Biyoloji - Yaşamı inceleyen doğa bilimi. Odaklandığı alanlar arasında yapı, işlev, büyüme, köken, evrim, dağılım ve taksonomi yer alır.
Biyoloji tarihi
Genel bakış
- Biyoloji
- Bilim
- Yaşam
- Özellikler: adaptasyon - enerji işleme - büyüme - (düzen) - regülasyon - üreme - çevreye tepki
- Biyolojik organizasyon: atom - molekül - hücre - doku - organ - organ sistemi - organizma - popülasyon - topluluk - ekosistem - biyosfer
- Yaklaşım: indirgemecilik - beliren özellik - mekanistik
- Bir bilim olarak biyoloji:
- Doğa bilimleri
- Bilimsel yöntem: gözlem - araştırma sorusu - hipotez - - (tahmin) - deney - veri - istatistik
- Bilimsel teori - bilimsel yasa
- (Araştırma yöntemi)
Kimyasal temel
- Atomlar ve moleküller
- Madde - element - atom - proton - nötron - elektron - Bohr modeli - izotop - kimyasal bağ - iyonik bağ - iyonlar - kovalent bağ - hidrojen bağı - molekül
- Su:
- - çözücü - kohezyon - yüzey gerilimi - adezyon - pH
- Organik bileşikler:
- Karbon - karbon-karbon bağları - hidrokarbon - monosakkarit - amino asitler - nükleotit - fonksiyonel grup - monomer - adenozin trifosfat (ATP) - lipitler - yağ - şeker - vitaminler - nörotransmitter -
- Makromoleküller:
- Polisakkarit: selüloz - karbonhidrat - kitin - glikojen - nişasta
- Proteinler: birincil yapı - ikincil yapı - - konformasyon - - - enzim - reseptör - transmembran reseptör - iyon kanalı - - kollajen - pigmentler: klorofil - karotenoid - - melanin - prion
- Lipitler: hücre zarı - yağlar - fosfolipidler
- Nükleik asitler: DNA - RNA
Hücreler
Hücre biyolojisinin ana hatları
- Hücre yapısı:
- Robert Hooke tarafından icat edilen hücre terimi
- Teknikler: hücre kültürü - mikroskop - ışık mikroskobu - elektron mikroskobu - SEM - TEM
- Organeller: sitoplazma - vakuol - peroksizom - plastit
- Hücre çekirdeği
- Enerji yaratıcıları: mitokondri ve kloroplast
- :
- Plazma zarı - (mitokondriyal zar) -
- Diğer hücre altı özellikler: hücre duvarı - psödopod - hücre iskeleti - mitotik iğ - kamçı - sil
- Hücre taşınması: difüzyon - osmoz - izotonik - aktif taşıma - fagositoz
- Hücresel üreme: sitokinez - sentromer - mayoz
- Nükleer üreme: mitoz - interfaz - profaz - metafaz - anafaz - telofaz
- Programlanmış hücre ölümü - apoptozis - hücre yaşlanması
- Metabolizma:
- Enzim - aktivasyon enerjisi - -
- Hücresel solunum
- Fotosentez
- Hücre döngüsü
Genetik
- Kalıtım
- Kalıtım - Mendel kalıtımı - gen - lokus - özellik - alel - polimorfizm - homozigot - heterozigot - melez - dihibrit çaprazlama - - soy içi üreme
- - genotip - fenotip - baskın gen - çekinik gen
- - (Mendel'in ayrışma kanunu) - - - - - baskılama - - genetik bağlantı
- Model organizmalar: - Arabidopsis - Caenorhabditis elegans - fare - Saccharomyces cerevisiae - Escherichia coli - - - tavuk - zebra balığı - - batrak
- Teknikler: - bağlantı haritası
- DNA
- Nükleobaz: adenin (A) - sitozin (C) - guanin (G) - timin (T) - urasil (U)
- DNA replikasyonu - mutasyon - - - DNA yanlış eşleşme tamiri - nokta mutasyonu - krosover- rekombinasyon - plazmid - transpozon
- Gen ifadesi
- Gen düzenlemesi
- operon - - - - hızlandırıcı -
- Genomlar
- DNA dizileme - (yüksek hacimli dizileme) - biyoenformatik
- - proteomik - -
- Biyoteknoloji (ayrıca bkz. ve Moleküler biyoloji):
- DNA parmak izi - genetik parmak izi - mikrosatelit - - - RNA interferaz Genomik - hesaplamalı biyoloji - biyoenformatik - jel elektroforezi - transformasyon - PCR - (PCR mutajenezi) - - - RFLP - restriksiyon enzimi - dizileme - - klonlama - kültür - DNA mikroçip - elektroforez - - - x-ışını kırınımı - proteomik - kütle spektrometrisi
- Genler, gelişim ve evrim
Evrim
(ayrıca bkz. evrimsel biyoloji)
- Evrimsel süreçler
- Türleşme
- Filogeni
- Soy (evrim) - evrim ağacı - kladistik - tür - takson - klad - monofiletik - polifili - parafili - kalıtım - fenotipik özellik - nükleik asit dizisi - sinapomorfi - homoloji - moleküler saat - dış grup (kladistik) - -
- Linnaean taksonomi: Carl Linnaeus - üst âlem - âlem - şube - sınıf - takım - familya - cins - tür
- Üç üst âlem sistemi: arkealar - bakteriler - ökaryotlar - protistler - mantarlar - bitkiler - hayvanlar
- İkili adlandırma: bilimsel sınıflandırma - Homo sapiens
- Yaşamın tarihi
Çeşitlilik
- Bakteriler ve Arkealar
- Protistler
- Bitki çeşitliliği
- Tohumlu bitkiler
- Mantarlar
- Hayvan çeşitliliği
- Virüsler
Bitki formu ve işlevi
- Bitki gövdesi
- Bitki beslenmesi ve taşınması
- Vasküler doku - kabuk - Kaspari şeridi - turgor basıncı - ksilem - floem - transpirasyon - odun - gövde (botanik)
