Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Amerika Birleşik Devletleri, yaygın olarak Birleşik Devletler veya Amerika olarak bilinir. Kuzey Amerika kıtasında, Kanada ve Meksika arasında bulunan,elli eyalet ve bir federal bölgeden oluşan, federal anayasal cumhuriyet ile yönetilen bir ülkedir. Dünya'nın, 9,8 milyon km2 (3,8 milyon sq mi) yüz ölçümü ile karasal alan bakımından dördüncü, toplam alan bakımındansa üçüncü en büyük ülkesi ve 334 milyonu aşan nüfusu ile de en kalabalık üçüncü ülkesidir. Ülkenin başkenti, aynı zamanda federal bölgesi olan Washington, DC'dir. En kalabalık şehri ise New York'tur.
Amerika Birleşik Devletleri United States of America (İngilizce) | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Arma | |||||||||||||
 Amerika Birleşik Devletleri konumu (yeşil) | |||||||||||||
 Anakara ve bağlı toprakların haritası. | |||||||||||||
| Başkent | Washington, DC 38°53′K 77°01′B / 38.883°K 77.017°B | ||||||||||||
| En büyük şehir | New York 40°43′K 74°00′B / 40.717°K 74.000°B | ||||||||||||
| Resmî dil(ler) | Federal seviyede yoka | ||||||||||||
| Tanınan millî diller | İngilizce | ||||||||||||
| Etnik gruplar (2020) | |||||||||||||
| Demonim | Amerikalı veya Amerikan | ||||||||||||
| Hükûmet | Federal başkanlık sistemli anayasal cumhuriyet | ||||||||||||
| |||||||||||||
| Yasama organı | Kongre | ||||||||||||
| Senato | |||||||||||||
| Temsilciler Meclisi | |||||||||||||
| Büyük Britanya'dan | |||||||||||||
| |||||||||||||
| Yüzölçümü | |||||||||||||
• Toplam | 9.525.067 km2 (4.) | ||||||||||||
• Kara | 9.147.593 km2 | ||||||||||||
• Su | 377.424 km2 | ||||||||||||
• Su (%) | 6,97 | ||||||||||||
| Nüfus | |||||||||||||
• 2021 sayımı |  333.649.281 (3.) | ||||||||||||
• Yoğunluk | 33,6/km2 (146.) | ||||||||||||
| GSYİH (SAGP) | 2022 tahminî | ||||||||||||
• Toplam |  25,35 trilyon $ (2.) | ||||||||||||
• Kişi başına | $76.027 (9.) | ||||||||||||
| GSYİH (nominal) | 2022 tahminî | ||||||||||||
• Toplam | 25,35 trilyon $ (1..) | ||||||||||||
• Kişi başına | $76.027 (8.) | ||||||||||||
| Gini (2020) | ▲ 48.5 yüksek · 54. | ||||||||||||
| İGE (2019) | 0.926 çok yüksek · 17. | ||||||||||||
| Para birimi | Amerikan doları ($, USD) | ||||||||||||
| Zaman dilimi | UTC-4 ilâ -12, +10, +11 | ||||||||||||
• Yaz (YSU) | UTC-4 ilâ -10 | ||||||||||||
| Şebeke gerilimi | 120 V-60 Hz | ||||||||||||
| Trafik akışı | sağ | ||||||||||||
| Telefon kodu | +1 | ||||||||||||
| ISO 3166 kodu | US | ||||||||||||
| İnternet alan adı | .us | ||||||||||||
Resmî site USA.gov | |||||||||||||
| |||||||||||||
Paleo-Kızılderililer, en az 12 bin yıl önce Sibirya üzerinden Kuzey Amerika ana karasına göç ettiler ve 16. yüzyıla gelindiğinde ise Avrupa kolonizasyonu ile karşı karşıya kaldılar. Birleşik Devletler, Doğu Kıyısı boyunca kurulan On Üç Koloni ittifakından doğdu. Büyük Britanya ile vergilendirme ve temsil edilme konusundaki anlaşmazlıklar, bağımsızlığı sağlayan Amerikan Bağımsızlık Savaşı'na (1775-1783) yol açtı. 18. yüzyılın sonlarında ABD, Kuzey Amerika'da hızlı bir şekilde genişlemeye başladı. Ülke; savaşlar, Yerli Amerikalıların yerlerinden edilmesi ve yeni eyaletlerin federasyona kabulü gibi yollarla kademeli olarak yeni bölgeler elde etti. 1848'de Birleşik Devletler, kıtanın bir ucundan diğer ucuna kadar yayılmış hâldeydi. Güney eyaletlerinde 19. yüzyılın ikinci yarısına kadar köleliğin yasal olması, Amerikan İç Savaşı'na zemin hazırladı ve kölelik tüm ülkede yasaklandı. İspanyol-Amerikan Savaşı (1898) ve I. Dünya Savaşı (1914-1918), ABD'nin dünya gücü olacağının sinyallerini verdi ve II. Dünya Savaşı'nda (1939-1945) ise bunu gerçekleştirdi.
Soğuk Savaş sırasında (1947-1991) Birleşik Devletler ve Sovyetler Birliği çeşitli rekabet yarışlarına katıldı, ancak doğrudan askerî çatışma olmadı. Bu yarışlar sırasında ABD, Ay'a ilk insanları indiren 1969 uzay uçuşuyla (Apollo 11) birlikte, öncesinde epey gerisinde kaldığı Sovyetler Birliği'ne karşı Uzay Yarışı'nda önemli bir üstünlük elde etti. Sovyetler Birliği'nin 1991'deki çöküşü sonrası Soğuk Savaş sona erdi. Bu durum, ABD'yi dünyanın tek süper gücü yaptı.
Amerika Birleşik Devletleri, bir federal cumhuriyettir ve çift meclisli bir yasama sistemine sahip olmakla birlikte üç ayrı hükûmet departmanına sahip bir temsilî demokrasidir. Dünya Bankası, Uluslararası Para Fonu (IMF), Amerikan Devletleri Örgütü (OAS), NATO gibi uluslararası kuruluşların kurucu üyesi ve Birleşmiş Milletler ile Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin daimî üyesidir. Ayrıca ABD; uluslararası ekonomik özgürlük, düşük hükûmet yolsuzluğu, yaşam kalitesi ve yüksek eğitim kalitesi ölçütlerinde üst sıralarda yer almaktadır. Gelir ve servet eşitsizliği öne sürülerek eleştirilmesine rağmen Amerika Birleşik Devletleri, sosyoekonomik performans ölçümlerinde her defasında üst sıralarda yer almaya devam etmiştir. Irksal ve etnik açıdan dünyanın en çeşitli toplumlarından birine sahiptir ve ülkenin bu nüfusu, yüzyıllar süren göçler ile şekillenmiştir.
ABD, gelişmiş bir ülke olup, dünyadaki toplam GSYİH'in yaklaşık dörtte birine sahiptir ve nominal açıdan dünyanın en büyük ekonomisidir. Ülke aynı zamanda dünyanın en büyük ithalatçısı ve ikinci en büyük ihracatçısı konumundadır. Nüfusu dünya nüfusunun sadece %4,2'sine tekabül etmesine rağmen ABD, dünyadaki toplam servetin %29,4'üne sahiptir. ABD, küresel savunma harcamalarının üçte birini oluşturur ve askerî alanda en güçlü ülke olarak tanımlanır.
Etimoloji
"Amerika" adının bilinen ilk kullanımı, Alman haritacı Martin Waldseemüller tarafından hazırlanan bir dünya haritasında göründüğü 1507 yılına kadar uzanıyor. Haritasında, Amerigo Vespucci'nin onuruna, günümüzde Güney Amerika olarak kabul edilecek olan yerin adı büyük harflerle gösteriliyor. İtalyan kâşif Vespucci, Karayip Adaları'nın Asya'nın doğu sınırını temsil etmediğini ancak daha önce bilinmeyen bir kara kütlesinin parçası olduğunu öne süren ilk kişiydi. 1538'de Flaman haritacı Gerardus Mercator, kendi dünya haritasında "Amerika" adını tüm Batı Yarımküre'ye uygulayarak kullandı.
"Amerika Birleşik Devletleri" ifadesinin ilk belgesel kanıtı, Stephen Moylan tarafından George Washington'un yaveri 'e yazılan 2 Ocak 1776 tarihli mektuptan kalmadır. Moylan, devrimci savaş çabalarında yardım aramak için "Amerika Birleşik Devletleri'nden İspanya'ya tam ve geniş yetkilerle" gitme arzusunu dile getirdi. "Amerika Birleşik Devletleri" ifadesinin bilinen ilk yayını, 6 Nisan 1776'da Williamsburg, Virginia'daki "The Virginia Gazette" gazetesindeki anonim bir makaleydi.
tarafından hazırlanan ve 17 Haziran 1776'da tamamlanan ikinci taslağı, "konfederasyonun adının 'Amerika Birleşik Devletleri' olacağını" bildiriyordu. 1777 yılı sonunda onaylanmak üzere eyaletlere gönderilen Maddelerin son hali, “Konfederasyonun başvuru şekli 'Amerika Birleşik Devletleri' olacaktır” cümlesini içeriyordu. Haziran 1776'da Thomas Jefferson, Bağımsızlık Bildirgesi'nin "orijinal kaba taslağı" başlığında "Amerika Birleşik Devletleri" ifadesini büyük harfle yazdı. Belgenin bu taslağı 21 Haziran 1776'ya kadar ortaya çıkmadı ve Dickinson'ın 17 Haziran 1776'da Taslak'ta Konfederasyon Maddeleri'ni kullanmasından önce mi yoksa sonra mı yazıldığı bilinmiyor.
"United States" kısa biçimi de standarttır. Diğer yaygın biçimler "U.S.", "USA" ve "America"dır. Konuşma dilindeki isimler "U.S. of A." ve uluslararası olarak "Columbia" şeklindedir. ve 18. yüzyılın sonlarına ait şarkılarda popüler bir isim olan "Columbia", kökenini Kristof Kolomb'dan alır. Hem "Columbus" hem de "Columbia"; Columbus, Ohio, Columbia, South Carolina ve District of Columbia dâhil olmak üzere ABD yer adlarında sıklıkla görülür. Batı Yarımküre'deki yerler ve kurumlar, Colón, Panama, Kolombiya ülkesi, Columbia Nehri ve Columbia Üniversitesi dâhil olmak üzere iki adı taşır.
ABD vatandaşı "Amerikalı"dır. "Amerika Birleşik Devletleri", "Amerika" ve "ABD" ülkeye bir sıfat olarak atıfta bulunur ("Amerikan değerleri", "ABD kuvvetleri"). İngilizcedeki "American" kelimesi nadiren Amerika Birleşik Devletleri ile yakından ilgili olmayan konulara atıfta bulunur.
Tarih
Yerli halklar ve Kolomb öncesi tarih
Kuzey Amerika'nın ilk sakinlerinin en az 12.000 yıl önce Bering Köprüsü yoluyla Sibirya'dan göçle geldikleri genel olarak kabul edilmiştir; ancak, bazı kanıtlar daha da erken bir yerleşim tarihini göstermektedir. MÖ 11.000 yılı civarında ortaya çıkan Clovis kültürünün, Amerika'daki insan yerleşiminin ilk dalgasını temsil ettiğine inanılıyor. Bu, muhtemelen Kuzey Amerika'ya doğru gerçekleşen üç büyük göç dalgasından ilkiydi; Daha sonraki göç dalgaları ile günümüz Atabaskların, Aleutların ve Eskimoların ataları bölgeye geldi.
Zamanla, Kuzey Amerika'daki yerli kültürler giderek daha komplike hale geldiler ve bazıları güneydoğudaki Kolomb öncesi (Mississippi kültürü) gibi gelişmiş tarım, mimari ve komplike toplumlar geliştirdi.Kahokya şehir devleti, günümüz Amerika Birleşik Devletleri'ndeki en büyük ve en karmaşık Kolomb öncesi arkeolojik sit alanıdır. Four Corners bölgesinde, Anasazi kültürü, yüzyıllarca süren tarımsal bilgi birikimi ile gelişti. Güney Büyük Göller bölgesinde bulunan İrokua Konfederasyonu, on ikinci ve on beşinci yüzyıllar arasında bir noktada kuruldu. Atlantik kıyısı boyunca, avlanma ve tuzak kurma ile birlikte sınırlı tarım uygulayan önde gelen yerliler Algonkin halklarıydı.
Avrupa ile temas kurulan dönemde Kuzey Amerika'nın yerli nüfusunu tahmin etmek zordur.Smithsonian Enstitüsü'nden Douglas H. Ubelaker, güney Atlantik eyaletlerinde 92.916, Körfez eyaletlerinde 473.616 nüfus olduğunu tahmin ediyor, ancak çoğu akademisyen bu rakamı çok düşük olarak görüyor.Antropolog Henry F. Dobyns, Meksika Körfezi kıyılarında yaklaşık 1,1 milyon insanın, Florida ile Massachusetts arasında yaşayan 2,2 milyon kişinin, ve kollarında 5,2 milyon kişinin ve Florida yarımadası'nda yaklaşık 700.000 kişinin yaşadığını öne sürerek, nüfusun çok daha fazla olduğuna inanıyordu.
Amerika'nın 1492'de Avrupalılar tarafından keşfinden sonra İspanyollar, Portekizliler, Fransızlar ve İngilizler, buradaki yerli halkların aleyhine toprak sahibi oldular. Avrupalılar, Amerika'daki topraklarını genişlettikten sonra, İngiltere başta olmak üzere çeşitli ülkelerden göçmenler alıp buralara yerleştirerek koloniler kurdular.
Avrupalı yerleşimleri
New England kıyılarının Vikingler tarafından çok erken dönemlerde kolonize edildiği iddiası ihtilaflıdır. Avrupalıların Amerika Birleşik Devletleri'ne ilk belgelenmiş varışları, 1513'te Florida'ya ilk seferini yapan Juan Ponce de León gibi İspanyol konkistadorlar tarafından gerçekleştirilmiştir. Daha önce, Christopher Columbus, 1493 yolculuğunda Porto Riko'ya inmişti ve San Juan, on yıl sonra İspanyollar tarafından kolonize edildi. İspanyollar, Florida ve New Mexico'da genellikle ülkenin en eski şehri olarak kabul edilen Saint Augustine ve Santa Fe gibi ilk yerleşim yerlerini kurdular. Fransızlar, özellikle New Orleans olmak üzere Mississippi Nehri boyunca kendi yerleşimlerini kurdular.Kuzey Amerika'nın doğu kıyısının İngilizler tarafından başarılı kolonizasyonu, 1607'de Jamestown'daki Virginia Kolonisi ve 1620'de Plymouth'daki Pilgrimler kolonisi ile başladı. Kıtanın ilk seçilmiş yasama meclisi, Virginia'nın Burgesses Evi, 1619'da kuruldu. ve Connecticut'ın Temel Emirleri gibi belgeler, Amerikan kolonilerinde gelişecek olan temsili özyönetim ve anayasacılık için emsaller oluşturdu. Birçok yerleşimci, din özgürlüğü için gelen . 1784'te Ruslar, Alaska'da Three Saints Koyu'nda bir yerleşim kuran ilk Avrupalılardı. Rus kolonizasyonu bir zamanlar bugünkü Alaska eyaletinin çoğunu kapsıyordu.
Kolonizasyonun ilk zamanlarında, birçok Avrupalı yerleşimci yiyecek kıtlığına, hastalığa ve Yerli Amerikalıların saldırılarına maruz kaldı. Yerli Amerikalılar da komşu kabileler ve Avrupalı yerleşimcilerle sık sık savaş halindeydi. Ancak birçok durumda, yerliler ve yerleşimciler birbirlerine bağımlı hale geldi. Yerleşimciler yiyecek ve hayvan eti, yerliler ise silahlar, aletler ve diğer Avrupa malları karşılığında ticaret yaptı. Yerliler birçok yerleşimciye mısır, fasulye ve diğer gıda maddelerini yetiştirmeyi öğretti. Avrupalı misyonerler ve diğerleri, Yerli Amerikalıları "uygarlaştırmanın" önemli olduğunu hissettiler ve onları Avrupa tarım uygulamalarını ve yaşam tarzlarını benimsemeye çağırdılar. Ancak, Kuzey Amerika'da artan Avrupa kolonizasyonu ile Yerli Amerikalılar yerlerinden edildi ve sıklıkla öldürüldü. Amerika'nın yerli nüfusu, Avrupa'nın gelişinden sonra çeşitli nedenlerle başta çiçek hastalığı ve kızamık gibi hastalıklar olmak üzere azaldı.
Avrupalı yerleşimciler ayrıca Atlas Okyanusu'ndaki köle ticareti yoluyla Afrikalı kölelerin Kolonik Amerika'ya kaçakçılığına başladı. Tropikal hastalıkların daha düşük prevalansı ve daha iyi tedavi nedeniyle, kölelerin Kuzey Amerika'da Güney Amerika'dan çok daha yüksek bir yaşam beklentisi vardı ve bu da sayılarında hızlı bir artışa yol açtı. Koloni toplumu, köleliğin dini ve ahlaki sonuçları konusunda büyük ölçüde bölünmüştü ve birkaç koloni, uygulamanın hem aleyhinde hem de lehinde yasalar çıkardı. Bununla birlikte, 18. yüzyılın başında, Afrikalı köleler, özellikle Amerika'nın güneyinde, tarım isçiliği olarak Avrupalı senetli kölelerin yerini almıştı.
Amerika Birleşik Devletleri'nin temelini oluşturacak olan On Üç Koloni (New Hampshire, Massachusetts, Rhode Island, Connecticut, New York, New Jersey, Pensilvanya, Delaware, Maryland, Virjinya, Kuzey Karolina, Güney Karolina ve Georgia) İngilizler tarafından denizaşırı sömürgeler olarak yönetildi. Yine de hepsinde seçimlerin, çoğu özgür erkeğe açık olduğu yerel yönetimler vardı. Son derece yüksek doğum oranları, düşük ölüm oranları ve istikrarlı yerleşim ile sömürge nüfusu hızla büyüdü ve Kızılderili nüfusunu gölgede bıraktı. 1730'ların ve 1740'ların olarak bilinen Hristiyan diriliş hareketi, hem dine hem de dini özgürlüğe olan ilgiyi ateşledi.
ABD'de Fransız-Kızılderili Savaşı olarak bilinen Yedi Yıl Savaşı (1756-1763) sırasında İngiliz kuvvetleri Kanada'yı Fransızlardan aldı. Québec Eyaleti'nin kurulmasıyla, Kanada'nın Frankofon nüfusu, Nova Scotia, Newfoundland ve On Üç Koloni'nin İngilizce konuşan İngiliz sömürgelerinden izole kalacaktı. Yerli Amerikalı nüfusu hariç, On Üç Koloni'nin 1770'te 2,1 milyonun üzerinde, Britanya'nın yaklaşık üçte biri kadar bir nüfusu vardı. Devam eden yeni göçlere rağmen, doğal artış oranı öyleydi ki, 1770'lerde Amerikalıların yalnızca küçük bir azınlığı başka denizaşırı ülkelerde doğmuştu. Kolonilerin yönetimleri İngilizlerden farklıydı. Pensilvanya dışındaki kolonilerin her birinde iki yasama meclisi bulunuyordu. Kolonileri temsil eden alt meclisin üyeleri mal sahipleri tarafından seçiliyor, Krallığı temsil eden üst meclis üyeleri ise İngiliz Kralı tarafından tayin ediliyordu. Kolonilerde yaşayanlar aynı zamanda mahkemeler kurmuştu ve İngiliz hukuk sistemini uyguluyordu. Kolonilerin Britanya'dan uzaklığı özerk yönetimin gelişmesini sağladı, ancak kolonilerin benzeri görülmemiş başarıları İngiliz monarklarını periyodik olarak kraliyet otoritesini yeniden kurmaya teşvik etti.
1756-1763 yılları arasında İngiltere'nin Avusturya, Fransa ve Rusya ittifakıyla yaptığı savaşlar (Yedi Yıl Savaşları), İngiliz maliyesi üzerinde ciddi bir yük oluşturmuştu. İngiltere'nin mali yükünü gidermek amacıyla yeni vergiler koyması, Amerika'da kolonilerin tepkisiyle karşılaştı. Koloniler yüksek vergiler ödeyip karşılığında hiçbir şey alamamaktan rahatsızlardı. Çay ihracatına gelen yüksek ek vergiyle koloniler, 18. yüzyıl ortalarından beri hazır oldukları bağımsızlık mücadelesini hayata geçirdiler. Savaşın başlarında George Washington ve Thomas Jefferson tarafından kaleme alınan ve özgürlük isteklerini dile getiren Amerikan Bağımsızlık Bildirgesi'ni yayınladı (4 Temmuz 1776). Sonradan 4 Temmuz günü ABD Bağımsızlık Günü olarak kabul edilmiştir.
Altı yıl süren savaş sonunda, George Washington komutasındaki koloni güçleri tarafından yenilgiye uğratılan İngiltere geri çekilmiş ve 1783 yılında Paris antlaşmasıyla 13 koloninin bağımsızlığını kabul etmiştir.[] Bağımsızlıklarını ilan eden koloniler, içişlerinde serbest eyaletlerden oluşan Amerika Birleşik Devletleri'ni kurdular (1787). 1789'da anayasanın tamamlanıp onaylanmasıyla yeni bir ulus ve Amerikalı üst kimliği doğdu.
Bağımsızlık ve genişleme
On Üç Koloni'nin Britanya İmparatorluğu'na karşı yürüttüğü Amerikan Bağımsızlık Savaşı, modern tarihte Avrupalı olmayan bir toplumun Avrupalı bir güce karşı yürüttüğü ilk başarılı bağımsızlık savaşıydı. Amerikalılar hükûmetin, yerel yasama organlarında tanımlanan halkın iradesine dayandığını iddia ederek bir "cumhuriyetçilik" ideolojisi geliştirmişlerdi. "Bir İngiliz vatandaşı olarak haklarını" talep ettiler ve "temsil yoksa vergi de yok" ifadesiyle sömürgeye karşı çıktılar. İngilizler, imparatorluğu parlamento aracılığıyla yönetmekte ısrar etti ve çatışma savaşa dönüştü.
İkinci Kıtasal Kongre, 4 Temmuz 1776'da Amerikan Bağımsızlık Bildirgesi'ni oybirliğiyle kabul etti; günümüzde bu tarih her yıl Bağımsızlık Günü olarak kutlanır. 1777'de , 1789'a kadar faaliyet gösteren merkezi olmayan bir hükûmet kurdu.
1781'de Yorktown Kuşatması'ndaki yenilgisinden sonra İngiltere bir barış antlaşması imzalamak zorunda kaldı. Amerikan egemenliği uluslararası olarak tanındı ve ülkeye Mississippi Nehri'nin doğusundaki tüm topraklar verildi. Bununla birlikte, İngiltere ile olan gerilimler, iki tarafın da galip gelemediği 1812 Savaşı'na yol açtı. Milliyetçiler, 1788'de eyalet sözleşmelerinde Amerika Birleşik Devletleri Anayasası'nı yazarken 1787 'ne öncülük ettiler. 1789'da yürürlüğe giren bu anayasa, federal hükûmeti, faydalı kontroller ve dengeler oluşturma ilkesine göre üç şubede yeniden düzenledi. Kıta Ordusunu zafere taşıyan George Washington, yeni anayasaya göre seçilen ilk başkan oldu. Kişisel özgürlüklerin federal olarak kısıtlanmasını yasaklayan ve bir dizi yasal korumayı garanti eden Haklar Bildirisi, 1791'de kabul edildi.
Federal hükûmet 1807'de Atlantik köle ticaretine Amerikan katılımını yasaklasa da, 1820'den sonra Derin Güney'de son derece karlı pamuk mahsulünün ekiminde ve bununla birlikte köle nüfusunda patlama yaşandı. , özellikle 1800-1840 döneminde milyonları evanjelik Protestanlığa dönüştürdü. Kuzeyde, köleliğin kaldırılması da dahil olmak üzere birçok sosyal reform hareketi hayata geçirildi; Güneyde Metodistler ve Baptistler köle toplulukları arasında kendi dinlerini yaydılar.
18. yüzyılın sonlarından başlayarak, Amerikalı yerleşimciler batıya doğru ilerlemeye başladılar ve bu bir dizi uzun Amerikan Kızılderili Savaşları'na yol açtı. 1803'te Louisiana'nın satın alımı, ülkenin topraklarını neredeyse ikiye katladı, İspanya, 1819'da Florida ve diğer Körfez Kıyısı bölgelerini Adams-Onís Antlaşması ile terk etti, Teksas Cumhuriyeti, bir yayılmacılık döneminde 1845'te ilhak edildi ve İngiltere ile yapılan 1846 Oregon Antlaşması, ABD'nin bugünkü Kuzeybatı Amerika'yı kontrol etmesine yol açtı. Meksika-Amerika Savaşı'ndaki zafer, 1848'de Kaliforniya'da Meksika'nın çekilişi ve günümüz Amerikan Güneybatısının büyük bir kısmının ilhak edilmesi ile sonuçlanarak ABD'nin kıtada yayılımını sağladı.
1848-1849'daki Kaliforniya Altına Hücum'u, Pasifik kıyılarına göçü teşvik etti, bu da Kaliforniya Soykırımı'na ve buna ek olarak batılı devletlerin kurulmasına yol açtı. 'nın bir parçası olarak ABD'nin toplam alanının yaklaşık %10'unu oluşturan büyük miktarda arazinin beyaz Avrupalı yerleşimcilere ve arazi hibelerinin bir parçası olarak özel demiryolu şirketlerine ve kolejlere verilmesi ekonomik kalkınmayı teşvik etti. İç Savaş'tan sonra, yeni kıtalararası demiryolları yerleşimciler için ulaşımı kolaylaştırdı, iç ticareti genişletti ve Yerli Amerikalılarla olan çatışmaları artırdı. 1869'daki, yeni bir Barış Politikası, Kızılderilileri suistimallerden korumayı, daha fazla savaştan kaçınmayı ve nihai ABD vatandaşlıklarını güvence altına almayı sözde vadetti. Bununla birlikte, büyük ölçekli çatışmalar Batı'da 1900'lere kadar devam etti.
Amerika Birleşik Devletleri, ülkeyi anayasayla yöneten bir başkanın seçimle iş başına geldiği ilk modern demokratik cumhuriyettir. Bu manada Fransız Devrimi'nin de öncüsü olmuştur. Bu sistem 18. yüzyıl dünyasında eşitlik, insan hakları, adil yargılama ve kuvvetler ayrılığı gibi kavramların gündeme gelmesini sağlamıştır. ABD doğal kaynaklarının zenginliği, genç ve dinamik bir insan gücüne sahip olması nedeniyle 19. yüzyıl boyunca hızla sanayileşti. Ancak 1861-1865 yılları arasında çıkan Amerikan İç Savaşı ülkeyi parçalanma tehdidi altına soktu. Savaş kuzeydeki eyaletlerin başarısıyla sonuçlandı ve ABD tekrar hızlı bir gelişme dönemine girdi.
İç Savaş ve Yeniden Yapılanma dönemi
Kuzey ve Güney eyaletleri arasındaki Afrikalıların ve Afroamerikalıların köleleştirilmesine ilişkin uzlaşılmayan çatışma, nihayetinde Amerikan İç Savaşı'na yol açtı. 1860 seçimlerinde Cumhuriyetçi Abraham Lincoln'ın başkan seçilmesiyle birlikte kölelik yanlısı on üç koloni tek taraflı bağımsızlıklarını ilan etti ve Amerika Konfedere Devletleri'ni ("Güney" veya "Konfederasyon") kurdu, federal hükûmet ("Birlik") ise ayrılmanın yasadışı olduğunu savundu. Bu bölünmeyi sağlamak için ayrılıkçılar tarafından askerî harekât başlatıldı ve Birlik de aynı şekilde karşılık verdi. Takip eden savaş, Amerikan tarihinin en ölümcül askeri çatışması olacak ve yaklaşık 618.000 askerin yanı sıra birçok sivilin ölümüyle sonuçlanacaktı. Birlik, başlangıçta sadece ülkeyi bir arada tutmak için savaşıyordu. Bununla birlikte, 1863'ten sonra kayıplar arttı ve Lincoln'ın Özgürlük Bildirgesi'ni ilanından sonra Birlik tarafının bakış açısından savaşın ana amacı köleliğin kaldırılması oldu. Gerçekten de Birlik, Nisan 1865'te savaşı nihayetinde kazandığında, mağlup olan Güney'deki eyaletlerin her birinin, köleliği cezai işçilik dışında yasaklayan On Üçüncü Değişikliği onaylaması zorunlu kılındı. Siyahlar için vatandaşlık ve en azından teoride onlar için de oy hakkı sağlayan iki değişiklik daha onaylandı.
Savaştan sonra yeniden yapılanma ciddi bir şekilde başlatıldı. Başkan Lincoln'ın, Birlik ile eski Konfederasyon arasındaki dostluğu ve bağışlamayı teşvik etmeyi çalışması sırasında 14 Nisan 1865'te uğradığı suikast, Kuzey ve Güney arasındaki ilişkileri yeniden bozdu. Federal hükûmetteki Cumhuriyetçiler, Güney'in yeniden inşasını denetlemeyi ve Afroamerikalıların haklarını sağlamayı hedef edindiler. 1876 başkanlık seçimlerinin sonucunu Demokratlara kabul ettirmek için Cumhuriyetçilerin, Güney'deki Afroamerikalıların haklarını korumayı bırakmaktan vazgeçtiği 1877 Uzlaşması'na kadar bu durum sürdü.
Kendilerini "Kurtarıcılar" olarak adlandıran Güneyli beyaz Demokratlar, Yeniden Yapılanma'nın sona ermesinden sonra Güney eyaletlerinde yönetime gelerek Amerikan ırk ilişkilerinin en eski konumundan yönetime başladılar. 1890'dan 1910'a kadar Kurtarıcılar, bölgedeki çoğu siyahı ve bazı yoksul beyazları haklarından mahrum eden Jim Crow yasalarını oluşturdular. Siyahlar ülke çapında, özellikle de Güney'de ırkçılıkla karşı karşıya kalacaktı. Ayrıca zaman zaman linç de dahil olmak üzere kanunsuz şiddete maruz kaldılar.
Daha fazla göç, genişleme ve sanayileşme
Kuzeydeki kentleşme ve Güney ve Doğu Avrupa'dan gelen emsalsiz göçmen akını, ülkenin sanayileşmesi için bir iş gücü fazlası oluşturdu ve kültürün dönüşümünü sağladı. Telgraf ve da dahil olmak üzere ulusal altyapı, ekonomik büyümeyi ve gelişmeyi ve Amerikan Vahşi Batı'sına daha fazla yerleşimi teşvik etti. Daha sonra ampulün ve telefonun icadı da iletişimi ve kentsel yaşamı etkileyecektir.
Mississippi Nehri'nin batısındaki Kızılderili Savaşları 1810'dan en az 1890'a değin sürdü. Bu çatışmaların çoğu Yerli Amerikalıların arazilerinin kontrol edilmesi ve öz yönetime sahip Kızılderili rezervleri kurularak sınırlandırılması ile sonuçlandı. Ek olarak, 1830'lardaki Gözyaşı Yolu, Kızılderilileri zorla yeniden yerleştiren Kızılderili Tehcir Yasası'na örnek oluşturdu. Bu, mekanik ekim arazilerini daha da genişleterek uluslararası pazarlar için sermaye fazlasını artırdı. Anakara genişlemesi, 1867'de Alaska'nın Rusya'dan satın alınması ile de arttı. 1893'te Hawaii'deki Amerikan yanlısı unsurlar Hawaii monarşisini devirdi ve ABD'nin 1898'de ilhak ettiği 'ni kurdu. Porto Riko, Guam ve Filipinler, İspanya-Amerika Savaşı'nın ardından aynı yıl İspanya tarafından terk edildi. Amerikan Samoası, 'nın sona ermesinden sonra 1900 yılında Amerika Birleşik Devletleri tarafından satın alındı. Amerikan Virjin Adaları 1917'de Danimarka'dan satın alınmıştır.
19. yüzyılın sonları ve 20. yüzyılın başlarındaki hızlı ekonomik gelişme, birçok önde gelen sanayicinin yükselişini destekledi. Cornelius Vanderbilt, John D. Rockefeller ve Andrew Carnegie gibi iş adamları ülkenin demiryolu, petrol ve çelik endüstrilerinde ilerlemesine öncülük etti. Bankacılık, J. P. Morgan'ın kilit bir rol oynamasıyla ekonominin önemli bir parçası haline geldi. Amerikan ekonomisi şaha kalkarak dünyanın en büyük ekonomisi haline geldi. Bu dramatik değişikliklere toplumsal huzursuzluk ve popülist, sosyalist ve anarşist hareketlerin yükselişi eşlik etti. Bu dönem, nihayetinde, kadınların oy hakkı, alkol yasağı, tüketim mallarının düzenlenmesi ve rekabeti sağlamak ve işçilerin çalışma koşullarına dikkat etmek için daha fazla antitröst önlemler dahil olmak üzere önemli reformların yapıldığı İlerici Dönem'in ortaya çıkmasıyla sona erdi.
Birinci Dünya Savaşı, Büyük Buhran ve İkinci Dünya Savaşı
Amerika Birleşik Devletleri, I. Dünya Savaşı'nın 1914'te patlak vermesinden 1917 tarihine değin tarafsızlığını sürdürdü. 1917'de İtilaf Devletleri'nin yanında savaşa katılarak savaşın gidişatının değişmesinde önemli rol oynadı. 1919'da Başkan Woodrow Wilson, Paris Barış Konferansı'nda diplomatik bir rol üstlendi ve ABD'nin Milletler Cemiyeti'ne katılmasını şiddetle savundu. Ancak Senato bunu kabul etmeyi reddetti ve Milletler Cemiyeti'ni kuran Versay Antlaşması'nı onaylamadı.
1920'de kadın hakları hareketi, kadınlara oy hakkı tanıyan bir anayasa değişikliğini kabul etti. 1920'ler ve 1930'lar, kitle iletişimi için radyonun yükselişine ve ilk televizyonun icadına tanık oldu. Kükreyen Yirmilerin refahı, 1929 Wall Street iflası ve Büyük Buhran'ın başlamasıyla sona erdi. Franklin D. Roosevelt, 1932'de başkan seçildikten sonra bu duruma New Deal ile çözüm bulmaya çalıştı. Milyonlarca Afroamerikalının Güney Amerika'dan Büyük Göçü I. Dünya Savaşı'ndan önce başladı ve 1960'lara kadar sürdü; 1930'ların ortalarındaki Dust Bowl ise birçok çiftçi topluluğunu yoksullaştırdı ve yeni bir batı göçü dalgasına neden oldu.
İlk başta II. Dünya Savaşı sırasında etkili bir şekilde tarafsızlığını koruyan ABD, Mart 1941'de Lend-Lease programı aracılığıyla Müttefik Devletler'e malzeme sağlamaya başladı. 7 Aralık 1941'de Japonya İmparatorluğu Pearl Harbor'a sürpriz bir saldırı başlattı ve bu olay ABD'nin Mihver Devletleri'ne karşı Müttefik Devletler yanında savaşa katılmasıyla sonuçlandı. Ertesi yıl yaklaşık 120.000 Japon asıllı Amerikan vatandaşı koruma altına alındı. Japonya önce ABD'ye saldırmış olsa da, ABD yine de "önce Avrupa" savunma politikasını izledi. ABD böylece büyük Asya kolonisi Filipinler'i askerî birliklerinin desteksiz kaldığı Japon işgaline ve ilhakına karşı kaybedilen bir mücadele sonucunda terk etti. Savaş sırasında Amerika Birleşik Devletleri, İngiltere, Sovyetler Birliği ve Çin ile birlikte savaş sonrası dünyayı planlamak için bir araya gelen "Dört Güçten" biriydi. Ülke yaklaşık 400.000 askerî personelini kaybetse de savaştan nispeten daha az zararla çıktı ve daha da büyük bir ekonomik ve askeri etkiye sahip oldu.
