin ve yagisli ulke genelinde genellikle Nisan ve Mayis en kurak aylar iken Ekim en cok yagisin alindigi aydir sicakliklar gun icinde 30 C 86 F uzerinde cikabilmektedir Topografya Ingiltere 130 395 km yi kapsayan alaniyla Birlesik Krallik in toplam alaninin yarisindan biraz fazlasini 53 olusturmaktadir Ulkenin cogu ovalik araziden olusur Tees Exe hattinin kuzeybatisinda daha yuksek araziler ve bazi daglik araziler vardir Lake District Pennines Exmoor ve Dartmoor bunlara dahildir Ana nehirler ve halicler Thames Severn ve Humber dir Ingiltere nin en yuksek dagi 978 metre uzunluguyla Goller Bolgesi nde bulunan Scafell Pike dir Iskocya 78 772 km yi kapsayan alaniyla Birlesik Krallik in toplam alaninin ucte birinden yuzde 32 biraz daha azini olusturuyor Iskocya yaklasik 800 adayi icerir Bu adalar agirlikli olarak anakaranin bati ve kuzeyinde bulunur bu adalardan ozellikle en onemlileri Hebrides Orkney Adalari ve Shetland Adalari dir Iskocya Birlesik Krallik taki en daglik ulkedir ve topografyasi Iskocya yi batida Arran dan doguda Stonehaven a kadar gecen jeolojik bir kaya kirigi olan Highland Boundary Fault ile ayirt edilir Hat belirgin sekilde farkli iki bolgeyi ayirir yani kuzeyde ve batida Yaylalar ve guneyde ve doguda ovalar Daha engebeli Highland bolgesi Britanya Adalari nin en yuksek noktasi olan 1 345 metrelik Ben Nevis dagini icerir Galler 20 779 km yi kapsayan alaniyla Birlesik Krallik in toplam alaninin onda birinden yuzde 9 daha azini olusturur Galler cogunlukla dagliktir ancak Guney Galler Kuzey ve Orta Galler den daha az dagliktir Ana nufus ve sanayi bolgeleri Cardiff Swansea ve Newport kiyi kentlerinden ve kuzeylerinde Guney Galler Vadilerinden olusan Guney Galler dedir Galler deki en yuksek daglar Snowdonia dadir ve Snowdon u icerir Galce Yr Wyddfa 1 085 metrede Galler deki en yuksek zirvedir Galler in 2 704 kilometreden daha uzun bir kiyi seridi vardir Buyuk Britanya dan Irlanda Denizi ve Kuzey Kanali ile ayrilan Kuzey Irlanda 14 160 km lik bir alana sahiptir ve cogunlukla tepeliktir 388 km ile Britanya Adalari nin bolgeye gore en buyuk golu olan Lough Neagh i icerir Kuzey Irlanda daki en yuksek zirve 852 metre uzunlugu ile Morne Daglari ndaki Slieve Donard dir PolitikaKral III CharlesBasbakan Rishi Sunak Birlesik Krallik anayasal monarsi altinda uniter bir devlettir Galler Kuzey Irlanda Iskocya ve denizasiri topraklar degisen olculerde ozerklige sahiptir Kral III Charles Birlesik Krallik in hukumdari ve devlet baskaninin yani sira diger 15 bagimsiz ulkenin baskanidir Bu 16 ulke bazen Commonwealth bolgesi olarak anilir Birlesik Krallik Anayasasi kodlanmamistir ve cogunlukla tuzukler yargiclarin verdigi kararlar ve uluslararasi anlasmalar ile anayasa sozlesmeleri dahil olmak uzere farkli yazili kaynaklardan olusan bir koleksiyondan olusur Olagan tuzukler ile anayasa hukuku arasinda teknik bir fark olmadigi icin Birlesik Krallik Parlamentosu anayasal reformu sadece Parlamento Kanunlarini kabul ederek gerceklestirebilir ve bu nedenle yazili ya da yazili olmayan hemen hemen her turlu politik gucu degistirme ya da kaldirma yetkisine sahiptir Ingiliz sisteminde yasama yurutme ve yargi esit seviyede degildir Ingiltere de gucler ayriligi ilkesi yerine gucler kaynasmasi ilkesi mevcuttur Ingiltere de yargi bagimsizdir ancak yasama ve yurutme birbirinden kesin cizgilerle ayri degildir Egemenlik halka degil dogrudan Parlamentoya aittir Parlamento yani yasama teoride yurutme ve yargidan daha ust konumdadir Hukumet Westminster Sarayi 500 yildan uzun bir zamandan beri Avam Kamarasi ve Lordlar Kamarasi na ev sahipligi yapmaktadir Parlamentonun yasal egemenliginin yalnizca halkin politik egemenligini yansittigi Ingiliz sisteminde yasama organi Avam Kamarasi ve Lordlar Kamarasi adi ile anilan iki meclise ayrilmis bir Birlesik Krallik Parlamentosu dur Iki meclisin kucugu olan Avam Kamarasi nin gunumuzde 650 uyesi vardir Lordlar Kamarasi ise cesitli sekillerde atandigi icin uye sayisi belirsizdir 17 Eylul 2021 itibariyla uye sayisi 788 dir Halk tarafindan her 5 yil dogrudan secilen Avam Kamarasi nin yururluge girmesiyle yasama acisindan esas guc sahibidir Lordlar Kamarasi yalnizca yasalari en cok bir yil boyunca geciktirebilen cogunlukla sembolik bir meclistir Birlesik Krallik ta Avam Kamarasi secimleri cogunluk sistemi winner takes all voting ve oy coklugu sistemi first past the post voting kullandigi icin genellikle iki partili sistem olarak dusunulur 2010 2015 arasinda koalisyon hukumeti 1945 ten beri ilk ve son koalisyon hukumeti olmustur 2019 secimlerinde Muhafazakar Parti oylarin 43 6 sini alarak ile 365 Isci Partisi oylarin 32 1 iyle 202 Liberal Demokrat Parti oylarin 11 6 siyla 11 Iskoc Ulusal Partisi oylarin 3 9 uyla 48 milletvekili cikarmistir Gucler ayriligi ilkesi yerine gucler kaynasmasi ilkesine sahip olan Birlesik Krallik ta yasama ve yurutme birbirinde kesin cizgilerle ayri degildir Basbakan Birlesik Krallik ta hukumetin basidir Modern zamanlarda basbakan ayni zamanda Avam Kamarasi nda bir milletvekildir Basbakan resmen Kral tarafindan atanir ancak normalde Avam Kamarasi nda en fazla sandalyeye sahip politik partinin lideri basbakan olur Herhangi bir partinin Avam Kamarasinda cogunlugu elde edememesi durumunda ise koalisyon kurulmaktadir En cok oy alan partinin oldukca yuksek sandalye cikarabildigi secim sistemi nedeniyle koalisyon nadiren gerekli olmaktadir 2010 secimleri boylesi nadir bir durumun gerceklestigi secimler olmustur Ingiliz hukumetinde bakanliklarin adlari ve sayisi zaman zaman degismekle birlikte son yillarda kabine genellikle yirmi kadar bakanliktan olusmaktadir Basbakandan sonra gelen en onemli kabine uyesi Maliye Bakani dir The Chancellor of the Exchequer Diger onemli bakanlar arasinda Lord Chancellor Disisleri Bakani Foreign Secretary ve Icisleri Bakani Home Secretary one cikar Idari bolgeler Ingiltere Iskocya Galler Kuzey IrlandaBirlesik Krallik i olusturan dort ulke Birlesik Krallik in ilcelere ya da vilayetlere cografi olarak bolunmesi Orta Cag in baslarinda Ingiltere ve Iskocya da basladi ve Ingiltere ve Galler de 1888 de Iskocya da 1889 da ve Irlanda da 1898 de tamamlandi Ingiltere dokuz bolgeden olusur Bir bolge Buyuk Londra bir referandumda teklife verilen halk destegini takiben 2000 yilindan bu yana dogrudan secilmis bir meclise ve belediye baskanina sahiptir Ingiltere nin bazi bolgelerinde il meclisleri ve bolge konseyleri digerlerinde uniter otoriteler bulunurken Buyuk Londra 32 ilceden ve Londra Sehri nden olusur Ingiltere de konsey uyeleri liste usulu cogunluk secim sistemiyle secilir Iskocya ve parlamentosu saglik Iskoc hukuku ve yerel yonetim dahil olmak uzere ozel olarak Birlesik Krallik Parlamentosu na ayrilmamis herhangi bir konuda genis kapsamli yetkilere sahiptir Yerel yonetim amaclari icin Iskocya hem buyukluk hem de nufus bakimindan genis cesitlilik gosteren 32 konsey alanina bolunmustur Glasgow Edinburgh Aberdeen ve Dundee sehirleri Iskocya bolgesinin ucte birini iceren ancak sadece 200 000 den fazla insani kapsayan Highland Council gibi ayri konsey bolgeleridir Secimler uc ya da dort meclis uyesi secen cok uyeli koguslarda devredilebilir tek oyla yapilir Iskocya ya devredilenlerden daha sinirli yetkilere sahiptir Senedd araciligiyla ozel olarak Birlesik Krallik Parlamentosu na ayrilmamis herhangi bir konuda yasama yapabilir Galler 22 uniter otoriteden olusur Tum uniter otoriteler konsey tarafindan secilen bir lider ve kabine tarafindan yonetilir Bunlar kendi baslarina uniter otoriteler olan Cardiff Swansea ve Newport sehirlerini icerir Secimler dort yilda bir ilk gecen post sistemi altinda