-
- - taktizm
- Tohum - kotiledon - meristem - - vasküler kambiyum -
- Nesillerin değişimi - gametofit - anterozoit - - sporofit - spor -
- Bitki üremesi
- Bitki tepkileri
- Bitki hormonu - - meyve - - toksin - - fototropizma - skototropizma - - - oksin - fotoperiyodizm - kütleçekim
Hayvan formu ve işlevi
- Genel özellikler: morfoloji (biyoloji) - anatomi - fizyoloji - doku - organ - organ sistemi
- Su ve tuz dengesi
- Beslenme ve sindirim
- Sindirim sistemi: mide - bağırsak - karaciğer - beslenme - metabolizması - böbrek - boşaltım
- Nefes alma
- Dolaşım
- Kas ve hareket
- İskelet sistemi: kemik - kıkırdak - eklem - tendon
- Kas sistemi: kas - aktin - miyozin - refleks
- Sinir sistemi
- Örtü sistemi: deri hücresi
- Hormonal kontrol
- Hayvan üremesi
- Üreme sistemi: testis - yumurtalık - hamilelik
- (Balık#Üreme sistemi)
-
- Memeli penisi
- (Keseli hayvanların genital organları)
- (At üreme sistemi)
- (Çift toynaklılar#Genitoüriner sistem)
- Boğa#Üreme anatomisi
- Etoburların üreme sistemi
- (Fossa#Dış genital organ)
- (Benekli sırtlanların dişi cinsel organları)
- (Kedi anatomisi#Genital organlar)
-
-
- Hayvan gelişimi
- Bağışıklık sistemi
- Hayvan davranışları
Ekoloji
- Ekosistemler:
- Ekoloji - biyoçeşitlilik - habitat - plankton - termoklin - saprobe
- Abiyotik bileşen: su - ışık - radyasyon - sıcaklık - nem - atmosfer - asitlik
- Mikrop - - organik madde - ayrıştırıcı - ayrışma - karbon - besin döngüsü - güneş enerjisi - topoğrafya - (eğiklik) - - yağış - biyom
- Popülasyon
- : organizma - coğrafi alan - eşeyli üreme - nüfus yoğunluğu - nüfus artışı - doğum oranı - ölüm oranı - (göç oranı) - üstel büyüme - taşıma kapasitesi - lojistik fonksiyon - doğal çevre - rekabet (biyoloji) - çiftleşme - - endemizm - - habitat - içme suyu - kaynak - insan nüfusu - teknoloji - Yeşil Devrim
- Komüniteler
- Komünite - ekolojik niş - kilittaşı türler - mimikri - simbiyoz - tozlaşma - mutualizm - kommensalizm - parazitizm - - istilacı türler - çevresel heterojenlik -
- : besin zinciri - besin ağı - ototrof - heterotrof - otçul - etçil -
- Biyosfer
- Koruma
Dallar
- Anatomi - hayvanlarda, bitkilerde ve diğer organizmalarda veya özellikle insanlarda form çalışması. Basitçe, canlı organizmaların iç yapısının incelenmesi.
- Karşılaştırmalı anatomi - anatomilerindeki benzerlikler ve farklılıklar aracılığıyla türlerin evriminin incelenmesi.
- Osteoloji - kemiklerin incelenmesi.
- - kemikler, eklemler, bağlar ve kaslar dahil olmak üzere hareket aparatının incelenmesi.
- - organların incelenmesi
- Nöroanatomi - sinir sistemi incelenmesi.
- Histoloji - mikroskobik anatomi veya mikroanatomi olarak da bilinir, biyolojik dokuların mikroskobik anatomisini inceleyen biyoloji dalı.
- Astrobiyoloji - evrendeki yaşamın kökeni, erken evrimi, dağılımı ve geleceğinin incelenmesi. Eksobiyoloji ve biyoastronomi olarak da bilinir.
- - arkeolojik alanlardaki insan ve hayvan kalıntılarının incelenmesi.
- Biyokimya - yaşamın var olması ve işlev görmesi için gerekli kimyasal reaksiyonların incelenmesi, genellikle hücresel seviyeye odaklanılır.
- - insan biyolojisi ve kültürü arasındaki ilişkilerin incelenmesi.
- Biyocoğrafya - türlerin mekansal ve zamansal olarak dağılımının incelenmesi.
- - biyoloji ve dilin evriminin incelenmesi.
- - insan biyolojisi ve ekonomisinin etkileşiminin incelendiği disiplinler arası bir alan.
- Biyofizik - fiziksel bilimlerde geleneksel olarak kullanılan yöntemlerle biyolojik süreçlerin incelenmesi.
- Biyomekanik - canlı varlıkların mekaniğinin incelenmesi.
- Nörofizik - sinir sisteminin gelişiminin moleküler düzeyde incelenmesi.
- Kuantum biyolojisi - kuantum mekaniğinin ve teorik kimyanın biyolojik nesnelere ve problemlere uygulanması.
- - virüs ve hücreler arasındaki etkileşimleri yönlendiren mekanik ve dinamiklerin incelenmesi.
- Biyoteknoloji - genetik modifikasyon ve sentetik biyoloji de dahil olmak üzere canlı maddenin manipülasyonunu inceleyen yeni ve bazen tartışmalı biyoloji dalı.
- Biyoenformatik - genomik ve diğer biyolojik verilerin incelenmesi, toplanması ve depolanması için bilgi teknolojisinin kullanılması.
- Biyomühendislik - uygulamalı bilgiye vurgu yapan ve özellikle biyoteknoloji ile ilgili mühendislik araçlarıyla biyolojinin incelenmesi.
- - biyoloji ve mühendisliği bütünleştiren araştırma; doğada bulunmayan biyolojik fonksiyonların inşası.
- Botanik - bitkilerin incelenmesi.