Amerika Birleşik Devletleri, yeni uluslararası finans kurumları ve Avrupa'nın savaş sonrası yeniden yapılanması konusunda anlaşmalar imzalanan ve Yalta konferanslarında öncü bir rol oynadı. Avrupa'daki savaş Müttefiklerin zaferiyle sonuçlandığında, 1945'te San Francisco'da düzenlenen uluslararası bir konferans, savaştan sonra aktif hale gelen Birleşmiş Milletler Antlaşması'nı ortaya koydu. Amerika Birleşik Devletleri ve Japonya daha sonra tarihin en büyük deniz savaşında, Leyte Körfezi Muharebesi'nde birbirleriyle savaştı. Amerika Birleşik Devletleri ilk nükleer silahları geliştirdi ve Ağustos 1945'te Japonya'nın Hiroşima ve Nagazaki şehirlerinde kullandı; Japonlar 2 Eylül'de teslim oldular ve II. Dünya Savaşı sona erdi.
Soğuk Savaş ve sivil haklar dönemi
II. Dünya Savaşı'ndan sonra, Amerika Birleşik Devletleri ve Sovyetler Birliği, kapitalizm ve komünizm arasındaki ideolojik karşıtlıktan motivasyon alan Soğuk Savaş olarak bilinen dönemde güç, etki ve prestij için rekabet etti. Bir yanda ABD ve NATO müttefikleri, diğer yanda Sovyetler Birliği ve Varşova Paktı müttefikleri Avrupa'nın askeri işlerini kontrol ettiler. ABD, komünist etkinin genişlemesine yönelik bir sınırlama politikası geliştirdi. ABD ve Sovyetler Birliği vekalet savaşlarına girerken ve güçlü nükleer cephaneler geliştirirken, iki ülke doğrudan askeri çatışmalardan kaçındı.
Birleşik Devletler sıklıkla Sovyet destekli olarak gördüğü Üçüncü dünya ülkelerindeki hareketlere karşı çıktı ve zaman zaman sol hükûmetlere karşı rejim değişikliği için doğrudan müdahalede bulundu, bazen de otoriter sağcı rejimleri destekledi. Amerikan birlikleri, 1950-1953 Kore Savaşı'nda komünist Çin ve Kuzey Kore güçleriyle savaştı. Sovyetler Birliği'nin 1957'de ilk yapay uyduyu fırlatması ve 1961'de ilk mürettebatlı uzay uçuşunu başlatması, 1969'da Amerika Birleşik Devletleri'nin Ay'a insan indiren ilk ulus olduğu bir "Uzay Yarışı"nı başlattı. Amerika Birleşik Devletleri giderek artan bir şekilde Vietnam Savaşı'na (1955-1975) dahil oldu ve 1965'te muharebe güçlerini artırdı.
ABD, bu sırada kendi topraklarında İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra sürekli bir ekonomik büyüme ve genel olarak ve özellikle orta sınıfta hızlı bir nüfus artışı yaşamıştı. Özellikle 1970'lerde kadınların işgücüne katılımındaki artıştan sonra, 1985'e gelindiğinde, 16 yaş ve üstü kadınların çoğunluğu istihdam edildi. Eyaletler Arası Otoyol Sisteminin inşası, ülkenin altyapısını takip eden on yıllar boyunca dönüştürdü. Milyonlarca insan çiftliklerden ve şehir merkezlerinden büyük banliyö konut projelerine taşındı. 1959'da Alaska ve Hawaii toprakları sırasıyla Birliğe kabul edilen 49. ve 50. eyalet olduğunda Birleşik Devletler resmi olarak Kıtasal ABD'nin ötesine geçti. Büyüyen Sivil Haklar Hareketi, Martin Luther King Jr.'ın önde gelen bir lider ve figüran haline gelmesiyle, ırkçılığa ve ayrımcılığa karşı koymak için şiddetsizliği kullandı. 1968 tarihli Medeni Haklar Yasası ile sonuçlanan mahkeme kararları ve mevzuatın bir kombinasyonu, ırk ayrımcılığına son vermeye çalıştı. Bu arada, Vietnam savaşı karşıtlığı, Siyah Güç hareketi ve cinsel devrim fikirlerini benimseyen karşı kültür hareketi büyüdü.
"Yoksulluğa Karşı Savaş"ın başlatılması, gelir testi yapılmış Ek Beslenme Yardımı Programı, Çocuklu Ailelere Yardım ve sırasıyla yaşlılara ve yoksullara sağlık sigortası sağlayan iki program olan Medicare ve Medicaid'in oluşturulması da dahil olmak üzere, hakları ve refah harcamalarını genişletti.
1970'ler ve 1980'lerin başında stagflasyon başladı. ABD, Yom Kippur Savaşı sırasında İsrail'i destekledi; Buna karşılık, ülke OPEC ülkelerinden gelen bir petrol ambargosu ile karşı karşıya kaldı ve bu 1973 Petrol Krizini ateşledi. 1979'da Başkan Jimmy Carter, Mısır ve İsrail arasında bir barış anlaşmasına aracılık ederek, bir Arap ulusunun İsrail'in varlığını ilk kez tanıdığını işaret etti. Başkan Ronald Reagan, başa gelmesinden sonra ekonomik durgunluğa serbest piyasa odaklı reformlarla yanıt verdi. Yumuşama politikasının çöküşünün ardından, "sınırlama"yı terk etti ve Sovyetler Birliği'ne karşı daha agresif bir politika olan "Rollback" stratejisini başlattı. 1980'lerin sonu, Sovyetler Birliği ile ilişkilerde buzların çözülmesine tanık oldu ve SSCB'nin 1991'deki çöküşünün ardından Soğuk Savaş sona erdi. Bu, ABD'nin dünyanın baskın süper gücü olarak rakipsiz kalmasıyla tek kutupluluğu beraberinde getirdi.
Çağdaş tarih
Soğuk Savaş'tan sonra Ortadoğu'daki çatışma 1990'da Irak'ın ABD'nin müttefiki Kuveyt'i işgal ve ilhak etmesiyle bir krizi tetikledi. İstikrarsızlığın yayılmasından korkan Başkan George H. W. Bush, Ağustos ayında Irak'a karşı Körfez Savaşı'nı başlattı ve yönetti; Ocak 1991'e kadar 34 ulustan koalisyon güçleri tarafından yürütülen savaş, Irak güçlerinin Kuveyt'ten çıkarılması ve monarşinin yeniden kurulmasıyla sonuçlandı.
İlk başta ABD askeri savunma ağları şeklinde ortaya çıkan İnternet, 1990'larda uluslararası akademik platformlara ve ardından halka yayılarak küresel ekonomiyi, toplumu ve kültürü büyük ölçüde etkiledi. Dot-com balonu, istikrarlı para politikası ve azalan sosyal refah harcamaları nedeniyle 1990'lar modern ABD tarihindeki en uzun ekonomik genişlemeye sahne oldu. 1994'ten başlayarak ABD'nin Kuzey Amerika Serbest Ticaret Anlaşması'nı (NAFTA) imzalamasıyla ABD, Kanada ve Meksika arasındaki ticaretin artması sağlandı. ABD 1995 ve 1999 yıllarında NATO ülkelerinin yardımıyla Bosna Savaşı'na ve Kosova Savaşı'na müdahale etti.
11 Eylül 2001'de El Kaide örgütü mensubu uçak korsanları, New York City'deki Dünya Ticaret Merkezi'ne ve Washington DC yakınlarındaki Pentagon'a yolcu uçaklarıyla çarparak terör saldırısı düzenledi ve yaklaşık 3.000 kişiyi öldürdü. Buna karşılık, Başkan George W. Bush, 2001'den 2021'e kadar Afganistan'da yaklaşık 20 yıllık bir savaşı ve 2003-2011 Irak Savaşı'nı kapsayan Terörizmle Savaş'ı başlattı. 2011'de Pakistan'daki bir askeri operasyon sırasında Usame bin Ladin öldürüldü.
Uygun fiyatlı konutları teşvik etmek için tasarlanan hükûmet politikası, kurumsal ve düzenleyici yönetimdeki yaygın başarısızlıkların yanı sıra Federal Rezerv tarafından belirlenen ABD tarihinin en düşük faiz oranları 2006'da ABD'de konut balonuna yol açtı ve bu da ülkenin Büyük Buhran döneminden beri gördüğü en büyük ekonomik kriz olan 2007–2008 finansal krizi ve Büyük Durgunluk'a sebep oldu. Kriz sırasında, Amerikalıların sahip olduğu varlıklar, değerlerinin yaklaşık dörtte birini kaybetti. İlk Afroamerikan kökenli ABD başkanı olan Barack Obama, krizin ortasında 2008 yılında seçildi ve daha sonra krizin olumsuz etkilerini azaltmak ve tekrar etmemesini sağlamak amacıyla 2009 ekonomik teşvikinin Amerikan Kurtarma ve Yeniden Yatırım Yasasını, Dodd-Frank Wall Street Reformunu ve Tüketicinin Korunması Yasasını yürürlüğe koydu. 2010 yılında, Başkan Obama, Amerika Birleşik Devletleri'nde yaklaşık geçen elli yıl içindeki Sağlık hizmetlerine yönelik en kapsamlı reform olan Hasta Koruma ve Uygun Fiyatlı Bakım Yasası'nı hayata geçirme çabalarına öncülük etti.
2016 Amerika Birleşik Devletleri başkanlık seçimlerinde Cumhuriyetçi Donald Trump 45. başkan seçildi ve bu sonuç Amerikan tarihindeki en büyük siyasi huzursuzluktan biri olarak görüldü. 2020 başkanlık seçimleriyle Demokrat Joe Biden 46. başkan seçildi. 6 Ocak 2021'de, görevi bırakan Başkan Trump'ın destekçileri, başkanlık Seçim Kurulu oy sayısını bozmak için başarısız bir çabayla Birleşik Devletler Kongre Binası'nı bastı.
Coğrafya
Bitişik 48 eyalet ve Columbia Bölgesi 8.080.470 kilometrekarelik bir alanı kaplamaktadır. Bu alanın 7,663,940 kilometrekarelik bitişik arazidir ve toplam ABD kara alanının %83.65'ini oluşturur. Yaklaşık %15'i Kuzey Amerika'nın kuzeybatısındaki bir eyalet olan Alaska'da, geri kalanı ise Orta Pasifik'te bir eyalet ve takımada olan Hawaii'de ve Porto Riko, Amerikan Samoası, Guam, Kuzey Mariana Adaları ve ABD Virgin Adaları'ndan oluşan beş nüfuslu ancak şirketleşmemiş insular bölgesinde bulunmaktadır. Sadece yüzölçümüyle ölçüldüğünde ABD, Rusya ve Çin'in ardından üçüncü sırada, Kanada'nın ise hemen önünde yer almaktadır.
Amerika Birleşik Devletleri, toplam yüzölçümü (kara ve su) bakımından dünyanın üçüncü veya dördüncü en büyük ülkesi olup, Rusya ve Kanada'nın gerisinde ve neredeyse Çin'e eşittir. Sıralama, Çin ve Hindistan tarafından tartışmalı iki bölgenin nasıl sayıldığına ve ABD'nin toplam büyüklüğünün nasıl ölçüldüğüne bağlı olarak değişmektedir.
Atlantik kıyı şeridinin kıyı ovası daha iç kesimlerde yerini yaprak döken ormanlara ve inişli çıkışlı tepelerine bırakır.Appalachian Dağları doğu sahilini Büyük Göller'den ve Orta Batı'nın otlaklarından ayırır. Dünyanın en uzun dördüncü nehir sistemi olan Mississippi-Missouri Nehri, ülkenin kalbinden kuzey-güney doğrultusunda akmaktadır. Büyük Ovaların düz, verimli çayırları batıya doğru uzanır ve güneydoğuda bir yayla bölgesi ile kesintiye uğrar.
Büyük Ovaların batısında yer alan Rocky Dağları, ülke boyunca kuzeyden güneye uzanır ve Colorado'da 4.300 metre üzerinde zirveye ulaşır. Daha batıda kayalık Büyük Havza ve Chihuahua, Sonoran ve Mojave gibi çöller yer almaktadır.Sierra Nevada ve Cascade sıradağları Pasifik kıyısına yakın uzanır ve her iki sıradağ da 4.300 metre daha yüksek rakımlara ulaşır. Bitişik Amerika Birleşik Devletleri'ndeki en alçak ve en yüksek noktalar Kaliforniya eyaletindedir ve aralarında sadece yaklaşık 135 km vardır.Alaska'nın 6,190.5 m yüksekliğindeki Denali'si ülkenin ve Kuzey Amerika'nın en yüksek zirvesidir. Aktif volkanlar Alaska'nın Alexander ve Aleutian Adaları'nda yaygındır ve Hawaii volkanik adalardan oluşur. Rockies'teki Yellowstone Ulusal Parkı'nın altında yatan süper volkan, kıtanın en büyük volkanik özelliğidir.
İklim
Büyüklüğü ve coğrafi çeşitliliği ile Amerika Birleşik Devletleri, çoğu iklim tipini içermektedir. İklim, 100. meridyenin doğusunda kuzeyde nemli karasaldan güneyde nemli subtropikal iklime kadar değişir.
100'üncü meridyenin batısındaki Büyük Ovalar yarı kuraktır. Amerika'nın batısındaki birçok dağlık bölgede alp iklim görülür. Büyük Havza'da kurak, Güneybatı'da çöl, Kaliforniya kıyılarında Akdeniz, Oregon ve Washington kıyılarında ve Güney Alaska'da okyanus iklimi görülür. Alaska'nın çoğu subarktik veya kutupsaldır. Hawaii ve Florida'nın güney ucunun yanı sıra Karayipler ve Pasifik'teki toprakları tropikaldir.
Meksika Körfezi'ne kıyısı olan eyaletler kasırgalara yatkındır ve dünyadaki hortumların çoğu ülkede, özellikle de Orta Batı ve Güney'deki Tornado Alley bölgelerinde meydana gelir. Genel olarak, Amerika Birleşik Devletleri dünyadaki diğer tüm ülkelerden daha fazla yüksek etkili aşırı hava olaylarına maruz kalmaktadır.
ABD'de aşırı hava koşulları daha sık görülmeye başlanmış ve 1960'lara kıyasla üç kat daha fazla sıcak hava dalgası rapor edilmiştir. Bitişik 48 eyalette kaydedilen en sıcak on yılın sekizi 1998'den bu yana gerçekleşmiştir. Amerika'nın güneybatısında kuraklıklar daha kalıcı ve daha şiddetli hale gelmiştir.
Biyoçeşitlilik ve koruma
ABD, çok sayıda endemik tür içeren 17 mega çeşitliliğe sahip ülkeden biridir: Amerika Birleşik Devletleri ve Alaska'da yaklaşık 17.000 damarlı bitki türü bulunur ve Hawaii'de 1.800'den fazla çiçekli bitki türü bulunur, bunların çok azı anakarada görülür. Amerika Birleşik Devletleri 428 memeli, 784 kuş, 311 sürüngen, 295 amfibi ve 91.000 böcek türüne ev sahipliği yapmaktadır.
Ulusal Park Hizmeti tarafından yönetilen 63 ulusal park ve federal olarak yönetilen yüzlerce başka park, orman ve vahşi doğa alanı bulunmaktadır. Toplamda hükûmet, çoğunluğu batı eyaletlerinde olmak üzere ülke topraklarının yaklaşık %28'ine sahiptir. Bu arazinin çoğu koruma altındadır, ancak bir kısmı petrol ve gaz sondajı, madencilik, tomrukçuluk veya sığır çiftçiliği için kiralanmıştır ve yaklaşık %0.86'sı askeri amaçlarla kullanılmaktadır.
Çevresel konular arasında petrol ve nükleer enerji tartışmaları, hava ve su kirliliğiyle mücadele, vahşi yaşamı korumanın ekonomik maliyetleri, ağaç kesimi ve ormansızlaşma ve iklim değişikliği yer almaktadır. En önde gelen çevre ajansı, 1970 yılında başkanlık emriyle kurulan Çevre Koruma Ajansı'dır (EPA). Vahşi doğa fikri, Vahşi Doğa Yasası ile 1964 yılından bu yana kamu arazilerinin yönetimini şekillendirmiştir. Tehlike Altındaki Türler Yasası (1973), Amerika Birleşik Devletleri Balık ve Yaban Hayatı Servisi tarafından izlenen tehdit ve tehlike altındaki türleri ve yaşam alanlarını korumayı amaçlamaktadır.
2020 yılı itibarıyla ABD, Çevresel Performans Endeksi'nde ülkeler arasında 24. sırada yer almaktadır. Ülke, 2016 yılında iklim değişikliğine ilişkin Paris Anlaşması'na katılmıştır ve başka birçok çevresel taahhüdü bulunmaktadır. Paris Anlaşması'ndan 2020'de çekilmiş ancak 2021'de yeniden katılmıştır.
Yönetim biçimi
Amerika Birleşik Devletleri 50 eyaletten meydana gelen bir federal birliktir. Ulusal hükûmetin merkezi, Washington, DC'dir. Anayasa, ulusal hükûmetin bünyesinin ana hatlarını tespit eder. Yetkileri ile faaliyetlerini belirtir. Kendine has anayasa ve yetkilere sahip olan her eyalet de öteki işlerden sorumludur. Her eyalet; yönetim bakımından şehir, kasaba, nahiye ve köylere ayrılmıştır ve her eyaletin seçimle gelen kendi valisi vardır.
Hükûmet
Amerika'da hükûmet, halk hükûmetidir; halk tarafından kurulur. Kongre üyeleri, başkan, eyalet yetkilileri, kasaba ve şehirleri yönetenler halk tarafından seçilir. Hâkimler de, doğrudan halk tarafından seçilir ya da seçilmiş yetkililer tarafından tayin edilir. Kamu görevlileri, görevlerini iyi yapmadıkları ya da kanunları ciddi bir şekilde ihlal ettiklerinde görevden uzaklaştırılabilirler.
Anayasa, kişilerin hak ve özgürlüklerini güvence altına almaktadır. Bu hak ve özgürlükler, 1791'de anayasaya eklenen ve İnsan Hakları Beyannamesi adı verilen ilk on değişiklikte belirtilmektedir.
Anayasa, hükûmetin yetkilerini üçe ayırmıştır: Başında başkan olan yürütme, Senato ve Temsilciler Meclisi olmak üzere kongrenin her iki kanadını ihtiva eden yasama ve başta yüksek mahkeme olmak üzere yargı. Anayasa, her birinin yetkisini sınırlamakta ve birinin gereğinden fazla yetki sahibi olmasını engellemektedir.
Eyalet hükûmetlerinde de sistem, federal hükûmet sisteminin hemen hemen aynısıdır. Genelde ülke yönetiminde Cumhuriyetçiler üstündür. 1993-2001 yılları arasında Demokratlar hem Temsilciler meclisinde hem de Beyaz Saray'da üstünlük kurdular. 2001 ve 2004 seçimlerinde kazanan Cumhuriyetçiler oldu. 2004 seçimlerinde sonuçlar şöyleydi; Cumhuriyetçiler: 232, Demokratlar: 202, Bağımsız: 1. 2006 seçimlerinde ise çoğunluk Demokratlardaydı; Demokratlar: 232, Cumhuriyetçiler: 202. Temsilciler Meclisi başkanlığına Demokrat Nancy Pelosi seçildi.
Her eyalette yürütme kuvvetinin başında bir vali vardır. Eyalet hükûmetleri düzeni koruma, çocuk ve gençlerin eğitimi, yol inşaatı gibi işlere bakar. Federal hükûmet; ulusal, uluslararası ve birden fazla eyaleti ilgilendiren meselelerle uğraşır. Vatandaşların günlük hayatını etkileyen kanunlar, şehir ve kasabalardaki polis teşkilatı tarafından uygulanır. FBI olarak bilinen Federal Soruşturma Bürosu; eyalet sınırlarını geçen suçluları, federal kanunlara aykırı hareket edenleri araştırır.[]
Federal Hükûmet
Amerika Birleşik Devletleri Başkanı, genel seçimle dört yıllık bir süre için seçilir. Seçilen Başkan, sürenin sonunda bir devre daha seçilebilir. Başkanın aday olabilmesi için Amerika'da doğmuş olması, en az 14 yıl Amerika'da ikamet etmiş olması ve yaşının en az otuz beş olması gerekir. Yılda 200.000 dolar üzerinde maaş ve ilaveten masrafları için de 50.000 dolar alır; fakat bunların toplamı üzerinden gelir vergisi öder. Ayrıca seyahat ve misafir ağırlama masrafı olarak vergiye tabi olmayan 100.000 dolar alır.[]
Başkan, kongre tarafından onaylanmış bir kanun tasarısını veto eder ya da bunu imzalamayı reddederse; kongrenin her iki kanadı tarafından üçte iki oyla alınan bir karar bu vetoyu hükümsüz kılar ve tasarı kanunlaşır. Başkan; federal hâkimleri, büyükelçileri, yüzlerce hükûmet yetkilisini tayin eder. Başkanın ölmesi, istifa etmesi ya da kalıcı olarak sakatlanması hâlinde görevi seçime kadar başkan yardımcısı yürütür.[]
Birleşik Amerika Anayasası uyarınca, görev süresi tamamlanmamış bir Başkan, ancak görevi kötüye kullandığı iddiasının yeterli delile dayanılarak, Temsilciler Meclisinde üyelerin üçte iki çoğunluğunun tasdik etmesi ile görevden alınabilir. Bugüne kadar yalnız bir Amerikan Başkanı görevi kötüye kullanmakla suçlanmıştır. O da 1868'de muhakeme edilerek beraat eden Andrew Jackson'dır. Ancak 1974'te başkan Richard Nixon dâhil, yüksek makamda birçok yetkilinin karıştığı seçim kampanyasında kanun dışı para toplama olayı mahkemeye intikal etti. Watergate olarak adlandırılan bu olayda Nixon, mahkemeye çıkmadan istifa etti ve yerine Gerald Ford geçti.
Yasama kolu olan Kongre; Senato ve Temsilciler Meclisi'nden meydana gelir. Senatörler 6 yıl, Temsilciler Meclisi üyeleri ise iki yıl için seçilirler. Senatör ve Temsilciler aday olmak istedikleri sürece tekrar seçilebilirler.
Elli eyaletin her biri, Kongreye iki senatör gönderir. Senatonun üçte biri, her iki yılda bir seçilir. Senatör seçilmek için adayın otuz yaşını doldurması ve seçilmesinden en az dokuz yıl önce Amerikan vatandaşı olmuş bulunması şarttır.
Temsilciler Meclisinin 435 üyesi vardır. Her eyalet, kendi nüfus oranına göre belli sayıda üyeye sahiptir. Eyaletler aşağı yukarı eşit nüfuslu seçim bölgelerine ayrılır ve her bölgenin seçmenleri Kongreye bir temsilci üye seçer. Bir üyenin en az yirmi beş yaşında ve en az yedi yıllık Amerikan vatandaşı olması gerekir.
Bir tasarının kanun olabilmesi için hem Senato hem de Temsilciler Meclisi tarafından tasdik edilmesi gerekir.
Siyasi ayrılıklar
50 eyaletin her biri, egemenliği federal hükûmetle paylaştığı bir coğrafi bölge üzerinde yargı yetkisine sahiptir. Bunlar ilçelere veya ilçe eşdeğerlerine ve daha sonra da belediyelere bölünmüştür. Columbia Bölgesi, Amerika Birleşik Devletleri'nin başkenti olan Washington şehrini içeren federal bir bölgedir. Her eyaletin Kongre'deki temsilci ve senatör sayısına eşit miktarda başkanlık seçmeni vardır ve Columbia Bölgesi'nin üç seçmeni vardır. Birleşik Devletler'in bölgelerinde başkanlık seçmeni bulunmadığından, bu bölgelerdeki insanlar başkan için oy kullanamazlar.
Vatandaşlık, tüm eyaletlerde, Columbia Bölgesi'nde ve Amerikan Samoası hariç tüm büyük ABD topraklarında doğumla verilir. Amerika Birleşik Devletleri, eyaletlerin egemenliği gibi Amerikan Kızılderili uluslarının sınırlı kabile egemenliğini gözetmektedir. Amerikan Kızılderilileri ABD vatandaşıdır ve kabile toprakları ABD Kongresi ve federal mahkemelerin yargı yetkisine tabidir. Eyaletler gibi kabilelerin de bazı özerklik kısıtlamaları vardır. Savaş yapmaları, kendi dış ilişkilerini yürütmeleri ve bağımsız para basmaları ya da ihraç etmeleri yasaktır. Kızılderili rezervasyonları genellikle bir eyalet içinde yer alır, ancak eyalet sınırlarını aşan 12 rezervasyon vardır.
Dış ilişkiler
Amerika Birleşik Devletleri'nin yerleşik bir dış ilişkiler yapısı vardır ve 2019 yılında dünyanın en büyük ikinci diplomatik teşkilatına sahip olmuştur.Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin daimi üyesidir ve Birleşmiş Milletler Genel Merkezi'ne ev sahipliği yapmaktadır. Amerika Birleşik Devletleri aynı zamanda G7, G20, ve OECD hükûmetler arası örgütlerinin de bir üyesidir. Neredeyse tüm ülkelerin büyükelçilikleri ve birçoğunun da ülkede konsoloslukları (resmi temsilcileri) bulunmaktadır. Aynı şekilde, İran, Kuzey Kore, ve Bhutan dışında neredeyse tüm ülkelerin ABD ile resmi diplomatik misyonları bulunmaktadır. Tayvan'ın ABD ile resmi diplomatik ilişkileri olmamasına rağmen, gayri resmi de olsa yakın ilişkiler sürdürmektedir. Amerika Birleşik Devletleri ayrıca Tayvan'a düzenli olarak askeri teçhizat tedarik etmektedir.
Amerika Birleşik Devletleri'nin Birleşik Krallık ile "Özel İlişkisi" ve Kanada,Avustralya,Yeni Zelanda,Filipinler,Japonya,Güney Kore,İsrail, ve bazı Avrupa Birliği ülkeleriyle (Fransa, İtalya, Almanya, İspanya ve Polonya) güçlü bağları bulunmaktadır. ABD, askeri ve ulusal güvenlik konularında NATO müttefikleriyle ve Amerikan Devletleri Örgütü ve ABD-Meksika-Kanada Serbest Ticaret Anlaşması aracılığıyla Amerika kıtasındaki ülkelerle yakın işbirliği içindedir. Güney Amerika'da Kolombiya geleneksel olarak ABD'nin en yakın müttefiki olarak kabul edilir. ABD, Serbest Ortaklık Anlaşması aracılığıyla Mikronezya, Marshall Adaları ve Palau için tam uluslararası savunma yetkisi ve sorumluluğu kullanmaktadır.Rusya'nın 2014 yılında Kırım'ı ilhak etmesi ve 2022 yılında Ukrayna'yı işgale başlamasından bu yana ABD, Ukrayna'nın kilit bir müttefiki haline gelmiş ve bu süreçte Rusya ile ilişkileri önemli ölçüde bozulmuştur. ABD'nin de Çin ile ilişkileri bozulmuş ve Tayvan ile yakınlaşmıştır.
Askeri
ABD başkanı, Amerika Birleşik Devletleri Silahlı Kuvvetlerinin başkomutanıdır ve ordunun liderlerini, savunma bakanını ve Genelkurmay Başkanlarını atar. Merkezi Washington, DC yakınlarındaki Pentagon'da bulunan Savunma Bakanlığı, Ordu, Deniz Piyadeleri, Deniz Kuvvetleri, Hava Kuvvetleri ve Uzay Kuvvetleri'nden oluşan altı hizmet kolundan beşini yönetiyor. Sahil Güvenlik, barış zamanında İç Güvenlik Bakanlığı tarafından yönetilir ve savaş sırasında Deniz Kuvvetleri Departmanına devredilebilir. Amerika Birleşik Devletleri 2019'da ordusuna 649 milyar dolar harcadı, bu da küresel askeri harcamaların %36'sını oluşturuyor. GSYİH'nin %4,7'si ile bu oran, Suudi Arabistan'dan sonra tüm ülkeler arasında ikinci en yüksek orandı. Ayrıca dünyanın nükleer silahlarının %40'ından fazlasına sahiptir, bu sayıda Rusya'dan sonra ikinci en büyük nükleer silah sayısı anlamına gelmektedir.
2019'da ABD Silahlı Kuvvetlerinin altı şubesinin tamamı 1,4 milyon personelin aktif görevde olduğunu bildirdi. Yedekler ve Ulusal Muhafızlar toplam asker sayısını 2,3 milyona çıkardı. Savunma Bakanlığı da müteahhitler hariç yaklaşık 700.000 sivil istihdam etti. Amerika Birleşik Devletleri'nde askerlik hizmeti isteğe bağlıdır, ancak savaş zamanında Seçici Hizmet Sistemi aracılığıyla zorunlu askerlik yapılabilir. Amerika Birleşik Devletleri, Çin Halk Kurtuluş Ordusu ve Hindistan Silahlı Kuvvetleri'nden sonra dünyanın en büyük üçüncü birleşik silahlı kuvvetlerine sahiptir.
Bugün, Amerikan kuvvetleri, Hava Kuvvetlerinin geniş nakliye uçakları filosu, Donanmanın 11 aktif uçak gemisi ve Deniz Kuvvetleri ile denizde Deniz seferi birimleri ve Hava Kuvvetleri nakliye uçakları tarafından konuşlandırılan Ordunun XVIII Hava İndirme Kolordusu ve 75. Korucu Alayı tarafından hızla konuşlandırılabilir. Hava Kuvvetleri, stratejik bombardıman filosu aracılığıyla dünyanın dört bir yanındaki hedefleri vurabilir, Amerika Birleşik Devletleri genelinde hava savunmasını korur ve Ordu ve Deniz Piyadeleri kara kuvvetlerine yakın hava desteği sağlar. Uzay Gücü, Küresel Konumlandırma Sistemini işletir, tüm uzay fırlatmaları için Doğu ve Batı Menzillerini işletir ve Amerika Birleşik Devletleri'nin Uzay Gözetleme ve Füze Uyarı ağlarını işletir. Ordu, yurtdışında yaklaşık 800 üs ve tesis işletiyor ve 25 yabancı ülkede 100'den fazla aktif görevli personel konuşlandırıyor.
Kolluk kuvvetleri ve suç
Amerika Birleşik Devletleri'nde yerelden federal düzeye kadar yaklaşık 18.000 polis teşkilatı bulunmaktadır. Amerika Birleşik Devletleri'nde yasalar çoğunlukla yerel polis departmanları ve şerif ofisleri tarafından uygulanmaktadır. Eyalet polisi daha geniş kapsamlı hizmetler sunar ve Federal Soruşturma Bürosu (FBI) ve ABD Marshals Service gibi federal kurumların sivil hakları, ulusal güvenliği korumak ve ABD federal mahkemelerinin kararlarını ve federal yasaları uygulamak gibi özel görevleri vardır. Eyalet mahkemeleri çoğu hukuk ve ceza davasını yürütürken, federal mahkemeler belirlenmiş suçlara ve eyalet ceza mahkemelerinden gelen temyiz başvurularına bakar.
2020 itibarıyla, Amerika Birleşik Devletleri'nde kasıtlı cinayet oranı her 100.000 kişide 7'dir.Dünya Sağlık Örgütü Ölüm Veritabanı'nın 2010 yılına ait kesitsel bir analizi, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki cinayet oranlarının "diğer yüksek gelirli ülkelere kıyasla 7,0 kat daha yüksek olduğunu ve bunun 25,2 kat daha yüksek olan silahla işlenen cinayet oranından kaynaklandığını" göstermiştir.
Amerika Birleşik Devletleri dünyada belgelenmiş en yüksek hapsetme oranına ve en büyük cezaevi nüfusuna sahiptir. 2019 yılında, bir yıldan fazla hapis cezasına çarptırılanlar için toplam cezaevi nüfusu 1.430.800'dür; bu da 100.000 kişi başına 419'luk bir orana karşılık gelmektedir ve 1995'ten bu yana en düşük seviyededir. Prison Policy Initiative'in 2,3 milyon tahmini gibi bazı tahminler bu sayının daha yüksek olduğunu göstermektedir. Çeşitli eyaletler, hükûmet politikaları ve tabandan gelen girişimler yoluyla cezaevi nüfuslarını azaltmaya çalışmıştır.
Çoğu ülke idam cezasını kaldırmış olsa da, Amerika Birleşik Devletleri'nde bazı federal ve askeri suçlar için ve 50 eyaletten 27'sinde ve bir bölgede yaptırım uygulanmaktadır. Bu eyaletlerin birçoğunda cezanın uygulanmasına ilişkin, her biri eyalet valisi tarafından konulan moratoryumlar bulunmaktadır. 1977'den bu yana 1.500'den fazla infaz gerçekleştirilmiş olup, ABD Çin, İran, Suudi Arabistan, Irak ve Mısır'ın ardından dünyada en fazla infazın gerçekleştirildiği altıncı ülke olmuştur. Ancak, yakın zamanda cezayı kaldıran birkaç eyaletle birlikte bu sayı ulusal çapta düşüş eğilimine girmiştir.
Ekonomi
Uluslararası Para Fonu'na göre, 22,7 trilyon dolarlık ABD gayri safi yurtiçi hasılası (GSYH), piyasa döviz kurları üzerinden gayri safi dünya hasılasının %24'ünü ve satın alma gücü paritesi (PPP) üzerinden gayri safi dünya hasılasının %16'sından fazlasını oluşturmaktadır. 1983'ten 2008'e kadar ABD'nin reel bileşik yıllık GSYİH büyümesi %3,3 olurken, G7'nin geri kalanının ağırlıklı ortalaması %2,3 olmuştur.Ülke, kişi başına düşen nominal GSYH'de dünyada beşinci, kişi başına düşen GSYH ise yedinci sırada yer almaktadır. Ülke, en az 1900 yılından bu yana dünyanın en büyük ekonomisi konumundadır.
Amerika Birleşik Devletleri, özellikle yapay zeka, bilgisayar, ilaç, tıbbi, havacılık ve askeri teçhizat alanlarında teknolojik açıdan en güçlü ve yenilikçi ülkedir. Ülke ekonomisi, bol doğal kaynaklar, gelişmiş bir altyapı ve yüksek verimlilikle beslenmektedir. Kaynaklar tahminlerinde farklılık gösterse de, 2019'da 44,98 trilyon ABD doları ile en yüksek ikinci toplam doğal kaynak değerine sahiptir. Amerikalılar, OECD üyesi ülkeler arasında en yüksek ortalama hane halkı ve çalışan gelirine sahiptir. 2010 yılında dördüncü en yüksek medyan gelirine sahipken, 2013 yılında altıncı en yüksek medyan hane gelirine sahip olmuşlardır.