yapilir Kuzey Irlanda Yurutme ve Meclisi Iskocya ya devredilen yetkilere benzer yetkilere sahiptir Yurutme Meclis in sendikaci ve milliyetci uyelerini temsil eden bir diarsi tarafindan yonetilir Kuzey Irlanda ya yetki devri Kuzey Irlanda yonetiminin Kuzey Irlanda Yonetiminin ile isbirligi yaptigi ve ortak ve ortak politikalar gelistirdigi Kuzey Guney Bakanlar Konseyi ne katilimina baglidir 1973 ten beri her biri devredilebilir tek oyla secilen 26 bolge konseyi halinde organize edilmistir Birlesik Krallik in idare bolumlerinin ozeti Ulke Birlesik KrallikKurucu ulke Ingiltere Galler Iskocya Kuzey IrlandaIdare alani Buyuk Londra IdaresiTegmenlik alani Torensel kontluklarKontluk tipi Metropoliten olmayan Metropoliten OzgunIlce meclis alanlari Iki seviyeli konsey alanlari alanlari Yok Yok Londra Sehri Scilly AdalariSemt Metropoliten ilce Londra nin ilceleriSivil parisler Sivil parisler Sivil parisler TopluluklarBagliliklar Birlesik Krallik 14 Britanya Denizasiri Topraklari ve uc Tac topragi uzerinde egemenlige sahiptir Kraliyet bagimliliklari Birlesik Krallik in denizasiri bolgelerinin aksine Kraliyet e aittir Britanya Imparatorlugu ndan kalan 14 Britanya Denizasiri Topraklari sirasiyla Anguilla Bermuda Britanya Antarktika Topraklari Britanya Hint Okyanusu Topraklari Britanya Virjin Adalari Cayman Adalari Falkland Adalari Cebelitarik Montserrat Saint Helena Ascension ve Tristan da Cunha Turks ve Caicos Adalari Pitcairn Adalari Guney Georgia ve Guney Sandwich Adalari ve Kibris adasinda Agrotur ve Dikelya dir Tac topraklari ise Mans Denizi ndeki Jersey Guernsey ve Irlanda Denizi ndeki Man Adasi ni icerir 1995 te Bermuda 2002 de Cebelitarik ve 2013 te Falkland Adalari Ingiliz egemenligi altinda kalmak icin oy kullandi Birlesik Krallik in Tac topraklari harflerle Denizasiri Topraklar numaralarla belirtilmistir A Man Adasi B Guernsey C Jersey 1 Birlesik Krallik 2 Cebelitarik 3 Agrotur ve Dikelya 4 Bermuda 5 Turks ve Caicos Adalari 6 Britanya Virjin Adalari 7 Anguilla 8 Cayman Adalari 9 Montserrat 10 Pitcairn Adalari 11 Saint Helena Ascension ve Tristan da Cunha 12 Britanya Hint Okyanusu Topraklari 13 Falkland Adalari 14 Guney Georgia ve Guney Sandwich Adalari 15 Britanya Antarktika TopraklariHukuk Birlesik Krallik taki bazi mahkeme binalariIngiltere ve Galler Ceza MahkemesiBirlesik Krallik Yuksek Mahkemesi Birlesik Krallik uc farkli hukuk sistemine sahiptir Ingiliz hukuku ve Iskoc hukuku nin yerini almak uzere Ekim 2009 da yeni bir Birlesik Krallik Yuksek Mahkemesi Privy Council of the United Kingdom kuruldu Yuksek Mahkeme ile ayni uyelerden olusan Judicial Committee of the Privy Council birkac bagimsiz Ingiliz Milletler Toplulugu ulkesi Britanya Denizasiri Topraklari ve Tac topraklari icin en yuksek temyiz mahkemesidir Hem Ingiltere ve Galler de gecerli olan Ingiliz hukuku hem de Kuzey Irlanda hukuku orf ve adet hukuku ilkelerine dayanmaktadir Orf ve adet hukukunun ozu kanuna tabi olarak kanunun mahkemelerdeki hakimler tarafindan gelistirilmesi kanun emsal ve sagduyuyu onlerindeki olgulara uygulayarak gelecekte rapor edilecek ve baglayici olacak ilgili hukuk ilkeleri hakkinda aciklayici hukumler vermektir Ingiltere ve Galler mahkemelerine Temyiz Mahkemesi Adalet Yuksek Mahkemesi hukuk davalari icin ve Kraliyet Mahkemesi ceza davalari icin olusan Ingiltere ve Galler Kidemli Mahkemeleri baskanlik eder Yuksek Mahkeme Ingiltere Galler ve Kuzey Irlanda daki hem cezai hem de hukuk temyiz davalari icin ulkedeki en yuksek mahkemedir ve verdigi herhangi bir karar ayni yargi alanindaki diger tum mahkemeler icin baglayicidir ve genellikle diger yargi alanlarinda ikna edici bir etkiye sahiptir Iskoc hukuku hem ortak hukuk hem de Kara Avrupasi hukuk duzenine dayanan melez bir sistemdir Asliye mahkemeleri hukuk davalari icin Sulh Hukuk Mahkemesi Court of Session ve ceza davalari icin Yuksek Adliye Mahkemesi dir High Court of Justiciary Birlesik Krallik Yuksek Mahkemesi Iskoc hukukuna gore hukuk davalari icin en yuksek temyiz mahkemesi olarak hizmet vermektedir Iskocya daki serif mahkemeleri sheriff courts cogu hukuk ve ceza davasiyla ilgilenir Iskoc hukuk sistemi bir ceza davasi icin uc olasi karara verdict sahip olmasi bakimindan benzersizdir guilty sucsuz not guilty ve kanitlanmamis Not proven Hem sucsuz hem de kanitlanmadi beraatle sonuclanir Dis iliskiler ve Milli Guvenlik Marlborough House Ingiliz Milletler Toplulugu nun merkezidir Birlesik Krallik in dis iliskileri NATO ittifaki icerisinde ABD ile ozel iliskilerinden special relationship etkilenmektedir Britanya Imparatorlugu nun Ingiltere ye donusum surecinde imperial withdrawal Suveys Krizi 1952 ve Falkland Savasi nda 1982 tek tarafli guc kullanmis olan Birlesik Krallik ABD Disisleri Bakani 1949 1953 Dean Acheson in ifade ettigi sekilde Birlesik Krallik imparatorlugu kaybetmis ve yeni bir rol arayan bir ulkedir Britain had lost an empire and had not found a role Imparatorlugun sona ermesine ragmen Birlesmis Milletler Guvenlik Konseyi nin daimi uyeligi AUKUS G20 NATO Bes Goz Five Eyes grubu ve Ingiliz Milletler Toplulugu Commonwealth uyelikleri sayesinde Douglas Hurd un ifadesiyle Birlesik Krallik hala gucunun uzerinde yumruk atmaya punching above her weight in the world devam etmektedir Birlesik Krallik in diger onemli baglantisi 1922 den beri Ortak Seyahat Alani paylastigi Irlandadir Ingiliz Irlanda Hukumetlerarasi Konferansi ve Ingiliz Irlanda Konseyi araciligiyla isbirligi yapan Birlesik Krallik in dis iliskileri Kuzey Irlanda sorunu ve Brexit ten etkilenmektedir Ulkenin guvenliginden sorumlu olan Majestelerinin Silahli Kuvvetleri I Kara Kuvvetleri Kraliyet Donanmasi ve Kraliyet Deniz Piyadeleri nden olusan II Deniz Kuvvetleri ve 1917 de kurulan III Kraliyet Hava Kuvvetleri olmak uzere uc bolumden olusur Birlesik Krallik Silahli Kuvvetleri ni komuta edip yonlendiren en ust duzey birim olan Baskomutan Kral dir ve Savunma Bakanligi milli guvenlik ve ulke savunmasi icin yeterli silahli kuvvetlerin hazirlanmasi konularinda Kral a karsi sorumludur Ingiliz donanmasinin Ikinci ve Ucuncu Hacli Seferlerine katilmak icin yola ciktigi limaninin ile kesistigi noktada kurulmus olan 1905 ten beri Ingiliz deniz subaylarinin egitim gordugu okuldur EkonomiLondra ulke ekonomisinin 22 sini olusturur Finans sektoru ulke ekonomisinin 6 9 unu olusturur South Kensington da ortalama apartman Nisan 2021 de 3 756 392 5 146 257 US idi Kisi basina 46 344 US duzeyine karsilik gelen soz konusu milli gelir duzeyi ile dunyanin en mureffeh ulkelerinden biri olan Birlesik Krallik 2 64 trilyon dolarlik GSYIH si ile dunyanin 5 buyuk ekonomisidir Birlesik Krallik ta Dogu Anglia haricindeki arazilerin engebeli olmasi buyuk olcekli genis tarimsal uretime izin vermemektedir Bu yuzden 2021 de tarim ekonominin sadece 0 59 unu olusturmustur Ekonominin 17 83 unu endustri 70 90 ini ise hizmet sektoru olusturmaktadir Hizmet sektoru Londra ve Ingiltere nin guneydogusunda yogunlasmistir 2020 deki Kuresel Finans Merkezleri Endeksi nde New York City nin ardindan dunyadaki 2 buyuk finans merkezi olan Londra GSYIH nin 22 sinden fazlasini olusturup Birlesik Krallik in geri kalanindan Ulkedeki gelir duzeyi en dusuk olan bolgeler ise ekonomisi komur celik ve gemi insa gibi agir sanayiye dayanan ve bu sektorlerde yasanan gerileme nedeniyle olumsuz etkilenmis olan Kuzey Irlanda Galler ve Ingiltere nin kuzeybatisidir Dunyanin 10 en fazla ihracat ve 5 en fazla ithalat yapan Birlesik Krallik dis ticaret acigini Kamu ve borc stogu ile karsilar Kamu borc stokunun GSYIH ya orani yuksektir 2021 de Ingiltere nin ABD den sonra dunyanin en yuksek ikinci dis borcu olan 9 