- - ışık (teknik olarak iyonlaştırıcı olmayan radyasyon) ve canlı organizmaların etkileşimlerinin bilimsel olarak incelenmesi. Bu alan fotosentez, fotomorfogenez, görsel işleme, sirkadiyen ritimler, biyolüminesans ve ultraviyole radyasyon etkilerinin incelenmesini içerir.
- Fikoloji - alglerin bilimsel olarak incelenmesi.
- Bitki fizyolojisi - bitkilerin işleyişi veya fizyolojisi ile ilgilenen botanik alt disiplini.
- Hücre biyolojisi - tam bir birim olarak hücrenin ve canlı bir hücre içinde meydana gelen moleküler ve kimyasal etkileşimlerin incelenmesi.
- Histoloji - mikroskopi kullanarak bitki ve hayvanların hücre ve dokularının anatomisinin incelenmesi.
- - canlı organizmalardaki periyodik (döngüsel) olayları ve bunların güneş ve ay ile ilgili ritimlere adaptasyonunu inceleyen biyoloji alanı.
- Dendrokronoloji - doğal tarihin farklı dönemlerindeki atmosferik koşulları analiz etmek amacıyla tam olarak oluştukları yılı tarihlendirmek için kullanılan ağaç halkalarının incelenmesi.
- Gelişim biyolojisi - zigottan tam yapıya kadar bir organizmanın oluştuğu süreçlerin incelenmesi
- Embriyoloji - embriyonun gelişiminin incelenmesi (döllenmeden doğuma kadar).
- Gerontoloji - yaşlanma süreçlerinin incelenmesi.
- Ekoloji - canlı organizmaların birbirleriyle ve çevrelerindeki cansız unsurlarla olan etkileşimlerinin incelenmesi.
- Epidemiyoloji - halk sağlığı araştırmalarının ana bileşeni, nüfusun sağlığını etkileyen faktörlerin incelenmesi.
- Evrimsel biyoloji - türlerin zaman içindeki kökeni ve soyunun incelenmesi.
- Evrimsel gelişim biyolojisi - farklı organizmaların gelişimsel süreçlerini karşılaştırarak aralarındaki atasal ilişkiyi belirleyen ve gelişimsel süreçlerin nasıl evrimleştiğini keşfeden biyoloji alanı.
- - yaşam bilimlerinin yöntem ve bulgularını yer bilimi olan paleontolojinin yöntem ve bulgularıyla birleştiren disiplin.
- Paleoantropoloji - insan soyundaki morfolojik ve davranışsal değişikliklerin yanı sıra insan evriminin gerçekleştiği ortamı belirlemek için esas olarak soyu tükenmiş hominin ve diğer primat türlerinin kalıntılarını kullanarak insan evrimine ilişkin fosil kanıtların incelenmesi.
- Paleobotanik - fosil bitkilerin incelenmesi.
- Paleontoloji - fosillerin ve bazen tarih öncesi yaşamın coğrafi kanıtlarının incelenmesi.
- Paleopatoloji - kemiklerde veya mumyalanmış yumuşak dokularda gözlemlenebilen patojenik durumların ve beslenme bozukluklarının, zaman içinde kemiklerin boyunda veya morfolojisinde meydana gelen değişikliklerin, fiziksel travma kanıtlarının veya mesleki kaynaklı biyomekanik stres kanıtlarının incelenmesi.
- Genetik - genlerin ve kalıtımın incelenmesi.
- Kantitatif genetik - ayrı ayrı tanımlanabilen fenotiplerin ve gen ürünlerinin (göz rengi veya belirli bir biyokimyasalın varlığı gibi) aksine sürekli olarak değişen fenotiplerin (boy veya kütle gibi karakterlerde) incelenmesi.
- - fiziksel Dünya ile biyosfer arasındaki etkileşimlerin incelenmesi.
- Deniz biyolojisi - okyanus ekosistemleri, bitkiler, hayvanlar ve diğer canlı varlıkların incelenmesi.
- Mikrobiyoloji - mikroskobik organizmaların (mikroorganizmalar) ve bunların diğer canlılarla etkileşimlerinin incelenmesi.
- Bakteriyoloji - bakterilerin incelenmesi
- İmmünoloji - büyün organizmalardaki bağışıklık sistemlerinin incelenmesi.
- Mikoloji - mantarların incelenmesi
- Parazitoloji - parazitlerin ve parazitliğin incelenmesi.
- Viroloji - virüslerin incelenmesi
- Moleküler biyoloji - biyoloji ve biyolojik işlevlerin moleküler düzeyde incelenmesi, biyokimya ile bazı kesişmeler.
- Yapısal biyoloji - biyolojik makromoleküllerin moleküler yapısıyla ilgilenen moleküler biyoloji, biyokimya ve biyofizik dalı.
- Nörobilim - anatomi, fizyoloji ve ortaya çıkan özellikler dahil olmak üzere sinir sisteminin incelenmesi.
- Davranışsal nörobilim - insanlarda ve diğer hayvanlarda davranışın fizyolojik, genetik ve gelişimsel mekanizmalarının incelenmesi.
- Hücresel nörobilim - nöronların hücresel düzeyde incelenmesi.
- Bilişsel nörobilim - zihinsel süreçlerin nöral alt katmanlarına odaklanarak bilişin altında yatan biyolojik alt katmanların incelenmesi.
- Hesaplamalı nörobilim - sinir sisteminin bilgi işleme işlevlerinin incelenmesi ve sinir sistemini incelemek için dijital bilgisayarların kullanılması.
- - beyin gelişiminin hücresel temelinin incelenmesi ve altta yatan mekanizmaların ele alınması.
- - sinir sisteminin biyolojisini moleküler biyoloji, moleküler genetik, protein kimyası ve ilgili metodolojilerle inceler.
- Nöroanatomi - sinir dokusunun anatomisi ve sinir sisteminin nöral yapılarının incelenmesi.
- - sinir sistemi ile endokrin sistem arasındaki etkileşimi, yani beynin vücuttaki hormonal aktiviteyi nasıl düzenlediğini inceler.
- Nöroetoloji - hayvan davranışlarının ve sinir sistemi tarafından altta yatan mekanik kontrolünün incelenmesi.