ABD doları uluslararası işlemlerde en çok kullanılan para birimidir ve ekonomisi, ordusu, petrodolar sistemi ve buna bağlı eurodolar ve büyük ABD hazine tahvilleri piyasası tarafından desteklenen dünyanın en önde gelen rezerv para birimidir. Birçok ülke bunu resmi para birimi olarak kullanmaktadır ve diğerlerinde fiili para birimidir.New York Menkul Kıymetler Borsası ve Nasdaq, piyasa değeri ve ticaret hacmi açısından dünyanın en büyük borsalarıdır.
ABD'nin en büyük ticaret ortakları Çin, Avrupa Birliği, Kanada, Meksika, Hindistan, Japonya, Güney Kore, Birleşik Krallık ve Tayvan'dır. ABD dünyanın en büyük ithalatçısı ve ikinci en büyük ihracatçısıdır. USMCA da dâhil olmak üzere birçok ülke ile serbest ticaret anlaşması vardır. ABD, 2019 Küresel Rekabet Edebilirlik Raporu'nda Singapur'un ardından ikinci sırada yer verildi. Dünyanın en büyük 500 şirketinden 121'inin merkezi ABD'de bulunmaktadır.
Ekonomisi post-endüstriyel bir gelişme düzeyine ulaşmış olsa da, Amerika Birleşik Devletleri endüstriyel bir güç olmaya devam etmektedir. Daha küçük bir refah devletine sahiptir ve diğer yüksek gelirli ülkelerin çoğundan daha az geliri devlet eliyle yeniden dağıtmaktadır. Amerika Birleşik Devletleri 2017 yılında 156 ülke arasında gelir eşitsizliğinde 41. sırada yer alırken, gelişmiş ülkelerin geri kalanına kıyasla en yüksek gelir eşitsizliğine sahip ülke olmuştur.
Bilim ve teknoloji
Amerika Birleşik Devletleri 19. yüzyılın sonlarından beri teknolojik yeniliklerde ve 20. yüzyılın ortalarından beri bilimsel araştırmalarda lider olmuştur. üretme yöntemleri, 19. yüzyılın ilk yarısında ABD Savaş Departmanının Federal Silah fabrikaları tarafından geliştirildi. Bu teknoloji, makine takım endüstrisinin kurulmasıyla birlikte, 19. yüzyılın sonlarında ABD'nin büyük ölçekli dikiş makineleri, bisikletler ve diğer öğelerin imalatına sahip olmasını sağladı ve olarak tanındı. 20. yüzyılın başlarında fabrika elektrifikasyon ve montaj hattı ve diğer emek tasarrufu sağlayan tekniklerin ortaya çıkışı seri üretim sistemini yarattı. 21. yüzyılda, Amerika Birleşik Devletlerinde araştırma ve geliştirme finansmanının yaklaşık üçte ikisi özel sektörden gelir. Amerika Birleşik Devletleri, bilimsel araştırma makalelerinde ve etki faktörü konusunda dünyaya öncülük eder.
1876'da Alexander Graham Bell ilk ABD telefon patentini aldı. Thomas Edison'un araştırma laboratuvarı, türünün ilk örneği olan fonografı, ilk uzun ömürlü ampulü ve ilk uygulanabilir film kamerasını geliştirdi. Sonuncusu, dünya çapında ortaya çıkmasına neden oldu. 20. yüzyılın başlarında, Ransom E. Olds ve Henry Ford otomobil şirketleri montaj hattını popüler yaptılar. Wright kardeşler, 1903'te ilk sürekli ve kontrollü havadan ağır güçle çalışan uçuşu yaptılar.
1920'lerde ve 30'larda faşizm ve Nazizm'in yükselişi, Albert Einstein, Enrico Fermi ve John von Neumann dahil olmak üzere birçok Avrupalı bilim insanının Birleşik Devletlere göç etmesine yol açtı. II. Dünya Savaşı sırasında Manhattan Projesi nükleer silahlar geliştirerek Atom Çağı'nı başlatırken, Uzay Yarışı roketçilikte, malzeme bilimi ve havacılık'ta hızlı ilerlemeler sağladı.
1950'lerde neredeyse tüm modern elektronikte önemli bir aktif bileşen olan transistör'ün icadı, birçok teknolojik gelişmeye ve ABD teknoloji endüstrisinde önemli bir genişlemeye yol açtı. Bu da, Kaliforniya'daki Silikon Vadisi gibi ülke çapında birçok yeni teknoloji şirketinin ve bölgesinin kurulmasına yol açtı. Advanced Micro Devices (AMD) ve Intel gibi Amerikan mikroişlemci şirketlerinin yanı sıra Adobe Systems, Apple Inc., IBM, Microsoft ve Sun Microsystems gibi hem bilgisayar yazılım hem de donanımı şirketlerince sağlanan ilerlemeler kişisel bilgisayarı yarattı ve popüler yaptı. ARPANET, 1960'larda Savunma Bakanlığı gereksinimlerini karşılamak için geliştirildi ve İnternet'e evrilen 'nin ilki oldu. Amerika Birleşik Devletleri, 2022'de 'nde İsviçre’den sonra ikinci sırada yer aldı.
Gelir, zenginlik ve yoksulluk
Dünya nüfusu'nun %4,24'ünü oluşturan Amerikalılar topluca dünyanın toplam servetinin %29,4'üne sahiptir ve bu, ülkeler arası en büyük yüzdedir. Ayrıca 2020 itibarıyla 724 milyarder ve 10,5 milyon milyonerle dünyadaki milyoner'lerle ABD ayrıca milyarder sayısında ilk sıradadır. 2019-2021 küresel SARS-CoV-2 pandemisi öncesinde, Credit Suisse, yaklaşık 18.6 milyon ABD vatandaşını 1 milyon doları aşan net değere sahip olarak listeledi., Mart 2013'te gıda satın alınabilirliği ve genel gıda güvenliği açısından ABD'yi bir numarada sıraladı. Amerikalılar ortalama konut ve kişi başına olarak AB sakinlerden iki katından çok yaşam alanları vardır. 2017 yılı için Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı, Amerika Birleşik Devletleri'ni (İnsani Gelişme Endeksi) (HDI) ne ve (IHDI) 'ye göre 189 ülke arasında 13. sırada yer aldı.
ABD'de , gelir ve vergiler gibi ; yetişkin nüfusun en zengin %10'u ülkenin hane halkı servetinin %72'sine sahipken, alt yarısı sadece %2'sine sahiptir.
Federal Rezerv'e göre, en tepedeki %1, 2016'da ülke servetinin %38,6'sını kontrol ediyordu. 2017'de Forbes, yalnızca üç kişinin (Jeff Bezos, Warren Buffett ve Bill Gates) nüfusun alt yarısından daha fazla paraya sahip olduğunu buldu. OECD tarafından 2018 yılında yapılan bir araştırmaya göre, Birleşik Devletler, büyük ölçüde zayıf sistemi ve risk altındaki işçiler için hükûmet desteğinin olmaması nedeniyle, neredeyse diğer tüm gelişmiş ülkelerden daha fazla az gelirli işçi yüzdesine sahiptir.Gelir elde edenlerin en üstteki yüzde biri olan üst sınıf, gelirin devlet transferleri hariç piyasa geliri olarak tanımlandığı 2009'dan 2015'e kadar elde edilen gelirlerin yüzde 52'sini oluşturdu.
Yıllarca süren durgunluğun ardından, medyan hane geliri, iki yıl üst üste rekor büyümenin ardından 2016'da rekor seviyeye ulaştı. Ancak gelir eşitsizliği rekor seviyelerde kalmaya devam etmekte ve gelir kazananların beşte biri toplam gelirin yarısından fazlasını eve götürmektedir.
En tepedeki yüzde birin aldığı 1976'da yüzde dokuz iken 2011'de yüzde 20'ye iki katına çıkan toplam yıllık gelir payındaki artış, önemli ölçüde etkiledi ve Amerika Birleşik Devletleri'ni OECD üyeleri arasında en geniş gelir dağılımlarından birisi yaptı. Gelir eşitsizliğinin kapsamı ve önemi tartışma konusudur.
Ocak 2019'da yaklaşık 567.715 korunaklı ve korumasız vardı ve neredeyse bunların üçte ikisi acil durum barınağı ya da geçici konut programında kalıyordu. 2007 seviyelerine göre yaklaşık %35 daha fazla olarak 2011'de , ancak yıl boyunca gıda alımı ya da yeme alışkanlıkları bozulmuş ve çoğu vaka kronik olmayan yalnızca 845.000 Amerikalı çocukta (%1.1) düşüş yaşandı.
2018 Haziran itibarıyla 40 milyon kişi, yani ABD nüfusunun kabaca %12.7'si, 13.3 milyon çocuk da dahil olmak üzere yoksulluk içinde yaşıyordu. Yoksulların 18.5 milyonu derin yoksulluk içinde yaşıyordu (aile geliri yoksulluk eşiğinin yarısının altında) ve beş milyondan fazlası ise "Üçüncü Dünya' koşullarında" yaşıyordu. 2017'de, en düşük ve en yüksek olan ABD eyaletleri ya da bölgeleri sırasıyla New Hampshire (%7,6) ve Amerikan Samoası (%65) idi.
COVID-19 pandemisi'nin neden olduğu ekonomik etki ve ,Aspen Enstitüsü tarafından yapılan ve 2020'nin sonuna kadar 30 ila 40 milyon insanın tahliye riski altında olduğunu gösteren analizle kitlesel korkularını artırdı.
Ulaşım
Amerika Birleşik Devletleri'nin neredeyse tamamı standart hat olan demiryolu ağı dünyanın en uzun demiryolu ağıdır ve 293.564 km'yi aşmaktadır.Amtrak tarafından dört eyalet dışında tüm eyaletlere sağlanan şehirlerarası yolcu hizmeti ile çoğunlukla yük taşır. Ülkenin iç su yolları dünyanın en uzun beşinci su yoludur ve toplam 41.009 km'dir.
Kişisel ulaşıma, 6,4 milyon kilometre uzunluğundaki kamuya açık yol ağında faaliyet gösteren otomobiller hakimdir. Amerika Birleşik Devletleri dünyanın en büyük ikinci otomobil pazarına sahiptir ve 1.000 Amerikalı başına düşen 816,4 araçla (2014) dünyada kişi başına düşen en yüksek araç sahipliğine sahiptir. 2017 yılında, iki tekerlekli olmayan 255 milyon motorlu araç veya 1.000 kişi başına yaklaşık 910 araç düşmekteydi.
Sivil havayolu sektörü tamamen özel sektöre aittir ve 1978'den bu yana büyük ölçüde serbestleştirilmiştir; büyük havalimanlarının çoğu ise kamuya aittir. Taşınan yolcu sayısına göre dünyanın en büyük üç havayolu şirketi ABD merkezli olup, American Airlines 2013 yılında US Airways tarafından satın alındıktan sonra bir numara olmuştur. Dünyanın en yoğun 50 yolcu havalimanından 16'sı Amerika Birleşik Devletleri'ndedir ve bunların arasında en yoğun olanı Hartsfield-Jackson Atlanta Uluslararası Havalimanı'dır. En işlek elli konteyner limanından dördü Amerika Birleşik Devletleri'nde yer almaktadır ve bunların en işlek olanı Los Angeles Limanı'dır.
Turizm
Amerika Birleşik Devletleri, Birleşmiş Milletler Turizm Örgütünün verilerine göre 2019 yılında Dünya'nın en çok ziyaret edilen 3. ülkesi olmuştur.
Demografi
Nüfus
| Irk/Etnik | |
|---|---|
| (2010 nüfus verilerine göre) | |
| Irka göre: | |
| Beyaz | %72,4 |
| Afroamerikan | %12,6 |
| Asyalı | %4,8 |
| Kızılderililer ve Alaska yerlileri | %0,9 |
| ve | %0,2 |
| Diğerleri | %6,2 |
| Melez (iki ya da daha fazla) | %2,9 |
| Etniğe göre: | |
| Hispanik/Latin (herhangi bir ırk) | %16,3 |
| Hispanik/Latin olmayan (herhangi bir ırk) | %83,7 |
Amerika Birleşik Devletleri Nüfus Sayım Bürosu, yaklaşık 11,2 milyon yasadışı göçmen de dâhil ülkenin nüfusunu 328.200.000 olarak tahmin eder. 1900'lerde yaklaşık 76 milyon olan ABD nüfusu 20. yüzyılda neredeyse dört katına çıktı.Çin ve Hindistan'dan sonra dünyanın en kalabalık üçüncü ülkesi olan ABD, büyük nüfus artışı beklenen ülkeler arasında büyük ve sanayileşmiş tek ülkedir.
ABD'de 1000'de 13 olan doğum hızı, %35 olan dünya ortalamasının altındadır. Nüfus artışı hızı pozitif %0,9, birçok gelişmiş ülkeye göre daha yüksektir. 2012 mali yılı içinde, bir milyondan fazla göçmene (çoğu aile birleşimi ile gelen) yasal ikamet hakkı verildi.Meksika, 1965 Göç Yasasından beri yeni ikamet edenlerin önde gelen kaynağıdır. Çin, Hindistan ve Filipinler her sene gönderenler arasında ilk dörttedir. Dokuz milyon Amerikalı homoseksüel, biseksüel ya da transseksüeldir, bu nüfusun en az yüzde dördüne eşittir. 2010 yılında yapılan bir araştırmada erkeklerin yüzde yedisi ve kadınların yüzde sekizi kendini gey, lezbiyen ya da biseksüel olarak tanımlamıştır.
| Öncü nüfus merkezleri (tüm listeyi gör) | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Sıra | Şehir merkezi | Metro bölgesi nüfusu | Metropoliten istatistik alanı | Bölge |  New York  Los Angeles  Chicago | ||
| 1 | New York | 19,015,900 | New York-Newark-Jersey City, NY-NJ-PA MSA | ||||
| 2 | Los Angeles | 12,944,801 | |||||
| 3 | Chicago | 9,504,753 | Ortabatı | ||||
| 4 | 6,526,548 | ||||||
| 5 | Houston | 6,086,538 | |||||
| 6 | Philadelphia | 5,992,414 | |||||
| 7 | Washington, DC | 5,703,948 | |||||
| 8 | Miami | 5,670,125 | |||||
| 9 | Atlanta | 5,359,205 | |||||
| 10 | Boston | 4,591,112 | |||||
| 11 | San Francisco | 4,391,037 | |||||
| 12 | 4,304,997 | ||||||
| 13 | Detroit | 4,285,832 | Ortabatı | ||||
| 14 | 4,263,236 | ||||||
| 15 | Seattle | 3,500,026 | |||||
| 16 | 3,318,486 | Ortabatı | |||||
| 17 | San Diego | 3,140,069 | |||||
| 18 | 2,824,724 | ||||||
| 19 | 2,817,355 | Ortabatı | |||||
| 20 | Baltimore | 2,729,110 | |||||
| 2011 yılı verileri baz alınmıştır | |||||||
Göçler
ABD bir göçmen ülkesidir. Göçmenler tarafından kurulmuş ve geliştirilmiştir. Hâlâ dünyanın en çok göç alan ülkelerinden birisidir. Amerika Birleşik Devletleri'nin 4 Temmuz 1776'daki bağımsızlığından hemen önce nüfus yaklaşık 2,5 milyon kadardı (%95 Beyaz Avrupalı, %5 Siyahi Afrikalı). Bu beyaz nüfusta en büyük pay Almanların ve İskandinav ülkelerinindir (İsveç, Norveç, Danimarka). Bu uluslar ilk 3 grubu oluşturmaktaydı (dinî olarak %98 Protestan, %2 Katolik). 1620-1770 yılları arasında bu ilk gelenler karşılıklı evlilikler ve din birliği sayesinde bugün Beyaz Amerikalı denilen (WASP: White, Anglo-Saxon, Protestant yani Beyaz, Anglosakson, Protestan), Amerikan ulusunun politikada ve iş dünyasında hâkim konumda olan ana çekirdeğini oluşturdular. 1961-1963 yılları arasında başkanlık yapan Katolik John F. Kennedy ve 2009-2017 yılları arasında başkanlık yapan Afroamerikalı Barack Obama hariç bütün ABD başkanları bu gruba dâhildir.
Günümüz ABD'sinde yaşayan siyahilerin (Afroamerikalılar) çoğu Amerika'ya getirilen kölelerin soyundan gelmektedir.
1870-1920 yılları arası 2. göç dalgasının oluştuğu yıllardır. Bu yıllarda yukarıda adı geçen devletlerden göçler devam etmektedir; fakat yoğunluk Katolik ve Ortodoks Avrupalılara (İtalyanlar, Yunanlar, Gürcüler, Ermeniler, Ruslar, Lehler, Avusturya-Macaristan, Sırplar) ve İrlandalılara kaymıştır. 1880 yılında nüfus 60 milyona yaklaşmıştır (1950'de %86 Beyaz Avrupalı, %9 Siyahi Afrikalı, %3 Hispanik (Latin Amerikalı); dinî olarak ise %74 Protestan, %20 Katolik, %3 Musevi, %2 Ortodoks ve %1 Budist). ABD'nin nüfusu 1935'te 100 milyona, 1970'te 200 milyona, 2005'te ise 300 milyona ulaşmıştır.
3. göç dalgası 1970'lerin sonunda başlamıştır ve hâlen sürmektedir. Bu göç dalgası daha çok çeşitlilik göstermektedir. Asya'dan, Ortadoğu'dan, eski komünist ülkelerden, Latin ülkelerinden -özellikle Meksika ve Karayipler'den- gelen yoğun Hispanik-Latin Amerikalı göçüdür (yılda yaklaşık 800.000 ila 1,5 milyon arası).
2006 sayımına göre nüfusu 1 milyon ya da üzerinde olan 32 tane grup vardır. 2010 sayımına göre nüfusun çoğunluğu (%63,7) beyaz ve Avrupalı, %16,4'ü Hispanik-Latin Amerikalıdır. Nüfusun %12,2'si Siyahi Afrikalı, %4,7'si Asya kökenli, %0,7'si Amerikan yerlisi, %0,2'si Pasifik adaları yerlisi, %1,9'u melez ve %0,2'si diğer ırklardandır.
Zorunlu Göçler
1864 yılında Amerika Birleşik Devletleri Hükûmeti Navahoları zorla göç (tehcir) ettirmiş ve onlara etnik temizlik uygulamaştır. Şimdiki Arizona'dan (O zamanki ) New Mexico'nun doğusuna geleneksel Navaho yurtluğu olan Dinétah'tan oldukça uzağa asker gözetiminde silah zoruyla yaptırılmıştır. 1864 baharında erkek, kadın ve çocuklardan oluşan 9.000 kadar Navahonun silah zoruyla başlayan 480 km lik yürüyüşü 'ya kadar sürmüş ve 'da gözaltına alınmalarıyla bitmiştir.
Diller
| Diller (2007) | |
|---|---|
| İngilizce | 223 milyon |
| İspanyolca | 34,5 milyon |
| Çince | 2,5 milyon |
| Fransızca | 2,0 milyon |
| Tagalogca | 1,5 milyon |
| Vietnamca | 1,2 milyon |
| Almanca | 1,1 milyon |
Amerika Birleşik Devletleri'nin federal düzeyde resmî dili yoktur. Ancak ülkede en çok kullanılan dil İngilizcedir (Amerikan İngilizcesi). 2010 yılında 5 yaşın üzerinde olan, yaklaşık olarak 230 milyon kişi diğer bir deyişle nüfusun %80'i evlerinde sadece İngilizce konuşmaktadır, bunu %12 ile İspanyolca takip etmektedir. En az 28 eyalette bazı Amerikalılar İngilizcenin resmi dil olmasını savunmaktadırlar.
Hawaii'de eyalet anayasasına göre Hawaii dili ve İngilizce ortak resmi dillerdir.
İspanyolcanın kullanımı ise Meksika ve Küba'dan gelen göçmenler nedeniyle son yıllarda belli kollarda arttı. Louisiana eyaletinde ise Fransızca kullanılır; çünkü Fransız sömürgeleri burada kurulmuştur.
Din
Amerika Birleşik Devletleri'nin laikliği orijinal bir devlet ve din ayrılığı ortaya çıkarmıştır. İkisi de bağımsızdır. Bu, başkan ve Kongre üyelerinin göreve başlarken dinî yemin etmelerini engellemediği gibi, anayasada "Kongre üyeleri hiçbir dinî kurum lehine kanun yapamazlar" hükmü bulunur.
Amerika Birleşik Devletleri laik bir ülkedir ancak Fransız laikliğinden farklı bir dini yapısı vardır. Din ve devlet iki ayrı saygın yapıdır. Resmî işlerde İncil üzerine yemin etmek, "Tanrı Amerika'yı korusun" duası Amerika Birleşik Devletleri'nde dine veya devlete ilişkin bir zaaf oluşturmaz, iki alan birbirine müdahale etmez.
John Kennedy 1960'ta başkan adayıyken Houston, Teksas'ta yaptığı bir konuşmada "Ben Katolik bir başkan adayı değilim. Kamu işlerinde kilisem adına konuşmam, kilise de benim adıma konuşmaz." demiştir.
Amerika Birleşik Devletleri'nde yüzdesel olarak; %65 Hristiyan (%40 Protestan, %20 Katolik, %5 Diğer), %30 Dinsiz, %2 Yahudi, %1 Müslüman, %1 Budist ve %1 Diğer dinlerden insan yaşamaktadır.
- Katolik mezhebi eğer her Protestan mezhebi ayrı olarak sayılırsa ABD'deki en büyük mezheptir. Ancak bütün Protestan mezhepler topluca göz önüne alınırsa Katolikler'den daha fazladırlar.
- Ülkenin %20'si Katolik Kilisesi üyedir.
- Baptistler Arkansas, Oklahoma, Missouri, Louisiana, Kentucky, Tennessee, Alabama, Virginia, Kuzey ve Güney Karolina'da çoğunluktadır.
- Kuzey ve Güney Dakota'da Lutheryanlar Idaho ve Utah'da Mormonlar çoğunluktur.
- Diğer bütün eyaletlerde çoğunluk Katolikler'den oluşur.
Büyüklük olarak
Katolikler, Baptistler, Bağımsız Protestanlar, Metodistler (Wesleyanlar), Pentikostallar, Lutheryanlar, Presbiteryenler/Kalvinistler (Reformistler), Mormonlar, Stone-Champell restorasyoncuları, Episkopallar/Anglikanlar, Kongregasyoncular/Kalvinistler (Reformistler), Hem evanjelik hem Metodistler, Adventistler, Quakerler, Anabaptistler, Yehova'nın Şahitleri ve Ortodokslar şeklindedir.
Şehirleşme
Amerikalıların yaklaşık %82'si, banliyöler dahil, şehirleşmiş bölgelerde yaşar. Bu kişilerin de yaklaşık yarısı, nüfusu 50.000'in üzerinde olan şehirlerde yaşar. 2008 yılında; 273 ABD şehrinin nüfusu, 100.000’in üzerindeydi. Dokuz şehrin nüfusu bir milyonu ve dört şehrin (New York, Los Angeles, Chicago ve Houston) nüfusu da iki milyonu geçiyordu. Özellikle ABD’nin güneyi ve batısındaki pek çok büyük şehrin nüfusu hızla artmaktadır.
Düşünce ve sanat yaşamı
Bu alt başlığın geliştirilmesi gerekiyor. |
Kolej ve üniversiteler
Amerika Birleşik Devletleri'nde yükseköğretim 18 yaşında başlar. Ancak yükseköğretimin oraya özgü bir özelliği vardır ki, Avrupa'da rastlanmaz: Üniversitede belli bir alanda uzmanlık öğrenimine başlamadan önce bir kolej aşamasına geçilir. Koleji bitirenlere graduates yani diplomalı olarak bakılır ve -graduate school- da çalışmalarını sürdürürler. Bir Amerikan üniversitesi, genel olarak, bir kolej ile birlikte graduate school'dan oluşur.
Kolej ve üniversitelerin çoğu özeldir ve çeşitli kaynaklardan gelen malî kaynaklarla yaşarlar. Eski öğrencilerin bağışları, sanayi ve ticarette ün yapmış (Ford, Rockefeller, Carnegie vb.) büyük sermaye sahiplerinin kurduğu fonlarla, asıl okuyacak öğrencilerin ödedikleri paralar, bu kaynakların başında gelir.
Aslında belli bir refah düzeyine gelmiş ailelerin çocuklarını ayrıcalıklı duruma getiren bu sistemin zararları, devlet üniversiteleri yoluyla giderilmek istenir.
Kültür ve toplum
Amerika Birleşik Devletleri, birçok farklı kültüre, çeşitli etnik gruplara, geleneklere ve değerlere ev sahipliği yapmaktadır. Amerikan Yerlileri, ve Alaska Yerlileri dışında neredeyse bütün Amerikan vatandaşları ya da vatandaşların ataları son beş yüz yıllık süreç içerisinde Amerika'ya göç etmiş ya da köle olarak gelmiştir. Ana akım Amerikan Kültürü, esasen Avrupa'dan gelen göçmenlerin gelenekleri ve bunun yanı sıra Afrika'dan köle olarak gelenlerin getirdikleri gelenekler gibi birçok kaynak sonucu oluşmuş bir Batı kültürüdür. Asya'dan ve özellikle Latin Amerika'dan daha yakın zamanda yapılan göçler, hem homojenleştirici bir eritme kazanı hem de göçmenlerin ve onların soyundan gelenlerin ayırt edici kültürel özelliklerini koruduğu heterojen bir salata kasesi olarak tanımlanan kültürel mozaiğe katkı sağladı.
Amerikalılar geleneksel olarak sıkı çalışma etiği, rekabetçilik, bireycilik ve aynı zamanda özgürlüğü, eşitliği, özel mülkiyeti, demokrasiyi, hukukun üstünlüğünü ve sınırlı güce sahip hükûmet tercihini vurgulayan bir "Amerikan öğretisine" olan birleştirici inanç ile karakterize edilirler. Amerikalılar küresel standartlara göre son derece hayırseverdir: 2006'da yapılan bir İngiliz araştırmasına göre, Amerikalılar GSYİH'nın %1,67'sini hayır kurumlarına, incelenen diğer tüm uluslardan daha fazla verdi.
Amerikan Rüyası veya Amerikalıların yüksek standartlarda sosyal hayata sahip oldukları algısı göçmenlerin ülkeye olan ilgisini cezbetmekte kilit rol oynamaktadır. Bu algının doğruluğu günümüzde de tartışma konusu olmaya devam ediyor. Ana akım kültür, Amerika Birleşik Devletleri'nin bir sınıfsız toplum olduğunu savunurken, akademisyenler ülkenin sosyal sınıfları arasında toplumsallaşmayı, dili ve değerleri etkileyen önemli farklılıklar tespit ediyor. Amerikalılar sosyoekonomik başarıya büyük değer verme eğilimindedir ancak sıradan veya ortalama olmak da genellikle olumlu bir nitelik olarak görülür.
Edebiyat ve görsel sanatlar
18. yüzyılda ve 19. yüzyılın başlarında Amerikan sanatı ve edebiyatı, Batı kültürüne katkıda bulunarak en çok Avrupa'dan ilham almıştır. Washington Irving, Nathaniel Hawthorne, Edgar Allan Poe ve Henry David Thoreau gibi yazarlar, 19. yüzyılın ortalarında kendine özgü bir Amerikan edebi sesi oluşturmuştur. Mark Twain ve şair Walt Whitman yüzyılın ikinci yarısında önemli figürlerdi. Yaşadığı dönemde neredeyse hiç tanınmayan Emily Dickinson ise önemli bir Amerikan şairi olarak kabul edilmektedir. Herman Melville's Moby-Dick (1851), Twain's The Adventures of Huckleberry Finn (1885), F. Scott Fitzgerald's The Great Gatsby (1925) ve Harper Lee's To Kill a Mockingbird (1960) gibi ulusal deneyimin ve karakterin temel yönlerini yakaladığı düşünülen bir eser "Büyük Amerikan Romanı" olarak adlandırılabilir. On üç ABD vatandaşı Nobel Edebiyat Ödülü'nü kazanmıştır. William Faulkner, Ernest Hemingway ve John Steinbeck genellikle 20. yüzyılın en etkili yazarları arasında gösterilmektedir.Beat Kuşağı yazarları, John Barth, Thomas Pynchon ve Don DeLillo gibi postmodernist yazarlar gibi yeni edebi yaklaşımların önünü açmıştır.
Görsel sanatlarda Hudson Nehri Okulu, Avrupa natüralizm geleneğinde 19. yüzyılın ortalarında ortaya çıkmış bir akımdır. Avrupa modernist sanatının bir sergisi olan New York'taki 1913 Armory Show, halkı şok etti ve ABD sanat sahnesini dönüştürdü.Georgia O'Keeffe, Marsden Hartley ve diğerleri yeni, bireysel tarzlar denediler. Jackson Pollock ve Willem de Kooning'in soyut dışavurumculuğu ile Andy Warhol ve Roy Lichtenstein'ın pop sanatı gibi önemli sanatsal akımlar büyük ölçüde Amerika Birleşik Devletleri'nde gelişmiştir. Modernizm ve ardından postmodernizm dalgası Frank Lloyd Wright, Philip Johnson ve Frank Gehry gibi Amerikalı mimarlara ün kazandırmıştır. Amerikalılar, Alfred Stieglitz, Edward Steichen, Edward Weston ve Ansel Adams gibi önemli fotoğrafçılarla modern sanatsal fotoğrafçılık alanında uzun zamandır önemli bir yere sahiptir.
Görsel sanatların başında mimarlık gelir. Amerika'nın mimarlığı işlevseldir. Ev kullanışlı ve konforlu olmalıdır. İş yaşamı, büyük gökdelenlerde geçer. Bu gökdelenler içinde gerçek anlamda güzel olanlar vardır. Anıtlar, fazla özgünlüğü olmayan ve genellikle Greko-Romen stilde yapılır.
Amerikan resminde, Avrupa etkisinden kurtulmak çabalarına karşın bu etki hâlen egemendir. Bu durum heykel de aynı şekilde geçerlidir. Avrupa sanatının resim ve heykelde ortaya koyduğu başeserlerin önde gelen alıcısı da yine Birleşik Amerika olmaktadır. Bu durumda zincirleme bir etki yaratarak Birleşik Devletler'de müzeciliğin de gelişmesini sağlamıştır.
Sinema ve tiyatro
Los Angeles, Kaliforniya'nın kuzey bölgesi olan Hollywood, sinema filmi üretiminde liderlerden biridir. Dünyanın ilk ticari sinema filmi sergisi 1894 yılında New York'ta Kinetoskop kullanılarak gerçekleştirildi. 20. yüzyılın başlarından bu yana ABD film endüstrisi büyük ölçüde Hollywood ve çevresinde kurulmuştur, ancak 21. yüzyılda giderek artan sayıda film burada yapılmamakta ve film şirketleri küreselleşme güçlerine maruz kalmaktadır. Halk arasında Oscar olarak bilinen Akademi Ödülleri, Sinema Sanatları ve Bilimleri Akademisi tarafından 1929 yılından bu yana her yıl düzenlenirken, Altın Küre Ödülleri ise Ocak 1944'ten bu yana her yıl düzenlenmektedir.
Sessiz film döneminde Amerikalı bir film yapımcısı olan yönetmen D. W. Griffith, film gramerinin geliştirilmesinde merkezi bir rol oynarken, yapımcı/girişimci Walt Disney de hem animasyon film hem de film ticaretinde bir liderdi.John Ford gibi yönetmenler Amerikan Eski Batı imajını yeniden tanımlamış ve John Huston gibi diğerleri gibi mekan çekimleriyle sinemanın olanaklarını genişletmiştir. Sektör, John Wayne ve Marilyn Monroe gibi oyuncuların ikonik figürler haline gelmesiyle, erken ses döneminden 1960'ların başına kadar yaygın olarak "Hollywood'un Altın Çağı" olarak adlandırılan altın yıllarını yaşadı. 1970'lerde "Yeni Hollywood" ya da "Hollywood Rönesansı", savaş sonrası dönemin Fransız ve İtalyan gerçekçi filmlerinden etkilenen daha cesur filmlerle tanımlandı.
Amerika Birleşik Devletleri'ndeki tiyatro, eski Avrupa tiyatro geleneğinden türemiş ve İngiliz tiyatrosundan büyük ölçüde etkilenmiştir. Amerikan tiyatro sahnesinin merkezi, Broadway, Off-Broadway ve Off-Off-Broadway bölümleriyle Manhattan olmuştur. Birçok film ve televizyon yıldızı, New York yapımlarında çalışarak büyük çıkış yakalamıştır. New York dışında, birçok şehirde kendi sezonlarını üreten profesyonel bölgesel veya yerleşik tiyatro şirketleri vardır ve bazı eserler sonunda New York'a taşınma umuduyla bölgesel olarak üretilir. En büyük bütçeli tiyatro prodüksiyonları müzikallerdir. ABD tiyatrosunda ayrıca, aktif olarak tiyatro kariyeri peşinde koşmayan yerel gönüllülere dayanan aktif bir topluluk tiyatrosu kültürü de vardır.
Video oyunları
Amerikan video oyun endüstrisi, gelir açısından dünyanın en büyük 2. video oyun endüstrisidir. ABD video oyunu endüstrisi, 2020'de yıllık $90 milyar ekonomik çıktı elde etti. Ayrıca, video oyunu endüstrisi, federal, eyalet ve belediye vergilerine yılda 12,6 milyar dolar katkıda bulundu.Activision Blizzard, Xbox, Sony Interactive Entertainment, Rockstar Games ve Electronic Arts gibi en büyük video oyun şirketlerinden bazıları Amerika Birleşik Devletleri'nde yerleşiktir.The Elder Scrolls V: Skyrim, Call of Duty: Modern Warfare ve Diablo III gibi en popüler ve en çok satan video oyunlarından bazıları Amerikalı geliştiriciler tarafından yapılmıştır. Amerikan video oyun sektörü hala önemli bir işveren. 50 eyalette 143.000'den fazla kişi doğrudan ve dolaylı olarak video oyun şirketleri tarafından istihdam edilmektedir. Doğrudan çalışanlar için ulusal tazminat 2,9 milyar ABD dolarıdır veya ortalama ücret US$121.000'dir.
1940'larda Amerikalı bir nükleer fizikçi olan Edward Condon, klasik Nim oyununu oynayabilen bir bilgisayar yarattı. Bilgisayar zamanın %90'ını kazanmış olsa da, binlerce insan yine de bu cihazı oynardı. Yedi yıl sonra, Amerikalı bir televizyon öncüsü olan Thomas T. Goldsmith, Jr., oyuncuların bir hedefe tüfekle ateş etmesini gerektiren osiloskopla görüntülenen bir alet için patent başvurusunda bulundu. Amerikalı Bilim Adamı William Higinbotham, Ekim 1958'de ilk video oyununu geliştirmekle tanınır. Bu, 1970'lerin ikonik video oyunu Pong'u anımsatan oldukça basit bir tenis oyunuydu ve Brookhaven Ulusal Laboratuvarı açık evinde oldukça popülerdi. Piyasaya sürülen ilk Video oyun konsolunun adı Magnavox Odyssey idi ve Amerikan video oyun şirketi Magnavox tarafından üretildi. Activision 1970'lerde kuruldu ve dünyanın ilk bağımsız birinci taraf yayıncısı oldu. 2010'ların ortalarında Amerikan video oyunu dijital dağıtım hizmeti Steam'in yükselişi ve çoğunlukla Unreal Engine ve Unity gibi Amerikan şirketleri tarafından geliştirilen popüler video oyunu yapma araçlarına ve motorlarına kolay erişim, dünya çapında Bağımsız oyunların yükselişini hızlandırdı.