8 trilyon dolar dis borcu var Ulke Insani Gelismislik Endeksine gore dunyada 189 ulke arasinda 15 siradadir gore ise Ingiltere dunyada 180 ulke arasinda 7 siradadir Kuresel rekabetcilik acisindan dunyadaki 141 ulke arasinda 9 siradadir Is yapma kolayligi acisindan Ingiltere dunyada 190 ulke arasinda 8 siradadir Ingiltere dunya kiyi ruzgar enerjisi kapasitesi acisindan birinci sirada yer alsa da ulkede uretilen elektrigin ucte ikisi komur ve dogal gazdan saglanmaktadir Birlesik Krallik zengin petrol dogal gaz ve komur disindaki mineral kaynaklari ise son derece sinirlidir EIA verilerine gore 2019 yilinda 3 milyar varil sahip olan Ingiltere ham petrol rezervleri bakimindan 69 ulke arasinda siradadir 2018 yilinda 1 milyon varil gun luk ham ile 126 ulke arasinda 1 pay ile siradadir 2019 yilinda 6 trilyon feet3 sahip Ingiltere 92 ulke arasinda siradadir 2015 yilinda 2 trilyon feet3 lik ile 97 ulke arasinda 1 pay ile siradadir Bilim ve teknoloji Oxford Universitesi ne bagli olan Pitt Rivers Muzesi Birlesik Krallik ta onemli bir bilim muzesidir Gunumuzde gelismis bir bilim ve teknoloji merkezi olan Birlesik Krallik ta Nature British Medical Journal ve The Lancet gibi onemli bilimsel yayin kuruluslari bulunmaktadir Tarihsel olarak 17 yuzyildan itibaren bilimsel devrimin onde gelen merkezi olan Birlesik Krallik 18 yuzyildan itibaren Sanayi Devrimi ne onculuk etti Birlesik Krallik bilim insanlarinin arasinda hareket yasalari ve yercekiminin aydinlanmasi yasalariyla taninan Isaac Newton dogal secilim ve evrim teorisiyle taninan Charles Darwin elektromanyetik teoriyi formule eden James Clerk Maxwell hidrojeni kesfreden Henry Cavendish tarafindan penisilini bulan Alexander Fleming ve daha yakin zamanda DNA nin yapisini kesfreden Francis Crick ve kozmoloji kuantum kutlecekimi ve kara deliklerin arastirilmasi alanlarinda buyuk teoriler gelistiren Stephen Hawking one cikar Diger unlu Ingiliz muhendisleri ve mucitleri arasinda James Watt George Stephenson Richard Arkwright ve Isambard Kingdom Brunel bulunmaktadir Birlesik Krallik ta gelistirilen yeni teknolojilerin arasinda ise Richard Trevithick ve tarafindan gelistirilen buharli lokomotif Michael Faraday tarafindan gelistirilen elektrik motoru Charles Babbage tarafindan tasarlanan ilk bilgisayar ve Charles Wheatstone tarafindan gelistirilen elektrikli telgraf Joseph Swan tarafindan gelistirilen ampul Alexander Graham Bell tarafindan gelistirilen ilk pratik telefon John Logie Baird ve digerleri tarafindan gelistirilen televizyon sistemi Frank Whittle tarafindan gelistirilen jet motoru Alan Turing tarafindan gelistirilen modern bilgisayar ve Tim Berners Lee tarafindan gelistirilen World Wide Web one cikar Ulasim Bir radyal yol agi toplam 46 904 km ana yol 3 497 km otoyol ve 344 000 km asfalt yoldan olusur Londra yi cevreleyen M25 dunyanin en buyuk ve en islek yan gecididir 2009 da Buyuk Britanya da toplam 34 milyon ruhsatli arac vardi Birlesik Krallik taki demiryolu agi dunyadaki bu turden en eski agdir Sistem Londra dan ulkenin geri kalanina yayilan bes yuksek hizli ana hattan Bati Kiyisi Dogu Kiyisi Midland Buyuk Bati ve Buyuk Dogu olusur ve bolgesel demiryolu hatlari ve ana hatlardaki yogun banliyo aglari ile zenginlestirilir High Speed 1 operasyonel olarak agin geri kalanindan ayridir Dunyanin ilk buharla calisan yolcu demiryolu 1825 te acilan Stockton ve Darlington Demiryollari idi Bes yildan kisa bir sure sonra dunyanin ilk sehirlerarasi demiryolu Liverpool ve Manchester Demiryollari George Stephenson tarafindan tasarlandi Ag Viktorya doneminde yuzlerce ayri sirketten olusan bir patchwork olarak hizla buyudu Birlesik Krallik Buyuk Britanya da 16 209 km ve Kuzey Irlanda da 304 km demiryolu agina sahiptir Kuzey Irlanda daki demiryollari devlete ait Translink in bir yan kurulusu olan NI Demiryollari tarafindan isletilmektedir Ingiltere de Ingiliz Demiryollari agi 1994 ile 1997 yillari arasinda ozellestirildi ve bunu yolcu sayilarinda hizli bir artis izledi Ingiltere kullanim yogunlugunu hizmet kalitesini ve guvenligi degerlendiren 2017 Avrupa Demiryolu Performans Endeksi nde ulusal Avrupa rayli sistemleri arasinda sekizinci sirada yer aldi HS2 Londra Midlands Kuzey ve Iskocya yi birbirine baglayan ve Ingiltere nin en buyuk 10 sehrinden sekizi dahil olmak uzere 25 ten fazla istasyona hizmet veren ve yaklasik 30 milyonu birbirine baglayan yapim asamasinda olan yeni bir yuksek hizli demiryoludur 2022 de acilan Crossrail 15 milyar sterlinlik ongorulen maliyetiyle Avrupa nin en buyuk insaat projesiydi Buyuk Britanya Demiryollari 2023 ten itibaren Buyuk Britanya daki demiryolu tasimaciligini denetleyecek olan devlete ait planli bir kamu kurulusudur 2014 te Birlesik Krallik ta 2 4 milyari Londra da olmak uzere 5 2 milyar otobus yolculugu gerceklestirildi Kirmizi cift katli otobus Ingiltere nin uluslararasi alanda taninan bir simgesi olarak populer kulture girdi Londra otobus agi hafta ici her gun 6 800 den fazla tarifeli seferle 700 den fazla farkli guzergahta yaklasik alti milyon yolcu tasiyarak onu dunyanin en kapsamli ve Avrupa nin en genis otobus sistemlerinden biri haline getirerek kapsamlidir Ekim 2009 dan Eylul 2010 a kadar Birlesik Krallik havalimanlari toplam 211 4 milyon yolcuya hizmet verdi O donemde en buyuk uc havalimani Londra Heathrow Havalimani 65 6 milyon yolcu Gatwick Havalimani 31 5 milyon yolcu ve Londra Stansted Havalimani 18 9 milyon yolcu idi Baskentin 24 km batisinda bulunan Londra Heathrow Havalimani uluslararasi yolcu trafigi bakimindan dunyada 1 siradadir ve Birlesik Krallik bayrak tasiyicisi British Airways ile Virgin Atlantic in merkezidir Enerji 2006 da Birlesik Krallik dunyanin dokuzuncu en buyuk enerji tuketicisi ve 15 inci en buyuk ureticisiydi Birlesik Krallik alti petrol ve gaz super buyuklerinden ikisi BP ve Shell dahil olmak uzere bircok buyuk enerji sirketine ev sahipligi yapmaktadir 2013 yilinda Birlesik Krallik gunde 914 bin varil varil gun petrol uretti ve 1 507 bin varil gun tuketti Uretim su anda dususte ve Birlesik Krallik 2005 ten beri net bir petrol ithalatcisidir 2010 da Birlesik Krallik yaklasik 3 1 milyar varil kanitlanmis ham petrol rezervine sahipti bu sayi ile Birlesik Krallik AB uye devletleri arasinda en yuksek sayiya sahiptir 2009 da Ingiltere dunyanin 13 en buyuk dogal gaz ureticisi ve AB nin en buyuk ureticisiydi Uretim su anda dususte ve Birlesik Krallik 2004 ten beri net bir dogal gaz ithalatcisi Komur uretimi 19 ve 20 yuzyillarda Ingiltere ekonomisinde onemli bir rol oynadi 1970 lerin ortalarinda yilda 130 milyon ton komur uretildi ve 1980 lerin basina kadar 100 milyon tonun altina dusmedi 1980 ler ve 1990 lar boyunca endustri onemli olcude kuculdu 2011 yilinda Birlesik Krallik 18 3 milyon ton komur uretti 2005 yilinda 171 milyon ton kanitlanmis geri kazanilabilir komur rezervine sahipti Birlesik Krallik Komur Otoritesi yer alti komur gazlastirma UCG veya fracking yoluyla 7 milyar ton ile 16 milyar ton arasinda komur uretme potansiyeli oldugunu belirtti ve Ingiltere nin mevcut komur tuketimine dayali olarak bu tur rezervlerin 200 ila 400 yil surebilecegini belirtti Su tablasina giren kimyasallar ve evlere zarar veren kucuk depremler konusunda cevresel ve sosyal kaygilar dile getirildi 1990 larin sonlarinda nukleer santraller Birlesik Krallik taki toplam yillik elektrik uretiminin yaklasik yuzde 25 ine katkida bulunuyordu ancak eski santraller kapatildigi ve eskimeyle ilgili sorunlar tesis mevcudiyetini etkiledigi icin bu oran kademeli olarak azaldi 2012 de Birlesik Krallik normalde elektriginin yaklasik yuzde 19 unu ureten 16 reaktore sahipti Reaktorlerden