Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Rusya,
Rusya Federasyonu | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Bayrak  Arma | |||||||||||||||||||||
Millî marş Rusya Ulusal Marşı Государственный гимн Российской Федерации Gosudarstvennıy gimn Rossiyskoy Federatsii | |||||||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||||||
| Başkent ve en büyük şehir | Moskova | ||||||||||||||||||||
| Resmî dil(ler) | Rusça | ||||||||||||||||||||
| Tanınan bölgesel dil(ler) | Çeşitli bölgelerde 27 bölgesel dil | ||||||||||||||||||||
| Etnik gruplar (2021, Kırım dahil) | |||||||||||||||||||||
| Resmî din (2012) |
| ||||||||||||||||||||
| Demonim | Rus | ||||||||||||||||||||
| Hükûmet | Otoriter diktatörlük altındaki federal yarı başkanlık cumhuriyeti | ||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| Yasama organı | |||||||||||||||||||||
| Federasyon Konseyi | |||||||||||||||||||||
| Devlet Duması | |||||||||||||||||||||
| Tarihçe | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| Yüzölçümü | |||||||||||||||||||||
• Toplam | 17.098.246 km2İlhak edilen Ukrayna toprakları dahil edilmemiştir | ||||||||||||||||||||
• Su (%) | %13(bataklıklar dahil) | ||||||||||||||||||||
| Nüfus | |||||||||||||||||||||
• 2022 tahminî | 147,182,123 (9.) | ||||||||||||||||||||
• Yoğunluk | 8,4/km2 (225.) | ||||||||||||||||||||
| GSYİH (SAGP) | 2021 tahminî | ||||||||||||||||||||
• Toplam | 4,328 trilyon $ (6.) | ||||||||||||||||||||
• Kişi başına | 29.485 $ (50..) | ||||||||||||||||||||
| GSYİH (nominal) | 2021 tahminî | ||||||||||||||||||||
• Toplam | 1,711 trilyon $ (11.) | ||||||||||||||||||||
• Kişi başına | 11.654 $ (59.) | ||||||||||||||||||||
| Gini (2018) | ▲ 37.5 orta · 98. | ||||||||||||||||||||
| İGE (2019) |  0.824çok yüksek · 52. | ||||||||||||||||||||
| Para birimi | Rus rublesi (RUB) | ||||||||||||||||||||
| Zaman dilimi | UTC+2 - +12 | ||||||||||||||||||||
| Tarih formatı | gg.aa.yyyy | ||||||||||||||||||||
| Trafik akışı | sağ | ||||||||||||||||||||
| Telefon kodu | |||||||||||||||||||||
| ISO 3166 kodu | RU | ||||||||||||||||||||
| İnternet alan adı | .ru, (.su rezerve), (.рф 2009) | ||||||||||||||||||||
Rusya'nın tarihi 3. ve 8. yüzyıllar arasında Avrupa'da tanınan bir grup olarak ortaya çıkan Doğu Slavları ile başlamaktadır. 9. yüzyılda Varegler tarafından kurulan ve yönetilen Orta Çağ Kiev Rus Devleti ortaya çıktı. 988 yılında Bizans İmparatorluğu'ndan Ortodoks Hristiyanlık kabul edilerek, sonraki milenyum için Rus kültürü, tanımlanan Bizans ve Slav kültürlerinin sentezi başladı. Daha sonra Kiev Knezliği bir dizi küçük devlet hâlinde parçalandı ve topraklarının çoğunluğu Moğollar tarafından istila edilip Altın Orda Devleti'nin kolları hâline geldi. 15. yüzyılda Altın Orda Devleti'nin iyice zayıflamasıyla birlikte, bağımsızlığını ilan eden Rus prenslikleri yavaş yavaş yeniden birleşerek Moskova Knezliği'ni kurmuş ve Kiev Knezliği'nin kültürel ve siyasi mirasının ardılı olmuştur. 18. yüzyıla gelindiğinde, büyük ölçüde fetih, ilhak ve keşif yoluyla Avrupa'da Polonya'dan Kuzey Amerika'da Alaska'ya kadar uzanan tarihin en büyük üçüncü imparatorluğu olan Rus İmparatorluğu hâline gelmiştir.
1917 Ekim Devrimi'nden sonra Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti, dünyanın ilk anayasal sosyalist devleti ve II. Dünya Savaşı'nda Müttefiklerin zaferinde belirleyici bir rol oynayan tanınmış bir süper güç olan Sovyetler Birliği'nin en büyük ve önde gelen kurucusu olmuştur. Sovyetler döneminde Dünya'nın ilk yapay uydusu ve ilk insanlı uzay uçuşu dahil olmak üzere, 20. yüzyılın en önemli teknolojik başarılarından bazıları gerçekleştirildi. Rusya Federasyonu, Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından 1991'de kurulmuştur ve SSCB'nin ardılı olarak tanınmaktadır.
Uluslararası alanda, Rusya demokrasi, insan hakları ve basın özgürlüğü ölçümlerinde en düşük sıralanan ülkeler arasında yer alır; ülkede aynı zamanda yüksek düzeyde yolsuzluk bulunmaktadır. Rusya ekonomisi, nominal GSYİH'e göre dünyanın en büyük dokuzuncu ve satın alma gücü paritesine göre altıncı büyük ekonomisidir. Rusya dünyanın en büyük maden ve enerji kaynaklarından birine sahiptir ve Dünya'nın en büyük petrol ve doğalgaz üreticilerindendir. Rusya, tanınmış beş nükleer silahlı devletten biridir ve Dünya'nın en büyük kitle imha silah stoklarına sahiptir. Ayrıca büyük güçlerden biri olup BM ve BMGK'nin daimi üyesi, G20, Asya-Pasifik Ekonomik İşbirliği, Şanghay İşbirliği Örgütü, Avrasya Ekonomi Topluluğu, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı ve Dünya Ticaret Örgütü üyesi ve Bağımsız Devletler Topluluğu'nun önde gelen üyesidir.
Köken bilimi
Rusya adı Doğu Slavları'nın çoğunlukla yaşadığı bir Orta Çağ devleti olan Rus devletinden türetilmiştir. Ancak, bu ad daha sonra tarihte daha da belirginleşmiş ve ülke genellikle sakinleri tarafından "Русская Земля" (Russkaya Zemlya, Rus Ülkesi) adı ile dillendirilmiştir. Bu isimden türeyen diğer devletlerden ayırt edebilmek için, modern tarihte Kiev Rusya'sı denilir. adı, Rus (Русь) devletinin kurucusu olan Varegler'in (muhtemelen İsveç Vikingleri) bir grubu olan Rus halkından gelmektedir.
Rus adının eski Latince hali olan Rutenya, çoğunlukla Katolik Avrupa'ya komşu olan Rus bölgesinin batı ve güney bölgelerine denilmiştir. Ülkenin şimdiki adı olan Россия (Rossiya), Rus isminin Yunanca hali olan ve aynı zamanda Kiev Rusya'sının Bizans İmparatorluğu tarafından söylenimi olan Ρωσία (Rosia) kelimesinden gelmektedir.
Tarihçe
Erken tarih
Tarih öncesi zamanlarda Güney Rusya'nın geniş bozkırları göçebe kabilelerin vatanıydı. Bu bozkır uygarlıklarının kalıntıları ,,Arkaim ve Pazırık gibi yerlerde keşfedilmiş olup, göçebe şeklindeki yaşamın önemli bir özelliği olan atlı savaşların bilinen en eski izlerini taşımaktadır.
Klasik antik dönemde, Pontus-Hazar Bozkırı İskitya olarak biliniyordu. MÖ 8. yüzyılda, Antik Yunan tüccarlar Tanais ve 'da kendi ticaret merkezi medeniyetini getirdi. MS 3. ve 4. yüzyıllarda 'da yarı-efsanevi bir Gotik krallık olan Güney Rusya'da Hunlar tarafından işgal edildi. MS 3. ve 6. yüzyılları arasında, Yunan kolonileri arasında başarılı bir Hellenistik yönetim olan , Hunlar ve Avrasya Avarları gibi savaşçı kabileler tarafından yönetilen göçebe saldırıları tarafından yıkılmıştır. Bir Türk halkı olan Hazarlar, 10. yüzyıla kadar Hazar ve Karadeniz arasındaki alt Volga havzasında bozkırlara hükmetmiştir.
Modern Rusların ataları, bazı akademisyenler tarafından anavatanlarının 'ndaki ağaçlık alanlarda olduğu düşünülen Slav kabileleridir. Doğu Slavlar biri Kiev'den günümüz Suzdal ve Murom'a doğru, diğerleri de Polotsk'tan Novgorod ve Rostov'a doğru hareket ederek yavaş yavaş iki dalga hâlinde Batı Rusya'ya yerleşmiştir. 7. yüzyıldan itibaren, Doğu Slavlar Batı Rusya'da nüfusun çoğunluğunu oluşturmuş ve yavaş ancak barışçıl bir şekilde Merya, ve gibi yerel Fin-Ugor halkları asimile olmuşlardır.
Kiev Knezliği
9. yüzyılda ilk Doğu Slav devletlerin kurulması, Baltık Denizi bölgesinden Varegler'in, tüccarlar, savaşçılar ve yerleşimcilerin gelmesi ile denk gelmiştir. Öncelikle bu gelenler doğu Baltık'tan, ve Hazar Denizi'ne doğru uzanan su yolları üzerinden gelen İskandinavya kökenli Vikingler idi.'ne göre, Rurik adında Rus halkından bir Varegli, 862 yılında Novgorod hükümdarı seçildi. 882 yılında önceden Hazarlar'a haraç veren halefi Oleg, güneyden girerek Kiev'i fethedip,Kiev Knezliği'ni kurdu. Oleg, Rurik'in oğlu İgor ve İgor'un oğlu I. Svyatoslav sonradan tüm yerel Doğu Slav kabilelerini Kiev hükümdarlığına bağlayıp, Hazar Kağanlığı'nı yıkmış ve Bizans ve 'e karşı çeşitli askeri seferler başlattı.
10. yüzyıldan 11. yüzyıla kadar Kiev Knezliği Avrupa'nın en büyük ve en müreffeh ülkelerinden biri hâline geldi.Büyük Vladimir (980-1015) ve oğlu Bilge Yaroslav (1019-1054) döneminde Kiev Altın Çağı'nı yaşamış olup, o dönemde Bizans'tan Ortodoks Hristiyanlık ve ilk Doğu Slav yazılı kanunu olan oluşturuldu.
11. ve 12. yüzyıllarda, Kıpçaklar ve Peçenekler gibi göçebe Türk boyları tarafından sürekli yapılan akınlar Slav nüfusun büyük oranda özellikle Zalesye olarak bilinen daha kuzeyde güvenli yoğun ormanlık bölgelerine göçüne neden oldu.
Feodalizm ve ademi merkeziyetçilik çağında Kiev Knezliği'ne hüküm süren Rurik Hanedanı üyeleri arasındaki mücadele damgasını vurdu. Kiev'in hakimiyeti, kuzey doğusunda yer alan , kuzey-batısındaki Novgorod Cumhuriyeti ve güney batısındaki 'nin lehine azaldı.
1237-40 arasında , Kiev Knezliği'ne son darbeyi vurarak yıkılmasına ve nüfusunun yarısını kaybetmesine yol açtı. Daha sonra kurulan Türk-Moğol devleti olan Altın Orda Devleti, Rus prensliklerini hakimiyeti altına alarak iki yüzyıl boyunca Rusya'nın güneyine ve merkezine hükmetti.
Sonunda, Lehistan-Litvanya Birliği tarafından asimile edilen Galiçya-Volınya, Moğolların hakimiyetindeki Vladimir-Suzdal ve Novgorod Cumhuriyeti, Kiev çevre üzerinde iki bölge, modern Rus ulusu için temel oluşturmuştur.Pskov ile birlikte Novgorod 'nda bir süre boyunca özerk bir dereceye kadar korunur ve büyük ölçüde ülkenin geri kalanını etkileyen zulümleri bağışlanmış oldu. Prens Aleksandr Nevski'nin önderliğinde, Novgorodlular 1240 yılında Neva Muharebesi'nde işgalci İsveçlileri püskürttü ve bunun yanı sıra 1242 yılında Peipus Gölü Savaşı'nda da Töton Şövalyeleri'nin Kuzey Rusya'yı kolonize etme girişimini de engelledi.
Moskova Knezliği
Kiev Knezliği'nin en güçlü halefi olan Moskova Knezliği, başlangıçta Vladimir-Suzdal'ın bir parçası iken hala Moğol-Tatar etkisi altında ve onların göz yummasıyla 14. yüzyılın başında Orta Rusya'da nüfuz elde etmeye etmeye ve yavaş yavaş ve Rusya'nın genişleme sürecinde ana öncü güç hâline geldi.
Bu zor günlerdi çünkü sık sık Moğol-Tatar baskınları yaşanıyordu ve Küçük Buz Çağı'nın başında tarım mahvolmuştu. Ayrıca Avrupa'nın geri kalanında olduğu gibi 1350 ve 1490 yılları arasında her beş ya da altı yılda bir veba salgını yaşanıyordu. Bununla birlikte, daha düşük nüfus yoğunluğu ve ıslak buhar banyosu olan Rus banyosu'nın yaygın kullanımı gibi daha iyi hijyen koşullarından, dolayı nüfus kaybı Batı Avrupa'daki kadar şiddetli değildi.
Moskova Prensi Dmitri Donskoy'un önderliğinde ve Rus Ortodoks Kilisesi'nin yardımıyla, Rus prensliklerinin birleşik ordusu 1380 yılında 'nde Moğol ve Tatar ordularını yenilgiye uğrattı. Moskova Knezliği giderek yavaş yavaş ve Novgorod gibi eski güçlü rakipler dahil olmak üzere çevredeki prenslikleri kendi hakimiyeti altına aldı.
III. İvan (Büyük İvan) sonunda Altın Orda'yı kontrolü altına aldı, Orta ve Kuzey Rusya'yı Moskova'nın hakimiyetinde birleştirmiş ve "Tüm Rusya'nın Hükümdarı" unvanını aldı. 1453 yılında İstanbul'un Fethi'nden sonra, Moskova kendini Doğu Roma İmparatorluğu'nun halefi ilan etti. III. İvan, son Bizans imparatoru XI. Konstantinos'un yeğeni olan ile evlendi ve Bizans çift başlı kartalını Rusya'nın arması yapmıştır.
Rusya Çarlığı
III. Roma fikirlerinin gelişmesiyle, Büyük Dük IV. İvan ("Korkunç") resmen 1547 yılında Rusya'nın ilk Çarı olarak taç giydi. Çar, yeni bir yasal kanun çıkardı ve ilk Rus feodal temsil organını 'u ve kırsal bölgelere yerel öz-yönetimler kurdu.
Korkunç İvan'ın uzun saltanatı sırasında, parçalanan eski Altın Orda Devleti'nin yerine kurulan üç Tatar hanlığı olan Kazan, İdil Nehri boyunca uzanan Astrahan ve Güney Batı Sibirya'daki Sibirya Hanlıklarını ilhak ederek zaten büyük olan ülke topraklarını iki katına çıkardı. Böylece 16. yüzyılın sonunda Rusya çokuluslu, çok dinli ve bir devlet hâline geldi.
Ancak Çarlık, Baltık kıyıları ve deniz ticareti için erişimi sağlamak amacıyla Polonya, Litvanya ve İsveç koalisyonuna karşı yapılan uzun ve başarısız Livonya Savaşı'yla zayıfladı. Aynı zamanda Altın Orda Devleti'nin kalan tek varisi olan Kırım Hanlığı, Güney Rusya'ya baskınlar düzenledi. 1571 yılında 'nı geri alma çabaları içinde olan Kırım ve Osmanlı müttefikleri, Moskova'yı ve Moskova'yı yağmalayıp çevresindeki kasabaları ateşe verdiler. Ancak sonraki yılda Osmanlı ve Kırım Orduları Molodi Muharebesi'nde Ruslar tarafından yenilgiye uğratıldı ve Rusya içine Osmanlı-Kırım genişletme tehdidi sonsuza kadar ortadan kaldırıldı. Ancak Kırım Hanlığı'nın 17. yüzyıla kadar süren baskınları nedeniyle Güney Rusya genelinde Zaseçnaya çerta gibi yeni savunma hatları inşa edilerek sürekli yapılan akınların erişilebilirlik alanı daraltıldı.
1598 yılında İvan'ın oğullarının ölümü antik Rurik Hanedanı'nın sonu, 'nın sonucunda çıkan iç savaş, 17. yüzyılın başında dış müdahaleler, köylü ayaklanmaları ve taht kavgalarıyla bilinen Karışıklık Dönemi'ne yol açtı.Lehistan-Litvanya Birliği Moskova dahil olmak üzere Rusya'nın bir bölümünü işgal etti. 1612 yılında Leh kuvvetleri iki ulusal kahraman olan tüccar ve Prens Dmitri Pojarski liderliğindeki Rus gönüllü kolordusu karşısında çekilmek zorunda kaldılar. Romanov Hanedanı, Zemski Sobor kararı ile 1613 yılında tahta geçmiş ve ülke krizden kademeli olarak toparlanmaya başlamıştır.
Rusya, 17. yüzyılda boyunca Kazaklar çağında sınırlarını genişletmeye devam etti. Kazaklar, korsanlar ve benzeyen askeri topluluklar hâlinde organize savaşçılardı. 1648 yılında, Leh egemenliğinin sosyal ve dini baskısı altında yaşayan Ukrayna köylüleri Hmelnitski Ayaklanması sırasında Lehistan-Litvanya Birliği'ne karşı isyan eden Zaporojya Kazakları'na katıldı. 1654 yılında Ukrayna lideri Bogdan Hmelnitski, Rus Çarı I. Aleksey'in himayesi altında Ukrayna'ya yerleşmek için teklifte bulundu. I. Aleksey'in bu teklifi kabul etmesi 'na neden oldu. Son olarak Ukrayna, Dinyeper Nehri boyunca batısında batı kıyısı Polonya egemenliği altında ve doğusunda doğu kıyısı ve Kiev Rus hakimiyeti altında olmak üzere ikiye bölündü. Daha sonra 1670-1671 yıllarında Don Kazakları, Stenka Razin'in liderliğinde Volga Bölgesi'nde büyük bir isyan çıkardıysa da Çarın askerleri isyancıları yenmiştir.
Doğuda ise çoğunlukla Kazaklar'ın önderliğinde kıymetli kürkler ve fildişi avcılığı için Sibirya'nın büyük topraklarını hızla keşif ve fethine başlandı. Rus kaşifler doğuyu öncelikle boyunca keşfettiler ve 17. yüzyılın ortalarına gelindiğinde Doğu Sibirya'da, Çukçi Yarımadası'nda, Amur Nehri boyunca ve Pasifik kıyılarında Rus yerleşimleri bulunmaktaydı. 1648 yılında Asya ve Kuzey Amerika arasındaki Bering Boğazı ilk kez ve Semyon Dejnyov tarafından geçildi.
Rusya İmparatorluğu
I. Petro döneminde Rusya, 1721 yılında bir imparatorluk ve bir dünya gücü hâline geldi. 1682'den 1725'e kadar olan hükümdarlığı süresince, Petro Büyük Kuzey Savaşı'nda İsveç'i yenerek, daha önce Karışıklık Dönemi'nde kaybedilen Batı Karelya ve İngriya'nın, yanı sıra Estonya ve Livonya'yı da alarak, deniz ve deniz ticaretinde Rusya'nın batı kıyılarına erişimini sağladı. I. Petro, Baltık Denizi kıyısında daha sonra Rusya'nın batıya açılan penceresi olarak adlandırılacak olan yeni başkent Sankt-Peterburg'u kurdu. , Rusya'ya Batı Avrupa'nın önemli kültürel etkilerini getirdi.
I. Petro'nun kızı olan Elizaveta'nın 1741-62 yılları arasındaki hükümdarlığı döneminde Rusya 1756-63 Yedi Yıl Savaşı'na katılmıştır. Bu savaş sırasında Rusya bir süreliğine Doğu Prusya'yı ve hatta Berlin'i de ilhak etti. Ancak, Elizaveta'nın ölümünden sonra bütün bu fetihler Prusya yanlısı III. Petro tarafından Prusya Krallığı'na geri iade edildi.
1762-1796 yıllarında hüküm süren II. Katerina, 'nın önderliğini yaptı. II. Katerina, Lehistan-Litvanya Birliği üzerinde Rus siyasi kontrolünü genişletmiş ve esnasında topraklarının büyük bir kısmını ilhak etmiş, böylece Rusya'nın sınırları Orta Avrupa'ya kadar uzanmıştı. Güneyde ise Osmanlı İmparatorluğu'na karşı başarılı bir savaş sonrasında, Kırım Hanlığı'nı da yenerek sınırlarını Karadeniz'e kadar uzatmıştır. Osmanlılara karşı aldığı zaferlerin bir sonucu olarak 19. yüzyılın başlarında Transkafkasya'da önemli topraklar kazandı. Bu durum I. Aleksandr'ın 1809 yılında zayıflamış İsveç Krallığı'ndan Finlandiya'yı ve 1812'de Osmanlılardan Besarabya'yı da alarak devam etti. Aynı zamanda Ruslar Alaska'yı da fethetmiş ve Kaliforniya'da gibi yerleşim yerleri kurmuşlardır.
1803-1806 yıllarında gerçekleştirilmiş olup, daha sonra bunu diğer önemli Rus deniz keşif seferleri izledi. 1820 yılında Antarktika kıtasının keşfetti.
Rusya, çeşitli Avrupa ülkeleri ile ittifak kurarak Napolyon Fransası'na karşı savaştı. 1812 yılında Napolyon, Rusya Seferi sırasında gücünün doruğunda iken soğuk birlikte inatçı bir direniş sonucu ağır bir hezimete uğradı ve pan-Avrupa Grande Armée'nin %95'ten fazlası öldü.Mihail Kutuzov ile Barclay de Tolly liderliğindeki Rus ordusu Napolyon'u ülkeden çıkarıp Altıncı Koalisyon Savaşı'yla Avrupa'ya sürdü ve sonunda Paris'e girdi. I. Aleksandr, Napolyon sonrası Avrupa haritasının tanımlandığı Viyana Kongresi'nde Rus heyetine başkanlık etti.
Napolyon Savaşı subayları Rusya'ya liberalizm fikrini getirdi ve 1825 Aralıkçılar İsyanı sırasında Çarın yetkilerini azaltılması için çalıştı. I. Nikolay'ın (1825-55) muhafazakâr saltanatı sonunda Rusya zirve döneminde Avrupa'daki gücü ve etkisi Kırım Savaşı yenilgisi ile kesintiye uğramıştır. 1847 ve 1851 yılları arasında Rusya'yı kasıp kavuran Asya kolera dalgası yaklaşık bir milyon kişinin ölümüne neden oldu.
Nikolay'ın halefi olan II. Aleksandr (1855-81) döneminde da dahil olmak üzere ülkede önemli değişiklikler yaşandı. Bu Büyük Reformlar ülke sanayisini geliştirdi ve Rus ordusunu modernize ederek 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'yla Bulgaristan'ı Osmanlı egemenliğinden çıkardı.
19. yüzyılın sonlarında Rusya'da çeşitli sosyalist hareketlerin yükselişi görüldü. II. Aleksandr, 1881 yılında devrimciler tarafından öldürüldü ve oğlu III. Aleksandr'ın (1881-94) saltanatı daha az liberal ancak daha barışçıl geçmiştir. Son Rus İmparatoru II. Nikolay (1894-1917) döneminde Japonya yenilgisi ve Kanlı Pazar olayları sonucu çıkan 1905 Devrimi önlenemedi. Ayaklanma bastırıldı ancak hükûmet ifade ve toplanma özgürlükleri verilmesi, siyasi partilerin yasallaştırılması ve seçilmiş bir yasama organı olan Devlet Duması'nın oluşturulması dahil olmak üzere önemli reformları kabul etmek zorunda kaldı. Sibirya'ya göç 20. yüzyılın başlarında özellikle Stolipin'in sırasında hızla artmıştır. 1906 ve 1914 yılları arasında dört milyondan fazla yerleşimci bu bölgeye geldi.
1914 yılında Rusya, Avusturya-Macaristan'ın kendi müttefiki olan Sırbistan'a savaş ilanına tepki olarak I. Dünya Savaşı'na girdi ve birden fazla cephede Üçlü İtilaf müttefiklerinden izole olarak savaştı. 1916 yılında Rus Ordusu ile Avusturya-Macaristan İmparatorluğu ordusunu neredeyse tamamen imha etti. Ancak, yüksek kayıplar, yolsuzluk ve ihanet söylentileri, rejimin zaten mevcut kamu güvensizliği savaşın yükselen maliyetleri ile derinleşti. Bütün bunlar 1917 Rus Devrimi için zemin oluşturmuştur.
Şubat Devrimi ile II. Nikolay tahttan indirildi ve ailesi ile birlikte daha sonra Rus İç Savaşı'nda infaz edildi. Monarşinin yerini kendisini Geçici Hükûmet ilan eden siyasi partilerden oluşan titrek bir koalisyon aldı. Bununla birlikte işçi ve köylülerin sovyet olarak adlandırılan demokratik olarak seçilmiş konseyler aracılığıyla olarak adlandırılan alternatif bir sosyalist temsil organı kuruldu. Yeni yönetim ülkedeki sorunları çözmek yerine ülkedeki krizi ağırlaştırmıştır. Sonunda Bolşevik lider Vladimir Lenin'in önderliğinde Ekim Devrimi'nde, Geçici Hükûmet devrildi ve dünyanın ilk sosyalist devleti kuruldu.
Sovyetler Birliği
1917 Ekim Devrimi ile iktidara gelen Bolşevikler Rusya Federatif Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ni kurdu. Bolşevikler iktidara geldikleri gibi ilk iş olarak Rusya'nın I. Dünya Savaşı'ndan çekildiğini ilan ettiler. Ardından ülkede bir dizi reform hareketlerine başladılar.
1918 yılında ülkede anti komünist Beyaz Ordu'nun saldırılarıyla iç savaş başladı. Sovyet rejimine bağlı Kızıl Ordu ile Çar destekçisi Beyaz Ordu arasında yaşanan iç savaş ülkede büyük bir yıkıma yol açtı. Bolşevikler I. Dünya Savaşı sırasında İttifak Devletleri ile olan düşmanlıklarını sona erdiren Brest-Litovsk Antlaşması'nı imzalayarak Ukrayna, Polonya, Baltık devletleri ve Finlandiya'nın bağımsızlığını kabul ettiler.
Rusya'nın Brest-Litovsk Antlaşması'nı imzalamasının hemen ardından İtilaf Devletleri, anti komünist güçlere destek amacıyla başarısız bir bulundular. Birleşik Krallık, Fransa ve ABD Beyaz Ordu'ya maddi yardımda bulunurken asker sevkiyatı da yapmış ve Beyaz Terör'ün katliamlarında işbirlikçi olmuşlardır. Bolşevikler ve Beyaz hareket, birbirlerine karşı Kızıl Terör ve Beyaz Terör olarak bilinen sürgün ve infaz kampanyalarını yürütmüşlerdir. İç savaşın sonucunda Rus ekonomisi ve altyapısı ağır hasar görmüş ve milyonlarca Beyaz göçmen ülkeden kaçmıştır.
Rusya Federatif Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin 30 Aralık 1922'de Transkafkasya SSC., Ukrayna SSC., Belarus Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ve Orta Asya cumhuriyetleri ile birlikte imzaladığı Sovyetler Birliği Kuruluş Antlaşması'yla Sovyetler Birliği (kısaca Sovyetler Birliği veya SSCB) resmen kuruldu.
1924'te Lenin'in ölümünden sonra, Sovyetler Birliği'ni (troyka) yönetmeye başladı. Ancak 1922'de Komünist Parti Genel Sekreterliği'ne seçilen Yosif Stalin, Merkez Komite'de önemli bazı kişilerin desteğini alarak muhaliflerini bertaraf etti. Dünya devriminin ana savunucusu olan Lev Troçki, 1929'da Sovyetler Birliği'nden sürgün edildi ve Stalin'in fikri olan Tek ülkede sosyalizm devlet politikası olarak benimsendi. Bolşevik parti içinde sürekli iç mücadele Büyük Temizlik adı verilen 1937-38 yıllarında aralarında kurucu parti üyeleri ve darbe ile suçlanan askeri liderler de dahil olmak üzere binlerce kişinin idam edildiği kitlesel baskılar ile sonuçlandı.
Stalin liderliğindeki hükûmet, planlı ekonomiyi başlatarak ülkenin kırsal kesimini önemli ölçüde sanayileştirdi ve tarımı kolektifleştirdi. Bu dönemde yaşanan hızlı ekonomik ve sosyal değişimler sırasında Çarlık döneminde geniş topraklara hakim olan toprak aristokratları kolektifleştirmeye karşı gelmelerinden dolayı çalışma kamplarına gönderildi.
Ülkede özellikle Ukrayna'da toprakların kolektifleştirilmesine karşı çıkan toprak aristokratlarının sabotaj ve isyan faaliyetleri tarımsal üretimin düşmesine sebep oldu. Ancak ağır bir bedel ödendiyse de, Sovyetler Birliği kısa bir sürede büyük ölçüde tarımsal ekonomiden önemli bir sanayi gücüne dönüştü.
Adolf Hitler'in Avusturya ve son olarak Çekoslovakya'nın ilhakına karşı Birleşik Krallık ve Fransa'nın yatıştırma politikası Nazi Almanyası'nı cesaretlendirdi ve Sovyetler Birliği'ne tehdit hâline geldi. Aynı zaman zarfında Nazi Almanyası, Uzak Doğu'da SSCB ile rakip olan ve 1938-1939 yılındaki ile açık bir düşmanı hâline gelen olan Japon İmparatorluğu ile ittifak kurdu.
Ağustos 1939'da, Birleşik Krallık ve Fransa ile Nazi karşıtı bir ittifak kurma girişimlerinin başarısızlıkla sonuçlanmasının ardından Sovyet hükûmeti, iki ülke arasındaki saldırmazlık vaadi ve Doğu Avrupa'da kendi nüfuz alanlarının bölüştürülmesi için Molotov-Ribbentrop Paktı ile Almanya ile ilişkileri geliştirmeye karar verdi. Hitler Polonya, Fransa ve diğer ülkeleri işgal ederek II. Dünya Savaşı'nı başlatırken, SSCB'nin eski Rusya İmparatorluğu'nun bazı topraklarında hak iddia etmesi Polonya'nın işgali, Kış Savaşı ve ile sonuçlandı.
22 Haziran 1941'de Nazi Almanyası, insanlık tarihinin en büyük ve güçlü işgal kuvveti ile II. Dünya Savaşı'nın en büyük cephesini kurup Sovyetler Birliği'ne savaş açarak saldırmazlık paktını çiğnedi. Başta Alman ordusu her yerde başarılı olmasına rağmen, saldırıları Moskova Muharebesi'nde durduruldu. Daha sonra, Almanlar ilk olarak 1942-1943 kışında Stalingrad Muharebesi'nde ve daha sonra 1943 yazında Kursk Muharebesi'nde büyük yenilgiler aldı. Almanlar diğer bir yenilgiyi şehrin tamamen Alman ve Fin kuvvetleri tarafından 1941-1944 yılları arasında ablukası altında açlık ve bir milyondan fazla kişinin ölmesine rağmen teslim olmaması sonucunda Leningrad Kuşatması'nda aldı. Stalin'in yönetimi ve Georgi Jukov ve Konstantin Rokossovski gibi komutanların önderliğinde Sovyet güçleri Doğu Avrupa'yı 1944-45'te geri aldı ve Mayıs 1945'te Berlin'i ele geçirdi. Ağustos 1945'te Kızıl ordu, Çin'e bağlı Mançukuo ve Kuzey Kore'den atarak, Japonya'daki müttefik zaferine katkıda bulunmuştur.
II. Dünya Savaşı'nın 1941-1945 dönemi Rusya'da Büyük Vatanseverlik Savaşı olarak bilinmektedir ve bu savaş sırasında Sovyet askeri ve sivil ölümleri sırasıyla 10.6 milyon ve 15.9 milyon olup, bu rakamlar tüm II. Dünya Savaşı kayıplarının yaklaşık üçte biriydi. Sovyet ekonomisi ve altyapısı büyük bir yıkıma uğrasa da, Sovyetler Birliği kıtada önemli bir askeri süper güç hâline geldi.
Kızıl ordu, savaş sonrasında Doğu Almanya dahil olmak üzere Doğu Avrupa'yı işgal etti. Daha sonra bu devletlerde sosyalist hükûmetler kuruldu ve Doğu Bloku'nun uydu devletleri hâline geldi. Sovyetler Birliği dünyanın ikinci nükleer silahlı güç hâline gelerek ve Doğu Bloku ülkeleri ile Varşova Paktı'nı kurarak ABD ve NATO'ya karşı Soğuk Savaş olarak da bilinen küresel hakimiyet mücadelesi içine girdi. Sovyetler Birliği yeni kurulan Çin ve Kuzey Kore ve daha sonra Küba dahil olmak üzere dünya çapındaki devrimci hareketleri desteklemiştir. Ayrıca Sovyet kaynakları önemli miktarlarda diğer sosyalist devletlere yardım olarak tahsis edilmiştir.