- - sinir sistemi ve immünolojinin incelenmesi, bağışıklık sisteminin incelenmesi.
- Nörofarmakoloji - ilaçların sinir sistemindeki hücresel işlevi nasıl etkilediğinin incelenmesi.
- Nörofizyoloji - sinir sisteminin işlevinin (yapısının aksine) incelenmesi.
- - sinir devrelerinin ve sistemlerinin işlevini inceler. Sinir hücrelerinin sinir ağları oluşturmak üzere birbirine bağlandığında nasıl davrandığı ile ilgili bir dizi çalışma alanını kapsayan bir şemsiye terimdir.
- Fizyoloji - organizmaların iç işleyişinin incelenmesi.
- Endokrinoloji - endokrin sistemin incelenmesi.
- Onkoloji - virüs veya mutasyon, onkogenez, anjiyogenez ve dokuların yeniden şekillenmesi dahil olmak üzere kanser süreçlerinin incelenmesi.
- Sistem biyolojisi - biyolojik sistemlerin hesaplamalı modellemesi.
- Teorik biyoloji - biyolojik olayların matematiksel modellemesi.
- Zooloji - sınıflandırma, fizyoloji, gelişim ve davranış dahil olmak üzere hayvanların incelenmesi. Alt dalları şunları içerir:
- - eklemli uzuvlara sahip olmaları ile karakterize edilen böcekler, araknidler, kabuklular ve diğerlerini içeren bir hayvan şubesi olan artropodların incelenmesi ile ilgili biyolojik disiplin.
- Akaroloji - akarları ve keneleri içeren araknid taksonunun incelenmesi.
- Araknoloji - topluca araknidler olarak adlandırılan örümcekler ve akrepler, psödoskorpionlar, hasatçılar gibi ilgili hayvanların bilimsel olarka incelenmesi
- Entomoloji - böceklerin incelenmesi.
- - kın kanatlıların incelenmesi.
- Lepidopteroloji - güveler ve kelebekleri (lepidopteranlar olarak adlandırılır) içeren geniş bir böcek takımının incelenmesi.
- Mirmekoloji - karıncaların bilimsel olarak incelenmesi.
- - kabukluların incelenmesi.
- Miriapodoloji - kırkayakların ve diğer miriapodların incelenmesi.
- Etoloji - genellikle doğal koşullar altındaki davranışlara odaklanan hayvan davranışlarının bilimsel olarak incelenmesi.
- - solucanların, özellikle de parazit solucanların incelenmesi.
- Herpetoloji - amfibilerin (kurbağalar, semenderler ve gymnophiona dahil) ve sürüngenlerin (yılanlar, kertenkeleler, amfisbaenidler, kaplumbağalar, terrapinler, timsahlar ve tuataralar dahil) incelenmesi.
- - Herpetolojinin yalnızca amfibilerin incelenmesiyle ilgilenen alt disiplini.
- İhtiyoloji - balıkların incelenmesi. Kemikli balıkları (Osteichthyes), kıkırdaklı balıkları (Chondrichthyes) ve çenesiz balıkları (Agnatha) içerir.
- Malakoloji - omurgasız zoolojisinin, eklembacaklılardan sonra tanımlanan türler açısından ikinci en büyük hayvan şubesi olan Mollusca (yumuşakçalar) ile ilgilenen dalı.
- - Malakolojinin kafadanbacaklıların incelenmesiyle ilgilenen dalı.
- Mammaloji - homeotermik metabolizma, kürk, dört odacıklı kalp ve karmaşık sinir sistemleri gibi özelliklere sahip bir omurgalı sınıfı olan memelilerin incelenmesi. Mammaloji aynı zamanda "mastoloji", "teriyoloji" ve "teroloji" olarak da bilinmektedir. Memeli olarak kabul edilen yaklaşık 4.200 farklı hayvan türü bulunmaktadır.
- Setoloji - Cetacea bilimsel takımında yer alan yaklaşık seksen balina, yunus ve domuzbalığı türünü inceleyen deniz memelileri bilimi dalı.
- Primatoloji - primatların bilimsel olarak incelenmesi
- İnsan biyolojisi - biyoloji/yaşam bilimleri, antropoloji/sosyal bilimler, uygulamalı/tıp bilimleri aracılığıyla insan ve insan popülasyonlarını inceleyen disiplinler arası alan
- Biyolojik antropoloji - evrimsel gelişimleri boyunca insan cinsinin, diğer homininlerin ve hominidlerin fiziksel morfolojisini, genetiğini ve davranışlarını inceleyen antropolojinin alt alanı
- - davranışsal adaptasyonların (yiyecek arama, üreme, ontogeni) evrimsel ve ekolojik perspektiflerden incelenmesi (bkz. davranışsal ekoloji). Çevresel streslere karşı insanların adaptif tepkilerine (fizyolojik, gelişimsel, genetik) odaklanır.
- - Nematodların veya yuvarlak solucanların incelenmesiyle ilgilenen bilimsel disiplin.
- Ornitoloji - kuşların bilimsel olarak incelenmesi.
- - eklemli uzuvlara sahip olmaları ile karakterize edilen böcekler, araknidler, kabuklular ve diğerlerini içeren bir hayvan şubesi olan artropodların incelenmesi ile ilgili biyolojik disiplin.