biri haric tumu 2023 yilina kadar emekliye ayrilacak Almanya ve Japonya nin aksine Ingiltere yaklasik 2018 den itibaren yeni nesil nukleer santraller insa etmeyi planliyor Tum yenilenebilir elektrik kaynaklarinin toplami 2019 un ucuncu ceyreginde Birlesik Krallik ta uretilen elektrigin yuzde 38 9 unu sagladi ve 28 8TWh elektrik uretti Birlesik Krallik ruzgar enerjisi icin Avrupa nin en iyi bolgelerinden biridir ve ruzgar enerjisi uretimi en hizli buyuyen arzidir 2019 da Birlesik Krallik in toplam elektriginin neredeyse yuzde 20 sini uretti Su temini ve sanitasyon Birlesik Krallik ta iyilestirilmis su temini ve sanitasyona erisim evrenseldir Hanelerin yuzde 96 7 sinin kanalizasyon sebekesine bagli oldugu tahmin ediliyor Cevre Ajansi na gore Birlesik Krallik ta umumi su temini icin cekilen toplam su 2007 de gunde 16 406 megalitre idi Ingiltere ve Galler de su ve kanalizasyon hizmetleri 10 ozel bolgesel su ve kanalizasyon sirketi ve 13 cogunlukla daha kucuk ozel sadece su sirketi tarafindan saglanmaktadir Iskocya da su ve kanalizasyon hizmetleri tek bir kamu sirketi olan Scottish Water tarafindan saglanmaktadir Kuzey Irlanda da su ve kanalizasyon hizmetleri de tek bir kamu kurulusu olan Northern Ireland Water tarafindan saglanmaktadir DemografiBirlesik Krallik in demografik bilgileri her 10 yilda bir duzenlenen dayanir gore Birlesik Krallik in toplam nufusu 63 181 775 idi Avrupa da Rusya Almanya ve Fransa da sonra Avrupa nin dorduncu buyuk nufusa sahip olan Birlesik Krallik dunyanin 22 en buyugudur Nufus ozellikle Londra ve Ingiltere nin guneydogusunda yogunlasmistir 1948 den bu yana Afrika Karayipler ve Guney Asya dan onemli miktarda goc ile birlikte nufus yapisinda onemli degisiklikler yasanan Birlesik Krallik ta nufusunun yuzde 87 2 si 2011 de kendilerini beyaz olarak tanimladi Diller Ingilizce Iskocca Galce Iskoc Galcesi Birlesik Krallik in fiilen resmi dili ayni zamanda nufusun 95 inin anadili olan Ingilizcedir Nufusun yaklasik 19 u ise ana dil olarak Galce konusmaktadir Irlandaca ve Iskoc Galcesini ana dil olarak konusanlarin orani da 1 den fazladir bunun yani sira Ingiltere ye goc edenler tarafindan Lehce 546 000 kisi Pencapca Urduca Bengalce Hintce ve Guceratca ana dil olarak konusulur Ayrica Birlesik Krallik ta konusulan Kernevekce Iskocca ve tehlike altindadir Ingiltere de ogrencilerin 14 yasina kadar ikinci bir dil ogrenmeleri zorunludur Fransizca ve Almanca Ingiltere ve Iskocya da en yaygin olarak ogretilen iki ikinci dildir Galler deki tum ogrencilere 16 yasina kadar ikinci dil olarak Galce ogretilir ya da birinci dil olarak Galce ogretilir Din 2011 nufus sayimina gore Birlesik Krallik ta din Hristiyanlik 59 5 Dinsizlik 25 7 Islam 4 4 Hinduizm 1 3 Sihizm 0 7 Yahudilik 0 4 Budizm 0 4 Ingiltere Kilisesi Church of England Ingiltere de yerlesik kilisedir Birlesik Krallik Parlamentosu nda bir temsili vardir ve Ingiliz hukumdari onun Yuksek Valisidir Iskocya da Church of Scotland Iskocca Cermen dili The Scots Kirk ulusal kilise olarak taninir Devlet kontrolune tabi degildir ve Ingiliz hukumdari tahta ciktiginda Protestan Dinini ve Presbiteryen Kilisesi Hukumetini surdurmek ve korumak icin yemin etmesi gereken siradan bir uyedir 1920 de feshedildi ve 1870 te Irlanda nin bolunmesinden once feshedildiginden Kuzey Irlanda da gunumuzde yerlesik bir kilise yoktur Ingiltere tarihinde gorulen din anlasmazliklari ve bolunmeler ve ozellikle ile beraber yuzunden halk arasinda cesitli Hristiyan mezhep ve tarikatlari gelismisse de hakim olan inanc Protestanligin Anglikan koludur Hristiyanligin bicimleri su anda Birlesik Krallik olan bolgede 1400 yildan fazla bir suredir dini yasama egemen olmustur 20 yuzyilin ortalarindan bu yana duzenli kiliseye katilim carpici bir sekilde duserken goc ve demografik degisim diger inanclarin ozellikle de Islam in gelismesine katkida bulunmustur Bu bazi yorumcularin Gunumuzde Birlesik Krallik cok inancli sekulerlesmis ya da Hristiyanlik sonrasi bir toplumdur 2011 nufus sayimina gore Birlesik Krallik in nufusunun yaklasik 59 5 i Hristiyan 4 4 u Musluman 1 3 u Hindu 2 si ise diger dinlere mensuptur Dini inanci olmayanlarin orani 25 7 iken dini dusuncesini belirtmeyenlerin orani da 7 2 dir 2018 verilerine gore Hristiyanlarin yuzde 62 sinin Anglikan yuzde 13 5 inin Katolik yuzde 6 sinin Presbiteryen ve yuzde 3 4 unun Metodist oldugu tahmin edilmektedir Woking deki Hampshire in Odiham koyundeki Wells deki Londra dakiGoc Birlesik Krallik art arda gelen goc dalgalari yasamistir O zamanlar Birlesik Krallik in bir parcasi olan Irlanda daki Buyuk Kitlik belki bir milyon insanin Buyuk Britanya ya goc etmesiyle sonuclandi 19 yuzyil boyunca Ingiltere ve Galler de 28 644 Alman gocmenden olusan kucuk bir nufus olustu Londra bu nufusun yaklasik yarisini elinde tutuyordu ve Manchester Bradford ve baska yerlerde baska kucuk topluluklar vardi Alman gocmen toplulugu Rus Yahudilerinden sonra ikinci olan 1891 yilina kadar en buyuk gruptu 1881 den sonra Rus Yahudileri siddetli zulumlere maruz kaldi ve 1914 e kadar yaklasik 2 000 000 kisi Rus Imparatorlugu nu terk etti Yaklasik 120 000 kisi Britanya ya kalici olarak yerlesti ve Britanya Adalari disindan en buyuk etnik azinlik haline geldi bu nufus 1938 de 370 000 e yukseldi II Dunya Savasi nin sonunda Polonya ya donemeyen 120 000 den fazla Polonyali gazi kalici olarak Birlesik Krallik ta kaldi Ikinci Dunya Savasi ndan sonra bircok insan imparatorlugun bir mirasi olarak veya isgucu kitligi nedeniyle Karayipler ve Hint Yarimadasi ndaki kolonilerden ve eski kolonilerden goc etti 1841 de Ingiltere ve Galler nufusunun yuzde 0 25 iyabanci bir ulkede dogmus 1901 de 1 5 e 1931 de 2 6 ya ve 1951 de 4 4 e yukselmistir 2014 te net goc artisi 318 000 oldu Goc 2013 teki 526 000 den 641 000 e yukselirken bir yildan fazla bir sure icin ayrilan gocmenlerin sayisi 323 000 oldu Son zamanlardaki bir goc egilimi A8 ulkeleri olarak bilinen Dogu Avrupa daki yeni AB uye devletlerinden iscilerin gelisi olmustur 2011 de yeni AB uye devletlerinin vatandaslari gocmenlerin yuzde 13 unu olusturuyordu Birlesik Krallik Ocak 2007 de AB ye katilan Romanya ve Bulgaristan vatandaslarina gecici kisitlamalar uyguladi Esitlik ve Insan Haklari Komisyonu icin Goc Politikasi Enstitusu tarafindan yurutulen arastirma Mayis 2004 ile Eylul 2009 arasinda cogu Polonyali olmak uzere 1 5 milyon iscinin yeni AB uye ulkelerinden Birlesik Krallik a goc ettigini one suruyor Bircogu daha sonra eve dondu ve Birlesik Krallik taki yeni uye devletlerin vatandaslarinin sayisinda net bir artisla sonuclandi Birlesik Krallik ta 2000 lerin sonundaki durgunluk Polonyalilarin Birlesik Krallik a goc etmesi icin ekonomik tesviki azaltti gocu gecici ve dongusel hale getirdi Birlesik Krallik ta yabanci uyruklu insanlarin orani diger bircok Avrupa ulkesinin biraz altinda kaliyor 1991 ile 2001 arasindaki nufus artisinin yaklasik yarisini gocmenlerin gelisleri ve Birlesik Krallik ta dogan cocuklari olusturdugundan goc simdi artan bir nufusa katkida bulunuyor 2015 te yayinlanan resmi istatistiklere gore net gocun 2009 dan 2010 a yuzde 21 artarak 239 000 e ciktigini bildirdi 2013 yilinda yaklasik 208 000 yabanci uyruklu 1962 den bu yana en yuksek sayi olan Ingiliz vatandasi olarak vatandasliga alindi Bu rakam 2014 te yaklasik 125 800 e dustu 2009 ile 2013 arasinda yillik verilen ortalama Ingiliz vatandasligi 195 800 idi 2014 yilinda vatandasliga alinanlarin en yaygin onceki uyruklari Hindistan Pakistan Filipinler Nijerya Banglades Nepal Cin Guney Afrika Polonya ve Somali idi Birlesik Krallik ta kalici ikamet izni veren ancak vatandaslik saglamayan yerlesim