Müzik
Amerikan halk müziği, geleneksel müzik, geleneksel halk müziği, çağdaş halk müziği veya kök müziği olarak bilinen çok sayıda müzik türünü kapsar. Birçok geleneksel şarkı nesiller boyunca aynı aile ya da halk grubu içinde söylenmekte ve bazen Britanya Adaları, Anakara Avrupa ya da Afrika gibi kökenlere kadar uzanmaktadır.
Amerika'nın ilk bestecileri arasında, Boston'da doğan ve 1770'lerde vatansever ilahiler besteleyen William Billings adında bir adam vardı; Billings, ilk dönemlerinde Amerikan müziğine hakim olan Birinci New England Okulu'nun bir parçasıydı. Anthony Heinrich, İç Savaş'tan önce en önde gelen besteciydi. Geç Romantik dönem bestecilerinden John Philip Sousa 1800'lerin ortalarından sonlarına kadar başta marşlar olmak üzere çok sayıda askeri şarkı bestelemiştir ve Amerika'nın en büyük bestecilerinden biri olarak kabul edilmektedir.
Afro-Amerikan müziğinin ritmik ve lirik tarzları, Amerikan müziğini Avrupa ve Afrika geleneklerinden ayırarak önemli ölçüde etkilemiştir. Blues ve eski zaman müziği olarak bilinen halk deyimlerinden unsurlar benimsenmiş ve küresel dinleyici kitlesine sahip popüler türlere dönüştürülmüştür. Caz, 20. yüzyılın başlarında Louis Armstrong ve Duke Ellington gibi yenilikçiler tarafından geliştirilmiştir. Country müzik 1920'lerde, ritim ve blues ise 1940'larda gelişmiştir. Son yıllarda hip hop, Tupac Shakur, Nas ve Eminem gibi 1990'ların öncü sanatçıları ve Kanye West, Kendrick Lamar, Lil Wayne ve Nicki Minaj gibi 2010'lar ve 2020'lerde popülerliğini sürdüren sanatçılarla popüler hale geldi.
Elvis Presley ve Chuck Berry 1950'lerin ortalarında rock and roll'un öncüleri arasında yer almıştır. Metallica, The Eagles ve Aerosmith gibi rock grupları dünya çapında en çok satış yapan gruplar arasında yer almaktadır. 1960'larda Bob Dylan, folk uyanışının içinden çıkarak Amerika'nın en ünlü şarkı yazarlarından biri haline geldi.Bing Crosby, Frank Sinatra ve Elvis Presley gibi 20. yüzyıl ortası Amerikan pop yıldızları, Michael Jackson, Madonna, Barbra Streisand, Whitney Houston, Mariah Carey, Bruce Springsteen ve Prince gibi 20. yüzyıl sonu sanatçıları gibi küresel ünlüler haline gelmiştir.
Medya
ABD'deki dört büyük yayıncı kuruluş National Broadcasting Company (NBC), Columbia Broadcasting System (CBS), American Broadcasting Company (ABC) ve Fox Broadcasting Company'dir (FOX). Yayın yapan dört büyük televizyon ağının hepsi ticari kuruluşlarıdır. Kablolu televizyon, çeşitli nişlere hitap eden yüzlerce kanal sunmaktadır. 2021 itibarıyla, 12 yaş üstü Amerikalıların yaklaşık %83'ü radyo yayını dinlerken, yaklaşık %41'i podcast dinlemektedir.Federal Communications Commission (FCC) göre 30 Eylül 2014 itibarıyla ABD'de 15.433 lisanslı tam güç radyo istasyonu bulunmaktadır. Kamu radyo yayıncılığının büyük bir kısmı, 1967 tarihli Kamu Yayıncılığı Yasası kapsamında Şubat 1970'te kurulan NPR tarafından sağlanmaktadır.
ABD'nin tanınmış gazeteleri arasında The Wall Street Journal, The New York Times ve USA Today yer almaktadır. Amerika Birleşik Devletleri'nde İngilizceden sonra en yaygın kullanılan ikinci dil olan İspanyolcada 800'den fazla yayın üretilmektedir. Çok az istisna dışında, ABD'deki tüm gazeteler ya düzinelerce hatta yüzlerce gazeteye sahip Gannett veya McClatchy gibi büyük zincirlere; ya bir avuç gazeteye sahip küçük zincirlere; ya da giderek daha nadir görülen bir durumda, bireylere veya ailelere aittir. Büyük şehirlerde genellikle ana akım günlük gazeteleri tamamlayan New York City's The Village Voice veya Los Angeles's LA Weekly gibi alternatif gazeteler bulunmaktadır. ABD'de kullanılan en popüler beş web sitesi Google, YouTube, Amazon, Yahoo ve Facebook'tur.
Mutfak
İlk yerleşimciler Amerikan yerlileri tarafından hindi, tatlı patates, mısır, kabak ve akçaağaç şurubu gibi yerli, Avrupalı olmayan yiyeceklerle tanıştırıldı. Onlar ve daha sonra gelen göçmenler bunları buğday unu, sığır eti ve süt gibi bildikleri gıdalarla birleştirerek Amerikan mutfağını yarattılar. Ev yapımı gıdalar, Amerika'nın en popüler bayramlarından biri olan Şükran Günü'nde, birçok Amerikalının kutlama için geleneksel gıdalar yaptığı veya satın aldığı ortak ulusal menünün bir parçasıdır.
Dünyanın en büyüğü olan Amerikan fast food endüstrisi, 1940'larda arabaya servis formatına öncülük etmiştir.Elmalı turta, kızarmış tavuk, çörek, patates kızartması, peynir soslu makarna, dondurma, pizza, hamburger ve sosisli sandviç gibi karakteristik Amerikan yemekleri çeşitli göçmenlerin tariflerinden türemiştir.Burrito ve taco gibi Meksika yemekleri ve İtalyan kaynaklarından serbestçe uyarlanan makarna yemekleri yaygın olarak tüketilmektedir.
Amerikalılar çaydan üç kat daha fazla kahve içmektedir. Portakal suyu ve sütün standart kahvaltı içecekleri haline gelmesinden büyük ölçüde ABD endüstrileri tarafından pazarlanması sorumludur.
Sporlar
ABD'de en popüler sporlar Amerikan futbolu, basketbol, beyzbol ve buz hokeyidir.
Beyzbol ve Amerikan futbolu gibi başlıca ABD sporları Avrupa'daki uygulamalardan evrimleşirken, basketbol, voleybol, kaykay ve snowboard Amerikan icatlarıdır ve bunlardan bazıları dünya çapında popüler hale gelmiştir.Lakros ve sörf, Batı ile temastan önceki Amerikan yerlileri ve Hawaii yerlilerinin faaliyetlerinden doğmuştur. Amerika Birleşik Devletleri'ndeki profesyonel spor pazarı yaklaşık 69 milyar dolardır ve tüm Avrupa, Orta Doğu ve Afrika'nın toplamından yaklaşık %50 daha büyüktür.
Amerikan futbolu birçok açıdan Amerika Birleşik Devletleri'ndeki en popüler seyirci sporudur. National Football League (NFL) dünyadaki tüm spor ligleri arasında en yüksek seyirci ortalamasına sahiptir ve Super Bowl dünya çapında on milyonlarca kişi tarafından izlenmektedir. Beyzbol, 19. yüzyılın sonlarından bu yana ABD'nin ulusal sporu olarak kabul edilmektedir ve Major League Baseball en üst ligdir. Basketbol ve buz hokeyi ülkenin sonraki en popüler iki profesyonel takım sporudur ve en üst ligler Ulusal Basketbol Birliği ve Ulusal Hokey Ligi'dir. ABD'de en çok izlenen bireysel sporlar golf ve otomobil yarışları, özellikle de NASCAR ve IndyCar'dır.
Amerika Birleşik Devletleri'nde sekiz Olimpiyat Oyunu düzenlenmiştir. Louis, Missouri'de düzenlenen 1904 Yaz Olimpiyatları, Avrupa dışında düzenlenen ilk Olimpiyat Oyunları olmuştur. Los Angeles 2028 Yaz Olimpiyatlarına ev sahipliği yaptığında Olimpiyat Oyunları dokuzuncu kez ABD'de düzenlenmiş olacak. 2021 itibarıyla ABD, Yaz Olimpiyat Oyunlarında 2.629 madalya ile diğer tüm ülkelerden daha fazla madalya kazanırken, Kış Olimpiyat Oyunlarında da 330 madalya ile Norveç'in ardından en çok madalya kazanan ikinci ülke oldu. Futbolda, erkek millî futbol takımı on bir Dünya Kupası'na katılmaya hak kazanmış ve kadın takımı dört kez FIFA Kadınlar Dünya Kupası'nı kazanmıştır. Amerika Birleşik Devletleri 1994 FIFA Dünya Kupasına ev sahipliği yapmıştır ve 2026 FIFA Dünya Kupasına Kanada ve Meksika ile birlikte ev sahipliği yapacaktır. Üniversite düzeyinde, üye kurumların kazancı yıllık 1 milyar doları aşmaktadır ve kolej futbolu ve basketbolu, NCAA Final Four'un en çok izlenen spor etkinliklerinden biri olması nedeniyle büyük izleyici kitlelerini çekmektedir.
Basın
Basın Birleşik Amerika'da, Avrupa'da olduğundan daha kritik bir rol oynar, bunun en iyi örneği Watergate skandalıdır. Yüksek düzeyde birkaç gazetenin dışında kalanlar, yerel ve sporla ilgili haberlere çarpıcı haberlere ayrılmıştır. Gazetelerin çoğu büyük iktisadi kuruluşlarındır ve bundan ötürü ister istemez sermaye çıkarlarını savunurlar.
Amerika Birleşik Devletleri yönetimindeki topraklar
- Karayip Denizi'nde 9.104 kilometrekarelik bir ada olan Porto Riko, Amerika Birleşik Devletleri'ne bağlıdır. 3.410.000 nüfusu Amerika Birleşik Devletleri vatandaşıdır. Valilerini ve yasama meclislerini kendileri seçerler.
- Yine Karayip Denizi'ndeki Virgin Adaları 1917 yılında Danimarka'dan satın alınmıştır. Adanın yüz bin nüfusu Amerika Birleşik Devletleri vatandaşı olup valilerini ve tek yasama organı olan senatoyu kendileri seçerler. Virgin Adaları'nda 346 kilometrekare yer tutan 50 küçük ada vardır.
Ayrıca bakınız
Notlar
- ^ Beş ana bölgesi: Amerikan Samoası, Guam, Kuzey Mariana Adaları, Porto Riko ve Virjin Adaları'dır. Kalıcı nüfusa sahip olmayan on bir küçük ada alanı vardır: Baker Adası, Howland Adası, Jarvis Adası, Johnston Atolü, Kingman Resifi, Midway Atolü ve Palmyra Atolü. Bajo Nuevo Bank, Navassa Adası, Serranilla Bank ve Wake Island üzerindeki ABD egemenliği ise tartışmalıdır.
- ^ Encyclopædia Britannica, 9.572.000 km2 (3.696.100 sq mi) ile üçüncü sıraya Çin, (Rusya ve Kanada'dan sonra); dördüncü sıraya ise ABD'yi koyuyor. Amerika Birleşik Devletleri için bu değer, kıyı ve karasularını kapsamadığı için CIA World Factbook'ta belirtilenden daha azdır.
CIA World Factbook, Amerika Birleşik Devletleri'ni Rusya ve Kanada'dan sonra, 9.833.517 km2 (3.796.742 sq mi) büyüklüğü ile üçüncü, Çin'i ise 9.596.960 km2 (3.705.410 sq mi) büyüklüğü ile dördüncü olarak listelemektedir.
Kaynakça
- ^ a b c d . IMF.org. International Monetary Fund. April 2022. 19 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2022.
- ^ U.S. State Department, Common Core Document to U.N. Committee on Human Rights 26 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., December 30, 2011, Item 22, 27, 80. And U.S. General Accounting Office Report, U.S. Insular Areas: application of the U.S. Constitution 3 Kasım 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., November 1997, pp. 1, 6, 39n. Both viewed April 6, 2016.
- ^ "China". Encyclopædia Britannica. 22 Ocak 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Ocak 2010.
- ^ "United States". Encyclopædia Britannica. 19 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Ocak 2010.
- ^ "United States". CIA World Factbook. 12 Haziran 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Haziran 2016.
- ^ "China". CIA World Factbook. 12 Haziran 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Haziran 2016.
- ^ Martone 2016, s. 504.
- ^ Erlandson, Rick & Vellanoweth 2008, s. 19.
- ^ Savage 2011, s. 55.
- ^ Haviland, Walrath & Prins 2013, s. 219.
- ^ Waters & Stafford 2007, ss. 1122–1126.
- ^ Flannery 2015, ss. 173–185.
- ^ Gelo 2018, ss. 79-80.
- ^ Lockard 2010, s. 315.
- ^ Martinez, Sage & Ono 2016, s. 4.
- ^ Fagan 2016, s. 390.
- ^ Dean R. Snow (1994). The Iroquois. Blackwell Publishers, Ltd. ISBN . 21 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Temmuz 2010.
- ^ a b c Perdue & Green 2005, s. 40.
- ^ a b Haines, Haines & Steckel 2000, s. 12.
- ^ Thornton 1998, s. 34.
- ^ . 10 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2012.
- ^ Fernando Operé (2008). Indian Captivity in Spanish America: Frontier Narratives. University of Virginia Press. s. 1. ISBN . 10 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Aralık 2021.
- ^ . NPR.org (İngilizce). 28 Şubat 2015. 2 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2021.
- ^ Christine Marie Petto (2007). When France Was King of Cartography: The Patronage and Production of Maps in Early Modern France. Lexington Books. s. 125. ISBN . 15 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Aralık 2021.
- ^ James E. Seelye Jr.; Shawn Selby (2018). Shaping North America: From Exploration to the American Revolution [3 volumes]. ABC-CLIO. s. 344. ISBN . 12 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Aralık 2021.
- ^ Robert Neelly Bellah; Richard Madsen; William M. Sullivan; Ann Swidler; Steven M. Tipton (1985). Habits of the Heart: Individualism and Commitment in American Life. University of California Press. s. 220. ISBN . OL 7708974M. 14 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Aralık 2021.
- ^ Remini 2007, ss. 2–3
- ^ Johnson 1997, ss. 26–30
- ^ Ripper, 2008 p. 6
- ^ Ripper, 2008 p. 5
- ^ Calloway, 1998, p. 55
- ^ Joseph 2016, s. 590.
- ^ Cook, Noble (1998). Born to Die: Disease and New World Conquest, 1492–1650 (İngilizce). Cambridge: Cambridge University Press. ISBN . 29 Kasım 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Aralık 2021.
- ^ Treuer, David. "The new book 'The Other Slavery' will make you rethink American history". The Los Angeles Times. 23 Haziran 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Ekim 2019.
- ^ Stannard, 1993 p. xii
- ^ "The Cambridge encyclopedia of human paleopathology 8 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .". Arthur C. Aufderheide, Conrado Rodríguez-Martín, Odin Langsjoen (1998). Cambridge University Press. p. 205.
- ^ Bianchine, Russo, 1992 pp. 225–232
- ^ Thomas, Hugh (1997). The Slave Trade: The Story of the Atlantic Slave Trade: 1440 –1870. Simon and Schuster. ss. 516. ISBN .
- ^ Tadman, 2000, p. 1534
- ^ Schneider, 2007, p. 484
- ^ Lien, 1913, p. 522
- ^ Davis, 1996, p. 7
- ^ Quirk, 2011, p. 195
- ^ Bilhartz, Terry D.; Elliott, Alan C. (2007). Currents in American History: A Brief History of the United States. M.E. Sharpe. ISBN . 13 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Aralık 2021.
- ^ Wood, Gordon S. (1998). The Creation of the American Republic, 1776-1787. UNC Press Books. s. 263. ISBN . 14 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Aralık 2021.
- ^ Walton, 2009, pp. 38-39
- ^ Foner, Eric (1998). The Story of American Freedom (1. bas.). W.W. Norton. ss. 4-5. ISBN .
story of American freedom.
- ^ Walton, 2009, p. 35
- ^ Otis, James (1763). The Rights of the British Colonies Asserted and Proved. ISBN .
- ^ Marie Price; Lisa Benton-Short (2008). Migrants to the Metropolis: The Rise of Immigrant Gateway Cities. Syracuse University Press. s. 51. ISBN . 3 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Ekim 2021.
- ^ . The World Factbook. cia.gov. 7 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2020.
- ^ "State Area Measurements and Internal Point Coordinates—Geography—U.S. Census Bureau". State Area Measurements and Internal Point Coordinates. U.S. Department of Commerce. 7 Nisan 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Eylül 2017.
- ^ "2010 Census Area" (PDF). census.gov. U.S. Census Bureau. s. 41. 19 Ekim 2012 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 18 Ocak 2015.
- ^ . The World Factbook. Central Intelligence Agency. 31 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2015.
- ^ a b "United States". The World Factbook. Central Intelligence Agency. 3 Ocak 2018. 12 Aralık 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Ocak 2018.
- ^ "Geographic Regions of Georgia". Georgia Info. Digital Library of Georgia. 22 Ekim 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Aralık 2014.
- ^ a b Lew, Alan. . GSP 220—Geography of the United States. North Arizona University. 9 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2014.
- ^ Harms, Nicole. "Facts About the Rocky Mountain Range". Travel Tips. USA Today. 12 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Aralık 2014.
- ^ Tinkham, Ernest R. (March 1944). "Biological, Taxonomic and Faunistic Studies on the Shield-Back Katydids of the North American Deserts". . The . 31 (2): 257-328. doi:10.2307/2421073. JSTOR 2421073.
- ^ "Mount Whitney, California". Peakbagger. 9 Ocak 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Aralık 2014.
- ^ "Find Distance and Azimuths Between 2 Sets of Coordinates (Badwater 36-15-01-N, 116-49-33-W and Mount Whitney 36-34-43-N, 118-17-31-W)". Federal Communications Commission. 12 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Aralık 2014.
- ^ Poppick, Laura (28 Ağustos 2013). "US Tallest Mountain's Surprising Location Explained". LiveScience. 3 Ocak 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Mayıs 2015.
- ^ O'Hanlon, Larry (14 Mart 2005). . Discovery Channel. 14 Mart 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2016.
- ^ Boyden, Jennifer. "Climate Regions of the United States". Travel Tips. USA Today. 12 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Aralık 2014.
- ^ (PDF). 26 Ocak 2022 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2015.
- ^ Perkins, Sid (11 Mayıs 2002). . Science News. 1 Temmuz 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2006.
- ^ Rice, Doyle. "USA has the world's most extreme weather". USA Today (İngilizce). 13 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Mayıs 2020.
- ^ US EPA, OAR (27 Haziran 2016). "Climate Change Indicators: Weather and Climate". www.epa.gov (İngilizce). 21 Haziran 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Haziran 2022.
- ^ Len McDougall (2004). The Encyclopedia of Tracks and Scats: A Comprehensive Guide to the Trackable Animals of the United States and Canada. Lyons Press. s. 325. ISBN .
- ^ Morin, Nancy. (PDF). Plants. National Biological Service. 24 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2008.
- ^ Osborn, Liz. "Number of Native Species in United States". Current Results Nexus. 26 Şubat 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Ocak 2015.
- ^ "Numbers of Insects (Species and Individuals)". Smithsonian Institution. 17 Şubat 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Ocak 2009.
- ^ Park, National. "National Park FAQ". nps. 1 Kasım 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Mayıs 2015.
- ^ Lipton, Eric; Krauss, Clifford (23 Ağustos 2012). "Giving Reins to the States Over Drilling". The New York Times. 18 Ocak 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ocak 2015.
- ^ Vincent, Carol H.; Hanson, Laura A.; Argueta, Carla N. (3 Mart 2017). Federal Land Ownership: Overview and Data. Congressional Research Service. s. 2. 15 Kasım 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Haziran 2020.
- ^ Gorte, Ross W.; Vincent, Carol Hardy.; Hanson, Laura A.; Marc R., Rosenblum. "Federal Land Ownership: Overview and Data" (PDF). fas.org. Congressional Research Service. 24 Ocak 2015 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 18 Ocak 2015.
- ^ . doi.gov. U.S. Department of the Interior. 18 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2015.
- ^ The National Atlas of the United States of America (14 Ocak 2013). . Nationalatlas.gov. 7 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2014.
- ^ "Land Use Changes Involving Forestry in the United States: 1952 to 1997, With Projections to 2050" (PDF). 2003. 14 Ekim 2012 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 13 Ocak 2014.
- ^ Daynes & Sussman, 2010, pp. 3, 72, 74–76, 78
- ^ Hays, Samuel P. (2000). A History of Environmental Politics since 1945.
- ^ Collin, Robert W. (2006). The Environmental Protection Agency: Cleaning Up America's Act. Greenwood Publishing Group. s. 1. ISBN . 15 Ekim 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Ekim 2015.
- ^ Turner, James Morton (2012). The Promise of Wilderness
- ^ Endangered species Fish and Wildlife Service. General Accounting Office, Diane Publishing. 2003. s. 1. ISBN . 15 Ekim 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Ekim 2015.
- ^ "What Is the Greenest Country in the World?". Atlas & Boots. Environmental Performance Index. 6 Haziran 2020. 27 Kasım 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Kasım 2020.
- ^ "United States of America". Global Climate Action – NAZCA. United Nations. 14 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Kasım 2020.
- ^ Nugent, Ciara (4 Kasım 2020). "The U.S. Just Officially Left the Paris Agreement. Can it Be a Leader in the Climate Fight Again?". Times. 14 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Kasım 2020.
- ^ "Biden announces return to global climate accord, new curbs on U.S. oil industry". Reuters. 20 Ocak 2021. 14 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Şubat 2021.
- ^ (a)(36) and (a)(38) U.S. Federal Code, Immigration and Nationality Act.
- ^ "Electoral College Fast Facts | U.S. House of Representatives: History, Art & Archives". history.house.gov. 15 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Ağustos 2015.
- ^ Locker, Melissa (9 Mart 2015). "Watch John Oliver Cast His Ballot for Voting Rights for U.S. Territories". Time. 5 Ocak 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Kasım 2019.
- ^ Keating, Joshua (5 Haziran 2015). "How Come American Samoans Still Don't Have U.S. Citizenship at Birth?". 19 Ekim 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Ekim 2022 – Slate vasıtasıyla.
- ^ "American Samoa and the Citizenship Clause: A Study in Insular Cases Revisionism". harvardlawreview.org. 18 Aralık 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Ocak 2018.
- ^ "Frequently Asked Questions". U.S. Department of the Interior Indian Affairs. 14 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Ocak 2016.
- ^ "Tribal Geography in Relation to State Boundaries". 7 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Ekim 2022.
- ^ "Global Diplomacy Index – Country Rank". . 1 Şubat 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Temmuz 2022.
- ^ "Current Members". United Nations Security Council. 22 Mart 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Temmuz 2022.
- ^ "United Nations Headquarters Agreement". The American Journal of International Law. Cambridge University Press. 42 (2): 445-447. April 1948. doi:10.2307/2193692. JSTOR 2193692.
- ^ "Where is the G7 Headed?". . New York City. 28 Haziran 2022. 18 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Ekim 2022.
- ^ "The United States and G20: Building a More Peaceful, Stable, and Prosperous World Together". United States Department of State. 6 Temmuz 2022. 16 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Temmuz 2022.
- ^ "Our global reach". OECD. 19 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Temmuz 2022.
- ^ Fialho, Livia Pontes; Wallin, Matthew (1 Ağustos 2013). Reaching for an Audience: U.S. Public Diplomacy Towards Iran. American Security Project. JSTOR resrep06070.
- ^ Oliver, Alex; Graham, Euan (19 Aralık 2017). "Which are the countries still talking to North Korea?". BBC News. Londra. 19 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Temmuz 2022.
The United States has never established diplomatic relations with North Korea.
- ^ Ferraro, Matthew F. (22 Aralık 2014). "The Case for Stronger Bhutanese-American Ties". . 21 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Temmuz 2022.
While Bhutan joined the United Nations in 1971, it does not have diplomatic relations with any of the permanent members of the UN Security Council, including the United States and China.
- ^ Ruwitch, John (22 Eylül 2020). "Formal Ties With U.S.? Not For Now, Says Taiwan Foreign Minister". NPR. 15 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Temmuz 2022.
- ^ Dumbrell, John; Schäfer, Axel (2009). America's 'Special Relationships': Foreign and Domestic Aspects of the Politics of Alliance. s. 45. ISBN . 15 Aralık 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Ekim 2015.
- ^ Ek, Carl; Ian F. Fergusson (3 Eylül 2010). "Canada–U.S. Relations" (PDF). Congressional Research Service. 13 Ocak 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 28 Ağustos 2011.
- ^ Vaughn, Bruce (8 Ağustos 2008). Australia: Background and U.S. Relations. Congressional Research Service. OCLC 70208969.
- ^ Vaughn, Bruce (27 Mayıs 2011). "New Zealand: Background and Bilateral Relations with the United States" (PDF). Congressional Research Service. 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 28 Ağustos 2011.
- ^ Lum, Thomas (3 Ocak 2011). "The Republic of the Philippines and U.S. Interests" (PDF). Congressional Research Service. 13 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 3 Ağustos 2011.
- ^ Chanlett-Avery, Emma (8 Haziran 2011). "Japan-U.S. Relations: Issues for Congress" (PDF). Congressional Research Service. 13 Ocak 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 28 Ağustos 2011.
- ^ Mark E. Manyin; Emma Chanlett-Avery; Mary Beth Nikitin (8 Temmuz 2011). "U.S.–South Korea Relations: Issues for Congress" (PDF). Congressional Research Service. 13 Ocak 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 28 Ağustos 2011.
- ^ Zanotti, Jim (31 Temmuz 2014). "Israel: Background and U.S. Relations" (PDF). Congressional Research Service. 5 Mart 2019 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 12 Eylül 2014.
- ^ "U.S. Relations With Poland". 17 Kasım 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Ekim 2022.
- ^ "The Untapped Potential of the US-Colombia Partnership". Atlantic Council (İngilizce). 26 Eylül 2019. 18 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Mayıs 2020.
- ^ "U.S. Relations With Colombia". United States Department of State (İngilizce). 20 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Mayıs 2020.
- ^ Charles L. Zelden (2007). The Judicial Branch of Federal Government: People, Process, and Politics. ABC-CLIO. s. 217. ISBN . Erişim tarihi: 25 Ekim 2015.Loren Yager; Emil Friberg; Leslie Holen (2003). Foreign Relations: Migration from Micronesian Nations Has Had Significant Impact on Guam, Hawaii, and the Commonwealth of the Northern Mariana Islands. Diane Publishing. s. 7. ISBN .
- ^ Macias, Amanda. "Here's a look at the $5.6 billion in firepower the U.S. has committed to Ukraine in its fight against Russia". CNBC (İngilizce). 20 Haziran 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Eylül 2022.
- ^ Rumer, Eugene; Sokolsky, Richard (20 Haziran 2019). "Thirty Years of U.S. Policy Toward Russia: Can the Vicious Circle Be Broken?". Washington, D.C.: Carnegie Endowment for International Peace. 1 Haziran 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Temmuz 2022.
- ^ Meidan, Michal (1 Temmuz 2019). US-China: The Great Decoupling. . JSTOR resrep33982.
- ^ "US will continue to strengthen 'unofficial ties' with Taiwan, says Harris". South China Morning Post (İngilizce). 28 Eylül 2022. 5 Ekim 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Eylül 2022.
- ^ "Happy 231st Birthday to the United States Coast Guard!". Council on Foreign Relations (İngilizce). 21 Mart 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Eylül 2022.
- ^ "World military expenditure grows to $1.8 trillion in 2018 | SIPRI". www.sipri.org. 22 Eylül 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Eylül 2022.
- ^ Reichmann, Kelsey (17 Haziran 2019). "Here's how many nuclear warheads exist, and which countries own them". Defense News (İngilizce). 28 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Eylül 2022.
- ^ "The Military Balance 2019". IISS (İngilizce). 22 Eylül 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Eylül 2022.
- ^ "READ: James Mattis' resignation letter | CNN Politics". CNN (İngilizce). 20 Aralık 2018. 4 Aralık 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Eylül 2022.
- ^ . web.archive.org. 15 Eylül 2012. 15 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2022.
- ^ "Noble Eagle Without End". Air & Space Forces Magazine (İngilizce). 13 Eylül 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Eylül 2022.
- ^ "The Ups and Downs of Close Air Support". Air & Space Forces Magazine (İngilizce). 13 Eylül 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Eylül 2022.
- ^ "Building the Space Range of the Future". Air & Space Forces Magazine (İngilizce). 13 Eylül 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Eylül 2022.
- ^ "Global Positioning System". www.schriever.spaceforce.mil. 14 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Eylül 2022.
- ^ Erwin, Sandra (22 Kasım 2020). "Space surveillance technologies a top need for U.S. military". SpaceNews (İngilizce). 21 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Eylül 2022.
- ^ Harris, Johnny (18 Mayıs 2015). "Why does the US have 800 military bases around the world?". Vox (İngilizce). 24 Eylül 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Eylül 2022.
- ^ (PDF). web.archive.org. 24 Temmuz 2013. 24 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2022.
- ^ There are 17,985 U.S. police agencies in the United States which include city police departments, county sheriff's offices, state police/highway patrol and federal law enforcement agencies 7 Ekim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., , Charles Ramsey, July 10, 2016. Retrieved November 10, 2021.
- ^ . Chiff.com. 10 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2021.
- ^ Manweller, Mathew (2006). "Chapter 2, The Roles, Functions, and Powers of State Courts". Hogan, Sean O. (Ed.). The Judicial Branch of State Government: People, Process, and Politics. Santa Barbara, Kaliforniya: . ss. 37-96. ISBN . Erişim tarihi: 5 Ekim 2020.
- ^ "Introduction To The Federal Court System". . Washington, D.C.: . 7 Kasım 2014. 10 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Temmuz 2022.
- ^ "Intentional homicides (per 100,000 people) - United States". World Bank. 14 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Temmuz 2022.
- ^ Grinshteyn, Erin; Hemenway, David (March 2016). "Violent Death Rates: The US Compared with Other High-income OECD Countries, 2010". . 129 (3): 226-273. doi:10.1016/j.amjmed.2015.10.025
![image]()
. (PMID) 26551975. 27 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Haziran 2017. - ^ (Haymes et al., 2014), p. 389
- ^ "US Department of Justice, Oct. 22, 2020" (PDF). 25 Nisan 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 16 Ekim 2022.
- ^ Sawyer, Wendy; Wagner, Peter (24 Mart 2020). Mass Incarceration: The Whole Pie 2020. Prison Policy Initiative. 19 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Ocak 2021.
- ^ Schrantz, Dennis; DeBor, Stephen; Mauer, Marc (5 Eylül 2018). "Decarceration Strategies: How 5 States Achieved Substantial Prison Population Reductions". Washington, D.C.: . 20 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Temmuz 2022.
- ^ Mikaila Mariel Lemonik Arthur (2020). Law and Justice around the World: A Comparative Approach. Univ of California Press. ss. 179-180. ISBN .
- ^ "Death Penalty States [2022]". Death Penalty Info. 28 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Eylül 2022.
- ^ Connor, Tracy; Chuck, Elizabeth (28 Mayıs 2015). "Nebraska's Death Penalty Repealed With Veto Override". NBC News. 14 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Haziran 2015.
- ^ Simpson, Ian (2 Mayıs 2013). "Maryland becomes latest U.S. state to abolish death penalty". Reuters. 21 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Nisan 2016.
- ^ "State by State". Death Penalty Information Center (İngilizce). 28 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Ekim 2020.
- ^ "Searchable Execution Database". . 19 Eylül 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Ekim 2012.
- ^ "Death Sentences and Executions 2019". Amnesty International USA. 2019. 20 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Mayıs 2020.
- ^ DPIC adds Eleven cases to the Innocence List bringing national death-row exonerations to 185 31 Ekim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., , Robert Durham, February 18, 2021. Retrieved November 9, 2021.
- ^ . businessinsider.com. 12 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b (PDF). 3 Ocak 2006 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2010.
- ^ Kat Tretina and Benjamin Curry (9 Nisan 2021). . Forbes. 9 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2022.
- ^ "Report for Selected Countries and Subjects". www.imf.org. 11 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Mayıs 2021.
- ^ Hagopian, Kip; Ohanian, Lee (1 Ağustos 2012). . Policy Review (174). 3 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2020.
- ^ "United Nations Statistics Division—National Accounts". unstats.un.org. 18 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Haziran 2018.
- ^ Fordham, Benjamin (October 2017). "Protectionist Empire: Trade, Tariffs, and United States Foreign Policy, 1890–1914". Studies in American Political Development. 31 (2): 170-192. doi:10.1017/s0898588x17000116. ISSN 0898-588X. 26 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Ekim 2022.
- ^ "United States reference resource". The World Factbook Central Intelligence Agency. 12 Aralık 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Mayıs 2019.
- ^ Wright, Gavin, and Jesse Czelusta, "Resource-Based Growth Past and Present", in Natural Resources: Neither Curse Nor Destiny, ed. Daniel Lederman and William Maloney (World Bank, 2007), p. 185. .
- ^ Anthony, Craig (12 Eylül 2016). "10 Countries With The Most Natural Resources". . 6 Eylül 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Ekim 2022.
- ^ "Income". Better Life Index. OECD. 5 Haziran 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Eylül 2019.
In the United States, the average household net adjusted disposable income per capita is USD 45 284 a year, much higher than the OECD average of USD 33 604 and the highest figure in the OECD.
- ^ "Household Income". Society at a Glance 2014: OECD Social Indicators. Society at a Glance. OECD Publishing. 18 Mart 2014. doi:10.1787/soc_glance-2014-en
![image]()
. ISBN . 28 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Mayıs 2014. - ^ "OECD Better Life Index". OECD. 1 Eylül 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Kasım 2012.
- ^ Zaw Thiha Tun (29 Temmuz 2015). "How Petrodollars Affect The U.S. Dollar". 20 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Ekim 2016.
- ^ Benjamin J. Cohen, The Future of Money, Princeton University Press, 2006, ; cf. "the dollar is the de facto currency in Cambodia", Charles Agar, Vietnam, 2006, , p. 17
- ^ "US GDP Growth Rate by Year". multpl.com. US Bureau of Economic Analysis. 31 Mart 2014. 23 Nisan 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Haziran 2014.
- ^ "Monthly Reports - World Federation of Exchanges". WFE. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Ekim 2022.
- ^ Table A – Market Capitalization of the World's Top Stock Exchanges (As at end of June 2012) 12 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Securities and Exchange Commission (China).
- ^ "Top Trading Partners". U.S. Census Bureau. December 2016. 1 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Temmuz 2017.
- ^ "World Trade Statistical Review 2019" (PDF). World Trade Organization. s. 100. 30 Haziran 2022 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 31 Mayıs 2019.
- ^ "United States free trade agreements". . 21 Haziran 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Mayıs 2019.
- ^ "Rankings: Global Competitiveness Report 2013–2014" (PDF). World Economic Forum. 17 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 1 Haziran 2014.
- ^ "Global 500 2016". Fortune. 21 Eylül 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Ekim 2022. Number of companies data taken from the "Country" filter.
- ^ . U.S. Dept. of State, International Information Programs. 12 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Isabelle Joumard; Mauro Pisu; Debbie Bloch (2012). "Tackling income inequality The role of taxes and transfers" (PDF). OECD. 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 21 Mayıs 2015.