Biyologlar
Önemli biyologlar listeleri
Biyologların konularına göre listeleri
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
Biyoloji hakkında daha fazla bilgi edinin | |
Vikisözlük'te tanımlar | |
Commons'ta dosyalar | |
Vikihaber'de haberler |
- OSU'nun Phylocode'u
- Yaşam Ağacı: Filogeni ve biyoçeşitlilik hakkında bilgi içeren çok yazarlı, dağıtılmış bir İnternet projesi.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Biyoloji Yasami inceleyen doga bilimi Odaklandigi alanlar arasinda yapi islev buyume koken evrim dagilim ve taksonomi yer alir yaygin olarak model organizma olarak kullanilirBiyoloji tarihiGenetik bilimi tarihi Evrim dusuncesinin tarihi katastrofizm Lamarkizm yapisalcilik Vitalizm Modern evrimsel sentez Tip tarihi Molekuler biyoloji tarihcesi Doga tarihiGenel bakisBiyoloji Bilim Yasam Ozellikler adaptasyon enerji isleme buyume duzen regulasyon ureme cevreye tepki Biyolojik organizasyon atom molekul hucre doku organ organ sistemi organizma populasyon topluluk ekosistem biyosfer Yaklasim indirgemecilik beliren ozellik mekanistik Bir bilim olarak biyoloji Doga bilimleri Bilimsel yontem gozlem arastirma sorusu hipotez tahmin deney veri istatistik Bilimsel teori bilimsel yasa Arastirma yontemi akran denetimiKimyasal temelAtomlar ve molekuller Madde element atom proton notron elektron Bohr modeli izotop kimyasal bag iyonik bag iyonlar kovalent bag hidrojen bagi molekul Su cozucu kohezyon yuzey gerilimi adezyon pH Organik bilesikler Karbon karbon karbon baglari hidrokarbon monosakkarit amino asitler nukleotit fonksiyonel grup monomer adenozin trifosfat ATP lipitler yag seker vitaminler norotransmitter Makromolekuller Polisakkarit seluloz karbonhidrat kitin glikojen nisasta Proteinler birincil yapi ikincil yapi konformasyon enzim reseptor transmembran reseptor iyon kanali kollajen pigmentler klorofil karotenoid melanin prion Lipitler hucre zari yaglar fosfolipidler Nukleik asitler DNA RNAHucrelerHucre biyolojisinin ana hatlari Hucre yapisi Robert Hooke tarafindan icat edilen hucre terimi Teknikler hucre kulturu mikroskop isik mikroskobu elektron mikroskobu SEM TEM Organeller sitoplazma vakuol peroksizom plastit Hucre cekirdegi Nukleoplazma cekirdekcik kromatin kromozom Cekirdek zari endoplazmik retikulum golgi aygiti vezikuller lizozom Enerji yaraticilari mitokondri ve kloroplast Plazma zari mitokondriyal zar Diger hucre alti ozellikler hucre duvari psodopod hucre iskeleti mitotik ig kamci sil Hucre tasinmasi difuzyon osmoz izotonik aktif tasima fagositoz Hucresel ureme sitokinez sentromer mayoz Nukleer ureme mitoz interfaz profaz metafaz anafaz telofaz Programlanmis hucre olumu apoptozis hucre yaslanmasi Metabolizma Enzim aktivasyon enerjisi Hucresel solunum Glikoliz Sitrik asit dongusu elektron tasima sistemi fermantasyon Fotosentez Isikli devre reaksiyonlari Calvin dongusu Hucre dongusu Mitoz kromozom haploid diploid poliploidi profaz metafaz anafaz sitokinez mayozGenetikGenetigin Kalitim Kalitim Mendel kalitimi gen lokus ozellik alel polimorfizm homozigot heterozigot melez dihibrit caprazlama soy ici ureme genotip fenotip baskin gen cekinik gen Mendel in ayrisma kanunu baskilama genetik baglanti Model organizmalar Arabidopsis Caenorhabditis elegans fare Saccharomyces cerevisiae Escherichia coli tavuk zebra baligi batrak Teknikler baglanti haritasi DNA Nukleobaz adenin A sitozin C guanin G timin T urasil U DNA replikasyonu mutasyon DNA yanlis eslesme tamiri nokta mutasyonu krosover rekombinasyon plazmid transpozon Gen ifadesi Molekuler biyolojinin santral dogmasi nukleozom genetik kod kodon transkripsiyon faktoru transkripsiyon translasyon RNA histon telomer Heterokromatin promotor RNA polimeraz Protein biyosentezi ribozomlar Gen duzenlemesi operon hizlandirici Genomlar DNA dizileme yuksek hacimli dizileme biyoenformatik proteomik Biyoteknoloji ayrica bkz ve Molekuler biyoloji DNA parmak izi genetik parmak izi mikrosatelit RNA interferaz Genomik hesaplamali biyoloji biyoenformatik jel elektroforezi transformasyon PCR PCR mutajenezi RFLP restriksiyon enzimi dizileme klonlama kultur DNA mikrocip elektroforez x isini kirinimi proteomik kutle spektrometrisi Genler gelisim ve evrim Apoptoz Transkripsiyon faktoruEvrim ayrica bkz evrimsel biyoloji Evrimsel surecler Evrim Mikro evrim adaptasyon dogal secilim yonlendirilmis secilim cinsel secilim genetik suruklenme eseyli ureme eseysiz ureme koloni alel frekansi populasyon genetigi Hardy Weinberg ilkesi Turlesme Turler Filogeni Soy evrim evrim agaci kladistik tur takson klad monofiletik polifili parafili kalitim fenotipik ozellik nukleik asit dizisi sinapomorfi homoloji molekuler saat dis grup kladistik Linnaean taksonomi Carl Linnaeus ust alem alem sube sinif takim familya cins tur Uc ust alem sistemi arkealar bakteriler okaryotlar protistler mantarlar bitkiler hayvanlar Ikili adlandirma bilimsel siniflandirma Homo sapiens Yasamin tarihi Yasamin kokeni yasam hiyerarsisi Miller Urey deneyi Makro evrim adaptif