hibelerinin toplam sayisi 2013 te yaklasik 154 700 idi ve onceki iki yildan daha yuksekti 2008 de Ingiliz Hukumeti Iskoc Hukumeti nin Yeni Yetenek Girisimi de dahil olmak uzere eski planlarin yerini almak uzere Avrupa Ekonomik Alani disindan goc icin puana dayali bir gocmenlik sistemi baslatti Haziran 2010 da Nisan 2011 de kalici bir ust sinir getirilmeden once basvurulari caydirmak amaciyla AB disindan goce gecici bir sinir getirildi Goc 19 yuzyilda Ingiliz toplumunun onemli bir ozelligiydi 1815 ile 1930 arasinda Ingiltere den yaklasik 11 4 milyon ve Irlanda dan 7 3 milyon insan goc etti Tahminler 20 yuzyilin sonunda yaklasik 300 milyon Ingiliz ve Irlanda kokenli insanin kalici olarak dunya capinda yerlestigini gosteriyor Bugun en az 5 5 milyon Birlesik Krallik dogumlu insan yurt disinda yasiyor en cok yasadiklari yerler ise ozellikle Avustralya Ispanya Amerika Birlesik Devletleri ve Kanada dir Egitim Londra UniversitesiOxford Universitesi All Souls CollegeEdinburgh Universitesi Birlesik Krallik ta egitim her ulkenin ayri bir egitim sistemine sahip oldugu devredilmis bir konudur Ingiltere de evrensel olarak ucretsiz devlet egitimi 1870 ile 1944 yillari arasinda parca parca uygulanmaya baslandi Iskocya da ise zorunlu egitim icin ilk kez 1496 da yasa cikardi Birlesik Krallik ta 5 ila 16 yas arasinda egitim zorunludur Ogrencilerin 93 u devlet okullarinda ucretsiz egitim gorurler Devlet okullari secici dilbilgisi okullari grammar school ya da secici olmayan kapsamli okullara comprehensive school ayrilir Ingiltere de ayrica bagimsiz okullar independent school bazilari kendilerine public school olarak adlandirilir ve evde egitim gelenegi vardir Ingiltere deki butun devlet okullarinda National Curriculum uygulanir Akademi ve ozel okullar Milli Mufredat i takip etmek zorunda degildirler Ingiltere de 130 civarinda universitenin her biri ogrenci kabul politikasini kendi belirler Genelde aranan kriter GCE A level sertifikasidir Universiteleri dunya siralamasinda ust siradadir Unlu okullari arasinda Dunya universitelerinin akademik siralamasinda 3 olan Cambridge Universitesi 7 olan Oxford Universitesi 17 olan University College London ve 38 olan Edinburgh Universitesi King s College London ve Londra Universitesi bulunmaktadir Yuksekogretim sistemi on lisans undergraduate lisans graduate ve lisansustu doktora master postgraduate seklinde ayrilmaktadir Lisans ogretimi normal olarak uc yil devam etmektedir Yuksek lisans programlari ise cogunlukla 12 ayliktir Doktora ise en az uc yil surmektedir Bir hukumet komisyonunun 2014 teki raporu ozel egitimli kisilerin Birlesik Krallik taki genel nufusun yuzde 7 sini olusturdugunu ancak en ust duzey mesleklerin cok daha buyuk yuzdelerini olusturdugunu alinti yapilan en uc vakanin kidemli yargiclarin yuzde 71 ini olusturdugunu ortaya koydu Galler Hukumeti Egitim Bakani Galler deki egitimden sorumludur Onemli sayida Galli ogrenci ya tamamen ya da buyuk olcude Gal dilinde egitim gormektedir Galce dersleri 16 yasina kadar herkes icin zorunludur Saglik daki Bedlam timarhane olarak da bilinen 13 yuzyildan beri ruh ve sinir hastanesi olarak kullanilmistir Birlesik Krallik ta saglik hizmetleri 1948 de olusturulan ne National Health Services NHS dayalidir Kamu saglik hizmetleri odeme kabiliyetine bakilmaksizin Birlesik Krallik ta daimi ikamet eden herkese vatandas ya da kalici oturma izni olan kimselere saglanir ve genel vergilendirmeden odenerek cogunlukla ihtiyac aninda ucretsizdir Ulusal Saglik Sistemi devletin saglik ve egitim hizmetlerini karsilamasi gerektigi gorusunu 1942 de Beveridge Raporu nda ortaya koyan in girisimi yuzunden Beveridge temelli saglik modeli olarak adlandirilir Saglik hizmetlerinin buyuk bir kismi sorumlulugu 1919 da kurulan na Department of Health and Social Care DHSC aittir Bununla birlikte Thatcher hukumeti doneminden baslayarak ozel sektor kuruluslari da saglik hizmet sunumuna katilim gostermektedir politik iktidarlarin kendine has politikalariyla zaman icerisinde degisim yasamistir 1950 1960 li yillarda tamamen kamu tarafindan guclu olan sendikalar tarafindan kotulesmis ve ozellikle bekleme sureleri epey uzamistir 1979 da Margaret Thatcher in Muhafazakar hukumetinin reformlariyla vatandaslarin uzun bekleme listelerine dayanarak istedikleri takdirde almalarina izin verilmis ve yeni denetim rejimleri uygulamaya konulmustur Thatcher 1985 yilinda ABD li ekonomist i getirerek saglik hizmetinde rekabeti arttiran politikalar izlemistir Piyasa gucleriyle artan rekabet sayesinde vergiler hizla dusmus ve den daha uygun maliyet saglayabilen ve kar amaci guden sirketler sisteme dahil olmus ve bekleme surelerinde ortalama 70 e yakin kazanimlar yasanmistir KulturYazarlar Dunyanin en sevilen kurgusal karakterlerinden ve unlu yazarlarindan bazilarina ev sahipligi yapan Birlesik Krallik Agatha Christie J K Rowling J R Tolkien ve Ian McEwan gibi cok satan yazarlara ev sahipligi yapmistir Britanya edibiyatinda one cikan yazarlar arasinda Orta Cag dan Geoffrey Chaucer roman turunde Alexander Pope Charles Dickens Daniel Defoe Geoffrey Chaucer Jane Austen Elizabeth Gaskell Charlotte Bronte Emily Bronte siirde Lord Byron George Eliot John Keats John Milton Samuel Johnson Samuel Taylor Coleridge Jonathan Swift William Blake William Wordsworth ve John Keats felsefede Mary Wollstonecraft Jeremy Bentham John Locke Thomas Hobbes David Hume Ludwig Wittgenstein Francis Bacon George Berkeley Adam Smith John Stuart Mill ve Bertrand Russell psikoanalizde Donald Winnicott Melanie Klein Anna Freud ve hukukta ve ekonomide John Maynard Keynes John Hicks Arthur Cecil Pigou Thomas Robert Malthus ve Friedrich Hayek one cikar Charlotte Bronte Emily Bronte Virginia Woolf Shakespeare William Blake Percy Shelley John Keats George Eliot John Milton Mary Wollstonecraft Jeremy Bentham John Locke Thomas Hobbes David Hume Melanie KleinMuzik Londra daki Royal Albert Hall ulkenin en unlu konser salonlarindan biridir Bhangra dan Britpop a prog dan punk a ve metalden grime a Ingiliz sanatcilar cesitli bir muzik sahnesi yarattilar Birlesik Krallik tan ve ondan once gelen ulkelerden onemli klasik muzik bestecileri arasinda William Byrd Henry Purcell Gustav Holst Ralph Vaughan Williams ve George Frideric Handel yer alir Britten modern Ingiliz operasinin oncusu Sir Harrison Birtwistle yasayan en onemli bestecilerden biridir Ingiltere ayrica BBC Senfoni Orkestrasi ve gibi dunyaca unlu senfonik orkestralara ve korolara da ev sahipligi yapmaktadir Onemli sefler arasinda Sir Simon Rattle Sir ve Sir bulunmaktadir Onemli film muzigi bestecilerinden bazilari John Barry Clint Mansell Mike Oldfield ve Harry Gregson Williams dir Andrew Lloyd Webber ise uretken bir muzikal tiyatro bestecisidir a gore pop muzik terimi Ingiltere de 1950 lerin ortalarinda rock and roll un yeni genclik muzigi ile kaynasmasini tanimlamak icin ortaya cikti Sonraki yillarda Britanya hard rock art rock Heavy metal Space metal glam rock new wave Gotik rock ve ska punk in gelisiminde genis olcude rol aldi Rock muzigin yani sira Ingiliz sanatcilar dubstep i yaratti Beatles 1 milyardan fazla uluslararasi satis hacmine sahiptir ve populer muzik tarihindeki en cok satan gruptur Son 50 yilda populer muzigi etkilemis olan diger onde gelen Ingiliz yazarlar arasinda tumu dunya capinda 200 milyon ya da daha fazla rekor satisina sahip olan The Rolling Stones Pink Floyd Queen Led Zeppelin Bee Gees ve Elton John bulunmaktadir Uluslararasi basariya sahip olan daha yeni Ingiliz muzik gruplari arasinda George Michael Oasis Spice Girls Radiohead Coldplay Arctic Monkeys Robbie Williams Amy Winehouse