- ^ . 4 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2018.
- ^ Rappeport, Alan (1 Şubat 2022). "U.S. National Debt Tops $30 Trillion as Borrowing Surged Amid Pandemic". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. 25 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Şubat 2022.
- ^
- ^ "Research and Development (R&D) Expenditures by Source and Objective: 1970 to 2004". U.S. Census Bureau. 10 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2007.
- ^ MacLeod, Donald (21 Mart 2006). "Britain Second in World Research Rankings". The Guardian. Londra. 24 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Mayıs 2006.
- ^ Allen, Gregory (6 Şubat 2019). . Center for a New American Security. 7 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . Thomas A Edison Innovation Foundation. 16 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2015.
- ^ Benedetti, François (17 Aralık 2003). . Fédération Aéronautique Internationale (FAI). 12 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2007.
- ^ Fraser, Gordon (2012). The Quantum Exodus: Jewish Fugitives, the Atomic Bomb, and the Holocaust. New York: Oxford University Press. ISBN . 13 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Eylül 2021.
- ^ 10 Little Americans. ISBN . 21 Aralık 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Eylül 2014 – Google Books vasıtasıyla.
- ^ . Sharon Gaudin. 20 Temmuz 2009. 13 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2014.
- ^ Goodheart, Adam (2 Temmuz 2006). "Celebrating July 2: 10 Days That Changed History". The New York Times. 2 Nisan 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Eylül 2021.
- ^ Sawyer, Robert Keith (2012). Explaining Creativity: The Science of Human Innovation. Oxford University Press. s. 256. ISBN . 2 Nisan 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Eylül 2021.
- ^ . www.wipo.int (İngilizce). 2 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2021.
- ^ . www.wipo.int (İngilizce). 10 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2021.
- ^ . ec.europa.eu. 2 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2021.
- ^ . INSEAD Knowledge (İngilizce). 28 Ekim 2013. 2 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2021.
- ^ . U.S. and World Population Clock. U.S. Department of Commerce. 16 Mayıs 2020. 26 Nisan 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2020.
The United States population on May 23, 2020 was: 329,686,270
- ^ . Credit Suisse. October 2018. 18 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2019.
- ^ . Forbes (İngilizce). 8 Mayıs 1999 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2021.
- ^ . spectrem.com. 27 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2021.
- ^ (PDF). 23 Ekim 2019. 23 Ekim 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2021.
- ^ . Londra: The Economist Intelligence Unit. 5 Mart 2013. 12 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2013.
- ^ Rector, Robert; Sheffield, Rachel (13 Eylül 2011). . Heritage Foundation. 25 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2013.
- ^ . UNHDP. 29 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2018.
- ^ "Trends in Family Wealth, 1989 to 2013". . 18 Ağustos 2016. 11 Kasım 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Eylül 2021.
- ^ Piketty, Thomas (2014). Capital in the Twenty-First Century. Belknap Press. s. 257.
- ^ Egan, Matt (27 Eylül 2017). "Record inequality: The top 1% controls 38.6% of America's wealth". CNN Money. 11 Ekim 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Ekim 2017.
- ^ Kirsch, Noah. . Forbes. 9 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Van Dam, Andrew (4 Temmuz 2018). "Is it great to be a worker in the U.S.? Not compared with the rest of the developed world." The Washington Post. 7 Mart 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Temmuz 2018.
- ^ (30 Haziran 2016). (PDF). University of California, Berkeley. 15 Eylül 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2017.
- ^ Long, Heather (12 Eylül 2017). "U.S. middle-class incomes reached highest-ever level in 2016, Census Bureau says". The Washington Post. 10 Mart 2020 tarihinde kaynağından
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Koordinatlar 40 27 N 98 56 E Amerika Birlesik Devletleri yaygin olarak Birlesik Devletler veya Amerika olarak bilinir Kuzey Amerika kitasinda Kanada ve Meksika arasinda bulunan elli eyalet ve bir federal bolgeden olusan federal anayasal cumhuriyet ile yonetilen bir ulkedir Dunya nin 9 8 milyon km2 3 8 milyon sq mi yuz olcumu ile karasal alan bakimindan dorduncu toplam alan bakimindansa ucuncu en buyuk ulkesi ve 334 milyonu asan nufusu ile de en kalabalik ucuncu ulkesidir Ulkenin baskenti ayni zamanda federal bolgesi olan Washington DC dir En kalabalik sehri ise New York tur Amerika Birlesik DevletleriUnited States of America Ingilizce Bayrak ArmaSlogan In God We Trust Tanri ya Guveniriz Milli mars The Star Spangled Banner Yildiz Bezeli Sancak source source track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track Devlet muhru Amerika Birlesik Devletleri konumu yesil Anakara ve bagli topraklarin haritasi BaskentWashington DC 38 53 K 77 01 B 38 883 K 77 017 B 38 883 77 017En buyuk sehirNew York 40 43 K 74 00 B 40 717 K 74 000 B 40 717 74 000Resmi dil ler Federal seviyede yokaTaninan milli dillerIngilizceEtnik gruplar 2020 Beyaz 61 6 Siyah 12 4 Asyali 6 10 2 Yerli 1 1 0 2 8 4 DemonimAmerikali veya AmerikanHukumetFederal baskanlik sistemli anayasal cumhuriyet BaskanJoe Biden Baskan yardimcisiKamala Harris Temsilciler Meclisi baskaniMike Johnson BasyargicJohn RobertsYasama organiKongre Ust meclisSenato Alt meclisTemsilciler MeclisiBuyuk Britanya dan bagimsizlik Bagimsizlik bildirisi4 Temmuz 1776 1 Mart 1781 Paris Antlasmasi3 Eylul 1783 Mevcut anayasa21 Haziran 1788 Haklar Bildirisi25 Eylul 1789 Son genisleme24 Mart 1976Yuzolcumu Toplam9 525 067 km2 4 Kara9 147 593 km2 Su377 424 km2 Su 6 97Nufus 2021 sayimi333 649 281 3 Yogunluk33 6 km2 146 GSYIH SAGP 2022 tahmini Toplam25 35 trilyon 2 Kisi basina 76 027 9 GSYIH nominal 2022 tahmini Toplam25 35 trilyon 1 Kisi basina 76 027 8 Gini 2020 48 5 yuksek 54 IGE 2019 0 926 cok yuksek 17 Para birimiAmerikan dolari USD Zaman dilimiUTC 4 ila 12 10 11 Yaz YSU UTC 4 ila 10Sebeke gerilimi120 V 60 HzTrafik akisisagTelefon kodu 1ISO 3166 koduUSInternet alan adi usResmi site USA govIngilizce 32 eyalette Ingilizce ile birlikte Hawaii dili Hawaii de ve Ingilizce ile birlikte Alaska da resmi dil olarak taninmaktadir Algonkin Ceroki ve Siyu dilleri ulke genelindeki yerli kontrolundeki topraklarda resmi dil olarak taninmaktadir Bunlarla birlikte Fransizca Maine de resmi dil olarak taninmakta olup Louisiana da resmiyette taninmasa da fiili eyalet dili olarak kullanilmaktadir Ispanyolca ise New Mexico da ozel dil statusune sahiptir Paleo Kizilderililer en az 12 bin yil once Sibirya uzerinden Kuzey Amerika ana karasina goc ettiler ve 16 yuzyila gelindiginde ise Avrupa kolonizasyonu ile karsi karsiya kaldilar Birlesik Devletler Dogu Kiyisi boyunca kurulan On Uc Koloni ittifakindan dogdu Buyuk Britanya ile vergilendirme ve temsil edilme konusundaki anlasmazliklar bagimsizligi saglayan Amerikan Bagimsizlik Savasi na 1775 1783 yol acti 18 yuzyilin sonlarinda ABD Kuzey Amerika da hizli bir sekilde genislemeye basladi Ulke savaslar Yerli Amerikalilarin yerlerinden edilmesi ve yeni eyaletlerin federasyona kabulu gibi yollarla kademeli olarak yeni bolgeler elde etti 1848 de Birlesik Devletler kitanin bir ucundan diger ucuna kadar yayilmis haldeydi Guney eyaletlerinde 19 yuzyilin ikinci yarisina kadar koleligin yasal olmasi Amerikan Ic Savasi na zemin hazirladi ve kolelik tum ulkede yasaklandi Ispanyol Amerikan Savasi 1898 ve I Dunya Savasi 1914 1918 ABD nin dunya gucu olacaginin sinyallerini verdi ve II Dunya Savasi nda 1939 1945 ise bunu gerceklestirdi Soguk Savas sirasinda 1947 1991 Birlesik Devletler ve Sovyetler Birligi cesitli rekabet yarislarina katildi ancak dogrudan askeri catisma olmadi Bu yarislar sirasinda ABD Ay a ilk insanlari indiren 1969 uzay ucusuyla Apollo 11 birlikte oncesinde epey gerisinde kaldigi Sovyetler Birligi ne karsi Uzay Yarisi nda onemli bir ustunluk elde etti Sovyetler Birligi nin 1991 deki cokusu sonrasi Soguk Savas sona erdi Bu durum ABD yi dunyanin tek super gucu yapti Amerika Birlesik Devletleri bir federal cumhuriyettir ve cift meclisli bir yasama sistemine sahip olmakla birlikte uc ayri hukumet departmanina sahip bir temsili demokrasidir Dunya Bankasi Uluslararasi Para Fonu IMF Amerikan Devletleri Orgutu OAS NATO gibi uluslararasi kuruluslarin kurucu uyesi ve Birlesmis Milletler ile Birlesmis Milletler Guvenlik Konseyinin daimi uyesidir Ayrica ABD uluslararasi ekonomik ozgurluk dusuk hukumet yolsuzlugu yasam kalitesi ve yuksek egitim kalitesi olcutlerinde ust siralarda yer almaktadir Gelir ve servet esitsizligi one surulerek elestirilmesine ragmen Amerika Birlesik Devletleri sosyoekonomik performans olcumlerinde her defasinda ust siralarda yer almaya devam etmistir Irksal ve etnik acidan dunyanin en cesitli toplumlarindan birine sahiptir ve ulkenin bu nufusu yuzyillar suren gocler ile sekillenmistir ABD gelismis bir ulke olup dunyadaki toplam GSYIH in yaklasik dortte birine sahiptir ve nominal acidan dunyanin en buyuk ekonomisidir Ulke ayni zamanda dunyanin en buyuk ithalatcisi ve ikinci en buyuk ihracatcisi konumundadir Nufusu dunya nufusunun sadece 4 2 sine tekabul etmesine ragmen ABD dunyadaki toplam servetin 29 4 une sahiptir ABD kuresel savunma harcamalarinin ucte birini olusturur ve askeri alanda en guclu ulke olarak tanimlanir EtimolojiAmerika kitasinin adini Italyan gezgin Amerigo Vespucci den aldigina inaniliyor Amerika adinin bilinen ilk kullanimi Alman haritaci Martin Waldseemuller tarafindan hazirlanan bir dunya haritasinda gorundugu 1507 yilina kadar uzaniyor Haritasinda Amerigo Vespucci nin onuruna gunumuzde Guney Amerika olarak kabul edilecek olan yerin adi buyuk harflerle gosteriliyor Italyan kasif Vespucci Karayip Adalari nin Asya nin dogu sinirini temsil etmedigini ancak daha once bilinmeyen bir kara kutlesinin parcasi oldugunu one suren ilk kisiydi 1538 de Flaman haritaci Gerardus Mercator kendi dunya haritasinda Amerika adini tum Bati Yarimkure ye uygulayarak kullandi Amerika Birlesik Devletleri ifadesinin ilk belgesel kaniti Stephen Moylan tarafindan George Washington un yaveri e yazilan 2 Ocak 1776 tarihli mektuptan kalmadir Moylan devrimci savas cabalarinda yardim aramak icin Amerika Birlesik Devletleri nden Ispanya ya tam ve genis yetkilerle gitme arzusunu dile getirdi Amerika Birlesik Devletleri ifadesinin bilinen ilk yayini 6 Nisan 1776 da Williamsburg Virginia daki The Virginia Gazette gazetesindeki anonim bir makaleydi tarafindan hazirlanan ve 17 Haziran 1776 da tamamlanan ikinci taslagi konfederasyonun adinin Amerika Birlesik Devletleri olacagini bildiriyordu 1777 yili sonunda onaylanmak uzere eyaletlere gonderilen Maddelerin son hali Konfederasyonun basvuru sekli Amerika Birlesik Devletleri olacaktir cumlesini iceriyordu Haziran 1776 da Thomas Jefferson Bagimsizlik Bildirgesi nin orijinal kaba taslagi basliginda Amerika Birlesik Devletleri ifadesini buyuk harfle yazdi Belgenin bu taslagi 21 Haziran 1776 ya kadar ortaya cikmadi ve Dickinson in 17 Haziran 1776 da Taslak ta Konfederasyon Maddeleri ni kullanmasindan once mi yoksa sonra mi yazildigi bilinmiyor United States kisa bicimi de standarttir Diger yaygin bicimler U S USA ve America dir Konusma dilindeki isimler U S of A ve uluslararasi olarak Columbia seklindedir ve 18 yuzyilin sonlarina ait sarkilarda populer bir isim olan Columbia kokenini Kristof Kolomb dan alir Hem Columbus hem de Columbia Columbus Ohio Columbia South Carolina ve District of Columbia dahil olmak uzere ABD yer adlarinda siklikla gorulur Bati Yarimkure deki yerler ve kurumlar Colon Panama Kolombiya ulkesi Columbia Nehri ve Columbia Universitesi dahil olmak uzere iki adi tasir ABD vatandasi Amerikali dir Amerika Birlesik Devletleri Amerika ve ABD ulkeye bir sifat olarak atifta bulunur Amerikan degerleri ABD kuvvetleri Ingilizcedeki American kelimesi nadiren Amerika Birlesik Devletleri ile yakindan ilgili olmayan konulara atifta bulunur TarihYerli halklar ve Kolomb oncesi tarih Amerika yerlileri Anasaziler tarafindan MS 1190 ve 1260 yillari arasinda insa edilen Cliff Palace Kuzey Amerika nin ilk sakinlerinin en az 12 000 yil once Bering Koprusu yoluyla Sibirya dan gocle geldikleri genel olarak kabul edilmistir ancak bazi kanitlar daha da erken bir yerlesim tarihini gostermektedir MO 11 000 yili civarinda ortaya cikan Clovis kulturunun Amerika daki insan yerlesiminin ilk dalgasini temsil ettigine inaniliyor Bu muhtemelen Kuzey Amerika ya dogru gerceklesen uc buyuk goc dalgasindan ilkiydi Daha sonraki goc dalgalari ile gunumuz Atabasklarin Aleutlarin ve Eskimolarin atalari bolgeye geldi Zamanla Kuzey Amerika daki yerli kulturler giderek daha komplike hale geldiler ve bazilari guneydogudaki Kolomb oncesi Mississippi kulturu gibi gelismis tarim mimari ve komplike toplumlar gelistirdi Kahokya sehir devleti gunumuz Amerika Birlesik Devletleri ndeki en buyuk ve en karmasik Kolomb oncesi arkeolojik sit alanidir Four Corners bolgesinde Anasazi kulturu yuzyillarca suren tarimsal bilgi birikimi ile gelisti Guney Buyuk Goller bolgesinde bulunan Irokua Konfederasyonu on ikinci ve on besinci yuzyillar arasinda bir noktada kuruldu Atlantik kiyisi boyunca avlanma ve tuzak kurma ile birlikte sinirli tarim uygulayan onde gelen yerliler Algonkin halklariydi Avrupa ile temas kurulan donemde Kuzey Amerika nin yerli nufusunu tahmin etmek zordur Smithsonian Enstitusu nden Douglas H Ubelaker guney Atlantik eyaletlerinde 92 916 Korfez eyaletlerinde 473 616 nufus oldugunu tahmin ediyor ancak cogu akademisyen bu rakami cok dusuk olarak goruyor Antropolog Henry F Dobyns Meksika Korfezi kiyilarinda yaklasik 1 1 milyon insanin Florida ile Massachusetts arasinda yasayan 2 2 milyon kisinin ve kollarinda 5 2 milyon kisinin ve Florida yarimadasi nda yaklasik 700 000 kisinin yasadigini one surerek nufusun cok daha fazla olduguna inaniyordu Amerika nin 1492 de Avrupalilar tarafindan kesfinden sonra Ispanyollar Portekizliler Fransizlar ve Ingilizler buradaki yerli halklarin aleyhine toprak sahibi oldular Avrupalilar Amerika daki topraklarini genislettikten sonra Ingiltere basta olmak uzere cesitli ulkelerden gocmenler alip buralara yerlestirerek koloniler kurdular Avrupali yerlesimleri New England kiyilarinin Vikingler tarafindan cok erken donemlerde kolonize edildigi iddiasi ihtilaflidir Avrupalilarin Amerika Birlesik Devletleri ne ilk belgelenmis varislari 1513 te Florida ya ilk seferini yapan Juan Ponce de Leon gibi Ispanyol konkistadorlar tarafindan gerceklestirilmistir Daha once Christopher Columbus 1493 yolculugunda Porto Riko ya inmisti ve San Juan on yil sonra Ispanyollar tarafindan kolonize edildi Ispanyollar Florida ve New Mexico da genellikle ulkenin en eski sehri olarak kabul edilen Saint Augustine ve Santa Fe gibi ilk yerlesim yerlerini kurdular Fransizlar ozellikle New Orleans olmak uzere Mississippi Nehri boyunca kendi yerlesimlerini kurdular Kuzey Amerika nin dogu kiyisinin Ingilizler tarafindan basarili kolonizasyonu 1607 de Jamestown daki Virginia Kolonisi ve 1620 de Plymouth daki Pilgrimler kolonisi ile basladi Kitanin ilk secilmis yasama meclisi Virginia nin Burgesses Evi 1619 da kuruldu ve Connecticut in Temel Emirleri gibi belgeler Amerikan kolonilerinde gelisecek olan temsili ozyonetim ve anayasacilik icin emsaller olusturdu Bircok yerlesimci din ozgurlugu icin gelen 1784 te Ruslar Alaska da Three Saints Koyu nda bir yerlesim kuran ilk Avrupalilardi Rus kolonizasyonu bir zamanlar bugunku Alaska eyaletinin cogunu kapsiyordu Kolonizasyonun ilk zamanlarinda bircok Avrupali yerlesimci yiyecek kitligina hastaliga ve Yerli Amerikalilarin saldirilarina maruz kaldi Yerli Amerikalilar da komsu kabileler ve Avrupali yerlesimcilerle sik sik savas halindeydi Ancak bircok durumda yerliler ve yerlesimciler birbirlerine bagimli hale geldi Yerlesimciler yiyecek ve hayvan eti yerliler ise silahlar aletler ve diger Avrupa mallari karsiliginda ticaret yapti Yerliler bircok yerlesimciye misir fasulye ve diger gida maddelerini yetistirmeyi ogretti Avrupali misyonerler ve digerleri Yerli Amerikalilari uygarlastirmanin onemli oldugunu hissettiler ve onlari Avrupa tarim uygulamalarini ve yasam tarzlarini benimsemeye cagirdilar Ancak Kuzey Amerika da artan Avrupa kolonizasyonu ile Yerli Amerikalilar yerlerinden edildi ve siklikla olduruldu Amerika nin yerli nufusu Avrupa nin gelisinden sonra cesitli nedenlerle basta cicek hastaligi ve kizamik gibi hastaliklar olmak uzere azaldi Avrupali yerlesimciler ayrica Atlas Okyanusu ndaki kole ticareti yoluyla Afrikali kolelerin Kolonik Amerika ya kacakciligina basladi Tropikal hastaliklarin daha dusuk prevalansi ve daha iyi tedavi nedeniyle kolelerin Kuzey Amerika da Guney Amerika dan cok daha yuksek bir yasam beklentisi vardi ve bu da sayilarinda hizli bir artisa yol acti Koloni toplumu koleligin dini ve ahlaki sonuclari konusunda buyuk olcude bolunmustu ve birkac koloni uygulamanin hem aleyhinde hem de lehinde yasalar cikardi Bununla birlikte 18 yuzyilin basinda Afrikali koleler ozellikle Amerika nin guneyinde tarim isciligi olarak Avrupali senetli kolelerin yerini almisti Amerika Birlesik Devletleri nin temelini olusturacak olan On Uc Koloni New Hampshire Massachusetts Rhode Island Connecticut New York New Jersey Pensilvanya Delaware Maryland Virjinya Kuzey Karolina Guney Karolina ve Georgia Ingilizler tarafindan denizasiri somurgeler olarak yonetildi Yine de hepsinde secimlerin cogu ozgur erkege acik oldugu yerel yonetimler vardi Son derece yuksek dogum oranlari dusuk olum oranlari ve istikrarli yerlesim ile somurge nufusu hizla buyudu ve Kizilderili nufusunu golgede birakti 1730 larin ve 1740 larin olarak bilinen Hristiyan dirilis hareketi hem dine hem de dini ozgurluge olan ilgiyi atesledi ABD de Fransiz Kizilderili Savasi olarak bilinen Yedi Yil Savasi 1756 1763 sirasinda Ingiliz kuvvetleri Kanada yi Fransizlardan aldi Quebec Eyaleti nin kurulmasiyla Kanada nin Frankofon nufusu Nova Scotia Newfoundland ve On Uc Koloni nin Ingilizce konusan Ingiliz somurgelerinden izole kalacakti Yerli Amerikali nufusu haric On Uc Koloni nin 1770 te 2 1 milyonun uzerinde Britanya nin yaklasik ucte biri kadar bir nufusu vardi Devam eden yeni goclere ragmen dogal artis orani oyleydi ki 1770 lerde Amerikalilarin yalnizca kucuk bir azinligi baska denizasiri ulkelerde dogmustu Kolonilerin yonetimleri Ingilizlerden farkliydi Pensilvanya disindaki kolonilerin her birinde iki yasama meclisi bulunuyordu Kolonileri temsil eden alt meclisin uyeleri mal sahipleri tarafindan seciliyor Kralligi temsil eden ust meclis uyeleri ise Ingiliz Krali tarafindan tayin ediliyordu Kolonilerde yasayanlar ayni zamanda mahkemeler kurmustu ve Ingiliz hukuk sistemini uyguluyordu Kolonilerin Britanya dan uzakligi ozerk yonetimin gelismesini sagladi ancak kolonilerin benzeri gorulmemis basarilari Ingiliz monarklarini periyodik olarak kraliyet otoritesini yeniden kurmaya tesvik etti 1756 1763 yillari arasinda Ingiltere nin Avusturya Fransa ve Rusya ittifakiyla yaptigi savaslar Yedi Yil Savaslari Ingiliz maliyesi uzerinde ciddi bir yuk olusturmustu Ingiltere nin mali yukunu gidermek amaciyla yeni vergiler koymasi Amerika da kolonilerin tepkisiyle karsilasti Koloniler yuksek vergiler odeyip karsiliginda hicbir sey alamamaktan rahatsizlardi Cay ihracatina gelen yuksek ek vergiyle koloniler 18 yuzyil ortalarindan beri hazir olduklari bagimsizlik mucadelesini hayata gecirdiler Savasin baslarinda George Washington ve Thomas Jefferson tarafindan kaleme alinan ve ozgurluk isteklerini dile getiren Amerikan Bagimsizlik Bildirgesi ni yayinladi 4 Temmuz 1776 Sonradan 4 Temmuz gunu ABD Bagimsizlik Gunu olarak kabul edilmistir Alti yil suren savas sonunda George Washington komutasindaki koloni gucleri tarafindan yenilgiye ugratilan Ingiltere geri cekilmis ve 1783 yilinda Paris antlasmasiyla 13 koloninin bagimsizligini kabul etmistir kaynak belirtilmeli Bagimsizliklarini ilan eden koloniler icislerinde serbest eyaletlerden olusan Amerika Birlesik Devletleri ni kurdular 1787 1789 da anayasanin tamamlanip onaylanmasiyla yeni bir ulus ve Amerikali ust kimligi dogdu Bagimsizlik ve genisleme Bagimsizlik Bildirgesi John Trumbull tarafindan cizildi Besli Komite nin Bildirge taslagini 4 Temmuz 1776 da Kita Kongresi ne sunarken tasvir ediyor On Uc Koloni nin Britanya Imparatorlugu na karsi yuruttugu Amerikan Bagimsizlik Savasi modern tarihte Avrupali olmayan bir toplumun Avrupali bir guce karsi yuruttugu ilk basarili bagimsizlik savasiydi Amerikalilar hukumetin yerel yasama organlarinda tanimlanan halkin iradesine dayandigini iddia ederek bir cumhuriyetcilik ideolojisi gelistirmislerdi Bir Ingiliz vatandasi olarak haklarini talep ettiler ve temsil yoksa vergi de yok ifadesiyle somurgeye karsi ciktilar Ingilizler imparatorlugu parlamento araciligiyla yonetmekte israr etti ve catisma savasa donustu Ikinci Kitasal Kongre 4 Temmuz 1776 da Amerikan Bagimsizlik Bildirgesi ni oybirligiyle kabul etti gunumuzde bu tarih her yil Bagimsizlik Gunu olarak kutlanir 1777 de 1789 a kadar faaliyet gosteren merkezi olmayan bir hukumet kurdu 1781 de Yorktown Kusatmasi ndaki yenilgisinden sonra Ingiltere bir baris antlasmasi imzalamak zorunda kaldi Amerikan egemenligi uluslararasi olarak tanindi ve ulkeye Mississippi Nehri nin dogusundaki tum topraklar verildi Bununla birlikte Ingiltere ile olan gerilimler iki tarafin da galip gelemedigi 1812 Savasi na yol acti Milliyetciler 1788 de eyalet sozlesmelerinde Amerika Birlesik Devletleri Anayasasi ni yazarken 1787 ne onculuk ettiler 1789 da yururluge giren bu anayasa federal hukumeti faydali kontroller ve dengeler olusturma ilkesine gore uc subede yeniden duzenledi Kita Ordusunu zafere tasiyan George Washington yeni anayasaya gore secilen ilk baskan oldu Kisisel ozgurluklerin federal olarak kisitlanmasini yasaklayan ve bir dizi yasal korumayi garanti eden Haklar Bildirisi 1791 de kabul edildi ABD nin genislemesi Federal hukumet 1807 de Atlantik kole ticaretine Amerikan katilimini yasaklasa da 1820 den sonra Derin Guney de son derece karli pamuk mahsulunun ekiminde ve bununla birlikte kole nufusunda patlama yasandi ozellikle 1800 1840 doneminde milyonlari evanjelik Protestanliga donusturdu Kuzeyde koleligin kaldirilmasi da dahil olmak uzere bircok sosyal reform hareketi hayata gecirildi Guneyde Metodistler ve Baptistler kole topluluklari arasinda kendi dinlerini yaydilar 18 yuzyilin sonlarindan baslayarak Amerikali yerlesimciler batiya dogru ilerlemeye basladilar ve bu bir dizi uzun Amerikan Kizilderili Savaslari na yol acti 1803 te Louisiana nin satin alimi ulkenin topraklarini neredeyse ikiye katladi Ispanya 1819 da Florida ve diger Korfez Kiyisi bolgelerini Adams Onis Antlasmasi ile terk etti Teksas Cumhuriyeti bir yayilmacilik doneminde 1845 te ilhak edildi ve Ingiltere ile yapilan 1846 Oregon Antlasmasi ABD nin bugunku Kuzeybati Amerika yi kontrol etmesine yol acti Meksika Amerika Savasi ndaki zafer 1848 de Kaliforniya da Meksika nin cekilisi ve gunumuz Amerikan Guneybatisinin buyuk bir kisminin ilhak edilmesi ile sonuclanarak ABD nin kitada yayilimini sagladi 1848 1849 daki Kaliforniya Altina Hucum u Pasifik kiyilarina gocu tesvik etti bu da Kaliforniya Soykirimi na ve buna ek olarak batili devletlerin kurulmasina yol acti nin bir parcasi olarak ABD nin toplam alaninin yaklasik 10 unu olusturan buyuk miktarda arazinin beyaz Avrupali yerlesimcilere ve arazi hibelerinin bir parcasi olarak ozel demiryolu sirketlerine ve kolejlere verilmesi ekonomik kalkinmayi tesvik etti Ic Savas tan sonra yeni kitalararasi demiryollari yerlesimciler icin ulasimi kolaylastirdi ic ticareti genisletti ve Yerli Amerikalilarla olan catismalari artirdi 1869 daki yeni bir Baris Politikasi Kizilderilileri suistimallerden korumayi daha fazla savastan kacinmayi ve nihai ABD vatandasliklarini guvence altina almayi sozde vadetti Bununla birlikte buyuk olcekli catismalar Bati da 1900 lere kadar devam etti Amerika Birlesik Devletleri ulkeyi anayasayla yoneten bir baskanin secimle is basina geldigi ilk modern demokratik cumhuriyettir Bu manada Fransiz Devrimi nin de oncusu olmustur Bu sistem 18 yuzyil dunyasinda esitlik insan haklari adil yargilama ve kuvvetler ayriligi gibi kavramlarin gundeme gelmesini saglamistir ABD dogal kaynaklarinin zenginligi genc ve dinamik bir insan gucune sahip olmasi nedeniyle 19 yuzyil boyunca hizla sanayilesti Ancak 1861 1865 yillari arasinda cikan Amerikan Ic Savasi ulkeyi parcalanma tehdidi altina soktu Savas kuzeydeki eyaletlerin basarisiyla sonuclandi ve ABD tekrar hizli bir gelisme donemine girdi Ic Savas ve Yeniden Yapilanma donemi Gettysburg Muharebesi 1 3 Temmuz 1863 te Pensilvanya nin Gettysburg kasabasi cevresinde Birlik ve Konfederasyon gucleri arasinda gerceklesti ve Amerikan Ic Savasi nda bir donum noktasi oldu Kuzey ve Guney eyaletleri arasindaki Afrikalilarin ve Afroamerikalilarin kolelestirilmesine iliskin uzlasilmayan catisma nihayetinde Amerikan Ic Savasi na yol acti 1860 secimlerinde Cumhuriyetci Abraham Lincoln in baskan secilmesiyle birlikte kolelik yanlisi on uc koloni tek tarafli bagimsizliklarini ilan etti ve Amerika Konfedere Devletleri ni Guney veya Konfederasyon kurdu federal hukumet Birlik ise ayrilmanin yasadisi oldugunu savundu Bu bolunmeyi saglamak icin ayrilikcilar tarafindan askeri harekat baslatildi ve Birlik de ayni sekilde karsilik verdi Takip eden savas Amerikan tarihinin en olumcul askeri catismasi olacak ve yaklasik 618 000 askerin yani sira bircok sivilin olumuyle sonuclanacakti Birlik baslangicta sadece ulkeyi bir arada tutmak icin savasiyordu Bununla birlikte 1863 ten sonra kayiplar artti ve Lincoln in Ozgurluk Bildirgesi ni ilanindan sonra Birlik tarafinin bakis acisindan savasin ana amaci koleligin kaldirilmasi oldu Gercekten de Birlik Nisan 1865 te savasi nihayetinde kazandiginda maglup olan Guney deki eyaletlerin her birinin koleligi cezai iscilik disinda yasaklayan On Ucuncu Degisikligi onaylamasi zorunlu kilindi Siyahlar icin vatandaslik ve en azindan teoride onlar icin de oy hakki saglayan iki degisiklik daha onaylandi Savastan sonra yeniden yapilanma ciddi bir sekilde baslatildi Baskan Lincoln in Birlik ile eski Konfederasyon arasindaki dostlugu ve bagislamayi tesvik etmeyi calismasi sirasinda 14 Nisan 1865 te ugradigi suikast Kuzey ve Guney arasindaki iliskileri yeniden bozdu Federal hukumetteki Cumhuriyetciler Guney in yeniden insasini denetlemeyi ve Afroamerikalilarin haklarini saglamayi hedef edindiler 1876 baskanlik secimlerinin sonucunu Demokratlara kabul ettirmek icin Cumhuriyetcilerin Guney deki Afroamerikalilarin haklarini korumayi birakmaktan vazgectigi 1877 Uzlasmasi na kadar bu durum surdu Kendilerini Kurtaricilar olarak adlandiran Guneyli beyaz Demokratlar Yeniden Yapilanma nin sona ermesinden sonra Guney eyaletlerinde yonetime gelerek Amerikan irk iliskilerinin en eski konumundan yonetime basladilar 1890 dan 1910 a kadar Kurtaricilar bolgedeki cogu siyahi ve bazi yoksul beyazlari haklarindan mahrum eden Jim Crow yasalarini olusturdular Siyahlar ulke capinda ozellikle de Guney de irkcilikla karsi karsiya kalacakti Ayrica zaman zaman linc de dahil olmak uzere kanunsuz siddete maruz kaldilar Daha fazla goc genisleme ve sanayilesme source source source source source source source source Edison Studios tarafindan cekilen film Avrupa dan ABD ye yapilan goc icin onemli bir varis noktasi olarak hizmet veren New York Limani ndaki Ellis Adasi nda karaya cikan gocmenleri gosteriyor Kuzeydeki kentlesme ve Guney ve Dogu Avrupa dan gelen emsalsiz gocmen akini ulkenin sanayilesmesi icin bir is gucu fazlasi olusturdu ve kulturun donusumunu sagladi Telgraf ve da dahil olmak uzere ulusal altyapi ekonomik buyumeyi ve gelismeyi ve Amerikan Vahsi Bati sina daha fazla yerlesimi tesvik etti Daha sonra ampulun ve telefonun icadi da iletisimi ve kentsel yasami etkileyecektir Mississippi Nehri nin batisindaki Kizilderili Savaslari 1810 dan en az 1890 a degin surdu Bu catismalarin cogu Yerli Amerikalilarin arazilerinin kontrol edilmesi ve oz yonetime sahip Kizilderili rezervleri kurularak sinirlandirilmasi ile sonuclandi Ek olarak 1830 lardaki Gozyasi Yolu Kizilderilileri zorla yeniden yerlestiren Kizilderili Tehcir Yasasi na ornek olusturdu Bu mekanik ekim arazilerini daha da genisleterek uluslararasi pazarlar icin sermaye fazlasini artirdi Anakara genislemesi 1867 de Alaska nin Rusya dan satin alinmasi ile de artti 1893 te Hawaii deki Amerikan yanlisi unsurlar Hawaii monarsisini devirdi ve ABD nin 1898 de ilhak ettigi ni kurdu Porto Riko Guam ve Filipinler Ispanya Amerika Savasi nin ardindan ayni yil Ispanya tarafindan terk edildi Amerikan Samoasi nin sona ermesinden sonra 1900 yilinda Amerika Birlesik Devletleri tarafindan satin alindi Amerikan Virjin Adalari 1917 de Danimarka dan satin alinmistir 19 yuzyilin sonlari ve 20 yuzyilin baslarindaki hizli ekonomik gelisme bircok onde gelen sanayicinin yukselisini destekledi Cornelius Vanderbilt John D Rockefeller ve Andrew Carnegie gibi is adamlari ulkenin demiryolu petrol ve celik endustrilerinde ilerlemesine onculuk etti Bankacilik J P Morgan in kilit bir rol oynamasiyla ekonominin onemli bir parcasi haline geldi Amerikan ekonomisi saha kalkarak dunyanin en buyuk ekonomisi haline geldi Bu dramatik degisikliklere toplumsal huzursuzluk ve populist sosyalist ve anarsist hareketlerin yukselisi eslik etti Bu donem nihayetinde kadinlarin oy hakki alkol yasagi tuketim mallarinin duzenlenmesi ve rekabeti saglamak ve iscilerin calisma kosullarina dikkat etmek icin daha fazla antitrost onlemler dahil olmak uzere onemli reformlarin yapildigi Ilerici Donem in ortaya cikmasiyla sona erdi Birinci Dunya Savasi Buyuk Buhran ve Ikinci Dunya Savasi Empire State Binasi 1931 de Buyuk Buhran sirasinda tamamlandiginda dunyanin en yuksek binasiydi Amerika Birlesik Devletleri I Dunya Savasi nin 1914 te patlak vermesinden 1917 tarihine degin tarafsizligini surdurdu 1917 de Itilaf Devletleri nin yaninda savasa katilarak savasin gidisatinin degismesinde onemli rol oynadi 1919 da Baskan Woodrow Wilson Paris Baris Konferansi nda diplomatik bir rol ustlendi ve ABD nin Milletler Cemiyeti ne katilmasini siddetle savundu Ancak Senato bunu kabul etmeyi reddetti ve Milletler Cemiyeti ni kuran Versay Antlasmasi ni onaylamadi 1920 de kadin haklari hareketi kadinlara oy hakki taniyan bir anayasa degisikligini kabul etti 1920 ler ve 1930 lar kitle iletisimi icin radyonun yukselisine ve ilk televizyonun icadina tanik oldu Kukreyen Yirmilerin refahi 1929 Wall Street iflasi ve Buyuk Buhran in baslamasiyla sona erdi Franklin D Roosevelt 1932 de baskan secildikten sonra bu duruma New Deal ile cozum bulmaya calisti Milyonlarca Afroamerikalinin Guney Amerika dan Buyuk Gocu I Dunya Savasi ndan once basladi ve 1960 lara kadar surdu 1930 larin ortalarindaki Dust Bowl ise bircok ciftci