Stalin'in ölümü ve kolektif liderlikten kısa bir süre sonra, yeni lider Nikita Kruşçev Stalin'in kınadı ve destalinizasyon politikasını başlattı. Cezai çalışma sisteminde değişikliğe gidildi ve birçok siyasi mahkûm serbest bırakıldı ve itibarı iade edildi. Bu baskıcı politikaların azaltılması daha sonradan olarak tanındı. Aynı zamanda Küba'ya Sovyet füzeleri ve Türkiye'ye Amerikan Jupiter füzeleri konuşlandırılması ABD ile gerginlikleri artırmıştır.
1957'de Sovyetler Birliği dünyanın ilk yapay uydusu olan Sputnik 1'i fırlatarak Uzay Çağı'nı başlattı. Rus kozmonot Yuri Gagarin, Vostok 1 ile 12 Nisan 1961 tarihinde uzaya çıkan ilk insan oldu.
Kruşçev döneminde dünya genelinde sosyalizmin yayılması ile Sovyetler Birliği'nin müttefik sayısı arttı. 1959'da Küba, 1960'larda Vietnam sosyalist devletleri kuruldu. Ancak bu durum batılı devletler ile Sovyetler Birliği arasında çatışma riskinin yaşanmasına sebep oldu.
1964 yılında Hruşçov'un istifa etmesini takiben, Leonid Brejnev'in Komünist Parti Genel Sekreteri, Kosigin'in hükûmet başkanı olduğu yeni bir kolektif liderlik dönemi başladı. 1965 Kosigin reformu ile Sovyet ekonomisinin kısmen yerelleştirilmesi ve ağır sanayi ve silahtan hafif sanayi ve tüketim mallarına kaydırılması hedeflendi. Ancak reformlar kısmen ve bazı maddeleri reddedilerek uygulandı.
1979 yılında Afganistan'da gerçekleşen komünist devrim sonrasında ABD destekli Taliban askerlerinin hükûmeti devirme çabası üzerine Sovyet kuvvetleri yeni rejimin isteği ile bu ülkeye girdi. Bu askerî müdahale ekonomik kaynakların israfına ve anlamlı olmayan politik sonuçlara neden oldu. Uluslararası muhalefet, ABD tarafından desteklenen dirençli Sovyet karşıtı gerilla savaşı ve Sovyet vatandaşlarının destek eksikliği sonucunda Sovyetler Birliği 1989 yılında Afganistan'dan çekildi.
1985 yılından itibaren ekonomik sistemde liberal reformları hayata geçirmek isteyen Komünist Parti Genel Sekreteri Mihail Gorbaçov, iktisadi alanda serbestlik getirmek ve hükûmeti demokratikleştirmek için glasnost (açıklık) ve perestroyka (yeniden yapılanma) politikalarını başlattı. Ancak bu politikalar ekonominin iflasına sebep oldu. Bu durum ülkede protestoların ve milliyetçi, ayrılıkçı hareketlerin yükselişine yol açtı. 1991 yılına kadar dünyanın en büyük ikinci ekonomisi olan Sovyet ekonomisi, son yıllarında marketlerde mal sıkıntısı, büyük bütçe açıkları ve para arzının neden olduğu enflasyonun hızlı yükselmesi gibi sorunlarla karşı karşıya gelmiştir.
1991 itibarıyla, ekonomik ve siyasi çalkantılar sonucunda Baltık cumhuriyetleri birlikten ayrılmaya başladı. 17 Mart 1991'de düzenlenen yenilenmiş birlik referandumunda (Sovyetler Birliği Referandumu 1991) halkın % 77'si Sovyetler Birliği'nin korunması lehine oy verdi. Bu referandum sonuçlarına göre 20 Ağustos'ta Rusya Federatif Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ile diğer Sovyet cumhuriyetleri arasında yenilenmiş birlik antlaşması yapılacaktı. Ancak 19 Ağustos 1991'de KGB başkanı, bazı hükûmet üyeleri ve generaller tarafından Devlet Başkanı Mihail Gorbaçov'u devirme amaçlı başarısız darbe girişimi antlaşmanın iptal edilmesine sebep oldu. Darbe antlaşmaya imza atmayı kabul eden 11 cumhuriyette tedirginlik yarattı ve ayrılığa gitmelerine sebep oldu.
8 Aralık 1991'de Rusya Devlet Başkanı Boris Yeltsin ile Ukrayna ve Belarus Devlet Başkanları Minsk'te bir araya gelerek Sovyetler Birliği'ni dağıttıklarını bildirdiler. 25 Aralık 1991'de Mihail Gorbaçov istifa ettiğini açıkladı ve Kremlin'de dalgalanan Kızıl Bayrak indirilerek yerine Rus bayrağı çekildi. Böylece Sovyetler Birliği 25 Aralık 1991'de resmen dağıldı.
Rusya Federasyonu
Haziran 1991 yılında, Boris Yeltsin aynı yılın Aralık ayında bağımsız Rusya Federasyonu hâline gelecek olan Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti Devlet Başkanlığına seçilerek Rus tarihinde doğrudan seçilen ilk lider oldu. Sovyetler Birliği sırasında ve dağıldıktan sonra ABD ve IMF tarafından tavsiye edilen özelleştirme ve piyasa ve ticaretin serbestleştirilmesi de dahil olmak üzere "" çizgisinde radikal değişiklikler içeren geniş kapsamlı reformlar yapılmıştır. Ancak tüm bunlar büyük bir ekonomik kriz ile sonuçlanmış olup 1990-1995 arasında GSYİH ve sanayi üretiminde %50 düşüş meydana geldi.
Özelleştirmeler ile birlikte işletmelerin kontrolü büyük ölçüde devlet kurumlarından hükûmet ile bağlantıları olan bireylere kaymıştır. Çoğu yeni zengin milyarlarca nakit parayı taşıdı ve ülke dışına büyük bir sermaye kaçışı gerçekleştirdi. Ekonomik sorunlar sosyal hizmetlerin çöküşüne neden oldu ve ülkede doğum oranı aniden düşerken ölüm oranı ise hızla yükselmiştir. Sovyetlerin son yıllarında %1.5 olan yoksulluk seviyesi 1993 ortalarında %39-49'a çıkmıştır. 1990'lı yıllar, yaygın yolsuzluklar, kanunsuzluklar ve suç çeteleri ile şiddet suçunun yükselişi olarak görülmüştür.
1990'larda Kuzey Kafkasya'da yerel etnik anlaşmazlıklar ve ayrılıkçı İslamcı ayaklanmalar şeklinde birçok silahlı çatışma yaşanmıştır. 1990'ların başında Çeçen ayrılıkçılar bağımsızlık ilan etmesi sonucunda isyancı gruplar ile Rus ordusu arasında çatışmaların olduğu kesintili gerilla savaşı yaşanmıştır. Özellikle Moskova tiyatro rehine krizi ve Beslan rehine krizi gibi sivillere yönelik terör saldırıları yüzlerce kişinin ölümüne neden oldu ve dünya çapında dikkat çekmiştir.
Rusya, Sovyetler Birliği'nin dağılışı sırasında nüfusunun yarısı kadar olmasına rağmen Sovyetler Birliği'nin dış borçlarını üstlenmiştir. Yüksek bütçe açıkları ve GSYİH'in düşüşüne neden oldu.
31 Aralık 1999 tarihinde Devlet Başkanı Yeltsin beklenmedik bir şekilde istifa etti ve yerine daha sonra kazanan Başbakan Vladimir Putin'i atadı. Putin göreve gelmesinden sonra hâlen devam eden Çeçen ayrılıkçılarının isyanını bastıracağına yemin etmiş ve bunu büyük ölçüde başarmıştır. Yüksek petrol fiyatları ve başlangıçta zayıf olan para birimi iç talebin yükselmesini, tüketim ve yatırımlar ile ekonominin dokuz yıl büyümesini, yaşam standartlarının ve Rusya'nın dünya sahnesindeki etkisini artırmasını sağladı. Putin başkanlığı sırasında yapılan birçok reformlar genellikle Batı ülkeleri tarafından anti-demokratik oldukları gerekçesiyle eleştirilse de, Putin'in liderliğinde düzen, istikrar ve ilerlemeye dönüş Rusya'da kendisine yaygın hayranlık kazandırdı.
2 Mart 2008 tarihinde, Dimitri Medvedev Rusya Devlet Başkanı seçilirken, Putin Başbakan olmuştur. Putin, 2012 başkanlık seçimlerinin ardından başkanlığa geri döndü ve Medvedev de Başbakan olarak atandı. Başkan Putin üst üste üçüncü toplamda ise beşinci kere başkan olabilmek için ülkesini 1 Temmuz 2020'de anayasal referanduma götürmektedir.
Merkezileşme ve demokratik gerileme
31 Aralık 1999 tarihinde, Başkan Yeltsin beklenmedik bir şekilde istifa etti ve görevi, yeni atanan başbakan ve halefi Vladimir Putin'e görevini devretti. Putin 2000 yılında başkanlık seçimini kazandı ve İkinci Çeçen Savaşı'nda Çeçenistan'ı yeniden Rusya adına ilhak etti.
Putin, 2004 yılında ikinci dönemini kazandı. Yüksek petrol fiyatları ve yabancı yatırımda artış, Rus ekonomisinin ve yaşam standartlarının önemli ölçüde iyileşmesine neden oldu. Putin'un yönetimi, Rusya'yı otoriter bir devlete dönüştürerek istikrarı artırdı. 2008'de Putin, başkanlık görevini devrederken, Dmitry Medvedev bir dönem için seçilerek yasal sınırlamalara rağmen iktidarda kalmaya devam etti; bu dönem "tandemokrasi" olarak tanımlanmıştır.
Gürcistan ile diplomatik bir krizin ardından, 1-12 Ağustos 2008 tarihleri arasında Rusya'nın Gürcistan'ı işgali gerçekleşti. Rusya Gürcistan'ı işgal ettiği bölgelerde bulunan iki ayrılıkçı devleti tanıdı. Avrupa'da 21. yüzyılın ilk savaşıydı.
Ukrayna işgali
2014 Ukrayna Devrimi'nin ardından Rusya, Kırım'ı ilhak etti ve Rus destekli paramiliterler, Luhansk ve Donetsk oblastlarından oluşan Güneydoğu Ukrayna'nın Donbas bölgesinin bir bölümünü ele geçirerek bölgesel bir savaşa yol açtılar. Mart 2021'de Rusya, Ukrayna sınırı boyunca sayıları 190.000'e kadar varan asker ve teçhizat ile büyük bir askerî yığınak yapmaya başladı. Yapılan askerî yığınaklara rağmen Ukrayna'yı işgal etme veya saldırma planları işgalden bir gün öncesine kadar çeşitli Rus hükûmet yetkilileri tarafından inkâr edildi. 21 Şubat 2022'de Rusya, Donbas'ta tek taraflı olarak bağımsızlıklarını ilan eden Donetsk Halk Cumhuriyeti ve Luhansk Halk Cumhuriyeti'ni tanıma kararı aldı. Ertesi gün Rusya Federasyon Konseyi, oybirliğiyle askerî güç kullanımına onay verdi ve Rus birlikleri her iki bölgeye de girdi.
İşgal, 24 Şubat 2022 Moskova saatiyle 06.00 civarında Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in "Ukrayna'nın askerden ve Nazizm'den arındırılması" amacıyla "özel bir askerî operasyon" ilan etmesiyle başladı. Putin konuşmasında irredantizmi destekledi, Ukrayna'nın karşı çıktı ve yanlış bir şekildeUkrayna'nın etnik Rus azınlığa zulmeden neo-Naziler tarafından yönetildiğini iddia etti. Konuşmadan dakikalar sonra füzeler ve roketler başkent Kiev de dahil olmak üzere birçok Ukrayna şehrini hedef aldı ve bu hava saldırılarını karada farklı cephelerden işgaller takip etti. Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski sıkıyönetim ve seferberlik ilan etti. Rus saldırıları başlangıçta Belarus'tan Kiev'e doğru kuzey cephesinden, Harkiv'e doğru kuzeydoğu cephesinden, Kırım'dan kuzeye doğru güney cephesinden ve Luhansk ve Donetsk'ten de güneydoğu cephesinden başlatıldı. Rusya'nın Kiev'e doğru ilerleyişi Mart ayında durdu ve Rus birlikleri Nisan ayına kadar kuzey cephesinden geri çekildi. Güney ve güneydoğu cephelerinde Rusya, Mart ayında Herson'u, ardından Mayıs ayında kuşatma sonrasında da Mariupol'u ele geçirdi. 19 Nisan'da Rusya, Donbas bölgesinde yeni bir saldırı başlattı ve Luhansk Oblastı Rus kuvvetleri tarafından 3 Temmuz'a kadar tamamen ele geçirildi. Rus kuvvetleri, cephe hattından uzaktaki hem askerî hem de sivil hedefleri bombalamaya devam etti. Ukrayna kuvvetleri Ağustos ayında ve Eylül ayında karşı taarruzlar başlattı. Kısa süre sonra Rusya, kısmen işgal altındaki güneydoğu Ukrayna'nın ilhakını duyurdu.
İşgal geniş çapta uluslararası kınama aldı. Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, işgali kınayan ve Rus güçlerinin tamamen geri çekilmesini talep eden bir (kararı) kabul etti. Uluslararası Adalet Divanı Rusya'ya askerî operasyonları askıya almasını emretti ve Avrupa Konseyi Rusya'yı üyelikten çıkardı. Birçok ülke Ukrayna'ya insani yardım sağladı ve Rusya ile Rusya'nın müttefiki Belarus'a uyguladı. Başta Rusya ekonomisi olmak üzere dünya ekonomisi . Dünyanın dört bir yanında işgale karşı . kitlesel tutuklamalarla ve "savaş" ve "işgal" kelimelerinin yasaklanması da dahil olmak üzere arttırılan bastırılmaya çalışıldı. İşgale yanıt olarak 1000'den fazla şirket Rusya ve Belarus'tan çekildi.Uluslararası Ceza Mahkemesi, 2022 işgalindeki savaş suçları da dahil olmak üzere 2013'ten bu yana Ukrayna'da insanlığa karşı işlenen suçların araştırılması için soruşturma başlattı.
Siyaset
Yönetim
Rusya Anayasası’na göre, ülke federal yarı başkanlık sistemli cumhuriyet olup Başkan, devletin başı iken;Başbakan, hükûmetin başıdır. Rusya Federasyonu çok partili temsili demokrasi ile yönetilmekte olup, federal hükûmet 3 temel erkten oluşur;
- Yasama: Çift meclisli olan , 450 üyeden oluşan Devlet Duması ile 166 üyeli Federasyon Konseyi'nden oluşur. Ülke adına kararlar alma; , savaş ilan etme, antlaşmaları onaylama ve reddetme, Devlet Başkanını görevden alma yetkisi bulunmaktadır.
- Yürütme: Devlet Başkanı, yürütmenin başı ve silahlı kuvvetlerin başkomutanıdır. Meclisten çıkan kanunları veto etme hakkına ve bakanlar ve diğer memurları atama yetkisi vardır.
- : , , ve ilk derece federal mahkemelerden oluşur. Hakimler Federasyon Konseyi tarafından atanır ve yasaları yorumlama ve gördükleri yasaları lağvetme hakkına sahiptirler.
| Adaylar | Adayların Partileri | Oylar | % |
|---|---|---|---|
| Vladimir Putin | Birleşik Rusya | 52.530.712 | 71,25 |
| Gennadi Züganov | Rusya Komünist Partisi | 13.243.550 | 17,96 |
| Vladimir Jirinovski | Rus Liberal Demokrat Partisi | 6.988.510 | 9,48 |
| Rusya Demokratik Partisi | 968.344 | 1,31 | |
| Geçersiz Oylar | 1.015.533 | -- | |
| Toplam | 73.731.116 | 100,0 | |
Devlet Başkanı, 6 yıllığına seçilir. En yüksek oyu alan ve en fazla iki turlu olarak seçimler yapılır. Devlet Başkanı 35 yaşından genç olamaz ve en az 10 yıl boyunca Rusya'da ikamet etmiş olmalıdır. Bütün bakanları atama yetkisi Başkan'dadır, fakat Başbakan'dan bakanlar hususunda tavsiye alır. Bakanlar en son Duma'da oylanarak görevlerine başlarlar. 2 Mart 2008'de, Dmitry Medvedev yapılan Başkanlık seçimini kazanarak Devlet Başkanı seçildi. 2000 yılından 2008 yılına kadar başkan olan Vladimir Putin ise, devlet başkanının belli bir süre sınırlandırılması sebebiyle tekrar aday olamamıştır. Putin, Birleşik Rusya lideri olarak Hükûmetin başına geçerek Başbakan olmuştur. 2012 yılında ise yeniden başkan seçilmiştir. Rusya'da en etkin siyasi partiler Birleşik Rusya, Komünist Parti, Liberal Demokratik Parti ve Adil Rusya'dır.
Seçimler
Rusya'da 4 Aralık 2011'de yapılan Federal Meclis Duma'daki 450 sandalyenin üyelerinin belirlendiği parlamento seçimlerinde Birleşik Rusya Partisi % 49.32 oy oranıyla birinci, Komünist Parti ise % 20.46 oy oranı ile ikinci olmuştur. % 7 seçim barajının uygulandığı ülkede 4 parti meclise girmeyi başarabilmiştir.
Seçim sonuçları
| Parti | |||
|---|---|---|---|
| Oy | % | Sandalye | |
| Birleşik Rusya | 32,379,135 | 49.32 | 238 |
| Komünist Parti | 12,599,507 | 20.46 | 92 |
| Adil Rusya | 8,695,522 | 13.24 | 64 |
| Liberal Demokrat Parti | 7,664,570 | 11.67 | 56 |
| Yabloko | 2,252,403 | 3.43 | 0 |
| Rusya Yurtseverleri | 639,119 | 0.97 | 0 |
| Sağcı Güçler | 392,806 | 0.60 | 0 |
| Geçersiz/boş oy | 1,033,464 | 1.57 | – |
| Toplam | 64,623,062 | 100 | 450 |
| Kayıtlı Seçmen | 109,237,780 | 60.10 | – |
- FOM16 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Dış ilişkiler
Rusya Federasyonu, uluslararası hukukta eski Sovyetler Birliği'nin ardılı olarak kabul edilmektedir. Rusya, SSCB'nin uluslararası taahhütleri uygulamaya devam etmektedir ve BM Güvenlik Konseyi, diğer uluslararası örgütlere üyelik, uluslararası anlaşmalar kapsamındaki hak ve yükümlülükler ve mülkiyet ve borçlarda SSCB'nin daimi üyeliğini üstlenmiştir. Rusya'nın çok yönlü bir dış politikası bulunmaktadır. 2009 itibarıyla 191 ülke ile diplomatik ilişkisi ve bulunmaktadır. Dış politika Devlet Başkanı tarafından tespit edilir ve Dışişleri Bakanlığı tarafından yürütülür.
Eski bir süper gücün halefi olarak, özellikle küresel siyasi sistemde tek kutuplu ve çok kutuplu görüşler ile ilgili olarak Rusya'nın jeopolitik statüsü genellikle tartışma konusu olmuştur. Rusya genellikle bir büyük güç olarak kabul edilirken son yıllarda bir dizi dünya liderleri, akademisyenler, yorumcular ve siyasetçiler tarafından olarak değerlendirilmektedir.
Rusya BM Güvenlik Konseyi'nin beş daimi üyesinden biridir. Rusya, Ortadoğu Dörtlüsü ve Kuzey Kore ile katılmaktadır. Rusya, G8 sanayileşmiş ülkeler, Avrupa Konseyi, AGİT ve APEC üyesidir. Rusya genellikle BDT, AEB, KGAÖ ve ŞİÖ gibi bölgesel örgütlere liderlik rolü oynamaktadır. 1996 yılında Rusya Avrupa Konseyi'nin 39. üyesi oldu. 1998 yılında, Rusya Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'ni onayladı. Rusya ile AB ilişkilerinin hukuki temeli 1997 yılında yürürlüğe giren Ortaklık ve İşbirliği Anlaşması'dır. Bu anlaşma, demokrasi ve insan hakları, siyasi ve ekonomik özgürlük ve uluslararası barış ve güvenliğe bağlılık için tarafların ortak saygısını hatırlatmaktadır. 2003 yılının Mayıs ayında, AB ve Rusya ortak değerler ve çıkarlar temelinde iş birliğini güçlendirmek için anlaştılar. Devlet Başkanı Vladimir Putin, AB-Rusya Ortak Alanı kurulması da dahil olmak üzere çeşitli boyutlarda yakın entegrasyonu ile stratejik ortaklığı savundu. Sovyetler Birliği'nin dağılmasından bu yana, Rusya ve NATO ile dostça ilişkiler geliştirmiştir. NATO-Rusya Konseyi, 2002 yılında eşit ortaklar olarak birlikte çalışmak ve ortak iş birliği için fırsatları takip etmek amacıyla ABD, Rusya ve 27 NATO müttefikinin onayı ile kuruldu. Ancak Rusya'nın ABD ve AB ile ilişkileri son zamanlarda Güney Osetya Savaşı ve 2014 Kırım krizi gibi nedenlerden dolayı gerginleşmiştir.
Rusya diğer BRICS ülkeleri ile güçlü ve olumlu ilişkiler sürdürmektedir. Hindistan, Rus askeri teçhizatlarının en büyük müşterisidir ve iki ülke arasında bulunmaktadır. Son yıllarda, özellikle Çin Halk Cumhuriyeti ile 'nın imzalanmasının yanı sıra ve inşası ile ülkenin ikili ilişkileri güçlendirdi.
Ordu
Ülkenin silahlı kuvvetleri, Kara Kuvvetleri, Deniz Kuvvetleri ve Hava Kuvvetleri olarak ayrılmıştır. Bununla birlikte Stratejik Füze Kuvvetleri, , Hava İndirme Birlikleri olmak üzere üç bağımsız kuvvet daha bulunmaktadır. 2006 itibarıyla orduda aktif personel sayısı 1.037 milyondur. 18-27 yaş arasındaki tüm erkek vatandaşların 12 aylık zorunlu askerlik hizmetini yerine getirmesi ile yükümlüdür.
2012 Küresel Barış Endeksi'ne göre, Rusya dünyanın altıncı en az huzurlu ülkesi olup bu konumu büyük ölçüde ülkenin savunma bütçesinin boyutuna ve Kuzey Kafkasya'da devam eden çatışmalara bağlanmıştır. Rusya tarihsel olarak endeksin kurulduğu 2007 yılından beri düşük sırada yer almıştır.
Rusya ordusu 2015 yılının Ağustos ayında ilk kez kutuplarda askeri tatbikat başlatmıştır.
İdari bölümler
Rusya Federasyonu 85 adet federal bölüme (Rusça: субъект, subyekt) ayrılmaktadır. Bu federal birimlerin hepsi eşit bir biçimde iki delege ile Federasyon Konseyinde temsil edilirler. Federal bölümler sahip oldukları özerklik bakımından farklılık gösterirler.
- 46 oblast (iller); seçilmiş bir yönetici ile yönetilir ve yerel yasama organları bulunmaktadır.
- 21 cumhuriyet: otonom bölge kabul edilirler, kendi anayasası, parlamentosu ve başkanı bulunmaktadır. Her cumhuriyet için Rusçanın yanı sıra bölgesel dil ya da diller de cumhuriyetin resmî dili/dilleri olarak tesis edilebilir. Örneğin Dağıstan'da Rusça dışında 13,Karaçay-Çerkesya'da 4,Kabardey-Balkarya'da 2 resmî dil vardır.
- 9 kray (bölgeler): esasında oblastlara benzemektedir. Bu bölgeler tarihsel olarak oluşmuşlardır, ilk olarak sınır bölgelerde oluşturulan kraylar, daha sonra otonom oblast ve otonom okrugların yönetim merkezi hâlinde de oluşturulmuştur..
- 4 özerk okrug (özerk bölgeler): ilk olarak etnik azınlıklar için kraylar ve oblastlar içerisinde kurulmuşlardır, fakat 1990'da statüleri yükseltilerek, idari bölge statülerine alınmışlardır.
- 1 özerk oblast (Yahudi Özerk Oblastı): esasen oblast kabul edilen bölge 1990 yılında şu anki bağımsız oblast statüsüne yükseltilmiştir. İlk olarak bir kray'a bağlı olarak kurulan oblast, şimdi bağımsız bir özerk oblast (bölge) olarak doğrudan Rusya Federasyonu devlet yapısı içinde yer almıştır.
- 3 federal şehir: (Moskova, Sankt-Peterburg ve Sivastopol), ayrı bir idari bölüm olan büyük kentlerdir.
Federal bölümler, her biri Devlet Başkanı'nın atadığı yöneticiler tarafından yönetilen dokuz federal bölge (Rusça: федеральный округ, federalnıy okrug) hâlinde gruplandırılmıştır. Federal bölümlerin aksine federal bölgeler devlet yönetiminin alt bölümü olmayıp doğrudan federal yönetime bağlıdır. Federal bölgelerin yöneticileri, federal bölümler ile federal hükûmet arasındaki irtibatı sağlamaktan ve federal bölümlerin federal yasalara uygun hareket etmesinden sorumludur.
Coğrafya
Rusya, 17,075,400 km²'lik yüzölçümü ile dünyanın en geniş ülkesidir. Rusya'da 23 UNESCO Dünya Mirası, 40 UNESCO (biyosfer rezervi), 41 ve 101 doğa rezervi bulunmaktadır. Rusya, ve enlemleri ile 19° D ve boylamları arasında yer almaktadır.
Rusya'da kereste, petrol, doğal gaz, kömür, cevher ve diğer mineral kaynakları dahil olmak üzere geniş doğal kaynak rezervi bulunmaktadır.
Topografya
Rusya'da jeodezik bir hat boyunca yaklaşık 8.000 km dışında iki geniş ayrı noktalar bulunmaktadır. Bu noktalar: Polonya sınırındaki Vistül Lagünü'nü Gdańsk Körfezi'nden ayıran 60 km uzunluğundaki ile ve en uzak güneydoğusunda ise Kuril Adaları'dır. Boylamdan ayrılmış uzak noktalar jeodezik bir hat boyunca 6.600 km dışında bulunmaktadır. Bu noktalar: batıda yine Vistül Burnu olup doğuda ise 'dır. Rusya Federasyonu 9 zaman dilimine ayrılmaktadır.
Rusya, ağırlıklı olarak güneyde bozkır ve kuzeyinde yoğun ormanlık ovalar ile kuzey kıyısı boyunca uzanan tundralardan oluşmaktadır. Rusya dünyadaki ekilebilir arazinin %10'una sahiptir. Dağ aralıkları güney sınırları boyunca bulunmakta olup, Kafkasya (5642 m ile Rusya ve Avrupa'nın yüksek noktası olan Elbruz Dağı'nıda içeren) ve Altay (4506 m ile Rus Uzak Doğusu dışında Sibirya'nın en yüksek noktası olan 'nıda içeren); ve doğu taraflarında ve Kamçatka Yarımadası'ndaki yanardağlar (4750 m ile Avrasya'nın en yüksek yanı sıra 'nın en yüksek noktası olan 'yıda içeren) bulunmaktadır. Ural Dağları, maden kaynakları açısından zengin olup, Avrupa ile Asya'nın kuzey-güney aralığını oluşturur.
Rusya, Arktik ve Pasifik Okyanusu, Baltık Denizi, Azak Denizi, Karadeniz ve Hazar Denizi boyunca 37.000 km'nin uzunluğunda bir sahil şeridine sahiptir.Barents Denizi, Beyazdeniz, Kara Denizi, Laptev Denizi, Doğu Sibirya Denizi, Çukçi Denizi, Bering Denizi, Ohotsk Denizi ve Japon Denizi Arktik ve Pasifik yoluyla Rusya'ya bağlıdır. Rusya'nın başlıca ada ve takımadaları Novaya Zemlya, Franz Josef Toprakları, Severnaya Zemlya, Yeni Sibirya Adaları, Vrangel Adası, Kuril Adaları ve Sahalin Adası'dır. (biri Rusya, diğeri ise ABD tarafından kontrol edilmektedir) arasındaki mesafe sadece 3 km olup Kunaşir Adası ise Japonya'nın Hokkaido Adası'ndan yaklaşık 20 km uzaklıktadır.
İklim
Ana maddeler: Rusya'nın iklimi
Ülkenin büyüklüğü ve denizden uzak birçok bölge sonucunda tundra ve uç güneydoğu bölgeleri dışında, nemli karasal iklim ülkenin her yerinde hakimdir. Güneydeki dağlar, Hint Okyanusu'ndan gelen sıcak hava kütlelerinin girişini engellemekte olup ülkenin batı ve kuzey bölgeleri Arktik ve Atlantik'in etkilerine açıktır.
Kuzey Avrupa Rusya'sı ve Sibirya'nın çoğunluğu sahiptir. Kuzeydoğu Sibirya'nın iç bölgelerde çok şiddetli kışlar olup (çoğunlukla Saha Cumhuriyeti'nde olup Kuzey arasında −71.2 °C gibi rekor düşük sıcaklıklar olmaktadır), diğer bölgelerde ise daha ılımandır. Arktik Okyanusu kıyılarında ve 'nda ise kutup iklimi hakimdir.
Karadeniz'in Krasnodar Krayı'nın sahil kesimi, özellikle Soçi, ılık ve yağışlı kışları ile ılıman dönencealtı iklimine sahiptir. Kış, Doğu Sibirya ve Uzak Doğu'nun birçok bölgelerinde yaz ile karşılaştırıldığında kuru olup ülkenin diğer bölgelerinde mevsim boyunca daha eşit yağışlıdır. Ülkenin çoğu yerinde kış mevsiminde yağışlar genellikle kar şeklinde olmaktadır. Aşağı Volga ve Hazar Denizi kıyısındaki bölge, Güney Sibirya'nın bazı bölgelerinde olduğu gibi yarı kurak iklime sahiptir.
Ülke toprakları boyunca neredeyse sadece iki ayrı mevsim olan kış ve yaz vardır. İlkbahar ve sonbahar ayları çok kısa sürmektedir ve yaz ve kış ayları arasındaki sıcaklık farkı oldukça yüksektir. En soğuk ay Ocak (sahil şeridinde ise Şubat) olup en sıcak ay ise genellikle Temmuz ayıdır. Sıcaklık ortalamalarındaki büyük farklar doğaldır. Kışın sıcaklıklar güneyden kuzeye ve batıdan doğuya gidildiğinde soğumaktadır. Yazlar ise Sibirya'da bile oldukça sıcak olabilmektedir. İç kesimler ise en kurak alanlardır.
Biyoçeşitlilik
Kuzeyden güneye Rusya Ovası olarak da bilinen Doğu Avrupa Ovası, Arktik tundralar, iğne yapraklı ormanlar (tayga), , otlaklar (step) ve yarı-çöller (Hazar Denizi saçakları) ile kaplanmış olup iklim değişiklikleri bitki örtüsününde değişiklikler yaşanabilmektedir. Sibirya'da da benzer bir durum söz konusudur, ancak daha çok tayga bulunmaktadır. Rusya dünyanın en büyük sahip olup, "Avrupa'nın akciğeri" olarak bilinir ve karbondioksit emme miktarı Amazon ormanları'ndan sonra ikincidir.
Rusya'da 266 memeli ve 780 kuş türü bulunmaktadır. 1997 itibarıyla 'na toplam 415 hayvan türü dahil edilmiştir ve şu anda korunmaktadırlar.
Ekonomi
Rusya özellikle petrol ve doğal gaz gibi muazzam doğal kaynaklara sahip bir piyasa ekonomisine sahiptir. Rusya GSYİH (nominal) bakımından dünyanın ve satınalma gücü paritesi bakımından ise dünyanın ekonomisidir. 21. yüzyılın başından bu yana, yüksek iç tüketim ve daha fazla siyasi istikrar Rusya'da ekonomik büyümeyi desteklemektedir. Reel kişi başına düşen GSYİH (SAGP) (mevcut uluslararası $), 2010'da 19,840 olmuştur. Büyüme öncelikle petrol veya mineral çıkarma ve ihracatı yerine iç piyasa için mal ve hizmet dışı ticareti ile sağlandı. Rusya'da ortalama aylık nominal maaş 2000 yılında 80$ kadar iken, 2013 başlarında 640$ olmuştur. 2010 yılı itibarıyla Rusya'da halkın yaklaşık %12.7'si yaşamakta olup ile 1998 yılında Sovyet sonrası çöküşün en kötü noktada olduğu %40'tan önemli ölçüde aşağı çekilmiştir. Rusya'da 1999 yılında %12.4 olan işsizlik 2007'de %6'ya düştü. 2000'de sadece 8 milyon olan orta sınıf 2013'te 108 milyona yükselmiştir.