radyasyon yakinsak evrim soy tukenmesi yok olus fosil tafonomi jeolojik zaman levha tektonigi Kita Kaymasi Teorisi allopatrik turlesme Gondvana Pangea endosimbiyontCesitlilikBakteriler ve Arkealar Protistler Bitki cesitliligi Yesil algler Chlorophyta Charophyta Bryophyte Marchantiophyta Anthocerotophyta Yaprakli kara yosunlari Pteridophyte Lycopodiophyta Polypodiophyta Tohumlu bitkiler Cycadophyta Ginkgophyta Pinophyta Magnoliophyta Mantarlar Maya kuf Hayvan cesitliligi Omurgasizlar Sungerler knidliler mercanlar denizanalari hidralar denizsakayiklari Yassi solucanlar nematodlar Eklembacaklilar kabuklular keliserliler cok bacaklilar orumcegimsiler bocekler halkali solucanlar yumusakcalar Omurgalilar Baliklar agnatha chondrichthyes osteichthyes Tiktaalik Tetrapodlar Amfibiler Surungenler Kuslar Ucamayan kuslar neognathae dinozorlar Memeliler Plasental primatlar Keseliler Monotreme Virusler DNA virusleri RNA virusleri retroviruslerBitki formu ve isleviBitki govdesi Organ sistemleri kok surgun govde yaprak cicek Bitki beslenmesi ve tasinmasi Vaskuler doku kabuk Kaspari seridi turgor basinci ksilem floem transpirasyon odun govde botanik taktizm Tohum kotiledon meristem vaskuler kambiyum Nesillerin degisimi gametofit anterozoit sporofit spor Bitki uremesi Angiospermler cicek ureme sperm tozlasma nektar polen Bitki tepkileri Bitki hormonu meyve toksin fototropizma skototropizma oksin fotoperiyodizm kutlecekimHayvan formu ve isleviGenel ozellikler morfoloji biyoloji anatomi fizyoloji doku organ organ sistemi Su ve tuz dengesi Vucut sivilari osmotik basinc iyonik bilesim hacim Difuzyon osmoz tonisite sodyum potasyum kalsiyum klor Bosaltim Beslenme ve sindirim Sindirim sistemi mide bagirsak karaciger beslenme metabolizmasi bobrek bosaltim Nefes alma Solunum sistemi akcigerler Dolasim Dolasim sistemi kalp atardamar toplardamar kilcal damar kan kan hucresi Lenfatik sistem lenf dugumu Kas ve hareket Iskelet sistemi kemik kikirdak eklem tendon Kas sistemi kas aktin miyozin refleks Sinir sistemi Noron dendrit akson sinir elektrofizyoloji aksiyon potansiyeli sinyal iletimi sinaps reseptor Merkezi sinir sistemi beyin omurilik limbik sistem hafiza vestibuler sistem Periferik sinir sistemi Duyusal sinir sistemi goz gorme isitme propriyosepsiyon koku alma Ortu sistemi deri hucresi Hormonal kontrol Endokrin sistem hormon Hayvan uremesi Ureme sistemi testis yumurtalik hamilelik Balik Ureme sistemi Memeli penisi Os penis Keseli hayvanlarin genital organlari At ureme sistemi Cift toynaklilar Genitouriner sistem Boga Ureme anatomisi Etoburlarin ureme sistemi Fossa Dis genital organ Benekli sirtlanlarin disi cinsel organlari Kedi anatomisi Genital organlar Hayvan gelisimi Kok hucre blastula gastrula yumurta biyoloji fetus plasenta gamet ovum zigot embriyo Bagisiklik sistemi Antikor konak asi bagisiklik hucresi AIDS T hucresi lokosit Hayvan davranislari Davranis ciftlesme barinak arama EkolojiEkosistemler Ekoloji biyocesitlilik habitat plankton termoklin saprobe Abiyotik bilesen su isik radyasyon sicaklik nem atmosfer asitlik Mikrop organik madde ayristirici ayrisma karbon besin dongusu gunes enerjisi topografya egiklik yagis biyom Populasyon organizma cografi alan eseyli ureme nufus yogunlugu nufus artisi dogum orani olum orani goc orani ustel buyume tasima kapasitesi lojistik fonksiyon dogal cevre rekabet biyoloji ciftlesme endemizm habitat icme suyu kaynak insan nufusu teknoloji Yesil Devrim Komuniteler Komunite ekolojik nis kilittasi turler mimikri simbiyoz tozlasma mutualizm kommensalizm parazitizm istilaci turler cevresel heterojenlik besin zinciri besin agi ototrof heterotrof otcul etcil Biyosfer Litosfer atmosfer hidrosfer Biyojeokimyasal dongu azot dongusu karbon dongusu su dongusu Iklim degisikligi fosil yakit komur petrol dogalgaz Dunya enerji tuketimi albedo su buhari Koruma Biyocesitlilik habitatlar ekosistem hizmetleri soy tukenmesi surdurulebilirlik Holosen yok olusuDallarAnatomi hayvanlarda bitkilerde ve diger organizmalarda veya ozellikle insanlarda form calismasi Basitce canli organizmalarin ic yapisinin incelenmesi Karsilastirmali anatomi anatomilerindeki benzerlikler ve farkliliklar araciligiyla turlerin evriminin incelenmesi Osteoloji kemiklerin incelenmesi kemikler eklemler baglar ve kaslar dahil olmak uzere hareket aparatinin incelenmesi organlarin incelenmesi Noroanatomi sinir sistemi incelenmesi Histoloji mikroskobik anatomi veya mikroanatomi olarak da bilinir biyolojik dokularin mikroskobik anatomisini inceleyen biyoloji dali Astrobiyoloji evrendeki yasamin kokeni erken evrimi dagilimi ve geleceginin incelenmesi Eksobiyoloji ve biyoastronomi olarak da bilinir arkeolojik alanlardaki insan ve hayvan kalintilarinin incelenmesi Biyokimya yasamin var olmasi ve islev gormesi icin gerekli kimyasal reaksiyonlarin incelenmesi genellikle hucresel seviyeye odaklanilir insan biyolojisi ve kulturu arasindaki iliskilerin incelenmesi Biyocografya turlerin mekansal ve zamansal olarak dagiliminin