toplulugunu yoksullastirdi ve yeni bir bati gocu dalgasina neden oldu ABD Deniz Piyadeleri savasin en ikonik goruntulerinden biri olan Iwo Jima Muharebesi sirasinda Suribachi Dagi nda Amerikan bayragini yukseltirken Ilk basta II Dunya Savasi sirasinda etkili bir sekilde tarafsizligini koruyan ABD Mart 1941 de Lend Lease programi araciligiyla Muttefik Devletler e malzeme saglamaya basladi 7 Aralik 1941 de Japonya Imparatorlugu Pearl Harbor a surpriz bir saldiri baslatti ve bu olay ABD nin Mihver Devletleri ne karsi Muttefik Devletler yaninda savasa katilmasiyla sonuclandi Ertesi yil yaklasik 120 000 Japon asilli Amerikan vatandasi koruma altina alindi Japonya once ABD ye saldirmis olsa da ABD yine de once Avrupa savunma politikasini izledi ABD boylece buyuk Asya kolonisi Filipinler i askeri birliklerinin desteksiz kaldigi Japon isgaline ve ilhakina karsi kaybedilen bir mucadele sonucunda terk etti Savas sirasinda Amerika Birlesik Devletleri Ingiltere Sovyetler Birligi ve Cin ile birlikte savas sonrasi dunyayi planlamak icin bir araya gelen Dort Gucten biriydi Ulke yaklasik 400 000 askeri personelini kaybetse de savastan nispeten daha az zararla cikti ve daha da buyuk bir ekonomik ve askeri etkiye sahip oldu Amerika Birlesik Devletleri yeni uluslararasi finans kurumlari ve Avrupa nin savas sonrasi yeniden yapilanmasi konusunda anlasmalar imzalanan ve Yalta konferanslarinda oncu bir rol oynadi Avrupa daki savas Muttefiklerin zaferiyle sonuclandiginda 1945 te San Francisco da duzenlenen uluslararasi bir konferans savastan sonra aktif hale gelen Birlesmis Milletler Antlasmasi ni ortaya koydu Amerika Birlesik Devletleri ve Japonya daha sonra tarihin en buyuk deniz savasinda Leyte Korfezi Muharebesi nde birbirleriyle savasti Amerika Birlesik Devletleri ilk nukleer silahlari gelistirdi ve Agustos 1945 te Japonya nin Hirosima ve Nagazaki sehirlerinde kullandi Japonlar 2 Eylul de teslim oldular ve II Dunya Savasi sona erdi Soguk Savas ve sivil haklar donemi Martin Luther King Jr 1963 Mart inda Lincoln Aniti nda unlu Bir Hayalim Var konusmasini yapiyor ABD baskani Ronald Reagan solda ve Sovyet genel sekreteri Mihail Gorbacov 1985 teki Cenevre Zirvesi nde II Dunya Savasi ndan sonra Amerika Birlesik Devletleri ve Sovyetler Birligi kapitalizm ve komunizm arasindaki ideolojik karsitliktan motivasyon alan Soguk Savas olarak bilinen donemde guc etki ve prestij icin rekabet etti Bir yanda ABD ve NATO muttefikleri diger yanda Sovyetler Birligi ve Varsova Pakti muttefikleri Avrupa nin askeri islerini kontrol ettiler ABD komunist etkinin genislemesine yonelik bir sinirlama politikasi gelistirdi ABD ve Sovyetler Birligi vekalet savaslarina girerken ve guclu nukleer cephaneler gelistirirken iki ulke dogrudan askeri catismalardan kacindi Birlesik Devletler siklikla Sovyet destekli olarak gordugu Ucuncu dunya ulkelerindeki hareketlere karsi cikti ve zaman zaman sol hukumetlere karsi rejim degisikligi icin dogrudan mudahalede bulundu bazen de otoriter sagci rejimleri destekledi Amerikan birlikleri 1950 1953 Kore Savasi nda komunist Cin ve Kuzey Kore gucleriyle savasti Sovyetler Birligi nin 1957 de ilk yapay uyduyu firlatmasi ve 1961 de ilk murettebatli uzay ucusunu baslatmasi 1969 da Amerika Birlesik Devletleri nin Ay a insan indiren ilk ulus oldugu bir Uzay Yarisi ni baslatti Amerika Birlesik Devletleri giderek artan bir sekilde Vietnam Savasi na 1955 1975 dahil oldu ve 1965 te muharebe guclerini artirdi ABD bu sirada kendi topraklarinda Ikinci Dunya Savasi ndan sonra surekli bir ekonomik buyume ve genel olarak ve ozellikle orta sinifta hizli bir nufus artisi yasamisti Ozellikle 1970 lerde kadinlarin isgucune katilimindaki artistan sonra 1985 e gelindiginde 16 yas ve ustu kadinlarin cogunlugu istihdam edildi Eyaletler Arasi Otoyol Sisteminin insasi ulkenin altyapisini takip eden on yillar boyunca donusturdu Milyonlarca insan ciftliklerden ve sehir merkezlerinden buyuk banliyo konut projelerine tasindi 1959 da Alaska ve Hawaii topraklari sirasiyla Birlige kabul edilen 49 ve 50 eyalet oldugunda Birlesik Devletler resmi olarak Kitasal ABD nin otesine gecti Buyuyen Sivil Haklar Hareketi Martin Luther King Jr in onde gelen bir lider ve figuran haline gelmesiyle irkciliga ve ayrimciliga karsi koymak icin siddetsizligi kullandi 1968 tarihli Medeni Haklar Yasasi ile sonuclanan mahkeme kararlari ve mevzuatin bir kombinasyonu irk ayrimciligina son vermeye calisti Bu arada Vietnam savasi karsitligi Siyah Guc hareketi ve cinsel devrim fikirlerini benimseyen karsi kultur hareketi buyudu Yoksulluga Karsi Savas in baslatilmasi gelir testi yapilmis Ek Beslenme Yardimi Programi Cocuklu Ailelere Yardim ve sirasiyla yaslilara ve yoksullara saglik sigortasi saglayan iki program olan Medicare ve Medicaid in olusturulmasi da dahil olmak uzere haklari ve refah harcamalarini genisletti 1970 ler ve 1980 lerin basinda stagflasyon basladi ABD Yom Kippur Savasi sirasinda Israil i destekledi Buna karsilik ulke OPEC ulkelerinden gelen bir petrol ambargosu ile karsi karsiya kaldi ve bu 1973 Petrol Krizini atesledi 1979 da Baskan Jimmy Carter Misir ve Israil arasinda bir baris anlasmasina aracilik ederek bir Arap ulusunun Israil in varligini ilk kez tanidigini isaret etti Baskan Ronald Reagan basa gelmesinden sonra ekonomik durgunluga serbest piyasa odakli reformlarla yanit verdi Yumusama politikasinin cokusunun ardindan sinirlama yi terk etti ve Sovyetler Birligi ne karsi daha agresif bir politika olan Rollback stratejisini baslatti 1980 lerin sonu Sovyetler Birligi ile iliskilerde buzlarin cozulmesine tanik oldu ve SSCB nin 1991 deki cokusunun ardindan Soguk Savas sona erdi Bu ABD nin dunyanin baskin super gucu olarak rakipsiz kalmasiyla tek kutuplulugu beraberinde getirdi Cagdas tarih 2001 yilinda El Kaide tarafindan 11 Eylul saldirilari sirasinda Asagi Manhattan daki Dunya Ticaret Merkezi Soguk Savas tan sonra Ortadogu daki catisma 1990 da Irak in ABD nin muttefiki Kuveyt i isgal ve ilhak etmesiyle bir krizi tetikledi Istikrarsizligin yayilmasindan korkan Baskan George H W Bush Agustos ayinda Irak a karsi Korfez Savasi ni baslatti ve yonetti Ocak 1991 e kadar 34 ulustan koalisyon gucleri tarafindan yurutulen savas Irak guclerinin Kuveyt ten cikarilmasi ve monarsinin yeniden kurulmasiyla sonuclandi Ilk basta ABD askeri savunma aglari seklinde ortaya cikan Internet 1990 larda uluslararasi akademik platformlara ve ardindan halka yayilarak kuresel ekonomiyi toplumu ve kulturu buyuk olcude etkiledi Dot com balonu istikrarli para politikasi ve azalan sosyal refah harcamalari nedeniyle 1990 lar modern ABD tarihindeki en uzun ekonomik genislemeye sahne oldu 1994 ten baslayarak ABD nin Kuzey Amerika Serbest Ticaret Anlasmasi ni NAFTA imzalamasiyla ABD Kanada ve Meksika arasindaki ticaretin artmasi saglandi ABD 1995 ve 1999 yillarinda NATO ulkelerinin yardimiyla Bosna Savasi na ve Kosova Savasi na mudahale etti 11 Eylul 2001 de El Kaide orgutu mensubu ucak korsanlari New York City deki Dunya Ticaret Merkezi ne ve Washington DC yakinlarindaki Pentagon a yolcu ucaklariyla carparak teror saldirisi duzenledi ve yaklasik 3 000 kisiyi oldurdu Buna karsilik Baskan George W Bush 2001 den 2021 e kadar Afganistan da yaklasik 20 yillik bir savasi ve 2003 2011 Irak Savasi ni kapsayan Terorizmle Savas i baslatti 2011 de Pakistan daki bir askeri operasyon sirasinda Usame bin Ladin olduruldu Uygun fiyatli konutlari tesvik etmek icin tasarlanan hukumet politikasi kurumsal ve duzenleyici yonetimdeki yaygin basarisizliklarin yani sira Federal Rezerv tarafindan belirlenen ABD tarihinin en dusuk faiz oranlari 2006 da ABD de konut balonuna yol acti ve bu da ulkenin Buyuk Buhran doneminden beri gordugu en buyuk ekonomik kriz olan 2007 2008 finansal krizi ve Buyuk Durgunluk a sebep oldu Kriz sirasinda Amerikalilarin sahip oldugu varliklar degerlerinin yaklasik dortte birini kaybetti Ilk Afroamerikan kokenli ABD baskani olan Barack Obama krizin ortasinda 2008 yilinda secildi ve daha sonra krizin olumsuz etkilerini azaltmak ve tekrar etmemesini saglamak amaciyla 2009 ekonomik tesvikinin Amerikan Kurtarma ve Yeniden Yatirim Yasasini Dodd Frank Wall Street Reformunu ve Tuketicinin Korunmasi Yasasini yururluge koydu 2010 yilinda Baskan Obama Amerika Birlesik Devletleri nde yaklasik gecen elli yil icindeki Saglik hizmetlerine yonelik en kapsamli reform olan Hasta Koruma ve Uygun Fiyatli Bakim Yasasi ni hayata gecirme cabalarina onculuk etti 2016 Amerika Birlesik Devletleri baskanlik secimlerinde Cumhuriyetci Donald Trump 45 baskan secildi ve bu sonuc Amerikan tarihindeki en buyuk siyasi huzursuzluktan biri olarak goruldu 2020 baskanlik secimleriyle Demokrat Joe Biden 46 baskan secildi 6 Ocak 2021 de gorevi birakan Baskan Trump in destekcileri baskanlik Secim Kurulu oy sayisini bozmak icin basarisiz bir cabayla Birlesik Devletler Kongre Binasi ni basti CografyaAmerika Birlesik Devletleri nin topografik haritasi Bitisik 48 eyalet ve Columbia Bolgesi 8 080 470 kilometrekarelik bir alani kaplamaktadir Bu alanin 7 663 940 kilometrekarelik bitisik arazidir ve toplam ABD kara alaninin 83 65 ini olusturur Yaklasik 15 i Kuzey Amerika nin kuzeybatisindaki bir eyalet olan Alaska da geri kalani ise Orta Pasifik te bir eyalet ve takimada olan Hawaii de ve Porto Riko Amerikan Samoasi Guam Kuzey Mariana Adalari ve ABD Virgin Adalari ndan olusan bes nufuslu ancak sirketlesmemis insular bolgesinde bulunmaktadir Sadece yuzolcumuyle olculdugunde ABD Rusya ve Cin in ardindan ucuncu sirada Kanada nin ise hemen onunde yer almaktadir Amerika Birlesik Devletleri toplam yuzolcumu kara ve su bakimindan dunyanin ucuncu veya dorduncu en buyuk ulkesi olup Rusya ve Kanada nin gerisinde ve neredeyse Cin e esittir Siralama Cin ve Hindistan tarafindan tartismali iki bolgenin nasil sayildigina ve ABD nin toplam buyuklugunun nasil olculdugune bagli olarak degismektedir Denali veya McKinley Dagi Kuzey Amerika nin en yuksek dag zirvesi Atlantik kiyi seridinin kiyi ovasi daha ic kesimlerde yerini yaprak doken ormanlara ve inisli cikisli tepelerine birakir Appalachian Daglari dogu sahilini Buyuk Goller den ve Orta Bati nin otlaklarindan ayirir Dunyanin en uzun dorduncu nehir sistemi olan Mississippi Missouri Nehri ulkenin kalbinden kuzey guney dogrultusunda akmaktadir Buyuk Ovalarin duz verimli cayirlari batiya dogru uzanir ve guneydoguda bir yayla bolgesi ile kesintiye ugrar Buyuk Ovalarin batisinda yer alan Rocky Daglari ulke boyunca kuzeyden guneye uzanir ve Colorado da 4 300 metre uzerinde zirveye ulasir Daha batida kayalik Buyuk Havza ve Chihuahua Sonoran ve Mojave gibi coller yer almaktadir Sierra Nevada ve Cascade siradaglari Pasifik kiyisina yakin uzanir ve her iki siradag da 4 300 metre daha yuksek rakimlara ulasir Bitisik Amerika Birlesik Devletleri ndeki en alcak ve en yuksek noktalar Kaliforniya eyaletindedir ve aralarinda sadece yaklasik 135 km vardir Alaska nin 6 190 5 m yuksekligindeki Denali si ulkenin ve Kuzey Amerika nin en yuksek zirvesidir Aktif volkanlar Alaska nin Alexander ve Aleutian Adalari nda yaygindir ve Hawaii volkanik adalardan olusur Rockies teki Yellowstone Ulusal Parki nin altinda yatan super volkan kitanin en buyuk volkanik ozelligidir Iklim ABD nin Koppen iklim tipleri Buyuklugu ve cografi cesitliligi ile Amerika Birlesik Devletleri cogu iklim tipini icermektedir Iklim 100 meridyenin dogusunda kuzeyde nemli karasaldan guneyde nemli subtropikal iklime kadar degisir 100 uncu meridyenin batisindaki Buyuk Ovalar yari kuraktir Amerika nin batisindaki bircok daglik bolgede alp iklim gorulur Buyuk Havza da kurak Guneybati da col Kaliforniya kiyilarinda Akdeniz Oregon ve Washington kiyilarinda ve Guney Alaska da okyanus iklimi gorulur Alaska nin cogu subarktik veya kutupsaldir Hawaii ve Florida nin guney ucunun yani sira Karayipler ve Pasifik teki topraklari tropikaldir Meksika Korfezi ne kiyisi olan eyaletler kasirgalara yatkindir ve dunyadaki hortumlarin cogu ulkede ozellikle de Orta Bati ve Guney deki Tornado Alley bolgelerinde meydana gelir Genel olarak Amerika Birlesik Devletleri dunyadaki diger tum ulkelerden daha fazla yuksek etkili asiri hava olaylarina maruz kalmaktadir ABD de asiri hava kosullari daha sik gorulmeye baslanmis ve 1960 lara kiyasla uc kat daha fazla sicak hava dalgasi rapor edilmistir Bitisik 48 eyalette kaydedilen en sicak on yilin sekizi 1998 den bu yana gerceklesmistir Amerika nin guneybatisinda kurakliklar daha kalici ve daha siddetli hale gelmistir Biyocesitlilik ve koruma Kel kartal 1782 den beri Amerika Birlesik Devletleri nin ulusal kusudur ABD cok sayida endemik tur iceren 17 mega cesitlilige sahip ulkeden biridir Amerika Birlesik Devletleri ve Alaska da yaklasik 17 000 damarli bitki turu bulunur ve Hawaii de 1 800 den fazla cicekli bitki turu bulunur bunlarin cok azi anakarada gorulur Amerika Birlesik Devletleri 428 memeli 784 kus 311 surungen 295 amfibi ve 91 000 bocek turune ev sahipligi yapmaktadir Ulusal Park Hizmeti tarafindan yonetilen 63 ulusal park ve federal olarak yonetilen yuzlerce baska park orman ve vahsi doga alani bulunmaktadir Toplamda hukumet cogunlugu bati eyaletlerinde olmak uzere ulke topraklarinin yaklasik 28 ine sahiptir Bu arazinin cogu koruma altindadir ancak bir kismi petrol ve gaz sondaji madencilik tomrukculuk veya sigir ciftciligi icin kiralanmistir ve yaklasik 0 86 si askeri amaclarla kullanilmaktadir Cevresel konular arasinda petrol ve nukleer enerji tartismalari hava ve su kirliligiyle mucadele vahsi yasami korumanin ekonomik maliyetleri agac kesimi ve ormansizlasma ve iklim degisikligi yer almaktadir En onde gelen cevre ajansi 1970 yilinda baskanlik emriyle kurulan Cevre Koruma Ajansi dir EPA Vahsi doga fikri Vahsi Doga Yasasi ile 1964 yilindan bu yana kamu arazilerinin yonetimini sekillendirmistir Tehlike Altindaki Turler Yasasi 1973 Amerika Birlesik Devletleri Balik ve Yaban Hayati Servisi tarafindan izlenen tehdit ve tehlike altindaki turleri ve yasam alanlarini korumayi amaclamaktadir 2020 yili itibariyla ABD Cevresel Performans Endeksi nde ulkeler arasinda 24 sirada yer almaktadir Ulke 2016 yilinda iklim degisikligine iliskin Paris Anlasmasi na katilmistir ve baska bircok cevresel taahhudu bulunmaktadir Paris Anlasmasi ndan 2020 de cekilmis ancak 2021 de yeniden katilmistir Yonetim bicimiAmerika Birlesik Devletleri 50 eyaletten meydana gelen bir federal birliktir Ulusal hukumetin merkezi Washington DC dir Anayasa ulusal hukumetin bunyesinin ana hatlarini tespit eder Yetkileri ile faaliyetlerini belirtir Kendine has anayasa ve yetkilere sahip olan her eyalet de oteki islerden sorumludur Her eyalet yonetim bakimindan sehir kasaba nahiye ve koylere ayrilmistir ve her eyaletin secimle gelen kendi valisi vardir HukumetBeyaz Saray ABD Baskani nin ikametgahi ve isyeri Amerika da hukumet halk hukumetidir halk tarafindan kurulur Kongre uyeleri baskan eyalet yetkilileri kasaba ve sehirleri yonetenler halk tarafindan secilir Hakimler de dogrudan halk tarafindan secilir ya da secilmis yetkililer tarafindan tayin edilir Kamu gorevlileri gorevlerini iyi yapmadiklari ya da kanunlari ciddi bir sekilde ihlal ettiklerinde gorevden uzaklastirilabilirler Anayasa kisilerin hak ve ozgurluklerini guvence altina almaktadir Bu hak ve ozgurlukler 1791 de anayasaya eklenen ve Insan Haklari Beyannamesi adi verilen ilk on degisiklikte belirtilmektedir Amerikan Birlesik Devletleri Kongre Binasi Anayasa hukumetin yetkilerini uce ayirmistir Basinda baskan olan yurutme Senato ve Temsilciler Meclisi olmak uzere kongrenin her iki kanadini ihtiva eden yasama ve basta yuksek mahkeme olmak uzere yargi Anayasa her birinin yetkisini sinirlamakta ve birinin gereginden fazla yetki sahibi olmasini engellemektedir Eyalet hukumetlerinde de sistem federal hukumet sisteminin hemen hemen aynisidir Genelde ulke yonetiminde Cumhuriyetciler ustundur 1993 2001 yillari arasinda Demokratlar hem Temsilciler meclisinde hem de Beyaz Saray da ustunluk kurdular 2001 ve 2004 secimlerinde kazanan Cumhuriyetciler oldu 2004 secimlerinde sonuclar soyleydi Cumhuriyetciler 232 Demokratlar 202 Bagimsiz 1 2006 secimlerinde ise cogunluk Demokratlardaydi Demokratlar 232 Cumhuriyetciler 202 Temsilciler Meclisi baskanligina Demokrat Nancy Pelosi secildi Ulkenin en yuksek mahkemesinin bulundugu Yuksek Mahkeme Binasi Her eyalette yurutme kuvvetinin basinda bir vali vardir Eyalet hukumetleri duzeni koruma cocuk ve genclerin egitimi yol insaati gibi islere bakar Federal hukumet ulusal uluslararasi ve birden fazla eyaleti ilgilendiren meselelerle ugrasir Vatandaslarin gunluk hayatini etkileyen kanunlar sehir ve kasabalardaki polis teskilati tarafindan uygulanir FBI olarak bilinen Federal Sorusturma Burosu eyalet sinirlarini gecen suclulari federal kanunlara aykiri hareket edenleri arastirir kaynak belirtilmeli Federal Hukumet Amerika Birlesik Devletleri Baskani genel secimle dort yillik bir sure icin secilir Secilen Baskan surenin sonunda bir devre daha secilebilir Baskanin aday olabilmesi icin Amerika da dogmus olmasi en az 14 yil Amerika da ikamet etmis olmasi ve yasinin en az otuz bes olmasi gerekir Yilda 200 000 dolar uzerinde maas ve ilaveten masraflari icin de 50 000 dolar alir fakat bunlarin toplami uzerinden gelir vergisi oder Ayrica seyahat ve misafir agirlama masrafi olarak vergiye tabi olmayan 100 000 dolar alir kaynak belirtilmeli Baskan kongre tarafindan onaylanmis bir kanun tasarisini veto eder ya da bunu imzalamayi reddederse kongrenin her iki kanadi tarafindan ucte iki oyla alinan bir karar bu vetoyu hukumsuz kilar ve tasari kanunlasir Baskan federal hakimleri buyukelcileri yuzlerce hukumet yetkilisini tayin eder Baskanin olmesi istifa etmesi ya da kalici olarak sakatlanmasi halinde gorevi secime kadar baskan yardimcisi yurutur kaynak belirtilmeli Birlesik Amerika Anayasasi uyarinca gorev suresi tamamlanmamis bir Baskan ancak gorevi kotuye kullandigi iddiasinin yeterli delile dayanilarak Temsilciler Meclisinde uyelerin ucte iki cogunlugunun tasdik etmesi ile gorevden alinabilir Bugune kadar yalniz bir Amerikan Baskani gorevi kotuye kullanmakla suclanmistir O da 1868 de muhakeme edilerek beraat eden Andrew Jackson dir Ancak 1974 te baskan Richard Nixon dahil yuksek makamda bircok yetkilinin karistigi secim kampanyasinda kanun disi para toplama olayi mahkemeye intikal etti Watergate olarak adlandirilan bu olayda Nixon mahkemeye cikmadan istifa etti ve yerine Gerald Ford gecti Joe Biden BaskanKamala Harris Baskan Yardimcisi20 Ocak 2021 den beri Yasama kolu olan Kongre Senato ve Temsilciler Meclisi nden meydana gelir Senatorler 6 yil Temsilciler Meclisi uyeleri ise iki yil icin secilirler Senator ve Temsilciler aday olmak istedikleri surece tekrar secilebilirler Elli eyaletin her biri Kongreye iki senator gonderir Senatonun ucte biri her iki yilda bir secilir Senator secilmek icin adayin otuz yasini doldurmasi ve secilmesinden en az dokuz yil once Amerikan vatandasi olmus bulunmasi sarttir Temsilciler Meclisinin 435 uyesi vardir Her eyalet kendi nufus oranina gore belli sayida uyeye sahiptir Eyaletler asagi yukari esit nufuslu secim bolgelerine ayrilir ve her bolgenin secmenleri Kongreye bir temsilci uye secer Bir uyenin en az yirmi bes yasinda ve en az yedi yillik Amerikan vatandasi olmasi gerekir Bir tasarinin kanun olabilmesi icin hem Senato hem de Temsilciler Meclisi tarafindan tasdik edilmesi gerekir Siyasi ayriliklar 50 eyaletin her biri egemenligi federal hukumetle paylastigi bir cografi bolge uzerinde yargi yetkisine sahiptir Bunlar ilcelere veya ilce esdegerlerine ve daha sonra da belediyelere bolunmustur Columbia Bolgesi Amerika Birlesik Devletleri nin baskenti olan Washington sehrini iceren federal bir bolgedir Her eyaletin Kongre deki temsilci ve senator sayisina esit miktarda baskanlik secmeni vardir ve Columbia Bolgesi nin uc secmeni vardir Birlesik Devletler in bolgelerinde baskanlik secmeni bulunmadigindan bu bolgelerdeki insanlar baskan icin oy kullanamazlar Vatandaslik tum eyaletlerde Columbia Bolgesi nde ve Amerikan Samoasi haric tum buyuk ABD topraklarinda dogumla verilir Amerika Birlesik Devletleri eyaletlerin egemenligi gibi Amerikan Kizilderili uluslarinin sinirli kabile egemenligini gozetmektedir Amerikan Kizilderilileri ABD vatandasidir ve kabile topraklari ABD Kongresi ve federal mahkemelerin yargi yetkisine tabidir Eyaletler gibi kabilelerin de bazi ozerklik kisitlamalari vardir Savas yapmalari kendi dis iliskilerini yurutmeleri ve bagimsiz para basmalari ya da ihrac etmeleri yasaktir Kizilderili rezervasyonlari genellikle bir eyalet icinde yer alir ancak eyalet sinirlarini asan 12 rezervasyon vardir Dis iliskiler Birlesmis Milletler Genel Merkezi 1952 yilindan bu yana Manhattan in Midtown bolgesinde Dogu Nehrinde yer almaktadir Amerika Birlesik Devletleri BM nin kurucu uyesidir Amerika Birlesik Devletleri nin yerlesik bir dis iliskiler yapisi vardir ve 2019 yilinda dunyanin en buyuk ikinci diplomatik teskilatina sahip olmustur Birlesmis Milletler Guvenlik Konseyi nin daimi uyesidir ve Birlesmis Milletler Genel Merkezi ne ev sahipligi yapmaktadir Amerika Birlesik Devletleri ayni zamanda G7 G20 ve OECD hukumetler arasi orgutlerinin de bir uyesidir Neredeyse tum ulkelerin buyukelcilikleri ve bircogunun da ulkede konsolosluklari resmi temsilcileri bulunmaktadir Ayni sekilde Iran Kuzey Kore ve Bhutan disinda neredeyse tum ulkelerin ABD ile resmi diplomatik misyonlari bulunmaktadir Tayvan in ABD ile resmi diplomatik iliskileri olmamasina ragmen gayri resmi de olsa yakin iliskiler surdurmektedir Amerika Birlesik Devletleri ayrica Tayvan a duzenli olarak askeri techizat tedarik etmektedir Amerika Birlesik Devletleri nin Birlesik Krallik ile Ozel Iliskisi ve Kanada Avustralya Yeni Zelanda Filipinler Japonya Guney Kore Israil ve bazi Avrupa Birligi ulkeleriyle Fransa Italya Almanya Ispanya ve Polonya guclu baglari bulunmaktadir ABD askeri ve ulusal guvenlik konularinda NATO muttefikleriyle ve Amerikan Devletleri Orgutu ve ABD Meksika Kanada Serbest Ticaret Anlasmasi araciligiyla Amerika kitasindaki ulkelerle yakin isbirligi icindedir Guney Amerika da Kolombiya geleneksel olarak ABD nin en yakin muttefiki olarak kabul edilir ABD Serbest Ortaklik Anlasmasi araciligiyla Mikronezya Marshall Adalari ve Palau icin tam uluslararasi savunma yetkisi ve sorumlulugu kullanmaktadir Rusya nin 2014 yilinda Kirim i ilhak etmesi ve 2022 yilinda Ukrayna yi isgale baslamasindan bu yana ABD Ukrayna nin kilit bir muttefiki haline gelmis ve bu surecte Rusya ile iliskileri onemli olcude bozulmustur ABD nin de Cin ile iliskileri bozulmus ve Tayvan ile yakinlasmistir Askeri Washington D C yakinlarindaki Pentagon ABD Savunma Bakanligi na ev sahipligi yapmaktadir ABD baskani Amerika Birlesik Devletleri Silahli Kuvvetlerinin baskomutanidir ve ordunun liderlerini savunma bakanini ve Genelkurmay Baskanlarini atar Merkezi Washington DC yakinlarindaki Pentagon da bulunan Savunma Bakanligi Ordu Deniz Piyadeleri Deniz Kuvvetleri Hava Kuvvetleri ve Uzay Kuvvetleri nden olusan alti hizmet kolundan besini yonetiyor Sahil Guvenlik baris zamaninda Ic Guvenlik Bakanligi tarafindan yonetilir ve savas sirasinda Deniz Kuvvetleri Departmanina devredilebilir Amerika Birlesik Devletleri 2019 da ordusuna 649 milyar dolar harcadi bu da kuresel askeri harcamalarin 36 sini olusturuyor GSYIH nin 4 7 si ile bu oran Suudi Arabistan dan sonra tum ulkeler arasinda ikinci en yuksek orandi Ayrica dunyanin nukleer silahlarinin 40 indan fazlasina sahiptir bu sayida Rusya dan sonra ikinci en buyuk nukleer silah sayisi anlamina gelmektedir 2019 da ABD Silahli Kuvvetlerinin alti subesinin tamami 1 4 milyon personelin aktif gorevde oldugunu bildirdi Yedekler ve Ulusal Muhafizlar toplam asker sayisini 2 3 milyona cikardi Savunma Bakanligi da muteahhitler haric yaklasik 700 000 sivil istihdam etti Amerika Birlesik Devletleri nde askerlik hizmeti istege baglidir ancak savas zamaninda Secici Hizmet Sistemi araciligiyla zorunlu askerlik yapilabilir Amerika Birlesik Devletleri Cin Halk Kurtulus Ordusu ve Hindistan Silahli Kuvvetleri nden sonra dunyanin en buyuk ucuncu birlesik silahli kuvvetlerine sahiptir Bugun Amerikan kuvvetleri Hava Kuvvetlerinin genis nakliye ucaklari filosu Donanmanin 11 aktif ucak gemisi ve Deniz Kuvvetleri ile denizde Deniz seferi birimleri ve Hava Kuvvetleri nakliye ucaklari tarafindan konuslandirilan Ordunun XVIII Hava Indirme Kolordusu ve 75 Korucu Alayi tarafindan hizla konuslandirilabilir Hava Kuvvetleri stratejik bombardiman filosu araciligiyla dunyanin dort bir yanindaki hedefleri vurabilir Amerika Birlesik Devletleri genelinde hava savunmasini korur ve Ordu ve Deniz Piyadeleri kara kuvvetlerine yakin hava destegi saglar Uzay Gucu Kuresel Konumlandirma Sistemini isletir tum uzay firlatmalari icin Dogu ve Bati Menzillerini isletir ve Amerika Birlesik Devletleri nin Uzay Gozetleme ve Fuze Uyari aglarini isletir Ordu yurtdisinda yaklasik 800 us ve tesis isletiyor ve 25 yabanci ulkede 100 den fazla aktif gorevli personel konuslandiriyor Kolluk kuvvetleri ve suc Yillara gore Amerika Birlesik Devletleri nde toplam hapsedilme istatistikleri 1920 2014 Amerika Birlesik Devletleri nde yerelden federal duzeye kadar yaklasik 18 000 polis teskilati bulunmaktadir Amerika Birlesik Devletleri nde yasalar cogunlukla yerel polis departmanlari ve serif ofisleri tarafindan uygulanmaktadir Eyalet polisi daha genis kapsamli hizmetler sunar ve Federal Sorusturma Burosu FBI ve ABD Marshals Service gibi federal kurumlarin sivil haklari ulusal guvenligi korumak ve ABD federal mahkemelerinin kararlarini ve federal yasalari uygulamak gibi ozel gorevleri vardir Eyalet mahkemeleri cogu hukuk ve ceza davasini yuruturken federal mahkemeler belirlenmis suclara ve eyalet ceza mahkemelerinden gelen temyiz basvurularina bakar 2020 itibariyla Amerika Birlesik Devletleri nde kasitli cinayet orani her 100 000 kiside 7 dir Dunya Saglik Orgutu Olum Veritabani nin 2010 yilina ait kesitsel bir analizi Amerika Birlesik Devletleri ndeki cinayet oranlarinin diger yuksek gelirli ulkelere kiyasla 7 0 kat daha yuksek oldugunu ve bunun 25 2 kat daha yuksek olan silahla islenen cinayet oranindan kaynaklandigini gostermistir Amerika Birlesik Devletleri dunyada belgelenmis en yuksek hapsetme oranina ve en buyuk cezaevi nufusuna sahiptir 2019 yilinda bir yildan fazla hapis cezasina carptirilanlar icin toplam cezaevi nufusu 1 430 800 dur bu da 100 000 kisi basina 419 luk bir orana karsilik gelmektedir ve 1995 ten bu yana en dusuk seviyededir Prison Policy Initiative in 2 3 milyon tahmini gibi bazi tahminler bu sayinin daha yuksek oldugunu gostermektedir Cesitli eyaletler hukumet politikalari ve tabandan gelen girisimler yoluyla cezaevi nufuslarini azaltmaya calismistir Cogu ulke idam cezasini kaldirmis olsa da Amerika Birlesik Devletleri nde bazi federal ve askeri suclar icin ve 50 eyaletten 27 sinde ve bir bolgede yaptirim uygulanmaktadir Bu eyaletlerin bircogunda cezanin uygulanmasina iliskin her biri eyalet valisi tarafindan konulan moratoryumlar bulunmaktadir 1977 den bu yana 1 500 den fazla infaz gerceklestirilmis olup ABD Cin Iran Suudi Arabistan Irak ve Misir in ardindan dunyada en fazla infazin gerceklestirildigi altinci ulke olmustur Ancak yakin zamanda cezayi kaldiran birkac eyaletle birlikte bu sayi ulusal capta dusus egilimine girmistir EkonomiWall Street Caddesinde bulunan New York Borsasi dunyanin en buyuk borsasidir ve Nisan 2018 itibariyla 23 1 trilyon islem hacmine sahiptir ABD dolari George Washington in simgesi uluslararasi islemlerde en cok kullanilan para birimidir ve dunyanin en onde gelen rezerv para birimidir Wall Street teki New York Menkul Kiymetler Borsasi borsada islem goren sirketlerin piyasa degerine gore dunyanin en buyuk borsasidir Uluslararasi Para Fonu na gore 22 7 trilyon dolarlik ABD gayri safi yurtici hasilasi GSYH piyasa doviz kurlari uzerinden gayri safi dunya hasilasinin 24 unu ve satin alma gucu paritesi PPP uzerinden gayri safi dunya hasilasinin 16 sindan fazlasini olusturmaktadir 1983 ten 2008 e kadar ABD nin reel bilesik yillik GSYIH buyumesi 3 3 olurken G7 nin geri kalaninin agirlikli ortalamasi 2 3 olmustur Ulke kisi basina dusen nominal GSYH de dunyada besinci kisi basina dusen GSYH ise yedinci sirada yer almaktadir Ulke en az 1900 yilindan bu yana dunyanin en buyuk ekonomisi konumundadir Amerika Birlesik Devletleri ozellikle yapay zeka bilgisayar ilac tibbi havacilik ve askeri techizat alanlarinda teknolojik acidan en guclu ve yenilikci ulkedir Ulke ekonomisi bol dogal kaynaklar gelismis bir altyapi ve yuksek verimlilikle beslenmektedir Kaynaklar tahminlerinde farklilik gosterse de 2019 da 44 98 trilyon ABD dolari ile en yuksek ikinci toplam dogal kaynak degerine sahiptir Amerikalilar OECD uyesi ulkeler arasinda en yuksek ortalama hane halki ve calisan gelirine sahiptir 2010 yilinda dorduncu en yuksek medyan gelirine sahipken 2013 yilinda altinci en yuksek medyan hane gelirine sahip olmuslardir ABD dolari uluslararasi islemlerde en cok kullanilan para birimidir ve ekonomisi ordusu petrodolar sistemi ve buna bagli eurodolar ve buyuk ABD hazine tahvilleri piyasasi tarafindan desteklenen dunyanin en onde gelen rezerv para birimidir Bircok ulke bunu resmi para birimi olarak kullanmaktadir ve digerlerinde fiili para birimidir New York Menkul Kiymetler Borsasi ve Nasdaq piyasa degeri ve ticaret hacmi acisindan dunyanin en buyuk borsalaridir ABD nin en buyuk ticaret ortaklari Cin Avrupa Birligi Kanada Meksika Hindistan Japonya Guney Kore Birlesik Krallik ve Tayvan dir ABD dunyanin en buyuk ithalatcisi ve ikinci en buyuk ihracatcisidir USMCA da dahil olmak uzere bircok ulke ile serbest ticaret anlasmasi vardir ABD 2019 Kuresel Rekabet Edebilirlik Raporu nda Singapur un ardindan ikinci sirada yer verildi Dunyanin en buyuk 500 sirketinden 121 inin merkezi ABD de bulunmaktadir Ekonomisi post endustriyel bir gelisme duzeyine ulasmis olsa da Amerika Birlesik Devletleri endustriyel bir guc olmaya devam etmektedir Daha kucuk bir refah devletine sahiptir ve diger yuksek gelirli ulkelerin cogundan daha az geliri devlet eliyle yeniden dagitmaktadir Amerika Birlesik Devletleri 2017 yilinda 156 ulke arasinda gelir esitsizliginde 41 sirada yer alirken gelismis ulkelerin geri kalanina kiyasla en yuksek gelir esitsizligine sahip ulke olmustur Bilim ve teknoloji Buzz Aldrin Ay yuzeyinde 1969 Amerika Birlesik Devletleri 19 yuzyilin sonlarindan beri teknolojik yeniliklerde ve 20 yuzyilin ortalarindan beri bilimsel arastirmalarda lider olmustur uretme yontemleri 19 yuzyilin ilk yarisinda ABD Savas Departmaninin Federal Silah fabrikalari tarafindan gelistirildi Bu teknoloji makine takim endustrisinin kurulmasiyla birlikte 19 yuzyilin sonlarinda ABD nin buyuk olcekli dikis makineleri bisikletler ve diger ogelerin imalatina sahip olmasini sagladi ve olarak tanindi 20 yuzyilin baslarinda fabrika elektrifikasyon ve montaj hatti ve diger emek tasarrufu saglayan tekniklerin ortaya cikisi seri uretim sistemini yaratti 21 yuzyilda Amerika Birlesik Devletlerinde arastirma ve gelistirme finansmaninin yaklasik ucte ikisi ozel sektorden gelir Amerika Birlesik Devletleri bilimsel arastirma