Adele Ed Sheeran One Direction ve Harry Styles yer alir Gorsel sanatlar National Gallery deki y 1395 The Blue Boy Gainsborough Birlesik Krallik ta tarihi olarak etkili olan Puritenler in resme karsi cikmasi nedeniyle Ingiliz gorsel sanatlari gec gelismistir Baslica Ingiliz sanatcilar sunlardir Romantikler den John Constable J M W Turner John Ruskin William Blake ve On Raffaelocular dan William Holman Hunt John Everett Millais Dante Gabriel Rossetti Ford Madox Brown ve Arthur Hughes portre ressamlari ve peyzaj sanatcilari Thomas Gainsborough ve Aksiyon resminin oncusu ve Arts and Crafts akiminin oncusu William Morris figuratif ressam Francis Bacon Pop sanatcilari Allen Jones David Hockney Eduardo Luigi Paolozzi ve Richard Hamilton Genc Ingiliz Sanatcilar ile iliskilendirilen Damien Hirst Rachel Whiteread Tracey Emin Steve McQueen ve Ingiliz gorsel sanatinin daha iyi bilinen uyeleri arasindadir Arts and Crafts akiminin oncusu William Morris in tasarladigi mimari icin bir devrim niteligindeydi Birlesik Krallik taki onemli sanat galerileri arasinda Rubens Velazquez Monet ve Van Gogh gibi ustalarin dunyanin en unlu tablolarindan bazilarina ev sahipligi yapan National Gallery Ulusal Portre Galerisi J M W Turner in karamsar tablolarina ev sahipligi yapan Tate Britain ve 20 ve 21 yuzyilin en onemli sanatcilarindan Pablo Picasso Salvador Dali Mark Rothko nun tablo ve heykellerini iceren ve Birlesik Krallik taki en cok ziyaret edilen sanat galerisi olan Tate Modern bulunmaktadir Londra disindaki sanat muzelerinin arasinda dunyanin en iyi On Raffaelocu koleksiyonuna ev sahipligi yapan buyuk bir 20 yuzyil Ingiliz sanat koleksiyonu olan Liverpool daki Glasgow da ve nin en iyi eserlerine ev sahipligi yapan Kelvingrove Sanat Galerisi ve Muzesi ve Manchester daki one cikar Medya Londra daki Broadcasting House BBC nin merkezi dunyanin en eski ve en buyuk yayincisidir Olum Korkusu ve Gizli Teskilat i yonetmesiyle taninan Alfred Hitchcock ve Arabistanli Lawrence ve Kwai Koprusu nu yonetmesiyle taninan David Lean tum zamanlarin en elestirmenlerce begenilenleri arasindadir Dis BaglantilarBirlesik Krallik Resmi Internet Sitesi 20 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Notlar Ingilizce United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland Galce Teyrnas Unedig Prydain Fawr a Gogledd Iwerddon Irlandaca Riocht Aontaithe na Breataine Moire agus Thuaisceart Eireann Iskocca Cermen dili Unitit Kinrick o Great Breetain an Northren Irland Iskocca Kelt dili Rioghachd Aonaichte Bhreatainn Mhoir agus Eireann a Tuath Kernevekce Rywvaneth Unys Breten Veur ha Kledhbarth IwerdhonKaynakca Welsh Language Act 1993 Office of Public Sector Information 7 Ocak 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Eylul 2007 Gaelic Language Scotland Act 2005 Office of Public Sector Information 7 Eylul 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Mart 2007 European Charter for Regional or Minority Languages Scottish Executive 18 Temmuz 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Agustos 2007 PDF United Nations Statistics Division 2012 26 Temmuz 2018 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 9 Agustos 2015 U K Population 2023 Worldometers worldometers info 27 Temmuz 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Eylul 2023 2011 UK censuses Office for National Statistics 31 Ocak 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Aralik 2012 a b c d e Uluslararasi Para Fonu 2023 GYSIH Tahminleri Dunya Ekonomi Tahmini Uluslararasi Para Fonu 10 Ekim 2023 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link ec europa eu Eurostat 8 Nisan 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Haziran 2020 a b Human Development Report 2023 2024 PDF Ingilizce Birlesmis Milletler Kalkinma Programi 13 Mart 2024 13 Mart 2024 tarihinde kaynagindan PDF a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj Nijman Jan 2020 Geography Realms Regions and Concepts 20 bas Wiley ISBN 978 1119607410 a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa Wright 2020 a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab Loughlin 2013 Ferguson 2004 a b c d e f Aves 2020 a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u Cannon 2002 a b Cunliffe 2003 Wilson 2002 a b c d e f Guy 2013 Guy 2013 amp 99 100 129 a b c d e f g h i Jackson 2013 a b Ave 2020 Morrill 2000 a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah Brown 2018 a b Porter 1998 a b c d e f g h i j Harvie 2005 a b c d e f g Morgan 2000 Ingiltere ve Birinci Dunya Savasi Turner 1988 s 22 35 ISBN 978 0 04 445109 9 a b Birinci Dunya Savasi Tarihi Cilt 3 Westwell I Cove D Marshall Cavendish 2002 s 698 705 Ingiltere ve Birinci Dunya Savasi Abingdon Routledge Turner J 1988 s 41 Ofcom Ingilizce 15 Haziran 2020 4 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Ocak 2023 SR amp O 1921 No 533 3 Mayis 1921 cain ulster ac uk 23 Mayis 2006 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Ocak 2023 Britanya da Kapitalizm Kultur ve Gerileme 1750 1990 Rubinstein WD Abingdon Routledge 2004 s 11 ISBN 978 0 415 03719 8 a b Edgerton David Britain s War Machine Ingilizce 3 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Ocak 2023 Doenecke Justus D Stoler Mark A 2005 Debating Franklin D Roosevelt s Foreign Policies 1933 1945 Ingilizce Rowman amp Littlefield ISBN 978 0 8476 9416 7 3 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Ocak 2023 web archive org 25 Ocak 2018 24 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Ocak 2023 Britain to make its final payment on World War II loan from U S Business International Herald Tribune The New York Times Ingilizce 28 Aralik 2006 ISSN 0362 4331 20 Agustos 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Ocak 2023 Isci Partisi kapsamindaki fikirler ve politikalar 1945 1951 Yeni bir Britanya Insa Etmek Martin Francis Manchester Universitesi Yayinlari s 225 233 ISBN 978 0 7190 4833 3 Lee Stephen J 1996 Aspects of British political history 1914 1995 Library Genesis London New York Routledge ISBN 978 0 415 13102 5 Larres Klaus 12 Mart 2009 A Companion to Europe Since 1945 Ingilizce Wiley ISBN 978 1 4443 0861 7 3 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Ocak 2023 web archive org 6 Mayis 2013 6 Mayis 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Ocak 2023 PDF web archive org 16 Eylul 2018 2 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 3 Ocak 2023 Julios Dr Christina 28 Aralik 2012 Contemporary British Identity English Language Migrants and Public Discourse Ingilizce Ashgate Publishing Ltd ISBN 978 1 4094 9121 7 3 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Ocak 2023 1945 ten beri Ingiliz siyaseti Peter Dorey Oxford Blackwell s 164 223 ISBN 978 0 631 19075 2 www pearson com Ingilizce 15 Haziran 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Ocak 2023 Birligi Yeniden Duzenlemek Birlesik Krallik ta Yetki Devri ve Anayasal Degisiklik Michael Keating Publius Federalizm Dergisi 28 1 1998 s 217 234 The Independent Ingilizce 5 Temmuz 2016 4 Temmuz 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Ocak 2023 Military action alone will not save Libya Financial Times Ghostarchive ghostarchive org 10 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Ocak 2023 United Kingdom country profile BBC News Ingilizce 10 Mayis 2012 3 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Ocak 2023 www bbc co uk 18 Eylul 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Ocak 2023 Witte Griff Adam Karla Balz Dan 24 Haziran 2016 In stunning decision Britain votes to leave the E U Washington Post Ingilizce ISSN 0190 