Rusya'nın ihracatının %80'nden fazlasını petrol, doğal gaz, metaller ve keresteler oluşturmaktadır. 2003 yılından bu yana, iç pazarın önemli ölçüde güçlenmesiyle doğal kaynakların ihracatının ekonomik önemi azalmaktadır. Petrol ihracatından elde edilen kazanç 1999'da 12 milyar $ olan yabancı rezervi, 1 Ağustos 2008'de 597.3 milyara çıkarak Rusya'yı hâline getirdi.
Tarım
Rusya'da 2005 yılında 1,237,294 km² olarak tahmin edilmiş olup, dünya dördüncüsüdür. 1999-2009 yılları arasında, Rusya'da tarım istikrarlı bir büyüme göstermiştir ve ülke bir tahıl ithalatçısından, AB ve ABD'den sonra üçüncü büyük tahıl ihracatçısı hâline geldi. 1999'da 6,813,000 ton olan et üretimi 2008'de 9,331,000 tona yükselmiş olup büyümeye devam etmektedir.
Tarımın restorasyonu, hükûmetin kredi politikası ile desteklenmiş olup, bireysel çiftçilere ve daha önce hala tarım arazilerinde önemli bir paya sahip Sovyet kolhozları olup özelleştirilen büyük çiftliklere yardım sağlanmıştır. Büyük çiftliklerde tahıl ve çiftçilik ürünleri üretimi üzerine yoğunlaşırken, küçük özel ev arsalarında ülkenin en verimli patates, sebze ve meyveleri üretilmektedir.
Atlantik, Arktik ve Pasifik okyanuslarındaki Rus balıkçılık filolarının erişimi önemli bir katkıda bulunmaktadır. 2005 yılında toplam 3.191.068 ton balık yakalanmıştır. Son yıllarda balık ve deniz ürünleri ihracat ve ithalatı önemli ölçüde büyümüş olup 2008 yılından bu yana 2415 milyon $ ve 2036 milyon $ gelire ulaşmıştır.
Enerji
Son yıllarda, medyada Rusya sık sık bir olarak tarif edilmiştir. Rusya dünyanın en büyük , sekizinci büyük ve ikinci büyük sahiptir. Aynı zamanda dünyanın önde gelen ve ikinci büyük olup, aynı zamanda en büyük ve .
Rusya, dünyanın üçüncü büyük ve beşinci büyük olup, ülkede son derece gelişmiş bir hidroelektrik üretimi bulunmaktadır. Büyük şelalelerdeki hidroelektrik santralleri Avrupa Rusyası'nda Volga gibi büyük nehirler boyunca inşa edilir. Ayrıca Rusya'nın Asya bölümünde çok sayıda büyük hidroelektrik santrali bulunmaktadır, ancak Sibirya ve Rus Uzak Doğusu dev hidroelektrik potansiyeli bakımından büyük ölçüde atıl kalmaktadır.
Rusya, sivil nükleer enerjiyi geliştiren ve dünyanın inşa eden ülkedir. Günümüzde Rusya dünyanın dördüncü büyük olup, tüm Rusya'da nükleer enerji Rosatom tarafından yönetilmektedir. Bu sektör hızla gelişmekte olup, mevcut nükleer enerjinin toplam payını %16,9'dan 2020 yılında %23'e çıkarılması hedeflenmektedir. Rus hükûmeti, yeni nesil nükleer enerji teknolojisine adanmış bir federal program için 127 milyar ruble tahsis etmeyi planlamaktadır.
Ulaşım
Rusya'da demiryolu ulaşımı çoğunlukla devlet denetimindeki Rusya Demiryolları'nın tekelindedir. Şirket hesapları Rusya'nın GSYH'sinin %3.6'sını, toplam yük trafiğinin %39'unu (boru hatları dahil) ve yolcu trafiğinin %42'den fazlasını oluşturmaktadır. Ortak kullanılan demiryolu raylarının toplam uzunluğu 85,500 km'yi aşmaktadır ve ABD'den sonra ikinci sıradadır. 44,000 km'den fazla hat elektrifikasyonlu olup bu dünyanın en büyük rakamıdır ve fazladan ek olarak endüstriyel olmayan 30,000 km ortak taşıyıcı hat bulunmaktadır. Rusya'da demiryolları dünyanın çoğunun aksine 1520 mm kullanmakta olup istisna olarak Sahalin Adası'nda 957 km 1067 mm dekovil hat kullanmaktadır. Rusya'nın en bilinen demiryolu Trans-Sibirya Demiryolu (Transsib) olup, 7 zaman dilimini kapsamakta ve dünyanın en uzun sürekli hizmeti vermekte olup, Moskova-Vladivostok (9,259 km), Moskova-Pyongyang (10,267 km) ve Kiev-Vladivostok (11,085 km) arasında çalışmaktadır.
2006 yılı itibarıyla Rusya'da olup, bunlardan 755,000 km'si asfalt ile kaplıdır. Bunlardan bazıları oluşturmaktadır. Rusya'nın büyük bir yüzölçümüne sahip olması nedeniyle yol yoğunluğu tüm G8 ve BRIC ülkeleri arasında en düşük düzeydedir.
Rusya'da çoğunlukla doğal nehirler ve göllerden oluşan iç sular ile birlikte bulunmaktadır. Ülkenin Avrupa bölümünde büyük nehirlerin havzaları kanal ağı ile bağlanır. Rusya'nın başkenti Moskova, Baltık, Beyaz, Hazar, Azak Denizi ve Karadeniz'e olan su yolu bağlantıları nedeniyle bazen "beş denizin limanı" diye çağrıştırılmaktadır.
Rusya'nın ana deniz limanları Azov'da Rostov-na-Donu, Karadeniz'de Novorossiysk ve Soçi, Hazar'da Astrahan ve Mahaçkale, Baltık'ta Kaliningrad ve Sankt-Peterburg, Beyazdeniz'de Arhangelsk, Barents Denizi'nde Murmansk, Pasifik Okyanusu'nda Petropavlovsk-Kamçatski ve Vladivostok'tur. Rusya, 2008 yılı itibarıyla gemisine sahiptir. Dünyanın tek filosu ekonomik keşifler ile Avrupa ve Doğu Asya arasında boyunca deniz ticaretinin gelişimini sağlamaktadır.
Rusya'da 1216 havalimanı olup, en işlek olanları Moskova'da Şeremetyevo, Domodedovo ve Vnukovo, Sankt Petersburg'da ise Pulkovo'dur. Rusya'da pistlerin toplam uzunluğu 600.000 km'yi aşmaktadır. Genellikle, Rusya'nın büyükşehirlerinde gelişmiş toplu taşıma sistemleri olup, en yaygın kullanılan araçlar troleybüs ve tramvay'dır. Moskova, Sankt Petersburg, Nijniy Novgorod, Novosibirsk, Samara, Yekaterinburg ve Kazan olmak üzere yedi şehirde yeraltı metrosu olup, Volgograd'da ise bulunmaktadır. Rusya'da 465.4 km'dir. 1935 yılında açılan Moskova metrosu ve 1955 yılında açılan Sankt Petersburg metrosu Rusya'daki en eski metrolardır. Bu iki metro, dünyanın en hızlı ve en işlek metro sistemleri arasında yer almaktadır ve istasyonları Rus metro ve demiryolları için yaygın bir gelenek olan zengin dekorasyonlar ve eşsiz tasarımları ile ünlüdür.
Turizm
Dünya Turizm Örgütü'ne göre, Rusya 2018'de 24,6 milyondan fazla ziyaretle dünyanın en çok ziyaret edilen on altıncı ülkesi ve Avrupa'nın en çok ziyaret edilen onuncu ülkesi oldu. Rusya'nın uluslararası turizm gelirleri 2018 yılında 11,6 milyar dolardı. Rusya, 2019 Seyahat ve Turizm Rekabet Edebilirlik Raporu'nda 39. sırada yer aldı. Federal Turizm Ajansı'na göre, yabancı vatandaşların Rusya'ya gelen seyahatlerinin sayısı 2019'da 24,4 milyondur. 2019'da seyahat ve turizm, ülkenin toplam GSYİH'sının yaklaşık %4,8'ini oluşturdu.
Rusya'daki başlıca turistik rotalar arasında Volga gibi büyük nehirlerde gemi gezileri, Kafkas Dağları, Ural Dağları gibi sıradağlarda doğa yürüyüşü ve Trans Sibirya Demiryolu'nda yolculuk gibi aktiviteler bulumaktadır. Rusya'nın en çok ziyaret edilen ve popüler simge yapıları arasında Kızıl Meydan, Petergof Sarayı, Kazan Kremlini, Aziz Sergius'un Teslis Manastırı, Ermitaj Müzesi ve Baykal Gölü bulunmaktadır.
Ülkenin kozmopolit başkenti ve tarihi çekirdeği olan Moskova, hareketli bir mega kenttir. Klasik ve Sovyet dönemi mimarisini korur aynı zamanda şehirde birçok yüksek gökdelen bulunmaktadır. İmparatorluk başkenti Sankt-Peterburg, klasik mimarisi, katedralleri, müzeleri ve tiyatroları, beyaz geceleri, kesişen nehirleri ve sayısız kanalıyla ünlüdür. Rusya, Rus Devlet Müzesi, Ermitaj Müzesi ve Tretyakov Devlet Galerisi gibi zengin müzeleriyle dünya çapında ünlüdür. Rusya'da bulunan Bolşoy Tiyatrosu, Mariinski Tiyatrosu gibi tiyatrolarda Dünyaca ünlüdür. Ayrıca Moskova Kremlini ve Aziz Vasil Katedrali, Rusya'nın kültürel simge yapıları arasındadır.
Demografi
2002 sayımına göre Rusya nüfusunun %79,8'ini federasyonun esas unsuru olan Ruslar oluşturmaktadır. Rus nüfusunun dışında çok sayıda etnik grup da mevcuttur. Rusya sınırları içerisinde 160 farklı etnik grubu olduğu tahmin edilmektedir. Rusya nüfusu her ne kadar diğer ülkelerle karşılaştırıldığında yüksek olsa da; km²ye düşen insan sayısı, ülkenin kapladığı büyük alan sebebiyle oldukça azdır. Rusya nüfusunun ağırlıklı olarak yaşadığı bölge, coğrafi olarak Avrupa toprakları olarak kabul edilen Ural Dağları'nın batısı ve Kuzeybatı Sibirya'dır. Ülke nüfusunun %73'ü şehirlerde yaşarken, %27'si kırsal alanlarda yaşamaktadır. Rusya nüfus bakımından dünyanın en kalabalık 9. ülkesi konumundadır.
Ülke nüfusu, Sovyetler Birliği'nin yıkılmasından sonra düşüşe geçmiş olsa da, 2010 sayımına göre 141.927.297 'dır. 1991 yılında Rusya nüfusu tüm zamanların en yüksek seviyesi olan 148.689.000'a ulaşmıştı, fakat 90'lar boyunca süren göçmenlik, ölüm oranın çok hızlı yükselmesi sebepleri ile ülke nüfusu 20 yıllık sürede azalmıştır.
Ülkede 2009 yılında, son 15 yıl içinde ilk kez 10.500 kişilik bir nüfus artışı sağlanmıştır. Söz konusu artış, 279.906 kişinin Rusya'ya göçmesi ile oluşmuştur ki göçmenlerin %93'ü eski Sovyet ülkelerinden gelmiştir. Rus halkının göçü ise 2000 yılında 359.000 iken 2009 yılında 32.000 inmiştir. Şu anda 116 milyon Rus ülke sınırlarında yaşarken, ülke dışında, özellikle eski sovyet ülkelerinde 20 milyon civarında Rus yaşadığı tahmin edilmektedir.
Rusya'da doğum oranı, Avrupa ülkelerinin ortalamalarında yüksektir. Rusya doğum oranı 2008'de her bin kişide 12.4 doğum olurken,Avrupa Birliği ortalaması ise her bin kişide 9.90'dur.Ölüm oranı ise Avrupa Birliği ile kıyaslandığında çok yüksek kalmaktadır. Avrupa Birliği ortalama ölüm oranı binde 10,28 iken, Rusya'da 2009 rakamlarına göre ölüm oranı binde 14,2'ye ulaşmıştır. Hükûmet bu durumu engellemek için 2007 yılında, aylık çocuk yardımını ikiye çıkararak 55 Dolar yapmış, tek seferlik ödemeyi ise ikinci çocuktan sonra çocuk başına 9.200 Dolara yükseltmiştir. Bu uygulamalar sonrası Rusya, şu anda Sovyetler sonrası en yüksek doğum oranına ulaşmıştır.
Etnik gruplar
60 farklı etnik grubun yaşadığı Rusya Federasyonu'nda başlıca etnik gruplar şunlardır; 115,9 milyon Rus, 6,1 milyon Tatar, 2,9 milyon Ukraynalı, 1 milyon 360 bin Çeçen, 1 milyon 130 bin Ermeni, 444 bin Yakut Türkü, 300 bin Karaçay ve Balkar, 843 bin Mordvin, 808 bin Beyaz Rus, 622 bin Azeri, 515 bin Oset, 172 bin Moldovalı, 96 bin Ahıska Türkü, 637 bin Udmurt, 604 bin Çirmiş, 233 bin Komi, 125 bin Komi-Permyak, 93 bin Karelyalı, 445 bin Buryat, 174 bin Kalmık, 41,3 bin Nenets, 35,5 bin Evenk, 16 bin Çukçe, 29 bin Hantı, 11,4 bin Mansi, 230 bin Yahudi, 597 bin Alman, 1 milyon 637 bin Çuvaş, 1 milyon 637 bin Başkurt, 422 bin Kumuk, 314 bin Tuva, 90 bin Nogay, 76 bin Hakas, 67 bin Altay,7 bin Dolgan gibi toplulukları vardır. Kafkas halkları sayıları da şöyledir: 814 bin Avar, 580 bin Kabardey, 510 bin Dargi, 413 bin İnguş, 411,5 bin Lezgi, 198 bin Gürcü, 156,5 bin Lak, 131,8 bin Tabasaran, 140,5 bin Adige, 38 bin Abaza yaşamaktadır.
Rossiyane (Россияне), milliyetine (etnik) bakılmaksızın Rusya vatandaşları için kullanılan bir kelimedir. Çoğu dilde bu kelime genellikle Rus olarak tercüme edilir.
Dil
Rusya'da 160 etnik grup tarafından 100'den fazla dil ve lehçe konuşulmaktadır. 2002 nüfus sayımına göre Rusça 142,6 milyon kişi tarafından konuşulmaktadır. İkinci en çok konuşulan dil 5,3 milyonla Tatarca ve üçüncü en çok konuşulan dil 1,8 milyonla Ukraynaca'dır. Rusça ülkenin tek resmî dilidir, ancak cumhuriyetler veya diğer özerk bölgelerde Rusça ile birlikte diğer dil veya diller de resmîdir.
Rusça geniş dağılıma rağmen Rusya genelinde homojendir. Coğrafi olarak Avrasya'nın en yaygın dilidir ve en çok konuşulan Slav dilidir. Rusça, Hint-Avrupa dil ailesi'nin Slav dilleri koluna aittir ve ve Ukraynaca (bazen de Rusince) ile birlikte en önemli üç Doğu Slav dilinden biridir. Eski Doğu Slavcası'na ilişkin yazılı örnekler 10. yüzyıldan tasdiklenmiştir. Günümüzde, dünyadaki bilimsel yayınların dörtte birinden fazlası Rusça yayımlanmaktadır.20. yüzyılda politik açıdan önemli bir dil olan Rusça, Birleşmiş Milletler'in biridir. Rusça, 33 harflik Kiril alfabesi ile yazılır.
Yerleşim
141 milyonluk Rusya nüfusunun %73'ünü kentlerde yaşayanlar, %27'sini ise kırsal kesimde yaşayanlar oluşturmaktadır. Günümüzde Rusya, Moskova (alfa) ve Sankt-Peterburg (gamma) olmak üzere iki dünya şehrine sahiptir.
Din
Hristiyanlık, İslam, Budizm ve Yahudilik Rusya'nın geleneksel dinleri olup tümü Rusya'nın tarihsel mirasının bir parçasıdır.Rus Ortodoks Kilisesi devrimden önce Rusya'nın devlet dini olup ülkenin en büyük dini kurumudur. Rusya'da bir araştırma merkezinin yaptığı kamuoyu araştırmaları göre katılımcıların %63'ü kendisini Ortodoks olarak tanımlarken, %6'sı kendini Müslüman ve %1'i ise kendini Budist, Katolik, Protestan ve Yahudi olarak tanımlamıştır. %12'si ise herhangi bir dine inanmamasına karşın Tanrı'ya inandıklarını ve %16'sı ise kendisini dinsiz olarak tanımlamıştır.Paskalya, Rusya'da en popüler dini bayram olup çok sayıda dine inanmayanlar ve Hristiyan olmayanlar da dahil olmak üzere tüm Rus vatandaşlarının %90'ından fazlası tarafından kutlanmaktadır. Bir kaynağa göre, Rus nüfusunun dörtte üçünden fazlası paskalyayı geleneksel paskalya kekleri, boyalı yumurta ve yaparak kutlamaktadır. Kiev Knezliği'nin 10. yüzyılda bu yana Ortodoksluk ülkedeki egemen dini olup yaklaşık 100 milyon vatandaşların kendilerini Rus Ortodoks Hristiyanı olarak tanımlamaktadır. Kayıtlı kiliselerin %95'i Rus Ortodoks Kilisesi'nin himayesinde olmakla birlikte bazı küçük Ortodoks Kiliseleri'de bulunmaktadır. Ancak Ortodoks inancına mensup kişilerin büyük bir bölümü düzenli olarak kiliseye gitmemektedirler. Ayrıca Katolikler, Ermeni Gregoryan ve çeşitli Protestan kiliseleri gibi küçük Hristiyan mezhepleri de mevcuttur.
Rusya'daki Müslümanların sayısı yaklaşık 20 milyondur. Rusya'daki Hac Misyonu tarafından ise 2015 yılında 12 bin kişinin hacca gitmek için başvurduğunu açıklamıştır. Rusya'da yaklaşık 3 ila 4 milyon geçici Müslüman göçmenler vardır. Müslüman nüfusun çoğu Kuzey Kafkasya ve İdil-Ural bölgelerinin yanı sıra Moskova, Sankt Petersburg ve Batı Sibirya'da yaşamaktadır. Rusya aynı zamanda İslam İşbirliği Teşkilatı'nda gözlemci üye statüsündedir.
Budizm geleneksel olarak Rusya Federasyonu'nun üç bölgesinde yaygındır: Buryatya, Tuva ve Kalmıkya. Bazı Sibirya sakinleri ve Uzak Doğu bölgelerinde, özellikle Saha Cumhuriyeti ve Çukotka'da, büyük dinlerle birlikte practice Şamanist, Panteist ve Pagan ayinleride uygulanmaktadır. Dinlere mensup olma çoğunlukla etnik gruplara göre bölünmektedir. Örneğin Slavların ezici çoğunluğu Ortodoks Hristiyan, Türkler çoğunlukla Müslüman ve ise genel olarak Budisttir. Yahudilik ise Yahudi Özerk Oblastı'nda yaygındır.
Çeşitli raporlara göre nüfusun %16-48 arasının dinsiz olduğunu ortaya koymaktadır.
Eğitim
Rusya, anayasal olarak tüm vatandaşlara sunmaktadır. Ancak sübvansiyonlu yükseköğretime giriş son derece rekabetçidir. Eğitimde bilim ve teknolojiye verilen büyük önem sonucunda, genellikle tıp, matematik, bilim ve uzay araştırmaları yüksek bir düzeydedir.
1990 yılından bu yana okul eğitimi 11 yıldır. Devlete ait ortaöğretim okullarında eğitim parasızdır. Üniversite düzeyinde eğitim ise bazı istisnalar dışında ücretsizdir.
2004 yılında eğitim bütçesi GSYİH'nın %3.6 veya konsolide devlet bütçesinin %13'ü olarak gerçekleşmiştir. Hükûmet, her devlet kurumu için kurulmuş bir kota veya öğrenci sayısı içindeki öğrenim ücretini ödemek için fon ayırır. Yükseköğretim kurumlarında, öğrencilere küçük bir burs ödenir ve ücretsiz barınma sağlanır.
En eski ve en büyük , Moskova Devlet Üniversitesi ve Sankt-Peterburg Devlet Üniversitesi'dir. 2000'li yıllarda, Rusya'nın bölgelerde yükseköğrenim ve karşılaştırılabilir ölçekte araştırma kurumları yaratmak amacıyla, hükûmet çoğunlukla mevcut büyük bölgesel üniversiteler ve araştırma enstitüleri birleştirilmesi ve özel fon sağlayarak federal üniversiteler kurma programını başlattı. Bu yeni kurumlar , , , ve 'dir.
Sağlık
Rusya Anayasası'nda ücretsiz tüm ülke vatandaşları için güvence altına alınmıştır. Ancak ücretsiz sağlık hizmeti, uygulamada zorunlu kayıt nedeniyle bazen sınırlı olabilmektedir. Rusya'da kişi başına neredeyse dünyanın diğer tüm ülkelerinden daha fazla doktor, hastane ve sağlık çalışanları bulunmakta iken, Sovyetler Birliği'nin dağılmasından bu yana Rus nüfusun sağlık, sosyal, ekonomik ve yaşam tarzı değişiklikleri sonucunda önemli ölçüde azalmış olup ortalama yaşam beklentisi 2006-09 arasındaki erkeklerde 1.4 yıl ve kadınlarda 2.4 yıl artış olması ile eğilim son yıllarda tersine dönmüştür.
2009 yılı itibarıyla, Rusya'da beklenen yaşam süresi erkeklerde 62.77 yıl ve kadınlarda 74.67 yıldır. Erkeklerdeki düşük yaşam beklentisinin nispeten en büyük nedeni çalışma çağındaki erkeklerde yüksek ölüm oranıdır. Ölümlerin çoğunluğu alkol zehirlenmesi, sigara, trafik kazaları ve şiddet suçu gibi önlenebilir nedenlerden meydana gelmektedir. Beklenen yaşam süresindeki büyük bir cinsiyet farkı ve II. Dünya Savaşı'nda verilen büyük kayıpların kalıcı etkisi sonucunda günümüzde de devam etmektedir ve her kadın için 0,859 erkek düşmektedir.
Kültür
Mimarlık
'ndan bu yana birkaç yıl Rus mimarisi ağırlıklı olarak Bizans mimarisi'nden etkilenmiştir. Sur duvarlarından bir bölümü (kremlinler), eski Kiev Knezliği'ndeki taş binalar, kubbeleri genellikle altın kaplamalı veya parlak boyalıdır.
15. yüzyılın sonlarında ve diğer İtalyan mimarlar Rönesans trendlerini Rusya'ya getirdi. O dönemde Aziz Vasil Katedrali'nin doruğu gibi 16. yüzyılın eşsiz çadır çatılı kiliseleri gelişmiştir. Ayrıca o zamanlarda soğan kubbe tasarımı tam geliştirildi. 17. yüzyılda, "ateşli tarzı" süsleme Moskova ve Yaroslavl'da gelişti ve yavaş yavaş 1690'larda Narışkin Baroku'nun önünü açtı. Daha sonra ile Rusya'da mimari tarzlardaki değişiklikler genellikle Batı Avrupa'yı izledi.
Rokoko mimarisinin 18. yüzyıl tadı Bartolomeo Rastrelli ve takipçilerinin süslü eserlerle yapmasını sağladı. II. Katerina ve torunu I. Aleksandr zamanında Neoklasik mimari özellikle başkent Sankt-Peterburg'da gelişmiştir. 19. yüzyılın ikinci yarısında ve stilleri hakim oldu. 20. yüzyılın yaygın stilleri Art Nouveau, Konstrüktivist ve Stalinist mimaridir.
1955 yılında, yeni Sovyet lideri Nikita Kruşçev, eski akademik mimarinin "aşırılıklarını" kınadı ve geç Sovyet döneminde hakim oldu. Konut sorunu çözmek için çok eski parlak stillerin aksine büyük miktarda mimarisi düşük kalitede olan binalar inşa edildi. Son iki yıl içinde durum düzeldi. Sovyet zamanında yıkılan birçok tapınak yeniden inşa edildi ve bu sürece II. Dünya Savaşı'nda tahrip olan çeşitli tarihi binaların restorasyonu ile birlikte devam edildi. Toplam 23.000 Ortodoks kilisesi 1991-2010 yılları arasında yeniden inşa edilerek Rusya'daki etkin kiliselerin sayısı dört katına çıkarılmıştır.
Görsel sanatlar
Erken Dönem Rus ressamlığını Bizans'tan miras ve canlı freskler temsil etmekteydi. Moskova iktidara yükselirken, , ve dönemin Rus sanatının önemli isimleri oldu.
1757 yılında kuruldu ve Rus sanatçılara uluslararası bir rol ve statü verdi. , , ve diğer 18. yüzyıl akademisyenleri çoğunlukla odaklanmıştır. 19. yüzyılın başlarında, neoklasisizm ve romantizm gelişmiş olup mitolojik ve dinsel tema, özellikle Karl Briullov ve Aleksandr İvanov gibi birçok ünlü ressam tarafından ilham alınmıştır.
19. yüzyılın ortalarında ise bir grup sanatçı akademik kısıtlamalardan kurtulmak için Geziciler akımını başlattı. Bu dönemde daha çok geniş nehirler, , ormanlar ve huş açıklıklarının yanı sıra güçlü tarz sahneleri ve kendi çağındakilerinin sağlam portrelerinde Rus kimliğini yakalayan gerçekçi ressamlar vardı. Bazı sanatçılar Rus tarihinin dramatik anlarının tasvirine odaklanmış olup, bazıları ise sosyal eleştiriye dönmüştür. Yoksul ve karikatür uzmanlığı koşullarını gösteren II. Aleksandr egemenliği sırasında gelişti. En önemli realistler İvan Şişkin, , İvan Kramskoy, , , Vasili Surikov, Viktor Vasnetsov, İlya Repin ve Boris Kustodiyev'dir.
20. yüzyılda sembolist ressamlığın yükselişi, , Kuzma Petrov-Vodkin ve tarafından temsil edilmiştir.
, yaklaşık 1890 yılından 1930'a kadar Rusya'da etkili büyük bir modernist sanat dalgası olarak gelişti. Bu terim birçok ayrı türü kapsamakla birlikte , süprematizm, konstrüktivizm, rayonizm ve Rus Fütürizmi gibi ayrılmazla ilgili sanat hareketleri aynı dönemde ortaya çıkmıştı. Bu dönemde göze çarpan sanatçılar El Lissitzky, Kazimir Maleviç, Vasili Kandinski ve Marc Chagall'dır. 1930'lardan bu yana avangarttaki devrimci fikirler sosyalist gerçekçiliğin yeni ortaya çıkan muhafazakâr yönü ile çatıştı.
Sovyetler zamanında Büyük Vatanseverlik Savaşı sırasında ve sonrasında oldukça vatansever ve antifaşist sanat eserleri yapıldı. Çoklu savaş anıtları, ülke genelinde büyük bir ciddiyet ile inşa edilmiştir. Vera Muhina, Yevgeni Vuçetiç ve gibi önemli heykeltıraş sanatçıları sosyalist gerçekçilik ile sanatçılar genellikle yeniliği bir arada kullanmışlardır.
Müzik ve dans
19. yüzyılda , klasik besteci Mihail Glinka, Rus ulusal kimliğini benimseyen ve kendi bestelerine dini ve halk unsurları ekleyen Rus Beşleri'nin diğer üyeleri ile müzikal muhafazakâr besteciler olan Anton ve 'nin önderliğinde arasındaki gerginlik olarak tanımlanmaktaydı. Pyotr İlyiç Çaykovski'nin geleneği, en büyük bestecilerinden biri olan Sergey Rahmaninov tarafından 20. yüzyılda devam edildi. 20. yüzyılın dünyaca ünlü bestecileri arasında Aleksandr Skryabin, İgor Stravinski, , Dmitri Şostakoviç ve Alfred Schnittke de bulunmaktadır.
Rusya'da konservatuvarlarda ünlü solistler ortaya çıkmıştır. En iyi bilinen David Oystrah ve ; Mstislav Rostropoviç; piyanistler Vladimir Horowitz, ve ; ve vokalistler Fyodor Şalyapin, Galina Vişnevskaya, Anna Netrebko ve Dmitri Hvorostovski'dir.
20. yüzyılın başlarında, Rus bale dansçıları Anna Pavlova ve ün kazandı ve menajer ve Ballets Russes grubu yurtdışına seyahat ederek dünya çapında dansın gelişimini etkilemiştir. Sovyet balesi, 19. yüzyılın mükemmelleşmiş geleneklerini korumuş ve Sovyetler Birliği'nin koreografi okullarında Maya Plisetskaya, Rudolf Nureyev ve Mihail Barışnikov gibi birçok dünyaca ünlü yıldızlar yetiştirdi. Moskova'daki Bolşoy Balesi ve Sankt Petersburg'daki Mariinski Balesi dünya çapında ünlüdür.
Modern hem Batı Rock ve heavy metal müziğinden etkilenmiştir, hem de Vladimir Vısotski ve Bulat Okucava gibi Sovyet döneminin geleneğinide içermektedir.Rus pop müziği, Sovyet zamanında bilinen adıyla estrada oldukça bilinen bir endüstri hâline gelmiştir ve Timati, , , Pharaoh, Alla Pugaçeva, t.A.T.u, Nu Virgos, Vitas ve Dima Bilan gibi bazı sanatçılar uluslararası alanda da tanınmıştır.
Edebiyat ve felsefe
18. yüzyılda 'nde, Rus edebiyatının gelişimi Mihail Lomonosov ve Denis Fonvizin'in eserlerini arttırmış ve erken 19. yüzyılda modern bir yerli gelenek tüm zamanların en büyük yazarlarından bazılarını ortaya çıkarmıştır. olarak da bilinen bu dönem, modern Rus edebiyat dilinin kurucusu kabul edilir ve sık sık "Rus Shakespeare"'si olarak tarif edilen Aleksandr Puşkin ile başlar. 19. yüzyıl, Mihail Lermontov ve Nikolay Nekrasov'un şiirleri, Aleksandr Ostrovski ve Anton Çehov'un dramaları ve Nikolay Gogol ve İvan Turgenyev'in ve nesirleri ile devam etmiştir. Özellikle Lev Tolstoy ve Fyodor Dostoyevski gibi birçok önemli edebiyat eleştirmenleri tüm zamanların en büyük romancılarından bir olarak nitelendirildiler.
1880'lerde büyük romancılar çağı sona ererken, kısa öykü ve şiirler baskın türler oldu. Birkaç on yılda olarak bilinen bu çağda daha önce baskın yazınsal realizm yerini sembolizme bırakmıştır. Bu dönemin önde gelen yazarları , , Aleksandr Blok, ve Anna Ahmatova gibi şairler ve Leonid Andreyev, İvan Bunin ve Maksim Gorki gibi romancılardır.
19. yüzyılda canlanmış olup, başlangıçta muhalefet tarafından tanımlanan Batılı siyasi ve ekonomik modelleri ve savunan, eşsiz medeniyet olarak Rusya'nın gelişmesinde ısrar eden bir tanım olarak çıkmıştır. ve , avrasyacılığın kurucularıdır. Rus felsefesinin daha da gelişmesiyle sürekli derin edebiyat bağlantı ve yaratıcılık ve toplum, siyaset ve milliyetçilik ilgisi damgasını vurdu; ve dini felsefe gibi diğer büyük alanlar vardı. 19. ve 20. yüzyılın önemli filozofları Vladimir Solovyev, ve Vladimir Vernadski'dir.
1917 Rus Devrimi'ni takiben İvan Bunin, Vladimir Nabokov ve Nikolay Berdyayev gibi birçok ünlü yazar ve felsefeci ülkeyi terk ederken, yeni nesil yetenekli yazarlar birlikte yeni Sovyet devleti için farklı bir uygun işçi sınıfı kültürünü yaratma çabasına katıldı. 1930'larda edebiyat üzerinde sansür sosyalist gerçekçilik politikası doğrultusunda sıkılaştırıldı. 1950'lerin sonlarından bu yana edebiyat kısıtlamaları hafifletildi ve 1970'ler ve 1980'lerde, giderek resmî kurallar göz ardı edildi. Sovyet döneminin önde gelen yazar ve romancıları Yevgeni Zamyatin, , Mihail Bulgakov ve Mihail Şolohov ve şairleri Vladimir Mayakovski, Yevgeni Yevtuşenko ve Andrey Voznesenski'dir.