makalelerinde ve etki faktoru konusunda dunyaya onculuk eder 1876 da Alexander Graham Bell ilk ABD telefon patentini aldi Thomas Edison un arastirma laboratuvari turunun ilk ornegi olan fonografi ilk uzun omurlu ampulu ve ilk uygulanabilir film kamerasini gelistirdi Sonuncusu dunya capinda ortaya cikmasina neden oldu 20 yuzyilin baslarinda Ransom E Olds ve Henry Ford otomobil sirketleri montaj hattini populer yaptilar Wright kardesler 1903 te ilk surekli ve kontrollu havadan agir gucle calisan ucusu yaptilar 1920 lerde ve 30 larda fasizm ve Nazizm in yukselisi Albert Einstein Enrico Fermi ve John von Neumann dahil olmak uzere bircok Avrupali bilim insaninin Birlesik Devletlere goc etmesine yol acti II Dunya Savasi sirasinda Manhattan Projesi nukleer silahlar gelistirerek Atom Cagi ni baslatirken Uzay Yarisi roketcilikte malzeme bilimi ve havacilik ta hizli ilerlemeler sagladi 1950 lerde neredeyse tum modern elektronikte onemli bir aktif bilesen olan transistor un icadi bircok teknolojik gelismeye ve ABD teknoloji endustrisinde onemli bir genislemeye yol acti Bu da Kaliforniya daki Silikon Vadisi gibi ulke capinda bircok yeni teknoloji sirketinin ve bolgesinin kurulmasina yol acti Advanced Micro Devices AMD ve Intel gibi Amerikan mikroislemci sirketlerinin yani sira Adobe Systems Apple Inc IBM Microsoft ve Sun Microsystems gibi hem bilgisayar yazilim hem de donanimi sirketlerince saglanan ilerlemeler kisisel bilgisayari yaratti ve populer yapti ARPANET 1960 larda Savunma Bakanligi gereksinimlerini karsilamak icin gelistirildi ve Internet e evrilen nin ilki oldu Amerika Birlesik Devletleri 2022 de nde Isvicre den sonra ikinci sirada yer aldi Gelir zenginlik ve yoksulluk Dunya nufusu nun 4 24 unu olusturan Amerikalilar topluca dunyanin toplam servetinin 29 4 une sahiptir ve bu ulkeler arasi en buyuk yuzdedir Ayrica 2020 itibariyla 724 milyarder ve 10 5 milyon milyonerle dunyadaki milyoner lerle ABD ayrica milyarder sayisinda ilk siradadir 2019 2021 kuresel SARS CoV 2 pandemisi oncesinde Credit Suisse yaklasik 18 6 milyon ABD vatandasini 1 milyon dolari asan net degere sahip olarak listeledi Mart 2013 te gida satin alinabilirligi ve genel gida guvenligi acisindan ABD yi bir numarada siraladi Amerikalilar ortalama konut ve kisi basina olarak AB sakinlerden iki katindan cok yasam alanlari vardir 2017 yili icin Birlesmis Milletler Kalkinma Programi Amerika Birlesik Devletleri ni Insani Gelisme Endeksi HDI ne ve IHDI ye gore 189 ulke arasinda 13 sirada yer aldi ABD de 1989 ile 2013 arasinda artti ABD de gelir ve vergiler gibi yetiskin nufusun en zengin 10 u ulkenin hane halki servetinin 72 sine sahipken alt yarisi sadece 2 sine sahiptir Federal Rezerv e gore en tepedeki 1 2016 da ulke servetinin 38 6 sini kontrol ediyordu 2017 de Forbes yalnizca uc kisinin Jeff Bezos Warren Buffett ve Bill Gates nufusun alt yarisindan daha fazla paraya sahip oldugunu buldu OECD tarafindan 2018 yilinda yapilan bir arastirmaya gore Birlesik Devletler buyuk olcude zayif sistemi ve risk altindaki isciler icin hukumet desteginin olmamasi nedeniyle neredeyse diger tum gelismis ulkelerden daha fazla az gelirli isci yuzdesine sahiptir Gelir elde edenlerin en ustteki yuzde biri olan ust sinif gelirin devlet transferleri haric piyasa geliri olarak tanimlandigi 2009 dan 2015 e kadar elde edilen gelirlerin yuzde 52 sini olusturdu Yillarca suren durgunlugun ardindan medyan hane geliri iki yil ust uste rekor buyumenin ardindan 2016 da rekor seviyeye ulasti Ancak gelir esitsizligi rekor seviyelerde kalmaya devam etmekte ve gelir kazananlarin beste biri toplam gelirin yarisindan fazlasini eve goturmektedir En tepedeki yuzde birin aldigi 1976 da yuzde dokuz iken 2011 de yuzde 20 ye iki katina cikan toplam yillik gelir payindaki artis onemli olcude etkiledi ve Amerika Birlesik Devletleri ni OECD uyeleri arasinda en genis gelir dagilimlarindan birisi yapti Gelir esitsizliginin kapsami ve onemi tartisma konusudur Ocak 2019 da yaklasik 567 715 korunakli ve korumasiz vardi ve neredeyse bunlarin ucte ikisi acil durum barinagi ya da gecici konut programinda kaliyordu 2007 seviyelerine gore yaklasik 35 daha fazla olarak 2011 de ancak yil boyunca gida alimi ya da yeme aliskanliklari bozulmus ve cogu vaka kronik olmayan yalnizca 845 000 Amerikali cocukta 1 1 dusus yasandi 2018 Haziran itibariyla 40 milyon kisi yani ABD nufusunun kabaca 12 7 si 13 3 milyon cocuk da dahil olmak uzere yoksulluk icinde yasiyordu Yoksullarin 18 5 milyonu derin yoksulluk icinde yasiyordu aile geliri yoksulluk esiginin yarisinin altinda ve bes milyondan fazlasi ise Ucuncu Dunya kosullarinda yasiyordu 2017 de en dusuk ve en yuksek olan ABD eyaletleri ya da bolgeleri sirasiyla New Hampshire 7 6 ve Amerikan Samoasi 65 idi COVID 19 pandemisi nin neden oldugu ekonomik etki ve Aspen Enstitusu tarafindan yapilan ve 2020 nin sonuna kadar 30 ila 40 milyon insanin tahliye riski altinda oldugunu gosteren analizle kitlesel korkularini artirdi Ulasim Birlesik Devletler de 75 440 km boyunca uzanan Eyaletlerarasi Karayolu Sistemi Amerika Birlesik Devletleri nin neredeyse tamami standart hat olan demiryolu agi dunyanin en uzun demiryolu agidir ve 293 564 km yi asmaktadir Amtrak tarafindan dort eyalet disinda tum eyaletlere saglanan sehirlerarasi yolcu hizmeti ile cogunlukla yuk tasir Ulkenin ic su yollari dunyanin en uzun besinci su yoludur ve toplam 41 009 km dir Kisisel ulasima 6 4 milyon kilometre uzunlugundaki kamuya acik yol aginda faaliyet gosteren otomobiller hakimdir Amerika Birlesik Devletleri dunyanin en buyuk ikinci otomobil pazarina sahiptir ve 1 000 Amerikali basina dusen 816 4 aracla 2014 dunyada kisi basina dusen en yuksek arac sahipligine sahiptir 2017 yilinda iki tekerlekli olmayan 255 milyon motorlu arac veya 1 000 kisi basina yaklasik 910 arac dusmekteydi Sivil havayolu sektoru tamamen ozel sektore aittir ve 1978 den bu yana buyuk olcude serbestlestirilmistir buyuk havalimanlarinin cogu ise kamuya aittir Tasinan yolcu sayisina gore dunyanin en buyuk uc havayolu sirketi ABD merkezli olup American Airlines 2013 yilinda US Airways tarafindan satin alindiktan sonra bir numara olmustur Dunyanin en yogun 50 yolcu havalimanindan 16 si Amerika Birlesik Devletleri ndedir ve bunlarin arasinda en yogun olani Hartsfield Jackson Atlanta Uluslararasi Havalimani dir En islek elli konteyner limanindan dordu Amerika Birlesik Devletleri nde yer almaktadir ve bunlarin en islek olani Los Angeles Limani dir Turizm Amerika Birlesik Devletleri Birlesmis Milletler Turizm Orgutunun verilerine gore 2019 yilinda Dunya nin en cok ziyaret edilen 3 ulkesi olmustur DemografiNufus Irk Etnik 2010 nufus verilerine gore Irka gore Beyaz 72 4Afroamerikan 12 6Asyali 4 8Kizilderililer ve Alaska yerlileri 0 9ve 0 2Digerleri 6 2Melez iki ya da daha fazla 2 9Etnige gore Hispanik Latin herhangi bir irk 16 3Hispanik Latin olmayan herhangi bir irk 83 7 Amerika Birlesik Devletleri Nufus Sayim Burosu yaklasik 11 2 milyon yasadisi gocmen de dahil ulkenin nufusunu 328 200 000 olarak tahmin eder 1900 lerde yaklasik 76 milyon olan ABD nufusu 20 yuzyilda neredeyse dort katina cikti Cin ve Hindistan dan sonra dunyanin en kalabalik ucuncu ulkesi olan ABD buyuk nufus artisi beklenen ulkeler arasinda buyuk ve sanayilesmis tek ulkedir ABD de 1000 de 13 olan dogum hizi 35 olan dunya ortalamasinin altindadir Nufus artisi hizi pozitif 0 9 bircok gelismis ulkeye gore daha yuksektir 2012 mali yili icinde bir milyondan fazla gocmene cogu aile birlesimi ile gelen yasal ikamet hakki verildi Meksika 1965 Goc Yasasindan beri yeni ikamet edenlerin onde gelen kaynagidir Cin Hindistan ve Filipinler her sene gonderenler arasinda ilk dorttedir Dokuz milyon Amerikali homoseksuel biseksuel ya da transseksueldir bu nufusun en az yuzde dordune esittir 2010 yilinda yapilan bir arastirmada erkeklerin yuzde yedisi ve kadinlarin yuzde sekizi kendini gey lezbiyen ya da biseksuel olarak tanimlamistir Oncu nufus merkezleri tum listeyi gor goruntuletartisdegistirSira Sehir merkezi Metro bolgesi nufusu Metropoliten istatistik alani Bolge New York Los Angeles Chicago1 New York 19 015 900 New York Newark Jersey City NY NJ PA MSA2 Los Angeles 12 944 8013 Chicago 9 504 753 Ortabati4 6 526 5485 Houston 6 086 5386 Philadelphia 5 992 4147 Washington DC 5 703 9488 Miami 5 670 1259 Atlanta 5 359 20510 Boston 4 591 11211 San Francisco 4 391 03712 4 304 99713 Detroit 4 285 832 Ortabati14 4 263 23615 Seattle 3 500 02616 3 318 486 Ortabati17 San Diego 3 140 06918 2 824 72419 2 817 355 Ortabati20 Baltimore 2 729 1102011 yili verileri baz alinmistirGocler County lere gore en buyuk soy gruplari 2000 ABD bir gocmen ulkesidir Gocmenler tarafindan kurulmus ve gelistirilmistir Hala dunyanin en cok goc alan ulkelerinden birisidir Amerika Birlesik Devletleri nin 4 Temmuz 1776 daki bagimsizligindan hemen once nufus yaklasik 2 5 milyon kadardi 95 Beyaz Avrupali 5 Siyahi Afrikali Bu beyaz nufusta en buyuk pay Almanlarin ve Iskandinav ulkelerinindir Isvec Norvec Danimarka Bu uluslar ilk 3 grubu olusturmaktaydi dini olarak 98 Protestan 2 Katolik 1620 1770 yillari arasinda bu ilk gelenler karsilikli evlilikler ve din birligi sayesinde bugun Beyaz Amerikali denilen WASP White Anglo Saxon Protestant yani Beyaz Anglosakson Protestan Amerikan ulusunun politikada ve is dunyasinda hakim konumda olan ana cekirdegini olusturdular 1961 1963 yillari arasinda baskanlik yapan Katolik John F Kennedy ve 2009 2017 yillari arasinda baskanlik yapan Afroamerikali Barack Obama haric butun ABD baskanlari bu gruba dahildir Gunumuz ABD sinde yasayan siyahilerin Afroamerikalilar cogu Amerika ya getirilen kolelerin soyundan gelmektedir 1870 1920 yillari arasi 2 goc dalgasinin olustugu yillardir Bu yillarda yukarida adi gecen devletlerden gocler devam etmektedir fakat yogunluk Katolik ve Ortodoks Avrupalilara Italyanlar Yunanlar Gurculer Ermeniler Ruslar Lehler Avusturya Macaristan Sirplar ve Irlandalilara kaymistir 1880 yilinda nufus 60 milyona yaklasmistir 1950 de 86 Beyaz Avrupali 9 Siyahi Afrikali 3 Hispanik Latin Amerikali dini olarak ise 74 Protestan 20 Katolik 3 Musevi 2 Ortodoks ve 1 Budist ABD nin nufusu 1935 te 100 milyona 1970 te 200 milyona 2005 te ise 300 milyona ulasmistir 3 goc dalgasi 1970 lerin sonunda baslamistir ve halen surmektedir Bu goc dalgasi daha cok cesitlilik gostermektedir Asya dan Ortadogu dan eski komunist ulkelerden Latin ulkelerinden ozellikle Meksika ve Karayipler den gelen yogun Hispanik Latin Amerikali gocudur yilda yaklasik 800 000 ila 1 5 milyon arasi 2006 sayimina gore nufusu 1 milyon ya da uzerinde olan 32 tane grup vardir 2010 sayimina gore nufusun cogunlugu 63 7 beyaz ve Avrupali 16 4 u Hispanik Latin Amerikalidir Nufusun 12 2 si Siyahi Afrikali 4 7 si Asya kokenli 0 7 si Amerikan yerlisi 0 2 si Pasifik adalari yerlisi 1 9 u melez ve 0 2 si diger irklardandir Zorunlu Gocler 1864 yilinda Amerika Birlesik Devletleri Hukumeti Navaholari zorla goc tehcir ettirmis ve onlara etnik temizlik uygulamastir Simdiki Arizona dan O zamanki New Mexico nun dogusuna geleneksel Navaho yurtlugu olan Dinetah tan oldukca uzaga asker gozetiminde silah zoruyla yaptirilmistir 1864 baharinda erkek kadin ve cocuklardan olusan 9 000 kadar Navahonun silah zoruyla baslayan 480 km lik yuruyusu ya kadar surmus ve da gozaltina alinmalariyla bitmistir Diller Diller 2007 Ingilizce 223 milyonIspanyolca 34 5 milyonCince 2 5 milyonFransizca 2 0 milyonTagalogca 1 5 milyonVietnamca 1 2 milyonAlmanca 1 1 milyon Amerika Birlesik Devletleri nin federal duzeyde resmi dili yoktur Ancak ulkede en cok kullanilan dil Ingilizcedir Amerikan Ingilizcesi 2010 yilinda 5 yasin uzerinde olan yaklasik olarak 230 milyon kisi diger bir deyisle nufusun 80 i evlerinde sadece Ingilizce konusmaktadir bunu 12 ile Ispanyolca takip etmektedir En az 28 eyalette bazi Amerikalilar Ingilizcenin resmi dil olmasini savunmaktadirlar Hawaii de eyalet anayasasina gore Hawaii dili ve Ingilizce ortak resmi dillerdir Ispanyolcanin kullanimi ise Meksika ve Kuba dan gelen gocmenler nedeniyle son yillarda belli kollarda artti Louisiana eyaletinde ise Fransizca kullanilir cunku Fransiz somurgeleri burada kurulmustur Din Amerika Birlesik Devletleri nin laikligi orijinal bir devlet ve din ayriligi ortaya cikarmistir Ikisi de bagimsizdir Bu baskan ve Kongre uyelerinin goreve baslarken dini yemin etmelerini engellemedigi gibi anayasada Kongre uyeleri hicbir dini kurum lehine kanun yapamazlar hukmu bulunur Amerika Birlesik Devletleri laik bir ulkedir ancak Fransiz laikliginden farkli bir dini yapisi vardir Din ve devlet iki ayri saygin yapidir Resmi islerde Incil uzerine yemin etmek Tanri Amerika yi korusun duasi Amerika Birlesik Devletleri nde dine veya devlete iliskin bir zaaf olusturmaz iki alan birbirine mudahale etmez John Kennedy 1960 ta baskan adayiyken Houston Teksas ta yaptigi bir konusmada Ben Katolik bir baskan adayi degilim Kamu islerinde kilisem adina konusmam kilise de benim adima konusmaz demistir Amerika Birlesik Devletleri nde yuzdesel olarak 65 Hristiyan 40 Protestan 20 Katolik 5 Diger 30 Dinsiz 2 Yahudi 1 Musluman 1 Budist ve 1 Diger dinlerden insan yasamaktadir Katolik mezhebi eger her Protestan mezhebi ayri olarak sayilirsa ABD deki en buyuk mezheptir Ancak butun Protestan mezhepler topluca goz onune alinirsa Katolikler den daha fazladirlar Ulkenin 20 si Katolik Kilisesi uyedir Baptistler Arkansas Oklahoma Missouri Louisiana Kentucky Tennessee Alabama Virginia Kuzey ve Guney Karolina da cogunluktadir Kuzey ve Guney Dakota da Lutheryanlar Idaho ve Utah da Mormonlar cogunluktur Diger butun eyaletlerde cogunluk Katolikler den olusur Buyukluk olarak Katolikler Baptistler Bagimsiz Protestanlar Metodistler Wesleyanlar Pentikostallar Lutheryanlar Presbiteryenler Kalvinistler Reformistler Mormonlar Stone Champell restorasyonculari Episkopallar Anglikanlar Kongregasyoncular Kalvinistler Reformistler Hem evanjelik hem Metodistler Adventistler Quakerler Anabaptistler Yehova nin Sahitleri ve Ortodokslar seklindedir Sehirlesme Amerikalilarin yaklasik 82 si banliyoler dahil sehirlesmis bolgelerde yasar Bu kisilerin de yaklasik yarisi nufusu 50 000 in uzerinde olan sehirlerde yasar 2008 yilinda 273 ABD sehrinin nufusu 100 000 in uzerindeydi Dokuz sehrin nufusu bir milyonu ve dort sehrin New York Los Angeles Chicago ve Houston nufusu da iki milyonu geciyordu Ozellikle ABD nin guneyi ve batisindaki pek cok buyuk sehrin nufusu hizla artmaktadir Dusunce ve sanat yasami Bu alt basligin gelistirilmesi gerekiyor Kolej ve universitelerAmerika Birlesik Devletleri nde yuksekogretim 18 yasinda baslar Ancak yuksekogretimin oraya ozgu bir ozelligi vardir ki Avrupa da rastlanmaz Universitede belli bir alanda uzmanlik ogrenimine baslamadan once bir kolej asamasina gecilir Koleji bitirenlere graduates yani diplomali olarak bakilir ve graduate school da calismalarini surdururler Bir Amerikan universitesi genel olarak bir kolej ile birlikte graduate school dan olusur Kolej ve universitelerin cogu ozeldir ve cesitli kaynaklardan gelen mali kaynaklarla yasarlar Eski ogrencilerin bagislari sanayi ve ticarette un yapmis Ford Rockefeller Carnegie vb buyuk sermaye sahiplerinin kurdugu fonlarla asil okuyacak ogrencilerin odedikleri paralar bu kaynaklarin basinda gelir Aslinda belli bir refah duzeyine gelmis ailelerin cocuklarini ayricalikli duruma getiren bu sistemin zararlari devlet universiteleri yoluyla giderilmek istenir Kultur ve toplumOzgurluk Heykeli bircok gocmen icin Amerika Birlesik Devletleri ile ilk tanisma noktasidir Hayattaki yeni firsatlari ifade eder ve bu nedenle heykel temsil ettigi ideallerin yani sira Amerikan Ruyasi nin da ikonik bir simgesidir Amerika Birlesik Devletleri bircok farkli kulture cesitli etnik gruplara geleneklere ve degerlere ev sahipligi yapmaktadir Amerikan Yerlileri ve Alaska Yerlileri disinda neredeyse butun Amerikan vatandaslari ya da vatandaslarin atalari son bes yuz yillik surec icerisinde Amerika ya goc etmis ya da kole olarak gelmistir Ana akim Amerikan Kulturu esasen Avrupa dan gelen gocmenlerin gelenekleri ve bunun yani sira Afrika dan kole olarak gelenlerin getirdikleri gelenekler gibi bircok kaynak sonucu olusmus bir Bati kulturudur Asya dan ve ozellikle Latin Amerika dan daha yakin zamanda yapilan gocler hem homojenlestirici bir eritme kazani hem de gocmenlerin ve onlarin soyundan gelenlerin ayirt edici kulturel ozelliklerini korudugu heterojen bir salata kasesi olarak tanimlanan kulturel mozaige katki sagladi Amerikalilar geleneksel olarak siki calisma etigi rekabetcilik bireycilik ve ayni zamanda ozgurlugu esitligi ozel mulkiyeti demokrasiyi hukukun ustunlugunu ve sinirli guce sahip hukumet tercihini vurgulayan bir Amerikan ogretisine olan birlestirici inanc ile karakterize edilirler Amerikalilar kuresel standartlara gore son derece hayirseverdir 2006 da yapilan bir Ingiliz arastirmasina gore Amerikalilar GSYIH nin 1 67 sini hayir kurumlarina incelenen diger tum uluslardan daha fazla verdi Amerikan Ruyasi veya Amerikalilarin yuksek standartlarda sosyal hayata sahip olduklari algisi gocmenlerin ulkeye olan ilgisini cezbetmekte kilit rol oynamaktadir Bu alginin dogrulugu gunumuzde de tartisma konusu olmaya devam ediyor Ana akim kultur Amerika Birlesik Devletleri nin bir sinifsiz toplum oldugunu savunurken akademisyenler ulkenin sosyal siniflari arasinda toplumsallasmayi dili ve degerleri etkileyen onemli farkliliklar tespit ediyor Amerikalilar sosyoekonomik basariya buyuk deger verme egilimindedir ancak siradan veya ortalama olmak da genellikle olumlu bir nitelik olarak gorulur Edebiyat ve gorsel sanatlar Mark Twain Amerikali yazar ve mizahci 18 yuzyilda ve 19 yuzyilin baslarinda Amerikan sanati ve edebiyati Bati kulturune katkida bulunarak en cok Avrupa dan ilham almistir Washington Irving Nathaniel Hawthorne Edgar Allan Poe ve Henry David Thoreau gibi yazarlar 19 yuzyilin ortalarinda kendine ozgu bir Amerikan edebi sesi olusturmustur Mark Twain ve sair Walt Whitman yuzyilin ikinci yarisinda onemli figurlerdi Yasadigi donemde neredeyse hic taninmayan Emily Dickinson ise onemli bir Amerikan sairi olarak kabul edilmektedir Herman Melville s Moby Dick 1851 Twain s The Adventures of Huckleberry Finn 1885 F Scott Fitzgerald s The Great Gatsby 1925 ve Harper Lee s To Kill a Mockingbird 1960 gibi ulusal deneyimin ve karakterin temel yonlerini yakaladigi dusunulen bir eser Buyuk Amerikan Romani olarak adlandirilabilir On uc ABD vatandasi Nobel Edebiyat Odulu nu kazanmistir William Faulkner Ernest Hemingway ve John Steinbeck genellikle 20 yuzyilin en etkili yazarlari arasinda gosterilmektedir Beat Kusagi yazarlari John Barth Thomas Pynchon ve Don DeLillo gibi postmodernist yazarlar gibi yeni edebi yaklasimlarin onunu acmistir Gorsel sanatlarda Hudson Nehri Okulu Avrupa naturalizm geleneginde 19 yuzyilin ortalarinda ortaya cikmis bir akimdir Avrupa modernist sanatinin bir sergisi olan New York taki 1913 Armory Show halki sok etti ve ABD sanat sahnesini donusturdu Georgia O Keeffe Marsden Hartley ve digerleri yeni bireysel tarzlar denediler Jackson Pollock ve Willem de Kooning in soyut disavurumculugu ile Andy Warhol ve Roy Lichtenstein in pop sanati gibi onemli sanatsal akimlar buyuk olcude Amerika Birlesik Devletleri nde gelismistir Modernizm ve ardindan postmodernizm dalgasi Frank Lloyd Wright Philip Johnson ve Frank Gehry gibi Amerikali mimarlara un kazandirmistir Amerikalilar Alfred Stieglitz Edward Steichen Edward Weston ve Ansel Adams gibi onemli fotografcilarla modern sanatsal fotografcilik alaninda uzun zamandir onemli bir yere sahiptir Gorsel sanatlarin basinda mimarlik gelir Amerika nin mimarligi islevseldir Ev kullanisli ve konforlu olmalidir Is yasami buyuk gokdelenlerde gecer Bu gokdelenler icinde gercek anlamda guzel olanlar vardir Anitlar fazla ozgunlugu olmayan ve genellikle Greko Romen stilde yapilir Amerikan resminde Avrupa etkisinden kurtulmak cabalarina karsin bu etki halen egemendir Bu durum heykel de ayni sekilde gecerlidir Avrupa sanatinin resim ve heykelde ortaya koydugu baseserlerin onde gelen alicisi da yine Birlesik Amerika olmaktadir Bu durumda zincirleme bir etki yaratarak Birlesik Devletler de muzeciligin de gelismesini saglamistir Sinema ve tiyatro The Hollywood Sign in Los Angeles California Los Angeles Kaliforniya nin kuzey bolgesi olan Hollywood sinema filmi uretiminde liderlerden biridir Dunyanin ilk ticari sinema filmi sergisi 1894 yilinda New York ta Kinetoskop kullanilarak gerceklestirildi 20 yuzyilin baslarindan bu yana ABD film endustrisi buyuk olcude Hollywood ve cevresinde kurulmustur ancak 21 yuzyilda giderek artan sayida film burada yapilmamakta ve film sirketleri kuresellesme guclerine maruz kalmaktadir Halk arasinda Oscar olarak bilinen Akademi Odulleri Sinema Sanatlari ve Bilimleri Akademisi tarafindan 1929 yilindan bu yana her yil duzenlenirken Altin Kure Odulleri ise Ocak 1944 ten bu yana her yil duzenlenmektedir Sessiz film doneminde Amerikali bir film yapimcisi olan yonetmen D W Griffith film gramerinin gelistirilmesinde merkezi bir rol oynarken yapimci girisimci Walt Disney de hem animasyon film hem de film ticaretinde bir liderdi John Ford gibi yonetmenler Amerikan Eski Bati imajini yeniden tanimlamis ve John Huston gibi digerleri gibi mekan cekimleriyle sinemanin olanaklarini genisletmistir Sektor John Wayne ve Marilyn Monroe gibi oyuncularin ikonik figurler haline gelmesiyle erken ses doneminden 1960 larin basina kadar yaygin olarak Hollywood un Altin Cagi olarak adlandirilan altin yillarini yasadi 1970 lerde Yeni Hollywood ya da Hollywood Ronesansi savas sonrasi donemin Fransiz ve Italyan gercekci filmlerinden etkilenen daha cesur filmlerle tanimlandi Amerika Birlesik Devletleri ndeki tiyatro eski Avrupa tiyatro geleneginden turemis ve Ingiliz tiyatrosundan buyuk olcude etkilenmistir Amerikan tiyatro sahnesinin merkezi Broadway Off Broadway ve Off Off Broadway bolumleriyle Manhattan olmustur Bircok film ve televizyon yildizi New York yapimlarinda calisarak buyuk cikis yakalamistir New York disinda bircok sehirde kendi sezonlarini ureten profesyonel bolgesel veya yerlesik tiyatro sirketleri vardir ve bazi eserler sonunda New York a tasinma umuduyla bolgesel olarak uretilir En buyuk butceli tiyatro produksiyonlari muzikallerdir ABD tiyatrosunda ayrica aktif olarak tiyatro kariyeri pesinde kosmayan yerel gonullulere dayanan aktif bir topluluk tiyatrosu kulturu de vardir Video oyunlari Activision Blizzard Gamescom 2013 katilimi Amerikan video oyun endustrisi gelir acisindan dunyanin en buyuk 2 video oyun endustrisidir ABD video oyunu endustrisi 2020 de yillik 90 milyar ekonomik cikti elde etti Ayrica video oyunu endustrisi federal eyalet ve belediye vergilerine yilda 12 6 milyar dolar katkida bulundu Activision Blizzard Xbox Sony Interactive Entertainment Rockstar Games ve Electronic Arts gibi en buyuk video oyun sirketlerinden bazilari Amerika Birlesik Devletleri nde yerlesiktir The Elder Scrolls V Skyrim Call of Duty Modern Warfare ve Diablo III gibi en populer ve en cok satan video oyunlarindan bazilari Amerikali gelistiriciler tarafindan yapilmistir Amerikan video oyun sektoru hala onemli bir isveren 50 eyalette 143 000 den fazla kisi dogrudan ve dolayli olarak video oyun sirketleri tarafindan istihdam edilmektedir Dogrudan calisanlar icin ulusal tazminat 2 9 milyar ABD dolaridir veya ortalama ucret US 121 000 dir 1940 larda Amerikali bir nukleer fizikci olan Edward Condon klasik Nim oyununu oynayabilen bir bilgisayar yaratti Bilgisayar zamanin 90 ini kazanmis olsa da binlerce insan yine de bu cihazi oynardi Yedi yil sonra Amerikali bir televizyon oncusu olan Thomas T Goldsmith Jr oyuncularin bir hedefe tufekle ates etmesini gerektiren osiloskopla goruntulenen bir alet icin patent basvurusunda bulundu Amerikali Bilim Adami William Higinbotham Ekim 1958 de ilk video oyununu gelistirmekle taninir Bu 1970 lerin ikonik video oyunu Pong u animsatan oldukca basit bir tenis oyunuydu ve Brookhaven Ulusal Laboratuvari acik evinde oldukca populerdi Piyasaya surulen ilk Video oyun konsolunun adi Magnavox Odyssey idi ve Amerikan video oyun sirketi Magnavox tarafindan uretildi Activision 1970 lerde kuruldu ve dunyanin ilk bagimsiz birinci taraf yayincisi oldu 2010 larin ortalarinda Amerikan video oyunu dijital dagitim hizmeti Steam in yukselisi ve cogunlukla Unreal Engine ve Unity gibi Amerikan sirketleri tarafindan gelistirilen populer video oyunu yapma araclarina ve motorlarina kolay erisim dunya capinda Bagimsiz oyunlarin yukselisini hizlandirdi Muzik Nashville Tennessee deki Country Music Hall of Fame ve Muzesi Amerikan halk muzigi geleneksel muzik geleneksel halk muzigi cagdas halk muzigi veya kok muzigi olarak bilinen cok sayida muzik turunu kapsar Bircok geleneksel sarki nesiller boyunca ayni aile ya da halk grubu icinde soylenmekte ve bazen Britanya Adalari Anakara Avrupa ya da Afrika gibi kokenlere kadar uzanmaktadir Amerika nin ilk bestecileri arasinda Boston da dogan ve 1770 lerde vatansever ilahiler besteleyen William Billings adinda bir adam vardi Billings ilk donemlerinde Amerikan muzigine hakim olan Birinci New England Okulu nun bir parcasiydi Anthony Heinrich Ic Savas tan once en onde gelen besteciydi Gec Romantik donem bestecilerinden John Philip Sousa 1800 lerin ortalarindan sonlarina kadar basta marslar olmak uzere cok sayida askeri sarki bestelemistir ve Amerika nin en buyuk bestecilerinden biri olarak kabul edilmektedir Los Angeles daki Grammy Museum Afro Amerikan muziginin ritmik ve lirik tarzlari Amerikan muzigini Avrupa ve Afrika geleneklerinden ayirarak onemli olcude etkilemistir Blues ve eski zaman muzigi olarak bilinen halk deyimlerinden unsurlar benimsenmis ve kuresel dinleyici kitlesine sahip populer turlere donusturulmustur Caz 20 yuzyilin baslarinda Louis Armstrong ve Duke Ellington gibi yenilikciler tarafindan gelistirilmistir Country muzik 1920 lerde ritim ve blues ise 1940 larda gelismistir Son yillarda hip hop Tupac Shakur Nas ve Eminem gibi 1990 larin oncu sanatcilari ve Kanye West Kendrick Lamar Lil Wayne ve Nicki Minaj gibi 2010 lar ve 2020 lerde populerligini surduren sanatcilarla populer hale geldi Elvis Presley ve Chuck Berry 1950 lerin ortalarinda rock and roll un onculeri arasinda yer almistir Metallica The Eagles ve Aerosmith gibi rock gruplari dunya capinda en cok satis yapan gruplar arasinda yer almaktadir 1960 larda Bob Dylan folk uyanisinin icinden cikarak Amerika nin en unlu sarki yazarlarindan biri haline geldi Bing Crosby Frank Sinatra ve Elvis Presley gibi 20 yuzyil ortasi Amerikan pop yildizlari Michael Jackson Madonna Barbra Streisand Whitney Houston Mariah Carey Bruce Springsteen ve Prince gibi 20 yuzyil sonu sanatcilari gibi kuresel unluler haline gelmistir Medya Philadelphia daki Comcast Center ulkenin en buyuk cok uluslu telekomunikasyon holdinginin genel merkezi ABD deki dort buyuk yayinci kurulus National Broadcasting Company NBC Columbia Broadcasting System CBS American Broadcasting Company ABC ve Fox Broadcasting Company dir FOX Yayin yapan dort buyuk televizyon aginin hepsi ticari kuruluslaridir Kablolu televizyon cesitli nislere hitap eden yuzlerce kanal sunmaktadir 2021 itibariyla 12 yas ustu Amerikalilarin yaklasik 83 u radyo yayini dinlerken yaklasik 41 i podcast dinlemektedir Federal Communications Commission FCC gore 30 Eylul 2014 itibariyla ABD de 15 433 lisansli tam guc radyo istasyonu bulunmaktadir Kamu radyo yayinciliginin buyuk bir kismi 1967 tarihli Kamu Yayinciligi Yasasi kapsaminda Subat 1970 te kurulan NPR tarafindan saglanmaktadir ABD nin taninmis gazeteleri arasinda The Wall Street Journal The New York Times ve USA Today yer almaktadir Amerika Birlesik Devletleri nde Ingilizceden sonra en yaygin kullanilan ikinci dil olan Ispanyolcada 800 den fazla yayin uretilmektedir Cok az istisna disinda ABD deki tum gazeteler ya duzinelerce hatta yuzlerce gazeteye sahip Gannett veya McClatchy gibi buyuk zincirlere ya bir avuc gazeteye sahip kucuk zincirlere ya da giderek daha nadir gorulen bir durumda bireylere veya ailelere aittir Buyuk sehirlerde genellikle ana akim gunluk gazeteleri tamamlayan New York City s The Village Voice veya Los Angeles s LA Weekly gibi alternatif gazeteler bulunmaktadir ABD de kullanilan en populer bes web sitesi Google YouTube Amazon Yahoo ve Facebook tur Mutfak Kizarmis hindi Amerikan Sukran Gunu yemegi menusunun geleneksel bir ogesidir Ilk yerlesimciler Amerikan yerlileri tarafindan hindi tatli patates misir kabak ve akcaagac surubu gibi yerli Avrupali olmayan yiyeceklerle tanistirildi Onlar ve daha sonra gelen gocmenler bunlari bugday unu sigir eti ve sut gibi bildikleri gidalarla birlestirerek Amerikan mutfagini yarattilar Ev yapimi gidalar Amerika nin en populer bayramlarindan biri olan Sukran Gunu nde bircok Amerikalinin kutlama icin geleneksel gidalar yaptigi veya satin aldigi ortak ulusal menunun bir parcasidir Dunyanin en buyugu olan Amerikan fast food endustrisi 1940 larda arabaya servis formatina onculuk etmistir Elmali turta kizarmis tavuk corek patates kizartmasi peynir soslu makarna dondurma pizza hamburger ve sosisli sandvic gibi karakteristik Amerikan yemekleri cesitli gocmenlerin tariflerinden turemistir Burrito ve taco gibi Meksika yemekleri ve Italyan kaynaklarindan serbestce uyarlanan makarna yemekleri yaygin olarak tuketilmektedir Amerikalilar caydan uc kat daha fazla kahve icmektedir Portakal suyu ve sutun standart kahvalti icecekleri haline gelmesinden buyuk olcude ABD endustrileri tarafindan pazarlanmasi sorumludur Sporlar ABD de en populer sporlar Amerikan futbolu basketbol beyzbol ve buz hokeyidir Beyzbol Amerika Birlesik Devletleri nin milli sporudur Beyzbol ve Amerikan futbolu gibi baslica ABD sporlari Avrupa daki uygulamalardan evrimlesirken basketbol voleybol kaykay ve snowboard Amerikan icatlaridir ve bunlardan bazilari dunya capinda populer hale gelmistir Lakros ve sorf Bati ile temastan onceki Amerikan yerlileri ve Hawaii yerlilerinin faaliyetlerinden dogmustur Amerika Birlesik Devletleri ndeki profesyonel spor pazari yaklasik 69 milyar dolardir ve tum Avrupa Orta Dogu ve Afrika nin toplamindan yaklasik 50 daha buyuktur Amerikan futbolu bircok acidan Amerika Birlesik Devletleri ndeki en populer seyirci sporudur National Football League NFL dunyadaki tum spor ligleri arasinda en yuksek seyirci ortalamasina sahiptir ve Super Bowl dunya capinda on milyonlarca kisi tarafindan izlenmektedir Beyzbol 19 yuzyilin sonlarindan bu yana ABD nin ulusal sporu olarak kabul edilmektedir ve Major League Baseball en ust ligdir Basketbol ve buz hokeyi ulkenin sonraki en populer iki profesyonel takim sporudur ve en ust ligler Ulusal Basketbol Birligi ve Ulusal Hokey Ligi dir ABD de en cok izlenen bireysel sporlar golf ve otomobil yarislari ozellikle de NASCAR ve IndyCar dir Amerika Birlesik Devletleri nde sekiz Olimpiyat Oyunu duzenlenmistir Louis Missouri de duzenlenen 1904 Yaz Olimpiyatlari Avrupa disinda duzenlenen ilk Olimpiyat Oyunlari olmustur Los Angeles 2028 Yaz Olimpiyatlarina ev sahipligi yaptiginda Olimpiyat Oyunlari dokuzuncu kez ABD de duzenlenmis olacak 2021 itibariyla ABD Yaz Olimpiyat Oyunlarinda 2 629 