incelenmesi biyoloji ve dilin evriminin incelenmesi insan biyolojisi ve ekonomisinin etkilesiminin incelendigi disiplinler arasi bir alan Biyofizik fiziksel bilimlerde geleneksel olarak kullanilan yontemlerle biyolojik sureclerin incelenmesi Biyomekanik canli varliklarin mekaniginin incelenmesi Norofizik sinir sisteminin gelisiminin molekuler duzeyde incelenmesi Kuantum biyolojisi kuantum mekaniginin ve teorik kimyanin biyolojik nesnelere ve problemlere uygulanmasi virus ve hucreler arasindaki etkilesimleri yonlendiren mekanik ve dinamiklerin incelenmesi Biyoteknoloji genetik modifikasyon ve sentetik biyoloji de dahil olmak uzere canli maddenin manipulasyonunu inceleyen yeni ve bazen tartismali biyoloji dali Biyoenformatik genomik ve diger biyolojik verilerin incelenmesi toplanmasi ve depolanmasi icin bilgi teknolojisinin kullanilmasi Biyomuhendislik uygulamali bilgiye vurgu yapan ve ozellikle biyoteknoloji ile ilgili muhendislik araclariyla biyolojinin incelenmesi biyoloji ve muhendisligi butunlestiren arastirma dogada bulunmayan biyolojik fonksiyonlarin insasi Botanik bitkilerin incelenmesi isik teknik olarak iyonlastirici olmayan radyasyon ve canli organizmalarin etkilesimlerinin bilimsel olarak incelenmesi Bu alan fotosentez fotomorfogenez gorsel isleme sirkadiyen ritimler biyoluminesans ve ultraviyole radyasyon etkilerinin incelenmesini icerir Fikoloji alglerin bilimsel olarak incelenmesi Bitki fizyolojisi bitkilerin isleyisi veya fizyolojisi ile ilgilenen botanik alt disiplini Hucre biyolojisi tam bir birim olarak hucrenin ve canli bir hucre icinde meydana gelen molekuler ve kimyasal etkilesimlerin incelenmesi Histoloji mikroskopi kullanarak bitki ve hayvanlarin hucre ve dokularinin anatomisinin incelenmesi canli organizmalardaki periyodik dongusel olaylari ve bunlarin gunes ve ay ile ilgili ritimlere adaptasyonunu inceleyen biyoloji alani Dendrokronoloji dogal tarihin farkli donemlerindeki atmosferik kosullari analiz etmek amaciyla tam olarak olustuklari yili tarihlendirmek icin kullanilan agac halkalarinin incelenmesi Gelisim biyolojisi zigottan tam yapiya kadar bir organizmanin olustugu sureclerin incelenmesi Embriyoloji embriyonun gelisiminin incelenmesi dollenmeden doguma kadar Gerontoloji yaslanma sureclerinin incelenmesi Ekoloji canli organizmalarin birbirleriyle ve cevrelerindeki cansiz unsurlarla olan etkilesimlerinin incelenmesi Epidemiyoloji halk sagligi arastirmalarinin ana bileseni nufusun sagligini etkileyen faktorlerin incelenmesi Evrimsel biyoloji turlerin zaman icindeki kokeni ve soyunun incelenmesi Evrimsel gelisim biyolojisi farkli organizmalarin gelisimsel sureclerini karsilastirarak aralarindaki atasal iliskiyi belirleyen ve gelisimsel sureclerin nasil evrimlestigini kesfeden biyoloji alani yasam bilimlerinin yontem ve bulgularini yer bilimi olan paleontolojinin yontem ve bulgulariyla birlestiren disiplin Paleoantropoloji insan soyundaki morfolojik ve davranissal degisikliklerin yani sira insan evriminin gerceklestigi ortami belirlemek icin esas olarak soyu tukenmis hominin ve diger primat turlerinin kalintilarini kullanarak insan evrimine iliskin fosil kanitlarin incelenmesi Paleobotanik fosil bitkilerin incelenmesi Paleontoloji fosillerin ve bazen tarih oncesi yasamin cografi kanitlarinin incelenmesi Paleopatoloji kemiklerde veya mumyalanmis yumusak dokularda gozlemlenebilen patojenik durumlarin ve beslenme bozukluklarinin zaman icinde kemiklerin boyunda veya morfolojisinde meydana gelen degisikliklerin fiziksel travma kanitlarinin veya mesleki kaynakli biyomekanik stres kanitlarinin incelenmesi Genetik genlerin ve kalitimin incelenmesi Kantitatif genetik ayri ayri tanimlanabilen fenotiplerin ve gen urunlerinin goz rengi veya belirli bir biyokimyasalin varligi gibi aksine surekli olarak degisen fenotiplerin boy veya kutle gibi karakterlerde incelenmesi fiziksel Dunya ile biyosfer arasindaki etkilesimlerin incelenmesi Deniz biyolojisi okyanus ekosistemleri bitkiler hayvanlar ve diger canli varliklarin incelenmesi Mikrobiyoloji mikroskobik organizmalarin mikroorganizmalar ve bunlarin diger canlilarla etkilesimlerinin incelenmesi Bakteriyoloji bakterilerin incelenmesi Immunoloji buyun organizmalardaki bagisiklik sistemlerinin incelenmesi Mikoloji mantarlarin incelenmesi Parazitoloji parazitlerin ve parazitligin incelenmesi Viroloji viruslerin incelenmesi Molekuler biyoloji biyoloji ve biyolojik islevlerin molekuler duzeyde incelenmesi biyokimya ile bazi kesismeler Yapisal biyoloji biyolojik makromolekullerin molekuler yapisiyla ilgilenen molekuler biyoloji biyokimya ve biyofizik dali Norobilim anatomi fizyoloji ve ortaya cikan ozellikler dahil olmak uzere sinir sisteminin incelenmesi Davranissal norobilim insanlarda ve diger hayvanlarda davranisin fizyolojik genetik ve gelisimsel mekanizmalarinin incelenmesi Hucresel norobilim noronlarin hucresel duzeyde incelenmesi Bilissel norobilim zihinsel sureclerin noral alt katmanlarina odaklanarak bilisin