Sovyetler Birliği, ayrıca Arkadi ve Boris Strugatski, Kir Bulıçov, ve gibi yazarlar tarafından yazılmış önemli bir bilimkurgu yapımcısıydı. Rus bilimkurgu ve fantezi geleneği çok sayıda yazar tarafından günümüzde de devam etmektedir.
Sinema, animasyon ve medya
Rus ve 1917'den sonra Sovyet sineması, Sergey Eisenstein'in Potemkin Zırhlısı gibi dünyaca ünlü filmlere imza atmıştır. Eisenstein, dünyanın ilk film okulu olan Devlet Sinematografi Enstitüsü'nde geliştiren yönetmen ve kuramcı Lev Kuleşov'un öğrencisi idi. Dziga Vertov'un insan gözü gibi olan en gerçekçi film çekimi için kullanılan kamera olan kino-glaz (“sine-göz”) teorisi, belgesel film yapımı ve sinema gerçekçiliği gelişimi üzerinde büyük bir etkisi oldu. Daha sonra sosyalist gerçekçilik politikası yaratıcılığı biraz sınırlasa da bu tarz birçok Sovyet filminin sanatsal açıdan başarılı olduğu Çapayev, Leylekler Uçarken ve Askerin Türküsü gibi filmlerden görülmektedir.
1960'lı ve 1970'li yıllarda Sovyet sinemasının sanatsal stillerinde daha büyük bir çeşitlilik görüldü. Eldar Ryazanov'un ve Leonid Gayday'ın komedileri o dönemlerde son derece popüler olup ve pek çok ifade günümüzde de kullanılmaktadır. 1961-1968 yıllarında Sergey Bondarçuk, Leo Tolstoy'un Savaş ve Barış romanının Sovyetler Birliği'nin şimdiye kadar yapılmış en pahalı filmi olan ve Oscar ödüllü film uyarlamasının yönetmenliğini yaptı. 1969 yılında, 'ın türünde çok popüler bir filmi olan ve genel olarak uzaya herhangi bir yolculuk öncesi kozmonotlar tarafından izlenen Beyaz Çöl Güneşi yayınlandı.
, Rus İmparatorluğu dönemine kadar uzanmaktaydı. Sovyet döneminde Soyuzmultfilm stüdyosu en büyük animasyon üreticisi oldu. Sovyet animatörler, , ve gibi önde gelen yönetmenlerle birçok öncü teknik ve estetik stil çeşitleri geliştirdi. Maşa ve Ayı, sevimli Çeburaşka ve 'deki kurt ve tavşan gibi birçok Sovyet ve Rus çizgi kahramanı, Rusya ve çevresindeki birçok ülkede popülerdir.
1980'lerin sonu ve 1990'lar Rus sinema ve animasyonu için kriz dönemi idi. Bu dönemde Rus sinemacılar kendilerini daha özgür ifade etseler de, devlet sübvansiyonlarında önemli ölçüde indirime gidilmesi sonucunda daha az film üretilmiştir. 21. yüzyılın ilk yıllarında ekonomik canlanma ve artan izleyici sayısı bu sektöre refah getirdi. Üretim düzeyi zaten Birleşik Krallık ve Almanya'da daha yüksektir. 2007 yılında Rusya'da toplam gişe geliri 565.000.000$ ile önceki yıla göre %37 artmıştır. 2002 yılında bugüne kadar tek bir seferde çekilen ilk uzun metrajlı filmi oldu. Sovyet animasyon gelenekleri son zamanlarda gibi stüdyolar ve gibi yönetmenler tarafından geliştirilmiştir.
Rusya radyo ve televizyon yayınını başlatan ilk ülkeler arasında yer almıştır. Sovyetler zamanında birkaç kanal varken, son 20 yıl içinde birçok yeni devlet ve özel sermayeli radyo istasyonları ve televizyon kanalları kurulmuştur. 2005 yılında devlet tarafından işletilen İngilizce yayın yapan yayına başladı ve Arapça versiyonu olan ise 2007 yılında başlatıldı.
Mutfak
Rus mutfağı, özellikle çorba, kümes hayvanları, balık yemekleri ve tuzlu hamur işleri ile bilinmektedir. Lahana çorbası, , borş, blini, Kiev tavuğu, Rus salatası ve en bilinen Rus yemekleridir. Votka, Rusya'nın millî içkisidir.
Spor
Rusya, çok sayıda spor türünde başarılı olmuş bir ülkedir. Sovyetler Birliği ve Rusya'nın toplam madalya sayısı bakımından hem Yaz Olimpiyat Oyunları ve Kış Olimpiyat Oyunları'nda altın madalya sayısına göre tüm ülkeler arasında ikinci sırada yer almaktadır. 1980 Yaz Olimpiyatları Moskova'da gerçekleştirilirken, 2014 Kış Olimpiyatları ise Soçi'de gerçekleştirilmiştir.
Sovyet jimnastikçiler, pist ve alan atletleri, halterciler, güreşçiler, boksçular, eskrimciler, atıcılar, kayaklı koşucular, biatloncular, sürat patenciler ve artistik patinajcıları sürekli dünyanın en iyileri arasındadır.Futbol, basketbol ve voleybol Rusya'nın en popüler spor dallarındandır. Aynı zamanda Rusya 2018 FIFA Dünya Kupası'na ev sahipliği yapmıştır. Buz hokeyinde Sovyetler Birliği ve Rusya neredeyse tüm ve dünya şampiyonalarında altın madalya kazanmayı başardı. Kontinental Hokey Ligi (KHL) 'nin bir halefi olarak 2008 yılında kurulmuştur. KHL, Ulusal Hokey Ligi'ne (NHL) rakip olarak görülmektedir ve 2009 yılı itibarıyla Avrupa'nın en iyi hokey ligi olarak sıralanır. Ayrıca Rus hokeyi olarak da bilinen bandy, bir başka geleneksel popüler buz sporudur. Sovyetler Birliği, 1957-1979 tarihleri arasındaki tüm kazanmıştır.
Artistik patinaj, özellikle ve buz dansı Rusya'da bir başka popüler spordur. 1964 yılından 2006 yılına kadar her Kış Olimpiyatları'nda bir Sovyet veya Rus çifti altın madalya kazanmıştır. Sovyetlerin son dönemlerinden itibaren tenisin popülaritesi arttı ve Rusya'da dünyanın en çok kazanan bayan tenisçisi Mariya Şarapova gibi bir dizi ünlü tenisçiler ortaya çıkmıştır. Sovyet ve daha sonra her zaman Yaz Olimpiyatları'nda toplanan altın madalya sayısı bakımından ilk üç sırada yer almıştır. Dövüş sanatlarında Rusya, Fyodor Yemelyanenko gibi sambo ve birçok ünlü sporcuları olup Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'de bir judocudur.Satranç Rusya'da çok popüler bir eğlence olup 1927'den beri Rus büyük ustalar neredeyse sürekli kazanmışlardır.Formula 1, Rusya'da giderek daha popüler hale gelmekte olup 2014 yılında 'i 1914'ten bu yana ilk kez düzenlenmiştir.
Kaynakça
- ^ Shevchenko, Nikolay (21 Şubat 2018). . . 27 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2023.
- ^ Martin Krzywdzinski (26 Ocak 2020). Consent and Control in the Authoritarian Workplace: Russia and China Compared. Oxford University Press. ss. 252-. ISBN . OCLC 1026492383.
officially a democratic state with the rule of law, in practice an authoritarian dictatorship
- ^ . Freedom House. 20 Temmuz 2019. 11 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2023.
- ^ . . 6 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2014.
- ^ a b c d "World Economic Outlook Database, October 2019". IMF.org. International Monetary Fund. 5 Kasım 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ocak 2020.
- ^ . World Bank. 20 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2020.
- ^ (PDF) (İngilizce). United Nations Development Programme. 15 Aralık 2020. 15 Aralık 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2020.
- ^ "Russia". Encyclopædia Britannica. 29 Nisan 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Ekim 2014.
- ^ a b . 13 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2006.
- ^ "Rusyaofisi.com internet sitesi". 22 Nisan 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Haziran 2016.
- ^ a b . www.worldometers.info (İngilizce). 26 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2021.
- ^ "Russia". Encyclopædia Britannica. 2 Şubat 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Şubat 2015.
- ^ a b Excerpted from Glenn E. Curtis (ed.) (1998). . Washington, DC: Federal Research Division of the Library of Congress. 9 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2015.
- ^ The Mongol empire: its rise and legacy, By , Gérard Chaliand, (2005) page 512-550
- ^ (1997). "Expansion and Contraction Patterns of Large Polities: Context for Russia". . Cilt 41 (3 bas.). ss. 475-504. doi:10.1111/0020-8833.00053.
- ^ Peter Turchin, Thomas D. Hall and Jonathan M. Adams, "East-West Orientation of Historical Empires 22 Şubat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .", Journal of World-Systems Research Vol. 12 (no. 2), pp. 219–229 (2006).
- ^ Weinberg, G.L. (1995). A World at Arms: A Global History of World War II. Cambridge University Press. s. 264. ISBN .
- ^ Rozhnov, Konstantin, Who won World War II? 15 Aralık 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. BBC.
- ^ Jonathan R. Adelman; Cristann Lea Gibson (1 Temmuz 1989). Contemporary Soviet Military Affairs: The Legacy of World War II. Unwin Hyman. s. 4. ISBN . 18 Mart 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Şubat 2015.
- ^ a b . Foreign & Commonwealth Office of the United Kingdom. 4 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2015.
- ^ "Commission of the Russian Federation for UNESCO: Panorama of Russia". Unesco.ru. 8 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Aralık 2014.
- ^ "Status of Nuclear Powers and Their Nuclear Capabilities". Amerikan Bilim Adamları Federasyonu. Mart 2008. 5 Haziran 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Mart 2014.
- ^ "Online Etymology Dictionary". Etymonline.com. 15 Nisan 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Aralık 2014.
- ^ "Rus – definition of Rus by the Free Online Dictionary, Thesaurus and Encyclopedia". Thefreedictionary.com. 27 Aralık 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Aralık 2014.
- ^ Milner-Gulland, R. R. (1997). The Russians: The People of Europe. Blackwell Publishing. ss. 1-4. ISBN . 21 Mart 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Aralık 2014.
- ^ a b Belinskij A, Härke, H (1999). . Archeology. 52 (2). 10 Haziran 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2015.
- ^ Drews, Robert (2004). Early Riders: The beginnings of mounted warfare in Asia and Europe. New York: Routledge. ss. 50. ISBN .
- ^ Koryakova, L. . The Center for the Study of the Eurasian Nomads (CSEN). 16 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2015.
- ^ "1998 NOVA documentary: "Ice Mummies: Siberian Ice Maiden"". Transcript. 16 Nisan 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Şubat 2015.
- ^ Jacobson, E. (1995). The Art of the Scythians: The Interpenetration of Cultures at the Edge of the Hellenic World. Brill. s. 38. ISBN .
- ^ Tsetskhladze, G.R. (1998). The Greek Colonisation of the Black Sea Area: Historical Interpretation of Archaeology. F. Steiner. s. 48. ISBN .
- ^ Turchin, P. (2003). Historical Dynamics: Why States Rise and Fall. Princeton University Press. ss. 185-186. ISBN .
- ^ Christian, D. (1998). A History of Russia, Central Asia and Mongolia. Blackwell Publishing. ss. 286-288. ISBN .
- ^ For a discussion of the origins of Slavs, see Barford, P.M. (2001). The Early Slavs. Cornell University Press. ss. 15-16. ISBN .
- ^ Christian, D. (1998). A History of Russia, Central Asia and Mongolia. Blackwell Publishing. ss. 6-7.
- ^ Obolensky, D. (1994). Byzantium and the Slavs. St Vladimir's Seminary Press. s. 42. ISBN .
- ^ Thompson, J.W.; Johnson, E.N. (1937). An Introduction to Medieval Europe, 300–1500. W. W. Norton & Co. s. 268. ISBN .
- ^ "Ukraine: Security Assistance". U.S. Department of State. 15 Ekim 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Şubat 2015.
- ^ Klyuchevsky, V. (1987). . 1. Myslʹ. ISBN . 24 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2015.
- ^ Hamm, M.F. (1995). Kiev: A Portrait, 1800–1917. Princeton University Press. ISBN .
- ^ . Tspace.library.utoronto.ca. 27 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2015.
- ^ . Parallelsixty.com. 1 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2015.
- ^ Рыбаков, Б. А. (1948). Ремесло Древней Руси. ss. 525-533, 780-781.
- ^ The history of banya and sauna 30 Mayıs 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi (Rusça)
- ^ "Black Death 18 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .". Joseph Patrick Byrne (2004). p. 62.
- ^ May, T. . 7 Haziran 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2015.
- ^ Frank D. McConnell. Storytelling and Mythmaking: Images from Film and Literature. 19 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Oxford University Press, 1979. ; p. 78: "But Ivan IV, Ivan the Terrible, or as the Russian has it, Ivan Groznyi, "Ivan the Magnificent" or "Ivan the Awesome," is precisely a man who has become a legend"
- ^ Solovyov, S. (2001). History of Russia from the Earliest Times. 6. AST. ss. 562-604. ISBN .
- ^ Skrynnikov, R. (1981). Ivan the Terrible. Academic Intl Pr. ss. 219. ISBN .
- ^ Solovyov, S. (2001). History of Russia from the Earliest Times. 6. AST. ss. 751-908. ISBN .
- ^ The Crimean Tatars and their Russian-Captive Slaves 15 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (355 KB). Eizo Matsuki, Mediterranean Studies Group at Hitotsubashi University.
- ^ Solovyov, S. (2001). History of Russia from the Earliest Times. 6. AST. ss. 751-809. ISBN .
- ^ Borisenkov E, Pasetski V. The thousand-year annals of the extreme meteorological phenomena. s. 190. ISBN .
- ^ Solovyov, S. (2001). History of Russia from the Earliest Times. 7. AST. ss. 461-568. ISBN .
- ^ Solovyov, S. (2001). History of Russia from the Earliest Times. 9, ch.1. AST. ISBN . 7 Haziran 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Mart 2015.
- ^ Solovyov, S. (2001). History of Russia from the Earliest Times. 15, ch.1. AST. 28 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Mart 2015.
- ^ "Russia at War: From the Mongol Conquest to Afghanistan, Chechnya, and Beyond..." 2 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Mart 2015.
- ^ John F. Baddeley, "The Russian Conquest of the Caucasus", Longman, Green and Co., London: 1908, p. 90
- ^ Ruling the Empire. Library of Congress. 27 Eylül 2006 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Mart 2014.
- ^ Geoffrey A. Hosking (2001). "Russia and the Russians: a history 18 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .". Harvard University Press. p. 9.
- ^ N. M. Dronin, E. G. Bellinger (2005). "Climate dependence and food problems in Russia, 1900–1990: the interaction of climate and agricultural policy and their effect on food problems 18 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .". Central European University Press. p. 38.
- ^ Transactions of the American Philosophical Society 18 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. James E. Hassell (1991), p. 3.
- ^ Abbott Gleason (2009). A Companion to Russian History 18 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Wiley-Blackwell. p. 373.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Kasım 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Kasım 2015.
- ^ , (2004). The Years of Hunger: Soviet Agriculture, 1931–33, pp. 401.
- ^ "World War II". Encyclopædia Britannica. 11 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Nisan 2015.
- ^ "The Allies' first decisive successes: Stalingrad and the German retreat, summer 1942 – February 1943". Encyclopædia Britannica. 11 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Mart 2015.
- ^ The Legacy of the Siege of Leningrad, 1941–1995 29 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Cambridge University Press.
- ^ Erlikman, V. (2004). Poteri narodonaseleniia v XX veke : spravochnik (Rusça). Moskva: Russkai︠a︡ panorama. ISBN .
- ^ "Reconstruction and Cold War". Library of Congress. 9 Nisan 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Nisan 2015.
- ^ Foreign trade 9 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde . from A Country Study: Soviet Union (Former). project.
- ^ "Great Escapes from the Gulag". TIME. 5 Haziran 1978. 26 Haziran 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Nisan 2015.
- ^ "1990 CIA World Factbook". CIA. 27 Nisan 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Nisan 2015.
- ^ "Russia Unforeseen Results of Reform". The Library of Congress Country Studies; CIA World Factbook. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Nisan 2015.
- ^ Sciolino, E. (21 Aralık 1993). "U.S. is abandoning 'shock therapy' for the Russians". New York Times. 19 Eylül 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Nisan 2015.
- ^ a b "Russian Federation" (PDF). Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD). 14 Ocak 2009 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 14 Nisan 2015.
- ^ "Russia: Economic Conditions in Mid-1996". Library of Congress. 26 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Nisan 2015.
- ^ "Russia: Clawing Its Way Back to Life (int'l edition)". BusinessWeek. 21 Nisan 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Nisan 2015.
- ^ Walter C. Clemens (2001). The Baltic Transformed: Complexity Theory and European Security. Rowman & Littlefield. s. 106. ISBN .
- ^ Branko Milanovic (1998). Income, Inequality, and Poverty During the Transformation from Planned to Market Economy. The World Bank. ss. 186-189.
- ^ . Pravda.ru. 19 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2015.
- ^ Aslund A. (PDF). 14 Ocak 2009 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2015.
- ^ a b c d e f The World Factbook. "CIA". Central Intelligence Agency. 19 Haziran 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Ocak 2015.
- ^ Stone, N (4 Kasım 2007). "No wonder they like Putin". The Times. Birleşik Krallık. 25 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Nisan 2015.
- ^ "Rusya'da Anayasa Değişikliği Referandumu İçin Tarih 1 Temmuz". 10 Haziran 2020 tarihinde kaynağından .
- ^ O'Loughlin, John; W. Witmer, Frank D. (January 2011). "The Localized Geographies of Violence in the North Caucasus of Russia, 1999–2007". . . 101 (1): 178-201. doi:10.1080/00045608.2010.534713. ISSN 0004-5608. JSTOR 27980166.
- ^ "Yeltsin resigns". The Guardian. 31 Aralık 1999. 13 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Aralık 2023.
- ^ Wines, Mark (27 Mart 2000). "Election in Russia: The Overview; Putin Wins Russia Vote in First Round, But His Majority Is Less Than Expected"
![image]()
. The New York Times. 26 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Mayıs 2021. - ^ Bohlen, Celestine (1 Ocak 2000). "Yeltsin Resigns: The Overview; Yeltsin Resigns, Naming Putin as Acting President To Run in March Election"
![image]()
. The New York Times. 11 Nisan 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Mayıs 2021. - ^ Ellyatt, Holly (11 Ekim 2021). "5 charts show Russia's economic highs and lows under Putin". CNBC. 8 Nisan 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ocak 2022.
- ^ Mydans, Seth (15 Mart 2004). "As Expected, Putin Easily Wins a Second Term in Russia"
![image]()
. The New York Times. 17 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Mayıs 2021. - ^ Monaghan, Andrew (January 2012). "The vertikal: power and authority in Russia". . Oxford University Press. 88 (1): 1-16. doi:10.1111/j.1468-2346.2012.01053.x. JSTOR 41428537.
- ^ Kotkin, Stephen (2015). "The Resistible Rise of Vladimir Putin: Russia's Nightmare Dressed Like a Daydream". Foreign Affairs. . 94 (2): 140-153. JSTOR 24483492.
- ^ Harding, Luke (8 Mayıs 2008). "Putin ever present as Medvedev becomes president". The Guardian. 21 Mart 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Haziran 2021.
- ^ Emerson, Michael (August 2008). "Post-Mortem on Europe's First War of the 21st Century" (PDF). CEPS Policy Brief, 167. . doi:10.2139/ssrn.1333553. 1333553 $2. 7 Aralık 2014 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 6 Nisan 2022.
- ^ Harzl, B.C.; Petrov, R. (2021). Unrecognized Entities: Perspectives in International, European and Constitutional Law. Law in Eastern Europe. Brill. s. 246. ISBN . 25 Aralık 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Aralık 2022.
- ^ Kirby, Jen; Guyer, Jonathan (24 Şubat 2022). "Russia's war in Ukraine, explained". . 24 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ekim 2022.
- ^ "Conflict in Ukraine". Global Conflict Tracker. Council on Foreign Relations. 28 Şubat 2022. 23 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ekim 2022.
- ^ Farley, Robert; Kiely, Eugene (24 Şubat 2022). "Russian Rhetoric Ahead of Attack Against Ukraine: Deny, Deflect, Mislead". . Photograph by Aris Messinis (Agence-France Presse). . 27 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2022.
Nov. 28 – ... 'Russia has never hatched, is not hatching and will never hatch any plans to attack anyone,' Peskov said. ... 19 Jan – ... Ryabkov ... 'We do not want and will not take any action of aggressive character. We will not attack, strike, invade, quote unquote, whatever Ukraine.'
- ^ Taylor, Adam (24 Şubat 2022). "Russia's attack on Ukraine came after months of denials it would attack". The Washington Post. Photograph by (Associated Press). 24 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2022.
On Sunday ... "There is no invasion. There is no such plans," Antonov said.
- ^ Fořtová, Klára (8 Mart 2022). "Velvyslanec Ukrajiny v Česku denně promlouvá, ruský mlčí a je 'neviditelný'" [Ukraine's ambassador to the Czech Republic speaks daily, the Russian is silent and 'invisible']. (Çekçe). 8 Mart 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ekim 2022.
Zmejevský ... 'Důrazně jsme odmítli jako nepodložená obvinění Ruska z přípravy, agrese vůči Ukrajině a fámy o vstupu ruských jednotek na ukrajinské území,' stojí v něm.
- ^ Hernandez, Joe (22 Şubat 2022). "Why Luhansk and Donetsk are key to understanding the latest escalation in Ukraine". NPR. 22 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ekim 2022.
- ^ Hodge, Nathan (22 Şubat 2022). "Russia's Federation Council gives consent to Putin on use of armed forces abroad, Russian agencies report". CNN International. Moskova. 22 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ekim 2022.
- ^ Nikolskaya, Polina; Osborn, Andrew (24 Şubat 2022). "Russia's Putin authorises 'special military operation' against Ukraine". Reuters. Moskova. 24 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ekim 2022.
- ^ Grunau, Andrea; von Hein, Matthias; Theise, Eugen; Weber, Joscha (25 Şubat 2022). "Fact check: Do Vladimir Putin's justifications for going to war against Ukraine add up?". Deutsche Welle. 25 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ekim 2022.
- ^ Waxman, Olivia B. (3 Mart 2022). "Historians on What Putin Gets Wrong About 'Denazification' in Ukraine". Time. ISSN 0040-781X. OCLC 1311479. 3 Mart 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ekim 2022.
- ^ "Russia's invasion of Ukraine". The Economist. 26 Şubat 2022. ISSN 0013-0613. 26 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2022.
Though the target of Mr. Putin's tirade on February 21st was Ukraine, the former Soviet republics now in NATO, Estonia, Latvia and Lithuania, have cause for alarm over his irredentism.
- ^ Perrigo, Billy (22 Şubat 2022). "How Putin's Denial of Ukraine's Statehood Rewrites History". Time. ISSN 0040-781X. OCLC 1311479. 22 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ekim 2022.
- ^ "Putin Says He Does Not Plan to 'Restore Empire'". . 22 Şubat 2022. OCLC 1097137921. 22 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ekim 2022.
- ^ Tabarovsky, Izabella; (27 Şubat 2022). "Statement on the War in Ukraine by Scholars of Genocide, Nazism and World War II". . 4 Mart 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ekim 2022.
- ^ Abbruzzese, Jason (24 Şubat 2022). "Putin says he is fighting a resurgence of Nazism. That's not true". NBC News. 24 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ekim 2022.
- ^ "Russia attacks Ukraine". CNN International. 24 Şubat 2022. 24 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ekim 2022.
- ^ a b Kirby, Paul (9 Mart 2022). "Why is Russia invading Ukraine and what does Putin want?". BBC News. 19 Aralık 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ekim 2022.
- ^ "Ukrainian president signs decree on general mobilisation of population -Interfax". Reuters. 24 Şubat 2022. 25 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ekim 2022.
- ^ "Zelensky signs decree declaring general mobilization". . 25 Şubat 2022. 25 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ekim 2022.
- ^ "Ukraine rejects Russian demand to surrender port city of Mariupol in exchange for safe passage". CBS News. 20 Mart 2022. 23 Mart 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ekim 2022.
- ^ "Ukraine refuses to surrender Mariupol as scope of human toll remains unclear". Canadian Broadcasting Corporation. 21 Mart 2022. 23 Mart 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ekim 2022.
- ^ Balmforth, Tom (4 Temmuz 2022). "Analysis: Russia hails capture of Luhansk region, but big Ukraine battles lie ahead". Reuters (İngilizce). 7 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ekim 2022.
- ^ Myre, Greg (26 Haziran 2022). "Russia bombs Kyiv in a weekend missile barrage across Ukraine". NPR (İngilizce). 9 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ekim 2022.
- ^ "Russia hits Lviv again as Putin's campaign of terror focuses on Ukraine's shell-shocked east". www.cbsnews.com (İngilizce). 7 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Temmuz 2022.
- ^ "NATO to deploy thousands of commandos to nations near Ukraine". Al Jazeera. 25 Şubat 2022. 27 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2022.
- ^ Chernova, Anna; Cotovio, Vasco; Thompson, Mark (28 Şubat 2022). "Sanctions slams Russian economy". CNN. 28 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ekim 2022.
- ^ Simon, Scott (5 Mart 2022). "Russian law bans journalists from calling Ukraine conflict a 'war' or an 'invasion'". NPR. 12 Haziran 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ekim 2022.
- ^ Morin, Rebecca; Subramanian, Courtney; Collins, Michael; Garrison, Joey; Groppe, Maureen (24 Şubat 2022). "World leaders condemn Russian invasion of Ukraine; EU promises 'harshest' sanctions – live updates". USA Today. 24 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ekim 2022.
- ^ Stewart, Briar; Seminoff, Corinne; Kozlov, Dmitry (24 Şubat 2022). "More than 1,700 people detained in widespread Russian protests against Ukraine invasion". CBC News. Associated Press. 24 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ekim 2022.
- ^ . som.yale.edu (İngilizce). 16 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2022.
- ^ Corder, Mike (3 Mart 2022). "ICC prosecutor launches Ukraine war crimes investigation". Associated Press. 16 Nisan 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ekim 2022.
- ^ . (80. Madde, §1). 16 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2014.
- ^ . 12 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2011.
- ^ . 12 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2011.
- ^ Kosachev. K. "Russian Foreign Policy Vertical". Russia In Global Affairs. 17 Nisan 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Şubat 2015.
- ^ Venezuela's President Hugo Chavez recognizes independence of breakaway Georgia republics 26 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Megan K. Stack. 9 Eylül 2009
- ^ Netanyahu declares Russia as superpower 30 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Russia Today News 15 Şubat 2010
- ^ Superpower Reborn 27 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Ronald Steel. New York Times, 24 Ağustos 2008
- ^ Russia is a Superpower CNN, US Senators telling the truth 4 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . CNN News 30 Ağustos 2008
- ^ Steven Rosefielde, Russia in the 21st Century The Prodigal Superpower 18 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Cambridge University Press, 2005
- ^ Is Russia a Superpower? Cold War II? 13 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Atlantic Review, 25 Ağustos 2008.
- ^ What's Looming in Ukraine Is more Threatening than Georgia 27 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Der Spiegel, 16 Ekim 2008. Quote: "Nikonov: Russia is not a superpower and won't be one for the foreseeable future. But Russia is a great power. It was one, it is one and it will continue to be one."
- ^ The Shanghai Cooperation Organisation 6 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Globalsecurity.org 27 Nisan 2005
- ^ "Russian Federation – Member state – Council of Europe". 11 Ocak 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Şubat 2015.
- ^ . 4 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2015.
- ^ . 4 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2015.
- ^ "Interview of official Ambassador of Russian Foreign Ministry on relations with the EU" (Rusça). RIA Novosti. 24 Haziran 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Şubat 2015.
- ^ "Indian navy gets Russian carrier as it seeks to bolster military". Reuters. 16 Kasım 2013. 7 Mart 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Şubat 2015.
- ^ Page, Jeremy (26 Eylül 2010). "Russian Oil Route Will Open to China". The Wall Street Journal. 26 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Şubat 2015.
- ^ "Russia in milestone oil pipeline supply to China". Reuters. 1 Ocak 2011. 11 Ocak 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Şubat 2015.
- ^ "Overview of the major Asian Powers" (PDF). International Institute for Strategic Studies. s. 31. 26 Aralık 2018 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 26 Aralık 2014.
- ^ . 16 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2014.
- ^ Jonathan, Earle (14 Haziran 2012). "Report: Russia Less Peaceful Than North Korea". The Moscow Times. 26 Aralık 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Aralık 2014.
- ^ Rusya ilk kez kutuplarda askeri tatbikata başladı 7 Aralık 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde . - Haberrus.com
- ^ . (Article 65, para. 1) In 1993, when the Constitution was adopted, there were 89 subjects listed. Some of them were later merged. 3 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2014.
- ^ "The Constitution of the Russian Federation". (Article 95, para.2). 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Ekim 2014.
- ^ "Общероссийский классификатор экономических регионов" (ОК 024–95) введённый 1 января 1997 г., в ред. Изменения № 05/2001. Секция I. Федеральные округа (Russian Classificaton of Economic Regions (OK 024–95) of January 1, 1997 as amended by the Amendments #1/1998 through #5/2001. Section I. Federal Districts)
- ^ The World Network of Biosphere Reserves—UNESCO. "Russian Federation". 11 Haziran 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Ocak 2015.
- ^ "Oil prices drive the cost of food". RIA Novosti. 26 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Ocak 2015.
- ^ a b "Climate". Library Of Congress. 9 Nisan 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Ocak 2015.
- ^ Drozdov, V.A.; ve diğerleri. (1992). "Ecological and Geographical Characteristics of the Coastal Zone of the Black Sea". GeoJournal. 27 (2). s. 169. doi:10.1007/BF00717701.
- ^ Walsh, NP (19 Eylül 2003). "It's Europe's lungs and home to many rare species. But to Russia it's £100bn of wood". Londra: Guardian (UK). 26 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Ekim 2014.
- ^ I.A. Merzliakova (1 Kasım 1997). "List of animals of the Red Data Book of Russian Federation". Enrin.grida.no. 28 Nisan 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Ekim 2014.
- ^ a b Dünya Bankası. "World Development Indicators". World Bank. 8 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2014.
- ^ "Russians weigh an enigma with Putin's protégé". MSNBC. 20 Kasım 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Ekim 2014.
- ^ "Russia Is Getting Wealthier". The Moscow Times. 21 Ekim 2010. 27 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Ekim 2014.
- ^ . RIA Novosti. 26 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2014.
- ^ "Russia: How Long Can The Fun Last?". BusinessWeek. 25 Haziran 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Ekim 2014.
- ^ "A rising middle class will fuel growth in Russia". Nielsen. 27 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Ekim 2014.
- ^ "International Reserves of the Russian Federation in 2008". The Central Bank of the Russian Federation. 26 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Ekim 2014.
- ^ Land Use 26 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde . CIA World Factbook
- ^ Data 1 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . by (Rusça)
- ^ Russia takes the third place in the world by grain exports 8 Ocak 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi, rosbankjournal.ru (Rusça)
- ^ Data 1 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . by (Rusça)
- ^ Agricultural land by type of owners 1 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . , 2009 (Rusça)
- ^ Main agricultural products by type of owners 1 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . , 2009 (Rusça)
- ^ Fish capture by country since 1950 27 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . guardian.co.uk
- ^ Exports and imports of fish and sea products 6 Temmuz 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde . , 2009 (Rusça)
- ^ Russia, China in Deal On Refinery, Not Gas 4 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Jacob Gronholt-Pedersen. Wall Street Journal, 22 Eylül 2010
- ^ Did A New Pipeline Just Make Russia The Most Important Energy Superpower By Far 2 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Graham Winfrey. Business Insider, 6 Ocak 2010
- ^ Country Comparison :: Natural gas – proved reserves 9 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. CIA World Factbook. 24 Şubat 2015 tarihinde erişilmiştir.
- ^ Country Comparison :: Oil – proved reserves 20 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. CIA World Factbook. 24 Şubat 2015 tarihinde erişilmiştir.
- ^ "BP Statistical review of world energy June 2007" (XLS). BP. Haziran 2007. 24 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Şubat 2015.
- ^ Country Comparison :: Natural gas – exports 14 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. CIA World Factbook. 24 Şubat 2015 tarihinde erişilmiştir.
- ^ Country Comparison :: Natural gas – production 21 Eylül 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. CIA World Factbook. Retrieved 17 February 2012.
- ^ International Energy Agency – Oil Market Report 18 January 2012 18 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. 24 Şubat 2015 tarihinde erişilmiştir.
- ^ Country Comparison :: Electricity – production 9 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. CIA World Factbook. 24 Şubat 2015 tarihinde erişilmiştir.