madalya ile diger tum ulkelerden daha fazla madalya kazanirken Kis Olimpiyat Oyunlarinda da 330 madalya ile Norvec in ardindan en cok madalya kazanan ikinci ulke oldu Futbolda erkek milli futbol takimi on bir Dunya Kupasi na katilmaya hak kazanmis ve kadin takimi dort kez FIFA Kadinlar Dunya Kupasi ni kazanmistir Amerika Birlesik Devletleri 1994 FIFA Dunya Kupasina ev sahipligi yapmistir ve 2026 FIFA Dunya Kupasina Kanada ve Meksika ile birlikte ev sahipligi yapacaktir Universite duzeyinde uye kurumlarin kazanci yillik 1 milyar dolari asmaktadir ve kolej futbolu ve basketbolu NCAA Final Four un en cok izlenen spor etkinliklerinden biri olmasi nedeniyle buyuk izleyici kitlelerini cekmektedir Basin Basin Birlesik Amerika da Avrupa da oldugundan daha kritik bir rol oynar bunun en iyi ornegi Watergate skandalidir Yuksek duzeyde birkac gazetenin disinda kalanlar yerel ve sporla ilgili haberlere carpici haberlere ayrilmistir Gazetelerin cogu buyuk iktisadi kuruluslarindir ve bundan oturu ister istemez sermaye cikarlarini savunurlar Amerika Birlesik Devletleri yonetimindeki topraklarKarayip Denizi nde 9 104 kilometrekarelik bir ada olan Porto Riko Amerika Birlesik Devletleri ne baglidir 3 410 000 nufusu Amerika Birlesik Devletleri vatandasidir Valilerini ve yasama meclislerini kendileri secerler Yine Karayip Denizi ndeki Virgin Adalari 1917 yilinda Danimarka dan satin alinmistir Adanin yuz bin nufusu Amerika Birlesik Devletleri vatandasi olup valilerini ve tek yasama organi olan senatoyu kendileri secerler Virgin Adalari nda 346 kilometrekare yer tutan 50 kucuk ada vardir Ayrica bakinizAmerika Birlesik Devletleri nin idari bolumleri Amerika Birlesik Devletleri ndeki yerlesim yerleri listesiNotlar Bes ana bolgesi Amerikan Samoasi Guam Kuzey Mariana Adalari Porto Riko ve Virjin Adalari dir Kalici nufusa sahip olmayan on bir kucuk ada alani vardir Baker Adasi Howland Adasi Jarvis Adasi Johnston Atolu Kingman Resifi Midway Atolu ve Palmyra Atolu Bajo Nuevo Bank Navassa Adasi Serranilla Bank ve Wake Island uzerindeki ABD egemenligi ise tartismalidir Encyclopaedia Britannica 9 572 000 km2 3 696 100 sq mi ile ucuncu siraya Cin Rusya ve Kanada dan sonra dorduncu siraya ise ABD yi koyuyor Amerika Birlesik Devletleri icin bu deger kiyi ve karasularini kapsamadigi icin CIA World Factbook ta belirtilenden daha azdir CIA World Factbook Amerika Birlesik Devletleri ni Rusya ve Kanada dan sonra 9 833 517 km2 3 796 742 sq mi buyuklugu ile ucuncu Cin i ise 9 596 960 km2 3 705 410 sq mi buyuklugu ile dorduncu olarak listelemektedir Kaynakca a b c d IMF org International Monetary Fund April 2022 19 Nisan 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Nisan 2022 U S State Department Common Core Document to U N Committee on Human Rights 26 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde December 30 2011 Item 22 27 80 And U S General Accounting Office Report U S Insular Areas application of the U S Constitution 3 Kasim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde November 1997 pp 1 6 39n Both viewed April 6 2016 China Encyclopaedia Britannica 22 Ocak 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Ocak 2010 United States Encyclopaedia Britannica 19 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Ocak 2010 United States CIA World Factbook 12 Haziran 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Haziran 2016 China CIA World Factbook 12 Haziran 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Haziran 2016 Martone 2016 s 504 Erlandson Rick amp Vellanoweth 2008 s 19 Savage 2011 s 55 Haviland Walrath amp Prins 2013 s 219 Waters amp Stafford 2007 ss 1122 1126 Flannery 2015 ss 173 185 Gelo 2018 ss 79 80 Lockard 2010 s 315 Martinez Sage amp Ono 2016 s 4 Fagan 2016 s 390 Dean R Snow 1994 The Iroquois Blackwell Publishers Ltd ISBN 978 1 55786 938 8 21 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Temmuz 2010 a b c Perdue amp Green 2005 s 40 a b Haines Haines amp Steckel 2000 s 12 Thornton 1998 s 34 10 Mayis 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Mayis 2012 Fernando Opere 2008 Indian Captivity in Spanish America Frontier Narratives University of Virginia Press s 1 ISBN 978 0 8139 2587 5 10 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Aralik 2021 NPR org Ingilizce 28 Subat 2015 2 Mart 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Mart 2021 Christine Marie Petto 2007 When France Was King of Cartography The Patronage and Production of Maps in Early Modern France Lexington Books s 125 ISBN 978 0 7391 6247 7 15 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Aralik 2021 James E Seelye Jr Shawn Selby 2018 Shaping North America From Exploration to the American Revolution 3 volumes ABC CLIO s 344 ISBN 978 1 4408 3669 5 12 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Aralik 2021 Robert Neelly Bellah Richard Madsen William M Sullivan Ann Swidler Steven M Tipton 1985 Habits of the Heart Individualism and Commitment in American Life University of California Press s 220 ISBN 978 0 520 05388 5 OL 7708974M 14 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Aralik 2021 Remini 2007 ss 2 3 Johnson 1997 ss 26 30 Ripper 2008 p 6 Ripper 2008 p 5 Calloway 1998 p 55 Joseph 2016 s 590 Cook Noble 1998 Born to Die Disease and New World Conquest 1492 1650 Ingilizce Cambridge Cambridge University Press ISBN 978 0 521 62730 6 29 Kasim 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Aralik 2021 Treuer David The new book The Other Slavery will make you rethink American history The Los Angeles Times 23 Haziran 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Ekim 2019 Stannard 1993 p xii The Cambridge encyclopedia of human paleopathology 8 Subat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Arthur C Aufderheide Conrado Rodriguez Martin Odin Langsjoen 1998 Cambridge University Press p 205 978 0 521 55203 5 Bianchine Russo 1992 pp 225 232 Thomas Hugh 1997 The Slave Trade The Story of the Atlantic Slave Trade 1440 1870 Simon and Schuster ss 516 ISBN 0 684 83565 7 Tadman 2000 p 1534 Schneider 2007 p 484 Lien 1913 p 522 Davis 1996 p 7 Quirk 2011 p 195 Bilhartz Terry D Elliott Alan C 2007 Currents in American History A Brief History of the United States M E Sharpe ISBN 978 0 7656 1817 7 13 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Aralik 2021 Wood Gordon S 1998 The Creation of the American Republic 1776 1787 UNC Press Books s 263 ISBN 978 0 8078 4723 7 14 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Aralik 2021 Walton 2009 pp 38 39 Foner Eric 1998 The Story of American Freedom 1 bas W W Norton ss 4 5 ISBN 978 0 393 04665 6 story of American freedom Walton 2009 p 35 Otis James 1763 The Rights of the British Colonies Asserted and Proved ISBN 9780665526787 Marie Price Lisa Benton Short 2008 Migrants to the Metropolis The Rise of Immigrant Gateway Cities Syracuse University Press s 51 ISBN 978 0 8156 3186 6 3 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Ekim 2021 The World Factbook cia gov 7 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Nisan 2020 State Area Measurements and Internal Point Coordinates Geography U S Census Bureau State Area Measurements and Internal Point Coordinates U S Department of Commerce 7 Nisan 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Eylul 2017 2010 Census Area PDF census gov U S Census Bureau s 41 19 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 18 Ocak 2015 The World Factbook Central Intelligence Agency 31 Ocak 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Ocak 2015 a b United States The World Factbook Central Intelligence Agency 3 Ocak 2018 12 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Ocak 2018 Geographic Regions of Georgia Georgia Info Digital Library of Georgia 22 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Aralik 2014 a b Lew Alan GSP 220 Geography of the United States North Arizona University 9 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Aralik 2014 Harms Nicole Facts About the Rocky Mountain Range Travel Tips USA Today 12 Subat 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Aralik 2014 Tinkham Ernest R March 1944 Biological Taxonomic and Faunistic Studies on the Shield Back Katydids of the North American Deserts The 31 2 257 328 doi 10 2307 2421073 JSTOR 2421073 Mount Whitney California Peakbagger 9 Ocak 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Aralik 2014 Find Distance and Azimuths Between 2 Sets of Coordinates Badwater 36 15 01 N 116 49 33 W and Mount Whitney 36 34 43 N 118 17 31 W Federal Communications Commission 12 Subat 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Aralik 2014 Poppick Laura 28 Agustos 2013 US Tallest Mountain s Surprising Location Explained LiveScience 3 Ocak 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Mayis 2015 O Hanlon Larry 14 Mart 2005 Discovery Channel 14 Mart 2005 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Nisan 2016 Boyden Jennifer Climate Regions of the United States Travel Tips USA Today 12 Subat 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Aralik 2014 PDF 26 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 19 Agustos 2015 Perkins Sid 11 Mayis 2002 Science News 1 Temmuz 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Eylul 2006 Rice Doyle USA has the world s most extreme weather USA Today Ingilizce 13 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Mayis 2020 US EPA OAR 27 Haziran 2016 Climate Change Indicators Weather and Climate www epa gov Ingilizce 21 Haziran 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Haziran 2022 Len McDougall 2004 The Encyclopedia of Tracks and Scats A Comprehensive Guide to the Trackable Animals of the United States and Canada Lyons Press s 325 ISBN 978 1 59228 070 4 Morin Nancy PDF Plants National Biological Service 24 Temmuz 2013 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 27 Ekim 2008 Osborn Liz Number of Native Species in United States Current Results Nexus 26 Subat 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Ocak 2015 Numbers of Insects Species and Individuals Smithsonian Institution 17 Subat 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Ocak 2009 Park National National Park FAQ nps 1 Kasim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Mayis 2015 Lipton Eric Krauss Clifford 23 Agustos 2012 Giving Reins to the States Over Drilling The New York Times 18 Ocak 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ocak 2015 Vincent Carol H Hanson Laura A Argueta Carla N 3 Mart 2017 Federal Land Ownership Overview and Data Congressional Research Service s 2 15 Kasim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Haziran 2020 Gorte Ross W Vincent Carol Hardy Hanson Laura A Marc R Rosenblum Federal Land Ownership Overview and Data PDF fas org Congressional Research Service 24 Ocak 2015 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 18 Ocak 2015 doi gov U S Department of the Interior 18 Mart 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Ocak 2015 The National Atlas of the United States of America 14 Ocak 2013 Nationalatlas gov 7 Mayis 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Ocak 2014 Land Use Changes Involving Forestry in the United States 1952 to 1997 With Projections to 2050 PDF 2003 14 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 13 Ocak 2014 Daynes amp Sussman 2010 pp 3 72 74 76 78 Hays Samuel P 2000 A History of Environmental Politics since 1945 Collin Robert W 2006 The Environmental Protection Agency Cleaning Up America s Act Greenwood Publishing Group s 1 ISBN 978 0 313 33341 5 15 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Ekim 2015 Turner James Morton 2012 The Promise of Wilderness Endangered species Fish and Wildlife Service General Accounting Office Diane Publishing 2003 s 1 ISBN 978 1 4289 3997 4 15 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Ekim 2015 What Is the Greenest Country in the World Atlas amp Boots Environmental Performance Index 6 Haziran 2020 27 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Kasim 2020 United States of America Global Climate Action NAZCA United Nations 14 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Kasim 2020 Nugent Ciara 4 Kasim 2020 The U S Just Officially Left the Paris Agreement Can it Be a Leader in the Climate Fight Again Times 14 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Kasim 2020 Biden announces return to global climate accord new curbs on U S oil industry Reuters 20 Ocak 2021 14 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Subat 2021 a 36 and a 38 U S Federal Code Immigration and Nationality Act Electoral College Fast Facts U S House of Representatives History Art amp Archives history house gov 15 Agustos 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Agustos 2015 Locker Melissa 9 Mart 2015 Watch John Oliver Cast His Ballot for Voting Rights for U S Territories Time 5 Ocak 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Kasim 2019 Keating Joshua 5 Haziran 2015 How Come American Samoans Still Don t Have U S Citizenship at Birth 19 Ekim 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Ekim 2022 Slate vasitasiyla American Samoa and the Citizenship Clause A Study in Insular Cases Revisionism harvardlawreview org 18 Aralik 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Ocak 2018 Frequently Asked Questions U S Department of the Interior Indian Affairs 14 Temmuz 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Ocak 2016 Tribal Geography in Relation to State Boundaries 7 Temmuz 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Ekim 2022 Global Diplomacy Index Country Rank 1 Subat 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Temmuz 2022 Current Members United Nations Security Council 22 Mart 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Temmuz 2022 United Nations Headquarters Agreement The American Journal of International Law Cambridge University Press 42 2 445 447 April 1948 doi 10 2307 2193692 JSTOR 2193692 Where is the G7 Headed New York City 28 Haziran 2022 18 Temmuz 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Ekim 2022 The United States and G20 Building a More Peaceful Stable and Prosperous World Together United States Department of State 6 Temmuz 2022 16 Temmuz 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Temmuz 2022 Our global reach OECD 19 Temmuz 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Temmuz 2022 Fialho Livia Pontes Wallin Matthew 1 Agustos 2013 Reaching for an Audience U S Public Diplomacy Towards Iran American Security Project JSTOR resrep06070 Oliver Alex Graham Euan 19 Aralik 2017 Which are the countries still talking to North Korea BBC News Londra 19 Temmuz 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Temmuz 2022 The United States has never established diplomatic relations with North Korea Ferraro Matthew F 22 Aralik 2014 The Case for Stronger Bhutanese American Ties 21 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Temmuz 2022 While Bhutan joined the United Nations in 1971 it does not have diplomatic relations with any of the permanent members of the UN Security Council including the United States and China Ruwitch John 22 Eylul 2020 Formal Ties With U S Not For Now Says Taiwan Foreign Minister NPR 15 Temmuz 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Temmuz 2022 Dumbrell John Schafer Axel 2009 America s Special Relationships Foreign and Domestic Aspects of the Politics of Alliance s 45 ISBN 978 0 203 87270 3 15 Aralik 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Ekim 2015 Ek Carl Ian F Fergusson 3 Eylul 2010 Canada U S Relations PDF Congressional Research Service 13 Ocak 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 28 Agustos 2011 Vaughn Bruce 8 Agustos 2008 Australia Background and U S Relations Congressional Research Service OCLC 70208969 Vaughn Bruce 27 Mayis 2011 New Zealand Background and Bilateral Relations with the United States PDF Congressional Research Service 22 Ocak 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 28 Agustos 2011 Lum Thomas 3 Ocak 2011 The Republic of the Philippines and U S Interests PDF Congressional Research Service 13 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 3 Agustos 2011 Chanlett Avery Emma 8 Haziran 2011 Japan U S Relations Issues for Congress PDF Congressional Research Service 13 Ocak 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 28 Agustos 2011 Mark E Manyin Emma Chanlett Avery Mary Beth Nikitin 8 Temmuz 2011 U S South Korea Relations Issues for Congress PDF Congressional Research Service 13 Ocak 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 28 Agustos 2011 Zanotti Jim 31 Temmuz 2014 Israel Background and U S Relations PDF Congressional Research Service 5 Mart 2019 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 12 Eylul 2014 U S Relations With Poland 17 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Ekim 2022 The Untapped Potential of the US Colombia Partnership Atlantic Council Ingilizce 26 Eylul 2019 18 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Mayis 2020 U S Relations With Colombia United States Department of State Ingilizce 20 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Mayis 2020 Charles L Zelden 2007 The Judicial Branch of Federal Government People Process and Politics ABC CLIO s 217 ISBN 978 1 85109 702 9 Erisim tarihi 25 Ekim 2015 Loren Yager Emil Friberg Leslie Holen 2003 Foreign Relations Migration from Micronesian Nations Has Had Significant Impact on Guam Hawaii and the Commonwealth of the Northern Mariana Islands Diane Publishing s 7 ISBN 978 0 7567 3394 0 Macias Amanda Here s a look at the 5 6 billion in firepower the U S has committed to Ukraine in its fight against Russia CNBC Ingilizce 20 Haziran 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Eylul 2022 Rumer Eugene Sokolsky Richard 20 Haziran 2019 Thirty Years of U S Policy Toward Russia Can the Vicious Circle Be Broken Washington D C Carnegie Endowment for International Peace 1 Haziran 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Temmuz 2022 Meidan Michal 1 Temmuz 2019 US China The Great Decoupling JSTOR resrep33982 US will continue to strengthen unofficial ties with Taiwan says Harris South China Morning Post Ingilizce 28 Eylul 2022 5 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Eylul 2022 Happy 231st Birthday to the United States Coast Guard Council on Foreign Relations Ingilizce 21 Mart 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Eylul 2022 World military expenditure grows to 1 8 trillion in 2018 SIPRI www sipri org 22 Eylul 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Eylul 2022 Reichmann Kelsey 17 Haziran 2019 Here s how many nuclear warheads exist and which countries own them Defense News Ingilizce 28 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Eylul 2022 The Military Balance 2019 IISS Ingilizce 22 Eylul 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Eylul 2022 READ James Mattis resignation letter CNN Politics CNN Ingilizce 20 Aralik 2018 4 Aralik 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Eylul 2022 web archive org 15 Eylul 2012 15 Eylul 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Eylul 2022 Noble Eagle Without End Air amp Space Forces Magazine Ingilizce 13 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Eylul 2022 The Ups and Downs of Close Air Support Air amp Space Forces Magazine Ingilizce 13 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Eylul 2022 Building the Space Range of the Future Air amp Space Forces Magazine Ingilizce 13 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Eylul 2022 Global Positioning System www schriever spaceforce mil 14 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Eylul 2022 Erwin Sandra 22 Kasim 2020 Space surveillance technologies a top need for U S military SpaceNews Ingilizce 21 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Eylul 2022 Harris Johnny 18 Mayis 2015 Why does the US have 800 military bases around the world Vox Ingilizce 24 Eylul 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Eylul 2022 PDF web archive org 24 Temmuz 2013 24 Temmuz 2013 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 13 Eylul 2022 There are 17 985 U S police agencies in the United States which include city police departments county sheriff s offices state police highway patrol and federal law enforcement agencies 7 Ekim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Charles Ramsey July 10 2016 Retrieved November 10 2021 Chiff com 10 Subat 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Kasim 2021 Manweller Mathew 2006 Chapter 2 The Roles Functions and Powers of State Courts Hogan Sean O Ed The Judicial Branch of State Government People Process and Politics Santa Barbara Kaliforniya ss 37 96 ISBN 978 1 851 09751 7 Erisim tarihi 5 Ekim 2020 Introduction To The Federal Court System Washington D C 7 Kasim 2014 10 Temmuz 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Temmuz 2022 Intentional homicides per 100 000 people United States World Bank 14 Temmuz 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Temmuz 2022 Grinshteyn Erin Hemenway David March 2016 Violent Death Rates The US Compared with Other High income OECD Countries 2010 129 3 226 273 doi 10 1016 j amjmed 2015 10 025 PMID 26551975 27 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Haziran 2017 Haymes et al 2014 p 389 US Department of Justice Oct 22 2020 PDF 25 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 16 Ekim 2022 Sawyer Wendy Wagner Peter 24 Mart 2020 Mass Incarceration The Whole Pie 2020 Prison Policy Initiative 19 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Ocak 2021 Schrantz Dennis DeBor Stephen Mauer Marc 5 Eylul 2018 Decarceration Strategies How 5 States Achieved Substantial Prison Population Reductions Washington D C 20 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Temmuz 2022 Mikaila Mariel Lemonik Arthur 2020 Law and Justice around the World A Comparative Approach Univ of California Press ss 179 180 ISBN 978 0 520 30001 9 Death Penalty States 2022 Death Penalty Info 28 Ocak 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Eylul 2022 Connor Tracy Chuck Elizabeth 28 Mayis 2015 Nebraska s Death Penalty Repealed With Veto Override NBC News 14 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Haziran 2015 Simpson Ian 2 Mayis 2013 Maryland becomes latest U S state to abolish death penalty Reuters 21 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Nisan 2016 State by State Death Penalty Information Center Ingilizce 28 Ocak 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Ekim 2020 Searchable Execution Database 19 Eylul 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Ekim 2012 Death Sentences and Executions 2019 Amnesty International USA 2019 20 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Mayis 2020 DPIC adds Eleven cases to the Innocence List bringing national death row exonerations to 185 31 Ekim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Robert Durham February 18 2021 Retrieved November 9 2021 businessinsider com 12 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi a b PDF 3 Ocak 2006 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 24 Agustos 2010 Kat Tretina and Benjamin Curry 9 Nisan 2021 Forbes 9 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Temmuz 2022 Report for Selected Countries and Subjects www imf org 11 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Mayis 2021 Hagopian Kip Ohanian Lee 1 Agustos 2012 Policy Review 174 3 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Ocak 2020 United Nations Statistics Division National Accounts unstats un org 18 Agustos 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Haziran 2018 Fordham Benjamin October 2017 Protectionist Empire Trade Tariffs and United States Foreign Policy 1890 1914 Studies in American Political Development 31 2 170 192 doi 10 1017 s0898588x17000116 ISSN 0898 588X 26 Agustos 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Ekim 2022 United States reference resource The World Factbook Central Intelligence Agency 12 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Mayis 2019 Wright Gavin and Jesse Czelusta Resource Based Growth Past and Present in Natural Resources Neither Curse Nor Destiny ed Daniel Lederman and William Maloney World Bank 2007 p 185 0821365452 Anthony Craig 12 Eylul 2016 10 Countries With The Most Natural Resources 6 Eylul 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Ekim 2022 Income Better Life Index OECD 5 Haziran 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Eylul 2019 In the United States the average household net adjusted disposable income per capita is USD 45 284 a year much higher than the OECD average of USD 33 604 and the highest figure in the OECD Household Income Society at a Glance 2014 OECD Social Indicators Society at a Glance OECD Publishing 18 Mart 2014 doi 10 1787 soc glance 2014 en ISBN 9789264200722 28 Mayis 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Mayis 2014 OECD Better Life Index OECD 1 Eylul 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Kasim 2012 Zaw Thiha Tun 29 Temmuz 2015 How Petrodollars Affect The U S Dollar 20 Temmuz 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Ekim 2016 Benjamin J Cohen The Future of Money Princeton University Press 2006 0691116660 cf the dollar is the de facto currency in Cambodia Charles Agar Vietnam 2006 0471798169 p 17 US GDP Growth Rate by Year multpl com US Bureau of Economic Analysis 31 Mart 2014 23 Nisan 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Haziran 2014 Monthly Reports World Federation of Exchanges WFE 18 Subat 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Ekim 2022 Table A Market Capitalization of the World s Top Stock Exchanges As at end of June 2012 12 Mayis 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Securities and Exchange Commission China Top Trading Partners U S Census Bureau December 2016 1 Temmuz 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Temmuz 2017 World Trade Statistical Review 2019 PDF World Trade Organization s 100 30 Haziran 2022 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 31 Mayis 2019 United States free trade agreements 21 Haziran 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Mayis 2019 Rankings Global Competitiveness Report 2013 2014 PDF World Economic Forum 17 Subat 2015 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 1 Haziran 2014 Global 500 2016 Fortune 21 Eylul 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Ekim 2022 Number of companies data taken from the Country filter U S Dept of State International Information Programs 12 Mart 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Isabelle Joumard Mauro Pisu Debbie Bloch 2012 Tackling income inequality The role of taxes and transfers PDF OECD 24 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 21 Mayis 2015 4 Haziran 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Haziran 2018 Rappeport Alan 1 Subat 2022 U S National Debt Tops 30 Trillion as Borrowing Surged Amid Pandemic The New York Times Ingilizce ISSN 0362 4331 25 Subat 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Subat 2022 Research and Development R amp D Expenditures by Source and Objective 1970 to 2004 U S Census Bureau 10 Subat 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Haziran 2007 MacLeod Donald 21 Mart 2006 Britain Second in World Research Rankings The Guardian Londra 24 Temmuz 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Mayis 2006 Allen Gregory 6 Subat 2019 Center for a New American Security 7 Subat 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Thomas A Edison Innovation Foundation 16 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Ocak 2015 Benedetti Francois 17 Aralik 2003 Federation Aeronautique Internationale FAI 12 Eylul 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Agustos 2007 Fraser Gordon 2012 The Quantum Exodus Jewish Fugitives the Atomic Bomb and the Holocaust New York Oxford University Press ISBN 978 0 19 959215 9 13 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Eylul 2021 10 Little Americans ISBN 978 0 615 14052 0 21 Aralik 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Eylul 2014 Google Books vasitasiyla Sharon Gaudin 20 Temmuz 2009 13 Aralik 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Eylul 2014 Goodheart Adam 2 Temmuz 2006 Celebrating July 2 10 Days That Changed History The New York Times 2 Nisan 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Eylul 2021 Sawyer Robert Keith 2012 Explaining Creativity The Science of Human Innovation Oxford University Press s 256 ISBN 978 0 19 973757 4 2 Nisan 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Eylul 2021 www wipo int Ingilizce 2 Eylul 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Eylul 2021 www wipo int Ingilizce 10 Aralik 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Eylul 2021 ec europa eu 2 Eylul 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Eylul 2021 INSEAD Knowledge Ingilizce 28 Ekim 2013 2 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Eylul 2021 U S and World Population Clock U S Department of Commerce 16 Mayis 2020 26 Nisan 2004 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Mayis 2020 The United States population on May 23 2020 was 329 686 270 Credit Suisse October 2018 18 Temmuz 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Subat 2019 Forbes Ingilizce 8 Mayis 1999 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Temmuz 2021 spectrem com 27 Eylul 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Temmuz 2021 PDF 23 Ekim 2019 23 Ekim 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 4 Agustos 2021 Londra The Economist Intelligence Unit 5 Mart 2013 12 Temmuz 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Nisan 2013 Rector Robert Sheffield Rachel 13 Eylul 2011 Heritage Foundation 25 Eylul 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Nisan 2013 UNHDP 29 Temmuz 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Aralik 2018 Trends in Family Wealth 1989 to 2013 18 Agustos 2016 11 Kasim 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Eylul 2021 Piketty Thomas 2014 Capital in the Twenty First Century Belknap Press s 257 978 0 674 43000 6 Egan Matt 27 Eylul 2017 Record inequality The top 1 controls 38 6 of America s wealth CNN Money 11 Ekim 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Ekim 2017 Kirsch Noah Forbes 9 Kasim 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Van Dam Andrew 4 Temmuz 2018 Is it great to be a worker in the U S Not compared with the rest of the developed world The Washington Post 7 Mart 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Temmuz 2018 30 Haziran 2016 PDF University of California Berkeley 15 Eylul 2017 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 15 Eylul 2017 Long Heather 12 Eylul 2017 U S middle class incomes reached highest ever level in 2016 Census Bureau says The Washington Post 10 Mart 2020 tarihinde kaynagindan