altinda yatan biyolojik alt katmanlarin incelenmesi Hesaplamali norobilim sinir sisteminin bilgi isleme islevlerinin incelenmesi ve sinir sistemini incelemek icin dijital bilgisayarlarin kullanilmasi beyin gelisiminin hucresel temelinin incelenmesi ve altta yatan mekanizmalarin ele alinmasi sinir sisteminin biyolojisini molekuler biyoloji molekuler genetik protein kimyasi ve ilgili metodolojilerle inceler Noroanatomi sinir dokusunun anatomisi ve sinir sisteminin noral yapilarinin incelenmesi sinir sistemi ile endokrin sistem arasindaki etkilesimi yani beynin vucuttaki hormonal aktiviteyi nasil duzenledigini inceler Noroetoloji hayvan davranislarinin ve sinir sistemi tarafindan altta yatan mekanik kontrolunun incelenmesi sinir sistemi ve immunolojinin incelenmesi bagisiklik sisteminin incelenmesi Norofarmakoloji ilaclarin sinir sistemindeki hucresel islevi nasil etkilediginin incelenmesi Norofizyoloji sinir sisteminin islevinin yapisinin aksine incelenmesi sinir devrelerinin ve sistemlerinin islevini inceler Sinir hucrelerinin sinir aglari olusturmak uzere birbirine baglandiginda nasil davrandigi ile ilgili bir dizi calisma alanini kapsayan bir semsiye terimdir Fizyoloji organizmalarin ic isleyisinin incelenmesi Endokrinoloji endokrin sistemin incelenmesi Onkoloji virus veya mutasyon onkogenez anjiyogenez ve dokularin yeniden sekillenmesi dahil olmak uzere kanser sureclerinin incelenmesi Sistem biyolojisi biyolojik sistemlerin hesaplamali modellemesi Teorik biyoloji biyolojik olaylarin matematiksel modellemesi Zooloji siniflandirma fizyoloji gelisim ve davranis dahil olmak uzere hayvanlarin incelenmesi Alt dallari sunlari icerir eklemli uzuvlara sahip olmalari ile karakterize edilen bocekler araknidler kabuklular ve digerlerini iceren bir hayvan subesi olan artropodlarin incelenmesi ile ilgili biyolojik disiplin Akaroloji akarlari ve keneleri iceren araknid taksonunun incelenmesi Araknoloji topluca araknidler olarak adlandirilan orumcekler ve akrepler psodoskorpionlar hasatcilar gibi ilgili hayvanlarin bilimsel olarka incelenmesi Entomoloji boceklerin incelenmesi kin kanatlilarin incelenmesi Lepidopteroloji guveler ve kelebekleri lepidopteranlar olarak adlandirilir iceren genis bir bocek takiminin incelenmesi Mirmekoloji karincalarin bilimsel olarak incelenmesi kabuklularin incelenmesi Miriapodoloji kirkayaklarin ve diger miriapodlarin incelenmesi Etoloji genellikle dogal kosullar altindaki davranislara odaklanan hayvan davranislarinin bilimsel olarak incelenmesi solucanlarin ozellikle de parazit solucanlarin incelenmesi Herpetoloji amfibilerin kurbagalar semenderler ve gymnophiona dahil ve surungenlerin yilanlar kertenkeleler amfisbaenidler kaplumbagalar terrapinler timsahlar ve tuataralar dahil incelenmesi Herpetolojinin yalnizca amfibilerin incelenmesiyle ilgilenen alt disiplini Ihtiyoloji baliklarin incelenmesi Kemikli baliklari Osteichthyes kikirdakli baliklari Chondrichthyes ve cenesiz baliklari Agnatha icerir Malakoloji omurgasiz zoolojisinin eklembacaklilardan sonra tanimlanan turler acisindan ikinci en buyuk hayvan subesi olan Mollusca yumusakcalar ile ilgilenen dali Malakolojinin kafadanbacaklilarin incelenmesiyle ilgilenen dali Mammaloji homeotermik metabolizma kurk dort odacikli kalp ve karmasik sinir sistemleri gibi ozelliklere sahip bir omurgali sinifi olan memelilerin incelenmesi Mammaloji ayni zamanda mastoloji teriyoloji ve teroloji olarak da bilinmektedir Memeli olarak kabul edilen yaklasik 4 200 farkli hayvan turu bulunmaktadir Setoloji Cetacea bilimsel takiminda yer alan yaklasik seksen balina yunus ve domuzbaligi turunu inceleyen deniz memelileri bilimi dali Primatoloji primatlarin bilimsel olarak incelenmesi Insan biyolojisi biyoloji yasam bilimleri antropoloji sosyal bilimler uygulamali tip bilimleri araciligiyla insan ve insan populasyonlarini inceleyen disiplinler arasi alan Biyolojik antropoloji evrimsel gelisimleri boyunca insan cinsinin diger homininlerin ve hominidlerin fiziksel morfolojisini genetigini ve davranislarini inceleyen antropolojinin alt alani davranissal adaptasyonlarin yiyecek arama ureme ontogeni evrimsel ve ekolojik perspektiflerden incelenmesi bkz davranissal ekoloji Cevresel streslere karsi insanlarin adaptif tepkilerine fizyolojik gelisimsel genetik odaklanir Nematodlarin veya yuvarlak solucanlarin incelenmesiyle ilgilenen bilimsel disiplin Ornitoloji kuslarin bilimsel olarak incelenmesi BiyologlarOnemli biyologlar listeleri Onemli biyologlar listesi Fizyoloji veya tip alaninda Nobel Odulu kazananlar listesi Takson yazari zoologlar listesi Biyologlarin konularina gore listeleriAyrica bakinizYeryuzundeki ilk yasam Muhendislik ana hatlari Biyoloji dergileriDis baglantilarVikipedi nin kardes projelerinden Biyoloji hakkinda daha fazla bilgi edininVikisozluk te tanimlarCommons ta dosyalarVikihaber de haberlerOSU nun Phylocode u Yasam Agaci Filogeni ve biyocesitlilik hakkinda bilgi iceren cok yazarli dagitilmis bir Internet projesi