- ^ "BP Statistical Review of World Energy June 2009: Hydroelectricity consumption". 26 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Şubat 2015.
- ^ Nuclear Power Plant Information 7 Ocak 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu. 24 Şubat 2015 tarihinde erişilmiştir.
- ^ Россия построит атомные станции по всему миру 22 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde . amur.kp.ru (Rusça)
- ^ a b . Eng.rzd.ru. 4 Aralık 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2015.
- ^ . Invest.gov.ru. 29 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2015.
- ^ CIS railway timetable 27 Temmuz 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., route No. 002, Moscow-Pyongyang, August 2009. Note: several different routes have the same number.
- ^ CIS railway timetable 27 Temmuz 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., route No. 350, Kiev-Vladivostok, August 2009.
- ^ Rosstat statistics on length of roads 14 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Erişim tarihi: 18 Ocak 2015
- ^ "Transport in Russia". International Transport Statistics Database. iRAP. 17 Nisan 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ocak 2015.
- ^ "CIA The World Factbook–Rank Order–Airports". Cia.gov. 30 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ocak 2015.
- ^ . Global-economics.ru. 26 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2015.
- ^ . www.e-unwto.org (İngilizce). doi:10.18111/wtobarometereng.2020.18.1.6. 29 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2022.
- ^ (PDF). 4 Eylül 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2022.
- ^ . 10 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2022.
- ^ . Knoema (İngilizce). 24 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2022.
- ^ Tomb, Howard (27 Ağustos 1989). "Getting to the Top In the Caucasus". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. 30 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ağustos 2022.
- ^ (PDF). web.archive.org. 12 Ocak 2015. 5 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2022.
- ^ Власов, Артем (17 Aralık 2018). . Известия (Rusça). 17 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2022.
- ^ Sullivan, Paul (9 Nisan 2019). "48 hours in... Moscow, an insider guide to Russia's mighty metropolis". The Telegraph (İngilizce). ISSN 0307-1235. 20 Eylül 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ağustos 2022.
- ^ Hammer, Joshua (3 Haziran 2011). "White Nights of St. Petersburg, Russia". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. 7 Nisan 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ağustos 2022.
- ^ Centre, UNESCO World Heritage. . UNESCO World Heritage Centre (İngilizce). 12 Aralık 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2022.
- ^ a b Rusyada Etnik grouplar 22 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . 2002
- ^ . 3 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2011.
- ^ "Sovyetler Sonrası Rusya Nüfusu". 27 Eylül 2006 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Mart 2011.
- ^ a b c d e f g h "Rostat Ekim 2010". 17 Aralık 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Mart 2011.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2011.
- ^ "Cia ölüm oranları". 28 Şubat 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Mart 2011.
- ^ "Federal Araştırma Bölümü 27 Aralık 2007" (PDF). 2 Ocak 2008 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 9 Mart 2011.
- ^ Tuva nüfusu resmi istatistikleri http://gov.tuva.ru/page.aspx?id=18 10 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ a b Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;britannicaisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ "Russian Census of 2002". 4.3. Population by nationalities and knowledge of Russian; 4.4. Spreading of knowledge of languages (except Russian). Federal Devlet İstatistik Servisi. 29 Nisan 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Ekim
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Koordinatlar 55 45 N 37 38 E Rusya resmi adiyla Rusya Federasyonu Rusca Rossi jskaya Federa ciya romanize Rossiyskaya Federatsiya UFA Kuzey Avrasya da bulunan federal yari baskanlik tipi cumhuriyetle yonetilen bir ulkedir Kuzeybatidan guneydoguya Rusya Norvec Finlandiya Estonya Letonya Litvanya Polonya ikisi birden Kaliningrad Oblasti ile Belarus Ukrayna Gurcistan Azerbaycan Kazakistan Cin Mogolistan ve Kuzey Kore ile komsudur Deniz siniri olarak Ohotsk Denizi ile Japonya Bering Bogazi ile bir ABD eyaleti olan Alaska ve Karadeniz ile Turkiye ile de komsudur 17 098 246 km ilhak edilen bolgelerle beraber 17 234 135 km lik yuzolcumu ile Dunya nin en genis ulkesidir ve Dunya yasam alaninin sekizde birini kapsar Rusya ayni zamanda 2021 yili itibariyla 145 9 milyon nufusu ile dunyanin en kalabalik dokuzuncu ulkesidir Kuzey Asya nin tamamina ve Dogu Avrupa nin buyuk bir kismina uzanan Rusya dokuz saat dilimine yayilir ve uzerinde cok cesitli cevre ve yer sekilleri bulunur Rusya FederasyonuRossijskaya Federaciya Rusca Rossiyskaya Federatsiya Rusya FederasyonuBayrak ArmaMilli mars source source track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track Rusya Ulusal Marsi Gosudarstvennyj gimn Rossijskoj Federacii Gosudarstvenniy gimn Rossiyskoy FederatsiiBaskent ve en buyuk sehirMoskovaResmi dil ler RuscaTaninan bolgesel dil ler Cesitli bolgelerde 27 bolgesel dilEtnik gruplar 2021 Kirim dahil 71 7 Rus3 2 Tatar1 1 Cecen1 1 Baskurt22 9 diger ya da belirtilmediResmi din 2012 47 4 Hristiyan 41 Rus Ortodoks 6 4 other Diger Hristiyan mezhepleri38 2 Dinsiz6 5 Musluman2 4 Diger5 5 Cevap vermediDemonimRusHukumetOtoriter diktatorluk altindaki federal yari baskanlik cumhuriyeti Devlet BaskaniVladimir Putin BasbakanMihail Misustin Federasyon Konseyi BaskaniValentina Matviyenko Devlet Dumasi BaskaniYasama organi Ust meclisFederasyon Konseyi Alt meclisDevlet DumasiTarihce Rurik Hanedani862 Kiev Knezligi882 Vladimir Suzdal Knezligi1169 Moskova Knezligi1363 Rusya Carligi16 Ocak 1547 Rus Imparatorlugu22 Ekim 1721 Rusya SFSC7 Kasim 1917 Sovyetler Birligi10 Aralik 1922 Rusya Federasyonu25 Aralik 1991 Mevcut Anayasanin kabulu12 Aralik 1993Yuzolcumu Toplam17 098 246 km2Ilhak edilen Ukrayna topraklari dahil edilmemistir Su 13 batakliklar dahil Nufus 2022 tahmini147 182 123 9 Yogunluk8 4 km2 225 GSYIH SAGP 2021 tahmini Toplam4 328 trilyon 6 Kisi basina29 485 50 GSYIH nominal 2021 tahmini Toplam1 711 trilyon 11 Kisi basina11 654 59 Gini 2018 37 5 orta 98 IGE 2019 0 824 cok yuksek 52 Para birimiRus rublesi RUB Zaman dilimiUTC 2 12Tarih formatigg aa yyyyTrafik akisisagTelefon koduISO 3166 koduRUInternet alan adi ru su rezerve rf 2009 Rusya nin tarihi 3 ve 8 yuzyillar arasinda Avrupa da taninan bir grup olarak ortaya cikan Dogu Slavlari ile baslamaktadir 9 yuzyilda Varegler tarafindan kurulan ve yonetilen Orta Cag Kiev Rus Devleti ortaya cikti 988 yilinda Bizans Imparatorlugu ndan Ortodoks Hristiyanlik kabul edilerek sonraki milenyum icin Rus kulturu tanimlanan Bizans ve Slav kulturlerinin sentezi basladi Daha sonra Kiev Knezligi bir dizi kucuk devlet halinde parcalandi ve topraklarinin cogunlugu Mogollar tarafindan istila edilip Altin Orda Devleti nin kollari haline geldi 15 yuzyilda Altin Orda Devleti nin iyice zayiflamasiyla birlikte bagimsizligini ilan eden Rus prenslikleri yavas yavas yeniden birleserek Moskova Knezligi ni kurmus ve Kiev Knezligi nin kulturel ve siyasi mirasinin ardili olmustur 18 yuzyila gelindiginde buyuk olcude fetih ilhak ve kesif yoluyla Avrupa da Polonya dan Kuzey Amerika da Alaska ya kadar uzanan tarihin en buyuk ucuncu imparatorlugu olan Rus Imparatorlugu haline gelmistir 1917 Ekim Devrimi nden sonra Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti dunyanin ilk anayasal sosyalist devleti ve II Dunya Savasi nda Muttefiklerin zaferinde belirleyici bir rol oynayan taninmis bir super guc olan Sovyetler Birligi nin en buyuk ve onde gelen kurucusu olmustur Sovyetler doneminde Dunya nin ilk yapay uydusu ve ilk insanli uzay ucusu dahil olmak uzere 20 yuzyilin en onemli teknolojik basarilarindan bazilari gerceklestirildi Rusya Federasyonu Sovyetler Birligi nin dagilmasinin ardindan 1991 de kurulmustur ve SSCB nin ardili olarak taninmaktadir Uluslararasi alanda Rusya demokrasi insan haklari ve basin ozgurlugu olcumlerinde en dusuk siralanan ulkeler arasinda yer alir ulkede ayni zamanda yuksek duzeyde yolsuzluk bulunmaktadir Rusya ekonomisi nominal GSYIH e gore dunyanin en buyuk dokuzuncu ve satin alma gucu paritesine gore altinci buyuk ekonomisidir Rusya dunyanin en buyuk maden ve enerji kaynaklarindan birine sahiptir ve Dunya nin en buyuk petrol ve dogalgaz ureticilerindendir Rusya taninmis bes nukleer silahli devletten biridir ve Dunya nin en buyuk kitle imha silah stoklarina sahiptir Ayrica buyuk guclerden biri olup BM ve BMGK nin daimi uyesi G20 Asya Pasifik Ekonomik Isbirligi Sanghay Isbirligi Orgutu Avrasya Ekonomi Toplulugu Avrupa Guvenlik ve Isbirligi Teskilati ve Dunya Ticaret Orgutu uyesi ve Bagimsiz Devletler Toplulugu nun onde gelen uyesidir Koken bilimiRusya adi Dogu Slavlari nin cogunlukla yasadigi bir Orta Cag devleti olan Rus devletinden turetilmistir Ancak bu ad daha sonra tarihte daha da belirginlesmis ve ulke genellikle sakinleri tarafindan Russkaya Zemlya Russkaya Zemlya Rus Ulkesi adi ile dillendirilmistir Bu isimden tureyen diger devletlerden ayirt edebilmek icin modern tarihte Kiev Rusya si denilir adi Rus Rus devletinin kurucusu olan Varegler in muhtemelen Isvec Vikingleri bir grubu olan Rus halkindan gelmektedir Rus adinin eski Latince hali olan Rutenya cogunlukla Katolik Avrupa ya komsu olan Rus bolgesinin bati ve guney bolgelerine denilmistir Ulkenin simdiki adi olan Rossiya Rossiya Rus isminin Yunanca hali olan ve ayni zamanda Kiev Rusya sinin Bizans Imparatorlugu tarafindan soylenimi olan Rwsia Rosia kelimesinden gelmektedir TarihceErken tarih Kurgan hipotezi ne gore Guney Rusya Hint Avrupa halklari nin urheimatidir Tarih oncesi zamanlarda Guney Rusya nin genis bozkirlari gocebe kabilelerin vataniydi Bu bozkir uygarliklarinin kalintilari Arkaim ve Pazirik gibi yerlerde kesfedilmis olup gocebe seklindeki yasamin onemli bir ozelligi olan atli savaslarin bilinen en eski izlerini tasimaktadir Klasik antik donemde Pontus Hazar Bozkiri Iskitya olarak biliniyordu MO 8 yuzyilda Antik Yunan tuccarlar Tanais ve da kendi ticaret merkezi medeniyetini getirdi MS 3 ve 4 yuzyillarda da yari efsanevi bir Gotik krallik olan Guney Rusya da Hunlar tarafindan isgal edildi MS 3 ve 6 yuzyillari arasinda Yunan kolonileri arasinda basarili bir Hellenistik yonetim olan Hunlar ve Avrasya Avarlari gibi savasci kabileler tarafindan yonetilen gocebe saldirilari tarafindan yikilmistir Bir Turk halki olan Hazarlar 10 yuzyila kadar Hazar ve Karadeniz arasindaki alt Volga havzasinda bozkirlara hukmetmistir Modern Ruslarin atalari bazi akademisyenler tarafindan anavatanlarinin ndaki agaclik alanlarda oldugu dusunulen Slav kabileleridir Dogu Slavlar biri Kiev den gunumuz Suzdal ve Murom a dogru digerleri de Polotsk tan Novgorod ve Rostov a dogru hareket ederek yavas yavas iki dalga halinde Bati Rusya ya yerlesmistir 7 yuzyildan itibaren Dogu Slavlar Bati Rusya da nufusun cogunlugunu olusturmus ve yavas ancak bariscil bir sekilde Merya ve gibi yerel Fin Ugor halklari asimile olmuslardir Kiev Knezligi 11 yuzyil da Kiev Knezligi 9 yuzyilda ilk Dogu Slav devletlerin kurulmasi Baltik Denizi bolgesinden Varegler in tuccarlar savascilar ve yerlesimcilerin gelmesi ile denk gelmistir Oncelikle bu gelenler dogu Baltik tan ve Hazar Denizi ne dogru uzanan su yollari uzerinden gelen Iskandinavya kokenli Vikingler idi ne gore Rurik adinda Rus halkindan bir Varegli 862 yilinda Novgorod hukumdari secildi 882 yilinda onceden Hazarlar a harac veren halefi Oleg guneyden girerek Kiev i fethedip Kiev Knezligi ni kurdu Oleg Rurik in oglu Igor ve Igor un oglu I Svyatoslav sonradan tum yerel Dogu Slav kabilelerini Kiev hukumdarligina baglayip Hazar Kaganligi ni yikmis ve Bizans ve e karsi cesitli askeri seferler baslatti 10 yuzyildan 11 yuzyila kadar Kiev Knezligi Avrupa nin en buyuk ve en mureffeh ulkelerinden biri haline geldi Buyuk Vladimir 980 1015 ve oglu Bilge Yaroslav 1019 1054 doneminde Kiev Altin Cagi ni yasamis olup o donemde Bizans tan Ortodoks Hristiyanlik ve ilk Dogu Slav yazili kanunu olan olusturuldu 11 ve 12 yuzyillarda Kipcaklar ve Pecenekler gibi gocebe Turk boylari tarafindan surekli yapilan akinlar Slav nufusun buyuk oranda ozellikle Zalesye olarak bilinen daha kuzeyde guvenli yogun ormanlik bolgelerine gocune neden oldu Feodalizm ve ademi merkeziyetcilik caginda Kiev Knezligi ne hukum suren Rurik Hanedani uyeleri arasindaki mucadele damgasini vurdu Kiev in hakimiyeti kuzey dogusunda yer alan kuzey batisindaki Novgorod Cumhuriyeti ve guney batisindaki nin lehine azaldi 1237 40 arasinda Kiev Knezligi ne son darbeyi vurarak yikilmasina ve nufusunun yarisini kaybetmesine yol acti Daha sonra kurulan Turk Mogol devleti olan Altin Orda Devleti Rus prensliklerini hakimiyeti altina alarak iki yuzyil boyunca Rusya nin guneyine ve merkezine hukmetti Sonunda Lehistan Litvanya Birligi tarafindan asimile edilen Galicya Volinya Mogollarin hakimiyetindeki Vladimir Suzdal ve Novgorod Cumhuriyeti Kiev cevre uzerinde iki bolge modern Rus ulusu icin temel olusturmustur Pskov ile birlikte Novgorod nda bir sure boyunca ozerk bir dereceye kadar korunur ve buyuk olcude ulkenin geri kalanini etkileyen zulumleri bagislanmis oldu Prens Aleksandr Nevski nin onderliginde Novgorodlular 1240 yilinda Neva Muharebesi nde isgalci Isveclileri puskurttu ve bunun yani sira 1242 yilinda Peipus Golu Savasi nda da Toton Sovalyeleri nin Kuzey Rusya yi kolonize etme girisimini de engelledi Moskova Knezligi oncesinde nda Dmitri Donskoy u kutsarken Kiev Knezligi nin en guclu halefi olan Moskova Knezligi baslangicta Vladimir Suzdal in bir parcasi iken hala Mogol Tatar etkisi altinda ve onlarin goz yummasiyla 14 yuzyilin basinda Orta Rusya da nufuz elde etmeye etmeye ve yavas yavas ve Rusya nin genisleme surecinde ana oncu guc haline geldi Bu zor gunlerdi cunku sik sik Mogol Tatar baskinlari yasaniyordu ve Kucuk Buz Cagi nin basinda tarim mahvolmustu Ayrica Avrupa nin geri kalaninda oldugu gibi 1350 ve 1490 yillari arasinda her bes ya da alti yilda bir veba salgini yasaniyordu Bununla birlikte daha dusuk nufus yogunlugu ve islak buhar banyosu olan Rus banyosu nin yaygin kullanimi gibi daha iyi hijyen kosullarindan dolayi nufus kaybi Bati Avrupa daki kadar siddetli degildi Moskova Prensi Dmitri Donskoy un onderliginde ve Rus Ortodoks Kilisesi nin yardimiyla Rus prensliklerinin birlesik ordusu 1380 yilinda nde Mogol ve Tatar ordularini yenilgiye ugratti Moskova Knezligi giderek yavas yavas ve Novgorod gibi eski guclu rakipler dahil olmak uzere cevredeki prenslikleri kendi hakimiyeti altina aldi III Ivan Buyuk Ivan sonunda Altin Orda yi kontrolu altina aldi Orta ve Kuzey Rusya yi Moskova nin hakimiyetinde birlestirmis ve Tum Rusya nin Hukumdari unvanini aldi 1453 yilinda Istanbul un Fethi nden sonra Moskova kendini Dogu Roma Imparatorlugu nun halefi ilan etti III Ivan son Bizans imparatoru XI Konstantinos un yegeni olan ile evlendi ve Bizans cift basli kartalini Rusya nin armasi yapmistir Rusya Carligi Car Korkunc Ivan Viktor Vasnetsov III Roma fikirlerinin gelismesiyle Buyuk Duk IV Ivan Korkunc resmen 1547 yilinda Rusya nin ilk Cari olarak tac giydi Car yeni bir yasal kanun cikardi ve ilk Rus feodal temsil organini u ve kirsal bolgelere yerel oz yonetimler kurdu Korkunc Ivan in uzun saltanati sirasinda parcalanan eski Altin Orda Devleti nin yerine kurulan uc Tatar hanligi olan Kazan Idil Nehri boyunca uzanan Astrahan ve Guney Bati Sibirya daki Sibirya Hanliklarini ilhak ederek zaten buyuk olan ulke topraklarini iki katina cikardi Boylece 16 yuzyilin sonunda Rusya cokuluslu cok dinli ve bir devlet haline geldi Ancak Carlik Baltik kiyilari ve deniz ticareti icin erisimi saglamak amaciyla Polonya Litvanya ve Isvec koalisyonuna karsi yapilan uzun ve basarisiz Livonya Savasi yla zayifladi Ayni zamanda Altin Orda Devleti nin kalan tek varisi olan Kirim Hanligi Guney Rusya ya baskinlar duzenledi 1571 yilinda ni geri alma cabalari icinde olan Kirim ve Osmanli muttefikleri Moskova yi ve Moskova yi yagmalayip cevresindeki kasabalari atese verdiler Ancak sonraki yilda Osmanli ve Kirim Ordulari Molodi Muharebesi nde Ruslar tarafindan yenilgiye ugratildi ve Rusya icine Osmanli Kirim genisletme tehdidi sonsuza kadar ortadan kaldirildi Ancak Kirim Hanligi nin 17 yuzyila kadar suren baskinlari nedeniyle Guney Rusya genelinde Zasecnaya certa gibi yeni savunma hatlari insa edilerek surekli yapilan akinlarin erisilebilirlik alani daraltildi Moskova da 1598 yilinda Ivan in ogullarinin olumu antik Rurik Hanedani nin sonu nin sonucunda cikan ic savas 17 yuzyilin basinda dis mudahaleler koylu ayaklanmalari ve taht kavgalariyla bilinen Karisiklik Donemi ne yol acti Lehistan Litvanya Birligi Moskova dahil olmak uzere Rusya nin bir bolumunu isgal etti 1612 yilinda Leh kuvvetleri iki ulusal kahraman olan tuccar ve Prens Dmitri Pojarski liderligindeki Rus gonullu kolordusu karsisinda cekilmek zorunda kaldilar Romanov Hanedani Zemski Sobor karari ile 1613 yilinda tahta gecmis ve ulke krizden kademeli olarak toparlanmaya baslamistir Rusya 17 yuzyilda boyunca Kazaklar caginda sinirlarini genisletmeye devam etti Kazaklar korsanlar ve benzeyen askeri topluluklar halinde organize savascilardi 1648 yilinda Leh egemenliginin sosyal ve dini baskisi altinda yasayan Ukrayna koyluleri Hmelnitski Ayaklanmasi sirasinda Lehistan Litvanya Birligi ne karsi isyan eden Zaporojya Kazaklari na katildi 1654 yilinda Ukrayna lideri Bogdan Hmelnitski Rus Cari I Aleksey in himayesi altinda Ukrayna ya yerlesmek icin teklifte bulundu I Aleksey in bu teklifi kabul etmesi na neden oldu Son olarak Ukrayna Dinyeper Nehri boyunca batisinda bati kiyisi Polonya egemenligi altinda ve dogusunda dogu kiyisi ve Kiev Rus hakimiyeti altinda olmak uzere ikiye bolundu Daha sonra 1670 1671 yillarinda Don Kazaklari Stenka Razin in liderliginde Volga Bolgesi nde buyuk bir isyan cikardiysa da Carin askerleri isyancilari yenmistir Doguda ise cogunlukla Kazaklar in onderliginde kiymetli kurkler ve fildisi avciligi icin Sibirya nin buyuk topraklarini hizla kesif ve fethine baslandi Rus kasifler doguyu oncelikle boyunca kesfettiler ve 17 yuzyilin ortalarina gelindiginde Dogu Sibirya da Cukci Yarimadasi nda Amur Nehri boyunca ve Pasifik kiyilarinda Rus yerlesimleri bulunmaktaydi 1648 yilinda Asya ve Kuzey Amerika arasindaki Bering Bogazi ilk kez ve Semyon Dejnyov tarafindan gecildi Rusya Imparatorlugu I Petro Rusya nin ilk I Petro doneminde Rusya 1721 yilinda bir imparatorluk ve bir dunya gucu haline geldi 1682 den 1725 e kadar olan hukumdarligi suresince Petro Buyuk Kuzey Savasi nda Isvec i yenerek daha once Karisiklik Donemi nde kaybedilen Bati Karelya ve Ingriya nin yani sira Estonya ve Livonya yi da alarak deniz ve deniz ticaretinde Rusya nin bati kiyilarina erisimini sagladi I Petro Baltik Denizi kiyisinda daha sonra Rusya nin batiya acilan penceresi olarak adlandirilacak olan yeni baskent Sankt Peterburg u kurdu Rusya ya Bati Avrupa nin onemli kulturel etkilerini getirdi I Petro nun kizi olan Elizaveta nin 1741 62 yillari arasindaki hukumdarligi doneminde Rusya 1756 63 Yedi Yil Savasi na katilmistir Bu savas sirasinda Rusya bir sureligine Dogu Prusya yi ve hatta Berlin i de ilhak etti Ancak Elizaveta nin olumunden sonra butun bu fetihler Prusya yanlisi III Petro tarafindan Prusya Kralligi na geri iade edildi 1762 1796 yillarinda hukum suren II Katerina nin onderligini yapti II Katerina Lehistan Litvanya Birligi uzerinde Rus siyasi kontrolunu genisletmis ve esnasinda topraklarinin buyuk bir kismini ilhak etmis boylece Rusya nin sinirlari Orta Avrupa ya kadar uzanmisti Guneyde ise Osmanli Imparatorlugu na karsi basarili bir savas sonrasinda Kirim Hanligi ni da yenerek sinirlarini Karadeniz e kadar uzatmistir Osmanlilara karsi aldigi zaferlerin bir sonucu olarak 19 yuzyilin baslarinda Transkafkasya da onemli topraklar kazandi Bu durum I Aleksandr in 1809 yilinda zayiflamis Isvec Kralligi ndan Finlandiya yi ve 1812 de Osmanlilardan Besarabya yi da alarak devam etti Ayni zamanda Ruslar Alaska yi da fethetmis ve Kaliforniya da gibi yerlesim yerleri kurmuslardir 1803 1806 yillarinda gerceklestirilmis olup daha sonra bunu diger onemli Rus deniz kesif seferleri izledi 1820 yilinda Antarktika kitasinin kesfetti 1866 yilinda Rusya Imparatorlugu nun sinirlari ve etki alanlari Rusya cesitli Avrupa ulkeleri ile ittifak kurarak Napolyon Fransasi na karsi savasti 1812 yilinda Napolyon Rusya Seferi sirasinda gucunun dorugunda iken soguk birlikte inatci bir direnis sonucu agir bir hezimete ugradi ve pan Avrupa Grande Armee nin 95 ten fazlasi oldu Mihail Kutuzov ile Barclay de Tolly liderligindeki Rus ordusu Napolyon u ulkeden cikarip Altinci Koalisyon Savasi yla Avrupa ya surdu ve sonunda Paris e girdi I Aleksandr Napolyon sonrasi Avrupa haritasinin tanimlandigi Viyana Kongresi nde Rus heyetine baskanlik etti Napolyon Savasi subaylari Rusya ya liberalizm fikrini getirdi ve 1825 Aralikcilar Isyani sirasinda Carin yetkilerini azaltilmasi icin calisti I Nikolay in 1825 55 muhafazakar saltanati sonunda Rusya zirve doneminde Avrupa daki gucu ve etkisi Kirim Savasi yenilgisi ile kesintiye ugramistir 1847 ve 1851 yillari arasinda Rusya yi kasip kavuran Asya kolera dalgasi yaklasik bir milyon kisinin olumune neden oldu Nikolay in halefi olan II Aleksandr 1855 81 doneminde da dahil olmak uzere ulkede onemli degisiklikler yasandi Bu Buyuk Reformlar ulke sanayisini gelistirdi ve Rus ordusunu modernize ederek 1877 1878 Osmanli Rus Savasi yla Bulgaristan i Osmanli egemenliginden cikardi 19 yuzyilin sonlarinda Rusya da cesitli sosyalist hareketlerin yukselisi goruldu II Aleksandr 1881 yilinda devrimciler tarafindan olduruldu ve oglu III Aleksandr in 1881 94 saltanati daha az liberal ancak daha bariscil gecmistir Son Rus Imparatoru II Nikolay 1894 1917 doneminde Japonya yenilgisi ve Kanli Pazar olaylari sonucu cikan 1905 Devrimi onlenemedi Ayaklanma bastirildi ancak hukumet ifade ve toplanma ozgurlukleri verilmesi siyasi partilerin yasallastirilmasi ve secilmis bir yasama organi olan Devlet Dumasi nin olusturulmasi dahil olmak uzere onemli reformlari kabul etmek zorunda kaldi Sibirya ya goc 20 yuzyilin baslarinda ozellikle Stolipin in sirasinda hizla artmistir 1906 ve 1914 yillari arasinda dort milyondan fazla yerlesimci bu bolgeye geldi 1914 yilinda Rusya Avusturya Macaristan in kendi muttefiki olan Sirbistan a savas ilanina tepki olarak I Dunya Savasi na girdi ve birden fazla cephede Uclu Itilaf muttefiklerinden izole olarak savasti 1916 yilinda Rus Ordusu ile Avusturya Macaristan Imparatorlugu ordusunu neredeyse tamamen imha etti Ancak yuksek kayiplar yolsuzluk ve ihanet soylentileri rejimin zaten mevcut kamu guvensizligi savasin yukselen maliyetleri ile derinlesti Butun bunlar 1917 Rus Devrimi icin zemin olusturmustur Subat Devrimi ile II Nikolay tahttan indirildi ve ailesi ile birlikte daha sonra Rus Ic Savasi nda infaz edildi Monarsinin yerini kendisini Gecici Hukumet ilan eden siyasi partilerden olusan titrek bir koalisyon aldi Bununla birlikte isci ve koylulerin sovyet olarak adlandirilan demokratik olarak secilmis konseyler araciligiyla olarak adlandirilan alternatif bir sosyalist temsil organi kuruldu Yeni yonetim ulkedeki sorunlari cozmek yerine ulkedeki krizi agirlastirmistir Sonunda Bolsevik lider Vladimir Lenin in onderliginde Ekim Devrimi nde Gecici Hukumet devrildi ve dunyanin ilk sosyalist devleti kuruldu Sovyetler Birligi Erken Sovyet doneminin simgeleri projesi ve dev Isci ve Ciftci Kadin Heykeli heykel grubu 1917 Ekim Devrimi ile iktidara gelen Bolsevikler Rusya Federatif Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ni kurdu Bolsevikler iktidara geldikleri gibi ilk is olarak Rusya nin I Dunya Savasi ndan cekildigini ilan ettiler Ardindan ulkede bir dizi reform hareketlerine basladilar 1918 yilinda ulkede anti komunist Beyaz Ordu nun saldirilariyla ic savas basladi Sovyet rejimine bagli Kizil Ordu ile Car destekcisi Beyaz Ordu arasinda yasanan ic savas ulkede buyuk bir yikima yol acti Bolsevikler I Dunya Savasi sirasinda Ittifak Devletleri ile olan dusmanliklarini sona erdiren Brest Litovsk Antlasmasi ni imzalayarak Ukrayna Polonya Baltik devletleri ve Finlandiya nin bagimsizligini kabul ettiler Rusya nin Brest Litovsk Antlasmasi ni imzalamasinin hemen ardindan Itilaf Devletleri anti komunist guclere destek amaciyla basarisiz bir bulundular Birlesik Krallik Fransa ve ABD Beyaz Ordu ya maddi yardimda bulunurken asker sevkiyati da yapmis ve Beyaz Teror un katliamlarinda isbirlikci olmuslardir Bolsevikler ve Beyaz hareket birbirlerine karsi Kizil Teror ve Beyaz Teror olarak bilinen surgun ve infaz kampanyalarini yurutmuslerdir Ic savasin sonucunda Rus ekonomisi ve altyapisi agir hasar gormus ve milyonlarca Beyaz gocmen ulkeden kacmistir Rusya Federatif Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti nin 30 Aralik 1922 de Transkafkasya SSC Ukrayna SSC Belarus Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ve Orta Asya cumhuriyetleri ile birlikte imzaladigi Sovyetler Birligi Kurulus Antlasmasi yla Sovyetler Birligi kisaca Sovyetler Birligi veya SSCB resmen kuruldu 1924 te Lenin in olumunden sonra Sovyetler Birligi ni troyka yonetmeye basladi Ancak 1922 de Komunist Parti Genel Sekreterligi ne secilen Yosif Stalin Merkez Komite de onemli bazi kisilerin destegini alarak muhaliflerini bertaraf etti Dunya devriminin ana savunucusu olan Lev Trocki 1929 da Sovyetler Birligi nden surgun edildi ve Stalin in fikri olan Tek ulkede sosyalizm devlet politikasi olarak benimsendi Bolsevik parti icinde surekli ic mucadele Buyuk Temizlik adi verilen 1937 38 yillarinda aralarinda kurucu parti uyeleri ve darbe ile suclanan askeri liderler de dahil olmak uzere binlerce kisinin idam edildigi kitlesel baskilar ile sonuclandi Stalin liderligindeki hukumet planli ekonomiyi baslatarak ulkenin kirsal kesimini onemli olcude sanayilestirdi ve tarimi kolektiflestirdi Bu donemde yasanan hizli ekonomik ve sosyal degisimler sirasinda Carlik doneminde genis topraklara hakim olan toprak aristokratlari kolektiflestirmeye karsi gelmelerinden dolayi calisma kamplarina gonderildi Ulkede ozellikle Ukrayna da topraklarin kolektiflestirilmesine karsi cikan toprak aristokratlarinin sabotaj ve isyan faaliyetleri tarimsal uretimin dusmesine sebep oldu Ancak agir bir bedel odendiyse de Sovyetler Birligi kisa bir surede buyuk olcude tarimsal ekonomiden onemli bir sanayi gucune donustu Adolf Hitler in Avusturya ve son olarak Cekoslovakya nin ilhakina karsi Birlesik Krallik ve Fransa nin yatistirma politikasi Nazi Almanyasi ni cesaretlendirdi ve Sovyetler Birligi ne tehdit haline geldi Ayni zaman zarfinda Nazi Almanyasi Uzak Dogu da SSCB ile rakip olan ve 1938 1939 yilindaki ile acik bir dusmani haline gelen olan Japon Imparatorlugu ile ittifak kurdu Agustos 1939 da Birlesik Krallik ve Fransa ile Nazi karsiti bir ittifak kurma girisimlerinin basarisizlikla sonuclanmasinin ardindan Sovyet hukumeti iki ulke arasindaki saldirmazlik vaadi ve Dogu Avrupa da kendi nufuz alanlarinin bolusturulmesi icin Molotov Ribbentrop Pakti ile Almanya ile iliskileri gelistirmeye karar verdi Hitler Polonya Fransa ve diger ulkeleri isgal ederek II Dunya Savasi ni baslatirken SSCB nin eski Rusya Imparatorlugu nun bazi topraklarinda hak iddia etmesi Polonya nin isgali Kis Savasi ve ile sonuclandi 22 Haziran 1941 de Nazi Almanyasi insanlik tarihinin en buyuk ve guclu isgal kuvveti ile II Dunya Savasi nin en buyuk cephesini kurup Sovyetler Birligi ne savas acarak saldirmazlik paktini cignedi Basta Alman ordusu her yerde basarili olmasina ragmen saldirilari Moskova Muharebesi nde durduruldu Daha sonra Almanlar ilk olarak 1942 1943 kisinda Stalingrad Muharebesi nde ve daha sonra 1943 yazinda Kursk Muharebesi nde buyuk yenilgiler aldi Almanlar diger bir yenilgiyi sehrin tamamen Alman ve Fin kuvvetleri tarafindan 1941 1944 yillari arasinda ablukasi altinda aclik ve bir milyondan fazla kisinin olmesine ragmen teslim olmamasi sonucunda Leningrad Kusatmasi nda aldi Stalin in yonetimi ve Georgi Jukov ve Konstantin Rokossovski gibi komutanlarin onderliginde Sovyet gucleri Dogu Avrupa yi 1944 45 te geri aldi ve Mayis 1945 te Berlin i ele gecirdi Agustos 1945 te Kizil ordu Cin e bagli Mancukuo ve Kuzey Kore den atarak Japonya daki muttefik zaferine katkida bulunmustur II Dunya Savasi nin 1941 1945 donemi Rusya da Buyuk Vatanseverlik Savasi olarak bilinmektedir ve bu savas sirasinda Sovyet askeri ve sivil olumleri sirasiyla 10 6 milyon ve 15 9 milyon olup bu rakamlar tum II Dunya Savasi kayiplarinin yaklasik ucte biriydi Sovyet ekonomisi ve altyapisi