8286 30 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Ocak 2023 coronavirus data gov uk Ingilizce 14 Nisan 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Ocak 2023 www ons gov uk 12 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Ocak 2023 Coronavirus UK economy could be among worst hit of leading nations says OECD BBC News Ingilizce 10 Haziran 2020 18 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Ocak 2023 Queen Elizabeth II has died BBC News Ingilizce 8 Eylul 2022 8 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Ocak 2023 King Charles III the new monarch BBC News Ingilizce 8 Eylul 2022 20 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Ocak 2023 a b c d e Aves 2021 a b c d e Middleton 2012 a b c d e Price 2015 England Profile Ingilizce 12 Aralik 2011 15 Nisan 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Ocak 2023 a b c United Kingdom Atlapedia Online www atlapedia com 22 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Ocak 2023 web archive org 21 Haziran 2008 21 Haziran 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Ocak 2023 The complete guide to the Scottish Islands The Independent Ingilizce 31 Mayis 2000 7 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Ocak 2023 Highland Boundary Fault from The Gazetteer for Scotland The Gazetteer for Scotland Ingilizce 16 Haziran 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Ocak 2023 Great Britain s Tallest Mountain Is Taller Blog www ordnancesurvey co uk Ingilizce 21 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Ocak 2023 web archive org 10 Mayis 2012 24 Eylul 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Ocak 2023 Profile Wales Ingilizce 11 Ocak 2012 26 Agustos 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Ocak 2023 web archive org 22 Mayis 2012 22 Mayis 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Ocak 2023 CAIN Background Information on Northern Ireland Society Geography cain ulster ac uk 23 Ekim 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Ocak 2023 a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab Houston 2008 Public services all in one place Directgov 21 Eylul 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Mart 2015 PDF gov uk 11 Ekim 2011 s 21 15 Nisan 2018 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 19 Temmuz 2021 PDF gov uk 11 Ekim 2011 s 7 15 Nisan 2018 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 19 Temmuz 2021 Norton Philip 2020 Governing Britain Parliament Ministers and Our Ambiguous Constitution Manchester University Press s 130 ISBN 9781526145451 a b c d Mulholland 2020 Ave 2020 s 668 Tomlin 2021 s 133 London GDP 2019 Statista Ingilizce 24 Eylul 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Eylul 2021 Shalchi Ali Rhodes Chris Hutton Georgina 24 Eylul 2021 Financial services contribution to the UK economy 21 Eylul 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Eylul 2021 London semi detached dwelling price by borough 2021 Statista Ingilizce 24 Eylul 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Eylul 2021 a b O Neill Aaron Statista Ingilizce 25 Agustos 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Eylul 2021 Rizzo Michael www ons gov uk Office for National Statistics 23 Nisan 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Eylul 2021 a b c Principe 2011 a b c d e f Allen 2017 a b c d e Brock 2016 a b Benton 2008 Blundell 2015 a b c d Dodgson 2018 a b c d Dasgupta 2016 Birlesik Krallik 9 Ocak 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Ocak 2023 Moran Joe 2005 Reading the everyday Library Genesis Milton Park Abingdon Oxon New York Routledge ISBN 978 0 415 31708 5 PDF web archive org 16 Aralik 2010 16 Aralik 2010 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 7 Ocak 2023 PDF web archive org 10 Mart 2016 10 Mart 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 7 Ocak 2023 The 2017 European Railway Performance Index BCG Global Ingilizce 8 Ocak 2021 27 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Ocak 2023 What is HS2 HS2 Ingilizce 19 Subat 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Ocak 2023 Crossrail s tunnelling machines unveiled BBC News Ingilizce 7 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Ocak 2023 Bus statistics GOV UK Ingilizce 28 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Ocak 2023 Quick Loans Online with Same Day Payout Quick Loans Express QuickLoansExpress Ingilizce 7 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Ocak 2023 a b PDF web archive org 4 Mayis 2012 5 Haziran 2012 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 7 Ocak 2023 Heathrow needs a third runway Ingilizce 25 Haziran 2008 31 Ocak 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Ocak 2023 BMI being taken over by Lufthansa Ingilizce 29 Ekim 2008 3 Temmuz 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Ocak 2023 Let the battle begin over black gold www telegraph co uk 3 Temmuz 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Ocak 2023 a b International U S Energy Information Administration EIA www eia gov 4 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Ocak 2023 a b c web archive org 12 Agustos 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Ocak 2023 a b web archive org 16 Nisan 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Ocak 2023 PDF web archive org 4 Ocak 2009 4 Ocak 2009 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 7 Ocak 2023 Expert predicts coal revolution Ingilizce 16 Ekim 2007 26 Agustos 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Ocak 2023 Fracking Concerns over gas extraction regulations BBC News Ingilizce 20 Mart 2012 7 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Ocak 2023 web archive org 14 Subat 2013 14 Subat 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Ocak 2023 Birlesik Krallik Yenilenebilir Enerji Kaynaklari 3 Ceyrek 2019 PDF 7 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 7 Ocak 2023 2019 saw the rise of wind power and the collapse of coal The Independent Ingilizce 9 Ocak 2020 16 Temmuz 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Ocak 2023 web archive org 25 Kasim 2009 25 Kasim 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Ocak 2023 About Northern Ireland Water www niwater com 10 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Ocak 2023 a b c d e f 21 Eylul 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Temmuz 2013 PDF National Records of Scotland 6 Subat 2017 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 29 Eylul 2020 Cia gov 9 Ocak 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Temmuz 2020 a b Houston 2009 2011 Census Office for National Statistics www ons gov uk Office for National Statistics 11 Ekim 2013 28 Temmuz 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Eylul 2021 PDF The National Centre for Social Research 11 Temmuz 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 15 Ocak 2020 Panayi Panikos 1 Temmuz 1996 Germans in Britain Since 1500 Ingilizce Bloomsbury Publishing ISBN 978 0 8264 2038 1 7 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Ocak 2023 Panayi Panikos 1 Temmuz 1996 Germans in Britain Since 1500 Ingilizce Bloomsbury Publishing ISBN 978 0 8264 2038 1 7 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Ocak 2023 a b Green Lord Andrew A summary history of immigration to Britain Migration Watch UK Erisim tarihi 7 Ocak 2023 Goc ve iltica 1900 den gunumuze Gibney Matthew J Hansen Randall 2005 s 630 ISBN 978 1 57607 796 2 BBC News Race news bbc co uk 19 Mart 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Ocak 