buyuk bir yikima ugrasa da Sovyetler Birligi kitada onemli bir askeri super guc haline geldi Sputnik 1 dunyanin ilk yapay uydusudur Kizil ordu savas sonrasinda Dogu Almanya dahil olmak uzere Dogu Avrupa yi isgal etti Daha sonra bu devletlerde sosyalist hukumetler kuruldu ve Dogu Bloku nun uydu devletleri haline geldi Sovyetler Birligi dunyanin ikinci nukleer silahli guc haline gelerek ve Dogu Bloku ulkeleri ile Varsova Pakti ni kurarak ABD ve NATO ya karsi Soguk Savas olarak da bilinen kuresel hakimiyet mucadelesi icine girdi Sovyetler Birligi yeni kurulan Cin ve Kuzey Kore ve daha sonra Kuba dahil olmak uzere dunya capindaki devrimci hareketleri desteklemistir Ayrica Sovyet kaynaklari onemli miktarlarda diger sosyalist devletlere yardim olarak tahsis edilmistir Stalin in olumu ve kolektif liderlikten kisa bir sure sonra yeni lider Nikita Kruscev Stalin in kinadi ve destalinizasyon politikasini baslatti Cezai calisma sisteminde degisiklige gidildi ve bircok siyasi mahkum serbest birakildi ve itibari iade edildi Bu baskici politikalarin azaltilmasi daha sonradan olarak tanindi Ayni zamanda Kuba ya Sovyet fuzeleri ve Turkiye ye Amerikan Jupiter fuzeleri konuslandirilmasi ABD ile gerginlikleri artirmistir 1957 de Sovyetler Birligi dunyanin ilk yapay uydusu olan Sputnik 1 i firlatarak Uzay Cagi ni baslatti Rus kozmonot Yuri Gagarin Vostok 1 ile 12 Nisan 1961 tarihinde uzaya cikan ilk insan oldu Kruscev doneminde dunya genelinde sosyalizmin yayilmasi ile Sovyetler Birligi nin muttefik sayisi artti 1959 da Kuba 1960 larda Vietnam sosyalist devletleri kuruldu Ancak bu durum batili devletler ile Sovyetler Birligi arasinda catisma riskinin yasanmasina sebep oldu Ronald Reagan ve Mihail Gorbacov muzakere yaparken 1964 yilinda Hruscov un istifa etmesini takiben Leonid Brejnev in Komunist Parti Genel Sekreteri Kosigin in hukumet baskani oldugu yeni bir kolektif liderlik donemi basladi 1965 Kosigin reformu ile Sovyet ekonomisinin kismen yerellestirilmesi ve agir sanayi ve silahtan hafif sanayi ve tuketim mallarina kaydirilmasi hedeflendi Ancak reformlar kismen ve bazi maddeleri reddedilerek uygulandi 1979 yilinda Afganistan da gerceklesen komunist devrim sonrasinda ABD destekli Taliban askerlerinin hukumeti devirme cabasi uzerine Sovyet kuvvetleri yeni rejimin istegi ile bu ulkeye girdi Bu askeri mudahale ekonomik kaynaklarin israfina ve anlamli olmayan politik sonuclara neden oldu Uluslararasi muhalefet ABD tarafindan desteklenen direncli Sovyet karsiti gerilla savasi ve Sovyet vatandaslarinin destek eksikligi sonucunda Sovyetler Birligi 1989 yilinda Afganistan dan cekildi 1985 yilindan itibaren ekonomik sistemde liberal reformlari hayata gecirmek isteyen Komunist Parti Genel Sekreteri Mihail Gorbacov iktisadi alanda serbestlik getirmek ve hukumeti demokratiklestirmek icin glasnost aciklik ve perestroyka yeniden yapilanma politikalarini baslatti Ancak bu politikalar ekonominin iflasina sebep oldu Bu durum ulkede protestolarin ve milliyetci ayrilikci hareketlerin yukselisine yol acti 1991 yilina kadar dunyanin en buyuk ikinci ekonomisi olan Sovyet ekonomisi son yillarinda marketlerde mal sikintisi buyuk butce aciklari ve para arzinin neden oldugu enflasyonun hizli yukselmesi gibi sorunlarla karsi karsiya gelmistir 1991 itibariyla ekonomik ve siyasi calkantilar sonucunda Baltik cumhuriyetleri birlikten ayrilmaya basladi 17 Mart 1991 de duzenlenen yenilenmis birlik referandumunda Sovyetler Birligi Referandumu 1991 halkin 77 si Sovyetler Birligi nin korunmasi lehine oy verdi Bu referandum sonuclarina gore 20 Agustos ta Rusya Federatif Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ile diger Sovyet cumhuriyetleri arasinda yenilenmis birlik antlasmasi yapilacakti Ancak 19 Agustos 1991 de KGB baskani bazi hukumet uyeleri ve generaller tarafindan Devlet Baskani Mihail Gorbacov u devirme amacli basarisiz darbe girisimi antlasmanin iptal edilmesine sebep oldu Darbe antlasmaya imza atmayi kabul eden 11 cumhuriyette tedirginlik yaratti ve ayriliga gitmelerine sebep oldu 8 Aralik 1991 de Rusya Devlet Baskani Boris Yeltsin ile Ukrayna ve Belarus Devlet Baskanlari Minsk te bir araya gelerek Sovyetler Birligi ni dagittiklarini bildirdiler 25 Aralik 1991 de Mihail Gorbacov istifa ettigini acikladi ve Kremlin de dalgalanan Kizil Bayrak indirilerek yerine Rus bayragi cekildi Boylece Sovyetler Birligi 25 Aralik 1991 de resmen dagildi Rusya Federasyonu Haziran 1991 yilinda Boris Yeltsin ayni yilin Aralik ayinda bagimsiz Rusya Federasyonu haline gelecek olan Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti Devlet Baskanligina secilerek Rus tarihinde dogrudan secilen ilk lider oldu Sovyetler Birligi sirasinda ve dagildiktan sonra ABD ve IMF tarafindan tavsiye edilen ozellestirme ve piyasa ve ticaretin serbestlestirilmesi de dahil olmak uzere cizgisinde radikal degisiklikler iceren genis kapsamli reformlar yapilmistir Ancak tum bunlar buyuk bir ekonomik kriz ile sonuclanmis olup 1990 1995 arasinda GSYIH ve sanayi uretiminde 50 dusus meydana geldi Ozellestirmeler ile birlikte isletmelerin kontrolu buyuk olcude devlet kurumlarindan hukumet ile baglantilari olan bireylere kaymistir Cogu yeni zengin milyarlarca nakit parayi tasidi ve ulke disina buyuk bir sermaye kacisi gerceklestirdi Ekonomik sorunlar sosyal hizmetlerin cokusune neden oldu ve ulkede dogum orani aniden duserken olum orani ise hizla yukselmistir Sovyetlerin son yillarinda 1 5 olan yoksulluk seviyesi 1993 ortalarinda 39 49 a cikmistir 1990 li yillar yaygin yolsuzluklar kanunsuzluklar ve suc ceteleri ile siddet sucunun yukselisi olarak gorulmustur 1990 larda Kuzey Kafkasya da yerel etnik anlasmazliklar ve ayrilikci Islamci ayaklanmalar seklinde bircok silahli catisma yasanmistir 1990 larin basinda Cecen ayrilikcilar bagimsizlik ilan etmesi sonucunda isyanci gruplar ile Rus ordusu arasinda catismalarin oldugu kesintili gerilla savasi yasanmistir Ozellikle Moskova tiyatro rehine krizi ve Beslan rehine krizi gibi sivillere yonelik teror saldirilari yuzlerce kisinin olumune neden oldu ve dunya capinda dikkat cekmistir Rusya Sovyetler Birligi nin dagilisi sirasinda nufusunun yarisi kadar olmasina ragmen Sovyetler Birligi nin dis borclarini ustlenmistir Yuksek butce aciklari ve GSYIH in dususune neden oldu Boris Yeltsin Vladimir Putin ve Patrik ile birlikteyken 31 Aralik 1999 tarihinde Devlet Baskani Yeltsin beklenmedik bir sekilde istifa etti ve yerine daha sonra kazanan Basbakan Vladimir Putin i atadi Putin goreve gelmesinden sonra halen devam eden Cecen ayrilikcilarinin isyanini bastiracagina yemin etmis ve bunu buyuk olcude basarmistir Yuksek petrol fiyatlari ve baslangicta zayif olan para birimi ic talebin yukselmesini tuketim ve yatirimlar ile ekonominin dokuz yil buyumesini yasam standartlarinin ve Rusya nin dunya sahnesindeki etkisini artirmasini sagladi Putin baskanligi sirasinda yapilan bircok reformlar genellikle Bati ulkeleri tarafindan anti demokratik olduklari gerekcesiyle elestirilse de Putin in liderliginde duzen istikrar ve ilerlemeye donus Rusya da kendisine yaygin hayranlik kazandirdi 2 Mart 2008 tarihinde Dimitri Medvedev Rusya Devlet Baskani secilirken Putin Basbakan olmustur Putin 2012 baskanlik secimlerinin ardindan baskanliga geri dondu ve Medvedev de Basbakan olarak atandi Baskan Putin ust uste ucuncu toplamda ise besinci kere baskan olabilmek icin ulkesini 1 Temmuz 2020 de anayasal referanduma goturmektedir Merkezilesme ve demokratik gerileme 31 Aralik 1999 tarihinde Baskan Yeltsin beklenmedik bir sekilde istifa etti ve gorevi yeni atanan basbakan ve halefi Vladimir Putin e gorevini devretti Putin 2000 yilinda baskanlik secimini kazandi ve Ikinci Cecen Savasi nda Cecenistan i yeniden Rusya adina ilhak etti Putin 2004 yilinda ikinci donemini kazandi Yuksek petrol fiyatlari ve yabanci yatirimda artis Rus ekonomisinin ve yasam standartlarinin onemli olcude iyilesmesine neden oldu Putin un yonetimi Rusya yi otoriter bir devlete donusturerek istikrari artirdi 2008 de Putin baskanlik gorevini devrederken Dmitry Medvedev bir donem icin secilerek yasal sinirlamalara ragmen iktidarda kalmaya devam etti bu donem tandemokrasi olarak tanimlanmistir Gurcistan ile diplomatik bir krizin ardindan 1 12 Agustos 2008 tarihleri arasinda Rusya nin Gurcistan i isgali gerceklesti Rusya Gurcistan i isgal ettigi bolgelerde bulunan iki ayrilikci devleti tanidi Avrupa da 21 yuzyilin ilk savasiydi Ukrayna isgali Ilhaklarinin ilan edildigi 30 Eylul 2022 tarihi itibariyla Ukrayna nin Rus isgali altindaki bolgeleri 2014 Ukrayna Devrimi nin ardindan Rusya Kirim i ilhak etti ve Rus destekli paramiliterler Luhansk ve Donetsk oblastlarindan olusan Guneydogu Ukrayna nin Donbas bolgesinin bir bolumunu ele gecirerek bolgesel bir savasa yol actilar Mart 2021 de Rusya Ukrayna siniri boyunca sayilari 190 000 e kadar varan asker ve techizat ile buyuk bir askeri yiginak yapmaya basladi Yapilan askeri yiginaklara ragmen Ukrayna yi isgal etme veya saldirma planlari isgalden bir gun oncesine kadar cesitli Rus hukumet yetkilileri tarafindan inkar edildi 21 Subat 2022 de Rusya Donbas ta tek tarafli olarak bagimsizliklarini ilan eden Donetsk Halk Cumhuriyeti ve Luhansk Halk Cumhuriyeti ni tanima karari aldi Ertesi gun Rusya Federasyon Konseyi oybirligiyle askeri guc kullanimina onay verdi ve Rus birlikleri her iki bolgeye de girdi Isgal 24 Subat 2022 Moskova saatiyle 06 00 civarinda Rusya Devlet Baskani Vladimir Putin in Ukrayna nin askerden ve Nazizm den arindirilmasi amaciyla ozel bir askeri operasyon ilan etmesiyle basladi Putin konusmasinda irredantizmi destekledi Ukrayna nin karsi cikti ve yanlis bir sekildeUkrayna nin etnik Rus azinliga zulmeden neo Naziler tarafindan yonetildigini iddia etti Konusmadan dakikalar sonra fuzeler ve roketler baskent Kiev de dahil olmak uzere bircok Ukrayna sehrini hedef aldi ve bu hava saldirilarini karada farkli cephelerden isgaller takip etti Ukrayna Devlet Baskani Volodimir Zelenski sikiyonetim ve seferberlik ilan etti Rus saldirilari baslangicta Belarus tan Kiev e dogru kuzey cephesinden Harkiv e dogru kuzeydogu cephesinden Kirim dan kuzeye dogru guney cephesinden ve Luhansk ve Donetsk ten de guneydogu cephesinden baslatildi Rusya nin Kiev e dogru ilerleyisi Mart ayinda durdu ve Rus birlikleri Nisan ayina kadar kuzey cephesinden geri cekildi Guney ve guneydogu cephelerinde Rusya Mart ayinda Herson u ardindan Mayis ayinda kusatma sonrasinda da Mariupol u ele gecirdi 19 Nisan da Rusya Donbas bolgesinde yeni bir saldiri baslatti ve Luhansk Oblasti Rus kuvvetleri tarafindan 3 Temmuz a kadar tamamen ele gecirildi Rus kuvvetleri cephe hattindan uzaktaki hem askeri hem de sivil hedefleri bombalamaya devam etti Ukrayna kuvvetleri Agustos ayinda ve Eylul ayinda karsi taarruzlar baslatti Kisa sure sonra Rusya kismen isgal altindaki guneydogu Ukrayna nin ilhakini duyurdu Isgal genis capta uluslararasi kinama aldi Birlesmis Milletler Genel Kurulu isgali kinayan ve Rus guclerinin tamamen geri cekilmesini talep eden bir karari kabul etti Uluslararasi Adalet Divani Rusya ya askeri operasyonlari askiya almasini emretti ve Avrupa Konseyi Rusya yi uyelikten cikardi Bircok ulke Ukrayna ya insani yardim sagladi ve Rusya ile Rusya nin muttefiki Belarus a uyguladi Basta Rusya ekonomisi olmak uzere dunya ekonomisi Dunyanin dort bir yaninda isgale karsi kitlesel tutuklamalarla ve savas ve isgal kelimelerinin yasaklanmasi da dahil olmak uzere arttirilan bastirilmaya calisildi Isgale yanit olarak 1000 den fazla sirket Rusya ve Belarus tan cekildi Uluslararasi Ceza Mahkemesi 2022 isgalindeki savas suclari da dahil olmak uzere 2013 ten bu yana Ukrayna da insanliga karsi islenen suclarin arastirilmasi icin sorusturma baslatti SiyasetYonetim Moskova Kremlini Rusya Devlet Baskani nin ikamet yeridir Rusya Anayasasi na gore ulke federal yari baskanlik sistemli cumhuriyet olup Baskan devletin basi iken Basbakan hukumetin basidir Rusya Federasyonu cok partili temsili demokrasi ile yonetilmekte olup federal hukumet 3 temel erkten olusur Yasama Cift meclisli olan 450 uyeden olusan Devlet Dumasi ile 166 uyeli Federasyon Konseyi nden olusur Ulke adina kararlar alma savas ilan etme antlasmalari onaylama ve reddetme Devlet Baskanini gorevden alma yetkisi bulunmaktadir Yurutme Devlet Baskani yurutmenin basi ve silahli kuvvetlerin baskomutanidir Meclisten cikan kanunlari veto etme hakkina ve bakanlar ve diger memurlari atama yetkisi vardir ve ilk derece federal mahkemelerden olusur Hakimler Federasyon Konseyi tarafindan atanir ve yasalari yorumlama ve gordukleri yasalari lagvetme hakkina sahiptirler Adaylar Adaylarin Partileri Oylar Vladimir Putin Birlesik Rusya 52 530 712 71 25Gennadi Zuganov Rusya Komunist Partisi 13 243 550 17 96Vladimir Jirinovski Rus Liberal Demokrat Partisi 6 988 510 9 48Rusya Demokratik Partisi 968 344 1 31Gecersiz Oylar 1 015 533 Toplam 73 731 116 100 0 Devlet Baskani 6 yilligina secilir En yuksek oyu alan ve en fazla iki turlu olarak secimler yapilir Devlet Baskani 35 yasindan genc olamaz ve en az 10 yil boyunca Rusya da ikamet etmis olmalidir Butun bakanlari atama yetkisi Baskan dadir fakat Basbakan dan bakanlar hususunda tavsiye alir Bakanlar en son Duma da oylanarak gorevlerine baslarlar 2 Mart 2008 de Dmitry Medvedev yapilan Baskanlik secimini kazanarak Devlet Baskani secildi 2000 yilindan 2008 yilina kadar baskan olan Vladimir Putin ise devlet baskaninin belli bir sure sinirlandirilmasi sebebiyle tekrar aday olamamistir Putin Birlesik Rusya lideri olarak Hukumetin basina gecerek Basbakan olmustur 2012 yilinda ise yeniden baskan secilmistir Rusya da en etkin siyasi partiler Birlesik Rusya Komunist Parti Liberal Demokratik Parti ve Adil Rusya dir Secimler Rusya da 4 Aralik 2011 de yapilan Federal Meclis Duma daki 450 sandalyenin uyelerinin belirlendigi parlamento secimlerinde Birlesik Rusya Partisi 49 32 oy oraniyla birinci Komunist Parti ise 20 46 oy orani ile ikinci olmustur 7 secim barajinin uygulandigi ulkede 4 parti meclise girmeyi basarabilmistir Secim sonuclari PartiOy SandalyeBirlesik Rusya 32 379 135 49 32 238Komunist Parti 12 599 507 20 46 92Adil Rusya 8 695 522 13 24 64Liberal Demokrat Parti 7 664 570 11 67 56Yabloko 2 252 403 3 43 0Rusya Yurtseverleri 639 119 0 97 0Sagci Gucler 392 806 0 60 0Gecersiz bos oy 1 033 464 1 57 Toplam 64 623 062 100 450Kayitli Secmen 109 237 780 60 10 Wikimedia Commons ta Rusya ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir FOM16 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Dis iliskiler BRIC liderleri 2008 Manmohan Singh Rusya Devlet Baskani Dmitri Medvedev Cin devlet baskani Hu Jintao ve Brezilya Devlet Baskani Luiz Inacio Lula da Silva Rusya Federasyonu uluslararasi hukukta eski Sovyetler Birligi nin ardili olarak kabul edilmektedir Rusya SSCB nin uluslararasi taahhutleri uygulamaya devam etmektedir ve BM Guvenlik Konseyi diger uluslararasi orgutlere uyelik uluslararasi anlasmalar kapsamindaki hak ve yukumlulukler ve mulkiyet ve borclarda SSCB nin daimi uyeligini ustlenmistir Rusya nin cok yonlu bir dis politikasi bulunmaktadir 2009 itibariyla 191 ulke ile diplomatik iliskisi ve bulunmaktadir Dis politika Devlet Baskani tarafindan tespit edilir ve Disisleri Bakanligi tarafindan yurutulur Eski bir super gucun halefi olarak ozellikle kuresel siyasi sistemde tek kutuplu ve cok kutuplu gorusler ile ilgili olarak Rusya nin jeopolitik statusu genellikle tartisma konusu olmustur Rusya genellikle bir buyuk guc olarak kabul edilirken son yillarda bir dizi dunya liderleri akademisyenler yorumcular ve siyasetciler tarafindan olarak degerlendirilmektedir Sanghay Isbirligi Orgutu ne uye gozlemci ve dialog partneri ulkeler Rusya BM Guvenlik Konseyi nin bes daimi uyesinden biridir Rusya Ortadogu Dortlusu ve Kuzey Kore ile katilmaktadir Rusya G8 sanayilesmis ulkeler Avrupa Konseyi AGIT ve APEC uyesidir Rusya genellikle BDT AEB KGAO ve SIO gibi bolgesel orgutlere liderlik rolu oynamaktadir 1996 yilinda Rusya Avrupa Konseyi nin 39 uyesi oldu 1998 yilinda Rusya Avrupa Insan Haklari Sozlesmesi ni onayladi Rusya ile AB iliskilerinin hukuki temeli 1997 yilinda yururluge giren Ortaklik ve Isbirligi Anlasmasi dir Bu anlasma demokrasi ve insan haklari siyasi ve ekonomik ozgurluk ve uluslararasi baris ve guvenlige baglilik icin taraflarin ortak saygisini hatirlatmaktadir 2003 yilinin Mayis ayinda AB ve Rusya ortak degerler ve cikarlar temelinde is birligini guclendirmek icin anlastilar Devlet Baskani Vladimir Putin AB Rusya Ortak Alani kurulmasi da dahil olmak uzere cesitli boyutlarda yakin entegrasyonu ile stratejik ortakligi savundu Sovyetler Birligi nin dagilmasindan bu yana Rusya ve NATO ile dostca iliskiler gelistirmistir NATO Rusya Konseyi 2002 yilinda esit ortaklar olarak birlikte calismak ve ortak is birligi icin firsatlari takip etmek amaciyla ABD Rusya ve 27 NATO muttefikinin onayi ile kuruldu Ancak Rusya nin ABD ve AB ile iliskileri son zamanlarda Guney Osetya Savasi ve 2014 Kirim krizi gibi nedenlerden dolayi gerginlesmistir Rusya diger BRICS ulkeleri ile guclu ve olumlu iliskiler surdurmektedir Hindistan Rus askeri techizatlarinin en buyuk musterisidir ve iki ulke arasinda bulunmaktadir Son yillarda ozellikle Cin Halk Cumhuriyeti ile nin imzalanmasinin yani sira ve insasi ile ulkenin ikili iliskileri guclendirdi Ordu Modern Rus ucaklari olan Suhoy Su 35 Suhoy Su 34 ve Ulkenin silahli kuvvetleri Kara Kuvvetleri Deniz Kuvvetleri ve Hava Kuvvetleri olarak ayrilmistir Bununla birlikte Stratejik Fuze Kuvvetleri Hava Indirme Birlikleri olmak uzere uc bagimsiz kuvvet daha bulunmaktadir 2006 itibariyla orduda aktif personel sayisi 1 037 milyondur 18 27 yas arasindaki tum erkek vatandaslarin 12 aylik zorunlu askerlik hizmetini yerine getirmesi ile yukumludur 2012 Kuresel Baris Endeksi ne gore Rusya dunyanin altinci en az huzurlu ulkesi olup bu konumu buyuk olcude ulkenin savunma butcesinin boyutuna ve Kuzey Kafkasya da devam eden catismalara baglanmistir Rusya tarihsel olarak endeksin kuruldugu 2007 yilindan beri dusuk sirada yer almistir Rusya ordusu 2015 yilinin Agustos ayinda ilk kez kutuplarda askeri tatbikat baslatmistir Idari bolumler Rusya Federasyonu 85 adet federal bolume Rusca subekt subyekt ayrilmaktadir Bu federal birimlerin hepsi esit bir bicimde iki delege ile Federasyon Konseyinde temsil edilirler Federal bolumler sahip olduklari ozerklik bakimindan farklilik gosterirler 46 oblast iller secilmis bir yonetici ile yonetilir ve yerel yasama organlari bulunmaktadir 21 cumhuriyet otonom bolge kabul edilirler kendi anayasasi parlamentosu ve baskani bulunmaktadir Her cumhuriyet icin Ruscanin yani sira bolgesel dil ya da diller de cumhuriyetin resmi dili dilleri olarak tesis edilebilir Ornegin Dagistan da Rusca disinda 13 Karacay Cerkesya da 4 Kabardey Balkarya da 2 resmi dil vardir 9 kray bolgeler esasinda oblastlara benzemektedir Bu bolgeler tarihsel olarak olusmuslardir ilk olarak sinir bolgelerde olusturulan kraylar daha sonra otonom oblast ve otonom okruglarin yonetim merkezi halinde de olusturulmustur 4 ozerk okrug ozerk bolgeler ilk olarak etnik azinliklar icin kraylar ve oblastlar icerisinde kurulmuslardir fakat 1990 da statuleri yukseltilerek idari bolge statulerine alinmislardir 1 ozerk oblast Yahudi Ozerk Oblasti esasen oblast kabul edilen bolge 1990 yilinda su anki bagimsiz oblast statusune yukseltilmistir Ilk olarak bir kray a bagli olarak kurulan oblast simdi bagimsiz bir ozerk oblast bolge olarak dogrudan Rusya Federasyonu devlet yapisi icinde yer almistir 3 federal sehir Moskova Sankt Peterburg ve Sivastopol ayri bir idari bolum olan buyuk kentlerdir Federal bolumler her biri Devlet Baskani nin atadigi yoneticiler tarafindan yonetilen dokuz federal bolge Rusca federalnyj okrug federalniy okrug halinde gruplandirilmistir Federal bolumlerin aksine federal bolgeler devlet yonetiminin alt bolumu olmayip dogrudan federal yonetime baglidir Federal bolgelerin yoneticileri federal bolumler ile federal hukumet arasindaki irtibati saglamaktan ve federal bolumlerin federal yasalara uygun hareket etmesinden sorumludur CografyaRusya topografisi Rusya 17 075 400 km lik yuzolcumu ile dunyanin en genis ulkesidir Rusya da 23 UNESCO Dunya Mirasi 40 UNESCO biyosfer rezervi 41 ve 101 doga rezervi bulunmaktadir Rusya ve enlemleri ile 19 D ve boylamlari arasinda yer almaktadir Rusya da kereste petrol dogal gaz komur cevher ve diger mineral kaynaklari dahil olmak uzere genis dogal kaynak rezervi bulunmaktadir Topografya Elbrus Dagi Kafkasya nin Rusya nin ve Avrupa nin en yuksek noktasidir Rusya da jeodezik bir hat boyunca yaklasik 8 000 km disinda iki genis ayri noktalar bulunmaktadir Bu noktalar Polonya sinirindaki Vistul Lagunu nu Gdansk Korfezi nden ayiran 60 km uzunlugundaki ile ve en uzak guneydogusunda ise Kuril Adalari dir Boylamdan ayrilmis uzak noktalar jeodezik bir hat boyunca 6 600 km disinda bulunmaktadir Bu noktalar batida yine Vistul Burnu olup doguda ise dir Rusya Federasyonu 9 zaman dilimine ayrilmaktadir Rusya agirlikli olarak guneyde bozkir ve kuzeyinde yogun ormanlik ovalar ile kuzey kiyisi boyunca uzanan tundralardan olusmaktadir Rusya dunyadaki ekilebilir arazinin 10 una sahiptir Dag araliklari guney sinirlari boyunca bulunmakta olup Kafkasya 5642 m ile Rusya ve Avrupa nin yuksek noktasi olan Elbruz Dagi nida iceren ve Altay 4506 m ile Rus Uzak Dogusu disinda Sibirya nin en yuksek noktasi olan nida iceren ve dogu taraflarinda ve Kamcatka Yarimadasi ndaki yanardaglar 4750 m ile Avrasya nin en yuksek yani sira nin en yuksek noktasi olan yida iceren bulunmaktadir Ural Daglari maden kaynaklari acisindan zengin olup Avrupa ile Asya nin kuzey guney araligini olusturur Rusya Arktik ve Pasifik Okyanusu Baltik Denizi Azak Denizi Karadeniz ve Hazar Denizi boyunca 37 000 km nin uzunlugunda bir sahil seridine sahiptir Barents Denizi Beyazdeniz Kara Denizi Laptev Denizi Dogu Sibirya Denizi Cukci Denizi Bering Denizi Ohotsk Denizi ve Japon Denizi Arktik ve Pasifik yoluyla Rusya ya baglidir Rusya nin baslica ada ve takimadalari Novaya Zemlya Franz Josef Topraklari Severnaya Zemlya Yeni Sibirya Adalari Vrangel Adasi Kuril Adalari ve Sahalin Adasi dir biri Rusya digeri ise ABD tarafindan kontrol edilmektedir arasindaki mesafe sadece 3 km olup Kunasir Adasi ise Japonya nin Hokkaido Adasi ndan yaklasik 20 km uzakliktadir Iklim Ana maddeler Rusya nin iklimi Kisin bir tayga ormani Celyabinsk Oblasti Ulkenin buyuklugu ve denizden uzak bircok bolge sonucunda tundra ve uc guneydogu bolgeleri disinda nemli karasal iklim ulkenin her yerinde hakimdir Guneydeki daglar Hint Okyanusu ndan gelen sicak hava kutlelerinin girisini engellemekte olup ulkenin bati ve kuzey bolgeleri Arktik ve Atlantik in etkilerine aciktir Kuzey Avrupa Rusya si ve Sibirya nin cogunlugu sahiptir Kuzeydogu Sibirya nin ic bolgelerde cok siddetli kislar olup cogunlukla Saha Cumhuriyeti nde olup Kuzey arasinda 71 2 C gibi rekor dusuk sicakliklar olmaktadir diger bolgelerde ise daha ilimandir Arktik Okyanusu kiyilarinda ve nda ise kutup iklimi hakimdir Karadeniz in Krasnodar Krayi nin sahil kesimi ozellikle Soci ilik ve yagisli kislari ile iliman donencealti iklimine sahiptir Kis Dogu Sibirya ve Uzak Dogu nun bircok bolgelerinde yaz ile karsilastirildiginda kuru olup ulkenin diger bolgelerinde mevsim boyunca daha esit yagislidir Ulkenin cogu yerinde kis mevsiminde yagislar genellikle kar seklinde olmaktadir Asagi Volga ve Hazar Denizi kiyisindaki bolge Guney Sibirya nin bazi bolgelerinde oldugu gibi yari kurak iklime sahiptir Ulke topraklari boyunca neredeyse sadece iki ayri mevsim olan kis ve yaz vardir Ilkbahar ve sonbahar aylari cok kisa surmektedir ve yaz ve kis aylari arasindaki sicaklik farki oldukca yuksektir En soguk ay Ocak sahil seridinde ise Subat olup en sicak ay ise genellikle Temmuz ayidir Sicaklik ortalamalarindaki buyuk farklar dogaldir Kisin sicakliklar guneyden kuzeye ve batidan doguya gidildiginde sogumaktadir Yazlar ise Sibirya da bile oldukca sicak olabilmektedir Ic kesimler ise en kurak alanlardir Biyocesitlilik Boz ayi Rusya nin onemli simgelerinden biridir Kuzeyden guneye Rusya Ovasi olarak da bilinen Dogu Avrupa Ovasi Arktik tundralar igne yaprakli ormanlar tayga otlaklar step ve yari coller Hazar Denizi sacaklari ile kaplanmis olup iklim degisiklikleri bitki ortusununde degisiklikler yasanabilmektedir Sibirya da da benzer bir durum soz konusudur ancak daha cok tayga bulunmaktadir Rusya dunyanin en buyuk sahip olup Avrupa nin akcigeri olarak bilinir ve karbondioksit emme miktari Amazon ormanlari ndan sonra ikincidir Rusya da 266 memeli ve 780 kus turu bulunmaktadir 1997 itibariyla na toplam 415 hayvan turu dahil edilmistir ve su anda korunmaktadirlar EkonomiMoskova Dunya Ticaret MerkeziSSCB nin dagilmasindan bu yana Rusya ekonomisi Rusya ozellikle petrol ve dogal gaz gibi muazzam dogal kaynaklara sahip bir piyasa ekonomisine sahiptir Rusya GSYIH nominal bakimindan dunyanin ve satinalma gucu paritesi bakimindan ise dunyanin ekonomisidir 21 yuzyilin basindan bu yana yuksek ic tuketim ve daha fazla siyasi istikrar Rusya da ekonomik buyumeyi desteklemektedir Reel kisi basina dusen GSYIH SAGP mevcut uluslararasi 2010 da 19 840 olmustur Buyume oncelikle petrol veya mineral cikarma ve ihracati yerine ic piyasa icin mal ve hizmet disi ticareti ile saglandi Rusya da ortalama aylik nominal maas 2000 yilinda 80 kadar iken 2013 baslarinda 640 olmustur 2010 yili itibariyla Rusya da halkin yaklasik 12 7 si yasamakta olup ile 1998 yilinda Sovyet sonrasi cokusun en kotu noktada oldugu 40 tan onemli olcude asagi cekilmistir Rusya da 1999 yilinda 12 4 olan issizlik 2007 de 6 ya dustu 2000 de sadece 8 milyon olan orta sinif 2013 te 108 milyona yukselmistir Rusya nin ihracatinin 80 nden fazlasini petrol dogal gaz metaller ve keresteler olusturmaktadir 2003 yilindan bu yana ic pazarin onemli olcude guclenmesiyle dogal kaynaklarin ihracatinin ekonomik onemi azalmaktadir Petrol ihracatindan elde edilen kazanc 1999 da 12 milyar olan yabanci rezervi 1 Agustos 2008 de 597 3 milyara cikarak Rusya yi haline getirdi Tarim Rostov da bugday hasati Rusya dunyanin en buyuk cavdar arpa karabugday yulaf ve ureticisidir ve en buyuk bugday ureticisi ve ihracatcilarindan biridir Rusya da 2005 yilinda 1 237 294 km olarak tahmin edilmis olup dunya dorduncusudur 1999 2009 yillari arasinda Rusya da tarim istikrarli bir buyume gostermistir ve ulke bir tahil ithalatcisindan AB ve ABD den sonra ucuncu buyuk tahil ihracatcisi haline geldi 1999 da 6 813 000 ton olan et uretimi 2008 de 9 331 000 tona yukselmis olup buyumeye devam etmektedir Tarimin restorasyonu hukumetin kredi politikasi ile desteklenmis olup bireysel ciftcilere ve daha once hala tarim arazilerinde onemli bir paya sahip Sovyet kolhozlari olup ozellestirilen buyuk ciftliklere yardim saglanmistir Buyuk ciftliklerde tahil ve ciftcilik urunleri uretimi uzerine yogunlasirken kucuk ozel ev arsalarinda ulkenin en verimli patates sebze ve meyveleri uretilmektedir Atlantik Arktik ve Pasifik okyanuslarindaki Rus balikcilik filolarinin erisimi onemli bir katkida bulunmaktadir 2005 yilinda toplam 3 191 068 ton balik yakalanmistir Son yillarda balik ve deniz urunleri ihracat ve ithalati onemli olcude buyumus olup 2008 yilindan bu yana 2415 milyon ve 2036 milyon gelire ulasmistir Enerji Rusya Avrupa nin en onemli petrol ve dogalgaz tedarikcisidir Son yillarda medyada Rusya sik sik bir olarak tarif edilmistir Rusya dunyanin en buyuk sekizinci buyuk ve ikinci buyuk sahiptir Ayni zamanda dunyanin onde gelen ve ikinci buyuk olup ayni zamanda en buyuk ve Rusya dunyanin ucuncu buyuk ve besinci buyuk olup ulkede son derece gelismis bir hidroelektrik uretimi bulunmaktadir Buyuk selalelerdeki hidroelektrik santralleri Avrupa Rusyasi nda Volga gibi buyuk nehirler boyunca insa edilir Ayrica Rusya nin Asya bolumunde cok sayida buyuk hidroelektrik santrali bulunmaktadir ancak Sibirya ve Rus Uzak Dogusu dev hidroelektrik potansiyeli bakimindan buyuk olcude atil kalmaktadir Rusya sivil nukleer enerjiyi gelistiren ve dunyanin insa eden ulkedir Gunumuzde Rusya dunyanin dorduncu buyuk olup tum Rusya da nukleer enerji Rosatom tarafindan yonetilmektedir Bu sektor hizla gelismekte olup mevcut nukleer enerjinin toplam payini 16 9 dan 2020 yilinda 23 e cikarilmasi hedeflenmektedir Rus hukumeti yeni nesil nukleer enerji teknolojisine adanmis bir federal program icin 127 milyar ruble tahsis etmeyi planlamaktadir Ulasim Vladivostok ta Trans Sibirya Demiryolu nun sonunda 9288 yazan kilometre tasi Rusya da demiryolu ulasimi cogunlukla devlet denetimindeki Rusya Demiryollari nin tekelindedir Sirket hesaplari Rusya nin GSYH sinin 3 6 sini toplam yuk trafiginin 39 unu boru hatlari dahil ve yolcu trafiginin 42 den fazlasini olusturmaktadir Ortak kullanilan demiryolu raylarinin toplam uzunlugu 85 500 km yi asmaktadir ve ABD den sonra ikinci siradadir 44 000 km den fazla hat elektrifikasyonlu olup bu dunyanin en buyuk rakamidir ve fazladan ek