2023 Goc Nufus ve Etnisite Uluslararasi Perspektifte Birlesik Krallik 21 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Ocak 2023 Migration Statistics Quarterly Report Office for National Statistics www ons gov uk 7 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Ocak 2023 EU Migration to and from the UK Migration Observatory Ingilizce 7 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Ocak 2023 Arsivlenmis kopya webarchive nationalarchives gov uk 12 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Ocak 2023 Home Office shuts the door on Bulgaria and Romania the Guardian Ingilizce 23 Eylul 2007 6 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Ocak 2023 PDF web archive org 7 Aralik 2013 7 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 7 Ocak 2023 Standard Elizabeth Hopkirk Evening 13 Nisan 2012 Packing up for home Poles hit by UK s economic downturn Evening Standard Ingilizce 7 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Ocak 2023 web archive org 9 Haziran 2008 9 Haziran 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Ocak 2023 Immigration and births to non British mothers pushes British Evening Standard Ingilizce 13 Nisan 2012 7 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Ocak 2023 Births in England and Wales Office for National Statistics www ons gov uk Ingilizce 7 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Ocak 2023 UK net migration rises 21 the Guardian Ingilizce 25 Agustos 2011 14 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Ocak 2023 a b PDF web archive org 16 Eylul 2015 16 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 7 Ocak 2023 web archive org 6 Eylul 2015 6 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Ocak 2023 web archive org 16 Temmuz 2011 16 Temmuz 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Ocak 2023 Subscribe to read Financial Times www ft com 23 Agustos 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Ocak 2023 Richards 2004 s 6 7 a b web archive org 28 Agustos 2007 28 Agustos 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Ocak 2023 BBC NEWS Special Reports Brits Abroad news bbc co uk 30 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Ocak 2023 Brits Abroad Country by country Ingilizce 11 Aralik 2006 9 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Ocak 2023 Arnett George 28 Agustos 2014 Elitism in Britain breakdown by profession the Guardian Ingilizce 30 Mart 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Eylul 2021 Scull 2011 Vall Spinosa 1991 a b c d e Berridge 2016 Light 2003 Greengross 1999 Thatcher 1993 Vizard amp Obolenskaya 2015 a b Mooney 2014 Player amp Leys 2008 Peckham 2014 Jakubowski amp Busse 1998 a b c Birch 2009 a b c d e f g h i j k l m n o p q r s Bate 2010 Walters 2005 a b c d e f Craig 2002 Grayling 2001 a b c d e Dasgupta 2007 a b c d Pick 2015 a b Dubber 2018 a b Wacks 2015 Winch 2013 a b c d e f g h i j k l m n o p Sadie 2001 Goldman Vivien 31 Ocak 2012 Local Groove Does Good The Story Of Trip Hop s Rise From Bristol NPR org Ingilizce 9 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Eylul 2021 a b c d e f g h i j k l Corbett 2013 a b c d e f g h i j k l m n o p q Bindman 1985 Kullanilan kaynaklarAbernethy David B 2000 The dynamics of global dominance European overseas empires 1415 1980 New Haven Yale University Press ISBN 978 0300093148 Abraham William J 2019 Methodism a very short introduction 1 bas Oxford Birlesik Krallik Oxford University Press ISBN 978 0198802310 Allen Robert C 2011 Global economic history a very short introduction Oxford Oxford University Press ISBN 978 0199596652 Allen Robert C 2017 The Industrial revolution a very short introduction Oxford Birlesik Krallik Oxford University Press ISBN 978 0198706786 Anderson Colin 2020 Wind turbines theory and practice New York Cambridge University Press ISBN 978 1108478328 Anstey Peter 2013 The Oxford handbook of British philosophy in the seventeenth century Oxford Birlesik Krallik Oxford University Press ISBN 978 0199549993 Bate Jonathan 2010 English literature a very short introduction Oxford Oxford University Press ISBN 978 0199569267 Belich James 2009 Replenishing the earth the settler revolution and the rise of the Anglo world 1783 1939 Oxford Oxford University Press ISBN 978 0199604548 Benton M J 2008 The history of life a very short introduction Oxford Oxford University Press ISBN 978 0199226320 Berridge Virginia 2016 Public health a very short introduction 1 bas Oxford Birlesik Krallik Oxford University Press ISBN 978 0199688463 Bindman David 1985 The Thames and Hudson encyclopaedia of British art New York Oxford University Press ISBN 978 0500234204 Birch Dinah 2009 The Oxford companion to English literature 7 bas Oxford Birlesik Krallik Oxford University Press ISBN 978 0192806871 Birch Dinah 2009 The Oxford companion to English literature 7 bas Oxford Oxford University Press ISBN 978 0192806871 Blair John 2000 The Anglo Saxon age a very short introduction Oxford Oxford University Press ISBN 978 0192854032 Blundell Katherine M 2015 Black holes a very short introduction 1 bas Oxford Birlesik Krallik Oxford University Press ISBN 978 0199602667 Boehmer Elleke 2009 Empire writing an anthology of colonial literature 1870 1918 Oxford Oxford University Press ISBN 978 0199555598 Brazier Rodney 1999 Constitutional practice the foundations of British government 3 bas Oxford Oxford University Press ISBN 978 0198298113 Brock W H 2016 The history of chemistry a very short introduction 1 bas Oxford Birlesik Krallik Oxford University Press ISBN 978 0198716488 Brown David 2018 The Oxford handbook of modern British political history 1800 2000 1 bas Oxford Oxford University Press ISBN 978 0198714897 Bynum W F 2008 History of medicine a very short introduction Oxford Oxford University Press ISBN 978 0199215430 Campbell Gordon 2019 Garden history a very short introduction 1 bas Oxford Oxford University Press ISBN 978 0199689873 Cane Peter 2020 The Oxford handbook of comparative administrative law 1 bas Oxford Oxford University Press ISBN 978 0198799986 Cannon John 2002 The Oxford companion to British history 2 bas Oxford Birlesik Krallik Oxford University Press ISBN 978 0198608721 Chapman Mark D 2006 Anglicanism a very short introduction Oxford Oxford University Press ISBN 978 0192806932 Charlesworth Brian 2017 Evolution a very short introduction 2 bas Oxford Birlesik Krallik Oxford University Press ISBN 978 0198804369 Corbett David Peters 2013 A companion to British art 1600 to the present West Sussex Wiley Blackwell ISBN 978 1119170112 Craig Edward 2002 Philosophy a very short introduction Oxford Oxford University Press ISBN 978 0192854216 Crinson Mark 1996 Empire building orientalism and Victorian architecture Londra Routledge ISBN 978 0415139403 Crinson Mark 2017 Modern architecture and the end of empire Cambridge Birlesik Krallik Routledge ISBN 978 1138039926 Crinson Mark 2012 Stirling and Gowan architecture from austerity to affluence New Haven Conn Yale University Press ISBN 978 0300177282 Cunliffe Barry W 2003 The Celts a very short introduction Oxford Oxford University Press ISBN 978 0192804181 Darwin John 1996 The Cambridge illustrated history of the British Empire Cambridge Ingiltere Cambridge University Press ISBN 978 0521002547 Darwin John 2009 The empire project the rise and fall of the British world system 1830 1970 Cambridge Birlesik Krallik Cambridge University Press ISBN 978 0521317894 Darwin John 2013 Unfinished empire the global expansion of Britain 1 bas New York Oxford University Press ISBN 978 1620400371