olarak endustriyel olmayan 30 000 km ortak tasiyici hat bulunmaktadir Rusya da demiryollari dunyanin cogunun aksine 1520 mm kullanmakta olup istisna olarak Sahalin Adasi nda 957 km 1067 mm dekovil hat kullanmaktadir Rusya nin en bilinen demiryolu Trans Sibirya Demiryolu Transsib olup 7 zaman dilimini kapsamakta ve dunyanin en uzun surekli hizmeti vermekte olup Moskova Vladivostok 9 259 km Moskova Pyongyang 10 267 km ve Kiev Vladivostok 11 085 km arasinda calismaktadir 2006 yili itibariyla Rusya da olup bunlardan 755 000 km si asfalt ile kaplidir Bunlardan bazilari olusturmaktadir Rusya nin buyuk bir yuzolcumune sahip olmasi nedeniyle yol yogunlugu tum G8 ve BRIC ulkeleri arasinda en dusuk duzeydedir Rusya nin gemilerinden biridir Rusya da cogunlukla dogal nehirler ve gollerden olusan ic sular ile birlikte bulunmaktadir Ulkenin Avrupa bolumunde buyuk nehirlerin havzalari kanal agi ile baglanir Rusya nin baskenti Moskova Baltik Beyaz Hazar Azak Denizi ve Karadeniz e olan su yolu baglantilari nedeniyle bazen bes denizin limani diye cagristirilmaktadir Rusya nin ana deniz limanlari Azov da Rostov na Donu Karadeniz de Novorossiysk ve Soci Hazar da Astrahan ve Mahackale Baltik ta Kaliningrad ve Sankt Peterburg Beyazdeniz de Arhangelsk Barents Denizi nde Murmansk Pasifik Okyanusu nda Petropavlovsk Kamcatski ve Vladivostok tur Rusya 2008 yili itibariyla gemisine sahiptir Dunyanin tek filosu ekonomik kesifler ile Avrupa ve Dogu Asya arasinda boyunca deniz ticaretinin gelisimini saglamaktadir Rusya da faal bir tren Rusya da 1216 havalimani olup en islek olanlari Moskova da Seremetyevo Domodedovo ve Vnukovo Sankt Petersburg da ise Pulkovo dur Rusya da pistlerin toplam uzunlugu 600 000 km yi asmaktadir Genellikle Rusya nin buyuksehirlerinde gelismis toplu tasima sistemleri olup en yaygin kullanilan araclar troleybus ve tramvay dir Moskova Sankt Petersburg Nijniy Novgorod Novosibirsk Samara Yekaterinburg ve Kazan olmak uzere yedi sehirde yeralti metrosu olup Volgograd da ise bulunmaktadir Rusya da 465 4 km dir 1935 yilinda acilan Moskova metrosu ve 1955 yilinda acilan Sankt Petersburg metrosu Rusya daki en eski metrolardir Bu iki metro dunyanin en hizli ve en islek metro sistemleri arasinda yer almaktadir ve istasyonlari Rus metro ve demiryollari icin yaygin bir gelenek olan zengin dekorasyonlar ve essiz tasarimlari ile unludur Turizm Dunya Turizm Orgutu ne gore Rusya 2018 de 24 6 milyondan fazla ziyaretle dunyanin en cok ziyaret edilen on altinci ulkesi ve Avrupa nin en cok ziyaret edilen onuncu ulkesi oldu Rusya nin uluslararasi turizm gelirleri 2018 yilinda 11 6 milyar dolardi Rusya 2019 Seyahat ve Turizm Rekabet Edebilirlik Raporu nda 39 sirada yer aldi Federal Turizm Ajansi na gore yabanci vatandaslarin Rusya ya gelen seyahatlerinin sayisi 2019 da 24 4 milyondur 2019 da seyahat ve turizm ulkenin toplam GSYIH sinin yaklasik 4 8 ini olusturdu Rusya daki baslica turistik rotalar arasinda Volga gibi buyuk nehirlerde gemi gezileri Kafkas Daglari Ural Daglari gibi siradaglarda doga yuruyusu ve Trans Sibirya Demiryolu nda yolculuk gibi aktiviteler bulumaktadir Rusya nin en cok ziyaret edilen ve populer simge yapilari arasinda Kizil Meydan Petergof Sarayi Kazan Kremlini Aziz Sergius un Teslis Manastiri Ermitaj Muzesi ve Baykal Golu bulunmaktadir Ulkenin kozmopolit baskenti ve tarihi cekirdegi olan Moskova hareketli bir mega kenttir Klasik ve Sovyet donemi mimarisini korur ayni zamanda sehirde bircok yuksek gokdelen bulunmaktadir Imparatorluk baskenti Sankt Peterburg klasik mimarisi katedralleri muzeleri ve tiyatrolari beyaz geceleri kesisen nehirleri ve sayisiz kanaliyla unludur Rusya Rus Devlet Muzesi Ermitaj Muzesi ve Tretyakov Devlet Galerisi gibi zengin muzeleriyle dunya capinda unludur Rusya da bulunan Bolsoy Tiyatrosu Mariinski Tiyatrosu gibi tiyatrolarda Dunyaca unludur Ayrica Moskova Kremlini ve Aziz Vasil Katedrali Rusya nin kulturel simge yapilari arasindadir Demografi Rusya 2012 nufus artis haritasi 2002 sayimina gore Rusya nufusunun 79 8 ini federasyonun esas unsuru olan Ruslar olusturmaktadir Rus nufusunun disinda cok sayida etnik grup da mevcuttur Rusya sinirlari icerisinde 160 farkli etnik grubu oldugu tahmin edilmektedir Rusya nufusu her ne kadar diger ulkelerle karsilastirildiginda yuksek olsa da km ye dusen insan sayisi ulkenin kapladigi buyuk alan sebebiyle oldukca azdir Rusya nufusunun agirlikli olarak yasadigi bolge cografi olarak Avrupa topraklari olarak kabul edilen Ural Daglari nin batisi ve Kuzeybati Sibirya dir Ulke nufusunun 73 u sehirlerde yasarken 27 si kirsal alanlarda yasamaktadir Rusya nufus bakimindan dunyanin en kalabalik 9 ulkesi konumundadir Ulke nufusu Sovyetler Birligi nin yikilmasindan sonra dususe gecmis olsa da 2010 sayimina gore 141 927 297 dir 1991 yilinda Rusya nufusu tum zamanlarin en yuksek seviyesi olan 148 689 000 a ulasmisti fakat 90 lar boyunca suren gocmenlik olum oranin cok hizli yukselmesi sebepleri ile ulke nufusu 20 yillik surede azalmistir 1950 ile 2013 arasinda Rusya nin nufusu Ulkede 2009 yilinda son 15 yil icinde ilk kez 10 500 kisilik bir nufus artisi saglanmistir Soz konusu artis 279 906 kisinin Rusya ya gocmesi ile olusmustur ki gocmenlerin 93 u eski Sovyet ulkelerinden gelmistir Rus halkinin gocu ise 2000 yilinda 359 000 iken 2009 yilinda 32 000 inmistir Su anda 116 milyon Rus ulke sinirlarinda yasarken ulke disinda ozellikle eski sovyet ulkelerinde 20 milyon civarinda Rus yasadigi tahmin edilmektedir Rusya da dogum orani Avrupa ulkelerinin ortalamalarinda yuksektir Rusya dogum orani 2008 de her bin kiside 12 4 dogum olurken Avrupa Birligi ortalamasi ise her bin kiside 9 90 dur Olum orani ise Avrupa Birligi ile kiyaslandiginda cok yuksek kalmaktadir Avrupa Birligi ortalama olum orani binde 10 28 iken Rusya da 2009 rakamlarina gore olum orani binde 14 2 ye ulasmistir Hukumet bu durumu engellemek icin 2007 yilinda aylik cocuk yardimini ikiye cikararak 55 Dolar yapmis tek seferlik odemeyi ise ikinci cocuktan sonra cocuk basina 9 200 Dolara yukseltmistir Bu uygulamalar sonrasi Rusya su anda Sovyetler sonrasi en yuksek dogum oranina ulasmistir Etnik gruplar 60 farkli etnik grubun yasadigi Rusya Federasyonu nda baslica etnik gruplar sunlardir 115 9 milyon Rus 6 1 milyon Tatar 2 9 milyon Ukraynali 1 milyon 360 bin Cecen 1 milyon 130 bin Ermeni 444 bin Yakut Turku 300 bin Karacay ve Balkar 843 bin Mordvin 808 bin Beyaz Rus 622 bin Azeri 515 bin Oset 172 bin Moldovali 96 bin Ahiska Turku 637 bin Udmurt 604 bin Cirmis 233 bin Komi 125 bin Komi Permyak 93 bin Karelyali 445 bin Buryat 174 bin Kalmik 41 3 bin Nenets 35 5 bin Evenk 16 bin Cukce 29 bin Hanti 11 4 bin Mansi 230 bin Yahudi 597 bin Alman 1 milyon 637 bin Cuvas 1 milyon 637 bin Baskurt 422 bin Kumuk 314 bin Tuva 90 bin Nogay 76 bin Hakas 67 bin Altay 7 bin Dolgan gibi topluluklari vardir Kafkas halklari sayilari da soyledir 814 bin Avar 580 bin Kabardey 510 bin Dargi 413 bin Ingus 411 5 bin Lezgi 198 bin Gurcu 156 5 bin Lak 131 8 bin Tabasaran 140 5 bin Adige 38 bin Abaza yasamaktadir Rossiyane Rossiyane milliyetine etnik bakilmaksizin Rusya vatandaslari icin kullanilan bir kelimedir Cogu dilde bu kelime genellikle Rus olarak tercume edilir Dil Ruscanin konusuldugu ulkeler ve bolgeler Rusya da 160 etnik grup tarafindan 100 den fazla dil ve lehce konusulmaktadir 2002 nufus sayimina gore Rusca 142 6 milyon kisi tarafindan konusulmaktadir Ikinci en cok konusulan dil 5 3 milyonla Tatarca ve ucuncu en cok konusulan dil 1 8 milyonla Ukraynaca dir Rusca ulkenin tek resmi dilidir ancak cumhuriyetler veya diger ozerk bolgelerde Rusca ile birlikte diger dil veya diller de resmidir Rusca genis dagilima ragmen Rusya genelinde homojendir Cografi olarak Avrasya nin en yaygin dilidir ve en cok konusulan Slav dilidir Rusca Hint Avrupa dil ailesi nin Slav dilleri koluna aittir ve ve Ukraynaca bazen de Rusince ile birlikte en onemli uc Dogu Slav dilinden biridir Eski Dogu Slavcasi na iliskin yazili ornekler 10 yuzyildan tasdiklenmistir Gunumuzde dunyadaki bilimsel yayinlarin dortte birinden fazlasi Rusca yayimlanmaktadir 20 yuzyilda politik acidan onemli bir dil olan Rusca Birlesmis Milletler in biridir Rusca 33 harflik Kiril alfabesi ile yazilir Yerlesim 141 milyonluk Rusya nufusunun 73 unu kentlerde yasayanlar 27 sini ise kirsal kesimde yasayanlar olusturmaktadir Gunumuzde Rusya Moskova alfa ve Sankt Peterburg gamma olmak uzere iki dunya sehrine sahiptir Din Kazan da Tum Dinler Tapinagi dini mimariyi cesitli sekillerde bir araya getirmektedir Hristiyanlik Islam Budizm ve Yahudilik Rusya nin geleneksel dinleri olup tumu Rusya nin tarihsel mirasinin bir parcasidir Rus Ortodoks Kilisesi devrimden once Rusya nin devlet dini olup ulkenin en buyuk dini kurumudur Rusya da bir arastirma merkezinin yaptigi kamuoyu arastirmalari gore katilimcilarin 63 u kendisini Ortodoks olarak tanimlarken 6 si kendini Musluman ve 1 i ise kendini Budist Katolik Protestan ve Yahudi olarak tanimlamistir 12 si ise herhangi bir dine inanmamasina karsin Tanri ya inandiklarini ve 16 si ise kendisini dinsiz olarak tanimlamistir Paskalya Rusya da en populer dini bayram olup cok sayida dine inanmayanlar ve Hristiyan olmayanlar da dahil olmak uzere tum Rus vatandaslarinin 90 indan fazlasi tarafindan kutlanmaktadir Bir kaynaga gore Rus nufusunun dortte ucunden fazlasi paskalyayi geleneksel paskalya kekleri boyali yumurta ve yaparak kutlamaktadir Kiev Knezligi nin 10 yuzyilda bu yana Ortodoksluk ulkedeki egemen dini olup yaklasik 100 milyon vatandaslarin kendilerini Rus Ortodoks Hristiyani olarak tanimlamaktadir Kayitli kiliselerin 95 i Rus Ortodoks Kilisesi nin himayesinde olmakla birlikte bazi kucuk Ortodoks Kiliseleri de bulunmaktadir Ancak Ortodoks inancina mensup kisilerin buyuk bir bolumu duzenli olarak kiliseye gitmemektedirler Ayrica Katolikler Ermeni Gregoryan ve cesitli Protestan kiliseleri gibi kucuk Hristiyan mezhepleri de mevcuttur Rusya daki Muslumanlarin sayisi yaklasik 20 milyondur Rusya daki Hac Misyonu tarafindan ise 2015 yilinda 12 bin kisinin hacca gitmek icin basvurdugunu aciklamistir Rusya da yaklasik 3 ila 4 milyon gecici Musluman gocmenler vardir Musluman nufusun cogu Kuzey Kafkasya ve Idil Ural bolgelerinin yani sira Moskova Sankt Petersburg ve Bati Sibirya da yasamaktadir Rusya ayni zamanda Islam Isbirligi Teskilati nda gozlemci uye statusundedir Budizm geleneksel olarak Rusya Federasyonu nun uc bolgesinde yaygindir Buryatya Tuva ve Kalmikya Bazi Sibirya sakinleri ve Uzak Dogu bolgelerinde ozellikle Saha Cumhuriyeti ve Cukotka da buyuk dinlerle birlikte practice Samanist Panteist ve Pagan ayinleride uygulanmaktadir Dinlere mensup olma cogunlukla etnik gruplara gore bolunmektedir Ornegin Slavlarin ezici cogunlugu Ortodoks Hristiyan Turkler cogunlukla Musluman ve ise genel olarak Budisttir Yahudilik ise Yahudi Ozerk Oblasti nda yaygindir Cesitli raporlara gore nufusun 16 48 arasinin dinsiz oldugunu ortaya koymaktadir Egitim Moskova Devlet Universitesi Rusya anayasal olarak tum vatandaslara sunmaktadir Ancak subvansiyonlu yuksekogretime giris son derece rekabetcidir Egitimde bilim ve teknolojiye verilen buyuk onem sonucunda genellikle tip matematik bilim ve uzay arastirmalari yuksek bir duzeydedir 1990 yilindan bu yana okul egitimi 11 yildir Devlete ait ortaogretim okullarinda egitim parasizdir Universite duzeyinde egitim ise bazi istisnalar disinda ucretsizdir 2004 yilinda egitim butcesi GSYIH nin 3 6 veya konsolide devlet butcesinin 13 u olarak gerceklesmistir Hukumet her devlet kurumu icin kurulmus bir kota veya ogrenci sayisi icindeki ogrenim ucretini odemek icin fon ayirir Yuksekogretim kurumlarinda ogrencilere kucuk bir burs odenir ve ucretsiz barinma saglanir En eski ve en buyuk Moskova Devlet Universitesi ve Sankt Peterburg Devlet Universitesi dir 2000 li yillarda Rusya nin bolgelerde yuksekogrenim ve karsilastirilabilir olcekte arastirma kurumlari yaratmak amaciyla hukumet cogunlukla mevcut buyuk bolgesel universiteler ve arastirma enstituleri birlestirilmesi ve ozel fon saglayarak federal universiteler kurma programini baslatti Bu yeni kurumlar ve dir Saglik Uzaktan tren istasyonlarinda saglik hizmeti saglamak icin kullanilan bir mobil klinik Rusya Anayasasi nda ucretsiz tum ulke vatandaslari icin guvence altina alinmistir Ancak ucretsiz saglik hizmeti uygulamada zorunlu kayit nedeniyle bazen sinirli olabilmektedir Rusya da kisi basina neredeyse dunyanin diger tum ulkelerinden daha fazla doktor hastane ve saglik calisanlari bulunmakta iken Sovyetler Birligi nin dagilmasindan bu yana Rus nufusun saglik sosyal ekonomik ve yasam tarzi degisiklikleri sonucunda onemli olcude azalmis olup ortalama yasam beklentisi 2006 09 arasindaki erkeklerde 1 4 yil ve kadinlarda 2 4 yil artis olmasi ile egilim son yillarda tersine donmustur 2009 yili itibariyla Rusya da beklenen yasam suresi erkeklerde 62 77 yil ve kadinlarda 74 67 yildir Erkeklerdeki dusuk yasam beklentisinin nispeten en buyuk nedeni calisma cagindaki erkeklerde yuksek olum oranidir Olumlerin cogunlugu alkol zehirlenmesi sigara trafik kazalari ve siddet sucu gibi onlenebilir nedenlerden meydana gelmektedir Beklenen yasam suresindeki buyuk bir cinsiyet farki ve II Dunya Savasi nda verilen buyuk kayiplarin kalici etkisi sonucunda gunumuzde de devam etmektedir ve her kadin icin 0 859 erkek dusmektedir KulturMimarlik Moskova daki Aziz Vasil Katedrali Rus mimarisinin en onemli eserlerinden biridir ndan bu yana birkac yil Rus mimarisi agirlikli olarak Bizans mimarisi nden etkilenmistir Sur duvarlarindan bir bolumu kremlinler eski Kiev Knezligi ndeki tas binalar kubbeleri genellikle altin kaplamali veya parlak boyalidir 15 yuzyilin sonlarinda ve diger Italyan mimarlar Ronesans trendlerini Rusya ya getirdi O donemde Aziz Vasil Katedrali nin dorugu gibi 16 yuzyilin essiz cadir catili kiliseleri gelismistir Ayrica o zamanlarda sogan kubbe tasarimi tam gelistirildi 17 yuzyilda atesli tarzi susleme Moskova ve Yaroslavl da gelisti ve yavas yavas 1690 larda Nariskin Baroku nun onunu acti Daha sonra ile Rusya da mimari tarzlardaki degisiklikler genellikle Bati Avrupa yi izledi Rokoko mimarisinin 18 yuzyil tadi Bartolomeo Rastrelli ve takipcilerinin suslu eserlerle yapmasini sagladi II Katerina ve torunu I Aleksandr zamaninda Neoklasik mimari ozellikle baskent Sankt Peterburg da gelismistir 19 yuzyilin ikinci yarisinda ve stilleri hakim oldu 20 yuzyilin yaygin stilleri Art Nouveau Konstruktivist ve Stalinist mimaridir 1955 yilinda yeni Sovyet lideri Nikita Kruscev eski akademik mimarinin asiriliklarini kinadi ve gec Sovyet doneminde hakim oldu Konut sorunu cozmek icin cok eski parlak stillerin aksine buyuk miktarda mimarisi dusuk kalitede olan binalar insa edildi Son iki yil icinde durum duzeldi Sovyet zamaninda yikilan bircok tapinak yeniden insa edildi ve bu surece II Dunya Savasi nda tahrip olan cesitli tarihi binalarin restorasyonu ile birlikte devam edildi Toplam 23 000 Ortodoks kilisesi 1991 2010 yillari arasinda yeniden insa edilerek Rusya daki etkin kiliselerin sayisi dort katina cikarilmistir Gorsel sanatlar ikonasi Erken Donem Rus ressamligini Bizans tan miras ve canli freskler temsil etmekteydi Moskova iktidara yukselirken ve donemin Rus sanatinin onemli isimleri oldu 1757 yilinda kuruldu ve Rus sanatcilara uluslararasi bir rol ve statu verdi ve diger 18 yuzyil akademisyenleri cogunlukla odaklanmistir 19 yuzyilin baslarinda neoklasisizm ve romantizm gelismis olup mitolojik ve dinsel tema ozellikle Karl Briullov ve Aleksandr Ivanov gibi bircok unlu ressam tarafindan ilham alinmistir 19 yuzyilin ortalarinda ise bir grup sanatci akademik kisitlamalardan kurtulmak icin Geziciler akimini baslatti Bu donemde daha cok genis nehirler ormanlar ve hus acikliklarinin yani sira guclu tarz sahneleri ve kendi cagindakilerinin saglam portrelerinde Rus kimligini yakalayan gercekci ressamlar vardi Bazi sanatcilar Rus tarihinin dramatik anlarinin tasvirine odaklanmis olup bazilari ise sosyal elestiriye donmustur Yoksul ve karikatur uzmanligi kosullarini gosteren II Aleksandr egemenligi sirasinda gelisti En onemli realistler Ivan Siskin Ivan Kramskoy Vasili Surikov Viktor Vasnetsov Ilya Repin ve Boris Kustodiyev dir 20 yuzyilda sembolist ressamligin yukselisi Kuzma Petrov Vodkin ve tarafindan temsil edilmistir yaklasik 1890 yilindan 1930 a kadar Rusya da etkili buyuk bir modernist sanat dalgasi olarak gelisti Bu terim bircok ayri turu kapsamakla birlikte suprematizm konstruktivizm rayonizm ve Rus Futurizmi gibi ayrilmazla ilgili sanat hareketleri ayni donemde ortaya cikmisti Bu donemde goze carpan sanatcilar El Lissitzky Kazimir Malevic Vasili Kandinski ve Marc Chagall dir 1930 lardan bu yana avangarttaki devrimci fikirler sosyalist gercekciligin yeni ortaya cikan muhafazakar yonu ile catisti Sovyetler zamaninda Buyuk Vatanseverlik Savasi sirasinda ve sonrasinda oldukca vatansever ve antifasist sanat eserleri yapildi Coklu savas anitlari ulke genelinde buyuk bir ciddiyet ile insa edilmistir Vera Muhina Yevgeni Vucetic ve gibi onemli heykeltiras sanatcilari sosyalist gercekcilik ile sanatcilar genellikle yeniligi bir arada kullanmislardir Muzik ve dans Pyotr Ilyic Caykovski tarafindan bestelenen Findikkiran Balesi nin Kar dansi sahnesi 19 yuzyilda klasik besteci Mihail Glinka Rus ulusal kimligini benimseyen ve kendi bestelerine dini ve halk unsurlari ekleyen Rus Besleri nin diger uyeleri ile muzikal muhafazakar besteciler olan Anton ve nin onderliginde arasindaki gerginlik olarak tanimlanmaktaydi Pyotr Ilyic Caykovski nin gelenegi en buyuk bestecilerinden biri olan Sergey Rahmaninov tarafindan 20 yuzyilda devam edildi 20 yuzyilin dunyaca unlu bestecileri arasinda Aleksandr Skryabin Igor Stravinski Dmitri Sostakovic ve Alfred Schnittke de bulunmaktadir Rusya da konservatuvarlarda unlu solistler ortaya cikmistir En iyi bilinen David Oystrah ve Mstislav Rostropovic piyanistler Vladimir Horowitz ve ve vokalistler Fyodor Salyapin Galina Visnevskaya Anna Netrebko ve Dmitri Hvorostovski dir 20 yuzyilin baslarinda Rus bale danscilari Anna Pavlova ve un kazandi ve menajer ve Ballets Russes grubu yurtdisina seyahat ederek dunya capinda dansin gelisimini etkilemistir Sovyet balesi 19 yuzyilin mukemmellesmis geleneklerini korumus ve Sovyetler Birligi nin koreografi okullarinda Maya Plisetskaya Rudolf Nureyev ve Mihail Barisnikov gibi bircok dunyaca unlu yildizlar yetistirdi Moskova daki Bolsoy Balesi ve Sankt Petersburg daki Mariinski Balesi dunya capinda unludur Modern hem Bati Rock ve heavy metal muziginden etkilenmistir hem de Vladimir Visotski ve Bulat Okucava gibi Sovyet doneminin geleneginide icermektedir Rus pop muzigi Sovyet zamaninda bilinen adiyla estrada oldukca bilinen bir endustri haline gelmistir ve Timati Pharaoh Alla Pugaceva t A T u Nu Virgos Vitas ve Dima Bilan gibi bazi sanatcilar uluslararasi alanda da taninmistir Edebiyat ve felsefe Yazar ve filozof Lev Tolstoy 18 yuzyilda nde Rus edebiyatinin gelisimi Mihail Lomonosov ve Denis Fonvizin in eserlerini arttirmis ve erken 19 yuzyilda modern bir yerli gelenek tum zamanlarin en buyuk yazarlarindan bazilarini ortaya cikarmistir olarak da bilinen bu donem modern Rus edebiyat dilinin kurucusu kabul edilir ve sik sik Rus Shakespeare si olarak tarif edilen Aleksandr Puskin ile baslar 19 yuzyil Mihail Lermontov ve Nikolay Nekrasov un siirleri Aleksandr Ostrovski ve Anton Cehov un dramalari ve Nikolay Gogol ve Ivan Turgenyev in ve nesirleri ile devam etmistir Ozellikle Lev Tolstoy ve Fyodor Dostoyevski gibi bircok onemli edebiyat elestirmenleri tum zamanlarin en buyuk romancilarindan bir olarak nitelendirildiler 1880 lerde buyuk romancilar cagi sona ererken kisa oyku ve siirler baskin turler oldu Birkac on yilda olarak bilinen bu cagda daha once baskin yazinsal realizm yerini sembolizme birakmistir Bu donemin onde gelen yazarlari Aleksandr Blok ve Anna Ahmatova gibi sairler ve Leonid Andreyev Ivan Bunin ve Maksim Gorki gibi romancilardir 19 yuzyilda canlanmis olup baslangicta muhalefet tarafindan tanimlanan Batili siyasi ve ekonomik modelleri ve savunan essiz medeniyet olarak Rusya nin gelismesinde israr eden bir tanim olarak cikmistir ve avrasyaciligin kurucularidir Rus felsefesinin daha da gelismesiyle surekli derin edebiyat baglanti ve yaraticilik ve toplum siyaset ve milliyetcilik ilgisi damgasini vurdu ve dini felsefe gibi diger buyuk alanlar vardi 19 ve 20 yuzyilin onemli filozoflari Vladimir Solovyev ve Vladimir Vernadski dir Aleksandr Puskin 1917 Rus Devrimi ni takiben Ivan Bunin Vladimir Nabokov ve Nikolay Berdyayev gibi bircok unlu yazar ve felsefeci ulkeyi terk ederken yeni nesil yetenekli yazarlar birlikte yeni Sovyet devleti icin farkli bir uygun isci sinifi kulturunu yaratma cabasina katildi 1930 larda edebiyat uzerinde sansur sosyalist gercekcilik politikasi dogrultusunda sikilastirildi 1950 lerin sonlarindan bu yana edebiyat kisitlamalari hafifletildi ve 1970 ler ve 1980 lerde giderek resmi kurallar goz ardi edildi Sovyet doneminin onde gelen yazar ve romancilari Yevgeni Zamyatin Mihail Bulgakov ve Mihail Solohov ve sairleri Vladimir Mayakovski Yevgeni Yevtusenko ve Andrey Voznesenski dir Sovyetler Birligi ayrica Arkadi ve Boris Strugatski Kir Bulicov ve gibi yazarlar tarafindan yazilmis onemli bir bilimkurgu yapimcisiydi Rus bilimkurgu ve fantezi gelenegi cok sayida yazar tarafindan gunumuzde de devam etmektedir Sinema animasyon ve medya Rus ve 1917 den sonra Sovyet sinemasi Sergey Eisenstein in Potemkin Zirhlisi gibi dunyaca unlu filmlere imza atmistir Eisenstein dunyanin ilk film okulu olan Devlet Sinematografi Enstitusu nde gelistiren yonetmen ve kuramci Lev Kulesov un ogrencisi idi Dziga Vertov un insan gozu gibi olan en gercekci film cekimi icin kullanilan kamera olan kino glaz sine goz teorisi belgesel film yapimi ve sinema gercekciligi gelisimi uzerinde buyuk bir etkisi oldu Daha sonra sosyalist gercekcilik politikasi yaraticiligi biraz sinirlasa da bu tarz bircok Sovyet filminin sanatsal acidan basarili oldugu Capayev Leylekler Ucarken ve Askerin Turkusu gibi filmlerden gorulmektedir 1960 li ve 1970 li yillarda Sovyet sinemasinin sanatsal stillerinde daha buyuk bir cesitlilik goruldu Eldar Ryazanov un ve Leonid Gayday in komedileri o donemlerde son derece populer olup ve pek cok ifade gunumuzde de kullanilmaktadir 1961 1968 yillarinda Sergey Bondarcuk Leo Tolstoy un Savas ve Baris romaninin Sovyetler Birligi nin simdiye kadar yapilmis en pahali filmi olan ve Oscar odullu film uyarlamasinin yonetmenligini yapti 1969 yilinda in turunde cok populer bir filmi olan ve genel olarak uzaya herhangi bir yolculuk oncesi kozmonotlar tarafindan izlenen Beyaz Col Gunesi yayinlandi Eski Rusya Devlet Baskani Dimitri Medvedev Margarita Simonyan ile nin Washington studyosunda iken Rus Imparatorlugu donemine kadar uzanmaktaydi Sovyet doneminde Soyuzmultfilm studyosu en buyuk animasyon ureticisi oldu Sovyet animatorler ve gibi onde gelen yonetmenlerle bircok oncu teknik ve estetik stil cesitleri gelistirdi Masa ve Ayi sevimli Ceburaska ve deki kurt ve tavsan gibi bircok Sovyet ve Rus cizgi kahramani Rusya ve cevresindeki bircok ulkede populerdir 1980 lerin sonu ve 1990 lar Rus sinema ve animasyonu icin kriz donemi idi Bu donemde Rus sinemacilar kendilerini daha ozgur ifade etseler de devlet subvansiyonlarinda onemli olcude indirime gidilmesi sonucunda daha az film uretilmistir 21 yuzyilin ilk yillarinda ekonomik canlanma ve artan izleyici sayisi bu sektore refah getirdi Uretim duzeyi zaten Birlesik Krallik ve Almanya da daha yuksektir 2007 yilinda Rusya da toplam gise geliri 565 000 000 ile onceki yila gore 37 artmistir 2002 yilinda bugune kadar tek bir seferde cekilen ilk uzun metrajli filmi oldu Sovyet animasyon gelenekleri son zamanlarda gibi studyolar ve gibi yonetmenler tarafindan gelistirilmistir Rusya radyo ve televizyon yayinini baslatan ilk ulkeler arasinda yer almistir Sovyetler zamaninda birkac kanal varken son 20 yil icinde bircok yeni devlet ve ozel sermayeli radyo istasyonlari ve televizyon kanallari kurulmustur 2005 yilinda devlet tarafindan isletilen Ingilizce yayin yapan yayina basladi ve Arapca versiyonu olan ise 2007 yilinda baslatildi Mutfak corbasi Rus mutfagi ozellikle corba kumes hayvanlari balik yemekleri ve tuzlu hamur isleri ile bilinmektedir Lahana corbasi bors blini Kiev tavugu Rus salatasi ve en bilinen Rus yemekleridir Votka Rusya nin milli ickisidir Spor Dmitri Medvedev ile birlikte Rusya cok sayida spor turunde basarili olmus bir ulkedir Sovyetler Birligi ve Rusya nin toplam madalya sayisi bakimindan hem Yaz Olimpiyat Oyunlari ve Kis Olimpiyat Oyunlari nda altin madalya sayisina gore tum ulkeler arasinda ikinci sirada yer almaktadir 1980 Yaz Olimpiyatlari Moskova da gerceklestirilirken 2014 Kis Olimpiyatlari ise Soci de gerceklestirilmistir Sovyet jimnastikciler pist ve alan atletleri halterciler guresciler bokscular eskrimciler aticilar kayakli kosucular biatloncular surat patenciler ve artistik patinajcilari surekli dunyanin en iyileri arasindadir Futbol basketbol ve voleybol Rusya nin en populer spor dallarindandir Ayni zamanda Rusya 2018 FIFA Dunya Kupasi na ev sahipligi yapmistir Buz hokeyinde Sovyetler Birligi ve Rusya neredeyse tum ve dunya sampiyonalarinda altin madalya kazanmayi basardi Kontinental Hokey Ligi KHL nin bir halefi olarak 2008 yilinda kurulmustur KHL Ulusal Hokey Ligi ne NHL rakip olarak gorulmektedir ve 2009 yili itibariyla Avrupa nin en iyi hokey ligi olarak siralanir Ayrica Rus hokeyi olarak da bilinen bandy bir baska geleneksel populer buz sporudur Sovyetler Birligi 1957 1979 tarihleri arasindaki tum kazanmistir Artistik patinaj ozellikle ve buz dansi Rusya da bir baska populer spordur 1964 yilindan 2006 yilina kadar her Kis Olimpiyatlari nda bir Sovyet veya Rus cifti altin madalya kazanmistir Sovyetlerin son donemlerinden itibaren tenisin popularitesi artti ve Rusya da dunyanin en cok kazanan bayan teniscisi Mariya Sarapova gibi bir dizi unlu tenisciler ortaya cikmistir Sovyet ve daha sonra her zaman Yaz Olimpiyatlari nda toplanan altin madalya sayisi bakimindan ilk uc sirada yer almistir Dovus sanatlarinda Rusya Fyodor Yemelyanenko gibi sambo ve bircok unlu sporculari olup Rusya Devlet Baskani Vladimir Putin de bir judocudur Satranc Rusya da cok populer bir eglence olup 1927 den beri Rus buyuk ustalar neredeyse surekli kazanmislardir Formula 1 Rusya da giderek daha populer hale gelmekte olup 2014 yilinda i 1914 ten bu yana ilk kez duzenlenmistir Kaynakca Shevchenko Nikolay 21 Subat 2018 27 Subat 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Subat 2023 Martin Krzywdzinski 26 Ocak 2020 Consent and Control in the Authoritarian Workplace Russia and China Compared Oxford University Press ss 252 ISBN 978 0 19 252902 2 OCLC 1026492383 officially a democratic state with the rule of law in practice an authoritarian dictatorship Freedom House 20 Temmuz 2019 11 Mart 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Nisan 2023 6 Mart 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Ekim 2014 a b c d World Economic Outlook Database October 2019 IMF org International Monetary Fund 5 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ocak 2020 World Bank 20 Nisan 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Mart 2020 PDF Ingilizce United Nations Development Programme 15 Aralik 2020 15 Aralik 2020 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 15 Aralik 2020 Russia Encyclopaedia Britannica 29 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Ekim 2014 a b 13 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Agustos 2006 Rusyaofisi com internet sitesi 22 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Haziran 2016 a b www worldometers info Ingilizce 26 Mayis 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Agustos 2021 Russia Encyclopaedia Britannica 2 Subat 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Subat 2015 a b Excerpted from Glenn E Curtis ed 1998 Washington DC Federal Research Division of the Library of Congress 9 Kasim 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Subat 2015 KB1 bakim Fazladan yazi yazar listesi link The Mongol empire its rise and legacy By Gerard Chaliand 2005 page 512 550 1997 Expansion and Contraction Patterns of Large Polities Context for Russia Cilt 41 3 bas ss 475 504 doi 10 1111 0020 8833 00053 Peter Turchin Thomas D Hall and Jonathan M Adams East West Orientation of Historical Empires 22 Subat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Journal of World Systems Research Vol 12 no 2 pp 219 229 2006 Weinberg G L 1995 A World at Arms A Global History of World War II Cambridge University Press s 264 ISBN 0 521 55879 4 Rozhnov Konstantin Who won World War II 15 Aralik 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde BBC Jonathan R Adelman Cristann Lea Gibson 1 Temmuz 1989 Contemporary Soviet Military Affairs The Legacy of World War II Unwin Hyman s 4 ISBN 978 0 04 445031 3 18 Mart 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Subat 2015 a b Foreign amp Commonwealth Office of the United Kingdom 4 Subat 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Subat 2015 Commission of the Russian Federation for UNESCO Panorama of Russia Unesco ru 8 Mayis 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Aralik 2014 Status of Nuclear Powers and Their Nuclear Capabilities Amerikan Bilim Adamlari Federasyonu Mart 2008 5 Haziran 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Mart 2014 Online Etymology Dictionary Etymonline com 15 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Aralik 2014 Rus definition of Rus by the Free Online Dictionary Thesaurus and Encyclopedia Thefreedictionary com 27 Aralik 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Aralik 2014 Milner Gulland R R 1997 The Russians The People of Europe Blackwell Publishing ss 1 4 ISBN 0 631 21849 1 21 Mart 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Aralik 2014 a b Belinskij A Harke H 1999 Archeology 52 2 10 Haziran 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Subat 2015 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Drews Robert 2004 Early Riders The beginnings of mounted warfare in Asia and Europe New York Routledge ss 50 ISBN 0 415 32624 9 Koryakova L The Center for the Study of the Eurasian Nomads CSEN 16 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Subat 2015 1998 NOVA documentary Ice Mummies Siberian Ice Maiden Transcript 16 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Subat 2015 Jacobson E 1995 The Art of the Scythians The Interpenetration of Cultures at the Edge of the Hellenic World Brill s 38 ISBN 90 04 09856 9 Tsetskhladze G R 1998 The Greek Colonisation of the Black Sea Area Historical Interpretation of Archaeology F Steiner s 48 ISBN 3 515 07302 7 Turchin P 2003 Historical Dynamics Why States Rise and Fall Princeton University Press ss 185 186 ISBN 0 691 11669 5 Christian D 1998 A History of Russia Central Asia and Mongolia Blackwell Publishing ss 286 288 ISBN 0 631 20814 3 For a discussion of the origins of Slavs see Barford P M 2001 The Early Slavs Cornell University Press ss 15 16 ISBN 0 8014 3977 9 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Christian D 1998 A History of Russia Central Asia and Mongolia Blackwell Publishing ss 6 7 Obolensky D 1994 Byzantium and the Slavs St Vladimir s Seminary Press s 42 ISBN 0 88141 008 X Thompson J W Johnson E N 1937 An Introduction to Medieval Europe 300 1500 W W Norton amp Co s 268 ISBN 0 415 34699 1 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Ukraine Security Assistance U S Department of State 15 Ekim 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Subat 2015 Klyuchevsky V 1987 1 Myslʹ ISBN 5 244 00072 1 24 Ekim 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Subat 2015 Hamm M F 1995 Kiev A Portrait 1800 1917 Princeton University Press ISBN 0 691 02585 1 Tspace library utoronto ca 27 Nisan 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Subat 2015 Parallelsixty com 1 Subat 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Subat 2015 Rybakov B A 1948 Remeslo Drevnej Rusi ss 525 533 780 781 The history of banya and sauna 30 Mayis 2012 tarihinde Archive is sitesinde arsivlendi Rusca Black Death 18 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Joseph Patrick Byrne 2004 p 62 ISBN 0 313 32492 1 May T 7 Haziran 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Mart 2015 Frank D McConnell Storytelling and Mythmaking Images from Film and Literature 19 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Oxford University Press 1979 ISBN 0 19 502572 5 p 78 But Ivan IV Ivan the Terrible or as the Russian has it Ivan Groznyi Ivan the Magnificent or Ivan the Awesome is precisely a man who has become a legend Solovyov S 2001 History of Russia from the Earliest Times 6 AST ss 562 604 ISBN 5 17 002142 9 Skrynnikov R 1981 Ivan the Terrible Academic Intl Pr ss 219 ISBN 0 87569 039 4 Solovyov S 2001 History of Russia from the Earliest Times 6 AST ss 751 908 ISBN 5 17 002142 9 The Crimean Tatars and their Russian Captive Slaves 15 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde 355 KB Eizo Matsuki Mediterranean Studies Group at Hitotsubashi University Solovyov S 2001 History of Russia from the Earliest Times 6 AST ss 751 809 ISBN 5 17 002142 9 Borisenkov E Pasetski V The thousand year annals of the extreme meteorological phenomena s 190 ISBN 5 244 00212 0 Solovyov S 2001 History of Russia from the Earliest Times 7 AST ss 461 568 ISBN 5 17 002142 9 Solovyov S 2001 History of Russia from the Earliest Times 9 ch 1 AST ISBN 5 17 002142 9 7 Haziran 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Mart 2015 Solovyov S 2001 History of Russia from the Earliest Times 15 ch 1 AST 28 Mayis 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Mart 2015 Russia at War From the Mongol Conquest to Afghanistan Chechnya and Beyond 2 Mayis 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Mart 2015 John F Baddeley The Russian Conquest of the Caucasus Longman Green and Co London 1908 p 90 Ruling the Empire Library of Congress 27 Eylul 2006 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Mart 2014 Geoffrey A Hosking 2001 Russia and the Russians a history 18 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Harvard University Press p 9 ISBN 0 674 00473 6 N M Dronin E G Bellinger 2005 Climate dependence and food problems in Russia 1900 1990 the interaction of climate and agricultural policy and their effect on food problems 18 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Central European University Press p 38 ISBN 963 7326 10 3 Transactions of the American Philosophical Society 18 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde James E Hassell 1991 p 3 ISBN 0 87169 817 X Abbott Gleason 2009 A Companion to Russian History 18 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Wiley Blackwell p 373 ISBN 1 4051 3560 3 Arsivlenmis kopya 17 Kasim 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Kasim 2015 2004 The Years of Hunger Soviet Agriculture 1931 33 pp 401 World War II Encyclopaedia Britannica 11 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Nisan 2015 The Allies first decisive successes Stalingrad and the German retreat summer 1942 February 1943 Encyclopaedia Britannica 11 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Mart 2015 The Legacy of the Siege of Leningrad 1941 1995 29 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Cambridge University Press Erlikman V 2004 Poteri narodonaseleniia v XX veke spravochnik Rusca Moskva Russkai a panorama ISBN 5 93165 107 1 Reconstruction and Cold War Library of Congress 9 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Nisan 2015 Foreign trade 9 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde from A Country Study Soviet Union Former project Great Escapes from the Gulag TIME 5 Haziran 1978 26 Haziran 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Nisan 2015 1990 CIA World Factbook CIA 27 Nisan 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Nisan 2015 Russia Unforeseen Results of Reform The Library of Congress Country Studies CIA World Factbook 3 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Nisan 2015 Sciolino E 21 Aralik 1993 U S is abandoning shock therapy for the Russians New York Times 19 Eylul 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Nisan 2015 a b Russian Federation PDF Organisation for Economic Co operation and Development OECD 14 Ocak 2009 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 14 Nisan 2015 Russia Economic Conditions in Mid 1996 Library of Congress 26 Temmuz 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Nisan 2015 Russia Clawing Its Way Back to Life int l edition BusinessWeek 21 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Nisan 2015 Walter C Clemens 2001 The Baltic Transformed Complexity Theory and European Security Rowman amp Littlefield s 106 ISBN 0 8476 9859 9 Branko Milanovic 1998 Income Inequality and Poverty During the Transformation from Planned to Market Economy The World Bank ss 186 189 Pravda ru 19 Agustos 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Nisan 2015 Aslund A PDF 14 Ocak 2009 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 14 Nisan 2015 a b c d e f The World Factbook CIA Central Intelligence Agency 19 Haziran 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Ocak 2015 Stone N 4 Kasim 2007 No wonder they like Putin The Times Birlesik Krallik 25 Mayis 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Nisan 2015 Rusya da Anayasa Degisikligi Referandumu Icin Tarih 1 Temmuz 10 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan O Loughlin John W Witmer Frank D January 2011 The Localized Geographies of Violence in the North Caucasus of Russia 1999 2007 Taylor amp Francis 101 1 178 201 doi 10 1080 00045608 2010 534713 ISSN 0004 5608 JSTOR 27980166 Yeltsin resigns The Guardian 31 Aralik 1999 13 Agustos 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Aralik 2023 Wines Mark 27 Mart 2000 Election in Russia The Overview Putin Wins Russia Vote in First Round But His Majority Is Less Than Expected The New York Times 26 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Mayis 2021 Bohlen Celestine 1 Ocak 2000 Yeltsin Resigns The Overview Yeltsin Resigns Naming Putin as Acting President To Run in March Election The New York Times 11 Nisan 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Mayis 2021 Ellyatt Holly 11 Ekim 2021 5 charts show Russia s economic highs and lows under Putin CNBC 8 Nisan 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ocak 2022 Mydans Seth 15 Mart 2004 As Expected Putin Easily Wins a Second Term in Russia The New York Times 17 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Mayis 2021 Monaghan Andrew January 2012 The vertikal power and authority in Russia Oxford University Press 88 1 1 16 doi 10 1111 j 1468 2346 2012 01053 x JSTOR 41428537 Kotkin Stephen 2015 The Resistible Rise of Vladimir Putin Russia s Nightmare Dressed Like a Daydream Foreign Affairs 94 2 140 153 JSTOR 24483492 Harding Luke 8 Mayis 2008 Putin ever present as Medvedev becomes president The Guardian 21 Mart 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Haziran 2021 Emerson Michael August 2008 Post Mortem on Europe s First War of the 21st Century PDF CEPS Policy Brief 167 doi 10 2139 ssrn 1333553 1333553 2 7 Aralik 2014 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 6 Nisan 2022 Harzl B C Petrov R 2021 Unrecognized Entities Perspectives in International European and Constitutional Law Law in Eastern Europe Brill s 246 ISBN 978 90 04 49910 2 25 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Aralik 2022 Kirby Jen Guyer Jonathan 24 Subat 2022 Russia s war in Ukraine explained 24 Subat 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ekim 2022 Conflict in Ukraine Global Conflict Tracker Council on Foreign Relations 28 Subat 2022 23 Subat 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ekim 2022 Farley Robert Kiely Eugene 24 Subat 2022 Russian Rhetoric Ahead of Attack Against Ukraine Deny Deflect Mislead Photograph by Aris Messinis Agence France Presse 27 Subat 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Subat 2022 Nov 28 Russia has never hatched is not hatching and will never hatch any plans to attack anyone Peskov said 19 Jan Ryabkov We do not want and will not take any action of aggressive character We will not attack strike invade quote unquote whatever Ukraine Taylor Adam 24 Subat 2022 Russia s attack on Ukraine came after months of denials it would attack The Washington Post Photograph by Associated Press 24 Subat 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Ekim 2022 On Sunday There is no invasion There is no such plans Antonov said Fortova Klara 8 Mart 2022 Velvyslanec Ukrajiny v Cesku denne promlouva rusky mlci a je neviditelny Ukraine s ambassador to the Czech Republic speaks daily the Russian is silent and invisible Cekce 8 Mart 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ekim 2022 Zmejevsky Durazne jsme odmitli jako nepodlozena obvineni Ruska z pripravy agrese vuci Ukrajine a famy o vstupu ruskych jednotek na ukrajinske uzemi stoji v nem Hernandez Joe 22 Subat 2022 Why Luhansk and Donetsk are key to understanding the latest escalation in Ukraine NPR 22 Subat 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ekim 2022 Hodge Nathan 22 Subat 2022 Russia s Federation Council gives consent to Putin on use of armed forces abroad Russian agencies report CNN International Moskova 22 Subat 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ekim 2022 Nikolskaya Polina Osborn Andrew 24 Subat 2022 Russia s Putin authorises special military operation against Ukraine Reuters Moskova 24 Subat 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ekim 2022 Grunau Andrea von Hein Matthias Theise Eugen Weber Joscha 25 Subat 2022 Fact check Do Vladimir Putin s justifications for going to war against Ukraine add up Deutsche Welle 25 Subat 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ekim 2022 Waxman Olivia B 3 Mart 2022 Historians on What Putin Gets Wrong About Denazification in Ukraine Time ISSN 0040 781X OCLC 1311479 3 Mart 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ekim 2022 Russia s invasion of Ukraine The Economist 26 Subat 2022 ISSN 0013 0613 26 Subat 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Ekim 2022 Though the target of Mr Putin s tirade on February 21st was Ukraine the former Soviet republics now in NATO Estonia Latvia and Lithuania have cause for alarm over his irredentism Perrigo Billy 22 Subat 2022 How Putin s Denial of Ukraine s Statehood Rewrites History Time ISSN 0040 781X OCLC 1311479 22 Subat 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ekim 2022 Putin Says He Does Not Plan to Restore Empire 22 Subat 2022 OCLC 1097137921 22 Subat 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ekim 2022 Tabarovsky Izabella 27 Subat 2022 Statement on the War in Ukraine by Scholars of Genocide Nazism and World War II 4 Mart 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ekim 2022 Abbruzzese Jason 24 Subat 2022 Putin says he is fighting a resurgence of Nazism That s not true NBC News 24 Subat 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ekim 2022 Russia attacks Ukraine CNN International 24 Subat 2022 24 Subat 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ekim 2022 a b Kirby Paul 9 Mart 2022 Why is Russia invading Ukraine and what does Putin want BBC News 19 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ekim 2022 Ukrainian president signs decree on general mobilisation of population Interfax Reuters 24 Subat 2022 25 Subat 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ekim 2022 Zelensky signs decree declaring general mobilization 25 Subat 2022 25 Subat 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ekim 2022 Ukraine rejects Russian demand to surrender port city of Mariupol in exchange for safe passage CBS News 20 Mart 2022 23 Mart 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ekim 2022 Ukraine refuses to surrender Mariupol as scope of human toll remains unclear Canadian Broadcasting Corporation 21 Mart 2022 23 Mart 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ekim 2022 Balmforth Tom 4 Temmuz 2022 Analysis Russia hails capture of Luhansk region but big Ukraine battles lie ahead Reuters Ingilizce 7 Temmuz 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ekim 2022 Myre Greg 26 Haziran 2022 Russia bombs Kyiv in a weekend missile barrage across Ukraine NPR Ingilizce 9 Temmuz 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ekim 2022 Russia hits Lviv again as Putin s campaign of terror focuses on Ukraine s shell shocked east www cbsnews com Ingilizce 7 Temmuz 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Temmuz 2022 NATO to deploy thousands of commandos to nations near Ukraine Al Jazeera 25 Subat 2022 27 Subat 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Ekim 2022 Chernova Anna Cotovio Vasco Thompson Mark 28 Subat 2022 Sanctions slams Russian economy CNN 28 Subat 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ekim 2022 Simon Scott 5 Mart 2022 Russian law bans journalists from calling Ukraine conflict a war or an invasion NPR 12 Haziran 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ekim 2022 Morin Rebecca Subramanian Courtney Collins Michael Garrison Joey Groppe Maureen 24 Subat 2022 World leaders condemn Russian invasion of Ukraine EU promises harshest sanctions live updates USA Today 24 Subat 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ekim 2022 Stewart Briar Seminoff Corinne Kozlov Dmitry 24 Subat 2022 More than 1 700 people detained in widespread Russian protests against Ukraine invasion CBC News Associated Press 24 Subat 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ekim 2022 som yale edu Ingilizce 16 Haziran 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Ekim 2022 Corder Mike 3 Mart 2022 ICC prosecutor launches Ukraine war crimes investigation Associated Press 16 Nisan 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ekim 2022 80 Madde 1 16 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Aralik 2014 12 Aralik 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Mart 2011 12 Aralik 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Mart 2011 Kosachev K Russian Foreign Policy Vertical Russia In Global Affairs 17 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Subat 2015 Venezuela s President Hugo Chavez recognizes independence of breakaway Georgia republics 26 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Megan K Stack 9 Eylul 2009 Netanyahu declares Russia as superpower 30 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Russia Today News 15 Subat 2010 Superpower Reborn 27 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ronald Steel New York Times 24 Agustos 2008 Russia is a Superpower CNN US Senators telling the truth 4 Subat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde CNN News 30 Agustos 2008 Steven Rosefielde Russia in the 21st Century The Prodigal Superpower 18 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Cambridge University Press 2005 ISBN 0521836786 Is Russia a Superpower Cold War II 13 Eylul 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Atlantic Review 25 Agustos 2008 What s Looming in Ukraine Is more Threatening than Georgia 27 Mayis 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Der Spiegel 16 Ekim 2008 Quote Nikonov Russia is not a superpower and won t be one for the foreseeable future But Russia is a great power It was one it is one and it will continue to be one The Shanghai Cooperation Organisation 6 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Globalsecurity org 27 Nisan 2005 Russian Federation Member state Council of Europe 11 Ocak 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Subat 2015 4 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Subat 2015 4 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Subat 2015 Interview of official Ambassador of Russian Foreign Ministry on relations with the EU Rusca RIA Novosti 24 Haziran 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Subat 2015 Indian navy gets Russian carrier as it seeks to bolster military Reuters 16 Kasim 2013 7 Mart 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Subat 2015 Page Jeremy 26 Eylul 2010 Russian Oil Route Will Open to China The Wall Street Journal 26 Temmuz 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Subat 2015 Russia in milestone oil pipeline supply to China Reuters 1 Ocak 2011 11 Ocak 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Subat 2015 Overview of the major Asian Powers PDF International Institute for Strategic Studies s 31 26 Aralik 2018 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 26 Aralik 2014 16 Haziran 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Aralik 2014 Jonathan Earle 14 Haziran 2012 Report Russia Less Peaceful Than North Korea The Moscow Times 26 Aralik 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Aralik 2014 Rusya ilk kez kutuplarda askeri tatbikata basladi 7 Aralik 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Haberrus com Article 65 para 1 In 1993 when the Constitution was adopted there were 89 subjects listed Some of them were later merged 3 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Ekim 2014 The Constitution of the Russian Federation Article 95 para 2 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Ekim 2014 Obsherossijskij klassifikator ekonomicheskih regionov OK 024 95 vvedyonnyj 1 yanvarya 1997 g v red Izmeneniya 05 2001 Sekciya I Federalnye okruga Russian Classificaton of Economic Regions OK 024 95 of January 1 1997 as amended by the Amendments 1 1998 through 5 2001 Section I Federal Districts The World Network of Biosphere Reserves UNESCO Russian Federation 11 Haziran 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Ocak 2015 Oil prices drive the cost of food RIA Novosti 26 Temmuz 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Ocak 2015 a b Climate Library Of Congress 9 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Ocak 2015 Drozdov V A ve digerleri 1992 Ecological and Geographical Characteristics of the Coastal Zone of the Black Sea GeoJournal 27 2 s 169 doi 10 1007 BF00717701 KB1 bakim Digerlerinin yanlis kullanimi link Walsh NP 19 Eylul 2003 It s Europe s lungs and home to many rare species But to Russia it s 100bn of wood Londra Guardian UK 26 Temmuz 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Ekim 2014 I A Merzliakova 1 Kasim 1997 List of animals of the Red Data Book of Russian Federation Enrin grida no 28 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Ekim 2014 a b Dunya Bankasi World Development Indicators World Bank 8 Temmuz 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Ekim 2014 Russians weigh an enigma with Putin s protege MSNBC 20 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Ekim 2014 Russia Is Getting Wealthier The Moscow Times 21 Ekim 2010 27 Mayis 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Ekim 2014 RIA Novosti 26 Temmuz 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Ekim 2014 Russia How Long Can The Fun Last BusinessWeek 25 Haziran 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Ekim 2014 A rising middle class will fuel growth in Russia Nielsen 27 Mayis 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Ekim 2014 International Reserves of the Russian Federation in 2008 The Central Bank of the Russian Federation 26 Temmuz 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Ekim 2014 Land Use 26 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde CIA World Factbook Data 1 Mayis 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde by Rusca Russia takes the third place in the world by grain exports 8 Ocak 2012 tarihinde Archive is sitesinde arsivlendi rosbankjournal ru Rusca Data 1 Mayis 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde by Rusca Agricultural land by type of owners 1 Mayis 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde 2009 Rusca Main agricultural products by type of owners 1 Mayis 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde 2009 Rusca Fish capture by country since 1950 27 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde guardian co uk Exports and imports of fish and sea products 6 Temmuz 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde 2009 Rusca Russia China in Deal On Refinery Not Gas 4 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Jacob Gronholt Pedersen Wall Street Journal 22 Eylul 2010 Did A New Pipeline Just Make Russia The Most Important Energy Superpower By Far 2 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Graham Winfrey Business Insider 6 Ocak 2010 Country Comparison Natural gas proved reserves 9 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde CIA World Factbook 24 Subat 2015 tarihinde erisilmistir Country Comparison Oil proved reserves 20 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde CIA World Factbook 24 Subat 2015 tarihinde erisilmistir BP Statistical review of world energy June 2007 XLS BP Haziran 2007 24 Temmuz 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Subat 2015 Country Comparison Natural gas exports 14 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde CIA World Factbook 24 Subat 2015 tarihinde erisilmistir Country Comparison Natural gas production 21 Eylul 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde CIA World Factbook Retrieved 17 February 2012 International Energy Agency Oil Market Report 18 January 2012 18 Mayis 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde 24 Subat 2015 tarihinde erisilmistir Country Comparison Electricity production 9 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde CIA World Factbook 24 Subat 2015 tarihinde erisilmistir BP Statistical Review of World Energy June 2009 Hydroelectricity consumption 26 Temmuz 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Subat 2015 Nuclear Power Plant Information 7 Ocak 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Uluslararasi Atom Enerjisi Kurumu 24 Subat 2015 tarihinde erisilmistir Rossiya postroit atomnye stancii po vsemu miru 22 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde amur kp ru Rusca a b Eng rzd ru 4 Aralik 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Ocak 2015 Invest gov ru 29 Ocak 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Ocak 2015 CIS railway timetable 27 Temmuz 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde route No 002 Moscow Pyongyang August 2009 Note several different routes have the same number CIS railway timetable 27 Temmuz 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde route No 350 Kiev Vladivostok August 2009 Rosstat statistics on length of roads 14 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Erisim tarihi 18 Ocak 2015 Transport in Russia International Transport Statistics Database iRAP 17 Nisan 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ocak 2015 CIA The World Factbook Rank Order Airports Cia gov 30 Mayis 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ocak 2015 Global economics ru 26 Temmuz 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Ocak 2015 www e unwto org Ingilizce doi 10 18111 wtobarometereng 2020 18 1 6 29 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Agustos 2022 PDF 4 Eylul 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 18 Agustos 2022 10 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Agustos 2022 Knoema Ingilizce 24 Mart 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Agustos 2022 Tomb Howard 27 Agustos 1989 Getting to the Top In the Caucasus The New York Times Ingilizce ISSN 0362 4331 30 Agustos 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Agustos 2022 PDF web archive org 12 Ocak 2015 5 Subat 2015 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 18 Agustos 2022 Vlasov Artem 17 Aralik 2018 Izvestiya Rusca 17 Aralik 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Agustos 2022 Sullivan Paul 9 Nisan 2019 48 hours in Moscow an insider guide to Russia s mighty metropolis The Telegraph Ingilizce ISSN 0307 1235 20 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Agustos 2022 Hammer Joshua 3 Haziran 2011 White Nights of St Petersburg Russia The New York Times Ingilizce ISSN 0362 4331 7 Nisan 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Agustos 2022 Centre UNESCO World Heritage UNESCO World Heritage Centre Ingilizce 12 Aralik 2005 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Agustos 2022 a b Rusyada Etnik grouplar 22 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde 2002 3 Mart 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Mart 2011 Sovyetler Sonrasi Rusya Nufusu 27 Eylul 2006 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Mart 2011 a b c d e f g h Rostat Ekim 2010 17 Aralik 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Mart 2011 Arsivlenmis kopya 10 Mart 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Mart 2011 Cia olum oranlari 28 Subat 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Mart 2011 Federal Arastirma Bolumu 27 Aralik 2007 PDF 2 Ocak 2008 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 9 Mart 2011 Tuva nufusu resmi istatistikleri http gov tuva ru page aspx id 18 10 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde a b Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi britannica isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme Russian Census of 2002 4 3 Population by nationalities and knowledge of Russian 4 4 Spreading of knowledge of languages except Russian Federal Devlet Istatistik Servisi 29 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Ekim